Kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń z pomocy społecznej

Od 1 stycznia 2010 r. obowiązują nowe kwoty kryteriów dochodowych uprawniające do świadczeń z pomocy społecznej oraz nowe kwoty świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej.

Kryteria dochodowe wynoszą:

1. dla osoby samotnie gospodarującej - w wysokości  477 zł,

2. dla osoby w rodzinie - w wysokości 351 zł.

Kwoty świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej wynoszą:

1. kwotę stanowiącą podstawę do ustalenia wysokości pomocy:

• pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej,

• pieniężnej na usamodzielnienie,

• na kontynuowanie nauki,

• na zagospodarowanie w formie rzeczowej

w wysokości 1.647 zł,

2. minimalną kwotę świadczenia pieniężnego na utrzymanie  i   pokrycie wydatków związanych z nauką języka  polskiego dla  cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej sta­tus   uchodźcy   lub   ochronę   uzupełniającą  w wysokości 446 zł,

3. maksymalną kwotę świadczenia pieniężnego na utrzymanie   i   pokrycie  wydatków  związanych z  nauką języka  polskiego  dla  cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej sta­tus   uchodźcy   lub   ochronę   uzupełniającą  w wysokości 1.175 zł,

4. maksymalną kwotę zasiłku stałego w wysokości 444 zł,

5. kwotę dochodu z 1 ha przeliczeniowego w wysokości 207 zł.

Podstawa prawna: 

- art. 9 ust. 8 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 593 z późn. zm.),

- rozporządzenie Rady Ministrów z 29 lipca 2009 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. 2009 nr 127 poz. 1055).

Czym jest pedagogika społeczna? Ryszard Wroczyński określa ją mianem nauki, która bada znaczenie środowiska dla procesu wychowania jednostki oraz rozważa i wdraża możliwie najlepsze, z wychowawczego punktu widzenia, wytyczne dla prawidłowego funkcjonowania tego środowiska (zajmuje się tzw. organizowaniem środowiska, czyli stymulowaniem właściwych procesów wychowawczych). Nauka ta nie analizuje funkcjonowania instytucji wychowawczych, takich jak szkoła, przedszkole, organizacje młodzieżowe, lecz zajmuje się ich indywidualnymi

właściwościami z punktu widzenia środowisk, jakie stanowią i związków, jakie w nich zachodzą. Każda z tych instytucji stanowi specyficzne środowisko wychowawcze. Zobaczmy teraz jak określa się ten termin w pedagogice społecznej.

Zdaniem Aleksandra Kamieńskiego, środowisko wychowawcze stanowi element ogólnego środowiska społecznego jednostki, uwzględniając zarówno miejsce, w którym żyje dana jednostka, jak i kulturę, w jakiej się obraca. Środowisko wychowawcze tworzą poszczególne jednostki, zespoły jednostek i instytucje wpływające na wychowanie jednostki. Helena Padlińska twierdzi, że przez środowisko wychowawcze należy rozumieć czynniki przyrody i warunki życia jednostki. Jest wszystkim, co wpływa na cechy, osobowość, charakter, kulturę i wiedzę jednostki. Wiemy już, jak należy rozumieć pierwszy z istotnych dla pedagogiki społecznej termin, czyli środowisko wychowawcze. Zobaczmy teraz, jak w pedagogice społecznej definiuje się samo "wychowanie".

Z punktu widzenia pedagogiki społecznej za wychowanie należy uważać każdy bodziec powodujący zmiany w osobowości jednostki. Są to zarówno czynności intencjonalne i pożądane, jak i te niezamierzone. Poznawszy fundamentalne pojęcia pedagogiki społecznej, przeanalizujmy teraz główne cele tzw. humanistycznego podejścia pedagogiki społecznej.

Humanizm oznacza dogłębne i wszechstronne zainteresowanie wszystkimi sferami życia człowieka. Z jednej strony, jest to koncentracja na wewnętrznych potrzebach, rozwoju osobowości, stanie ducha, uczuciach i doznaniach, z drugiej zaś strony jest to koncentracja na wszelkich bodźcach z zewnątrz i tym, co widoczne dla oka. Biorąc pod uwagę ogromną pojemność terminu "humanizm", humanistyczne podejście pedagogiki społecznej obejmuje zarówno zainteresowanie potrzebami wewnętrznymi,

jak i zewnętrznymi jednostki. W podejściu humanistycznym pedagogiki społecznej mamy do czynienia z katalogiem sytuacji życiowych jednostek, które określamy mianem stanów. Wyróżniamy następujące stany:

- Samodzielność - czyli sytuacja autonomii tak pod względem pieniężnym i materialnym, jak dojrzałości społecznej. Odpowiedzialność, umiejętność wychodzenia z kłopotów, zaradność;

- Opieka międzyludzka - czyli nieustanna, nie nastawiona na zyski, lecz na wspieranie jednostki, aktywność, oparta na zasadzie wspierania osoby potrzebującej przez inną osobę czy instytucję; z tego rodzaju aktywnością spotykamy się, gdy z pewnych przyczyn jednostka nie może chwilowo, lub ciągle radzić sobie z problemami. Celem tej aktywności jest osiągnięcie stanu, w którym potrzebujący stanie się samodzielny;

- Pomoc - czynność mająca wesprzeć osobę potrzebującą, w dojściu do stanu postrzeganego za normalny. Pomocy udzielają osoby, zespoły i placówki, w momencie, gdy potrzebujący nie potrafi poradzić sobie z okolicznościami, okolicznościami, w jakich się znalazł;

- Wsparcie społeczne - z jednej strony polega na udzielaniu pomocy w momencie występowania trudności, z drugiej zaś strony oznacza współpracę w wypadku występowania trudności; powodem udzielania wsparcia jest zazwyczaj sympatia, litość, odpowiedzialność za czyjeś losy; Wsparcie ma często charakter nieoficjalny; do osób, którym najczęściej udziela się wsparcia zaliczamy rodzinę, krewnych, przyjaciół i znajomych, a wśród sytuacji wymagających wsparcia musimy wymienić przede wszystkim problemy finansowe i osobiste. Wymienione powyżej stany, to sytuacje, w jakich może się znaleźć każdy człowiek. Każdy może być potrzebującym i każdy może udzielić wsparcia, pomocy, opieki międzyludzkiej. Istnieje jednak dziedzina nauki, której

specjaliści zawodowo zajmują się udzielaniem wsparcia, pomocy i opieki. Dziedzinę tę nazywamy pracą socjalną.

