Wykład 1 14.02.12
Wstęp do geriatrii

Gerontologia- jest to nauka interdyscyplinarna o starzeniu się i starości. Zajmuje się ona szerokim zakresem zagadnień, od biologii i genetyki, poprzez medycynę psychologię, socjologię i demografię. Nie należy jej zawężać do zagadnień medycznych.

Geriatria- jest dziedziną dotyczącą fizjologicznych i patologicznych aspektów starzenia się człowieka oraz problemów klinicznych starszego wieku.

Starzenie sięjest normalnym długotrwałym i nieodwracalnym procesem fizjologicznym, zachodzącym w osobniczym rozwoju żywych organizmów, także człowieka. Procesy starzenia rozpoczynają się u człowieka już w wieku średnim i nasila się z upływem czasu, jest to więc zjawisko dynamiczne przebiegające w czasie.

Proces starzenia się człowiek, przebiega w co najmniej trzech płaszczyznach:
? Biologicznej
? Psychologicznej
? Społeczno- socjalnej.

Podokresy starości według WHO
? Starość wczesna- wiek podeszły- 6074 rok życia
? Starość późna- 75-89 rok życia
? Starość bardzo późna- okres długowieczności- powyżej 90 roku życia.

Wiek
? Kalendarzowy
? Biologiczny

Cechy charakterystyczne starzenia:
? Utrata siły i wytrzymałości fizycznej
? Dalekowzroczność
? Pogorszenie pamięci krótkotrwałej
? nadmierne owłosienie przewodów słuchowych i nosowych
? upośledzenie słuchu
? łysienie, spadek masy kośćca
? zmniejszenie wysokości ciała
? menopauza i andropauza.

Starość ?wiek starczy
? Końcowy okres starzenia się, który nieuchronnie kończy się śmiercią
? Za początek starości przyjmuje się według WHO60-65 rok życia
? Ludzie starzy nie stanowią jednolitej grupy zarówno pod względem stanu zdrowia, sprawności fizycznej, psychicznej jak i pod względem sytuacji życiowej.

Cechy charakterystyczne starzenia nie są bezpośrednią przyczyna śmierci organizmu.

Teorie starzenia się
? Teoria mutacji somatycznych
? Teoria katastroficznego błędu
? Teoria systemu autoimmunologicznego
? Teoria zaprogramowanego starzenia się- teoria wyczerpania reprodukcyjnego.

W mikrocząsteczkach naszych komórek w wyniku starzenia dochodzi do ogromnej liczby zmian. We wszystkich komórkach, narządach i tkankach starzejących się osobników występują zmiany biochemiczne i degeneracyjne zmiany fizjologiczne, które maja charakter postępowy. Organizm staje się bardziej podatny na choroby, które przezwyciężyłby we wcześniejszych okresach życia.

Stale wzrastająca liczba osób starszych zarówno w Polsce jak i na całym świecie wymaga wytworzenie specyficznej opieki nad tą grupą osób.

Sytuacja zdrowotna ludzi starszych w Polsce:
? Na problemy zdrowotne często nakładają się problemy socjalne
? Wielochorobowość
? Najczęściej występujące choroby u osób powyżej 60 roku życia:
- Układu krążenia- 75%
- Układu ruchu- 68%
- Układu oddechowego- 45%
- Układu pokarmowego- 34%
? Po 75 roku życia dodatkowo pojawiają się lub nasilają powszechne problemy geriatryczne, np. upadki, otępienie, nietrzymanie moczu. zauważa się również wyraźny wzrost zapotrzebowania na pomoc instytucjonalną.

Okres starości- charakterystyka
1. Zamiana ról- konsekwencje pozytywne i negatywne.
2. Charakterystyka gospodarstwa domowego
? Małżeństwa a osoby samotne
? Stan zdrowia
? Liczebność potomstwa
? Grupa etniczna
? Sytuacja finansowa.
3. Kontakt z osobami najbliższymi w różnych sferach życia:
? Związki partnerskie
? Związki z dziećmi
? Rodzeństwo
? Inni krewni i przyjaciele.
4. Praca
? Decyzja o odejściu na emeryturę
? Wpływ na zdrowie psychiczne
? Wpływ na zdrowie fizyczne.
5. Kształtowanie się osobowości
? Integralność
? Aktywność/ dezaktywacja
? Osobowość
? Relacje społeczne
? Zdrowie
? Religia
? Negatywne zmiany życiowe.

SATYSFAKCJA- MNIEJ ZNACZY WIĘCEJ

Niezbędność przyjmowania pomocy i jej zakres:
? Pomoc instytucjonalna
? Pomoc podmiotów działających na rzecz osób starszych.

Kinezyterapia w geriatrii
Cel- uzyskanie maksymalnej sprawności, wydolności i zdolności do samodzielnego zycia w środowisku.

Uwarunkowania mające wpływ na planowanie procesu rehabilitacji:
? Sprawność ruchowa
? Wydolność ogólna
? Rodzaj schorzenia podstawowego oraz schorzeń współistniejących
? Sprawność psychiczna(w tym motywacja)
? Sytuacja socjalna


Wykład 22.02.12
Układ oddechowy, narządy zmysłów
Układ oddechowy
Oddychanie jest jedną z najważniejszych czynności życiowych i podstawowym przejawem życia. Głównym zadaniem oddychania jest dostarczenie tlenu komórkom, w których przy jego udziale następuje utlenianie substancji organicznych. Ten proces dostarcza organizmowi niezbędną energię do przebiegu wszystkich procesów życiowych. 

Drogi oddechowe



Górne Dolne 
Jama nosowa Krtań 
Gardło Tchawica
Oskrzela

Narząd oddechowy


płuca

Układ oddechowy w podeszłym wieku
? spada wymiana gazowa
? spada wentylacja
? osłabienie mechanizmów obronnych płuc
? wzrasta obturacja oskrzeli
? upośledzenie wentylacji płuc wiążę się ze zwiększonym ryzykiem zgonu z przyczyn sercowo- naczyniowych.

Podatność płuca spada
? osłabienie mięśni oddechowych
? zwiększona sztywność ścian klatki piersiowej
? uszkodzenie włókien elastycznych w płucach
? poszerzenie pęcherzyków płucnych (płuco starcze).

Szybkość przepływu spada
? utrata sprężystości
? zapadanie się pęcherzyków i drobnych oskrzeli
? zaburzenia wentylacji i zwiększenie przestrzeni martwej.

Płuca a wiek
? spadek ciśnienia parcjalnego tlenu( PaO2- ok. 30% na rok)
? spadek pojemności dyfuzyjnej ok. 0,5 % na rok (nie liniowy)
? osłabienie reakcję na hipoksję i hiperkapnię spadek VO2max.

Osłabienie mechanizmów obronnych
1. mechanizmy oczyszczania
? zmniejszenie klirensu rzęskowego
? osłabienie odruchu kaszlowego
2. odporność humoralna
? spadek produkcji przeciwciał
3. odporność komórkowa
? osłabiona odczynowość skórna
? osłabienie czynności limfocytów.

