Norma prawna, przepis prawny, akt prawny, akt normatywny.

a) Pojęcie i cechy normy prawnej.

Norma prawna to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.

Cechy normy prawnej:

1. może mieć charakter ogólny (generalny) - będzie skierowana do pełnej klasy adresatów wyróżnionych z uwagi na ich wspólne cechy. Każdy, kto znajdzie się w sytuacji opisanej przez normę, ma obowiązek zachowywać się tak, jak norma nakazuje - bądź charakter indywidualny - jeśli dotyczyć będzie konkretnego adresata oraz konkretnych okoliczności.

1. ma charakter dwustronny. Z każdej normy wynika dla jednej osoby obowiązek, a dla drugiej prawo, będące korelatem tego obowiązku. Jeśli dłużnik ma obowiązek zwrócenia długu w oznaczonym terminie, to w tym samym terminie wierzyciel ma prawo domagać się zwrotu pożyczonej kwoty.

2. charakter abstrakcyjny - wyznaczają powtarzalny wzór zachowania

b) Klasyczna koncepcja budowy normy prawnej.

Norma prawna zbudowana jest z trzech części. W jej skład wchodzą:

1. hipoteza - sytuacja, w której norma prawna znajduje zastosowanie

1. dyspozycja - wskazuje obowiązujący sposób zachowania w sytuacji określonej w hipotezie, w postaci nakazu, zakazu lub dozwolenia.

2. sankcja - określa dolegliwości związane z przekroczeniem normy prawnej przez jej adresata (nie musi to być zawsze kara, np. niemożność wywołania określonego skutku - brak formy aktu notarialnego)

c) Normy prawne bezwzględnie i względnie obowiązujące

W systemie prawnym występują dwa rodzaje norm prawnych, które różnią się charakterem i mocą obowiązującą. Są to:

1. normy bezwzględnie obowiązujące (imperatywne),

1. normy względnie obowiązujące (dyspozytywne).

Normy imperatywne zawierają niepodważalny nakaz państwa, od wypeł­nienia którego nie można się uchylić. Osoba, do której norma bezwzględnie obowiązująca jest skierowana, zobowiązana jest tak się zachować, jak wskazuje norma. Każde odstępstwo od nakazanego sposobu postępowania jest naruszeniem prawa. Na przykład normy określające terminy przedawnienia w prawie cywilnym mają charakter imperatywny. Dlatego umowa, w której by strony zgodnie postanowiły, że ich wzajemne roszczenia z tytułu łączącego je stosunku (np. najmu) przedaw­niają się w innym terminie - będzie nieważna.

Normy dyspozytywne mogą być z kolei przez strony modyfikowane. Wynika z tego, iż strony umowy zobo­wiązane są w trakcie jej wykonania postępować zgodnie z normami dys­pozytywnymi tylko wtedy, gdy spraw, których norma dotyczy, nie uregulowały inaczej w umowie. Na przykład w kodeksie cywilnym jest norma stanowiąca, że przyj­mującemu zamówienie należy się wynagrodzenie dopiero po wykonaniu dzieła (uszyciu ubrania, naprawieniu zegarka itd.). Jest to jednak norma dyspozytywna i dlatego stronom wolno się umówić, że należność zostanie wręczona w innym terminie, np. połowa umówionej kwoty z góry, a reszta po wykonaniu zamówienia. Normy dyspozytywne pozo­stawiają więc stronom swobodę w układaniu stosunków umownych.

---