DIAGNOZA PEDAGOGICZNA

WYKŁAD 1:

METODYKA STAWIANIA DIAGNOZ - Treści programu:

1. Diagnoza i diagnostyka w ogólnej metodologii badań pedagogicznych.

2. Pojęcie diagnozy wychowawczej - funkcje, diagnozy, modele.

3. Koncepcja działań miejsce cyklu działania zorganizowanego.

4. Oceny diagnozy, konkluzje.

5. Informacja w poznaniu diagnostycznym - wykonanie planu i kontrola jego realizacji.

6. Profilaktyczny aspekt diagnostyczny - relacja badacz-badany, etyczne aspekty diagnostyki.

AD. 1:

W tradycyjnej metodologii można spotkać się z podziałem na nauki teoretyczne (czyste) i praktyczne (stosowane). Stąd badania również dzielą się na badania teoretyczne i praktyczne.

Pedagogika nie mieści się w tym zakresie.

Pedagogika łączy funkcje praktyczne i teoretyczne, powoduje to uznanie dwóch komponentów badań, teoretycznie zorientowanych (elementy wiedzy) i praktycznie zorientowanych (wiedza techniczna).

To łączenie badań praktycznych i teoretycznych mówi o opowiedzeniu się za teorią dwukontekstowości. Zarówno kontekst uzasadnienia, ale i odkrycia (troska o poznanie, wiarygodność).

Dwukontekstowość - mówi o wyjaśnieniu przyczynowo-skutowym i rozumieniu interpretacji.

To uprawomocnienie do istnienia dwóch rozumowań:

- pedagogika jako nauka analityczno-empiryczna (rozumowanie indukcyjne).

- pedagogika humanistyczna.

Badacze uważają, że pedagogika pełni funkcje:

- opisową - deskryptywna, idiograficzna, diagnostyczna.

- wyjaśniającą - eksplanacyjną

- prognostyczną - prewidystyczną

- innowacyjną - „przekształcić w imię ideału” cytat Radińskiej.

Funkcja diagnostyki zarówno dla budowania teorii pedagogicznej jak i praktycznej pełni rolę podstawową - pozwala nam to na wyjaśnienie nie tylko aktualnego stanu, ale wyjaśnienie tego, co będzie aby zastosować odpowiednie środki i metody.

Czynnościami diagnostycznymi jest zbieranie w odpowiedni sposób danych, które wymagają interpretacji i określenie na ich podstawie badanego stanu rzeczy, czyli diagnoza to rozpoznanie istoty uwarunkowań złożonego stanu rzeczy na podstawie jego cech w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości danego stanu rzeczy.

Ocena cząstkowa = diagnostyka cząstkowych aspektów (Ziemska):

1. Identyfikacyjny - nazywamy dany stan rzeczy.

2. Genetyczny - przyczyna danego zjawiska np. przyczyny niepowodzeń.

3. Celowościowe (znaczenia) - jakie znaczenia mają niepowodzenia.

4. Fazy - w jakiej fazie znajduje się zjawisko.

5. Rozwojowe - prognostyczne (przewidywanie jak dalej się rozwinie dane zjawisko).

Diagnoza rozwinięta - rozpoznanie na podstawie zebranych objawów, uznanych za prawidłowości poprzez:

1. Identyfikacje - przypisanie do gatunku i typu.

2. Wyjaśnienie genetyczne - jakie sytuacje doprowadzają do danego zjawiska.

3. Określenie jakie znaczenie ma ten stan rzeczy, który coś powoduje (diagnostyka celowości lub znaczenia).

4. Fazy - czy jest na 1-szym lub 2-gim etapie niepowodzeń.

5. Prognostyczna.

Jeśli określimy te 5 ocen cząstkowych, to wtedy określamy jaki jest stan rzeczy.

To rozpoznanie odbywa się poprzez przypisanie do typu/gatunku i wyjaśnieni danego stanu rzeczy. Staram się przewidzieć jakie znaczenie ma ten stan dla całości zjawiska.

T.Muszyński podkreślał, przypisywał funkcje prewidystyczną (przewidywalną) i techniczną (pedagogika dostarcza wiedzy jak uniknąć niepożądanych stanów).

Przy projekcie działań diagnoza odgrywa rolę drugorzędną.

Korczak jako pierwszy uznał, iż trzeba powiązań, połączyć wszystkie aspekty u dziecka zarówno rozwojowe jak i umysłowe.

S.Szuman prowadził badania na temat prac dzieci - tożsamość rysunkowa dzieci - określił fazy rozwoju rysunkowego.

Problem praktyki diagnostycznej podejmowała Radliska - na ile środowisko może sprzyjać rozwojowi dziecka i szanse życiowe w środowisku.

J.Badura, Nepalczyk, Hetka to autorzy książek, których należałoby wymienić w tworzeniu diagnostyki pedagogicznej.

Na praktyczny pogląd stawiał W.Okoń - zajmował się funkcjonowanie pedagogiki diagnostycznej wskazał 3 zastosowania:

1. opisanie

2. wyjaśnianie

3. przewidywanie.

