1 . laktacja i metody
Laktacja to okres ciągłego wydzielania mleka trwa od momentu wycielenia do zasuszenia (optymalna 350 dni) W zależności od długości trwania laktacji wyróżnia się:
-305 dniową (obejmujące użytkowość mleczną za 305 dni laktacji)
-Pełną dotyczy użytkowości mlecznej pełnej obejmującej okres od wycielenia do zasuszenia
-roczne obejmujące użytkowość mleczną na rok kalendarzowy w którym nastąpiło wycielenie
-nienormalna krótsza niż 280
Laktacje oceniana na podstawie długości trwania i wydalania i składu mleka oraz produkcji mleka
Przebieg produkcji mleka w laktacji można przedstawić :
- graficznie ( za pomocą wykresu liniowego tzw krzywej laktacji) W Polsce przebieg produkcji mleka przedstawić można za pomocą następujących typów krzywych: typowa krzywa laktacji laktacyjna, typ wyrównany, szybko obniżający się, dwuwierzchołkowy,
-za pomocą indeksów:
Indeks stałości laktacji (Turnera) IST= (M2 /M1)x100%; M2- wydajność mleka w określonym miesiącu; M1-wydajność mleka w poprzedzającym okresie; Ocena >92% lakt bardzo wyrównana, 90-92% lakt przeciętnie wyrównana, <90 % lakt gwałtownie obniżająca się
Indeks Johannsena (równomierności lakt) IJ= (wydajność mleka w okresie 100-200 dnia lakt/ wydajność mleka w okresie 1-100 dnia lakt) x100%
Indeks miesięcznej wydajności IMM= (Mn/Mc)x 100%; Mn-wydajność mleka w określonym miesiącu lakt, Mc- wydajność mleka w całym okresie laktacji
Indeks Sandersa IS= stosunek max dziennej wydajności mleka za 305 dniową lakt; 1/200- bdb wyrównana lakt, 1/190- wyrównana, 1/180-1/190- przeciętnie wyrównana, < 1/180- mało wyrównana, <1/170 gwałtowny spadek mleczności
2 Rasa polska czerwona
Historia: jedyna rodzima rasa krajowa bydła, wywodzi się od bydła brachcerycznego Umaszczenie: czerwone od jasnego do ciemnego Występ: woj. Nowosądeckie region rzeszowski i krakowski; obecnie jej populacja liczy ok. 30 tyś sztuk; Kaliber: m.c krów 500 kgwys w kłębie 126cm Cechy charakteru: dobre przystosowanie do war środowiskowych; wytrzymałość długowieczność odporność na choroby, dobre wykorzystanie pasz objętościowych, dobra płodność Wydajność Mleczna: Polska 4028kg(305 dni), 4,28 %tł
3 wydajność rzeźna
Obliczana w celu ustalenia % udziału tuszy w stosunku do masy przedubojowej zwierzęcia
Wydajność rzeź ciepła brutto= (m. tuszy ciepłej *100%)/ masa zwierzęcia przed ubojem;
Wydajność rzeź zimna brutto= (m. tuszy zimnej *100%)/ masa zwierzęcia przed ubojem;
Bydło typu mięsnego 65-72%; bydło typu mięsno- mlecznego 56-63%; Cielęta- 58-65%; młode bydło opasowe- 52-60%; krowy 45-50%; hereford, Aberdeen, angus- 60-65% Na wydajność liczoną z tego wzoru ma duży wpływ nakarmienie zwierzęcia.
Wydajność rzeź ciepła netto= (masa tuszy ciepłej*100%)/ masa zwierzęcia przed ubojem -masa treści pokarmowej)
Wydajność rzeźna zimna netto== (masa tuszy zimnej*100%)/ masa zwierzęcia przed ubojem -masa treści pokarmowej)
Wydajność wyliczana z tych wzorów dokładniej odzwierciedla wartość rzeźną i pozwala na obiektywne porównanie zwierząt lub ich grup między sobą Wynosi najczęściej 60-65%
Czynniki wpływające na wydajność rzeźną: wiek, płeć, rasa, sposób żywienia, typ użytkowy
4 metody kojarzeń bydła:
Kojarzenia-dobór do rozrodu zwierząt w obrębie jednej rasy:- losowe,- nielosowe,- krewniacze (kojarzenie towarowe, hodowla na linie)+ nie krewniacze( wolne-kojarzenie szczytowe, krzyżowe- uszlachetniające, rasotwórcze, wypierające, przemienne, międzygatunkowe)
5 kryteria selekcyjne bydła
Od kierunku i nasilenia cechy (stabilizacja, kierunkowa; Od liczby osobników podlegających selekcji (masowa- populacja zwierząt, indywidualna, rodzinowa przedmiotem selekcji jest rodzina po danym buhaju czy krowie); Liczby cech uwzględnionych w selekcji (następcza na kilka cech jednocześnie, według łącznej wartości cech tzw. Indeksu selekcyjnego)
6 Inseminacja
(sztuczne unasiennienie) zapładnianie zwierząt przez wprowadzenie uprzednio pobranego nasienia samca do dróg rodnych samicy za pomocą pipety. W Polsce % krów objętych inseminacją wynosi 59,1% (2004)
Zalety sztucznego zapładniania: możliwość wykorzystania najlepszych reproduktorów; wyeliminowanie tzw chorób krycia, które w przeszłości powodowały duże straty ekonomiczne; umożliwienie dzięki konserwacji w ciekłym azocie testowanie buhaja i w konsekwencji używanie jedynie w rozrodzie osobników dodatnio ocenianych; wydatne zmniejszenie liczby reproduktorów co pozwala na zaoszczędzenie na paszy i stanowiskach; Możliwość stosowania doboru indywidualnego par rodzicielskich dla całych stad; Nie ograniczony czas konserwacji nasienia daje możliwości tworzenia banków genowych czyli zachowania puli genów potrzebnej do różnego rodzaju pracy hodowlanej; Większa liczba zapładnianych krów dzięki odpowiedniemu rozcieńczeniu i konserwacji nasienia ( w Polsce ok. 200 krów z jednego buhaja)
Organizacja inseminacji: Wykrycie rui ( najpoważniejszy czynnik); Absolutnie fachowa obsługa zabiegu; (brak doświadczenia, zły czas zapładniania, złe warunki higieniczne)
7 Postęp hodowlany
Poprawia użytkowość stada potomnego w porównaniu ze stadem rodzicielskim która jest wynikiem przeprowadzonej selekcji stada Jest to iloczyn RS i h2 ΔG=RS*h2
RS-( różnica selekcyjna) jet miarą intensywności selekcji to różnica między średnia stada z którego wykonujemy wyboru a średnia osobników wybranych na remont w zakresie selekcjonowanych cech
h2 (współczynnik odziedziczalności ) zmienność genetyczna przez fenotypową
8.Kryteria oceny jakości higienicznej mleka w kraju.
|
EXTRA |
I |
I |
Zawartość tłuszczu nie mniej niż |
3,2 |
3,2 |
3,0 |
Zawartość białka nie mniej niż |
3,0 |
2,8 |
2,8 |
Gęstość (g/cm3) |
Nie mniej niż 1,028 |
||
Liczba kom somatycznych w 1ml (tyś) |
Do 400 |
Do 500 |
Do 1000 |
Wynik próby Whiteside'a |
Ujemny |
Ujemny |
Wątpliwy |
Obecność antybiotyków i subst hamujących |
Niedopuszczalna |
||
Zafałszowanie rozwolnienie |
Niedopuszczalny punkt zamarzania nie wyższy niż -5,512*C
|
||
Obecność aflatoksyn |
niedopuszczalna |
||
- wygląd jednolitego białego koloru z odcieniem kremowy, bez zanieczyszczeń mechanicznych widocznym nieuzbrojonym okiem
- zapach świeży naturalny bez obcych zapachów
- smak- przyjemny słodkawy, charakterystyczny dla mleka Świerzy i naturalny bez obcych posmaków
- konsystencja- płynna jednolita bez widocznych strontów
- barwa - jednolita biała o kremowym lub lekko niebieskawym odcieniu bez żadnych innych odcieni lub barwnych smug
9 główne różnice pokrojowe pomiędzy rasami mlecznymi a mięsnymi u bydła
Rasy mleczne: klinowaty kształt płaska za łopatkami i rozszerzająca się ku tyłowi klatka piersiowa; skośnie do kręgosłupa ustawione żebra ( kąt ustawienia żeber w stosunku do kręgosłupa >126 stopni ); skóra cienka i elastyczna; słabe umięśnienie szczególnie zadu; znakomicie ustawione wymię; intensywna przemiana materii i żywy temperament; dobrze rozwinięte wymię;
Rasy mięsne: prostokątny kształt tułowia; mocna głęboka klatka piersiowa; żebra ustawione w stosunku do kręgosłupa pod kątem prostym ( kąt ustawienia żeber w stosunku do kręgosłupa kształtuje się < 125 stopni); skóra gruba, gąbczasta; znakomite umięśnienie szczególnie lędźwi i zadu; wymię słabo rozwinięte; obniżona przemiana materii spokojny temperament;
10 przeciętny wiek 1 wycielenia krów w kraju u przeciętna długość okresu międzywycieleniowego:
Pierwsze ocielenie 25-26 miesięcy okres międzyciążowy 80-100 dni okres między wycieleni owy 365- 375 dni
11 sposób wyznaczania ceny 1 litra mleka surowego:
- cena podstawowa za skład chemiczny ( jednostka tłuszczu zł/ 1% - 0,048; jednostka białka - 0,085);
- dopłata za jakość mleka ( EKSTRA - 0,28, kl I- 0,17, kl II- 0,11)
- dopłata preferencyjna (0,08zł/l)
-dopłata za ilość dostarczonego mleka surowego (np. 900-0,01zł, 901- 1500- 0,02zł, 1501-3000-0,03zł, 3000-4500-0,04zł, 4501-7500-0,05zł, pow 7500-0,06zł);
-dopłata za ocenę użytkowości
-dopłata za certyfikat nadzoru weterynaryjnego
- dopłata za członkowstwo w spółdzielni;
Przykład ustalenia ceny za mleko surowe w Polsce: gospodarstwo w ciągu miesiąca dostarczyło 1000 litrów mleka schłodzonego do temp 4oC o zawartości 4,22%tłuszczu i 3,25 % białka w klasie extra cena za 1 litr mleka wyniesie: - jednostka tłuszczu = 1000x4,22x0,045zł/ litr= 189,9; - jednostka białka=1000x3,25x0,085zł/l= 275,25; - dopłata za klasę EXTRA= 1000x0,28zł/l=280; - dopłata za schłodzenie= 1000x 0,08 zł/l =80; dopłata za ilość mleka= 1000x 0,02zł/l= 20 suma zł ok. 850zł czyli 1litr 850zł/1000= 0,85zł/l
12 metody oceny wartości użytkowej bydła
Klasyczna - w której próbnych udojów i prowadzenia dokumentacji hodowlanej dokonuje prowadzący ocenę i jest on obecny przy wszystkich czynnościach; Próbne udoje (a1- co 7 dni, a2 -co 14 dni, a3 -co 21 dni, a4- co 28 dni) oraz zapisy obowiązującej dokumentacji hodowlanej wykonywane są przez pracownika KCHZ, z wyjątkiem wykazu zdarzeń;
Metoda B pośrednia- próbny udój wykonuje się na zmianę w jednym miesiącu zootechnik w drugim właściciel stada dokumentacje hodowlaną prowadzi rolnik pod nadzorem zootechnika oceny; próbne udoje co 30 dni;
Metoda C uproszczona - w której próbny udój i dokumentacja hodowlaną prowadzi właściciel stada ewentualnie osoba przez niego zatrudniona; próbny udój co 30 dni; próby mleka do analizy pobiera co drugi próbny udój
13 Rasa Jersey; Historia: wywodzi się z wyspy na kanale La Manche, istnieje od 500 lat; Cechy pokrojowe: kaliber i masa ciał a są małe, krowy 350-500 kg, wys w kłębie -120 cm =, buhaje -600 kg, wys w kłębie 114cm; Umaszczenie: jedno maściste barwy sarniej często rozjaśnione do barwy jaso bułanej do szaroburej; Cechy charakterystyczne: wysoka zawartość s,m. szczególnie B i T (>6%) ; wczesne dojrzewanie, długowieczność łatwość ocieleń wydajność mleka -5070kg (305dni); 5-4%tł. 3,96% białka
