Wzór |
Nazwa |
Mechanizm działania |
Efekt farmakologiczny |
Zastosowanie |
|||
|
Łacińska |
Polska |
Systematyczna |
Synonim |
|
|
|
Leki blokujące receptory nikotynowe - obwodowe: |
|||||||
1) blokujące zwojowe receptory nikotynowe typu NN (receptor jonotropowy) - leki ganglioplegiczne: |
|||||||
Sól bisamonowa |
Hexametonium (Hexametonii bromidum) |
Hexametonium (bromek heksametonium) |
Heksametyleno-1,6-bis(trimetyloamina) , dibromek |
- |
- Antagonista receptora NN (w zwojach) = zahamowanie przewodnictwa w całym układzie autonomicznym - trwały i trudno się rozpada przez co długo łączy się z receptorem i po wstępnym pobudzeniu nie odłącza się od receptora (receptor pozostaje zdepolaryzowany, nie może się repolaryzować i nie reaguje na bodźce) |
- zwolnienie pracy serca - obniżenie ciśnienia - rozkurcz naczyń - zahamowanie perystaltyki - zahamowanie sekrecji gruczołów (efekty związane z zahamowaniem układu współczulnego i przywspółczulnego) |
- był wykorzystywany w nadciśnieniu, jednak dziś się już nie stosuje tego typu leków |
2) blokujące zwojowe receptory nikotynowe typu NM (receptor jonotropowy) - leki zwiotczające mięśnie szkieletowe: |
|||||||
a) Leli wywołujące blok depolaryzacyjny płytki motorycznej - paraliż mięśni szkieletowych związany z depolaryzacją receptora NM - leki nie rozbudowane przestrzennie |
|||||||
Sól bisamonowa
|
Decametonium (decametonii bromidum) |
Decametonium (bromek decametonium) |
dekametyleno-1,10-bis(trimetyloamina) , dibromek |
Procuran |
- nieselektywny Antagonista receptora NM (w płytce motorycznej) (ale także działanie na NN - działanie uboczne niepożądane) - trwały i trudno się rozpada przez co długo łączy się z receptorem i po wstępnym pobudzeniu nie odłącza się od receptora (receptor pozostaje zdepolaryzowany, nie może się repolaryzować i nie reaguje na bodźce) |
- zwiotczenie mięśni szkieletowych - paraliż - krótkie działanie (5min) - efekty uboczne: (obniżenie ciśnienia, zwolnienie pracy serca itd) |
- lek stosowany przed operacjami w celu wywołania miejscowego paraliżu. - stany skurczowe mięśni szkieletowych - w większych dawkach zatrzymuje mięśnie szkieletowe |
Sól bisamonowa
|
Suxamethonium (suxamethonii chloridum) |
Suksametonium (chlorek suksametonium) |
Bursztynian choliny, dichlorek |
Anectine |
j.w (wywołuje blok deploaryzacyjny płytki motorycznej) |
j.w - krótkie działanie (5min) - efekty uboczne: j.w |
j.w |
b) Leli wywołujące blok polaryzacyjny płytki motorycznej (aktywność wewnętrzna=0) - paraliż mięśni szkieletowych związany z polaryzacja receptora NM - leki rozbudowane przestrzennie |
|||||||
|
Tubocurarinum (Tubocurarini chloridum) |
Tubokuraryna (chlorek tubokuraryny) |
Pochodna benzyloizochinoliny |
Tubarin |
- nieselektywny Antagonista receptora NM (w płytce motorycznej) (ale także w większych dawkach działanie na NN - działanie uboczne niepożądane) (receptor nie zostaje zdepolaryzowany tylko zablokowany na działanie Ach) - interakcja z rec. gdy oba azoty występują po jednej str. płaszczyzny |
- silnie działanie zwiotczające na mięśnie szkieletowe - (wywołuje blok polaryzacyjny receptora NM) - działanie ok 30min |
j.w |
p. papaweryny
|
Atracurium (Atracurii besilas) |
Atracurium (benzenosulfonian Atracurium) |
N,N'-dimetylo, N,N'-(4,10-dioksa-3,11-dioksotridecyleno)-1,13-bis(tetrahydropapaweryna) , dibenzenosulfonian |
Tracrium |
j.w ale mniej działań ubocznych w stosunku do tubokuraryny - stanowi mieszaninę izomerów |
j.w - działanie ok. 30min. (ze względu na mało stabilne wiązanie estrowe) |
j.w |
p. androstanu
|
Pancuronium (pancuronii bromidum) |
Pankuronium (bromek pankuronium) |
1,1'-[(2β,3α,5α,16 β,17 β)-3,17-bis(acetoksy)androstan-2,16-yleno]bis(1-metylo piperydyniowy), dibromek |
Pavulon |
j.w - słabo wchłania się z przewodu pokarmowego (podanie dożylne) |
- silnie działanie zwiotczające na mięśnie szkieletowe - (wywołuje blok polaryzacyjny receptora NM) - silne działanie ok 2-3h |
j.w |
p. androstanu
|
Pipecuronium (pipecuronii bromidum) |
Pipekuronium (bromek pipekuronium) |
4,4'-[(2β,3α,5α,16 β,17 β)-3,17-bis(acetoksy)androstan-2,16-yleno]bis(1,1'-dimetylopiperazyniowy), dibromek |
Arduan |
j.w - słabo wchłania się z przewodu pokarmowego (podanie dożylne) |
j.w - silne działanie ok 2-3h |
j.w |
p. androstanu
|
Vecuronium (Vecuronii bromidum) |
Wekuronium (bromek Wekuronum) |
1-[(2β,3α,5α,16 β,17 β)-3,17-bis(acetoksy)-2-(1-piperydynylo)androstan-16-ylo]-1-metylopiperydyniowy, bromek |
Norcuron |
j.w - działa silniej ale krócej od pancuronium - słabo wchłania się z przewodu pokarmowego (podanie dożylne) |
j.w
|
j.w |
Leki blokujące receptory nikotynowe - ośrodkowe - leki hamujące przewodnictwo nerwowe na szlakach motorycznych: |
|||||||
|
Methocarbanolum |
Metokarbanol |
1-karbaminian 3-(2-metoksyfenoksy)-1,2-propanodiolu |
Guaiphenesin carbamate |
- działanie relaksyjne na poziomie ponadrdzeniowym (gdzieś na poziomie OUN) - hamowanie szlaku motorycznego - jest to działanie nie-selektywne ponieważ hamowane są także inne układy w mózgu co daje różne efekty uboczne - depresyjne dział. na OUN - dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego |
- zwiotczenie mięśni szkieletowych - efekty uboczne: brak lęku, antyemocjonalność, |
- stany bolesnego napięcia mięśni szkieletowych - przewlekłe stany spastyczne z którymi mamy do czynienia np w chorobie reumatycznej - bolesne przykurcze mięśni
|
Pochodna GABA
|
Baclofenum |
Baklofen |
Kwas (R,S)-β-(4-chlorofenylo)-γ-aminomasłowy |
Lioresal |
- działanie relaksyjne na poziomie rdzenia kręgpowego - hamowanie szlaku motorycznego (stymuluje receptory GABA-B - presynaptyczne w rdzeniu - efekt wolniejszy bo receptor metabotropowy) - jest nie selektywny - oddziałuje także na inne szlaki (efekty uboczne) (GABA-aminokwas hamujący przewod. bodźców ruch. w OUN) |
- zwiotczenie mięśni szkieletowych (relaksacja) - efekty uboczne: nasenne, uspokajające(blokowanie rec dopaminowe), przeciwdrgawkowe(blokowanie rec ?), antylękowe (blokowanie rec. serotoninowych) |
j.w |
p. benzodiazepiny
|
Tetrazepamum |
Tetrazepam |
7-chloro-5-(cykloheksen-1-ylo)-1,3-dihydro-1-metylo-1H-1,4-benzenodiazepin-2-on |