Poglądy S.Pałki w próbie syntezy na temat budowania teorii na praktyką.

Tok indukcyjny (cechy):

1. Dochodzenie do uogólnienia realizowane jest na drodze indukcji od szczegółu do ogółu.

2. Badania mają charakter innowacyjny, diagnostyczny, wyjaśniający.
   Prowadzone na reprezentacjach populacji. Stosuje się tu np. obserwacje, analizę dokumentów.

3. Schemat postępowania:
   - sformułowanie problemu - wskaźniki
   - stawianie hipotezy - metody
   - zmienne - techniki
   - materiał badawczy pozwala zweryfikować hipotezę (może ona okazać się sfalsyfikowana bądź może okazać się prawdziwa.

Rola badań diagnostycznych:

- Odkrywanie prawidłowości, a w ich wyniku budowanie konstruktywnych teoretycznych określeń czyli małych teorii.

Badania nie tylko pełnią funkcje praktyczną, ale również dostarczają wiedzy w odniesieniu do badań.

WYKŁAD 2: Znaczenia poznania diagnostycznego

Diagnoza jest pierwszą istotną fazą ugruntowanego podejmowania decyzji. W sensie prakseologicznym wchodzi w skład preparacji. Jest ona przygotowaniem do działania w drodze rozpoznania sytuacji.

Nie można podjąć racjonalnego działania, bez przygotowania.

Drogi prowadzące do postawienia diagnozy:

Istnieje kilka poglądów - jeden z najbardziej rozpowszechnionych to:

1. Pogląd intuicjonistyczny (intuicja) - podstawą postawienia diagnozy jest intuicyjne ujęcie całości badanego zjawiska (spontaniczne ujęcie). Ten sposób możliwy jest w przypadkach dobrze znanych, kiedy znamy zjawisko. Natomiast w przypadkach złożonych stosujemy ujęcie metodyczne.
   Stosujemy wtedy, kiedy konieczne jest podjęcie decyzji natychmiast, stawia je się w przypadkach małej wiedzy.
   Niebezpieczeństwo jest takie, że odpowiedzi postawione „szybko” później trudno jest odwrócić. Grozi to schematycznością w ujęciu zjawisk.

2. Stanowisko empiryczne (rozum) - nagromadzenie danych doświadczenia, z tego ma wynikać diagnoza np. medycyna, lekarz gromadzi informacje po to, aby postawić diagnozę.

3. Stanowisko racjonalistyczne (doświadczenie)- racjonalista określa rolę umysłową przy ustanowieniu diagnozy.
   Wysuwanie wniosków z hipotez, znaczenie rozumowania.

Harmonijne połączenie tych trzech źródeł to prawidłowe postawy diagnostyczne.

Diagnoza decyzyjna - diagnozy pedagogiczne, wychowawcze - wiążą się z decyzją o podjęciu działania. Są związane z aspektem ……, jest to diagnoza poznawcza i decyzyjna.

Diagnozy pedagogiczne są diagnozami decyzyjnymi. Są nie tylko poznawcze, ale także wiążą się z podjęciem decyzji.

Diagnozę stawia się, aby zaplanować działanie i kontrolować je.

Diagnoza wstępna - etapy:

I. OPIS DIAGNOSTYCZNY - rejestracja stanów faktycznych, które podlegają obserwacji; jest to odnotowanie danych stanów rzeczy w kategoriach empirycznych i w terminach właściwej danej dziedziny nauk).

Opis powinien być wyczerpujący, jasny i powinien porządkować materiał przy pomocy klasyfikacji wieloaspektowej.

!!! Opis to fakty, a nie ocena !!!

Oceny wiodą prym nad opisem, oceny wskazują jakie informacje powinny być w opisie.

Jakie są przyczyny niepowodzeń szkolnych Marka W.

Warunki materialno-bytowe rodziny - np. rodzina mieszka w dwupokojowym mieszkaniu.

Wszystko to, co widzimy:

- atmosfera rodzinna (patologia rodzinna).

- rodzina składa się z np. 4 osób itp., nie mogę nazwać, pełna, niepełna.

- kontakty z rodzicami.

- zainteresowanie rodziców sprawami dziecka.

- zatrudnienie rodziców (sytuacja zawodowa).

- kontakty dziecka z rówieśnikami.

Gromadząc materiał diagnostyczny należy zwrócić uwagę również na potencjalne uwarunkowania środowiskowe (to co jest dobre, a nie tylko to co złe).

Umieszczamy wszystko to, co wiemy, ale w odpowiednich kategoriach.

Materiał może być różny = obserwacja.

Gromadząc materiał diagnostyczny to rejestrowanie tego, co jest pozytywne, silne strony jednostki, to co dobre np. dobry kontakt matki z dzieckiem, itp.

II. OCENY DIAGNOSTYCZNE - ocena klasyfikacyjna, ocena globalna.

III. KONKLUZJA (konsekwencja diagnozy wstępnej):

1. Konkluzja pozytywna - Może się okazać, że wszystko to, co zostało przez nas przyjęte jest pozytywne.

Podejmujemy tu pewne działania, aby stworzyć jeszcze lepsze, wzmocnić to, co jest dobre.