Zapalenie płuc w podeszłym wieku
? zachorowalność na zapalenie płuc rośnie wraz z wiekiem
? wskaźnik śmiertelności w zapaleniu płuc rośnie 0 10% co 10 lat od 20 roku życia
? zapalenie płuc stwierdza się w 25-60% badań autopsyjnych u osób starszych
? u chorych hospitalizowanych ryzyko zapalenia płuc jest trzykrotnie większe niż u osób w wieku podeszłym.

Zapobieganie negatywnym skutkom hospitalizacji (unieruchomienia)
? unikanie unieruchomienia
? zalecanie rehabilitacji ruchowej wskazane codzienne spacer
? unikać zakładania drabinek i krat w łóżku
? sprawdzać protezy, zalecać płycie płynów
? zalecane jest przebieranie się rano w ubiór dzienny i wieczorem w piżamę
? unikać podawania środków uspokajających wieczorem
? staranne planowanie wypisu i przekazywanie niezbędnych informacji choremu i opiekunom.

Rehabilitacja
? Ćwiczenia oddechowe
? Przeciwzakrzepowe
? Mała motoryka.






NARZĄDY ZMYSŁÓW

Podziały receptorów
? Eksteroreceptory, interoreceptory, proprioreceptory, telereceptory, nocyceptory
? Mechanoreceptory, termoreceptory, fotoreceptory, chemoreceptory


Słuch

W starzeniu się narządu słuchu ważną role odgrywają następujące czynniki:
? Ubytek liczby komórek zwoju spiralnego ucha wewnętrznego
? Predyspozycje genetyczne
? Mikrourazy akustyczne
? Zaburzenia metaboliczne
? Niedokrewnie związane z miażdżycą
? Przebyte infekcje uszu (także o bezobjawowym przebiegu)
? Substancje toksyczne ( na przykład palenie tytoniu).

Warunkowane wiekiem zmiany w układzie przewodzącym wiążą się z:
? Utratą elastyczności części chrzęstnej przewodu słuchowego zewnętrznego prowadzącą w około 40% przypadków do zapadania się jego ścian lub poszerzenia wskutek ścieńczenia pokrywającego go skóry
? Nasileniem wydzielania gruczołów woskowinowych z tworzeniem się czopów zamykających przewód słuchowy zewnętrzny
? Zmatowaniembłony bębenkowej i występowaniem na jej obwodzie białych prążków
? Zwłóknieniem i pogrubieniem błony bębenkowej oraz hyalinowo- wapniowymi zmianami zwyrodnieniowymi
? Zwłóknieniem połączeni między kosteczkami słuchowymi
? Usztywnieniem podstawy strzemiączka
? Wyciągnięciembłony bębenkowej z powodu zmniejszonego upowietrzenia jamy bębenkowej (na skutek zwiotczenia ścian trąbki słuchowej)
? Pogrubieniem i zwapnieniem błony podstawnej przewodu ślimakowego oraz odkładaniem się tłuszczu i cholesteryny w ślimaku
? Zmianami atroficznymi dotyczącymi więzadła spiralnego przewodu ślimakowego oraz prążka naczyniowego.

Niedosłuch
Ubytek słuchu z wiekiem (18- 50 lat) 0,5 dB/ rok
Ubytek słuchu z wiekiem (powyżej 50 lat) 1 dB/ rok
Przeciętny ubytek słuchu w wieku 70 lat 37 dB

Częstym objawem towarzyszącym starzeniu się narządu słuchu są szumy uszne. Występują one prawie w 50% przypadków, mają charakter wysokoczęstotliwościowy i zazwyczaj są uporczywe.
Efekt coctail party- w pomieszczeniach o złej akustyce mowę ,,słyszy, ale nie rozumie?
Pacjent ze starczym niedosłuchem często czuje się wyalienowany ze społeczeństwa.
Protezowane słuchu

Typy niedosłuchu
1. Niedosłuch przewodzeniowy- dotyczy on zaburzenia występującego w części przewodzącej dźwięk: przewód słuchowy zewnętrzny i/lub ucho środkowe. 
2. Niedosłuch odbiorczy- dotyczy patologii występującej w części odbierającej dźwięk: narząd Cortiego, zwój spiralny i/lub nerw ślimakowy.
? Ślimakowy- dotyczy zaburzenia występującego w narządzie Cortiego.
? Pozaślimakowy- związany jest z uszkodzeniem w I neuronie drogi słuchowej (nerw ślimakowy).
? Ośrodkowy- obejmuje zaburzenia słuch zlokalizowane powyżej jąder ślimakowych, (począwszy od II neuronu drogi słuchowej) aż do kory słuchowej.
3. Niedosłuch mieszany- współwystępowanie obu rodzajów niedosłuchu w jednym narządzie słuchu.

Zmysł równowagi
Zmysł dostarczający informacji o kierunkach działania siły ciężkości, o przyspieszeniach kątowych i liniowych oraz o ruchach wykonywanych przez głowę w przestrzeni. Jego receptory (należące do proprioreceptorów), zlokalizowane są w błędniku ucha (tzw. Narząd przedsionkowy), który składa się z trzech kanałów półkolistych i przedsionka. W przedsionku mieści się łagiewka i woreczek.

Węch
Ludzie mają ok. 40 mln komórek węchowych w obszarze 2 na 5 cm, psy ok. 1 mld.
Znamy ok. 1000 różnych receptorów węchowych, ale każdy zapach pobudza wiele z nich i każdy receptor reaguje na wiele zapachów
Kobiety mają średnio lepszy węch, ale są duże indywidualne różnice.
To co odbieramy jako smak jest w rzeczywistości w 80-90% zapachem

Depresja pogarsza odbieranie wrażeń węchowych. Pogorszenie odbierania wrażeń węchowych pogarsza odbieranie wrażeń smakowych.

Smak
Jeden z podstawowych zmysłów dostępnych organizmom, służący do chemicznej analizy składu pokarmu. U wielu organizmów smak i węch nie są oddzielone. Odczuwany smak pokarmów zależy nie tylko od receptorów smakowych, ale również węchowych. Ludzie mają 5 rodzajów receptorów smakowych, odpowiadających z grubsza ważnym grupom substancji chemicznych znajdujących się w pożywieniu.

Dotyk
Zmysł dotyku to zdolność do odczuwania działających na skórę i niektóre błony śluzowe bodźców mechanicznych. Receptory dotyku znajdują się na całej powierzchni ciała. Reagują one na cztery rodzaje bodźców- lekki dotyk, stały nacisk, zimno, ciepło, ból- i wysyłają informacje do mózgu za pośrednictwem nerwów.
1. Narządy czucia powierzchownego- występują w skórze wpostaci tzw. Ciałek odbierających wrażenia dotykowe- ciepła, zimna,nacisku, pieczenia, swędzenia itp. są rozmieszczone nierównomiernie (najwięcej znajduje się na wargach, opuszkach palców,podeszwach stóp, a najmniej w skórze grzbietu).
2. Narządy czucia głębokiego- leżą głęboko pod skora (np. w mięśniach, stawach, więzadłach) i odbierają z nich różne wrażenia (np. bol przy stanach zapalnych tych narządów). Są one bardzo podobne do ciałek czucia powierzchownego. Dzięki nim oceniamy też kształt, ciężar, elastyczność, twardość itp. ujmowanego ręką przedmiotu.
Funkcja obronna----------------bodziec bólowy--------------------------------------nocyceptory
Zmniejszenie ilości receptorów, nawet liczba dość łatwo regenerujących się ciałek Pacciniego.
Z wiekiem podnosi się próg wrażliwości termicznej. Potrzeba jest większa ilość ciepła, aby starszy człowiek doznał poczucia gorąca.



