Temat: Klęska czy zwycięstwo Stasi B., czyli o marzeniach kobiet.
Cel:
kształcenie umiejętności:
analizy, interpretacji i oceny postaw bohaterów literackich,
pracy w zespole,
ukazanie potrzeby dostrzegania wielu aspektów problemu (gromadzenia różnorodnych opinii przed wyciągnięciem wniosków).
Cele operacyjne — uczeń:
zna pojęcia: wywiad i ankieta oraz rozpoznaje te formy wypowiedzi,
czyta instrukcję,
wykonuje przydzielone zadania,
potrafi porównać wypowiedzi uzyskane w ankietach,
analizuje zebrany materiał (wyniki ankiety i sytuację bohaterki utworu),
wyciąga wnioski i formułuje je,
umie ocenić postępowanie bohaterki utworu.
Metody — praca indywidualna, grupowa, kuli śniegowej.
Materiały:
S. Żeromski Siłaczka,
słowniki (Słownik języka polskiego, Słownik terminów literackich i inne),
ankiety przeprowadzone przez uczniów.
Przebieg lekcji (2 jednostki lekcyjne)
Część pierwsza
Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie cech wywiadu z uwzględnieniem jego celu.
Przewidywana odpowiedź: wywiad jest rozmową dziennikarza ze znaną osobą lub autorytetem w jakiejś dziedzinie w celu poznania osobowości rozmówcy albo jego zdania na interesujący dziennikarza temat, zawiera komentarze dziennikarza, który dostosowuje pytania do rozmówcy.
Uczniowie poznają pojęcie ankiety, korzystając z dostępnych źródeł.
Nauczyciel prosi o wymienienie różnic, jakie dostrzegli między wywiadem a ankietą.
Przewidywane odpowiedzi: wywiad dotyczy wybranej osoby, ankieta stawia wszystkim jednakowe pytania, jest skierowana do większej grupy, służy celom badawczym (np.: rynek zbytu).
4. Po zapisaniu na tablicy tematu lekcji nauczyciel dzieli klasę na grupy (np. czteroosobowe) i rozdaje instrukcje:
zapisz pytania, jakie według Ciebie powinny się znaleźć w ankiecie skierowanej do kobiet, a dotyczącej ich marzeń,
porównaj swoje pytania z jedną osobą z grupy, wybierzcie najlepsze waszym zdaniem sformułowania,
porównajcie rezultaty pracy z drugą parą — ustalcie listę pytań.
Praca przebiega dalej w ten sam sposób — pracują wspólnie grupa I i II, III i IV itd.
Następuje moment ustalenia jednej — wspólnej listy pytań.
Nauczyciel prosi uczniów o przeprowadzenie wśród znajomych pań w różnym wieku opracowanej na lekcji ankiety oraz wypełnienie tej ankiety w imieniu Stasi Bozowskiej.
Część druga
Nauczyciel przypomina temat lekcji i prosi kilku uczniów o zaprezentowanie wyników ankiety „wypełnionej” przez Stasię.
Nauczyciel poleca odczytać odpowiedzi, jakich udzieliły ankietowane panie (zazwyczaj wielu uczniów chce zaprezentować tę pracę domową. Należałoby tak pokierować prezentacją, by uzyskać jak najszerszy obraz — panie w różnym wieku, o różnym wykształceniu, różnym stanie cywilnym itp., co umożliwi wyciąganie ciekawych wniosków).
Nauczyciel prosi uczniów o wyciągnięcie wniosków — o czym marzą kobiety, czy ich marzenia różnią się (jeśli tak — od czego to zależy, jeśli nie — co ma na to wpływ), a także o porównanie wyników ankiet z marzeniami bohaterki Siłaczki.
Uczniowie sporządzają notatkę, uwzględniając wysłuchane wcześniej wypowiedzi.