14 Rodzaje krzywych laktacji u bydła.
Płaska- korzystniejsza o niższym szczycie lecz dłużej utrzymującym się na wyższym poziomie laktacji;
Dwuwierzchołkowa- korzystna o mniejszym szczycie lecz o wyrównanym poziomie laktacji
Stroma- niezbyt korzystna wysoki szczyt i szybkim spadku laktacji
15 Wpływ czynników genetycznych na użytkowość mleczną bydła; rasa typ użytkowy:
Wpływ czynników użytkowych określa się za pomocą współczynnika odziedziczalności h2 Współczynnik odziedziczalności to stosunek zmienności powodowanej czynnikami Genet do ogólnej zmienności fenotypowej czyli sumy zmienności gent. I fenet: Użytkowość mleczna krów :wydajność mleka h2- 0,2-0,3; zawartość Tł i białka h2 0,4-0,6; Wzrost wydajności mleka pociąga za sobą spadek zawartości składników w mleku (Biał, tłuszczu)
16 Rasa Charolaise: Historia: wytworzona we Francji w prowincji Nierre i Charolaise; Umaszczenie: jednolite białe- kremowe, jasna śluzawica i rogi; Kaliber: m.c. 750-900kg (krowy), 1100-1300kg (buhaje) Cechy charakterystyczne: bydło dużego kalibru, długi tułów, bardzo wysoka wydajność rzeźna (65-70%) bydło późno dojrzewające (36 mies - I wycielenie); trudne porody W Polsce utrzymywana jest od ponad 40 lat
17Czynnitiki wpływające na przebieg wzrostu i rozwoju u bydła:
1 .środowiskowe: +żywienie -wpływ na szybkość wzrostu w pierwszych 6 mies. życia +zarządzanie- prawidłowość postępowania hodowcy w okresie pierwszych 15m. życia, zapewniającą optymalne war. do wzrostu i rozwoju; dotyczy głownie: prawidłowego i racjonalnego żywienia, prawidłowego leczenia w przypadku chorób, redukcji różnego rodzaju stresów i możliwości zakażeń bakteryjnych, rozwoju systemu odpornościowego;
+sposoby wychowu-wywiera znaczny wpływ na rozwój fizyczny cieląt; powinien zapewnić właściwe war. śród. (mikroklimatyczne i zoohigieniczne) dla rosnących cieląt, jałowizny; odpowiednia pow. na 1 zwierzę, dł. żłobu, optymalna wilg., wymiana powietrza, oświetlenie; +zdrowie zwierząt w okresie odchowu cielęta narażone są przede wszystkim na 2 rodzaje schorzeń: układu pokarm, (biegunki), układu oddech (przeziębienia, zapalenia płuc); 2.genervczne: płeć, typ użytkowy;
18.Selekcja wskaźnikowa- wg indeksów selekcyjnych. Selekcja ta oparta jest na sumie wartości ocen jakościowych (użytkowych) lub zarówno cech użytkowych i hod, Zwierzęta o najniższej ocenie sumarycznej są usuwane ze stada. Efekty tej metody są dość powolne;. Jest to metoda skuteczna, ponieważ, pozwala na wyrównywanie braków poprzez wyjątkowa doskonałość jednych właściwości w stosunku do innych. Bierze pod uwagę współ.
korelacji, odziedziczalności i współczynniki decydujące o ekonomiczności;
19.Rasy mleczne bydła.
Jersey-mały kaliber i masa ciała (krowy350-500kg. buhaje 600kg); wys. w kłębie- krowy 120cin, buhaje!40cm; Wydajność za laktacje 305 dniowa4700kg, ok. 5,7%tł i ok 4%białka; duża zaw suchej masy-białka i tł, wczesność dojrzewania, długowieczność, łatwość ocieleń
Holsztyńsko -fryzyjska
Ayrshire- wywodzi się z płd. hrabstw Ayr w Szkocji; wytworzona poprzez krzyżowanie z rasami holenderskimi i rasą Shorthorn, z pewnym udziałem rasy Jersey; Cechy pokrojowe: kaliber i m.c. większe aniżeli u Jerseyów; krowy m.c. -400-500kg; wys. W kłębie-125-128cm; Umaszczenie: czerwone lub brunatno-białe, z dużą przewagą białego; charakterystyczna wydłużona głowa z lirowato ustawionymi rogami; Cechy char.: db przystosowanie do
surowych war. klimat, (szczeg. zimna); słaba tolerancja na wysokie temp.; wyst. w Skandynawii, USA, Kanada. Australia, Nowa Zelandia; Wyd. mleczna: 4100kg (305dni); 3,9-4,0%Tł; 3,3%B;
Shorthorn mleczny (angielska rasa mleczna);
Montbeliard (rasa francuska)
Guernsey- wywodzi się z wyspy na kanale La Manche o tej samej nazwie; Cechy pokrojowe: kaliber i m.c. małe, podobne do Jerseyów, jednak silniej zbudowana i lepiej umięśniona; krowy m.c.-500kg, wys. w kłebie-125cm; Umaszczenie: jasnożółte z białymi wyraźnie odgraniczonymi plamami: Cechy char.: piękny jasnożółty kolor, od którego pochodzi
popularna jej nazwa „złota krowa Anglii"; rozpowszechniona w kraju Wspólnoty Brytyjskiej:
20.Typowy przebieg życia i produkcyjności krowy w kraju:
+0 m.- narodziny cielęcia; +15m -I krycie; +24m.-I wycielenie początek I lakt.; +27m,-II krycie; +34m.-zasuszenie przed II wycieleniem: +36m.-II wycielenie, początek II1akt.;
Laktacja powtarza się 5-7razy;
Okres laktacji -305 dni okres międzyciążowy 70-90 dni; okres ciąży-280-283dni; okres międzywcieleniowy-350-273dni; okres zasuszenia 6-8tyg.
21.Metodv krycia naturalnego. Pytanie 24.
22-Główny cel prowadzenia pracy hod. nad bydłem:
Przekształcenie struktury genet. stada w kierunku zgodnym z wymaganiami człowieka Wymagania te koncentrują się na doskonaleniu zwierząt pod względem wyd. i kierunku
użytkowania:
W przypadku bydła są to: wyd. mleka, skład chem. mleka, elementy budowy zewn., ilość i jakość mięsa wolowego; W pracy hod. nad bydłem wyróżnić można następujące jej
elementy: ocenę, selekcję, dobór par do rozpłodu;
Pracę hod. nad bydłem prowadzi się na dwóch poziomach: +w stadzie (poprzez wybór jałówek i krów); +w populacji lub rasie (poprze ocenę i selekcję buhajów);
23.Rasa Jersey. Pytanie 13.