2. Konkluzja negatywna - Badane przez nas stany zostały ocenione negatywnie.

Może pojawić się konieczność podjęcia działań, jest warunkiem niezbędnym, ale nie jedynym, aby podjąć działanie.

Podjęcie działania będzie metodologicznie poprawne jedynie w przypadku wystąpienia dwóch czynników:

- kreatywna ocena

- ocena prognostyczna, która odpowiada czy negatywne skutki ewentualnego podjęcia działania są mniejsze czy większe od negatywnych skutków tego, co jest.

Podjęcie działań jest zasadne, gdy negatywne skutki istniejące, są większe niż aktualnego stanu.

3. Konkluzja mieszana - część stanu została oceniona pozytywnie, a część negatywnie.

Diagnoza wstępna - wszystkie 3 konkluzje podsumowując:

1. Konkluzja negatywna - stwierdzenie negatywnie ocenionych stanów może spowodować konieczność podjęcia działania o charakterze reformującym lub profilaktycznym.
   Działania reformujące polegają na zmianie aktualnego stanu rzeczy, zmiana ta polega na zastąpieniu czymś innym lub usunięciu tego, co jest.
   Działania profilaktyczne mają inny charakter. Negatywna ocena analizy Sanu odbywa się nie „jak jest” tylko „jak może być” (przewidywanie), odwołanie się do przyszłości.

2. Konkluzja pozytywna - w przypadku diagnostyki pozytywnej, proponujemy warunki ulepszające, projektujące - stanowiące bardziej optymistyczne warunki do rozwoju. Jest dobrze, ale ja chcę jeszcze tę sytuację ulepszyć.

3. Konkluzja mieszana - w przypadku oceny mieszanej jest stwierdzenie podjęcia rozumowania analityczno-normatywnego w celu ostatecznej oceny stanu i podjęcia działań.

Rodzaj konkluzji decyduje o charakterze podjętego działania.

WYKŁAD 3: Oceny diagnostyczne

OCENY - wypowiedź, która składa się z dwóch elementów:

- sens (treść)

- aprobaty, dezaprobaty.

Dzielimy na:

1. Oceny emocjonalne - oceny właściwe, bezwzględne.

2. Oceny utylitarne - instrumentalne, racjonalne, względne.

AD. 1 - oceny emocjonalne:

Rzutowanie naszych emocji na oceniane przedmioty.

- moralne - godny człowiek.

- estetyczne - piękny Obra, wszystko co odnosi się do spostrzeżeń.

- hedonistyczne - przyjemne i nieprzyjemne doznania zmysłowe, przyjemny chłód, nie miły zapach, zmysły.

AD. 2 - oceny utylitarne:

Stwierdzają, że coś nadaje się do czegoś, że coś jest potrzebne, użyteczne, skuteczne, np. dobry, zły pies pilnujący podwórka.

> Ex ante - zanim wykonam jakieś działanie, oceniamy na ile to coś jest przydatne, użyteczne przed wykonaniem zadania.

> Ex post - ocena stanu z perspektywy czegoś, co już się zdarzyło, po wykonaniu działania.

Oceny diagnostyczne są wydawane przed działaniem >>> są EX ANTE.

Oceny utylitarne - one zapewniają większą obiektywność, dają możliwość porównania, pozwalają precyzyjnie na ile określony stan odbiega od przyjętej w danym środowisku normy.

Ocena diagnostyczna jest oceną wielokierunkową, i stanowi rezultat w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie jakie stawia diagnosta, o klasę zjawiska, przyczyny, fazę i to jak będzie się to rozwijało.

Metody stawiania ocen cząstkowych:

J.Zieleniewski odpowiada co to jest metoda: METODA DZIAŁANIA jest to sposób badania, który można skutecznie zastosować do danego badania i do innych typów tego samego badania z wyróżnieniem kolejnych stadiów badania.

Pełna diagnoza ma pokazać pełną istotę danego badania.

I. METODY ASPEKTOWE DIAGNOZY ROZWINIĘTEJ.

>>> Metoda diagnostyki klasyfikacyjnej: charakterystyczne cechy stałe, szczególne znaczenie mają (cechy specyficzne, istotne).

Cecha specyficzna, istotna, to taka, która pozwala jednoznacznie wyróżnić gatunek przedmiotu na jego cechę podstawową).

Znalezienie w badanym przez nas zjawisku cechy specyficznej i istotnej (cechy podstawowej). Wtedy rozpoznanie polega na porównaniu tego diagnozowanego przez nas przedmiotu z cechami natury (←jako przykład, np. gatunku) >>> (szukamy cechy specyficznej i istotnej i porównujemy z danym gatunkiem)

Znajdujemy w przedmiocie cechy podstawowe, specyficzne, istotne i potem opiera się to na porównaniu z gatunkiem; np. u rodzin niepełnych - cecha specyficzna - brak członka rodziny.