Nauczyciel przypomina pierwszą część tematu lekcji i prosi uczniów o odpowiedź — jak widzą ten problem w świetle przeprowadzonych ankiet. (I tu najczęściej okazuje się, że nie można jednoznacznie odpowiedzieć, bowiem ankietowane osoby na pierwszym miejscu wymieniają rozmaite marzenia — dla jednych kobiet to rodzina, dzieci, dla innych praca, osiągnięcia naukowe, dla jeszcze innych podróże... Jeśli uczniowie to dostrzegą, należy się tylko cieszyć, że nie myślą schematycznie. Przy okazji okaże się, że temat — co dla kobiety stanowi sens życia — jest wciąż aktualny i nadal budzi kontrowersje).
Po tak wyczerpującej i aktywnej pracy na lekcji można już zrezygnować z pracy domowej, chyba że znajdą się chętni, którzy zdecydują się obszerniej wypowiedzieć w omówionej kwestii.
Czy warto być siłaczką? - rozważania na temat postawy Stanisławy Bozowskiej?
Konspekt do lekcji językowej w klasie I gimnazjum. (1 godz.)
Cele:
- uczeń potrafi tworzyć plan wydarzeń
- uczeń potrafi charakteryzować postać literacką, pracować z tekstem, uzasadniać swoje sądy na podstawie fragmentów utworu
- uczeń potrafi oceniać bohatera
- uczeń potrafi wysuwa wnioski, wskazywać przyczyny zaistniałych trudności i wskazywać sposoby ich rozwiązania.
Metody: praca z tekstem, metoda trójkąta asocjacyjnego, heureza.
Formy: praca zbiorowa, indywidualna, grupowa.
Środki: tekst opowiadania, karty z narysowanymi trójkątami asocjacyjnymi.
Tok lekcji:
1. Nawiązanie do tematu:
Przedstawienie kolejnych zdarzeń z życia bohaterki opowiadania, które wiążą się z realizacją hasła "praca u podstaw" (praca zbiorowa), np.:
- studia na uniwersytecie
- przynależność do organizacji młodzieżowych
- podjęcie pracy nauczycielki na wsi
- ciężka praca w złych warunkach
- napisanie podręcznika "Fizyka dla ludu"
- śmierć
2. Lekcja właściwa:
- Wypowiedzi uczniów oceniające Bozowską - przytoczenie odpowiednich fragmentów utworu; wymienianie cech bohaterki i notowanie na tablicy i w zeszycie
(praca indywidualna z tekstem literackim)
STANISŁAWA BOZOWSKA - wierność ideałom, silny charakter, pogodne usposobienie, rzetelna praca, altruizm, bezinteresowność, ofiarność, niezłomność, wytrwałość, hart ducha, zaangażowanie społeczne, niedbanie o wygody, szerzenie oświaty.
- Zwrócenie uwagi na tytuł "Siłaczka" - wyjaśnienie dosłownego i przenośnego znaczenia wyrazu;
/ * siłacz - mocarz; ktoś silny fizycznie;
* * ktoś mocny psychicznie; wytrwały; cierpliwy; uparty.../
- Podzielenie klasy na grupy i rozdanie im plakatu z narysowanym trójkątem asocjacyjnym; wpisanie w trójkąt problemu.
- Uczniowie w grupach zastanawiają się nad głównymi przyczynami, które podtrzymują problem i sposobami usunięcia przyczyn, następnie zapisują je w wyznaczonych miejscach.
- Grupy wybierają swoich liderów, którzy przedstawiają efekty pracy w grupach;
- Uczniowie notują te informacje w zeszytach.
3. Podsumowanie:
Czy warto być siłaczką? - swobodne wypowiedzi uczniów.
Zadanie:/ tematy do wyboru/
1. Klęska czy zwycięstwo ideałów Bozowskiej - rozprawka.
2. Stanisława Bozowska jako postać tragiczna - charakterystyka.
Uczniowie w roli ekspertów treści utworu pt. "Syzyfowe prace"
Scenariusz lekcji języka polskiego przeprowadzonych w klasie III gimnazjum (dwie godziny lekcyjne)
Cele:
- sprawdzenie stopnia zrozumienia utworu na poziomie semantycznym
z uwzględnieniem realiów historycznych
- kształcenie umiejętności formułowania pytań do tekstu
- rozwijanie umiejętności pracy w grupie
- rozwijanie umiejętności uczciwego współzawodnictwa
Organizacja lekcji:
1. Podział uczniów na 4 grupy (tak, by każda drużyna miała szansę odnieść sukces).
2. Wręczenie instrukcji pracy dla każdej grupy. Ustalenie czasu wykonania zadania
(załącznik 1).