24.Metodty rozmnażania u bydła:
+inseminacja-(sztuczne unasienianie zapładnianie zwierząt przez wprowadzenie uprzednio pobranego nasienia samca do dróg rodnych samicy;
+z ręki-pod pełnym nadzorem i kontrolą człowieka: buhaj oddzielony jest od stada i doprowadzany do krowy w czasie rui lub odwrotnie;
1 buhaj może zapłodnić 80-120 krów;
+wolne-duża liczba buhajów przebywa stale w wielkim stadzie krów; 1 buhaj przypada na ok. 30 sernic:
+haremowe-polega na wydzieleniu grupy ok. 30 samic lub jałowic, wraz z którymi stale przebywa buhaj, pokrywając samice
25.Hodowla bydła mięsnego w kraju. W Polsce produkuje się rocznie 32000tys.ton mięsa wołowego; spożycie mięsa wolowego w Polscc-8,4kg/osoba;
Program hodowli bydła mięsnego: Założenia: +osiągniecie w ciągu 10 lat pogłowia bydła mięsnego na poziomie 1 mln sztuk; +osiągniecie pogłowia czystych ras mięsnych na poziomie 10 tys. sztuk; +produkcja mięsa wolowego w oparciu o krzyżowanie towarowe buhajów ras mięsnych z krowami ras użytkowanych w kraju w celu produkcji mieszańców mięsnych; +wykorzystanie ras: Charoliase, Piemontese, Blonde d'Aquitanie, Hereford, Aberdeen-angus, Simentaler; +zalecany sposób odchowu-półintensywny system opasu (m.c. 450-500kg w wieku 1,5 roku); +wprowadzenie systemu oceny tusz wg zasad przyjętych w UE. tj. 6 klas umięśnienia, 5 klas otłuszczenia (EUROP);
Wyniki programu: + 2004r. w Polsce było 12,4tys. krów i jałowic wpisanych do ksiąg, w tym znajdowało się 5,4tys. krów i jałowic ras mięsnych; +najliczniej w kraju reprezentowane rasy Hereford i Limousine; +wzrostowi liczby as mięsnych nie towarzyszyło powiększenie produkcji żywca na drodze produkcji mieszańców towarowych; +ilość unasienień buhajami ras mięsnych wynosiła w 2004 roku 452tys. Gro urodzonych cieląt jest eksportowanych w stanie żywym;
26.Grupy wiekowe u bydła:
1 .Cielęta (do wieku 6m. życia): +cielęta młodsze do 4m. życia, +cielęta starsze 4-6m życia; 2.Młodzież (6-12ra życia); 3-Jałówki (od 12m. życia do 7m. ciąży); 4.Krowv mleczne (od I ocielenia), 5.Buhaje (w okresie eksploatacji rozpłodowej); 6.Opasv
27.Kryteria selekcyjne stosowane w hodowli bydła. Pytanie 5
28.Etapy pracy hodowlanej nad bydłem: +wybór ojców buhajów: +wybór matek buhajów; +kojarzenia indywidualne (ojciec x matka buhaja); +odchów młodych buhajów, i ich ocena osobnicza (m.c, budowa); +unasienianie testowe ok. 800 krów: w celu otrzymania ok. 100 córek. Od buhaja po ukończeniu 14-15m. pobiera się nasienie i używa w wybranych stadach: +ocena wartości hod. na podstawie wyd. córek:
29.Najważnicjsze rasy bydła hodowane w Polsce Pytanie 34.
30.Metody określania wieku u bydła: +na podst. uzębienia: narodziny cielęcia-4 siekacze (cęgi i średniaki) lub z 6 siekaczami bez okrajek; między 2tyg. a 1 mies.-wyżyna się ostatnia para siekaczy; 1 mies.-zwierzę posiada cały zestaw siekaczy mlecznych; 6-8mies.-wyrównany i przylegający do siebie rząd zębów; I rok-pod wpływem rozrastającej się szczeki zęby rozluźniają się: 2lata-siekacze mleczne zastępowane są zębami stałymi Cęgi stale do połowy wyrośnięte; pow 2lat-cęgi stałe całkowicie wyrośnięte; wymiana średniaków wewn.: 2„5roku-średniaki wewn. całkowicie wyrośnięte, wyżynają się stałe średniaki zewn.; 31ata-wyrośnięte średniaki zewn. stałe; wymiana okrajków mlecznych na stale; 4łata-wyrośnięte okrajki stałe, zwierzę w tym wieku powinno posiadać pełne uzębienie stałe; 6lat-starta powierzchnia koron na cęgach: 7 lat-starta powierzchnia koron na średniakach wewn.; 8lat-starta powierzchnia koron na średniakach zewn.; 9 1at-starta powierzchnia koron na wszystkich siekaczach; 10-121at-siekacze starte do polowy wys.; 141at-zęby sieczne pozostają jedynie w postaci czarnych pieńków; +na podst. wyglądu rogów pierścień na rogu powstaje w ostatnim miesiącu ciąży, każdy pierścień, to rok życia- kolejne wycielenie; 3 pierścienie to ok. 4,5roku życia, +na podst. wyglądu zewn,: wraz z wiekiem skóra wiotczeje, lepiej rozwinięty system mleczny (obwisły), wyraźnie rozwinięte rogi, wyraźnie widoczne duże doły głodowe, przebarwienia sierści :+określenie wieku z dok hodowlanej
31.Metody określania wartości hod. u bydła.
Wartość hod -średnia i oczekiwana wyd potomstwa kojarzonych ze sobą rodziców Oblicza sie ją wg wzoru: Gx =A+h2(Px-A); Gx- szacowana wartość zwierzęcia ze względu na cechę x, A-średni wyd. stada, w którym użytkowane jest oceniane zwierzę, Px- rzeczywista wyd. (wartość użytkowa) ocenianego zwierzęcia;
Główne metody oceny wartości hodowlanej buhajów: +metoda matka- córka-porównanie wyd córek i ich matek, wartość hodowlana oblicza sie J=2c(śred wyd córek) x M(śred wyd matek); +m. równoczesnego porównania (CC)-porównanie wydajności córek buhajów z ich rówieśniczkami z tych samych warunków środowiskowych(JB=2 x b x D + A * 100 / A); + m. stacjonarna -wart hod buhaja określa się na podstawie śred wydajności jego córek za 305 dniowa laktacje w porównaniu do wyd wszystkich córek ocenianych buhajów w stadzie (zalety: wyniki łatwe do interpretacji, możliwość badania wielu cech; wady: niska powtarzalność wyników, wysokie koszty); + ocena na podstawie rozrodu(ocena dotyczy cech wysoko odziedziczalnych, rodowód musi zawierać dokładne inf o przodkach, cechy przejawiają się tylko u osobników rodzicielskich żeńskich);
+ocena BLUP- porównanie wartości hodowlanych córek danego buhaja z córkami wszystkich buhajów w Polsce z danego rocznika w danej grupie genetycznej;
32.Ras, mięsne bydła.
Podział: +stare brytyjskie (małe rasy)-użytkowane w war. ekstensywnych; Hereford; berdeen-Angus; przystosowane od produkcji cieląt w war. żywienia pastwiskowego; db. wykorzystanie war. lokalnych: silny instynkt macierzyński; wczesne dojrzewanie: +duże rasy-użytkowane w war. intensywnego żywienia; Charolaise. Piemontese. Limousine. Chianina, Btonde di' Aquitane; db tempo wzrostu; późne dojrzewanie; wybitne umięśnienie tuszy: trudne porody i znaczne upadki cieląt
Aberdeen Angus- wytworzona w hrabstwie Aberdeen (Szkocja) 200 lat temu;
Umaszczenie: cale czarne; Kaliber; m.c. krów-500-550kg;
Cechy char. bydło bezrogie (jedyne na świecie); wczesne dojrzewanie (18-24 miesiące); wysoka wyd. rzeźna (70%)-najwyższa spośród wszystkich ras mięsnych na świecie;
Hereford-wytworzona 250 lal temu w hrabstwie Hereford-Wielka Brytania;
Umaszczenie: czerwono-brunatne, przednia część grzbietu, brzuch, nogi i dolna część ogona są białe; Kaliber: m.c.-600-650kg (krowy). 900kg (buhaje): wys. w kłębie-125cm (krowy), 135cm (buhaje);Cechy char.: biała głowa i podbrzusze; db wykorzystanie pastwisk: silny instynkt macierzyński, db przystosowanie do lokalnych war. klimatycznych;
Limousine- wytworzona we Francji w regionie Limousine; Umaszczenie: jednolite czerwone w różnych odcieniach; Kaliber m.c.-650-800kg (krowy), 1100 kg (buhaje); wys. w kłęłrie-135cm (krowy), 145cm (buhaje); Cechy char.: db. płodność i łatwość wcieleń; db. zdolności przystosowawcze i adaptacyjne do różnych war. środowiskowych; doskonała jakość mięsa; wysoka wyd. rzeźna i udział mięsa w tuszy; mniejsze przyrosty dobowe;
Charolaise Pytanie 16.
Piemontese- wytworzona w prowincji Piemont w płn. Włoszech; Umaszczenie: jednolite jasnoszare; śluzawica, rogi i racice ciemno pigmentowane; Kaliber: m.c.-600kg (krowy), 900kg (buhaje); wys. w kłębie-140cm (krowy), 145cm (buhaje); Cechy char.: wyst. genu hipertrofii mięsni, który powoduje char. zmiany w budowie ciała;
Chianina- rasa włoska; wys. w kłebie-170cm (krowy), ponad 2m (buhaje); w roku 1953 buhaj osiągnął masę 2300kg;
33.Dojrzałośc płciowa- zdolność do wytwarzania dojrzałych kom. płciowych; u jałówek I ruja wyst. w wieku 6-9mies., u buhajów 8-10mies.; dojrzałość hod. (rozpłodowa, fizyczna) przydatność do rozrodu uwarunkowana pełnym rozwojem fizycznym; Jałówki-16-18mies., po osiągnięciu¾ m.c. dorosłego osobnika (ok. 350kg); Buhajki-wiek 18-20mies.