Typologia od klasyfikacji różni się tym, że typologia to kompleks cech niespecyficznych, nasilenie cech specyficznych (im więcej cech…).

Diagnoza typologiczna - przy typologiach szczególny walor mają cechy nietypowe (niestałe).

Typologie to pewien syndrom cech niespecyficznych.
Aspekt indentyfikacyjny - przypisanie danego stanu do klasyfikacji.

Np. J.Piekarski - ocena typologiczna - wyróżnił 4 typy środowisk rodzinnych:

- wzorcowe

- przeciętne

- niekorzystne wychowawczo

- dysharmonijne.

(Natężenie cech decyduje o przypisaniu do typu lub gatunku).

OCENA GENETYCZNA:

Diagnostyka genetyczna ujawnia ciąg rozwojowy, który prowadzi do stanu aktualnego, obecnego.

Ciąg rozwojowy może mieć 2 odmiany:

• Ciąg zmieniających się z pewną prawidłowością funkcji form, który doprowadzi do aktualnej struktury danego przedmiotu (np. styl architektonicznym, np. ewolucja żaby).

• Ago - to wyjaśnienie kauzalne - cofnięcie się do pierwotnej przyczyny, która wywołała ciąg zdarzeń. Przechodzi się od skutków do prawdopodobieństw przyczynowych. Rozumowanie opiera się na wiarygodności ogólnych związków przyczynowych. Stosując tok rozumowania redukcyjnego.

Jeśli pewne skutki wywołane są przez pewne przyczyny, to aby znaleźć tę właściwą i wyeliminować wiele przyczyn potrzebne jest różnicowanie.

Dokonując różnicowania przyjmujemy dwie strategie:

1. Możemy wszystkie możliwe przyczyny, a następnie dokonać eliminacji sprawdzając jakie przyczyny nie mogły wywołać skutku o pewnych właściwościach. Tu możemy odwołać się do kanonu S.Milla:

I KANON:

>>> kanon jedynej zgodności = jeżeli zjawisko Z występowało jednocześnie z różnymi innymi zjawiskami, zjawiskami wśród tych zjawisk stale występowało zjawisko X, podczas gdy inne nie występowały wcale, to prawdopodobnie zjawisko X ma związek ze zjawiskiem Z.
Wszystkie się zmieniają, ale jedno występuje stale i to ono jest przyczyną np. bólu głowy.

>>> kanon jedynej różnicy = jeżeli zjawisko Z stale występowało, gdy wystąpiło zjawisko X i stale nie występowało, gdy nie występowało zjawisko X, choć inne poprzednie występujące zjawiska zachodziły również i w tym przypadku, to prawdopodobnie zjawisko X ma istotny związek ze zjawiskiem Z.

(nie trzeba znać definicji kanonów, tylko jedno się zmieniało).

>>> kanon zmian towarzyszących = jeżeli zjawisko Z ulega zmianom odpowiednio do zmian, których zachodzą w zjawisku X podczas gdy inne towarzyszące zjawiska pozostają bez zmian, to prawdopodobnie zjawisko X ma istotny związek ze zjawiskiem Z.

np. palnik - przykład.

2. Strategia - dokładne zbadanie okoliczności danego stanu i postawieniu hipotezy wyjaśniającej.

WYKŁAD 4:

Ocena znaczenia - pozwala rozpoznać badane przez nas zjawisko.

Pozwala to na postawienie oceny znaczenia.

Mamy tu założenie, że organizm jest pewnym harmonijnie działającym układem (zachowującym równowagę = homeostaza).

Każda zmiana powoduje zaburzenie funkcji, a co więcej organizm będzie dążył do przywrócenia tego stanu homeostazy.

Przy tej diagnozie to wyjaśnienie dotyczy 2-aspektów:

1. aspekt analizy - staramy się zanalizować jakie zmiany powoduje dany stan rzeczy w całości.

2. w jaki sposób całość dąży do przywrócenia równowagi.

Stawiając diagnozę znaczenia bierzemy → trójczłonowy stosunek pewnej całości:

1. staramy się poznać działającą przyczynę.

2. w jaki sposób ta całość będzie dążyła do przywrócenia pewnej równowagi.

3. w jaki sposób ten cały organizm przystosuje się do działającej przyczyny.

To wyjaśnienie celowościowe opiera się na będzie ogólnych prawach przyczynowo-skutkowych, prawie regulacji:

- są to prawa bezwyjątkowego następstwa zdarzeń.

- prace statystyczne wskazują na prawdopodobieństwo wystąpienia pewnego rodzaju skutków przy pewnym typie działających przyczyn.

Wyjaśnianie celowościowe może być:
- regresywne - polega na wnioskowaniu ze skutku regulacji o działającej przyczynie.

- progresywne - wnioskujemy z zachowywać przyczyny o skutku (na podstawie działającej przyczyny dowiadujemy się o skutkach).

Wyjaśnianie celowościowej - ma mieć znaczenie dla całości.