Wzrok


Zaćma (katarakta)
Jest ot każde zmętnienie soczewki, umiejscowiona lub uogólnione; jest główną przyczyną ślepoty na świecie, występuj mniej więcej u 17 mln osób i aż w 90% związana jest z wiekiem, tzw. zaćma starcza. Zaćma starcz nazywana jest tez czasami starczym zmętnieniem soczewki. Objawia się różnymi zaburzeniami wzroku, zależnymi od umiejscowienia zmętnień. Chorzy skarżą się początkowo na widzenie jak prze mgłę lub w otoczkach barwnych, by w zaawansowanym stadium odbierać już tylko wrażenia świetlne. Czasami ostrość wzroku jest lepsza wieczorem, gdy źrenica się rozszerza, a czasami pacjenci twierdzą, że lepszą ostrość wzroku mają w dzień przy węższej źrenicy. Zaćma starczarozwija się zwykle po 45 roku życia i dzieli się ją na dwa typy w zależności od miejsca, w którym rozpoczyna się proces zmętnienia soczewki: zaćma korowa lub jądrowa. Rozwija się powoli pod wpływem stopniowej denaturacji i koagulacji białka soczewki. Po upływie pewnego czasu dochodzi do nieodwracalnego zmętnienia całej soczewki. Ten rodzaj zaćmy dotyczy najczęściej obu oczu, przy czym rzadko zdarza się by proces przebiegał w obu oczach jednocześnie. Proces zmętnienia może trwać od kilku miesięcydo kilku lat, a gdy stadium jest zaawansowane, zmianę chorobową soczewki można obserwowaćgołym okiem- kolor źrenicy zmienia się z czarnego na szarobiały.

Wykład 3 6.03.12
Układ mięśniowy

Charakterystyka starzenia się układu mięśniowego
Sarkopenia- spadek masy mięśniwraz ze starzeniem się
? Brak ruchu doprowadza do spadku obciążenia układu szkieletowego
? spadek siły mięśni Spadek masy mięśni ograniczenie codziennych czynności życiowych.
? Dominacja włókien typu I.

Skutki sarkopenii
Spadek metabolizmu podstawowego zaburzenie równowagi energetycznej (wzrost ryzyka wystąpienie między innymi otyłości, cukrzycy) i mechanicznego obciążenia układu kostnego.

Z wiekiem zanikają jednostki motoryczne oraz zmniejsza się liczba włókien mięśniowych, zwłaszcza włókien szybkokrczliwych. Redukcji włókien mięśniowych i zmniejszeniu się masy i mięśniowej towarzyszy zwiększenie się w mięśniach tłuszczów i kolagenu.

Procesy starzenie nie wpływają na zmniejszenie potencjału aerobowego mięśni szkieletowych.

U osób starszych dochodzi do upośledzenia zaopatrzenia włókien mięśniowych w substraty energetyczne w skutek zmniejszenia się sieci naczyń włosowatych oraz zwiększonej zawartości w mięśniach włókien kolagenowych.

Zmniejszenie wytrzymałości statycznej i dynamicznej mięśni oraz ogólnej siły mięśniowej. Spadek siły i masy mięśni jest bardziej widoczny u kobiet. Spadek siły mięśniowej (około 1% na rok) następuje w wyniku starzenia się organizmu człowiek i ma miejsce przede wszystkim z powodu postępującej atrofii mięśni oraz zmian zachodzących w nerwach obwodowych.

Dzięki systematycznemu treningowi siłowemu nawet w wieku 90 lat możliwy jest przyrost siły izometrycznej, znaczne zwolnienie tempa utraty masy mięśniowej oraz poprawa możliwości lokomocyjnych pacjenta.

Spadek zakresu ruchów spadek funkcjonalności 9szczególnie zwrotów), spadek pokonywania przeszkód unikanie ruchu spadek wydolności.

Pomiar zakresu ruchu lub siły mięśniowej nie zawsze dostarcza najważniejszych informacji o stanie funkcjonalnym narządu ruchu. Osoba nie jest zainteresowana wielkością jednostkowych wskaźników, lecz możliwościami funkcjonalnymi. Do tego celu wykorzystujemy możliwości kompensacyjne organizmu.

TESTY CZYNNOŚCIOWE z uwzględnieniem rodzaju schorzenia, etapu usprawniania oraz tego, co chcemy ocenić (np. test Tinneti?ego, skala Katza). Powinien być jasny i klarowny dla pacjenta i fizjoterapeuty.

Upadki i zaburzenia chodu
Upadki w starszym wieku są zjawiskiem częstym. Można je stwierdzić u 33% pacjentów ambulatoryjnych, 20% hospitalizowanych i 45% rezydentów domów opieki.

Upadek nawet bez groźnych konsekwencji wyzwala u starszej osoby uraz psychiczny (zespół poupadkowy) i lęk przed następnym upadkiem, co prowadzi do ograniczenia aktywności fizycznej, sprawności ruchowej i nasila predyspozycję do upadków.

Powikłania upadków
? Złamania 50%
? Krwiaki podtwardówkowe
? Poważne uszkodzenia tkanek miękkich
? Oparzenia
? Wtórne unieruchomienie, które może prowadzić do hipotermii i zakrzepicy żył głębokich
? Odwodnienia
? Infekcje dróg moczowych i oddechowych
? Przykurcze stawów
? Odleżyny.

Przyczyny upadków
Zewnętrzne przyczyny upadków
? Nieodpowiednie oświetlenie (zarówno niedostateczne jak i nadmiernie oślepiające)
? Przeszkody związane z podłożem (śliskie podłogi, nie umocowane dywany, progi, nierówności terenu)
? Nieodpowiednie obuwie

Wewnętrzne przyczyny upadków
? Związane ze zmianami starczymi, np. starcze zawroty głowy
? Zależne od stanów chorobowych.

Zaburzenia chodu
Patofizjologiczne zmiany w układzie nerwowym i kostno- stawowym mogą spowodować pojawienie się u starszych osób chodu określanego jako starczy. Jest on zwykle wolniejszy, o skróconej długości kroku, bez odrywania stop od podłoża, ze zmniejszeniem wymachów kończyn górnych oraz ruchów rotacji w stawach biodrowych i kolanowych.