34.Rasy bydła występujące w Polsce-krótka char. Wielkości ponowią i produkcyjności: +Holsztyńsko- fryzyjska wyd. 7000-9000, T-4%, B-3,2%; +Jersey: wyd. 5070. T-5,41% B-3,92%; +Simental. stosowana do krzyżowania towarowego: +Polska czerwona: wyd.4028kg. T-4,28%, B-3,34%, populacja 30tys. sztuk; +Hereford: populacja 2700 sztuk; +Charolaiase- wydajność rzeźna 65-70%, populacja 2200 sztuk; +Limousine: wysoka wyd. rzeźna i zaw. mięsa w tuszy, populacja 4653 sztuk: +Aberdeen- Angus: wyd. rzeźna 70%-najwyższa. populacja 657 sztuk;
35.Rodzaje doju ręcznego: +osmykiwanie - wykonywane 2 placami- kciukiem i wskazującym; strzyk chwyta się u nasady, a następnie pociąga w dół, przesuwając wzdłuż niego palce; metoda ta ma liczne wady. z których najważniejsze to uszkadzanie tkanki gruczołowej wskutek stałego i silnego szarpania strzyka; +kciukowanie- wykonywane jest 4 palcami, z pominięciem palca wskazującego. Zagięty kciuk przykłada się ostatnim członem do strzyka, po czym zaciska sie na nim pozostałe 3 palce, zsuwając jednocześnie kciuk ku dołowi strzyka; powoduje zanieczyszczenie mleka; +piąstkowanie- polega na tym, że kciukiem i palcem wskazującym obejmuje sie strzyk u jego nasady: zaciskając te place zamyka się górną część kanału strzykowego dociskając do strzyka kolejno pozostałe palce, wyciska się mleko na zewnątrz; sposób najbardziej zbliżony do ssania krowy przez cielę; nie deformuje wymienia ani strzyków; pozwala na uzyskanie najczystszego mleka;
36 Krzyżowanie towarowe: polega na krzyż, krów ras mlecznych z buhajami ras mięsnych w celu uzyskania pierwszego pokolenia mieszańców z przeznaczeniem do opasu i na rzeź a nigdy do reprodukcji; pozwala na szybką doraźną poprawę cech ilościowych i jakościowych; +wykorzystuje heterozję, czyli wybujałość mieszańców będącą skutkiem nieaddytywnego działania genów; Heterozja uzyskana w wyniku krzyż, bydła różnych ras wynosi najczęściej 4-8%; Mieszańce charakteryzują sie; +szybszym tempem wzrostu (o 4-5%); +wyższą w porównaniu z bydłem czarno- białym w tym samym wieku m.c.(o 15-20%); +wyższą wyd. rzeźną (o ponad 4%); +wyższą zaw. mięsa w tuszy (o ponad 15%); Krzyżowanie towarowe stosuje sie najczęściej w przypadku ras mięsnych: JERSEY, Limousin. Blond dAqvitaine. Simentalska
37. Żywienie cieląt w okresie pierwszych 6 m. życia:
Najtrudniejszy okres życia cielęcia trwa od urodzenia do ukończenia 6-go mies, życia; dzielimy go na 3 okresy żywieniowe: +okres pojenia siara-trwa przez pierwsze 6-7dni życia cielęcia; żywienie w tym okresie jest indywidualne; +okres żywienia mlekiem (od 8 do 42-90 dnia życia)- podstawą żywienia jest mleko, ostatnio podaje się również preparaty mleko zastępcze ze wzrastającym udziałem pasz stałych, dzienna ilość pójła stanowi 6litry w początkowym okresie i 21 w końcowym; od 2 tyg. życia należy podawać pasze stale; wskaźnikiem zakończenia podawania pójła jest pobieranie przez cielę 0,8-1,0kg dziennie paszy treściwej: zwierzęta można grupować lub trzymać indywidualnie; +okres żywienia paszami stałymi- (od 90 do 180 dnia życia), żywienie cieląt grupowe; Cielęta zaczynają w pełni trawić pokarmy roślinne po ukończeniu 21 dnia życia; posiadają wysokie wym. pokarm, szczególnie w okr. pierwszych 6mies. życia; żwacz w pełni osiąga funkcjonalność po ukończeniu 6mies. życia; pobieranie s.m. wraz z wiekiem: 0,5% m.c. w wieku 2mies., 1.2%m.c. w wieku 6m., 1.9%m.c. w wieku 24mies.;
38. Hormonalna regulacja cyklu płciowego u krowy:
+h. Gonadotropowy- przysadka mózg-stymuluje wydzielanie hormonów FSH i LH; +FSh-h. folikulotropowy- przys. mózg.-wzrost i rozwój pęcherzyków jajnikowych;
+LH-h. luteinizujacy- przys. mózg.-uczestniczy w owulacji i tworzeniu ciałka żółtego; +estrogeny- jajniki -odpowiada za zewn, objawy rujowe, stymuluje wydzielanie hormonu LH; +progesteron-jajniki, łożysko-utrzymanie ciąży, wstrzymuje sekrecję hormonu FSH i hamuje cykl płciowy;
+oksytocyna- przvs. mózg., jajniki, ciałko żółte uczestniczy w wydzielaniu mleka i syntezie prostaglandyny;
+prostaglandyna -łożysko- uczestniczy w luteolizie ciałka żółtego, jeśli krowa nie została skutecznie zapłodniona;
39. Budowa wymienia u krów:
Składa się z 4 ćwiartek, ma budowę symetryczną; obie ćwiartki lewe pod względem unerwienia i ukrwienia są niezależne od prawej; tkanka gruczołowa i przewody mleczne są zupełnie niezależne dla każdej ćwiartki; mleko uzyskiwane z określonego strzyka powstaje w danej ćwiartce; w ćwiartkach przednich produkowane jest 40% mleka, a w tylnych 60%; komórki mleczne- laktocyty łączą sie w 8 żył głównych, następnie dostają sie do zatoki gruczołowej, następnie do strzykowej; przewód strzykowy otoczony jest mięśniem zwieracza brodawki (zależy od niego miękkość lub twardość doju); pęcherzyki wymienia (mikroskopijne) są zbudowane z laktocyst; każda z nich połączona jest oddzielnie z układem krwionośnym; powstaje w nich mleko w sposób ciągły, otoczone są kom. nabłonk.- mięśniowymi, gwieździstymi-kom. te zaciskają sie w momencie pojawienia sie odruchu doju; 2 tętnice (l0mm) dostarczają skł. odżywczych i pokarm.; naczynia te znajdują się jedno głęboko, drugie tuż pod skórą na brzuchu; żyła ta świadczy o potencjale mlecznym krowy, wymię utrzymywane jest przez aparat podwieszający wymienia i składa się z blaszek; W budowie ogólnej wymienia wyróżnia sie: +tkankę wytwarzająca mleko; kom. mleko twórcze. pęcherzyki mleczne, zraziki gruczołowe (grupy pęcherzyków), płaty gruczołowe ;(grupy zrazików) +system dróg odprowadzających mleko, kanaliki, kanały mlekonośne, zatoki mleczne (mleko nośne), kanał strzykowy; +tkankę łączną, podporową, tłuszczową, +naczynia krwionośne: tętnice sromowe (2 zewn., tzw. wymieniowe), żyły sromowe (2), żyły podskórne: +naczynia limfatyczne- układ chłonny-ich przewody wchodzą do gruczołów.
40. Okresy wzrostu i rozwoju u bydła : l. okres zarodkowy (pierwsze 60dni po zapłodnieniu); 2.okres płodowy (trwa 220dni i kończy się w chwili porodu); 3.okres oseska (pierwsze 2tyg. życia); 4.okres mleczny (dalsze 3mies, w których cielę będzie pojone mlekiem); 5.okrs dojrzewania płciowego i różnicowania osobników różnych płci. 6 okres pełnej dojrzałości (najwyższa wyd. mleka i płodność); 7 okres starzenia się (spadek mleczności, aktywności życiowej).
41.Metody krzyżowania stosowane u bydła: rasotwórcze, wypierające, uszlachetniające, towarowe, międzygatunkowe (bastardyzacja), przemienne;
K. uszlachetniające -stos. w celu poprawienia fenot, wartości cech użytkowych u ras prymitywnych przez krzyż, ich z rasami szlachetnymi. W Polsce te formę krzyż, stosuje się przy poprawianiu wartości użytkowej bydła rasy polskiej czerwonej, używając rasy czerwonej duńskiej jako uszlachetniającej;
K. wypierające- polega na stopniowym zmniejszaniu w populacji udziału genotypu rasy wypieranej na korzyść rasy wypierającej Efekt ten uzyskuje się przez krzyż, krów rasy wypieranej i kolejnych pokoleń mieszańców z buhajami rasy wypieranej. Ta forma krzyż, została zastosowana mm w Polsce w regionie objętym akcją wypierania bydła polskiej czerwonej przez ncb i ncz-b.
42. Typy użytkowe u bydła:
mleczny (hf. Jersey, Ayrshire, Guernsey. Shorthorn, Montbeliarde); mięsny; kombinowany (mięsno- mleczne: ncb. ncz-b, pcz; mleczno-mięsne: simentalska); łączy w sobie cechy obydwu typów wyspecjalizowanych, przy przewadze cech pokrojowych jednego lub drugiego z nich;
43. Rodzaje opasu bydła:
+intensywny-stos. w celu osiągnięcia końcowej m.c. >400kg w wieku ok. 13m. lub ok.500kg w wieku 18m,; podstawą żywienia są kiszonki, okopowe, zielonki i pasze treściwe, tak aby przyrost dzienny osiągnął wartość l00g;
+półintensywny- w wieku 14-18m., mc. 400-450kg lub w wieku 22-24m., m.c. Ok. 500kg; Podstawa żywienia to maks. dawki pasz objętościowych i niewielki dodatek pasz treściwych. Średni przyrost dzienny 750-850g;
+ekstensywny-w wieku 18-20m., mc >400kg lub 450-500kg w wieku 24-30m.; przyrosty dobowe ok.600g; podstawą żywienia są tanie pasze objętościowe i odpady przemysłu rolnego;
44. Wartość użytkowa zwierzęcia- ilość w określonym czasie uzyskanego produktu (kg mleka, kg mięsa), dla którego zwierze jest utrzymywane; + PYTANIE 96
45.Stan liczebny pogłowia i produkcyjność bydła w Polsce. Pytanie 34.