Diagnoza (ocena fazy) - ustalenie fazy pozwala nam określić stopień rozwoju badanych procesów i stanowi podstawę dla przewidywania dalszego rozwoju.
Aby ustalić aktualną fazę trzeba zbadać prawidłowości przechodzenia od etapu do etapu, po to, by wyznaczyć stadia procesu, któremu podlega badany stan.

Diagnoza fazy jest nieco zbliżona do toku rozumowania diagnozy genetycznej.

Aktualna faza rozwoju nie może być ani za późna, ani za wczesna (jest to pewne niebezpieczeństwo), ma to szczególne znaczenie dla postawienia błędnej prognozy.

Próbując ustalić fazę aktualną - musimy odtworzyć wszystkie wcześniejsze fazy.

Możemy przy tym → rozumowanie jest progresywne lub regresywne.

Progresywne → kiedy ustalam wszystkie fazy po kolei; regresywne (gdy trzeba się cofnąć do wcześniej istniejących faz).

Ocena (diagnoza) rozwojowa = prognostyczna - przewidywanie dalszego rozwoju badanego procesu, która jest wynikiem wcześniejszych etapów diagnozy.

Prognoza polega na przewidywaniu działania w przyszłości i przewidywaniu rozwoju tego obiektu naszej diagnozy w przyszłości.

To przewidywanie polega na wnioskowaniu stanów przeszłych o stanach przyszłych. Stanów przeszłych wniosek o stanie przyszłym.

Diagnoza prognostyczna opiera się na rozumowaniach prawdopodobnych (niepewnych), dlatego, że częściej wnioskuje się nie na podstawie znanych prawd przyczynowych, lecz na podstawie wykrytych tendencji rozwojowych. Prognoza jest tym pewniejsza, im bliższych dotyczy skutków.

Diagnoza prognostyczna - nie wnioskuje o tym jak może być, tylko jak prawdopodobnie będzie na podstawie tych sytuacji jakie zaszły.

Diagnoza prognostyczna - ma istotne znaczenie dla projektowania działań w przyszłości, działań o równym charakterze.

WYKŁAD 5:

Konkluzja - jest uzasadnieniem podjęcia działania (decyzja o podjęciu działania).

1. działanie - zanim podejmiemy działanie musimy zgromadzić informacje.

2. formułowanie - tworzenie hipotez, które wyjaśniają nam stan.

3. sprawdzenie hipotezy/weryfikowanie.

Gromadzenie informacji pozwala nam sformułować hipotezę, gdy już ją sformułowaliśmy to weryfikujemy słuszność, wcześniej postawionej hipotezy.

Heurystyczny model analizy jest najczęściej występujący - w nim poszukujemy najbardziej prawdopodobne hipotezy wyjaśniającej diagnozowany przez nas stan. Zazwyczaj formułujemy kilka hipotez i spośród nich wybieramy tę, która stanowi podstawę do podjęcia decyzji.

Podjęcie decyzji uwarunkowane jest wieloma czynnikami, bowiem procesy te posiadają szereg cech; cechy procesów decyzyjnych.

1. w każdym zadaniu decyzyjnym dany jest zbiór działań (czyli decydent => osoba, która podejmuje decyzję o działaniu, wybiera z tego zbioru działań to działanie, które zgodne jest z jego celami).

2. każde działanie jakie podejmujemy z reguły prowadzi do dwóch wyników: sukces albo porażki, przy czym w momencie podejmowania decyzji nie jesteśmy w stanie powiedzieć jaki wynik osiągniemy, a wiąże się to z tym, że z reguły spotykamy się z 3-ma rodzajami sytuacji:
   - 1 sytuacja - pewności => znamy prawdopodobieństwo, że jest tak, a tak, i będzie tak a tak.
   - 2 sytuacja - ryzyka => znamy częściowe prawdopodobieństwo.
   - 3 sytuacja - niepewności => nie znamy żadnego prawdopodobieństwa.

3. to jaki wynik osiągniemy w przyszłości, zależy od obiektywnej okoliczności, która często zostaje poza naszą kontrolą (np. sytuacje polityczne kraju).

Szczególnie ważne przy podejmowaniu decyzji jest: (czynniki)

1. Proces przewidywania.

2. Proces wartościowania.

3. Proces wyboru.

Ad. 1 - Proces przewidywania - staramy się odpowiedzieć na pytania jakie będą konsekwencje; staramy się przewidzieć konsekwencje podjętej przeze mnie decyzji, należy określić prawdopodobieństwo.

Ad. 2 - Proces wartościowania - ten proces polega na ocenie wartości możliwych konsekwencji, czyli jakie ma dla nas znaczenie odniesienie sukcesu czy porażki.

Ad. 3 - Proces wyboru - integrujemy informacje dotyczące tego, co może się zdarzyć i jak wartościowe jest to, co może się zdarzyć.

To jak podejmujemy decyzję uzależnione jest od:

1. Samowiedzy.
   ”W procesie przewidywania najczęstsze znaczenie mają samooceny”.
   W procesie wartościowania zaś duże znaczenie mają preferencje osobiste (standardy osobiste). (Co dla nas tak naprawdę ma znaczenie).