Najczęstsze rodzaje chodu patologicznego obserwowane w starości
? Chód przyspieszający- drobnymi krokami, bez odrywania stop od ziemi, z przyspieszeniem ,,na starcie?- spotykany w chorobie Parkinsona.
? Chód móżdżkowy- chwiejny, na szerokiej podstawie, o nieregularnej długości kroku- spotykany w ogniskowych uszkodzeniach móżdżku oraz w przewlekłym alkoholizmie.
? Chód na szerokiej podstawie- wolny, bez odrywania nóg od podłoża, ze skróceniem kroku i zgięciową postawą ciął, pojawiający się przy uszkodzeniach płatów czołowych.
? Chód koszący-przy niedowładzie połowiczym spastycznym, gdzie ruch odbywa się tylko w stawie biodrowym, a cała kończyna zatacza łuk bez odrywania stopy od podłoża.
? Chód tylnopowrózkowy- ,,tupiący?, na szerokiej podstawie, w którym pacjent kompensuje wzrokiem brak bodźców proprioreceptywnych, stąd przy zamkniętych oczach traci równowagę- spotykany przy uszkodzeniach sznurów tylnych rdzenia kręgowego.

Zapobieganie upadkom
? Ocena indywidualnego ryzyka upadków u chorego
? Analiza miejsca zamieszkania badanego pozwala na eliminację lub znaczne ograniczenie niebezpieczeństw
? Schorzenie
? Przyrządy pomocnicze ułatwiające poruszanie się
? Równowaga, wzmacnianie sily mięśniowej i poprawy zakresu ruchu w stawach.

Rehabilitacja
? Częstotliwość, obciążenie (intensywność), ilość powtórzeń (czas)
? Przy wysokiej intensywności szybsze efekty wzrostu masy i siły mięśniowej
? Przy niskiej intensywności, ale większej ilości powtórzeń dochodzi się do takiego samego wzrostu masy i siły mięśniowej
? Ćwiczenia oporowe stosowane przynajmniej raz w tygodniu pozwalają na utrzymanie masy i siły mięśniowej
? Optymalne- 3 razy w tygodniu z przerwą minimum jednodniową od ćwiczeń oporowych
? Zdolność reagowania mięśni na bodźce ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego (aparat ścięgnisty Golgiego, wrzecionka nerwowo- mięśniowe, receptory stawowe)
? Prawidłowe krążenia krwi na obwodzie i odpływ chłonki
? Autoterapia.


Wykład 4 13.03.12
Otępienie
Definicja według WHO
Zespół otępienny to zespół objawów wywołany chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu, charakteryzujący się klinicznie licznymi zaburzeniami wyższych funkcji korowych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język i ocena. Ponadto zaburzeniom funkcji poznawczych często towarzyszą, lub nawet je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i motywacji. Takiemu obrazowi nie mogą towarzyszyć zaburzenia świadomości. Zaburzenia świadomości przy występowaniu demencji stanowią odrębną kategorię diagnostyczną.

Typy otępienia
Kliniczna charakterystyka otępienia korowego i podkorowego
Objaw Otępienie korowe Otępienie podkorowe
Funkcje poznawcze:
Psychomotoryka Prawidłowa Spowolnienie 
Uwaga Prawidłowa Nieprawidłowa 
Opracowanie informacji Nieprawidłowe Nieprawidłowa realizacja zadań wieloetapowych
Funkcje wykonawcze Prawidłowe lub nie Nieprawidłowe 
Wysławianie się Prawidłowe lub spowol. Spowolnienie 
Funkcje językowe Afazja Prawidłowe 
Mowa Prawidłowa Nieprawidłowa (dyzartria, hipofonia) 
Pamięć Zaburzenia Zapominanie 
Funkcje wzrokowo-przestrzenne Zaburzenia Zaburzenia 
Afekt Nieprawidłowy (odhamowanie) Nieprawidłowy (apatia lub depresja) 
Funkcje ruchowe:
Postawa Nieprawidłowa Prawidłowa 
Napięcie mięśniowe Prawidłowa Zawyczaj wzmożone 
Zaburzenia ruchowe Nieobecne Obecne (drżenie, ruchy pląsawicze, asterixis , dystonia)
Chód Prawidłowy Zaburzony 

Otępienie


Pierwotne naczyniowe
? Zwyrodnieniowe
? Alzhaimer
? Z ciałami Lewy?ego
? Czołowo- skroniowe

Choroba Alzhaimera AD,DM
Charakterystyczne są dwie nieprawidłowości w strukturze mózgu:
? Blaszki amyloidowe (blaszki, płytki starcze)
? Splątki neurofibrylarne (dezintegrują mikrotubule stanowiące szkielet strukturalny komórek nerwowych, upośledzają neuronalny system transportu i powodują ich obumieranie).

W początkowym okresie choroby pacjent doświadcza upośledzenia pamięci, bardzo delikatnych zmian osobowości. Z czasem zaburzenia postępują. Narastają problemy z pamięcią oraz mową, pojawiają się trudności w wykonywaniu czynności dnia codziennego (ADL), problemy z orientacją, miejsca i czasu, urojenia. W późnym stadium choroby pacjenci tracą zdolność kontroli motorycznej połykania, zwieraczy pęcherz, przestają mówić. Choroba dotyczy szarej sfery emocjonalnej (agresja, podniecenie, senność, urojenia).

Otępienie z ciałami Lewy?ego DLB
W otępieniu tego typu umierają komórki kory mózgu oraz istoty czarnej śródmózgowia. Wiele komórek istoty czarnej zawiera w swojej strukturze nieprawidłowe ciała Lewy?ego, będące cechą charakterystyczną tego typu otępienia.

Objawy DLB zbliżone są do objawów AD. Bardzo często dotyczą zaburzeń pamięci, funkcji poznawczych, koncentracji uwagi, splątania. Nasilone są zaburzenia ruchowe. Często są omamy i urojenia. Do powyższych objawów dołączają drobiący chód i postawa zgięciowa.

Otępienie czołowo- skroniowe FTD
Jest to proces, który przebiega z dominującymi zaburzeniami zachowania i osobowości oraz mowy. 
Podstawowe objawy to:
a) Wariant czołowy cechuje się
? zmianami osobowości, 
? zmianami nastroju 
? zaburzeniami zachowania tj. brak dystansu i krytycyzmu, wesołkowatość, 
? występują urojenia, 
? nieodpowiedzialne zachowania,
? poznawanie nowych rzeczy ustami. 
? pojawiają się objawy prymitywne (np. odruch chwytny) wskazujące na uszkodzenie układu piramidowego (układ kontrolujący ruchy dowolne i postawę ciała), 
? objawy zespołu parkinsonowskiego i móżdżkowego. 
? choroba trwa około 10 lat.
b) Wariant skroniowy obejmuje: 
? zaburzenia mowy, 
? zaburzenia zachowania, 
? występowanie objawów prymitywnych 
? przede wszystkim tzw. pustej mowy (wielomówność przy ubogim słownictwie).

Otępienie naczyniowe
Charakteryzuje się przebiegiem skokowym. Występują dolegliwości somatyczne i objawy neurologiczne. Pacjenci utrzymują swoją osobowość oraz poziom emocjonalny. Osoby z tym otępieniem mają problemy podobne do osób po udarach takich jak depresja i nietrzymanie moczu. Jest to otępienie wielozawałowe
Otępienie naczyniowe z ostrym początkiem brak jest spójności takiej jak w chorobach neurodegeneracyjnych. 
Z demencją mamy doczynienia częściej, gdy udar umiejscowiony jest po lewej stronie oraz gdy obejmuje hipokamp. Inne typy demencji naczyniowej to choroba Binswangera oraz CADASIL.