Istnieje wiele definicji pracy socjalnej. Można ją na przykład traktować jako profesjonalne działania mające na celu wspieranie jednostki w staraniach o polepszenie jej umiejętności życia w społeczeństwie. Może też być uznawana za zawodowe działania mające ułatwić pojedynczym osobom i grupom, uświadomienie problemów wewnętrznych i zewnętrznych, mających na nich negatywny wpływ. Rehabilitacja czy korekta dokonywana we współpracy z pracownikiem socjalnym, ma pomagać im w wychodzeniu z kłopotów. Praca socjalna musi działać na rzecz całego społeczeństwa i każdej jednostki bez względu na płeć, wyznanie, rasę czy pozycję społeczną. Rada Europy przyjmuje, że rola pomocy socjalnej polega na wspieraniu osób i całych grup społecznych w procesie współżycia w danym środowisku oraz nakłanianie do podejmowania wysiłku zmierzającego do wewnętrznego podbudowania za pomocą odkrywania ich ukrytych zdolności i umiejętności. Głównym zadaniem pracy socjalnej jest pomoc w tworzeniu pozytywnych relacji pomiędzy potrzebującym a środowiskiem społecznym, celem podniesienia standardu życia potrzebującego. Do pomniejszych zadań pracy socjalnej zaliczamy:

1) ułatwianie jednostkom rozwijania zdolności wychodzenia z kłopotów i umiejętnego postępowania w różnych okolicznościach;

2) wspieranie działań zmierzających do pozyskiwania dochodów;

3) stymulowanie do budowania pozytywnych relacji pomiędzy potrzebującym a społeczeństwem;

4) uwrażliwianie placówek instytucji na problemy potrzebujących.

Działalność pracownika socjalnego może przybierać różne formy. Generalnie rzecz biorąc wyróżniamy trzy metody pracy socjalnej: metodę indywidualnych przypadków, metodę pracy grupowej i metodę tworzenia

(organizowania) społeczności. Omówmy pokrótce każdą z tych metod.

Pierwszą, wspomnianą metodą, jest metoda indywidualnych przypadków. Zdaniem Tadeusza Pilcha istotą tej metody jest wnikliwa obserwacja indywidualnych cech, zachowań, doświadczeń każdej jednostki. Istnieją różne modele pracy socjalnej według tej metody: model psychospołeczny, model funkcjonalny, model modyfikacji zachowań. Stosując tę metodę należy pamiętać o następujących zasadach:

1) akceptacji, czyli uznania praw, decyzji, cech charakteru osoby zwracającej się z prośbą o udzielenie pomocy;

2) komunikacji, czyli porozumiewaniu się uczestniczących w spotkaniu stron; wymiana zdań, myśli połączona z wzajemnym zrozumieniem i akceptacją, nawet w przypadku odmiennych poglądów; to rodzaj specyficznej łączności między stronami;

3) indywidualizacji, czyli odrębnym, jednostkowym traktowaniu każdego przypadku, w celu udzielenia najbardziej adekwatnej formy pomocy;

4) zasadzie uczestnictwa, czyli czynnym i rozmyślnym udziale potrzebującego pomocy w działaniach zmierzających do poprawy jego sytuacji życiowej;

5) zasadzie zaufania i poszanowania prywatności, czyli stwarzaniu warunków sprzyjających zawierzeniu, ufności szczerości potrzebującego względem pracownika socjalnego, z zachowaniem szacunku wobec jego zwierzeń;

6) zasadzie samoświadomości, czyli umiejętności rozdzielenia życia zawodowego od życia prywatnego (w tym także osobistych przekonań pracownika socjalnego). Techniki stosowane w pracy tą metodą to: wywiad, obserwacja oraz analiza dokumentów osobistych jednostki.

Drugą, wymienioną powyżej metodą pracy socjalnej, jest praca metodą grupową. Zdaniem Floriana Znanieckiego, grupa społeczna jest zgromadzeniem jednostek, które w ich opinii tworzy osobną całość. Aleksander Kamieński wyodrębnił trzy typy pracy grupowej:

1) grupy rozwojowo-wychowawcze, których zadaniem jest stymulowanie osobistego rozwoju wszystkich członków, którzy w różnym stopniu utożsamiają się z grupą (przykład takich grup stanowią organizacje młodzieżowe);

2) grupy rewalidacyjne, których zadaniem jest ułatwianie osobom częściowo nieprzystosowanym do życia spełnianie czynności społecznych (przykładem takich grup są placówki opiekuńczo-wychowawcze i kulturalno-oświatowe);

3) grupy psychoterapeutyczne, które w oparciu o metody psychologii klinicznej, ułatwiają potrzebującym pomocy osiąganie sprawności społecznej i psychicznej.

Natomiast zdaniem Charlesa Zastrowa, podział metod pracy przedstawia się następująco:

1) grupy rekreacyjne, mające za zadanie przygotowywanie zabaw, gier, wymagających aktywności fizycznej, tworzone samorzutnie i zwykle bez nadzoru (na przykład miłośnicy piłki nożnej czy jazdy rowerem);

2) grupy umiejętności rekreacyjnych, mające za zadanie rozwijanie umiejętności na przykład sportowych, łącznie z dostarczaniem przyjemnych wrażeń uczestnikom przyjemnych wrażeń, pod okiem osoby prowadzącej. Członkowie tych grup uczestniczą w zawodach z danej dyscypliny;

3) grupy socjalizacyjne, których zadaniem jest formowanie lub transformacja postępowania osób należących do grupy, w taki sposób, by odpowiadało ono normom społecznym; grupy te dążą do zwiększania zdolności interpersonalnych, podbudowywania wiary w siebie, stymulowania przyszłościowego myślenia. Na czele tych grup stoją najczęściej pracownicy socjalni;

4) grupy terapeutyczne, których członkami są jednostki z zaburzeniami psychicznymi bądź socjalnymi; w takich grupach dużą rolę odgrywają wzajemne relacje pomiędzy ich członkami, którzy wzajemnie się wspierają; wspólne szukanie rozwiązań problemów oraz zrozumienie kłopotów innych członków grupy,

to podstawowe założenia tego rodzaju metod pracy;

5) grupy spotkaniowe, których celem jest ułatwianie zrozumienia siebie i pozostałych członków i nawiązywanie z nimi pozytywnych relacji;

6) grupy edukacyjne, których funkcją jest udzielanie praktycznych informacji z zakresu wychowania i opieki ( na przykład poradnie dla przyszłych rodziców); porady te są udzielane przez pracowników socjalnych specjalizujących się w danej dziedzinie;

7) grupy samopomocy, które powstają z inicjatywy osób, powiązanych tą samą przypadłością czy chorobą; zwykle bez specjalnego przewodnictwa ze strony pomocy społecznej (przykładem takiej grupy są Amazonki);

8) grupy problemowe i precyzyjne, tworzone z inicjatywy pracowników socjalnych, zainteresowanych daną kwestią.