Miozepam |
- działanie relaksyjne na poziomie rdzenia kręgpowego - hamowanie szlaku motorycznego (stymuluje receptory GABA-A(napływ jonów chlorkowych do cytozolu co daje hiperpolaryzacje - szybszy efekt bo receptor jonotropowy - w rdzeniu) - jest nie selektywny - oddziałuje także na inne szlaki (efekty uboczne) |
- zwiotczenie mięśni szkieletowych (relaksacja) - efekty uboczne: nasenne, uspokajające, antylękowe (przez to że jest pochodną benzenodiazepin, które są środkami o działaniu antylękowym) |
j.w |
p. 2-imidazoliny
|
Tizanidinum |
Tizanidyna |
5-chloro-N-(4,5-dihydro-1H-imidazol-2-ilo)-2,1,3-benzotiadiazolidynol-4-amina |
Sirdalud |
- hamuje przekaźnictwo aminokwasów (m.in. kw. Asparaginowy i Glutaminowy) pobudzających przewodnictwo bodźców ruchowych w OUN |
- relaksacja mięśni szkieletowych |
j.w |
p.aminopropanonu
|
Tolperisonum (Tolperisoni hydrochloridum) |
Tolperison (chlorowodorek Tolperisonu) |
2-metylo-1-(4-metylofenylo)-3-(1-piperydynylo)-1-propanon |
Tolperis, Mydeton |
- hamuje różne synapsy w OUN - blokuje również receptory α-adrenergiczne |
- relaksacja mięśni szkieletowych - rozkurcz mięśni gładkich naczyń i poprawa ukrwienia kończyn |
- stosowany w przypadku stanów skurczowych mięśni szkieletowych np. w szczękościsku |
p.aminopropanolu
|
Pridinolum (Pridinoli hydrochloridum) |
Pridinol (chlorowodorek pridinolu) |
1,1-difenylo-3-piperydynopropan-1-ol |
Parks |
- duża lipofilowość cząsteczki ułatwia przejście przez barierę krew-mózg - wzmaga również powinowactwo do rec M w OUN (cholinolityk o działaniu ośrodkowym) - ubocznie blokuje także rec M w obwodowym układzie nerwowym |
- efekt spazmolityczny (poprzez obniżenie przewodnictwa cholinergicznego) |
- stany skurczowe mięśni szkieletowych - bolesne przykurcze mięśni - rehabilitacja pourazowa - choroba Parkinsona (zaburzenie stosunku Dopaminy do Ach związane z degeneracją układu nerwowego) |
|
Dantrolenum |
Dantrolen (stosowany w formie soli sodowej) |
1-[5-(4-nitrofenylo) furfurylidenoamino] imidazolidyno-2,4-dion |
Dantamacrin |
- działanie bezpośrednio rozkurczające na mięśnie szkieletowe-zahamowanie wydzielania wapnia z zapasów mięśni szkieletowych - brak działania ośrodkowego, brak efektów ubocznych ze strony OUN |
- relaksacja mięśni szkieletowych - stosowany gdy zawodzą wszystkie powyższe lub gdy neurony odpowiadające za kurczliwość mięśni zostały uszkodzone. |
- stany bolesnego napięcia mięśni szkieletowych - przewlekłe stany spastyczne z którymi mamy do czynienia np w chorobie reumatycznej - bolesne przykurcze mięśni |
Leki miejscowo znieczulające: |
|||||||
Leki o budowie estrowej - łatwiej ulegają hydrolizie, krótszy czas działania: |
|||||||
p. tropanu
|
Cocainum (Cocaini hydrochloridum) |
Kokaina (chlorowodorek kokainy) |
2-metyloksykarbonylo-3-benzoiloksytropan, chlorowodorek |
- |
- działa porażająco na zakończenia nerwów bólowych i czuciowych (blokowanie przep. błony komórki nerwowej dla Na+, co powoduje stabilizacje potencjału spoczynkowego włókna nerwowego) - Nie selektywny agonista względem α i β receptorów adrenergicznych - pośrednio zmniejsza wychwyt NA ze szczeliny synaptycznej - pokonuje barierę krew-mózg - w mózgu - uwalnianie amin katecholowych |
- zahamowanie przewodzenia i odbierania podniet przez OUN przy zachowanej świadomości (znieczulenie miejscowe) - skurcz naczyń - zmniejszenie krwawienia - sympatykotomia (jako efekt uboczny lub dodatek do miejscowego znieczulenia) - ubocznie pobudzające, poprawa koncentrację, powoduje uzależnienia |
- lek miejscowo znieczulający na błony śluzowe - w okulistyce (1-10% r-r) - zabiegi laryngologiczne
|
pochodna estrowa
|
Procainum (Procaini hydrochloridum) |
Prokaina (chlorowodorek prokainy) |
4-aminobenzoesan 2-dietyloaminoetylu, chlorowodorek |
Novocainum |
- działa porażająco na zakończenia nerwów bólowych i czuciowych (blokowanie przepuszczalności błony komórki nerwowej dla Na+, co powoduje stabilizacje potencjału spoczynkowego włókna nerwowego) - logP=0,02 - mała lipofilowość, przez co nie przechodzi przez błony komórkowe - siła działania = 1 |
- znieczulenie miejscowe - krótkie działanie ze względu na działanie cholinoesterazy - po hydrolizie może działać uczuleniowo - wykazuje także działanie ogólne: przeciwskurczowe,przeciwbólowe (poch. ośrodkowego) oraz słabe przeciwarytmiczne - rozszerza naczynia krw.więc podaje się ją z lekami α-adrener. |
- stosowana w znieczuleniach nasiękowych - szerszy zakres zast. od benzokainy (rozpuszczalna w wodzie sól) - znieczulenie do-tkankowe - nie może być podawana jako środek do znieczuleń powierzchniowych (nie przenika przez błony śluzowe) |
pochodna estrowa
|
Tetracainum (Tetracaini hydrochloridum) |
Tetrakaina (chlorowodorek tetrakainy) |
Ester 2-dimetyloaminoetylowy kwasu p-butyloamino benzoesowego, chlorowodorek |
Pentocain |
j.w - logP=4,1 - bardziej lipofilowy - lepiej przechodzi przez błony śluzowe - silniejsze, dłuższe dział. - siła działania = 8 - 10 razy silniejszy od prokainy ale także bardziej toksyczny |
- zahamowanie przewodzenia i odbierania podniet przez OUN przy zachowanej świadomości (znieczulenie miejscowe) - krótkie działanie ze względu na działanie cholinoesterazy |
- stosowany w stomatologii |
pochodna estrowa
|
Oxybuprocainum (Oxybuprocaini hydrochloridum) |
Oxybuprokaina (chlorowodorek oxybuprokainy) |
Ester 2-dietyloaminoetylowy kwasu 3-butoksy-4-aminobenzoesowego, chlorowodorek |
Novesin |
j.w |
j.w - działanie ok 1h |
- w kroplach do oczu (znieczulenie spojówki) - w stomatologii |
pochodna estrowa
|
Proximetacainum (Proximetacaini hydrochloridum) |
Proxymetakaina (chlorowodorek porxymetakainy) |
Ester 2-dietyloaminoetylowy kwasu 3-amino-4-propyloksy benzoesowego, chlorowodorek |
Alcaine |
j.w |
j.w |
j.w |
pochodna estrowa
|
Benzocainum |
Benzokaina |
4-aminobenzoesan etylu |
Anestezyna |
- j.w - brak grupy hydrofilowej (nierozpuszczalna w wodzie) |
j.w - krótsze działanie niż Bupiwakaina i Lidokaina |
- stosowana tylko do znieczuleń powierzchniowych (gdyż jest nierozpuszczalny w wodzie) - lek miejscowo znieczulający na skórę (bóle, świądy) - doustnie zmniejsza wydzielanie śluzu w żołądku |