Stadia otępienia
1. Wczesne
2. Średnie
3. Późne

Wykład 5 20.03.12
System kompleksowej oceny geriatrycznej

System kompleksowej oceny geriatrycznej (KOG) zwykle obejmuje badanie:
? podstawowych i złożonych czynności życia codziennego (najczęściej przy użyciu skal ADL Katz?a i IADL Lawton?a) (Abrams 1999),
? stopnia upośledzenia sprawności umysłowej za pomocą MMSE lub AMTS,
? poziomu samooceny depresji stosując GDS lub HDRS (Abrams 1999)
? zagrożenia upadkami (np. test Tinetti).

Badanie przy użyciu wymienionych narzędzi może być prowadzone przez pracowników opieki zdrowotnej i pomocy społecznej. Dzięki zespołowemu podejściu k.o.g. umożliwia całościową ocenę pacjenta.

Największą korzyść z wprowadzenia tego typu badania odnoszą osoby starsze:
? zniedołężniałe,
? z wieloma problemami zdrowotnymi,
? dysfunkcją w zakresie sprawności fizycznej,
? które wymagają długiego i kompleksowego leczenia.

Zasadniczym celem KOG jest z jednej strony prowadzenie odpowiedniego postępowania, z drugiej zaś redukcja zbytecznych świadczeń. Należy podkreślić, że w USA KOG jest rutynową procedurą w szpitalnych oddziałach geriatrycznych oraz w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej jako badanie przesiewowe w celu wykrywania problemów geriatrycznych lub określonych schorzeń. 

Ponadto KOG daje podstawy do kierowania zniedołężniałego pacjenta przez lekarza rodzinnego na konsultację geriatryczną i do specjalistycznych ośrodków geriatrycznych. Wykazano, że stosowanie tego typu oceny:
? zwiększa precyzję diagnozy,
? poprawia sprawność fizyczną i umysłową pacjentów,
? zmniejsza ich umieralność,
? liczbę przyjmowanych leków,
? epizodów hospitalizacji,
? przyjęć do stacjonarnych placówek opiekuńczych.



OCENA SPRAWNOŚCI FUNKCJONALNEJ
Skala ADL
SKALA KATZA (ADL) 
SAMODZIELNY
TAK NIE
1 Kąpanie się 1 0
2 Ubieranie się i rozbieranie 1 0
3 Korzystanie z toalety 1 0
4 Wstawanie z łóżka i przemieszczanie się na fotel 1 0
5 Samodzielne jedzenie 1 0
6 Kontrolowane wydalanie moczu i stolca 1 0
PUNKTACJA 
5-6 ? OSOBY SPRAWNE
3-4 ? OSOBY UMIARKOWANIE NIESPRAWNE
=<2 ? OSOBY ZNACZNIE NIESPRAWNE
IADL
SKALA OCENY ZŁOŻONYCH CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO ( SKALA
LAWTONA ) ? IADL

1. Czy potrafisz korzystać z telefonu ?
3 = bez pomocy
2 = z niewielką pomocą
1 = zupełnie nie jesteś w stania korzystać

2. Czy jesteś w stanie dotrzeć do miejsc poza odległością spaceru ?
3 = bez pomocy
2 = z niewielką pomocą
1 = zupełnie nie jesteś w stanie podróżować, dopóki nie poczyni się
specjalnych przygotowań

3. Czy wychodzisz na zakupy po artykuły spożywcze ?
3 = bez pomocy
2 = z niewielką pomocą
1 = zupełnie nie jesteś w stanie robić jakichkolwiek zakupów

4. Czy możesz samodzielnie przygotować sobie posiłki ?
3 = bez pomocy
2 = z niewielką pomocą
1 = nie jesteś w stanie

5. Czy możesz samodzielnie wykonywać prace domowe (np. sprzątanie) ?
3 = bez pomocy
2 = z niewielką pomocą
1 = zupełnie nie jesteś w stanie

6. Czy możesz samodzielnie majsterkować / wyprać swoje rzeczy ?
3 = bez pomocy
2 = z niewielką pomocą
1 = nie jesteś w stanie

7. Czy samodzielnie przygotowujesz i przyjmujesz leki ?
3 = bez pomocy
2 = z niewielką pomocą
1 = nie jesteś w stanie

8. Czy samodzielnie gospodarujesz pieniędzmi ?
3 = bez pomocy
2 = z niewielką pomocą
1 = nie jesteś w stanie

Wynik końcowy????/24

Max. 24 punkty. Ogólna liczba punktów ma znaczenie tylko w odniesieniu do konkretnego
pacjenta, spadek tej liczby w czasie świadczy o pogarszaniu się stanu ogólnego.

Skala Barthel
Lp. Aktywność Punktacja
1 Spożywanie posiłków

0 ? nie jest w stanie samodzielnie jeść
5 ? potrzebuje pomocy w krojeniu, smarowaniu masłem itp.
10 ? samodzielny, niezależny
2 Przemieszczanie się (z łóżka na krzesło i z powrotem, siadanie)

0 ? nie jest w stanie nie zachowuje równowagi przy siedzeniu
5 ? większa pomoc (fizyczna) jednej lub dwóch osób, może siedzieć
10 ? mniejsza pomoc (słowna lub fizyczna)
15 ? samodzielny
3 Utrzymanie higieny osobistej

0 ? potrzebuje pomocy przy wykonywaniu czynności osobistych
5 ? niezależny przy myciu twarzy, goleniu się czesaniu, myciu zębów
(z zapewnionymi pomocami)
4 Korzystanie z toalety

0 ? zależny
5 ? częściowo potrzebuje pomocy
10 ? niezależny w dotarciu do toalety oraz zakładaniu i zdejmowaniu ubrania
5 Mycie, kąpiel całego ciała

0 ? zależny
5 ? niezależny
6 Poruszanie się (po powierzchniach płaskich)

0 ? nie porusza się samodzielnie lub jest zależny na wózku
5 ? niezależny na wózku lub porusza się na odległość < 50m przy użyciu sprzętu wspomagającego
10 ? spacery z pomocą jednej osoby na odległość > 50m
15 ? niezależny, także przy użyciu sprzętu wspomagającego na odległość > 50m
7 Wchodzenie i schodzenie po schodach

0 ? nie jest w stanie samodzielnie wykonać czynności
5 ? potrzebuje pomocy (fizycznej, asekuracji, słownej)
10 ? samodzielny
8 Ubieranie się i rozbieranie

0 ? całkowicie zależny
5 ? potrzebuje pomocy, część czynności wykonuje samodzielnie
10 ? samodzielny
9 Kontrolowanie stolca/zwieracza odbytu

0 ? nie panuje nad oddawanie stolca lub występuje konieczność lewatywy
5 ? sporadycznie bezwiednie oddaje stolec
10 ? kontroluje oddawanie stolca
10 Kontrolowanie moczu/zwieracza pęcherza moczowego

0 ? nie panuje nad oddawaniem moczu lub jest cewnikowany
5 ? sporadycznie bezwiednie oddaje mocz
10 ? kontroluje oddawanie moczu
Interpretacja wyników:
86 ? 100 pkt. ? stan pacjenta ?lekki?
21 ? 85 pkt. ? stan pacjenta ?średnio ciężki
0 ? 20 pkt. ? stan pacjenta ?bardzo ciężki?