Pierwszą fazą pracy grupowej jest powstanie grupy. Różniące się pod względem osobowości, doświadczeń postanawiają założyć grupę. Obserwujemy

wówczas:

- poszukiwanie potencjalnych kandydatów do nawiązania bliższych relacji,

- tendencje do ustosunkowywania się do osoby prowadzącej grupę (stosunek ten może być podrzędny bądź nadrzędny),

- poszukiwanie pozycji w hierarchii tworzonej społeczności.

Druga faza pracy grupowej, istotna dla jej późniejszego funkcjonowania, to określenie układu i normy grupy. W tej fazie ustala się metody działania, które zdecydują o skuteczności grupy. Obserwujemy wówczas:

- przedsięwzięcia realizowane przez poszczególnych członków celem zajęcia określonej pozycji w układzie grupy,

- lęk przed zacieraniem się granic własnej odrębności, tak wyraźnych przed przystąpieniem do grupy,

- odzew osób tworzących grupę na przestrzeganie bądź łamanie formalnych zasad działania grupy.

Te naturalne podczas powstawania grupy procesy, muszą zachodzić pod czujnym okiem pracownika socjalnego, czuwającego nad tym, by nie przyniosły niepożądanych efektów.

Trzecią fazą, fazą nastawioną na działanie jest urzeczywistnianie założeń grupy. Znający się już członkowie przystępują do aktywnych działań zmierzających do osiągania zamierzonych celów. Wszyscy uczestniczą w procesach decyzyjnych i w praktycznych działaniach.

Ostatnią fazą pracy grupowej jest ewaluacja rezultatów podjętych działań i podejmowanie decyzji w kwestii dalszego funkcjonowania społeczności.

Trzecia i ostatnia metoda w pracy socjalnej - metoda organizowania środowiska, przebiega według następujących etapów:

1). Diagnozowanie zapotrzebowania, niedoboru, niebezpieczeństw występujących w badanej społeczności;

2). Powołanie odpowiednich grup, odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań i opracowanie planu działania, przygotowanie odpowiedniej strategii informowania o przebiegu działań;

Na tym etapie następuje dopracowywanie form pracy opiekuńczo-wspomagająco-rozwojowych, ciągłe odkrywanie istniejących objawów niedostatku i ich badanie. Na tym etapie konieczne jest często tzw. wtórne pobudzanie, czyli zachęcanie osób zainteresowanych do podejmowania kolejnych działań. Rezygnacja, jaką często obserwuje się w tej fazie, wynika z odkrywania coraz to nowych przejawów niedostatku. Należy walczyć z tą rezygnacją poprzez przygotowywanie zabaw dla dzieci i różnych form rozrywki dla dorosłych. Jest to, najogólniej rzecz biorąc, nieustanne staranie o poprawę sytuacji życiowej członków danej społeczności poprzez realizowanie następujących założeń:

- usunięcie istniejących przeszkód społecznych,

- udzielanie specjalistycznej pomocy osobom będącym w potrzebie,

- aktywizacja ludności - wspólne akcje publiczne.

3). Obserwacja, ewaluacja wyników i wprowadzanie ulepszeń. Należy nieustannie przyglądać się badanej społeczności, by w przyszłości usprawnić udzielanie koniecznej pomocy

i dostosować jej wymiar do oczekiwań i możliwości członków danej społeczności.

Podsumowując możemy stwierdzić, że pedagogika społeczna to niezwykle użyteczna, a zarazem szeroka dziedzina wiedzy. Powiązana z wieloma innymi naukami, kryje w sobie wiele tajemniczych pojęć. Mamy nadzieję, że chociaż trochę udało nam się przybliżyć Państwu jej tajniki.