46. Wskaźniki służące do oceny łatwości oddawania mleka (zdolności wydojowej):
+śr. rzeczywisty udój minutowy- Srz= Kg mleka udojonego mech./czas trwania doju; +najwyższy udój w ciągu min -Nmin =suma kg mleka z minuty o najwyższej wyd./liczba dojów w ciągu doby; +udój Średni poprawiony -Sp= Srz+b(x-x). b-wspł. regresji dla krów dorosłych b=0.05, dla pierwiatekb=0,01; x-śr. wyd. dobowa dla krów x=16kg. dla pierwiastekx=6kg; x- ilość mleka udojonego w czasie oceny (krów całodobowo, u pierwiastek jednorazowo); +udój względny za 3min doju -Uw=(suma kg mleka uzyskanych w ciągu 3 pierwszych min. w poszczeg. udojach/suma kg mleka udojonego mech. w czasie oceny) xl00%; +indeks wymienia-Iw=(suma kg mleka całkowicie udojonego z ćwiartek przednich/suma kg mleka udojonego całkowicie w ciągu oceny) x l00%; +wielkość podoju- Wp=(suma kg mleka udojonego w podoju/suma kg mleka udojonego całkowicie w ciągu oceny )x100%
47.Zmienność -różnice między zw. pod względem wielu cech; selekcja-wybór najlepszych sztuk ze stada; miarą intensywności s. jest różnica s. (RS); RS zależy od: +stopnia zmienności danej cechy w siadzie, +liczby zw. potrzebnych do reprodukcji (od plenności gat od planowanego utrzymania stada na aktualnym poziomie liczebnościowym lub jego powiększeniu, długotrwałości użytkowania zw. w stadzie). +liczby cech poddawanych jednocześnie s. ; brakowanie-usuwanie zw. ze stada, przyczynami brakowania mogą być: niezadowalający stan zdrowia, niska produkcyjność, podeszły wiek zwierzęcia.
48.Wyd- rzeźna i czynniki ją warunkujące. Pytanie 3.
49.Fazy doju u krów-1. Czynności wstępne: oczyszczanie krów zabrudzonych kałem. usunięcie odchodów z zabrudzonej ściółki, oczyszczanie i mycie wymion, masaż wymienia-powoduje przepuszczenie mleka przez krowę, przedzdajanie i badanie mleka; II. Dój właściwy: ręczny (metody: kciukowanie, osmykiwanie, piastkowanie), mechaniczny; III. Masaż poudojowy i podój; IV. Kąpiel strzyków po udoju w preparacie antybakteryjnym;
50.Rodzaje ksiąg hod.: +wstępne dla krów (W); +główne dla krów i buhajów (G) +księga O dla stad eksperymentalnych; +rejestry wysokiej wyd. krów (RWW); +rejestry wyd. życiowej krów (RWZ); +rejestr ocenianych buhajów (ROB);
51.Rasy mleczne bydła. Pytanie 19.
52.Płodność -potencjalna zdolność do wytwarzania kom. rozrodczych, zapładniania i wydawania na świat potomstwa; W kraju utrzymywane jest 2700000 krów, przy założeniu, że 85% wskaźnika płodności daje 2295000 cieląt rocznie urodzonych. Obniżenie wskaźnika płodności w skali kraju o 1% powoduje spadek produkcji cieląt w ciągu I roku o 22950 sztuk; Najważniejsze wskaźniki służące do oceny płodności bydła: +wiek I wycielenia (25-26m.-wielokość optymalna); +dł. okresu miedzywyc (365-375dni); +dł. okresu międzyciąż. (80-100dni); +wskaźnik unasienień- liczba zabiegów przypadająca na 1 skuteczne pokrycie (<1,7); +wskaźnik zapładnialności-% krów cielnych w stadzie po I zabiegu inseminacji (>60);
53. Etapy pracy hodowlanej nad bydłem. Pytanie 28.
54.Metody oceny użytkowości mlecznej bydła: +A4-przeprowadzana minimum 11 razy w roku; ustala się ilość mleka udojonego w okresie 24 godzin; +A8-przeprowadzana min. 6 razy w roku; ustala się ilość udojonego mleka w okresie 24 godzin; +AT4-przeprowadzana min. 11 razy w roku; ustala się ilość mleka pochodzącego z jednego doju, przemiennie rannego i wieczornego: W Polsce w 2006 roku łącznie 52066 sztuk tj. 19,5% krajowego pogłowia; Od których przeciętnie uzyskano (305dni): 6664kg mleka, 4,18%T, 3,32%B
W woj podlaskim ocenianych jest 14% ogólnej liczny krów.
55.Typy użytkowe bydła. Pytanie 42.
56.Fazy cyklu płciowego u bydła: +przedrujowa- rozwinięcie pęcherzyka jajowego, wydzielanie hormonu pęcherzykowego, wyst. ok. 8 h przed rają właściwa, +rui właściwej (najważniejsza f. cyklu płciowego; szczytowy rozwój pęcherzyka Graafa; pęknięcie pęcherzyka Graafa; w macicy powstaje mleczko maciczne, szyjka otwarta; z pochwy wydziela się duża ilość śluzu; trwa ok. 18h (6-36h); +porcjowa-w miejsce pękniętego pęcherzyka Graffa rozwija się ciałko żółte którego hormon powoduje dalszy rozrost gruczołów macicy, przygotowanie macicy do przyjęcia zapłodnionej kom jajowej +międzyrujowa- trwa 24 dni, jest najdłuższa, ciałko żółte zanika, a w jajniku zaczyna się wzrost pęcherzyka jajowego, narządy macicy powracają do stanu wyjściowego Cykl płciowy-okres pomiędzy jednym a następnym z kolei jajeczkowaniem. Jajeczkowanie to proces dojrzewania pęcherzyków jajnikowych (graafa), szczytowym jego momentem jest pękniecie pęcherzyka jajnikowego i uwolnienie kom. jajowej; Krowy są zw. poliestrycznymi, czyli cykl płciowy wyst. cyklicznie, co 21 dni;
57.Czynniki śród. wpływające na użytkowość mleczną krów. +wiek I ocielenia- wyd. mleczna I laktacji jest blisko 30% niższa od wyd. szczytowej w ciągu życia; +sezon ocielenia-najkorzystniejsze są ocielenia jesienno-zimowe. różnice w wyd. mleka kształtują się na poziomie 15-30% na korzyść krów cielących się w sezonie jesienno-zimowym; +dł. okresu miedzywyc najkorzystniejszy jest 365 dniowy okres; straty wynikłe w wyniku wydłużania tego okresu o każdy miesiąc szacowane są na poziomie 5% w stos. do rocznej produkcji mleka na krowę; +dł, okresu zasuszenia- zasuszenie krów powinno następować w okresie 4-łyg. przed kolejnym ocieleniem; krowy zasuszone zbyt późno dają w przyszłej laktacji nawet do 50% mleka mniej w stos. do wyd. w laktacji poprzedniej; +dł. i kompletność doju-dój u krowy powinien trwać 6-8 min.; porcje z pierwszej fazy doju zawierają najmniej T 1-1,5%; podczas gdy z końcowej najwięcej 9%; niedodajanie krów może być przyczyną niższej zaw. T w mleku; +częstotliwość doju-wzrost i ilość dojów w ciągu doby do 3 powoduje wzrost wyd mleka o 10%; przy 4-krotnyrn daje to zwyżkę do 3O%;+ temp- krowy db znoszą temp. niską (nawet ujemne), negatywnie oddziaływuje na produkcję mleka; wysoka temp.(27-29) powoduje wyraźny spadek mleczności; w temp >40 produkcja mleka ustępuje; +wiek zwierząt- szczytowa produkcję krowy osiągają w wieku 5-6 lat, tj. 3-4 laktacji; +zdrowie krów (mastitis) następuje spadek produkcji mleka, przy znacznych zmianach w jego składzie; w mleku mastitisowy jest znacznie mniej laktozy i kazeiny, wzrasta natomiast zaw. globulin (lacto- i immuno-), Cl, Na elementów kom. tzw, kom. som.). +m.c. (kaliber)-u krów istnieje dodatnia korelacja pomiędzy m.c. a ich wyd.; zwiększenie m.c. o 1kg powoduje wzrost wyd. mleka w granicach od 2,5 do 3.5kg w laktacji
58.Wartość użytkowa zwierzęcia. Pytanie 44.