2. Poczucie kontroli wyników (nasze przekonanie od czego zależą wyniki naszego działania).

Osoby zewnątrzsterowne (postrzegam siebie jako osoby zewnątrzsterowne

Osoby wewnątrzsterowne czy wewnątrzsterowne)..

Osoby wewnątrzsterowne - to ja jestem odpowiedzialny za wyniki moich działań, osoby takie są skłonne do większego ryzyka.

Podjęcie decyzji o jakimś działania prowadzi nas do planowania działania:

Planowanie - (wg. T.Kotobińskiego) - to obmyślanie doboru i kolejności przewidywanych działań z jednoczesnym postanowieniem podjęcia działań wg obmyślonego toku.

Plan to nasza intencja i przeświadczenie o konieczności podjęcia działania.

Plan (cechy planu):

1. Celowy- przydatny dla tego celu, dla którego został stworzony i przygotowany.

2. Wykonalny - tak określony, aby wskazywał nie tylko cel i środki realizacji, ale także weryfikował możliwość zastosowania tych środków w tej sytuacji.

3. Operatywność - aby wskazywał przejście od założeń zawartych w teorii do zastosowań praktycznych.

4. Dokładność i szczegółowość - musi tu występować elastyczność i giętkość planu (plan ma być alternatywny).

5. Zupełny - powinien zawierać wszystkie elementy, które są niezbędne dla wykonania danej czynności.

6. Racjonalność - czynniki, które warunkują tę cechę to staranne rozpoznanie terenu, sytuacji, wiedza o prawidłowościach występujących w sytuacji.

7. Długodystansowość - działanie powinno być planowane z pewnym wyprzedzeniem.

Przygotowanie planu wymaga zgromadzenia, przetwarzania i opracowania informacji.

Wg. Knipiańskiego możemy wykazać 2 rodzaje informacji:

1. informacje nadane celowo w procesie komunikacji w postaci wszelkich znaków (słów, symboli, dźwięków, obrazów, znaków graficznych).

2. nie nadane celowo przez ludzi. Te znaki będą dla nas informacją daną celowo. Są to różnego rodzaju sygnały…

3 podstawowe źródła w zdobywaniu informacji:

1. Możemy gromadzić informacje za pomocą obserwacji - prowadzone w sposób bezpośredni, bezpośredni kontakt ze źródłem informacji.

2. informacje gromadzone w sposób bezpośredni od jednostki, ale wywołane poprzez stawianie pytań, wywiady, testy socjometryczne, ankiety.

3. informacje uzyskiwane pośrednio, przy pomocy różnych technik projekcyjnych, które to opierają się na założeniu, że niektóre ukryte myśli człowieka manifestowane są w pewnych jego zachowaniach.

2 pierwsze sposoby informacji różnią się od 3-ich stopniem inferencyjności.

>>> informacja niskoinferencyjna - to taka, informacje, gdzie od zauważenia przez nas zjawiska, a zinterpretowaniem tego zjawiska zachodzi stosunkowo niewiele operacji umysłowych. (np. mówimy, że boli mnie kolano i nie trzeba już tego interpretować).

>>> informacja wysokoinferencyjna - gdzie droga od spostrzeżenia do zinterpretowania jest długa i prowadzi nieraz przez wiele stanków. Są to informacje mniej pewne, bo zawsze istnieje możliwość pomylenia się (dotyczą one zjawisk ukrytych, hipotetycznych).

Walory informacji:

1. wierność = prawdziwość informacji.

2. szczegółowość informacji - jest szczegółowa kiedy podaje wszystko to, co jest niezbędne w danym działaniu.

3. czytelność informacji - jest ona czytelna => jej treść została odebrana trafnie przez odbiorcę.
   Tę czytelność można osiągnąć - np. przez wyraźne zarysowane kształty opisu, wyraźne odczytanie słó i wyrazów.
   Czytelna informacja - informacja nadana jest w języku zrozumiałym dla odbiorcy.
   Dostępność fizyczna informacji.

Po wykonaniu tego, co zostało zaplanowane powinno nastąpić sprawdzenie tego, co osiągnięto. Sprawdzenie to stwierdza zgodności bądź niezgodności tego co planowaliśmy z tym co zostało osiągnięte.

Sprawdzenie pełni 3 funkcje (zadania):

1. równoważność tego, co zostało zaplanowane z tym, co zostało osiągnięte.

2. stwierdzenie błędu praktycznego → sprawdzenie czy nie występuje jakiś błąd praktyczny w naszym działaniu.

3. sprawdzenie różnych rodzajów skutków.

Skutek (wg. A.Podgóreckiego) to stwierdzane następstwo naszego działania.

Rodzaje skutków: (typy)

1. Adekwatne - czyli równoważne postulowane stanom rzeczy. To co osiągnęliśmy jest tym, co chcieliśmy.

2. Nieadekwatne - nierównoważne z tym, co osiągnęliśmy.

3. Zamierzone - to co przewidywaliśmy i akceptowaliśmy podejmując działanie. (zamierzone skutki też mogą być negatywne jak i pozytywne np. ból u dentysty).