Pedagogika społeczna

Reakcja przeciw romantyzmowi i idealizmowi, jaka powstała w Polsce po upadku powstania styczniowego, nie stanowiła podatnego podłoża dla twórczości pedagogicznej. Zwrot w pojęciach politycznych narodu doprowadził do dobrobytu materialnego, gospodarczego podniesienia kraju i indywidualnego bogacenia się.
To wszechwładne panowanie idei „pracy organicznej” szło w parze z krzewiącym się bez przeszkody płytkim utylitaryzmem i przyrodniczym encyklopedyzmem. Zdawało się, że owa przemiana poglądów sparaliżuje całkowicie w społeczeństwie jego „organ idealności”. Szkoła oficjalna w Królestwie nie gardząca żadnymi środkami paczącymi duszę polskiej młodzieży, była zupełnym przeciwieństwem instytucji wychowawczej, opartej na zdrowych zasadach psychologicznych i pedagogicznych. Ze strony społeczeństwa polskiego nie brakło wprawdzie prób przeciwdziałania wpływowi szkoły rosyjskiej przez zakładanie tajnych szkół, które podtrzymywały ducha patriotyzmu i wierności tradycji narodowej. Próby te jednak były nieliczne, w szkołach pracowały zaledwie jednostki, ogół zaś szedł za prądem czasu, wyzbywszy się wszelkich „mrzonek”. Do tych nielicznych jednostek należał Jan Władysław Dawid.
Jan Władysław Dawid (1859 - 1914)
Podejmuje walkę o prawdziwą szkołę twórczą w głębokiej trosce o podstawy idealne i normalne wychowania. Stawiając wysoko wartość kultury duchowej domagał się wpajania młodzieży głębokich zainteresowań, rozwijania samodzielnej myśli, kształcenia woli moralnej, wszechstronnego rozwoju osobowości. Dawid starał się zachęcić rodziców i nauczycieli do pracy nad wychowaniem młodego pokolenia, budując do tej pracy podstawy naukowe i popularyzując wyniki badań psychologicznych. Dawid zdawał sobie sprawę ze znaczenia społecznego szkoły. Podkreślał, że rozprasza ona przesądy i zabobony, podnosząc zaś przez ćwiczenie dzielność umysłu, powoduje sprawniejsze jego funkcjonowanie w dziedzinie moralno - społecznej, odrywa od czysto osobistych, zmysłowych dążeń, wprowadza w koło interesów idealnych, czyni je celem i motywem działania.
Istotne zadanie szkoły upatrywał Dawid w „nauczaniu wychowującym”. Nauczanie to polega na „ukształtowaniu moralnego charakteru, czyli nadaniu woli stałego i pożądanego kierunku a to przez zaszczepienie określonych wyobrażeń odpowiadających etycznym celom życiowym, rozwinięcie pewnych uczuć i utrwalenie szczególnych nawyknień i sposobów postępowania”, inaczej mówiąc „przysposobienie człowieka do warunków przyszłego życia indywidualnego i zbiorowego”, gdy umiał samodzielnie zadośćuczynić potrzebom własnego samo zachowania i dobra społecznego.
Pracą wychowawczą opierał Dawid zarówno na idei przyrody, jak i na idei człowieka, na nauce o przyrodzie jak i na nauce o moralnej istocie człowieka. Obie te dziedziny nauczania uważał za konieczne warunki „prawidłowego moralno-umysłowego rozwoju na wszystkich stopniach wychowawczych”. Podnosił ponadto konieczność nauczania metodycznego, ściśle się stosującego do praw działania i rozwoju duszy dziecięcej. Od nauczyciela żądał Dawid nie tylko znajomości psychologii, ale także stałej i systematycznej obserwacji dziecka oraz dostosowania pracy wychowawczej do jego psychicznych właściwości. W tym celu opracował kwestionariusz spostrzeżeń, aby ułatwić wychowawcom prowadzenie systematycznej obserwacji, oraz własną metodę badania inteligencji. Nazwał ją „metodą przyczyn i skutków”, czyli metodą „co i jak się stało”. Polega ona na tym, iż dziecko oglądając dwa lub kilka obrazków przedstawiających początek i koniec pewnego zdarzenia, albo kilka zmian jakiejś sytuacji, ma odkryć związek między nimi, odnaleźć pośrednie ogniwa i powiązać poszczególne momenty w całość zdarzenia. Na owej metodzie oparł Dawid sposób mierzenia stopnia inteligencji, przyjmując za jej miarę liczbę elementów w zadaniach, które dany osobnik zdolny jest zrozumieć i wyjaśnić. Dawid wypowiadał się za wprowadzeniem do szkoły prac ręcznych w warsztacie stolarskim, tokarskim lub ślusarskim będących „wybornym środkiem” poglądowości i kształcących samodzielność dziecka oraz domagał się przeniesienia punktu ciężkości na zajęcia praktyczne, laboratoryjne, zastąpienia od pewnego wieku wykładania i słuchania uczeniem się przez czytanie.
Aniela Szycówna (1869 - 1921)
Główne zadanie wychowawcze upatruje w rozbudzaniu w jednostkach z natury biernych większej samodzielności w myśleniu i w działaniu za pomocą wspólnej pracy pod kierunkiem nauczyciela, w zwalczaniu nieśmiałości i dzikości przez wywoływanie w dzieciach poczucia własnej godności i oparcia się w pracy wychowawczej na jakiejś dodatniej cesze dziecka, w kształceniu charakteru za pomocą pojęć i przekonać wytworzonych stopniowo we współżyciu i współdziałaniu uczniów w klasie. Zwraca na jednak uwagę na odmienność psychiki tego zbiorowiska ludzkiego, jakim jest klasa szkolna, w której dzieci sugestionują się wzajemnie i kładzie nacisk na konieczność urabiania przez nauczyciela zbiorowej duszy klasy. W tym celu zaleca, aby nauczyciel poznawszy zjednawszy sobie przywódców klasy, uczynił z nich swoich pomocników. Uważając za konieczne dla każdego nauczyciela ciągłe samokształcenie się. Szycówna domaga się, aby każdy wychowawca usiłował wykryć w sobie i rozbudzić te pierwiastki psychiczne, które w najwyższym stopniu posiadali wielcy pedagodzy wszystkich czasów.
Stanisław Karpowicz (1864 - 1921)
Przekonany o nierozerwalnym związku między życiem indywidualnym a zbiorowym, domagał się nie tylko przysposobienia młodzieży do życia społecznego, ale i właściwego „upostaciowania” stosunków społecznych. Stąd też pochodzi istotny motyw jego działalności wychowawczo - społecznej. Podstawowym twierdzeniem na którym opiera się pedagogika Karpowicza jest teza, że życie rozwija się w ścisłej zależności od środowiska jako reakcja na czynniki zewnętrzne, czego następstwem jest przystosowanie się istoty żyjącej do otoczenia. Treścią życia jest prawo reakcji. Skuteczność reakcji uzależnia Karpowicz od jej całkowitości życia: czucia, myślenia, działania. Karpowicz stara się nadać pedagogice charakter niezależny od zmiennych prądów społecznych, a zasady jej oprzeć na jakiejś ogólnej, stałej i niezależnej podstawie. W celu uspołecznienia dziecka należy jak najwcześniej tłumić w nim uczucia samolubne a budzić obywatelskie i altruistyczne. Rozbudzanie uczuć altruistycznych (współczucia, sympatii, miłości) uważał Karpowicz za najważniejsze zadanie wychowania moralnego, ponieważ uczucie stanowi podstawę duchowego rozwoju, jest warunkiem jedności i spójności życiowej między jednostkami tej samej gromady. Aby rozwinąć w dziecku uczucia altruistyczne, należy je wprowadzić w życie społeczne, należy rozszerzać sferę życia dzieci tak żeby nie czuły się zamknięte same w sobie, ale ustawicznie przekonywały się, że są cząstką większej całości.
Karpowicz kładzie ponadto nacisk na przygotowanie dziecka do życia i domaga się, aby wprowadzić je w sferę rzeczywistych stosunków, przyzwyczaić stopniowo do liczenia się z przeszkodami, pozwolić mu miewać własne zawody i przykrości, hartować je za pomocą trudu i wysiłku oraz uczyć zdobywać osobiste doświadczenia. Z tych względów jest on gorącym zwolennikiem wychowania fizycznego, zabaw i gier ruchowych na wolnym powietrzu, wycieczek zbiorowych, robót i pracy ręcznej.
Karpowicz potepiałsurowo wychowanie wdrażające dzieci do uległości i biernego posłuszeństwa i posługujące się w tym celu takimi środkami jak rozkaz, przymus, groźba i kara. Wg Karpowicza uczeń powinien poznawać pierwsze w logicznym ze sobą związku nauki przyrodnicze, aby stanowiły zrozumiałą całość i dały mu jednolity pogląd na świat. Nauczanie zaś nauk społecznych powinno być poglądowe i praktyczne, oparte na żywych przykładach i wzorach oraz na osobistym udziale dziecka w życiu zbiorowym i pracy innych.
Helena Orsza - Radlińska ( 1876 - 1954)
Wg niej przedmiotem pedagogiki społecznej jest wzajemne oddziaływanie wpływów środowiska i przekształcających środowisko sił jednostek. Ponieważ ujemne wpływy środowiska na psychikę dziecka krepują rozwój jego sił wewnętrznych i są przyczyna zahamowań i niepowodzeń życiowych, przeto kompensacja tych wpływów stanowi podstawowe zagadnienie pedagogiki społecznej. Wpływ wychowawczy różnych czynników społecznych jest silniejszy niż działanie szkoły, dlatego szkoła powinna skoordynować swoją pracę wychowawczą a działalnością instytucji i zrzeszeń społecznych, musi nawiązać do bezpośrednich zagadnień czerpanych z życia, aby równocześnie przyczynić się do przetworzenia środowiska z zbudowania nowych form życia. Ustalenie metod skutecznego oddziaływania na środowisko jest drugim ważnym zadaniem pedagogiki społecznej. Uznając konieczność uruchomienia i spożytkowania wszystkich sił społecznych, przywiązuje Radlińska wszystkich nie do oświaty pozaszkolnej, pomocy kulturalnej i wszelkiej w ogóle służby społecznej.
Radlińska odrzuca przesądy arystokratyzmu kulturalnego i pragnie, aby wszyscy na równi korzystali z dóbr wartościowych środowiska przedmiotowego. Dlatego wychowaniem narodowym nazywa ona to tylko wychowanie, które wydobywa z narodu wszystkie siły i kieruje je ku świadomemu budowaniu kultury rodzinnej, które rozszerza łożysko życia narodowego. Wymaga ona, aby wychowanie ułatwiało jednostce znajdowanie swego „ja” i ukazywało „ja” innych, aby rozbudzało poczucie całości i odpowiedzialności, łagodziło nieunikniona walkę uwydatnianiem wartości wspólnych i wdrażaniem do lojalnej oceny „innych”. W związku z tym Radlińska kładzie nacisk na uwzględnianie w wychowaniu „niewidzialnych” czynników środowiska, stanowiących więź moralną grupy, czyli wartości idealnych pomocnych w przekształcaniu życia.