59.Znaczenie gospod, chowu i hodowli bydła: +dla ludów koczowniczych i pasterskich źródło mięsa, skór, kości; +w późniejszym okresie (w miarę zmiany trybu życia z koczowniczego na osiadły) bydło zaczęło wykorzystywać do: transportu, prac polowych, poruszania kieratów i żaren, użyźniania roli; +po zaniechaniu roboczego wykorzystywania bydła zaczęło doskonalić użytkowość mleczną i mięsną. Aktualnie mleko i mięso wołowe będą tzw. zasadniczymi produktami chowu bydła stanowiąc podstawę żywienia człowieka;
60.Produkcyjnośc krajowego pogłowia bydła. Pogłowie krów mlecznych w Polsce-2,9 min; W Polsce w latach 1987-2004 liczba gospodarstw utrzymujących krowy mleczne zmniejszyła się blisko 2-krotnie;
Pogłowie bydła (2006): ogółem-5606,4tys.; krowy-2823,8tys.; pozostałe bydło-2728,6tys.;
Pogłowie bydła wg województw (w tys. sztuk): mazowieckie-560,6; podlaskie-390,6; wielkopolskie-285,4; lubelskie-258,6; łódzkie-233,3; warmińsko-mazurskie-190,8;
61.Wartość rzeźna i metody jej oceny: 1.M. przyżyciowe. +ocena stopnia opasienia (chwyty rzeźnickie, ocena punktowa, fotogrametryczna, ultradźwiękowa, izotopowa, wskaźnikowa), 2 .M. Poubojowe, +wskaźniki poubojowe (wyd. rzeźna, ciepła netto, zimna netto), +ocena tuszy (-wartość półtuszy, udział wyrębów zasadniczych, -jakość mięsa i T, odczyn, barwa, zapach i smak, kruchość, soczystość, wodochłonność);
62.Selekcja następcza- Polega na prowadzeniu s. kolejno w kierunku wybranych cech. Przez kilka pokoleń selekcjonuje się zw. w kierunku jednej z wybranych cech. Po osiągnięciu określonego jej poziomu rozpoczyna się s. na drugą cechę. Po kilku kolejnych pokoleniach, gdy uzyska się pożądany poziom, rozpoczyna się w ten sam sposób s. na trzecią cechę.
Metoda ta. mimo że prowadzi do uzyskania dużego postępu hod. w zakresie każdej z wybranych cech, obarczona jest wadami, do których zaliczyć należy jej długotrwałość, możliwość wystąpienia ujemnych współzależności gent oraz zmniejszenia się poziomu uprzednio selekcjonowanej cechy.
.63.Laktacja i jej rodzaje. Pytanie 1
64.Metody oceny pokroju u bydła. Dzielą sie w zależności od sposobu wykonania: +obiektywne- przeprowadzane z wykorzystaniem przyrządów zoometrycznych; polegają na wykonaniu pomiarów zoometrycznych w wyniku których otrzymywane są wielkości wymiarów zoometrycznych elementów budowy zewn. zwierząt i wyrażone w jednostkach bezwzględnych (cm); +subiektywne-w których ocena dokonywana jest „na oko"; Metodą oceny subiektywnej jest ocena liniowa-składa się ze szczegółowej oceny 15 cech liniowych w skali l-9pkt. uzupełnionych pomiarem wysokości w kłębie (cm); punktowa- już nie stos.:
65.Ruja-okres zmian morfologicznych i fizjologicznych jakie zachodzą w układzie rozrodczym w czasie owulacji; Dla hodowcy najważniejsze są zewnętrzne objawy; krowy będące w rui są niespokojne, mają skłonność do lizania się i częstego oddawania moczu i kału, brak apetytu, temp. ciała nieco podwyższona; trwa przeciętnie 18h(6-36h);
+90% krów wchodzi w cykl płciowy do 50 dnia po wycieleniu; ±najbardziej oczywistym „znakiem gotowości" do krycia jest tzw. odruch tolerancji (odruch stojący); ±krowy wykazują odruch tolerancji średnio około 1,5 min w ciągu godz. +u pierwiastek przeciętny czas trwania rui jest dłuższy i wynosi ok. 11 godz.; Metody wspomagające wykrywanie rui: +kalendarze rojowe; +kredy i farby do malowania nasady ogona; +wykrywacze z pojemnikami barwiącymi; +systemy radiotelemetryczne; +systemy pedometryczne: +biochemiczne sensory zdolne do określania zaw. progesteronu w mleku pozyskiwanym bezpośrednio od krów;
66.Produkcja mleka w Polsce. Polska zajmuje: 5 miejsce w Europie i 10 na świecie pod względem produkcji ilości mleka (11,5mld litrów);
Średnia roczna produkcja mleka w Polsce (2006)-4260kg; Przeciętna wyd. krów occnianych-6664 kg mleka; Średnia roczna produkcja mleka w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Polsce-200 1itrów. Rekordzistka Polski (2006) (305dni)-18804kg mleka; T 4,65%; B2,72%;
67.Produkcja wołowiny w Polsce i na świecie - Mięso wołowe można pozyskiwać od bydła: +o jednostronnej użyt. ml (prod. nieopłacalna z powodu słabych przyrostów i wykorzyst. paszy i znacznie gorszej jakości mięsa); +o jednostronnej użytk. mięsnej (Wlk. Brytania, USA. Francja. Argentyna); +o użytk dwukierunkowej (Holandia. Niemcy); +w wyniku krzy. towar (polegającego na kryciu ras ml. i mięsno-ml. buhajami ras mięsnych (Polska, kraje Europy Zach); Łącznie wg FAO prod. mięsa wołowego odbywała się w 200 krajach świata i wynosiła w 2004 -58,9mln t.; W Polsce produkuje się rocznie 32000tys.t mięsa; USA-11.3 mln t, Francja-l,7mln t; Niemcy-l,4mln t; Włochy -1,1 mln t;
68.Różnice pomiędzy rasami szlachetnymi i prymitywnymi
69. Rasa holsztyńsko- fryzyjska. Wytworzona w Ameryce Północnej na drodze doskonalenia genetycznego; obecnie najbardziej liczna rasa bydła mlecznego na świecie; doskonale
zbudowane, wysoko zawieszone wymię; wys. w kłębie krów ok. 140cm; mc. krów ok. 650kg; wyd. mleka 7-9 tys.; zawartość T-4%, B-3,2%; umaszczenie: czarno- białe z większym udziałem koloru białego; spotykane również osobniki czerwono-białe; Gruczoł mlekowy u tych krów ma nawet do ¼ masy zwierzęcia tj. ok 150kg; od 17 grudnia 2004 roku oficjalna nazwa rasy w Polsce to rasa polska holsztyńsko- fryzyjska.
Wzorzec rasy hf: krowy: wys. w kłębie-l55cm; masa-700-750kg; buhaje: wys. w kłębie-l85cm. masa-1200-1300kg
70.Najważniejsze wskaźniki służące do oceny płodności bydła. Pytanie 52
71. Organizacja hodowli bydła w Polsce.
72 Metody oceny wartości hodowlanej u bydła: +na podst. przodków, +na podst. oceny osobniczej (wyd. l) własnej); +oceny na podst. potomstwa;
73.Siara i Jej znaczenie w życiu cielęcia: +wydzielina gruczołu mlekowego u krów w okresie pierwszych 4-7dni po wycieleniu; +zawarte w niej ciała odpornościowe (tzw immunoglobuliny) są niezbędne dla organizmu noworodka: cielę przychodzi na świat bez ciał odpornościowych, a otrzymuje je w wyniku spożywa siary, nabywając tzw. odporność bierną; +przeciwciała zmagazynowane w siarze uodparniają ciele na okres 6-8tyg.; +ma właściwości przeczyszczające i przyczyniające się do szybkiego wydalenia z przewodu pokarm, kału płodowego tzw. smółki; +pobudza perystaltykę jelit; +o jakości siary decyduje zawartość immunoglobulin (dobra>60g/ml siary); łączna liczba siary potrzebna do odchowu 1 cielęcia wynosi 45kg; +największa skuteczność przyswajania immunoglobulin wynosi blisko 100% ciągu 1 godz. po wycieleniu;
74.System EUROP- system służący do oceny otłuszczenia i umięśnienia tusz w krajach UE; Litery EUROP poprzedzone litera S wyrażają 6 klas umięśnienia; Z kolei cytry arabskie 1-5 określają 5 klas otłuszczenia: Wg tego systemu bydło rzeźne oceniane jest w 5 kategoriach: A- buhaje <21at, B- buhaje >2 lata. C-wolce; D-jałówki; E-krowy;
Przy ocenie umięśnienia szczególną uwagę zwraca się na: +udziec; +grzbiet, -łopatkę;
Przy ocenie otłuszczenia szczególną uwagę zwraca się na: +wyst oraz grubość tłuszczu okrywowego (podskórnego) szczególnie na krzyżu, lędźwiach i udźcu: + pokrycie tłuszczem od strony klatki piersiowej, żeber i przestrzeni międzyżebrowych; S- super- wszystkie profile mięśni b. wypukłe, czyli dwupośladkowe: E- wyborowa- wszystkie profile mięśni są wypukłe lub b. wypukłe, umięśnienie znakomite; U- b. dobra- profile tuszy ogółem wypukłe o obfitym umięśnieniu; R- dobrym -profile tuszy ogółem prostoliniowe, umięśnienie db : O- dość db.- profile tuszy ogółem od prostoliniowych do wklęsłych, umięśnienie średnie; P- przeciętna (przerobowa)-profile tuszy wklęsłe lub b. wklęsłe. umięśnienie słabe;
75.Metody selekcji u bydła:
1ze względu na cel hodowlany: +kierunkowa; +rozdzielcza; +stabilizująca.
2ze względu na liczbę decyzji selekcyjnych:+ jednostopniowe; +wielostopniowe.
3ze względu na jednostkę wyboru: +masowa - wpisanie krów do księgi wstępnej; +indywidualna - wymaga pochodzenia, jest skuteczna gdy skierowana na cechy o wysokiej odziedziczalności; +rodzinowa - w odniesieniu do cech o niskiej odziedziczalności np. wybór krów i jałówek po 2 buhajach- szybkie wyrównanie stada.
4ze względu na sposób uwzględnienia kilku cech: +następcza; +niezależna; +wskaźnikowa.
Indeks selekcyjny - łączna wartość cech
5ze względu sposób oddziaływania na doskonalone cechy: + bezpośrednia;+ pośrednia;+ wspomagana markerami.