Leki o budowie amidowej - trudniej ulegają hydrolizie, dłuższy czas działania: |
|||||||
pochodna amidowa (kwasu aminooctowego)
|
Lidocainum (lidocaini hydrochloridum) |
Lidokaina (chlorowodorek lidokainy) |
N-(2,6-dimetylofenylo)-2-dietyloaminoacetamid |
Lignocainum |
- działa porażająco na zakończenia nerwów bólowych i czuciowych (blokowanie przepuszczalności błony komórki nerwowej dla Na+, co powoduje stabilizacje potencjału spoczynkowego włókna nerwowego) - logP=2,9 - dłuższe, silniejsze dział. - siła działania = 2 |
j.w - długie i silne działanie znieczulające - po podaniu dożylnym wykazuje również aktywność przeciwarytmiczną - czas działania ok 1-1,5h |
- lek miejscowo znieczulający stosowany w różnych formach - nadaje się do wszystkich typów znieczuleń - w zaburzeniach rytmu serca poch. komorowego |
pochodna amidowa (kwasu aminooctowego)
|
Etidocainum (Etidocaini hydrochloridum) |
Etydokaina (chlorowodorek Etydokainy) |
(+/-) N-(2,6-dimetylofenylo)-2-(etylopropyloamino) butyroamid |
Dur-Anest |
j.w - stosowany w formie racematu - logP=14,1 - wyższa lipofilowość niż lidokaina - siła działania = 6 |
j.w - działanie 3-4h |
- miejscowe znieczulenia |
pochodna amidowa
|
Mepivacainum (Mepivacaini hydrochloridum) |
Mepiwakaina (chlorowodorek mepiwakainy) |
(+/-) N-(2,6-dimetylofenylo)-1-metylo-2-piperydyno karboksyamid |
Scandicain, Meaverin |
j.w - logP=0,8 - siła działania = 2 - stosowana w formie racematu (R izomery są bardziej toksyczne) |
j.w - czas działania 15-3h |
- stosowana w stomatologii - znieczulenia przewodowe i nasiękowe |
p. amidowa (p. N-butylowa piperydyny)
|
Bupivacainum (Bupivacaini hydrochloridum) |
Bupiwakaina (chlorowodorek bupiwakainy) |
(+/-)1-butylo-2-[(2,6-dimetylofenylo)-1-karbamoilo] piperydyna lub (+/-)1-butylo-N-(2,6-dimetylofenylo)-2-piperydynokarboksyamid |
Bucain, Marcaine |
- j.w. - logP=28 - duża lipofilowośc co owocuje dłuższym i silniejszym działaniem - siła działania = 8 - stosowana w formie racematu (R izomery są bardziej toksyczne) |
- zahamowanie przewodzenia i odbierania podniet przez układ nerwowy przy zachowanej świadomości (znieczulenie miejscowe) - długotrwałe znieczulenie (dzięki obecności wiązania amidowego) 3-4h |
- używana w położnictwie i analgezji pooperacyjnej - lek miejscowo znieczulający stosowany w różnych formach (nasiękowo i powierzchniowo)
|
p. amidowa
|
Ropivacainum (Ropivacaini hydrochloridum) |
Ropiwakaina (chlorowodorek ropiwakainy) |
(2S) N-(2,6-dimetylofenylo)-1-propylo-2-piperydynokarboksyamid |
Naropin |
j.w |
j.w - czas działanie to 2-6h |
- znoszenie bólu pooperacyjnego, poporodowego - znieczulenie miejscowe nasiękowe i przewodowe |
p. amidowa (syntetyczny)
|
Cinchocainum (Cinchocaini hydrochloridum) |
Cinchokaina (chlorowodorek cinchokainy) |
2-dietyloaminoetyloamid kwasu 2-butoksy-4-chinolinokarboksylowego |
Percaina, Dibucaine |
j.w - jeden z najsilniejszych, najdłużej działających i najbardziej toksycznych leków miejscowo znieczulających (20 razy silniejszy od prokainy i 3 razy dłużej działa) |
- j.w czyli: „zahamowanie przewodzenia i odbierania podniet przez układ nerwowy przy zachowanej świadomości (znieczulenie miejscowe)” |
- znosi bóle pooperacyjne - rzadko wykorzystywany ze względu na wysoką toksyczność |
Substancje o niskiej temperaturze wrzenia o działaniu miejscowo znieczulającym |
|||||||
|
Ethylis chloridum |
Chlorek etylu |
- |
- |
- parując z miejsca podania, ochładza je co zmniejsza aktywność pobliskich neuronów |
- miejscowe znieczulenie |
- miejscowe znieczulenia |
|
Mentholum |
Mentol |
1-izopropylo-2-hydroksy-4-metlocykloheksan |
- |
- drażni zakończenie nerwowe dając uczucie chłodu, co powoduje obniżenie aktywności nerwów czuciowych i efekt zenieczulający |
- miejscowe znieczulenie |
- miejscowe znieczulenia - także osłabia świąd |
Podsumowanie:
Wszystkie leki miejscowo znieczulające, mają jeden mechanizm działania, czyli - działają porażająco na zakończenia nerwów bólowych i czuciowych (blokowanie przepuszczalności błony komórki nerwowej dla Na+, co powoduje stabilizacje potencjału spoczynkowego włókna nerwowego), efektem tego jest zahamowanie przewodzenia i odbierania podniet przez układ nerwowy przy zachowanej świadomości (jednym słowem: znieczulenie miejscowe). Siła tego działanie zależy od lipofilowości danego związku określanej wartością logP (im wyższa wartość tym większa lipofilowość, co za tym idzie lek łatwiej wnika przez błonę lipidową i łatwiej blokuje kanał dla jonów sodowych). Powyższe leki miejscowo znieczulające, w zależności od ich charakteru, mogą być używane w znieczuleniach powierzchniowych, nasiękowych, dorzeniowych i przewodowych. Najczęściej używane są w stomatologii, przed zabiegami (znoszą bóle operacyjne), czasami w kroplach do oczu. |
Spazmolityki muskulotropowe (miotropowe), miolityki: |
|||||||
Pochodne ksantyny: |
|||||||
p. ksantyny
|
Theophyllinum |
Teofilina |
1,3-dimetyloksantyna, jednowodny |
Theospirex |
- nieselektywny bloker fosfodiesterazy -> wzrost cAMP, cGMP -> rozkurcz m. gładkich - bloker receptorów adenozynowych A1 i A2 (czego efektem jest też rozk. m. gładkich) - pobudza ośrodek oddechowy i uwrażliwia go na CO2 - stym.OUN - nie rozpuszczalna w wodzie |
- rozszerzenie oskrzeli - rozszerzenie naczyń krwionośnych - słabe działanie moczopędne (brak znaczenie w lecznictwie) - rozkurcza drogi żółciowe - zwiększa skuteczność mięśni oddechowych (zwłaszcza przepony) |
- zapobieganie i napady astmy oskrzelowej - choroby płuc - stany zapalne oskrzeli z odczynem spastycznym - pomocniczo w rozkurczaniu dróg żółciowych oraz udarze mózgu |
p. ksantyny
|
Aminophyllinum dihydricum |
Aminofilina Dwuwodna |
1,3-dimetyloksantyna, etylenodiamina, dwuwodna (teofilinian etylenodiaminy) |
Euphyllinum |
j.w - rozpuszczalna w wodzie |
j.w
|
j.w |
p. ksantyny
|
Diprophyllinum |
Diprofilina |
7-(2,3-dihydroksypropylo)-1,3-dimetyloksantyna |
- |
j.w
|
j.w - ale słabiej rozkurcza oskrzela od teofiliny |
j.w
|
p. ksantyny
|
Theobromidum |
Teobromina |
3,7-dimetyloksantyna |
- |
j.w - bardzo trudno rozp. w wodzie |