More About : pojęcia pedagogiki społecznej

Koncepcje pedagogiki społecznej pojawiły się w połowie 19wieku. Okres ten charakteryzował się dynamicznymi przeobrażeniami, rozwojem nauk matematyczno- przyrodniczych, techniki, jak również rozwojem przemysłu i nasilonej migracji ludzi z wsi do miast. W tym czasie pedagodzy uznali, że wychowanie jest w swej istocie procesem społecznym organizowanym przez społeczeństwo, bądź przy pomocy powołanych do tego instytucji lub przez samoistne oddziaływanie form i wzorców życia społecznego. Przedmiotem pedagogiki społecznej miało być środowisko wychowawcze. „Pedagogika społeczna w swoim historycznym przebiegu zawsze zajmowała się środowiskiem wychowania i zawsze z tą samą intencją : budowania warunków nieskrępowanego rozwoju i twórczości jednostki.”<1>Wychowanie określane było jako proces przystosowania się jednostki do warunków społecznych, do obyczajowego, społecznego i kulturowego życia w określonych grupach społecznych. Koncentrowano się na środowiskowych warunkach procesu dydaktycznego i poszukiwano nowych terenów dla prawdy pedagogicznej głównie poza szkołą, w środowisku życia dzieci i młodzieży. Na dalszy rozwój pedagogiki społecznej duży wpływ miało powstawanie i funkcjonowanie szeregu instytucji kulturalnych, opiekuńczych i socjalnych oraz placówek wychowawczych. Rozwój pedagogiki społecznej w Polsce miał podobne uwarunkowania jak na świecie. Potrzeba poznania środowiska społecznego poza szkołą była w Polsce szczególnie uzasadniona z uwagi na rozwój sieci kół samokształceniowych i innych inicjatyw oświatowych.
Za prekursora pedagogiki społecznej w Polsce uznać może być uznany Ludwik Krzywik, który wskazywał na potrzebę zbudowania systemu oświatowego, który będzie umożliwiał młodzieży możliwości ciągłego uczestnictwa w kulturze i samokształceniu. Przewidywał, że ponad szkołą wrastać będzie coraz szerszy krąg instytucji, które umożliwiają realizację zadań samokształceniowych i uczestnictwo w rozwoju kulturalnym. Do innych znaczących prekursorów zaliczyć również możemy : Stanisława Kalipowicza, Józefa Abramowskiego , Helenę Radlińską , oraz jej następców :Aleksandra Kamieńskiego i R.Wroczyńskiego.
W pedagogice społecznej uważa się , iż wychowanie to świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo-instrumentalną, związaną z poznaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią, jak i stronę emocjonalno- motywacyjną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, układu wartości i celu życia. Niezmiernie ważnymi pojęciami w pedagogice społecznej są pojęcia profilaktyka i kompensacja.„Profilaktyka jest szczególnego typu działalnością związaną z neutralizowaniem wpływu czynników powodujących potencjalne zagrożenie. Zazwyczaj działalność profilaktyczna kształtuje się w toku działalności wychowawczej jako rezultat nawarstwiających się doświadczeń i przewidywań sytuacji wychowawczych, które jeszcze się nie pojawiły, ale których pojawienie się jest uznane za możliwe i prawdopodobne. Kompensacja polega na wyrównywaniu defektów organicznych lub zjawisk i stanów ujemnych. Działanie kompensacyjne - to wszelkiego typu zabiegi zmierzające do wyrównania upośledzeń organicznych.” <2> Z pojęciem pedagogiki społecznej nierozerwalnie wiąże się również pojęcie praca socjalna. Praca socjalna to działalność zawodowa skierowana na pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie. Praca socjalna może być też realizowana przez nieprofesjonalistów. Praca opiekuńcza jest elementem pracy socjalnej i związana jest z opieką nad osobami niesamodzielnymi. Praca socjalna może przyjmować zróżnicowane formy - od pomocy doraźnej do długofalowych działań wspierających rozwój jednostek i grup. Praca socjalna może być realizowana w ramach zinstytucjonalizowanych np. państwowy system pomocy społecznej, kościelne organizacje charytatywne, grupy samopomocy, fundacje i nie zinstytucjonalizowanych - pomoc rodzinna i sąsiedzka, nieformalne grupy samopomocy.
Służby społeczne dzieli się też ze względu na socjalne, działające w miejscu pracy oraz terenowe służby społeczne, funkcjonujące w miejscu zamieszkania. Ze względu na to, że praca socjalna jest pracą niezmiernie trudną i ma wpływ na życie ludzi pracownik socjalny musi mieć odpowiednie kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończoną szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o kierunku - praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika, psychologia i inne pokrewne. Oprócz pracowników społecznych spotkać się możemy również z wolontariuszami, jak również z działaczami społecznymi. Ludzie ci chcąc skutecznie działać muszą przed przystąpieniem do swojej pracy przeprowadzić tzw. diagnozę społeczną. Diagnoza , to „ rozpoznanie badanego stanu rzeczy na podstawie zebranych objawów i znanych ogólnych prawidłowości, przez przyporządkowanie stwierdzonych objawów do określonego ich typu albo gatunku, a dalej - przez wyjaśnienie genetyczne tego stanu oraz określenie jego fazy obecnej i przewidywanego rozwoju”.<3> Diagnoza przeprowadzana jest za pomocą wywiadu.
Dobrze prowadzona praca społeczna wymaga rzetelnego przygotowania, zaangażowania i serca. Praca z ludźmi nie jest pracą łatwą i dlatego pedagogika społeczna jest dziedziną nauki bardzo rozległą i różnorodną. Wychowanie we współczesnym społeczeństwie jest wielostronne i obejmuje nie tylko relacje nauczyciel - wychowanek , ale także szereg wpływów środowiska na wychowanka, a co za tym idzie kształtowanie oddziaływań pozaszkolnych.