4. Niezamierzone - to czego nie przewidywaliśmy, skutki niezależne od tego, co przewidywaliśmy. Te skutki niezamierzone mogą być zarówno negatywne jak i pozytywne.

Wykład 6:

Formułując diagnozy pedagogiczne napotykamy na trudności obiektywizacji ocen cząstkowych jak i globalnych. Ta obiektywizacja ocen jest ważna zarówno z punktu widzenia:

• Metodologii- poprawność diagnoz stawianych przez nas

• Z punktu widzenia praktyki wychowawczej

Ten kłopot w obiektywizacji stanowi znalezienie punktu odniesienia, z których zamierzamy skonstruować dana rzeczywistość.

W naukach pedagogiki znane są 2 sposoby obiektywizacji rzeczywistości:

• Próba skonstruowania wzoru bądź wzorca

• Skonstruowanie narzędzia diagnostycznego

By dobrze skonstruować dobrze to narzędzie musimy:

1. Dobrze znać rzeczywistość, którą chcemy ocenić.

2. Musimy posiadać umiejętności praktyczne (metodologiczne), które zapewniaja nam pod względem formalnym prawidłowa konstrukcje narzędzia diagnostycznego

3. Znajomość skal, wskaźników

Narzędzia diagnostyczne to zestaw odpowiednio wyselekcjonowanych wskaźników wraz z przyporządkowaną im skala, może pełnić funkcje:

-diagnostyczną (obiektywizacyjna ocena diagnozowania rzeczywistości)

-kontrolną (wykorzystujemy do pomiarów końcowych i wstępnych)

Skład narzędzia diagnostycznego-gdy nie jesteśmy pewni, że coś istnieje musimy wytypować coś, co pozwoli nam stwierdzić, że ono istnieje, albo jest trudno zaobserwować, bo jest to złożone, wtedy tez typujemy wskaźniki.

Wskaźniki empiryczne- związek między wskaźnikami, wskaźnikami zjawiskami, które opisuje jest związkiem empirycznym, bardzo trudno dobrać takie wskaźniki, które będą wskazywały na zjawisko

Wskaźniki definicyjne- wchodzą w skład definicji danego pojęcia, nadajemy sens danemu terminowi za pomocą badania jego pełnej bądź cząstkowej definicji, w której wskaźnik jest członem definiującym

Definicje operacyjne- np. ubóstwo to: dochody nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb jednostki. Mieszkanie w ubogiej dzielnicy, zaniedbany wygląd- każdy element definicji to wskaźnik definicyjny.

Wskaźniki inferencyjne- odnoszą się do zjawisk hipotetycznych, ukrytych, obserwujemy tylko skutki istnienia tych zjawisk np. frustracja

Skala- nadaje wartość wskaźnikowi, pozwala na jego wyważenie

4 najczęściej występujące w narzędziu diagnostycznym skale:

• Nominalna- pozwala stwierdzić, które przedmioty są pod pewnym względem równe, a które różne odwrotnie. Tworzą systematykę cech, wyróżniają cechy, ale ich nie porządkują np. typologia, klasyfikacja.

• Porządkowe- bardziej dokładne, nie tylko wyróżniają cechy, ale także je porządkują: pozwalają, zatem określić czy porównywalne przedmioty posiadają dana cechę w stopniu równym czy tez jedne posiadają w stopniu wyższym, niższym niż drugi. (np. szkoła ponadgimnazjalna, szkoła gimnazjalna, szkoła podstawowa)

• Interwałowa- pozwala stwierdzić o ile porównywalnych jednostek pomiaru 1 z dwóch przedmiotów posiada dana cechę w stopniu wyższym niż drugi. Pozwala wysnuć wnioski dotyczące wielkości różnic między mierzonymi właściwościami równym jednostkom pomiaru (dystansami, interwałami) Nie da się jednak porównać proporcji, bo punkt 0 jest punktem umownym. (np. dochód mieszkańców- pkt 0 przeciętny dochód

Iloraz inteligencji- pkt 0 :100 pkt

• Skala ilorazowa- ma naturalny punkt 0 pozwala nie tylko na porównanie dystansu, ale i proporcji pomiędzy różnymi ich wartościami. Ta jednostka, która pozwala na porównanie musi być stała. (np. wiek 30,40,50)

Pierwsze skale odnoszą się do zmiennych jakościowych

Drugie skale odnoszą się do zmiennych ilościowych

Narzędzia diagnostyczne powinno zawierać:

- optymalna liczbę wskaźników jednak nie tak dużo by ograniczać jego operatywność nie nazbyt mało, aby nie …. się na zarzuty nieuwzględnienia bardzo istotnych dla prognozy wskaźników.

- odpowiednio dobrane (prognostyczne) dla danego zjawiska wskaźniki, które będą przewidywały dane zjawisko.

- przedziały muszą być rozłączne i wyczerpujące

-narzędzie diagnostyczne powinno być przygotowane w oparciu o dane zebrane od statystycznie istotnej populacji badanych wyodrębnionej z uwagi na 1 zmienną.