j.w - czynnik diuretyczny stosowany w formie soli sodowej złożonej: teobromina, kwas salicylowy i 2NaOH (DIURETYNA) - która jest łatwo rozp. w wodzie |
- lek moczopędny
|
Spazmolityki muskulotropowe stosowane w terapii zaburzeń krążenia - działanie bezpośrednio rozkurczące na mięśnie gładkie: |
|||||||
|
Acidum nicotinicum |
Kwas nikotynowy |
Kwas 3-pirydynokarboksylowy |
Niacyn |
- działanie bezpośrednio rozkurczające na mięśnie gładkie - nasila uwalnianie prostacykliny (rozszerzenie mięśni gładkich) - posiada właściwości witaminy PP (w ustroju) /Wit. PP jest nikotynamidem/ |
- rozszerzenie obwodowych i mózgowych naczyń krwionośnych - hamuje agregacje płytek krwi - działanie lipolityczne - obniżenie stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi oraz hamowanie ich syntezy w wątrobie (działanie przeciw miażdżycowe) - duże dawki Efekty uboczne: zaczerwienienie skóry, uczucie gorąca |
- choroby krążenia obwodowego i mózgowego np. nadciśnienie krwi, miażdżyca - niedobory witaminy PP („szorstka skóra”) |
p. kwasu nikotynowego
|
Nicotinyli tartras |
Winian alkoholu nikotynowego |
3-hydroksymetylopirydyna, winian |
Nicotal |
- prolek, który pod wpływem endogennej dehydrogenazy alkoholowej przechodzi w kwas nikotynowy - j.w |
j.w |
j.w |
p. kwasu nikotynowego
|
Nicametatum (Nicametati hydrochloridum) |
Nikametat (chlorowodorek Nikametatu) |
Ester 2-(dietyloamino)etylowy kwasu nikotynowego |
Provasan |
- prolek, który pod wpływem endogennej hydrolazy przechodzi w kwas nikotynowy -j.w. |
j.w |
j.w |
p. kwasu nikotynowego
|
Xsantinoli nicotinas |
Nikotynian ksantolu |
Nikotynian 7-[2-hydroksy-3-(N-β-hydroksyetylo-N-metyloamino)propylo] teofiliny |
Complamin, Sadamin |
- mechanizm działania jest wypadkową obu związków wchodzących w skład leku - teofiliny (inhibitor fosfodiesterazy) i kwasu nikotynowego (bezpośrednie działanie rozkurczające) |
- rozszerzenie mięśni gładkich naczyń krwionośnych szczególnie wieńcowych |
- leczenie miażdżycy - choroby krążenie obwodowego i ośrodkowego |
p. dimetyloksanytyny
|
Pentoxifyllinum |
Pentoksyfylina |
1-(5-oksoheksylo) teobromina |
Pentilin, Agapurin |
- hamowanie fosfodiesterazy co daje efekt spazmolityczny - zwiększa aktywność plazminogenu, zmniejsza aktywność antyplazminy - obniża poziom fibrynogenu - indukuje uwalnianie prostacykliny, hamuje wydzielanie tromboksanu - zmniejszenie adhezji i agregacji płytek
|
- rozszerzenie obwodowych naczyń krwionośnych - poprawia właściwości reologiczne krwi i dowóz tlenu do tkanek - hamuje tworzenie zakrzepów - potęguje działanie leków obniżających ciśnienie krwi |
- przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych, a także w stanach niedokrwiennych mózgu - choroba oczu pochodzenia naczyniowego |
Alkaloid Vinca minor
|
Vincaminum |
Vinkamina |
Ester metylowy kwasu winkaminowego |
Davincan |
- działanie bezpośrednio rozkurczające na m.gł. - hamuje wychwyt zwrotny adenozyny w szczelinie synaptycznej co nasila hamujący wpływ na aktywność neuronów w OUN, zostaje także zahamowana aktywność α-adrenergiczna
|
- rozszerzenie naczyń krwionośnych w mózgu |
- stosowany u osób starszych w miażdżycy naczyń mózgowych |
Alkaloid Vinca minor
|
Vinpocetinum |
Vinpocetyna |
ester etylowy kwasu apowinkaminowego. |
Cavinton |
j.w |
j.w |
j.w |
p. fenyloalkioaminy
|
Cinnarizinum |
Cynaryzyna |
1-cynamylo-4-difenylometylo piperazyna |
Stugeron |
- nieselektywnie blokuje (antagonista) kanały wapniowe typu L zależne od potencjału oraz kanały sodowe (klasa B) - hamuje działanie kalmoduliny oraz niektórych neuroprzekaźników i neuromodulatorów (m.in. noradrenaliny, histaminy) - duża lipofilność |
- silne i długotrwałe rozszerzenie naczyń krwionośnych obwodowych i mózgowych (hamują indukowany przez jony wapniowe skurcz naczyń) - aktywność przeciwhistaminowa |
- w zaburzeniach krążenia obwodowego i mózgowego: - stany niedokrwienne mózgu - zaburzenia psychiczne związane ze starzeniem-miażdżyca - po urazach i udarach mózgu - leczenie miażdżycy - lek pomocniczy w terapii psychotropowej |
|
Bencyclanum |
Bencyklan |
3-[(1-benzylocykloheptylo) oksy-N,N- dimetylo propyloamina |
- |
Mechanizm nie do końca poznany nie trzeba znać (chyba że ktoś ma jakieś propozycje?;) ) |
- poprawia przepływ przez obwodowe i ośrodkowe naczynia krwionośne - dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego |
- choroby naczyń obwodowych i ośrodkowych - stany pourazowe mózgu - choroba Rainoulda (?) - owrzodzenie podudzi |
Leki muskulotropowe (spazmolityki muskulotropowe) działające na narządy trzewne - działanie bezpośrednio rozkurczące na mięśnie gładkie: |
|||||||
alkaloid izocholinowy
|
Papaverinum (papaverini hydrochloridum) |
Papaweryna (chlorowodorek papaweryny) |
1-(3,4-dimetoksybenzylo)-6,7-dimetoksy izochinolina, chlorowodrek |
- |
- działanie bezpośrednie na m. gł.: hamują fosfodiesterazy, co prowadzi do zwiększenia stężenia cAMP, a następnie zwiotczenie mięśni gładkich (rozkurczu m. gł) - hamuje także układ przywspółczulny (cholinolityk) (spazmolityk neuromuskulotropowy) |
- spazmolityczne działanie na mięśnie gładkie organów trzewnych: rozkurcz oskrzeli, naczyń wieńcowych, zwolnienie perystaltyki jelit, rozkurcz pęcherza moczowego i moczowodu, pęcherzyka żółciowego i macicy |
- stosowana jest w skurczach i nadmiernej pobudliwości mięśniowej w obrębie przewodu pokarmowego, układu moczowo-płciowego - bolesne miesiączki |
alkaloid izocholinowy
|
Drotaverinum (Drotaverini hydrochloridum) |
Drotaveryna (chlorowodorek drotaveryny) |
6,7-dietoksy-1-(3,4-dietoksybenzylideno)-1,2,3,4-tetrahydroizochinolina, chlorowodorek |
No-Spa |
j.w - mniej trwała i bardziej podatna na utlenianie od papaweryny, ale działa silniej i dłużej. |
j.w - szybkie i silne działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie |
j.w |
Leki przeciw histaminowe: |
|||||||
Leki I generacji [ szybkie ale krótkie działanie, blokowanie H1-rec oraz innych w OUN (działanie uboczne hamujące na OUN), stosowane w miejscowych reakcjach alergicznych ]: |
|||||||
p. etylenodiaminy
|
Antazolinum (Antazolini hydrochloridum, mesilas) |
Antazolina (chlorowodorek, mezylan antazoliny) |
2-(N-benzylo-N-fenyloaminometylo)-2-imidazolina, chlorowodorek |