11. PEDAGOGIKA SPOŁECZNA A PRACA SOCJALNA ? RELACJE I ZWIĄZKI
(na podstawie: Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i komentarze, pod red. Ewy Marynowicz-Hetka, s. 171)

Nurty refleksji nad pracą socjalną i wyróżniane kierunki myślenia w pedagogice społecznej wyraźnie się przenikają ? w praktyce pracy socjalnej poszukuje się inspiracji teoretycznej w myśli pedagogów społecznych. Sama zaś pedagogika społeczna wykazuje zainteresowanie pracą socjalną jako istotnym obszarem praktyki społecznej, szukając w treści działań socjalnych inspiracji własnych poszukiwań badawczych.
Pedagogika i praca socjalna stanowią ?praktykę? konstruowaną przez określoną semantykę. Pomimo różnicy perspektyw związki pomiędzy różnorodnymi nurtami teorii pedagogicznych oraz koncepcjami pracy socjalnej pozostają bardzo bliskie, gdyż łączy je wspólny namysł nad społecznym sensem działań oraz projektami zmian.
Praca socjalna definiuje problemy jednostek i zbiorowości w rezultacie ich całościowego doświadczenia w osobistym kontakcie. Zachowuje tym samym perspektywę jednostkową w definiowaniu zjawisk, dążąc do uchwycenia ich cech specyficznych ? unikalności, niepowtarzalności. W pedagogice społecznej relacja pomiędzy jednostką i społecznym kontekstem jej życia stanowi kluczową kategorię teoretyczną, dzięki czemu sytuacje jednostek i zbiorowości definiowane są głownie ze względu na ich skalę i cechy ogólne. Konsekwencją odmienności perspektyw staje się tworzenie w praktyce pracy socjalnej i pedagogiki społecznej odmiennej praktyki językowej, odzwierciedlającej zróżnicowane stanowisko teoretyczne, projekty działań oraz strategie i taktyki rozwiązywania problemów.
Praca socjalna jest dla pedagogiki społecznej istotnym zadaniem poznawczym i wyzwaniem praktycznym.