3. Po wykonaniu zadania grupy losują przeciwników. Omówienie zasad typowania zwycięzcy
w konkursie klasowym.
Grupy zadają pytania na przemian, a wytypowani reprezentanci odpowiadają na nie. Za poprawną odpowiedź nauczyciel przyznaje grupie punkt i zapisuje w tabeli na tablicy. Jeśli reprezentant nie zna odpowiedzi na pytanie, może wskazać osobę z zespołu przeciwników, która udzieli na nie odpowiedzi. Jeśli członek tego zespołu zna odpowiedź, jego grupa otrzymuje dodatkowy punkt, jeśli nie zna - punkt otrzymuje reprezentant przeciwnej grupy. Dodatkowe punkty są przyznawane za szczególnie trudne
i poprawnie sformułowane pytania.
4. Ocena pracy uczniów. (uczniowie którzy zajmą pierwsze i drugie miejsce w konkursie otrzymają oceny bardzo dobre, a pozostali plusy za pracę na lekcji).
5. Wnioski:
- Wyżej prezentowana metoda pracy aktywizuje i angażuje wszystkich uczniów
- Konkurs z powodzeniem zastępuje tradycyjną formę pisemnego sprawdzianu ze znajomości treści lektury
- Warunkiem pomyślnego przebiegu lekcji jest zapoznanie się z lekturą przez wszystkich uczniów
Zadanie domowe:
Zaznacz ten fragment z powieści S. Żeromskiego, który chciałbyś zilustrować, w ciągu tygodnia przygotuj jego recytację.
Załącznik 1.
INSTRUKCJA DLA GRUPY
1. Ułóżcie 10 pytań dotyczących treści przeczytanej lektury.
2. Sprawdźcie, czy każdy z was potrafi odpowiedzieć na wszystkie pytania, które zapisaliście.
3. Wytypujcie reprezentanta grupy, który będzie odpowiadał na pytania zadawane przez drużynę przeciwną.
TEMAT: „Syzyfowe prace” jako powieść autobiograficzna.
2x 45 min.
CEL GŁÓWNY:
wskazanie elementów autobiograficznych.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
podać definicję dziennika,
określić jego charakter,
zapoznać się z fragmentami „Dzienników” Żeromskiego,
odpowiedzieć na pytania związane z życiorysem autora,
sporządzić notatkę w zeszycie.
FORMY PRACY:
indywidualna,
zbiorowa.
METODY:
zajęć praktycznych - ćwiczenia,
problemowa - pogadanka.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
karta pracy,
fragment dzienników Stefana Żeromskiego.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
Sprawy organizacyjne:
przywitanie uczniów,
sprawdzenie obecności.
Zapisanie tematu lekcji: „Syzyfowe prace” jako powieść autobiograficzna.
Nauczyciel rozpoczyna z uczniami pogadankę na temat życia i twórczości Stefana Żeromskiego:
w jakich latach żył autor „Syzyfowych prac”?
gdzie spędził swoją młodość?
jak brzmiał jego pseudonim artystyczny?
w jakich latach powstawały jego dzienniki?
jakie inne utwory napisał?
jak miała na imię jego niespełniona miłość?
co to takiego dziennik?
czym się charakteryzuje i jaka jest jego forma?
Wyznaczeni przez nauczyciela uczniowie czytają fragmenty „Dzienników” S. Żeromskiego. Pozostała część uczniów bacznie śledzeni tekst oraz wypisuje wydarzenia z życia autora, które wykorzystał Żeromski w swej powieści.
Uczniowie przystępują do sporządzania notatki z lekcji:
DZIENNIK - zapiski wydarzeń, sytuacji, refleksji prowadzone na bieżąco, powinny być datowane.