Phenazolinum |
- dział. przeciwhistaminowe: blokowanie receptorów histaminowych H1 (antagonista), receptorów cholinergicznych, α-adrenergicznych oraz serotoninergicznych. (należy do leków klasycznych, czyli 1 generacji blokerów H1-rec o działl ubocznym też na OUN) - brak działanie ogólnego, działanie w uczuleniach umiejscowionych - łatwe wchł. z przewodu pok. |
Działanie przeciwhistaminowe: - obniżenie przepuszczalności i rozszerzalności naczyń włosowatych (hamowanie powstawania obrzęków)
- zmniejszenie odczynu zapalnego - działanie uboczne to: miejscowe znieczulenie, działanie uspokajające, nasenne, przeciwwymiotne |
- znoszenie miejscowych objawów alergicznych (np świądu, obrzęku, pokrzywki skóry) - Choroby alergiczne: katar sienny nosa i spojówek, zapalenie skóry atopowe po ukąszeniach owadów - stosowana także profilaktycznie w chorobie lokomocyjnej |
p. etanoloaminy
|
Diphenhydraminum (diphenhydramini hydrochloridum) |
Difenhydramina (chlorowodorek difenhydraminy) |
N-[2-(difenylometoksy) etylo]-N,N-dimetyloamina, chlorowodorek |
Benadryl |
j.w |
j.w |
j.w - stosowana także w chorobie Parkinsona (dzięki działaniu cholinolitycznemu) |
p. fenotiazyny
|
Promethazinum (Promethazini hydrochloridum) |
Prometayzna (chlorowodorek prometazyny) |
(2RS)-10H-10-(2-dimetyloaminopropylo) fenotiazyna chlorowodorek |
Diphergan |
j.w - powolne ale długotrwałe działanie - silne działanie przeciwchistaminowe i przeciw świądowe |
j.w |
j.w |
p. propyloaminy
|
Dexbromphenir-aminum (Dexbromphenir-amini maleas) |
Deksbromofenir-amina (Maleinian Deksbromofeniraminy) |
D(+)-3-(p-bromofenylo)-3-(2-pirydylo) propylodimetyloamina, Kwas maleinowy |
Disophrol |
j.w - 2 razy bardziej aktywny niż racemat
|
j.w |
j.w - stosowany w przeziębieniach i w kaszlu |
p. propanolaminy
|
Clemastinum (Clemastini fumaras) |
Klemastyna (fumaran klemastyny) |
(2R)-2-{2-[1-(4-chlorofenylo)-1-fenyloetoksy]etylo}-1-metylopirolidyna, (E)-butanodikarboksylan |
Tavegyl |
j.w - szybkie i długotrwałe działanie |
j.w |
j.w - można stosować w opsie |
p. etyloaminy
|
Dimethindenum |
Dimetinden |
2-[1-[2-[2-(dimetyloamino) etylo] inden-3-ylo] etylo]pirydyna |
Fenistil |
j.w - dodatkowe działanie stabilizujące na błony mastocytów |
j.w |
j.w |
p. trójpierścieniowa
|
Cyproheptadinum (Cyproheptadini hydrochloridum) |
Cyproheptadyna (chlorowodorek Cyproheptadyny) |
4-(5-dibenzo[a,d]-cykloheptatrienylideno)-1-metylopiperydyna, chlorowodorek |
Peritol |
j.w - przechodzi przez OUN i nasila łaknienie, więc sprawa do której generacji (I czy II) należy lek jest dyskusyjna |
j.w - nasila łaknienie |
j.w - lek stosowany przy braku łaknienia u dzieci |
|
Dimenhydrinatum |
Dimenhydrynat |
połączenie difenhydraminy z 8-chlorofeofiliną w stosunku 1:1
|
Aviomarin
|
- silne i szybkie działanie przeciwwymiotne, związane m.in. z hamowaniem działania histaminy na m. gładkie przewodu pokarmowego
|
- wykorzystane działanie przeciwwymiotne |
- zaburzenia błędnika - wymioty - choroba lokomocyjna |
Leki II generacji (wolne ale dłuższe działanie, selektywne blokowanie H1-rec, brak działania ubocznego hamującego na OUN, stosowane w miejscowych reakcjach alergicznych): |
|||||||
p. piperydyny
|
Terfenadinum |
Terfenadyna |
α-(p-tertbutylofenylo)-4-hydroksydifenylometylo-1-piperydyno-butan-1-ol |
Teldane |
- selektywne blokowanie receptorów histaminowych H1 (antagonista), (należy do leków 2 generacji blokerów H1-rec) - dział. przeciw histaminowe - działanie przeciwzapalne - działanie przeciwalergiczne - brak działanie ogólnego, działanie w uczuleniach umiejscowionych - dobrze wchłania się z przew. pok. - metabolizowany do 2 akt. metabol. |
j.w
- brak efektów ubocznych na OUN (bardziej hydrofilowa od powyższych)
- długie działanie (jego produkt transformacji w wątrobie także ma takie same działanie) |
- sezonowy nieżyt nosa na tle alergicznym - zapalenie spojówek - oraz j.w.
+ wycofana z lecznictwa, że względu na dużą kardio-toksycznosć oraz na możliwość powodowania zaburzeń rytmu serca, zastąpiona fexofenadyną |
p. piperydyny
|
Fexofenadinum (Fexofenadini hydrochloridum) |
Fexofenadyna (chlorowodorek fexofenadyny) |
Kwas α,α-dimetylo-4-{1-hydroksy-4-[4-(hydroksydifenylometylo)-1-piperydyno-butylo-fenylooctowy, HCl |
Telfast |
j.w - jest metabolitem Terfenadyny |
j.w - brak wpływu na serce |
j.w |
p. trójpierścieniowa
|
Loratadinum
p. azatadyny |
Loratadyna |
4-(8-chloro-5,6-dihydro-11H-benzo-(5,6)cyklohepta[1.2-b] pirydyno-11-ylideno)-1-etoksykarbonylo piperydyna |
Claritine |
j.w + działanie przeciwalergiczne (hamuje uwalnianie mediatorów przez mastocyty i bazofili - działanie stabilizujące na błonę mastocytów i bazofili) - metabolizowany do akt. metabol. |
j.w
transformacji w wątrobie także ma takie same działanie) |
- sezonowy nieżyt nosa na tle alergicznym - zapalenie spojówek - oraz ja.w |
|
Cetirizinum (Cetirizini dihydrochloridum)
p. pipreazynowa difenylometanu lub p. benzhydrylowa piperazyny |
Cetyryzyna (dichlorowodorek cetyryzyny) |
Kwas 2-[4-(4-chlorobenzhydrylo)-1-piperazynylo]etoksyoctowy chlorowodorek
|
Zyrtec |
j.w + zmniejsza migracje komórek i uwalnianie mediatorów przez mastocyty i bazofile - aktywny metabolit hydroksyzinum (leku anksjolitycznego) |
j.w - najsilniejsze działanie - hamuje wczesne reakcje alergiczne - pochodna lewoskrętna ma działanie silniejsze od racematu |
j.w |
|
Levocabastinum
|
Lewokabastyna |
Kwas 1-[4-cyjano-4-(4-fluorofenylo)cykolheksylo]-3-metylo-4-fenylopiperydyno-4-karboksylowy |
Histimet |
j.w |
j.w |
- w alergicznym nieżycie nosa - zapalenie spojówek |
|
Ebastinum |
Ebastyna |
1-[4-tertbutylofenylo]-4- [4-difenylometoksy)-1-piperydyno]-butan-1-on |
Ebastin, Kestine |
j.w |
j.w |
j.w |
p. ftalazynonu
|
Azelastinum |
Azelastyna |
4-[(4-chlorofenylo)metylo]-2-(heksahydro-1-metylo-1H-azepin-4-ylo)-1(2H)-ftalazinon |
Allergodil |
j.w + zmniejsza migracje komórek i uwalnianie mediatorów przez mastocyty i bazofile, oraz syntezę i uwalnianie leukotrienów z leukocyt. |
j.w - metabolizuje do aktywnych metabolitów: desmetyloazelastyna - działa po 15 min, przez 15h |
j.w |
|
Astemizolum |
Astemizol |