OCENA FUNKCJI POZNAWCZYCH
Test AMTS
AMTS - Skrócony Test Sprawności Umysłowej (AbbreviatedMental Test Score, Hodkinson 1972) 

Zadaj kolejno poniższe pytania. Badany otrzymuje 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź lub 0 punktów za brak lub złą odpowiedź . Na koniec testu podlicz punkty.
1. Ile ma Pan / Pani lat?
2. Która jest godzina ? (podać z dokładnością do 1 godziny)
3. Proszę powtórzyć podany adres: ulica Gruszkowa 42 XXXX
4. Który mamy rok?
5. Jaki jest Pana / Pani adres?
6. Kto to jest Jan Paweł II?
7. Kiedy się Pan / Pani urodził/a? (proszę podać pełną datę)
8. W którym roku rozpoczęła się Druga Wojna Światowa?
9. Jak nazywa się Prezydent?
10. Policz wspak od 20 odejmując 1.
11. Proszę przypomnieć adres, który wcześniej podałam/em.
RAZEM:
Wynik:
? 0-3 - ciężkie upośledzenie pamięci,
? 4-6 - umiarkowane upośledzenie pamięci,
? 7-8 - łagodne upośledzenie pamięci,
? 9-10 - stan prawidłowy.

KRÓTKA SKALA OCENY STANU PSYCHICZNEGO 
MINI-MENTAL STATE EXAMINATION (MMSE) 
Wersja wg M.F. Folstein, S.E, Folstein, P.R, Mc Hugh rekomendowana przez lnterdyscyplinarnq Grupę Ekspertów Rozpoznawania Otępienia Sekcji Psychogeriatrii i Choroby Alzheimera PTP 

OGÓLNE UWAGI DOTYCZĄCE SPOSOBU BADANIA: 
należy upewnić się, czy osoba badana słyszy i widzi na tyle dobrze, by mogła być 
poddana badaniu; w razie konieczności należy zapewnić jej okulary i/lub aparat 
słuchowy; 

w trakcie badania należy mówić wolno, wyraźnie, krótkimi zdaniami, utrzymując 
z osobą badaną kontakt wzrokowy; 

aby zapobiec nadmiernemu rozpraszaniu uwagi u badanego, kontakt słowny 
w czasie badania powinien być ograniczony jedynie do wypowiadania treści 

Instrukcji poprzedzających kolejne próby; 

w sytuacji, kiedy badający odnosi wrażenie, że osoba badana nie usłyszała, nie 
zrozumiała lub z Innych powodów nie podjęła próby, istnieje możliwość co najwyżej 
3-krotnego powtórzenia danego pytania lub polecenia; 

badający nie powinien zachęcać badanego do podjęcia kolejnej próby 
odpowiedzi w sytuacji, gdy pierwsza odpowiedź była błędna; wskazane jest, 
by w trakcie badania osobie badanej nie towarzyszyły inne osoby. 

INTERPRETACJA KLINICZNA 
Skala MMSE jest prostym narzędziem przesiewowym. Uzyskanie przez osobę badaną 
wyniku poniżej wartości odcięcia stanowi konieczność podjęcia dalszych badań diagnostycznych w celu potwierdzenia bądź wykluczenia otępienia. 
Na wynik MMSE, oprócz stanu psychicznego badanego ma wpływ: 
? sposób posługiwania się skalą przez badającego, 
? wiek i wykształcenie osoby badanej. 

MAKSYMALNY WYNIK = 30 PUNKTÓW 
Wg kryteriów diagnostycznych DSM IV oraz ICD-10 wynik niższy niż 24 punkty w Skali MMSE sugeruje obecność zespołu otępiennego. Ze względu na znaczący wpływ wieku i wykształcenia na uzyskany wynik proponuje się, by wyniki odpowiadające wartościom poniżej 27 punktów traktować Jako podstawę do przeprowadzenia dalszego szczegółowego badania klinicznego mającego na celu potwierdzenie bądź wykluczenie zespołu otępiennego. Podwyższenie punktu odcięcia (27/26) zwiększa czułość Skali MMSE w wykrywaniu wczesnych objawów otępienia u osób z wysokim wykształceniem, u osób z niskim wykształceniem, zwłaszcza w najstarszych grupach wiekowych, wskazane jest obniżenie punktu odcięcia do poziomu 22/23. 

OCENA GŁĘBOKOŚCI OTĘPIENIA 
30 - 27 - wynik prawidłowy 
26 - 24 - zaburzenia poznawcze bez otępienia 
23 - 19 - otępienie lekkiego stopnia 
18 - 11 - otępienie średniego stopnia 
10 - 0 - otępienie głębokie 

KRÓTKA SKALA OCENY STANU PSYCHICZNEGO (MMSE). ZASADY PUNKTOWANIA

1. ORIENTACJA W CZASIE l W MIEJSCU 
Orientacja w czasie 
Za każdą prawidłową odpowiedź badany otrzymuje 1 punkt (maksymalnie - 5 punktów). 
Za prawidłową odpowiedź uznaje się rok wyrażony liczbą 4-cyfrowq. 
Porę roku oceniamy zgodnie z datami kalendarzowymi; w okresach przejściowych 
za odpowiedź prawidłową można uznać błąd w granicach tygodnia przed lub po nadejściu kolejnej
pory roku. Uznajemy jedynie odpowiedzi zawierające pełne nazwy dni tygodnia (nie przyznajemy punktu za odpowiedzi typu:?trzeci", ?ostatni", ?środkowy" itp.). 
Orientacja w miejscu 
Za każdą prawidłową odpowiedź badany otrzymuje 1 punkt (maksymalnie - 5 punktów). 
Za prawidłową uznajemy odpowiedź zawierającą nazwę/rodzaj/przeznaczenie miejsca (np. szpital, przychodnia, poradnia, gabinet lekarski, dla chorych, do leczenia). 
2. ZAPAMIĘTYWANIE 
Za każde prawidłowo powtórzone słowo przyznajemy badanemu 1 punkt (maksymalnie - 3 punkty).Jeśli badany nie powtórzył wszystkich trzech stów należy ponowić tę próbę (maksymalnie 3 razy). Te dodatkowe próby nie są punktowane. 

3. UWAGA l LICZENIE 
Za każdy poprawny wynik badany uzyskuje 1 punkt (maksymalnie - 5 punktów). Wynik każdego działania arytmetycznego oceniany jest osobno. Na przykład, za następujący sposób wykonania: 93 - 85 - 78 - 72 - 65 przyznajemy badanemu 3 punkty. Oceniamy pierwszych pięć działań. 
Nie przypominamy badanemu wyników kolejnych działań - możemy jedynie powtórzyć treść całej instrukcji (maksymalnie 3 razy). 