W każdym stadzie prowadzi się selekcję jednocześnie na kilka cech.
76.Rasy kombinowane bydła. +mleczno-mięsne (simentalska wzmianki o zakupach tego bydła do Polski pochodzą z XVIII w.; w XIX w. bydło to było popularne na terenie całego kraju; umaszczenie: rdzawo- szaro-białe; kaliber: mc krów-700kg; wys. w klębie-140cm; cechy char.: najliczniejsza w Europie-36mra osobników; w Polsce stanowi ok. 1% pogłowia: odznacza się dużymi możliwościami adaptacyjnymi; char się późnym dojrzewaniem (wiek I ocielenia >30m., przystosowane do wypasu w górach: w Polsce wykorzystywana do krzyż towarowego): +mięsno-mleczne (pcz. ncz-b, ncb)
77.Główne składniki mleka: Przeciętny orientacyjny skład mleka: woda-87.5%. laktoza-4.8%. T-3.8%. B (kazeina, laktoglobulina. laktoalbumina)-3.2%, skł. mineralne (P, Ca, K, Cl, Na, niewielkie ilości Mg, Fe, Cu, Zn, Al.) -0,7%; wit. ADEKC;
78.Biotechnologiczne metody stosowane w rozrodzie bydła: +sztuczne unasienianie (inseminacja); +przenoszenie zarodków (zapładniane kom. jajowe-zarodki przenosi się z organizmu tzw. „dawczyni" do organizmu tzw. biorczyni); +synchronizacja rui -jej celem jest kontrola przebiegu rui i owulacji; stosując nowoczesne systemy synchronizacyjne można 21 -dniowy cykl płciowy skrócić do 10 dni i uzyskać max. skupienie rui zwierząt; +klonowanie; +oznaczanie płci gamet i zarodków (seksowanie plemników);
79.Rodzaje kojarzeń krewniaczych: +kazirodcze R (wspł. pokrewieństwa)>=0,5; +właściwe R>=0,125; -umiarkowane R<0,125:
80.Okresy żywieniowe występujące w odchowie jałowizn. Char. żywienia cieląt w okresie 1 rys- życia. Okresy +do 7dnia życia; +od 2 tyg. do 3m. życia; +od 4 do 6m życia; +>6m. życia; Żywienie cieląt: w 1 tyg. życia cielę poi się siarą; żywienie w tym okresie jest indywidualne:
Dzień życia |
Łączne 1 w dniu |
Liczba odpasów |
1 |
1 |
3,0 |
4 |
|
2 |
4,5 |
4 |
|
3 |
6,0 |
3 |
|
4 |
7,0 |
3 |
|
5-7 |
8,0 |
3 |
|
81. Typ użytkowy -grupa osobników wy specjalizowanych pod względem określanego kierunku produkcji, natężą do rożnych ras. rasa- populacja zwierząt (tego samego gat. która bytując w tych samych lub podobnych war. śród., mają zbliżone właściwości dziedziczące się, odróżniające je od pozostałych osobników gat. Jest ona ponadto dostatecznie liczna, aby można było ją rozmnażać bez wprowadzania obcej krwi i konieczności kojarzenia w pokrewieństwie: odmiana-grupa zw. różniąca sie pewnymi wspólnymi cechami od reszty osobników;
82. Pokrój bydła. Metody jego oceny. Pytanie 64.
83.Zalety liniowego systemu oceny pokroju bydła mlecznego: możliwość oceny liniowej każdej wybranej cechy budowy między charakterystycznymi ekstremami biologicznymi; +każda cecha może być oceniona i rozpatrywana niezależnie od pozostałych w przyjętej skali; +umożliwiają ocenę wartości hod. buhajów ze względu na cechy pokrojowe; wykazywana wysoka zmienność oceny w obrębie populacji;
84. Relacje między pokrojem bydła mlecznego, a jego użytkowością i cechami funkcjonalnymi (nieprodukcyjnymi): +wzrost odległości od stanowiska o 1 cm związany jest ze spadkiem LKS w 1 ml mleka od 7 do 26 tyś;+ generalnie u krów o wymienni zawieszonym do 50 cm od podłoża częstotliwość infekcji bakteryjnych była czterokrotnie wyższa aniżeli u krów o wymieniu położonym >60cm od podłoża. +do elementów zewn. budowy najsilniej wpływających na długowieczność krów należą: nadmierna głębokość wymienia, słabe przednio i tylne zawieszenie wymienia, niska odległość wymienia od stanowiska, wady budowy nóg i racic, + w Holandii wzrostowi oceny położenia wymienia z poziomu od 1 do 9 w 2002 roku towarzyszyło ponad dwukrotne zmniejszenie LKS w 1 ml mleka.
85.Wskaźnik FCM- Fat Corrected Milk, wyraża użytkowość mleczną krów wyrażoną liczbą kg mleka zestandaryzowaną na 4%T; FCM=0,4*wyd.mleka (kg)+15*wyd.T(kg); 86.Wytrwałość laktacji proces produkcji mleka w kolejnych m. laktacji w stos. do wyd. w m. poprzedzających; Typowa krzywa laktacji char. się obniżeniem produkcji mleka w kolejnych m szczyt laktacji-przypada na 40-60 dzień po wycieleniu; wyd. mleka w szczycie w b. dużym stopniu wpływa na całkowitą wyd. w laktacji; +każdy wzrost produkcji mleka w szczycie o 1 kg powoduje wzrost produkcji mleka o 213kg; wyd. mleka w laktacji= wyd. mleka w szczycie x 213;
87. Typy dojarni występujące w oborach wolno stanowiskowych: +dojarnie tandemowe (z wymianą pojedynczych krów, stada25-150 krów); +dojarnie typu „rybia ość" (z grupową zmianą krów, stada 100-500 krów); +dojarnie typu ..karuzela (dla stad >400 krów); +automaty „roboty" do dojenia krów (dla produkcji większej niż 500 rys. 1itrów rocznie):
88.Charakterystyka automatów udojowych
89.Seksowanie plemników- płeć zarodka determinowana jest w należności od chromosomu w jaki wyposażony jest plemnik X lub Y; Chromosom X jest większy i zawiera od chromosomu Y o 3,9% więcej DNA; Fakt ten umożliwia w praktyce rozdzielenie plemników na frakcje chromosomu X lub Y.
90. Metody wspomagające wykrywanie rui. Pytanie 65
91.Zasadnicze cele do osiągnięcia w odchowie jałowizny czarno-białej: 1. Rozpoczęci użytkowania mlecznego w wieku 24-25m, życia; 2.Osiągniecie w dojrzałości hodowlanej tj .l4-16m.: +m.c.-360-400kg. +wys, w kłebie-130-cm; 3. Osiągnięcie w wieku 24m_ życia m.c.-575kg, (średni dobowy przyrost-730 g
92.Sposoby utrzymaniu bydła: 1Pastwiskowe; 2Pasłwiskowo-oborowe; 3 Oborowe (alkierzowe):a) więziowe (ściółkowe i bezściółkowe). b)wolno stanowiskowe (boksowe- ściółkowe i bezściółkowe, kombinowane -ściółkowe i bezściółkowe,. zbiorowa cz. legowiskowa- ściółkowa i bezściółkowa);
93,Wolnostanowiskowy system utrzymania bydła: Polega na bezuwięziowym utrzymaniu bydła. Wpływa dodatnio na zachowanie się i ogólny stan zdrowotny krów. Istnieją jednak okoliczności sprzyjające częstszemu występ, urazów kończyn ze względu na twardą podłogę korytarzy spacerowych, dopędowych (wybiegów); Rodzaje obór wolnostan.: +ze zbiorowa cz.legowiskową polega na tym. że każda grupa krów ma wspólne legowisko na głębokiej ściółce. Stanowisko do karmienia są umieszczone w wydzielonej części tego samego pomieszczenia. Liczba stanowisk do karmienia odpowiada liczbie krów w grupie tub jest mniejsza o potowe; Zalety mniejsze zanieczyszczenie środowiska odchodami: Wady: duże zużycie ściółki, większe brudzenie zwierząt, większa pracochłonność przy ścieleniu, czyszczeniu i usuwaniu obornika; +boksowe: legowiska zostały zastąpione indywidualnymi boksami legowiskowymi w których krowy odpoczywają, w pomieszczeniach stworzono strefy odpoczynku. obie strefy mogą być zespolone lub rozdzielone; boksy legowiskowe mogą być zaścielone sieczką ze słomy lub trocinami, a bezściełowe- materacem ocieplającym: stos. ilości boksów legowiskowych do liczby krów wynosi 1:1; stos. liczby boksów legowiskowych do ilości stanowisk do karmienia 1:1; +kombiboksowe: boks jest miejscem odpoczynku i karmienia; Zalety: zmniejsza skutki podziału hierarchicznego w grupie, można zmniejszyć szerokość budynku o ok. 3m (łatwo przebudować obory o szerokości mniejszej 11,2m); lepiej wykorzystana przestrzeń pomieszczenia;
Zalety obór wolnostan.: +obory wolnostan. na głębokiej ściółce odpowiadają naturalnym potrzebom krów; +objawy rui u krów przebywających luzem są łatwe do wykrycia, co poprawia rozród: + wgodność obsługi zwierząt, wymagająca mniejszych nakładów pracy; wyposażone w dojarnię eliminują udój dojarką przewodową i dają możliwość zachowania większej higieny doju, co wpływa na poprawę jakości mleka: +bardziej higieniczne warunki rozrodu w wydzielonej porodówce; +większa liczba krów obsługiwanych przez 1 pracownika; +krowy leżą dłużej o ponad 1,5h, niż zwierzęta utrzymywane w systemie uwięzionym;
Wady:. + utrudniony kontakt bezpośredni ze zwierzętami: +utrudniona możliwość indywidualnego traktowania krów w czasie doju; +konieczność budowy dojami i korytarzy przepędowych; +konieczność dekornizacji (usuwania rogów zwierząt): +walki o ustalenie hierarchii w stadzie; +konieczność instalowania stacji paszowych lub tworzenie grup żywieniowych
94.Uwieziowy system utrzymania bydła: Krowy utrzymywane są na stanowiskach ściółkowych lub bezściółkowych. Sposób ten jest powszechnie stosowany (ok. 85% obór w kraju), ogranicza swobodę ruchu. Pozwala na indywidualne traktowanie każdej krowy. Eliminuje wiele ujemnych skutków przy utrzymaniu bezuwięziowym. M. in.: urazowość kończyn, niepokojenie krów przez silniejsze sąsiadki, odruch ssania;
Rodzaje uwięzi:+ tradycyjna (pozioma), +pionowa typu Grabnerowskiego (najczęściej stos.):+ jarzmowa; Uwięzi musza spełniać następujące war.: +umożliwić krowom wygodne leżenie i stanie na stanowisku.+ umożliwić pobieranie paszy ze żłobu i wody z poidła; +zapewniać swobodę ruchów głowy w celu samopielęgnacji krów; zapewnić utrzymanie stanowiska w czystości:
95. typy stanowisk w oborach uwięziowych : +krótkie do 180cm. +średnie l80-200cm; +dlugic>200cm; Szerokość stanowiska nie powinna przekraczać 110cm, gdyż w przypadku szerszych krowy zanieczyszczając je odchodami. Stosowanie przegród międzystanówiskowych w tym sposobie utrzymywania jest niezbędne dla zapewnienia czystości stanowiska, wygody leżenia i unikania Konfliktów sąsiedzkich u krów Stanowiska ściołowe stwarzają krowom lepszy komfort wypoczynku niż bezściołowe. Ponad to ściółka zabezpiecza przed chorobami krów (mastitis).