1-(4-fluorobenzylo)-2-[1-(4-metoksyfenyloetylo)-(4-piperydyno)amino] benzimidazol |
Hismanal |
j.w |
j.w |
j.w |
Podsumowanie leków II generacji:
- nie są podawane pozajelitowo, dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego, efekt pojawia się później niż w przypadku leków I generacji (wyjątek cetyryzyna), astemizol osiąga pełnie działanie w 3-5 dobie stosowania. |
|||||||
- związki te mają właściwości przeciwzapalne (najsilniejsze azelastyna): normalizują poziom substancji P w płynie oskrzelowym, tłumią późną odpowiedź zapalną po kontakcie z alergenem, hamują proteinokinazę C (poprzez zablokowanie powstawania rodnika tlenowego w makrofagach). Ponadto zmniejszają uwalnianie cytokin prozapalnych (IL-1) oraz syntezy leukotrienów. |
|||||||
- wykazują przedłużone działanie i mogą być stosowane raz dziennie, są pozbawione wł. cholinolitycznych. Mogą działać kardiodepresyjnie, zwykle po przekroczeniu dawek terapeutycznych lub w przypadku występowania interakcji (z lekami również metabolizowanymi przez enzymy mikrosomalne wątroby cytochromu P 450 - ketokonazol, erytromycyna). Kardiodepresja jest związana z wpływem na kanały potasowe (K+). |
|||||||
Kardiotoksyczność maleje wg zależności: Terfenadyna > Astemizol > Ebastyna > Loratydyna (najczęściej stosowana) |
|||||||
Leki hamujące wydzielanie histaminy: |
|||||||
Pochodna kromonu
|
Natri cromoglicas |
Kromoglikan sodu |
Sól disodowa kwasu 5,5'-[(2-hydroksypropan- 1,3-diylo) bis(oksy)]bis(4-okso-4H-1- benzopirano-2-karboksylowego) |
Cromogen |
- hamuje wydzielanie mediatorów stanu zapalnego takich jak histamina, leuktorieny, cytokiny, prostaglandyny - stabilizuje błonę komórkową m.in. mastocytów (komórek tucznych) i granulocytów - lek syntetyczny, trudno wchłaniający się z przew. pok. - brak działań ubocznych na OUN |
Brak degranulacji kom. tucznych objawia się wszystkimi efektami związanymi z zablokowaniem wydzielania Histaminy: - rozkurcz naczyń, oskrzeli, jelit - obniżenie przepuszczalności i rozszerzalności naczyń włosowatych (hamowanie powstawania obrzęków) - zmniejszenie odczynu zapal. |
- profilaktyka astmy oskrzelowej - stosowany głównie miejscowo (drogą inhalacyjną) - nie przerywa ataku astmy i jest przeciwwskazany w ostrych napadach astmy (gdyż hamuje wydzielanie a nie działanie histaminy) |
p. kromonu
|
Nedocromilum |
Nedokromil |
Sól disodowa kwasu 9-etylo-6,9-dihydro-4,6-diokso-10-propylo-4H-pirano-[3,2-g]chinolino-2,8-karboksylowego |
Tilade |
j.w - działa silniej i szybciej |
j.w |
j.w |
|
Ketotifenum (ketotifeni hydrogenofumaras)
p. układu benzo- cykoloheptatiofenu |
Ketotifen (hydrogeno-fumaran ketotifenu) |
4-(1-metylopiperydyn- 4-ylideno)-4,9-dihydro-10Hbenzo[ 4,5]cyklohepta[1,2-b]tiofen-10-on, Wodorofumaran |
Pozitan, Zadafen |
j.w - jest także antagonistą H1 receptora (należy do 1 generacji leków przeciwhistaminowych gdyż ma działanie depresyjne na OUN) - dobrze wchłania się z przew. pok. i może być podawany doustnie |
j.w
- jest metabolizowany do aktywnego metabolitu |
- profilaktyka astmy oskrzelowej o podłożu alergicznym - stosowany doustnie (pełne działanie terapeutyczne osiąga się po kilku tygodniach stosowania) |
Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka: |
|||||||
1) Leki hamujące wydzielanie kwasu solnego: |
|||||||
a) Leki przeciwhistaminowe - blokery H2 receptorów: |
|||||||
p. guanidyny
|
Cimetidinum |
Cymetydyna |
1-cyjano-2-metylo-3-{2-[(5-metylo-1H-imidazolilo)metylotio] etylo}guanidyna |
Altramet, Tagamet |
- Antagonista H2-rec (blokuje oddziaływanie histaminy z tymi receptorami)
|
- zahamowanie wydzielania soku żołądkowego - zahamowanie wydzielania śluzo w oskrzelach (efekty związane z blokowaniem H2-rec) - działania uboczne to ból, zawroty głowy, zaparcia, biegunki, wysypki skórne |
- lek chroniący przewód pokarmowy, stosuje się go profilaktycznie i leczniczo w owrzodzeniach dwunastnicy i żołądka przebiegających z nadmiernym wydzielaniem HCl |
p. tiazolu
|
Famotidinum |
Famotydyna |
3-[[[2-[(diaminometyleno)amino]tiazol-4-ilo]metylo]-tio]-N'-(sulfamoilo)-propionamidyna, |
Famogast |
j.w. - dość długi czas oraz duża siła działania (20x silniejsza od Cymetydyny) - szybko wchłania się z przewodu pokarmowego |
j.w |
j.w |
p. furanu
|
Ranitidinum (Ranitidini hydrochloridum) |
Ranitydyna (chlorowodorek ranitydyny) |
N-[2-({[5-(dimetyloamino) metylo]furan-2-ylo}metylo) sulfanylo] etylo-N'-metylo-2-nitroeteno-1,1-diamina, chlorowodorek |
Ranigast |
j.w - dość długi czas oraz duża siła działania (8-razy silniejsze działanie niż Cymetydyna) |
j.w |
j.w |
b) Blokery pompy protonowej - pochodne beznimidazolu: |
|||||||
p. benzamidazolu
|
Omeprazolum |
Omeprazol |
5-metoksy-2-[[(4-metoksy-3,5-dimetylo-2-pirydynylo)metylo]-sulfinylo]-1H-benzimidazol |
Losec |
-pro-lek, który w silnie kwaśnym pH uzyskują aktywność. Powstaje aktywny metabolit - sulfenamid. Atom siarki reaguje z gr. sulfhydrylowymi H+/K+-ATPazy, blokując pompę protonową. |
- Hamuje wydzielanie HCl do światła żołądka. |
Stosowany w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, stanach zapalnych przełyku na tle refluksu żołądkowo-przełykowego |
p. benzamidazolu
|
Omeprazolum Natricum |
Omeprazol sodowy |
Sól sodowa 5-metoksy-2-[[(4-metoksy-3,5-dimetylo-2-pirydynylo)metylo]-sulfinylo]-1H-benzimidazolu |
Losec |
j.w |
j.w |
j.w |
p. benzamidazolu
|
Esomprazolum Magnesium |
Esmoprazol magnezowy |
Sól magnezowa S-enancjomeru Omeprazolu |
Nexium |
j.w |
j.w |
j.w |
p. benzamidazolu
|
Pantoprazolum Natricum |
Pantoprazol sodowy |
Sól sodowa 5-(difluorometoksy)-2-[[(3,4-dimetoksy-2-pirydynylo) metylo]-sulfinylo]-1H-benzimidazolu |
Pantoloc |
j.w
|
j.w |
j.w |
p. benzamidazolu
|
Lanzoprazolum |
Lanzoprazol |
2-[[(5-metylo-4-(2-trifluoroetoksy)-2-pirydynylo)metylo]-sulfinylo]-1H-benzimidazol |
Lanzul |
j.w |
j.w |
j.w |
p. benzamidazolu
|
Rabeprazolum Natricum |
Rabeprazol sodowy |
2-[[(5-metylo-4-(3-metoksypropyloksy)-2-pirydynylo)metylo]-sulfinylo]-1H-benzimidazol |
Aciphex, Pariet |
j.w |
j.w |
j.w |
c) Selektywni antagoniści receptorów M1: |
|||||||
|
Pirenzepinum (pirenzepini hydrochloridum) |
Pirenzepina (chlorowodorek pirenzepiny) |