4. PRZYPOMINANIE 
Za każde prawidłowe słowo przyznajemy 1 punkt (maksymalnie - 3 punkty). 
5. FUNKCJE JĘZYKOWE 
Nazywanie 
Za każdą prawidłową nazwę przyznajemy badanemu 1 punkt (maksymalnie - 2 punkty). 
Nie uznajmy nazw należących do tej samej grupy semantycznej typu: ?pióro", ?ołówek", ?pisak", ?budzik", ?czasomierz'. 
Powtarzanie 
Za dokładne powtórzenie zdania badany otrzymuje 1 punkt. Dopuszczalna jest tylko jedna próba. 
Wykonywanie poleceń 
a) Za każdy prawidłowo wykonany człon polecenia badany uzyskuje 1 punkt (maksymalnie - 3 punkty). 
Pierwszy człon polecenia modyfikujemy w zależności od tego, czy osoba badana jest prawo- czy leworęczna. 
W poleceniu należy uwzględnić rękę nie dominującą (np. dla osoby praworęcznej - ?proszę wziąć tę kartkę w lewą rękę"). 
Czystą kartkę papieru formatu A4 podajemy badanemu bezpośrednio po wypowiedzeniu treści całego polecenia 
- w przeciwnym razie może on zacząć wykonywać to zadanie bezpośrednio po usłyszeniu pierwszego członu polecenia. 
b) Przyznajemy 1 punkt za wykonanie polecenia bezpośrednio po jego przeczytaniu. 
Pisanie 
Za prawidłowe wykonanie zadania osoba badana otrzymuje 1 punkt. 
Badający nie może sugerować treści tego zdania ani tym bardziej podyktować go: na ocenę nie mają wpływu błędy literowe i ortograficzne, Podstawowym warunkiem przyznania 1 punktu jest napisanie
zdania zawierającego przynajmniej dwa wyrazy, z których jeden jest orzeczeniem, pozostające ze sobą w związku logicznym. Za napisanie kilku niepowiązanych ze sobą treściowo stów badany nie otrzymuje punktu. 

6.PRAKSJA KONSTRUKCYJNA 
Za prawidłowe wykonanie zadania badany otrzymuje 1 punkt. 
Chory może wielokrotnie spontanicznie podejmować próby kopiowania - oceniamy ostateczną wersję rysunku. Każda z figur musi mieć 5 boków i 5 kątów, a część wspólna powstała w wyniku nałożenia się obu pięciokątów powinna tworzyć czworokąt.Za rysunek zrolowany nie przyznajemy punktu. 
Dopuszczalne jest pomniejszenie wymiarów całego rysunku.



SKALA OCENY RÓWNOWAGI I CHODU (OCENA RYZYKA UPADKU)
( Tinetti M. i wsp. 1986 )

RÓWNOWAGA ( Badany siedzi na twardym krześle bez poręczy )

1. Równowaga podczas siedzenia :
0 = pochyla się lub ześlizguje z krzesła
1 = zachowuje równowagę, zabezpieczony

2. Wstawanie z miejsca :
0 = niezdolny do samodzielnego wstania
1 = wstaje, ale sam pomaga sobie rękoma
2 = wstaje bez pomocy rąk

3. Próby wstawania z miejsca :
0 = niezdolny do wstania bez pomocy
1 = wstaje, ale potrzebuje kilku prób
2 = wstaje przy pierwszej próbie

4. Równowaga bezpośrednio po wstaniu z miejsca ( pierwsze 5 s. ):
0 = stoi niepewnie ( zatacza się, przesuwa stopy, wyraźnie kołysze tułowiem )
1 = stoi pewnie, ale podpiera się, używając chodzika, laski lub chwyta inne
przedmioty
2 = stoi pewnie bez żadnego podparcia

5. Równowaga podczas stania :
0 = stoi niepewnie
1 = stoi pewnie, ale na szerokiej podstawie (obie pięty w odległości >10 cm
od siebie ) lub podpierając się laską, chodzikiem itp.
2 = stoi ze stopami złączonymi, bez podparcia

6. Próba trącania : (badany stoi ze stopami jak najbliżej siebie, badający lekko popycha
go, trzykrotnie trącając dłonią w klatkę piersiową na wysokości mostka)
0 = zaczyna się przewracać
1 = zatacza się, chwyta się przedmiotów, ale samodzielnie utrzymuje pozycję
2 = stoi pewnie

7. Próba trącania przy zamkniętych oczach badanego :
0 = stoi niepewnie
1 = stoi pewnie

8. Obracanie się o 360 ? :
0 = ruch przerywany
1 = ruch ciągły
2 = niepewne ( zataczanie się chwytanie przedmiotów )

9. Siadanie :
0 = niepewne ( źle ocenia odległość, opada na krzesło )
1 = pomaga sobie rękoma lub ruch nie jest płynny
2 = pewny, płynny ruch

RÓWNOWAGA - Wynik końcowy????../ 16

CHÓD ( Badany stoi obok badającego; idzie wzdłuż korytarza lub przez pokój ? najpierw zwykłym krokiem, a z powrotem krokiem szybkim, ale w sposób bezpieczny, korzystając zlaski lub chodzika, jeśli posługuje się nimi zwykle )

10. Zapoczątkowanie chodu : ( bezpośrednio po wydaniu polecenia )
0 = jakiekolwiek niezdecydowanie ( wahanie ) lub kilkakrotne próby ruszenia z miejsca
1 = start bez wahania

11. Długość i wysokość kroku :
A. Zasięg ruchu prawej stopy przy wykroku :
0 = nie przekracza miejsca stania lewej stopy
1 = przekracza położenie lewej stopy
0 = prawa stopa nie odrywa się całkowicie od podłogi
1 = prawa stopa całkowicie unosi się nad podłogą

B. Zasięg ruchu lewej stopy przy wykroku :
0 = nie przekracza miejsca stania prawej stopy
1 = przekracza położenie prawej stopy
0 = lewa stopa nie odrywa się całkowicie od podłoża
1 = lewa stopa unosi się całkowicie nad podłogą

12. Symetria kroku :
0 = długość kroku prawej i lewej stopy nie jest jednakowa
1 = długość kroku obu stóp wydaje się równa

13. Ciągłość chodu :
0 = zatrzymywanie się między poszczególnymi krokami lub inny brak
ciągłości chodu
1 = chód wydaje się ciągły

14. Ścieżka chodu :(oceniać na odcinku ok.3 metrów, odnotować odchylenie rzędu 30cm)
0 = wyraźne odchylenie od toru
1 = niewielkie lub średniego stopnia odchylenie lub pacjent korzysta
z przyrządów pomocniczych ( laska itp.)
2 = prosta ścieżka bez korzystania z pomocy
15. Tułów :
0 = wyraźne kołysanie lub pacjent korzysta z przyrządów pomocniczych
1 = nie ma kołysania, ale pacjent podczas chodu zgina kolana, plecy lub
rozkłada ramiona
2 = pacjent nie kołysze tułowiem, nie zgina kolan, pleców, nie angażuje
kończyn górnych ani nie korzysta z przyrządów pomocniczych

16. Pozycja podczas chodzenia :
0 = pięty rozstawione
1 = pięty prawie stykają się podczas chodzenia

CHÓD - Wynik końcowy????./ 12

ŁĄCZNA LICZBA PUNKTÓW?????/ 28

Wynik poniżej 26 pkt. wskazuje na problem, poniżej 19 pkt ryzyko upadku wzrasta 5 x.