Dłuższe stanowiska mają już niewielkie zastosowanie, stosowane są tylko w porodówkach i pomieszczeniach dla krów dużych. Argumenty przemawiające za stanowiskami krótkimi i średnimi; +oszczędność pow, użytkowej; +mniejsze zużycie ściółki; +mniejszy nakład robocizny; +lepsza czystość krów i bardziej higieniczne warunki pozyskiwania mleka
96 Cele prowadzenia oceny użytkowości mlecznej krów: +określenie wyd. mlecznej w laktacji w oparciu o wyniki przeprowadzanych próbnych udojów; +ustalenie zaw. s.m mleka
oraz zaw. T, B, laktozy w łącznej próbie mleka, pobranej każdego doju w ramach próbnego udoju: +obliczenie LKS będących wskaźnikiem zdrowotności wymienia: +określenie zaw.
mocznika w mleku wskazujący na jakość stos. żywienia: pokreślenie użytkowości rozpłodowej +ocena cech funkcjonalnych: +rejestracja pochodzenia bydła w systemie
informatycznym; oprowadzenie dokumentacji hod., tj. dokumentacji zawierających informacje o zwierzęciu, jego przodkach i potomstwie oraz dane na temat jego wartości hod. i
użytkowej.
97czynniki wpływające na opłacalność produkcji mleka:
+wielkość stada krów +dl. ich użytkowania; +wyd. i jakość mleka; +cena mleka; +koszt pasz; +koszt stanowiska w budynku + koszt wychowu i zakupu krowy;
98.Indeks selekcyjny. Od sezonu oceny 2007 podstawowym kryterium oceny samców jest nowy indeks selekcyjny PF - Produkcja Funkcjonalność. Indeks PF zbudowany jest następująco: PF=50%xPI Prod+30%xPI Pokr+10%xPl Płod+I0%xWH ksom
Gdzie: Pl Prod- pod indeks produkcyjny, Pl Pokr- pod indeks pokroju, Pl Płod- pod indeks płodności, WH ksom- wartość hodowlana dla zaw. kom. som.
99 krzyżowanie wypierające. Pyt 41
100.Zjawisko heterozji w krzyżowaniu towarowym bydła. W przypadku jakich cech występuje to zjawisko? Pytanie 36.
1. Laktacja i metody służące do jej oceny
2.Rasa Polska Czerwona
3.Wydajność rzeźna
4.Metody kojarzenia bydła
5.Kryteria selekcyjne bydła
6. Inseminacja
7Postęp hodowlany
8.Kryteria oceny jakości higienicznej mleka w kraju.
9.Główne różnice pokrojowe pomiędzy rasami mlecznymi a mięsnymi u bydła.
10.Przeciętny wiek 1 wycielenia krów w kraju i przeciętna dl.
okresu między wycieleniowego
11. Sposób wyznaczania ceny mleka surowego
l2.Metody oceny wartości użytkowej bydła
13.Rasa Jersey
14Rodzaje krzywych 1. u bydła,
15. Wpływ czynników genet. na użytkowość mleczną bydła
16. Rasa Charolaise
17.Czynniki wpływające na przebieg wzrostu i rozwoju u bydła
18 Selekcja wskaźnikowa-
19Rasy mleczne bydła.
20Typowy przebieg życia i produkcyjności krowy w kraju
21.Metody krycia naturalnego. Pytanie 24.
22 Główne cele prowadzenia pracy hod. nad bydłem
23Rasa Jersey. Pytanie 13.
24,Metody rozmnażania u bydła
25 Hodowla bydła mięsnego w kraju.
26Grupy wiekowe u bydła
27.Kryteria selekcyjne stosowane w hodowli bydła. Pytanie 5
28 .Etapy pracy hodowlanej nad bydłem
29 Najważniejsze rasy bydła hodowane w Polsce. Pytanie 34
30Metody określania wieku u bydła
31. Metody określania wartości hod. u bydła.
32.Rasy mięsne bydła.
33.Dojrzałość płciowa- dojrzałość hod
34 Rasy bydła występujące w Polsce-krótka char. Wielkości ponowią i produkcyjności
35.Rodzaje doju ręcznego
36.Krzyżowanie towarowe
37Żywicnic cieląt w okresie pierwszych 6 m. życia
38. Hormonalna regulacja cyklu płciowego u krowy
39,Budowa wymienia u krów
40.okresy wzrostu i rozwoju u bydła
41 Metody krzyż. stos. u bydła
42.Typy użytkowe u bydła.
43Rodzaje opasu bydła
44 Wartość użytkowa zwierzęcia-
45 Stan liczebny pogłowia i produkcyjność bydła w Polsce Pytanie 34.
46. Wskaźniki służące do oceny łatwości oddawania mleka (zdolności wydojowej)
47.Zmienność- selekcja- brakowanie-
48. Wyd. rzeźna i czynniki ją warunkujące. Pytanie3
49,Fazy doju u krów-
50.Rodzajc ksiąg hodowlanych
5l.Rasy mleczne bydła. Pytanie 19.
52Płodność-
53.Etapy pracy hodowlanej nad bydłem. Pytanie 28.
54.Metody oceny użytkowości mlecznej bydła
55.Typy użytkowe bydła. Pytanie 42.
56 Fazy cyklu płciowego u bydła
57 .Czynniki śród. wpływające na użytkowość mleczną krów.
58. Wartość użytkowa zwierzęcia Pytanie 44.
59.Znaczenic gospod, chowu i hodowli bydła
60. Produkcyjność krajowego pogłowia bydła.
61. Wartość rzeźna i metody jej oceny
62.Selekcja nastepcza-
63.Laktacja i jej rodzaje. Pytanie 1.
64Metody oceny pokroju u bydła.
65Ruja
66Produkcja mleka w Polsce.
67.Produkcja wołowiny w Polsce i na świecie
68. Różnice pomiędzy rasami szlachetnymi i prymitywnymi.
69.Rasa holsztyńsko-fryzyjska.
70. Najważniejsze wskaźniki służące do oceny płodności u bydła.
71. Organizacja hodowli bydła w Polsce
72.Metody oceny wartości hodowlanej u bydła
73.Siara i jej znaczenie w życiu cielęcia
74.System EUROP-
75.Metody selekcji u bydła
76Rasy kombinowane bydła
77 Główne składniki mleka
78. Biotechnologiczne metody stosowane w rozrodzie bydła
80.Okrcsy żywieniowe występujące w odchowie jałowizny. Char. żywienia cieląt w okresie 1 tyg. życia.
8 l. typ użytkowy- rasa- odmiana.
82. Pokrój bydła. Metody jego oceny. Pytanie 64.
83 .Zalety liniowego systemu oceny pokroju bydła mlecznego
84. Relacje między pokrojem bydła mlecznego, a jego użytkowością i cechami funkcjonalnymi (nieprodukcyjnymi)
85.Wskażnik FCM-
86. Wytrwałość laktacji, szczyt Laktacji
87.Typy dojami występujące w oborach wolnostanowiskowych
88. Charakterystyka automatów udojowych.
89.Seksowanie plemników-
90.Metody wspomagające wykrywanie ruji . Pytanie 65.
91 .Zasadnicze cele do osiągnięcia w odchowie jałowizny czarno-białej
92.Sposoby utrzymania bydła
93,Wolnostanowiskowy system utrzymania bydła:
94.Uwieziowy system utrzymania bydła
95.Typy stanowisk w oborach uwięziowych
96.Cele prowadzenia oceny użytkowości mlecznej krów
97.Czynniki wpływające na opłacalność produkcji mleka
98 Indeks selekcyjny.
99 krzyżowanie wypierające. Pyt 41
100.Zjawisko heterozji w krzyżowaniu towarowym bydła. W przypadku jakich cech występuje to zjawisko? Pytanie 36.