Już od czasów starożytnej Grecji prowadzono działania na rzecz pomocy ludziom. Prowadzono terapie grupowe i niesiono pomoc potrzebującym.
Praca socjalna jako zawód pojawiła się na początku XX wieku i jest dzisiaj profesją, która polega na prowadzeniu polityki społecznej w zakresie podnoszenia dobrobytu i poprawy jakości życia.
Pracownicy socjalni pracują z ludźmi, by rozwinąć ich zdolności i zwiększyć ich możliwości działania. W praktyce pracownicy socjalni zajmują się profesjonalną pomocą jednostkom, rodzinom, grupom społecznym, aby wzmocnić lub przywrócić ich możliwości optymalnego funkcjonowania i stworzyć warunki sprzyjające temu celowi.
Termin praca socjalna (ang. social work) funkcjonuje oficjalnie od roku 1917. Pojawił się on wówczas w nazwie amerykańskiego stowarzyszenia National Conference of Social Work. W tym roku minie, więc 90 lat od narodzin wyrażenia szczególnie bliskiego wszystkim pracownikom socjalnym.
Pracownikiem socjalnym może być osoba, która posiada:
dyplom uzyskania tytułu zawodowego w zawodzie pracownik socjalny,
dyplom wyższej szkoły zawodowej o specjalności praca socjalna,
ukończone studia wyższe o specjalności praca socjalna na jednym z kierunków: pedagogika, politologia, psychologia, socjologia lub nauki o rodzinie.
Niektóre uprawnienia pracownika socjalnego:
- Korzysta z prawa pierwszeństwa przy wykonywaniu swoich zadań w urzędach, instytucjach i innych placówkach. Organy te są obowiązane do udzielania pracownikowi socjalnemu pomocy w zakresie wykonywania jego czynności.
-Pracownikowi socjalnemu przysługuje ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych.
Zawód ten rozwija się tak szybko iż przyznano mu nawet święto., które obchodzimy 21 listopada. Definicja ta została przyjęta przez Zgromadzenie Międzynarodowej Federacji Pracowników Socjalnych w Montrealu 2000 roku.
Praca socjalna to zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmacnianie i wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez nich dobrostanu.
To trudny zawód, angażujący czas obciążający psychikę, choć wcale nie gwarantujący adekwatnego do odpowiedzialności i zaangażowania prestiżu społecznego. Zawód niskiego etosu, słabo wynagradzany ale bardzo surowo oceniany. Dlatego też ludzi w pełni oddających się temu zawodowi określa się „wielkiego serca” a całą ich pracę „misje”.
Korzystając z teorii ludzkich zachowań i systemu społecznego, praca socjalna ingeruje dokładnie tam, gdzie dochodzi do wzajemnego oddziaływania ludzi z ich środowiskiem.
Współczesne społeczeństwo, pomimo podwyższania jakości i standardów życia obywateli, nie jest wolne od narastających problemów, marginalizacji i patologizacji , jednostek i grup. Obecnie, być może bardziej niż kiedykolwiek dotychczas, istnieje zapotrzebowanie społeczne na dobrze przygotowane i wykwalifikowane kadry w obszarze pracy socjalnej.
Pracownicy socjalni wspierają obywateli w ich dążeniu do uczestniczenia w życiu społecznym. Pomagają nie tylko grupom wrażliwym społecznie (bezrobotni, niepełnosprawni, bezdomni, sieroty, samotne osoby starsze, itp.), ale również mieszkańcom osiedli i terenów wiejskich, którzy chcą poprawić jakość codziennego życia oraz obywatelom uzależnionym od podstawowych usług, którzy chcą zorganizować się i uczestniczyć w życiu społecznym jako pacjenci, klienci lub konsumenci. Ze względu na powyższe zadania, Praca Socjalna jest dla organów rządzących i instytucji najważniejszym instrumentem rozwoju i realizacji zadań polityki społecznej.
Podobnie jak w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Praca Socjalna w Polsce nie jest wystarczająco doceniana i nie posiada wystarczających środków do radzenia sobie z wieloma problemami socjalnymi oraz właściwego wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. W takich warunkach bycie Pracownikiem Socjalnym nie jest łatwe .Praca Socjalna w Polsce to zawód niosący pomoc, który jest w potrzebie. Najwyższy już czas aby pracownicy, organizacje interesu zawodowego oraz organy rządowe podjęły pewną aktywność i zaczęły współ-pracować w celu poprawy pozycji i sytuacji pracowników socjalnych w Polsce. Ze względu na ich cenną pracę dla społeczeństwa - pomoc ludziom, rozwiązywanie problemów społecznych, stymulowanie postaw obywatelskich i zwalczanie zjawiska wykluczenia społecznego - na szali spoczywa coś więcej niż tylko interes grupy pracowników socjalnych. Poprawy jakości życia wszystkich obywateli w kraju nie da się osiągnąć bez nowoczesnego, dobrze wyposażonego systemu profesjonalnej Pracy Socjalnej. Wyróżniamy trzy metody pracy socjalnej:
II.1 Metoda indywidualnych przypadków
II.2 Metoda grupowa
II.3 Metoda organizowania środowiska
. Metoda indywidualnych jest najczęściej stosowaną metodą w pracy socjalnej.
Została ona zapoczątkowana w latach dwudziestych bieżącego stulecia przez jedną z amerykańskich pionierek profesjonalnej pracy z przypadkiem Mary Richmond. Twierdzi ona, że „ Na pracę z przypadkiem składają się procesy, które przez świadome dokonywanie indywidualnych aktów dostosowania się jednostek do otoczenia rozwijają osobowość”.
W definicjach pracy z przypadkiem pojawia się wiele zasadniczych elementów. Jest to metoda pomagania bazująca na wiedzy, zrozumieniu i umiejętnym zastosowaniu właściwych technik pomocy jednostkom w rozwiązywaniu problemów. Krótko mówiąc jest ona sposobem pomocy realizowanym przez pracownika socjalnego, w którym poprzez analizę sytuacji jednostki borykającej się z jakimś problemem w kontekście środowiska, prowadzi się do opracowania diagnozy przypadku oraz planu postępowania i podjęcia działań profilaktycznych, kompensacyjnych, angażując jednostkę w cały proces pomocy dla jej dobra oraz dobra społecznego. Praca socjalna z przypadkiem obejmuje określone procedury postępowania, nazywane etapami: diagnoza przypadku, opracowanie planu postępowania i prowadzenie przypadku. Zgodnie już ze współczesną metodyką działań socjalnych praca z przypadkiem obejmuje co najmniej dwa podstawowe komponenty: 1)studium przypadku, które obejmuje charakterystykę losów, sytuacji, w kontekście problemu, które ma prowadzić do diagnozy społecznej i stać się podstawą opracowania planu 2) praca z przypadkiem, która jest oparta na sformułowanym wspólnie z klientem planie pracy, obejmująca działania o charakterze ratowniczym. Według A. Kamińskiego wychowawcza funkcja pracy socjalnej jest niezastąpionym narzędziem pracowników prowadzących indywidualne przypadki.
Metoda indywidualnych przypadków:
Studium przypadku Praca z przypadkiem
Charakterystyka jednostkowych Diagnoza społeczna Opracowanie planu pracy Prowadzenie przypadku losów ludzkich
Możemy też wyróżnić kilka modeli pracy socjalnej z przypadkiem, które wyłoniły się w toku rozwoju historycznego są to m.in.: model psychospołeczny, model funkcjonalny, model modyfikacji zachowań itd. Warto też wspomnieć o zasadach w stosowaniu metody indywidualnych przypadków są to: zasada akceptacji, zasada komunikacji, zasada indywidualizacji, zasada uczestnictwa, zasada zaufania i poszanowania prywatności, oraz zasada samoświadomości.
II. 2 W pedagogice socjalnej definicji grupy jest tak wiele, ale moim zdaniem najbardziej trafną jest definicja sformułowana przez Floriana Znanieckiego: „Grupą społeczną nazywamy każde zrzeszenie ludzi, które w świadomości samych tych ludzi stanowi odrębną całość” .
Początek wykonywania zawodu pracownika socjalnego jest zawsze trudny. Nawet najlepszy i najzdolniejszy słuchacz studium pracowników służb społecznych, nawet wyróżniony absolwent uniwersytetu napotka w tym początkowym stadium na szereg trudności. Oczywiście konieczność przyswojenia sobie odpowiedniej wiedzy teoretycznej rozumie się sama przez się. Prawdą jest również, że w trakcie kształcenia przyszły pracownik socjalny odbywa praktyki. Lecz obydwa te elementy należą do całkiem innej płaszczyzny niż rzeczywistość zawodowa. Rozpoczęcie wykonywania zawodu można porównać do wejścia w nowy, obcy świat. Jest przy tym całkowicie zrozumiałe, że początkujący pracownik socjalny odczuwa najpierw niepewność lub przeciążenie.