OCENA RYZYKA UPADKÓW (TINETTI SF) 
? przejście z siedzenia do stania,
? unieruchomienie 5 sekundowe,
? przejście 3 metrów,
? obrót o 180 stopni,
? przejście ze stania do siedzenia.

RYZYKO UPADKÓW - 2 - MINIMALNE; 1 - JEŚLI WYMAGA POMOCY URZĄDZEŃ
TECHNICZNYCH ?
RYZYKO ŚREDNIE; 0 - JEŚLI WYMAGA POMOCY OSÓB DRUGICH - RYZYKO DUŻE

UZYSKANIE CO NAJMNIEJ JEDNEGO 0 LUB DWÓCH 1 - KONIECZNOŚĆ
KONSULTACJI Z FIZJOTERAPEUTĄ

Zastosowanie będą również miały różnego rodzaju inne testy takie jak np. up and go, skala równowagi Berga.

Ocena siły mięśniowej i pomiar zakresu ruchomości 
Ocena natężenia bólu


Wykład 6 27.03.12
Przyczyny i skutki unieruchomienia

Unieruchomienie- fizyczne ograniczenie całego ciała lub poszczególnych jego części w zakresie obracania się, siedzenia i chodzenia.

Zespół unieruchomienia
1. Ośrodkowy układ nerwowy
? Zaburzenia czucia
? Osłabienie aktywności ruchowej
? Labilność wegetatywna
? Zaburzenia emocjonalne
? Ubytki intelektualne.
2. Układ mięśniowy
? Zmniejszenie siły i wytrzymałości mięśni
? Zaniki mięśniowe
? Zaburzenia koordynacji.
3. Układ krążenia
? Przyspieszenie akcji serca
? Zmniejszona rezerwa sercowa
? Hipotensja ortostatyczna
? Zakrzepowe zmiany w żyłach.
4. Układ oddechowy
? Zmniejszona pojemność życiowa płuc (zmiany ograniczające)
? Regionalne zaburzenia stosunku wentylacji do perfuzji
? Uszkodzenia mechanizmu kaszlowego.
5. Przewód pokarmowy
? Utrata łaknienia
? Zaparcia.
6. Zmiany hormonalne i nerkowe
? Zwiększona diureza i przesunięcie płynu do przestrzeni pozanaczyniowej
? Wzmożone wydalanie sodu
? Nadmierne wydalanie wapnia z moczem
? Kamica nerkowa.
7. Powłoki
? Zanik skóry
? Odleżyny.

Formy aktywizacji
1. Terapia zajęciowa
2. Działania kulturalno- oświatowe
3. Rehabilitacja kliniczna.

Rehabilitacja 
1. Społeczna
2. Kliniczna.

Formy kontaktu
1. Przekaz werbalny
2. Przekaz niewerbalny.

Cel rehabilitacji
Zwiększenie lub jak najdłuższe utrzymanie prawidłowego odbierania bodźców ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego na określonym poziomie.

Podstawowe funkcje
? Czynności lokomocyjne
? Zdolności przybierania pozycji siedzącej, stojącej i innych
? Zdolności korzystania z przyborów codziennego użytku
? Jedzenie.

Podstawowe zasady rehabilitacji osób dementywnych
? Wybór środowiska
? Wybór bodźców- asekuracja, zapobieganie kokontrakcji
? Zmienność bodźców
? Polecenia jasne, związane z czynnościami życiowymi, sięgające do zasobów doświadczenia
? Integracja środowisk.

Działania aktywizacyjne terapii zajęciowej dla osób dementywnych
? Pamięć 
? Zdolności manualne
? Kontakt z podstawowymi czynnościami życiowymi.

Rekreacyjne działania aktywizacyjne dla osób dementywnych
? Plenerowe
? Oparte na indywidualnym kontakcie.


Wykład 7 03.04.12
Odleżyny

Odleżyna jest to miejscowa martwica tkanek przylegających do wypukłych części układu kostnego. Powstaje w wyniku miejscowego niedokrwienia, spowodowanego zbyt długim uciskiem na naczynia tętnicze i żylne.

Ryzyko powstania odleżyn dotyczy głównie osób przebywających zbyt długo w pozycji leżącej lub siedzącej. Ciało takiej osoby wywiera ucisk na podłoże. Ucisk tamuje przepływ krwi w skórze. W związku z zaburzoną przemianą materii dochodzi do zatrzymania toksyn. Niedotlenienie, a na dodatek przepełnione niewydolnymi toksynami komórki obumierają. Powtarzające się okresy ucisku stają się przyczyną zmian zapalnych w tkankach prowadząc w efekcie do martwicy i wytworzenia odleżyn. U zdrowego człowieka ucisk powoduje uczucie?

Odleżyna


Czynniki pośrednie czynniki bezpośrednie


Czynniki bezpośrednie
? Nadmierny statyczny, czyli długotrwały zmieniający się ucisk na tkankę wokół wystających elementów kostnych, w okolicach w których powstają odleżyny
? Uderzenia, wstrząsy, gwałtowane ruchy powstające w chwilach zmiany pozycji ciała
? Nawet niewielki ucisk powtarzany wielokrotnie, choć jest niewystarczający do spowodowania martwicy tkanki, doprowadza ostatecznie do jej uszkodzenia
? Tarcie- przesuwanie ciała po podłożu. Tarcie wzrasta wraz z zawilgoceniem naskórka, bielizny czy pościeli
? Przemieszczanie się tkanek względem siebie występuje wówczas, gdy część ciała pacjenta próbuje się poruszyć, lecz powierzchnia skory pozostaje nieruchoma w stosunku do powierzchni spoczynku, w wyniku czego tkanka pomiędzy skorą, a kością ulega zniekształceniu

Należy pamiętać, ze czas wystarczający do powstania odleżyny jest?

Czynniki pośrednie
a) wewnętrzne
? Ogólny stan zdrowia
? Każda długotrwała choroba, obniża sprawność wszystkich funkcji fizjologicznych
? Czynniki naczyniowe, np. miażdżyca
? Ograniczona ruchomość, niedowłady
? Stan odżywienia
? Zawilgocenie skory
? Urazy i otarcia naskórka
? Używki- nikotyna, alkohol
b) zewnętrzne
? Temperatura zewnętrzna
? Ubranie, obuwie
? Pościel
? Nieodpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne i środki pomocnicze
? Tradycyjne środki opatrunkowe- klasyczny opatrunek gazowy, woda utleniona
? Leki przeciwbólowe, uspokajające

17

---