11-[(4-metylopiperazyn-1-ylo)acetylo]-5,11-dihydro-6H-pirydo[2,3-b][1,4] benzodiazepin-6-on |
Ulcoprotect |
- jest antagonistą receptorów cholinergicznych typu M, zlokalizowanych w żołądku |
- zahamowanie sekrecji gruczołów żołądka nawet o 80% |
- leczenie i profilaktyka wrzodów żołądka |
2) Leki mukozo- i cytoprotekcyjne (leki dziqałające ochronnie na błonę śluzową żołądka i dwunastnicy): |
|||||||
|
Sucralfatum |
Suklarfat |
Zasadowa sól glinowa oksasiarczanu sacharozy |
Venter, Ulgastran |
- Powstaje ujemnie naładowany żel, który wiąże się wybiórczo z białkami owrzodzenia i osłania je. |
- osłaniające działanie na ściany żołądka |
- leczenie i profilaktyka wrzodów żołądka |
|
Bismuthi Trikalii Dicitras |
Dicytrynian tripotasowao bizmutowy |
Dicytrynian tripotasowao bizmutowy |
Ventrisol |
- Lek podany doustnie w formie koloidalnej reaguje w środowisku kwaśnym z wydzielina nadżerki wrzodowej, tworząc chelatowe kompleksy bizmutawo - białkowe. |
- Powstająca w wyniku tej reakcji warstwa ochronna stanowi barierę dla dyfuzji kwasu solnego i pepsyny i umożliwia szybsze gojenie się ubytku. |
j.w - Bakteriobójcze działanie preparatu na Helicobacter Pylori skutecznie zapobiega nawrotom choroby. |
Mieszanina Bi(OH)2NO3 i BiONO2xBiOOH |
Bismuthi Subnitras Ponderosum |
Zasadowy azotan bizmutawy ciężki |
zasadowy azotan bizmutawy ciężki |
Gastro (preparat złożony + MgCO3 i składniki ziołowe) |
Nie ma wielkie zastosowania ze względów bezpieczeństwa - lek może się wchłaniać i wywoływać działania niepożądane - jak toksyczne objawy neurologiczne, methemoglobinemia. |
- Wykazuje działanie słabo zobojętniające, ściągające, osłaniające, zapierające i przeciwbakteryjne. |
- leczenie i profilaktyka wrzodów żołądka |
|
Misoprostolum |
Misoprostol |
Ester metylowy 15-deoksy-16-hydroksy-16-metylo-PGE1 |
Cytotec |
- pro-lek, syntetyczny analog prostaglandyny E1 - Wydłużony czas t0,5. Osłania śluzówkę żołądka, hamuje wydzielanie HCl, zmniejsza objętość i aktywność proteolityczną soku żołądkowego |
Endogenne prostaglandyny PGE i PGI dzięki swoim mechanizmom regulacyjnym maja działanie cytoprotekcyjne na błonę śluzowa żołądka i dwunastnicy. |
Mizoprostol - analog syntetyczny prostaglandyny E1 jest stosowany w profilaktyce i leczeniu choroby wrzodowej w terapii niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi |
3) Leki stosowane w nadkwaśności i chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy → http://www.farmacja.e-lama.pl/leki/leki_zoladek.pdf - Almasilat, Stimagel: Uwodniony krzemian glinowo-magnezowy, uwodniony glinokrzemian magnezowy |
Leki przeciwwymiotne i zapobiegające nudnościom |
|||||||
1) Leki cholinolityczne: |
|||||||
p. kwasu tropowego
|
Scopolaminum = Hyoscinum (Hyoscycini hydrobromidum) |
Skopolamina= hioscyna (bromowodorek hioscyny) |
Ester skopanolu (skopiny) i lewoskrętnego kwasu tropowego, Bromowodorek |
- |
- lek parasympatykolityczny - antagonista receptorów muskarynowych, - łatwo pokonuje barierę krew-mózg działanie depresyjne na OUN |
- działanie rozkurczowe na m. gładkie np. przewodu pokarmowego (działanie parasympatykolityczne obwodowe) (silniejsze działanie od atropiny) - działanie na OUN (uspokajające, nasenne przeciwwymiotne) |
- kolki, biegunki, wymioty - w monopreparatach oraz w kojarzeniu terapii z innymi lakami |
2) Antagoniści receptorów histaminowych H1 Leki te są stosowane w zapobieganiu i leczeniu choroby lokomocyjnej. Ich działanie p/wymiotne wynika głównie z depresyjnego działania na CNS |
|||||||
p. etanoloaminy
|
Diphenhydraminum (diphenhydramini hydrochloridum) |
Difenhydramina (chlorowodorek difenhydraminy) |
N-[2-(difenylometoksy) etylo]-N,N-dimetyloamina, chlorowodorek |
Benadryl |
- dział. przeciwhistaminowe: blokowanie receptorów histaminowych H1 (antagonista), receptorów cholinergicznych, α-adrenergicznych oraz serotoninergicznych. (należy do leków klasycznych, czyli 1 generacji blokerów H1-rec o działl ubocznym też na OUN) - brak działanie ogólnego, działanie w uczuleniach umiejscowionych - łatwe wchł. z przewodu pok. |
Działanie przeciwhistaminowe: - obniżenie przepuszczalności i rozszerzalności naczyń włosowatych (hamowanie powstawania obrzęków)
- zmniejszenie odczynu zapalnego - działanie uboczne to: miejscowe znieczulenie, działanie uspokajające, nasenne, przeciwwymiotne |
- znoszenie miejscowych objawów alergicznych (np świądu, obrzęku, pokrzywki skóry) - Choroby alergiczne: katar sienny nosa i spojówek, zapalenie skóry atopowe po ukąszeniach owadów - stosowana także profilaktycznie w chorobie lokomocyjnej
- stosowana także w chorobie Parkinsona (dzięki działaniu cholinolitycznemu) |
p. fenotiazyny
|
Promethazinum (Promethazini hydrochloridum) |
Prometayzna (chlorowodorek prometazyny) |
(2RS)-10H-10-(2-dimetyloaminopropylo) fenotiazyna chlorowodorek |
Diphergan |
j.w - powolne ale długotrwałe działanie - silne działanie przeciwhistaminowe i przeciw świądowe |
j.w |
j.w |
|
Dimenhydrinatum |
Dimenhydrynat |
połączenie difenhydraminy z 8-chlorofeofiliną w stosunku 1:1
|
Aviomarin
|
- silne i szybkie działanie przeciwwymiotne, związane m.in. z hamowaniem działania histaminy na m. gładkie przewodu pokarmowego
|
- wykorzystane działanie przeciwwymiotne |
- zaburzenia błędnika - wymioty - choroba lokomocyjna |
p. fenyloalkioaminy
|
Cinnarizinum |
Cynaryzyna |
1-cynamylo-4-difenylometylo piperazyna |
Stugeron |
- nieselektywnie blokuje (antagonista) kanały wapniowe typu L zależne od potencjału oraz kanały sodowe (klasa B) - hamuje działanie kalmoduliny oraz niektórych neuroprzekaźników i neuromodulatorów (m.in. noradrenaliny, histaminy) - duża lipofilność |
- silne i długotrwałe rozszerzenie naczyń krwionośnych obwodowych i mózgowych (hamują indukowany przez jony wapniowe skurcz naczyń) - aktywność przeciwhistaminowa |
- w zaburzeniach krążenia obwodowego i mózgowego: - stany niedokrwienne mózgu - zaburzenia psychiczne związane ze starzeniem - po urazach i udarach mózgu - leczenie miażdżycy - lek pomocniczy w terapii psychotropowej - nudności i wymioty pochodzenia błędnikowego |
3) Antagoniści receptorów dopaminergicznych D2 |
|||||||