-musi ulegać zmianom w zależności od zmian społeczności ekonomicznych

- musi być stosowane z umiarem, nie jako jedyny sposób poznania rzeczywistości, nakazuje uwzględniać indywidualne uwarunkowania danej sytuacji.

Ogólny wskaźnik środowiska- miernik szansy życiowej dziecka w środowisku; Radliska nie dokonywała oceny jednostki tylko środowiska, (w jaki sposób może sprzyjać jego rozwojowi).

Bleeeeeee to by było na tyle ……!!!!!!

Wykład 7:

Zagadnienia:

• Miejsce diagnostyki w ogólnej metodologii nauki (funkcje, Korczak, Radliska, Nepalczyk, Pilch)

• Etapy diagnozy wstępnej: opis z wszystkimi konsekwencjami, oceny, diagnoza cząstkowa

• Informacja: rodzaj, źródła, walory bariery inf.

• Planowania: plan, cechy planu

• Diagnoza sprawdzająca, rodzaje skutków

• Sposoby obiektywizacji ocen

• Konkluzja jej rodzaje, sposoby obiektywizacji ocen, wskaźniki+przykłady, rodzaje skal+przykłady, ogólny wskaźnik środowiska (wzór, wzorzec)

• Uwarunkowania trafnej diagnozy, błędy diagnostyczne

W działaniach społecznych spotykamy się z diagnozami:

• Decyzyjnymi

• Poznawczymi

Poznawcza- rozwiązuje problemy poznawcze, które dotykają istoty procesu danego zjawiska

Decyzyjna- odpowiada na problemy decyzyjne, które dotyczą działania (wiążą się z decyzja o podjęciu działania)

Diagnoza oprócz tego jest wstępem do działania oprócz jej funkcji poznawczej- powinna pełnić funkcje kontrolną.

Z punktu widzenia skuteczności działania:

I-szą ważną cecha poprawnej diagnozy jest jej trafność. Trafność diagnozy realizuje się dzięki jej szczegółowości. Diagnoza nie może mieć charakteru schematycznego, będzie taka gdy uwzględnimy w naszym wyjaśnieniu indywidualne warunki procesu (zjawiska).

Trafność uzyskuję się tez poprzez przestrzeganie przez diagnostyków zasad:

• Staranności-przejawia się we wnikliwym i wieloaspektowym zbadaniu przedmiotu naszej diagnozy.

Wytrwałość- w zbieraniu licznych informacji

(dobry diagnosta ma postawę badacza)

• Wprawa (biegłość)- umiejętność spożytkowania wiedzy i doświadczenia praktycznego

• Świadomość błędów-, które można popełnić diagnozę np. zbyt schematyczne rozpoznanie, spowodowane jest zebraniem zbyt pobieżnych i nielicznych danych (zbyt ogólnikowe)

Błędy diagnostyczne można ująć w 4 kategorie:

• Błędy obserwacji, np. niespostrzeganie istniejących cech, faktów

-niewykonywanie przez diagnostę pewnych objawów, sytuacji

-postrzeganie (objawów) sytuacji, faktów w zmienionej ilościowo bądź jakościowo formie

-spostrzeganie objawów nieistniejących

• Błędy rozumowania- wynikające z nieprawidłowych rozumowań

-błąd niezupełnej eliminacji- spośród możliwych alternatyw pominięto 1 lub kilka i różnicowania oparto na niedostatecznej liczbie przesłanek.

-błąd fałszywej przyczyny- na podstawie samego następstwa zdarzeń, zdarzenia wcześniejsze bierze się za przyczyny późniejsze (opieramy się tylko na swojej wiedzy)

-błąd atrybucji- przypisywanie jednostce cech, których nie posiada

-pomieszanie cech- np. stałe bierzemy za niestałe, istotne za nieistotne.

• Błędy techniczne

• Błędy etyczne (wynikające z naszych postaw)

Kępiński wyróżnił 3 kategorie błędów:

1. Błąd postawy-wynika z konieczności bycia z podopiecznym, nawiązywania relacji, problem z chłodnym (obiektywizm) postrzeganiem naszej diagnozy

2. Błąd maski- maska powierzchowna warstwa psychiki związana z rola społeczną, nabyta w ciągu życia i utrwalane w kontaktach z otoczeniem, sposoby zachowywania się za pomocą, których człowiek nie ujawnia na zewnątrz tego, co dzieję się z nim w środku. Kieruje swoimi reakcjami w ten sposób by być akceptowanym przez otoczenie.

3. Błąd sędziego- przejawianie tendencji do oceniania ludzi

Nadmiar materiału tez może być błędem.

Stawianie diagnoz ma służyć praktyce wychowawczej:

-gdy oceniamy działanie po postawieniu diagnoz i gdy nasz działalność nie przynosi efektów

-gdy zawracamy pozytywne skutki

-gdy zmiany są mimowolne

Tyle zdziałamy na ile nam podopieczny pozwoli, dobra diagnoza potrafi zastąpić całą profilaktykę.

1

13

---