Do układu moczowego należą dwie nerki (prawa i lewa) wytwarzające mocz, wychodzące z nich moczowody, odprowadzające mocz z nerki do pęcherza moczo­wego, pęcherz moczowy oraz cewka moczowa.

Nerka (ren, nephros) jest narządem parzystym o powszechnie znanym kształcie, masie ok. 150 g, długości ok. 11 cm, szerokości ok. 5 cm i grubości ok. 3 cm, konsystencji spoistej, barwy ciemnoczerwonej. Wyróżnia się w niej dwa bieguny - górny i dolny, dwa brzegi - boczny wypukły i przyśrodkowy wklęsły oraz dwie po­wierzchnie - przednią i tylną.

Nerki - prawa i lewa - położone są na tylnej ścianie jamy brzusznej po obu stronach kręgosłupa na wysokości od XI kręgu piersiowego do II kręgu lędźwiowe­go. W położeniu tym utrzymywane są dzięki obecności pokaźnego pokładu oraz tkanki tłuszczowej tworzącej torebkę tłuszczową, połączoną tkanką łączną luźną z tylną ścianą jamy brzusznej. Do utrzymania nerek w ich pozycji przyczyniają się także duże pnie naczyniowe - tętnica i żyła nerkowa - oraz ciśnienie panujące w ja­mie brzusznej.

Dosyć luźne umocowanie nerek pozwala im na fizjologiczną ruchomość - przesuwają się one przy głębokim wdechu oraz zajmują położenie nieco niższe w pozy­cji stojącej niż leżącej. Nerka prawa leży nieco niżej niż nerka lewa.

BUDOWA NERKI

Na przekroju podłużnym nerki widnieją dwie warstwy - zewnętrzna, zwana korą nerki (cortex renis), i wewnętrzna - rdzeń nerki (medulla renis). Rdzeń układa się w postaci trójkątnych pól, zwanych piramidami nerkowymi (pyramides renales), pomiędzy które wchodzi kora, tworząc tzw. słupy nerkowe.

Wcięcie brzegu przyśrodkowego nadające nerce jej charakterystyczny kształt nazywa się wnęką nerkową (hilus renalis). Przez wnękę wchodzą do nerki naczynia nerkowe i moczowód. We wnętrzu nerki bliżej wnęki znajduje się miedniczka nerkowa (pelvis renis), która na zewnątrz przechodzi w moczowód, a do wnętrza nerki rozgałęzia się na 2-3 kielichy nerkowe większe, które z kolei dzielą się na kielichy nerkowe mniejsze. Te ostatnie w liczbie ok. 10 obejmują zaokrąglone końce pi­ramid nerkowych tworzących brodawki nerkowe.

---