Świat rzeczywistości zawodowej trzeba poznać i zrozumieć. Nie obejdzie się przy tym bez porażek. Początkujący pracownik socjalny jest bowiem pionierem w nowym świecie rozpoczynanego zawodu i jako taki musi uczyć się na własnych błędach. Doświadczenia i kompetencji nie dostanie się za darmo; trzeba je zdobywać w mozole.
Jednak pracownik socjalny nie jest zostawiony sam na sam ze wszystkimi trudnościami. W opisanym procesie poznawania i rozumienia zasadniczą pomocą powinny być dwie podstawy. Pierwsza z nich to wiedza zdobyta podczas lat kształcenia oraz dodatkowe wiadomości, których pracownik socjalny poszukuje na własną rękę w celu stałego podnoszenia swych kwalifikacji (lektura fachowych książek i czasopism, branie udziału w kursach i seminariach itd.). Drugą pomocną podstawę stanowi wsparcie ze strony starszych stażem koleżanek i kolegów. Wielu z nich chętnie dzieli się swoim doświadczeniem zawodowym z "nowymi". Nawet od tych, którzy nie mają czasu albo ochoty na udzielanie rad, można coś niecoś podpatrzeć.
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, wojewodowie) i samorządowej (marszałkowie województw, starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) na poziomie gmin. Organy te realizując zadania pomocy społecznej współpracują, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:
osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Praca grupowa obejmuje następujące zasady:
1. Głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni indywidualnie i zbiorowo
2. Rozumienie i wykorzystywanie w pracy metody pracy grupowej polegającej na wspólnym rozwiązywaniu problemów, wyrażaniu stosunku emocjonalnego wobec innych, kształtowaniu wzorów stosunków interpersonalnych, wpływu na innych
3. Dążenie do umocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jako jednostki i jako grupy
4. Nauczanie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w realnym życiu
II. 3 Trzecią i zarazem ostatnią metodą w pracy socjalnej jest metoda organizowania środowiska, charakteryzuje się ona przede wszystkim skoncentrowaniem uwagi na społeczności jako całości. W metodzie tej, która bywa też nazywana metodą organizacji zasadniczym celem jest w każdym przypadku wspomaganie jego rozwoju, aktywizowanie, inspirowanie do pozytywnych zmian itd. Ważnym zadaniem w tej metodzie jest tworzenie wspólnoty w aspekcie integracji danego środowiska, budowania więzi, wymiany i przepływu informacji o tym, co dzieje się w danym środowisku. Jak w każdej metodzie tak i w tej możemy wyróżnić następujące etapy:
1. rozpoznawanie, diagnoza potrzeb, braków i zagrożeń
2. organizowanie zespołu pracy, polega ono na podziale zadań miedzy instytucje, zespoły itd.
3. planowanie i koordynacja działań opiekuńczo-wspomagająco- rozwojowych
4. wtórne pobudzenie
5. systematyczne ulepszanie środowiska
6. kontrola i doskonalenie
Posługując się tą metodą w działaniach socjalnych musimy pamiętać, że uruchamiamy siły i procesy, których prawdziwe źródła nie zawsze są nam znane. Musimy też wspomnieć o technikach stosowanych w praktyce ze społecznością. Są to m.in. : strukturyzacja, zarządzanie- administrowanie, przygotowanie planów i opracowań formalnych, edukacja i promocja, pokazy itd. Metoda ta jest rzadko stosowana w pracy socjalnej. Głównymi celami ośrodka społecznego jest wsparcie osób i rodzin w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej, doprowadzenie - w miarę możliwości - do ich życiowego usamodzielniania i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka,
zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalnej - dla osób nie posiadających dochodu lub o niskich dochodach, w wieku poprodukcyjnym i osobom niepełnosprawnym,
zapewnienie dochodu do wysokości poziomu interwencji socjalnej osobom i rodzinom o niskich dochodach, które wymagają okresowego wsparcia,
zapewnienie profesjonalnej pomocy rodzinom dotkniętym skutkami patologii społecznej, w tym przemocą w rodzinie,
integracja ze środowiskiem osób wykluczonych społecznie,
stworzenie sieci usług socjalnych adekwatnych do potrzeb w tym zakresie.
Pomoc społeczna od dnia 1 maja 2004 r. funkcjonuje na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001, Nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz. 1462, Nr 179, poz. 1487 i Nr 180, poz. 1493).
W roku 2003 w ramach zmian w systemie pomocy społecznej w pierwszym etapie wyłączono rentę socjalną z katalogu świadczeń pomocy społecznej. Od dnia 1 października 2003 renta socjalna stała się świadczeniem wypłacanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na mocy ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 r. Nr 135, poz. 1268 z późn. zm.). Brak jednoznacznych standardów świadczeń i usług, ruchome progi dochodów uprawniających do ubiegania się o pomoc, nie tylko utrudniają codzienną prace socjalną , ale niejednokrotnie zmuszają do dylematów - komu dać a komu nie dlatego pomoc społeczna polega w szczególności na:
przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń, pracy socjalnej,
prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej, analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej,
realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych,
rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb..
Do jednostek organizacyjnych pomocy społecznej należą:
regionalne ośrodki polityki społecznej ,powiatowe centra pomocy rodzinie ośrodki pomocy społecznej ,domy pomocy społecznej placówki specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego ,placówki opiekuńczo-wychowawcze ,ośrodki adopcyjno- opiekuńcze
ośrodki wsparcia ,ośrodki interwencji kryzysowej, Ośrodek pomocy społecznej.
Powiatowe centra pomocy rodzinie.
Pomocy społecznej udziela się z powodu (art. 7 ustawy o pomocy społecznej):
ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze,
trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Prawo do świadczeń przysługuje osobom i rodzinom, których posiadane dochody nie przekraczają kryteriów dochodowych ustalonych w oparciu o próg interwencji socjalnej, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z w/ w okoliczności.
W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.
Od dnia 1 października 2006 r. kryterium dochodowym dla osoby samotnie gospodarującej jest dochód nie przekraczający kwoty 477 zł, natomiast dla osoby w rodzinie - kwota 351 zł . Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć kwoty uprawniające do zasiłków okresowego i celowego.
Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń (art. 13 ustawy o pomocy społecznej).
Jedni ludzie oczekują na doraźnej pomocy z uwagi na trudną sytuację ; inni zaś są stałymi klientami pomocy społecznej. Przewiduje ona następujące świadczenia pieniężne:
zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy, specjalny zasiłek celowy, zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie, pomoc dla rodzin zastępczych, pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym niektóre typy placówek opiekuńczo-wychowawczych, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno - wychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz rodziny zastępcze, świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla uchodźców.
Obecnie ogromnym wsparciem dla pracowników socjalnych jest pomoc wolontariuszy. Ich praca to nie tylko poświęcenie ale i forma zdobywania praktycznych umiejętności
Wybór zawodu pracownika socjalnego, bezpośrednio odpowiedzialnego za realizacje zadań pomocowych , za skuteczną działalność za indywidualne pochylanie się nad każdym jednostkowym i indywidualnym przypadkiem ludzkiej biedy, dysfunkcji, bezradności, powinien być zatem poprzedzony uświadomieniem sobie ogromu wyzwań, jakim trzeba sprostać w trakcie jego wykonywania. To wszystko to zaledwie ułamek rozległej wiedzy na temat pomocy społecznej, pracy socjalnej i wyzwań jakie współczesność stawia przed pracownikiem socjalnym.

Bibliografia:


Kantowicz Ewa, Elementy teorii i praktyki pracy socjalnej, Olsztyn 2001
J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, w tenże; Znaniecki, Warszawa 2002
Trafiałek Ewa , Środowisko społeczne i praca socjalna; w tenże: praca socjalna jako zawód i misja, Katowice 2001
Ustawa o Pomocy Społecznej, w tenże; Pracownicy socjalni, DZ.U.98.65.414- tekst ost.zm. 2000-02-23 Dz.U.00.12.136
http://www.mpips.gov.pl/indextxt.php?gid=28

---