a) Neuroleptyki, pochodne fenotiazyny Działanie p/wymiotne tych leków związane jest z blokowaniem receptorów dopaminergicznych D2 w obszarze chemoreceptorowym ośrodka wymiotnego i dodatkowo z działaniem cholinolitycznym i p/histaminowym |
|||||||
Grupa promazyny
|
Chlorpromazinum (Chlorpromazini hydrochloridum) |
Chlorpromazyna (chlorowodorek chlorpromazyny) |
2-chloro-10- (3-dimetyloaminopropylo) fenotiazyna, chlorowodorek |
Fenactil |
- antagonista receptorów D2 w OUN (w części limibicznej OUN - część UN odpowiadająca za objawy pozytywne choroby) - blokada D2-rec w układzie pozapiramidowym co jest odp. za efekty uboczne (szlak nigrostriatalny - odpowiedzialny za napięcie mięśni) - blokada D2-rec w ośrodku przeciwwymiotnym w opuszce rdzenia przedłużonego - bloker obwodowych i ośrodkowych receptorów α1-rec i M - blokada rec dla Dopaminy i serotoniny (powodują depresje) - 2 silniejsze działanie od promazyny |
- hamowanie halucynacji, urojeń, niepokoju ruchowego, nieuporządkowanego myślenia - działanie uspokajające, przeciwwymiotne, przeciwautystyczne, przeciw psychotyczne Efekty uboczne: - depresja - objawy Parkinsonowe (zwiększenie napięcia mięśni, drżenie rąk, ruchy niekontrolowane) - obniżenie ciśnienia krwi (α1) - suchość w ustach (blokada M-rac obwodowych) |
- Leczenie Schizofrenii - leczenie psychoz i innych nadmiernych pobudzeń psychoruchowych - stany maniakalne
|
Grupa perazyny
|
Trifluperazinum (trifluperazini dihydrochloridum) |
Trifluperazyna (dichlorowodorek trifluperazyny) |
2-trifluorometylo-10-[3-(4-metylo-1-piperazynylo) propylo]fenotiazyna, dichlorowodorek |
Stelazin |
j.w - 10-15 razy silniejsza od chlorpromazyny
|
j.w + więcej efektów ubocznych na szlak pozapiramidowy od chlorpromazyny + mniej efektów ubocznych obwodowych od chlorpromazyny
|
j.w - najczęściej stosowana |
Grupa perazyny
|
Prochlorperazinum (Prochlorperazini dimaleas) |
Prochlor-perazyna (dimaleinian prochlorperazyny) |
2-chloro-10-[3-(4-metylo-1-piperazynylo) propylo]fenotiazyna, dimaleinian |
Stemetil |
j.w - silniejsza od chlorpromazyny
|
j.w + więcej efektów ubocznych na szlak pozapiramidowy od chlorpromazyny + mniej efektów ubocznych obwodowych od chlorpromazyny
|
j.w - stosowany jako środek przeciwwymiotny |
Grupa perazyny
|
Tiethylperazinum (Tiethylperazini dimaleas) |
Tietylperazyna (dimaleinian tietylperazyny) |
2-etylotio-10-[3-(4-metylo-1-piperazynylo) propylo]fenotiazyna, dimaleinian |
Torecan |
j.w - silniejsza od chlorpromazyny
|
j.w + więcej efektów ubocznych na szlak pozapiramidowy od chlorpromazyny + mniej efektów ubocznych obwodowych od chlorpromazyny
|
j.w - stosowany jako środek przeciwwymiotny |
Grupa fenazyny
|
Perphenazinum |
Perfenazyna |
2-chloro-10-{3-[4-(2-hydroksyetylo)-1-piperazynylo]propylo] fenotiazyna |
Trilafon |
j.w - 15 razy silniejsza od chlorpromazyny + estryfikacja kwasami tłuszczowymi (heptanowy lub dekanowy) wydłuża działanie nawet do miesiąca przy wstrzyknięciu domięśniowym [Heptanian perfenazyny]
|
j.w + więcej efektów ubocznych na szlak pozapiramidowy od chlorpromazyny + mniej efektów ubocznych obwodowych od chlorpromazyny |
j.w |
p. fenotiazyny
|
Metopimazinum |
Metopimazyna |
10-[3-(4-karbamoilopiperydyno) propylo]-2-mezylofenotiazyna |
Vogalene, Nortrip |
j.w. - silniejsza od chloropromazyny + w ograniczonym stopniu przenika przez barierę krew-mózg
|
j.w. + silne i wybiórcze działanie przeciwwymiotne będące wynikiem aktywności antydopaminowej
|
j.w. |
b) pochodne benzamidu |
|||||||
p. benzamidu
|
Metoclopramidum (Metoclopramidi hydrochloridum) |
Metoklopramid (chlorowodorek metoklopramidu)
|
2-metoksy-4-amino-5-chloro-N-(2-dietyloaminoetylo) benzamid, chlorowodorek, jednowodny |
Pramidin,
|
- Antagonista receptorów D2 w strefie chemoreceptorowej ośrodka wymiotnego (hamowanie tego ośrodka) - blokuje także obwodowe receptory D2 oraz działanie cholinomimetyczne (oba działania dają efekt pobudzający perystaltykę jelit) - w większych dawkach jest antagonistą receptorów serotoninowych 5-HT3 w strefie chemoreceptorowej ośrodka wymiotnego (rdzeń przedłużony) - zwiększa wydzielanie prolaktyny |
- efekt przeciwwymiotny (ale nie hamuje odruchów wymiotnych pochodzenia błędnego)
- pobudza perystaltykę jelit |
- w wymiotach pooperacyjnych - a w atonii pooperacyjnej jelit i nieżycie żołądka - zapobiega wymiotą podczas chemio- i radioterapii |
4) Antagoniści receptorów serotoninowych 5-HT3 Blokują ośrodkowe i obwodowe receptory serotoninowe, w ten sposób hamują odruch wymiotny wynikający z ich pobudzenia przez uwalnianą pod wpływem radiopromieniowania i środków cytostatycznych serotoninę. Hamują nudności i wymioty wywołane radio- i chemioterapią. |
|||||||
p. karbazolu / imidazolu
|
Ondansetronum (Ondansetroni hydrochloridum) |
Ondansetron (chlorowodorek ondansetronu)
|
1,2,3,9 -tetrahydro-3-[(2-metylo-imidazol-1-ilo0-metylo]-9-metylo-4H-karbazol-4-onu, chlorowodorek |
Zofran, Atossa,
|
- selektywny kompetencyjny antagonista ośrodkowych i obwodowych receptorów serotoninergicznych 5-HT3 - praktycznie brak działania na receptory 5-HT1 i 5-HT2 - nie dział na receptory dopaminowe, brak objawów pozapiramidowych
+Jest dobrze tolerowany a najczęstszym działaniem niepożądanym jest zaparcie, bóle głowy, uderzenia gorąca, czkawka |
- Pod wpływem promieniowania jonizującego i chemioterapii w jelicie cienkim uwalniana jest serotonina, która pobudza receptory 5-HT3 i wyzwala odruch wymiotny (nudności i wymioty). Ondansetron hamuje to działanie, a także blokuje ośrodkowe receptory 5-HT3. |
- lek z wyboru stosowany w zwalczaniu odruchów wymiotnych - hamuje nudności i wymioty wywołane radio- i chemioterapią
|
p. indolu
|
Tropisetronum (Tropisetroni hydrochloridum) |
Tropisetron (chlorowodorek tropisetronu)
|
Ester endo-8-metylo-8-aza-bicyklo[3,2,1]okt-3-ylowy kwasu 1H-indolo-3-karboksylowego, chlorowodorek |
Nabovan
|
j.w. + ale lepiej się wchłania z przewodu pokarmowego i wykazuje dłuższy czas działania |
j.w. |
j.w. |
p. indazolu
|
Granisetronum (Granisetroni hydrochloridum) |
Granisetron (chlorowodorek granisetronu)
|
Endo-1-metylo-N-(9-metylo-9-azabicyklo[3.3.1]non-3-ylo)-1H-indazolo-3-karboksamid |
Kytril
|
j.w. |
j.w. |
j.w. |