Autor „Syzyfowych prac” odwołał się do takich wydarzeń z własnego życia, jak:
nieszczęśliwa miłość,
kłopoty z matematyką,
wczesna śmierć matki,
śmierć ojca,
zamiłowania do literatury i polowań,
wyjazd we wsi do miasta,
założenie grupy literackiej,
pochodzenie ziemiańskie,
niespełniona miłość.
Pożegnanie uczniów.
TEMAT: Gimnazjaliści z Klerykowa w labiryncie historii.
CEL GŁÓWNY:
przedstawienie problemu rusyfikacji młodzieży polskiej.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
określić miejsce powstania utworu, świat przedstawiony, kompozycję oraz rodzaj i gatunek - kartoteka lektury,
scharakteryzować sytuację w jakiej znalazła się młodzież gimnazjum z Klerykowa,
wskazać działania zaborcy,
wyjaśnić własnymi słowami następujące terminy: rusyfikacja, zniewalanie, manipulacja, osaczanie,
dopasować odpowiednie określenia i działania do powyższych pojęć,
korzystać ze słownika wyrazów obcych oraz słownika języka polskiego,
rozwiązać krzyżówkę,
zapisać notatkę z lekcji.
FORMY PRACY:
indywidualna,
zbiorowa.
METODY:
zajęć praktycznych - ćwiczenia,
problemowa - pogadanka.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
karta pracy - załącznik nr 1,
krzyżówka - załącznik nr 2,
Słownik języka polskiego,
Podręczny słownik języka polskiego,
Słownik wyrazów obcych.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Nauczyciel sprawdza zadanie domowe:
uczniowie zgłaszają się i udzielają poprawnych odpowiedzi.
Zapisanie tematu: Gimnazjaliści z Klerykowa w labiryncie historii
oraz celów lekcji:
wyjaśnienie terminów: rusyfikacja, zniewalanie, manipulacja, osaczanie,
wskazanie przykładów działań zaborcy.
Nauczycielka nawiązuje krótką pogankę z uczniami na temat:
sytuacji w jakiej znalazła się młodzież gimnazjalna,
reakcji bohaterów na działanie zaborcy?
przyjętej postawy, jaką reprezentowali uczniowie?
czy walka z zaborcą była opłacalna?
Prowadząca rozdaje uczniom karty pracy - załącznik nr 1:
zadaniem uczniów jest określenie własnymi słowami następujących terminów: rusyfikacja, zniewalanie, manipulacja, osaczanie,
dopasowanie odpowiednich określeń i działań do powyższych pojęć,
Podsumowanie i zapisanie notatki z lekcji:
Zaborca rosyjski starał się za wszelką cenę zniszczyć wszystko to, co polskie. Odwoływał się do takich działań jak: zniewalanie - (przykład: nagrody za zakładanie kółek w celu głębszego poznania kultury rosyjskiej) , osaczanie - (przykład: - przeinaczanie faktów z historii ) oraz manipulowanie młodzieżą polską - (przykład: nakaz mówienia po rosyjsku). Wszystkie te zabiegi miały na celu rusyfikację, czyli wykorzenienie kultury polskiej i narzucanie języka rosyjskiego.
Zadanie pracy domowej - załącznik nr 2 - krzyżówka
Napisz krótką wypowiedź: w jaki sposób uczniowie podjęli walkę z zaborcą?. Odwołaj się do konkretnych postaci.
Zakończenie lekcji.
ZNIEWALANIE |
OSACZANIE |
RUSYFIKACJA |
MANIPULACJA |
- przyjaźń Marcina z Radkiem, |
- Majewski wtarapatach, |
- kara kozy, |
- gra w karty z braćmi Daleszowskimi, |
- miłość do Biruty, |
- przybycie Marcina do Wiechowskiego, |
- kary cielesne, |
- postępowanie Nogi, |
- troskliwość Przepiórkowskiej, |
- pobyt u Przepiórkowskiej, |
- protekcja, |
- spotkania w browarze, |
- uznanie dla Zygiera, |
- sytuacja księdza Wargulskiego, |
- faworyzowanie, |
- zabiegi Kostriulewa, |
- znajomość z Wilczkiem, |
- recytacja Zygiera, |
- zakaz chodzenia na polskie sztuki, |
- recytacja Zygiera, |
- nagrody za zakładanie kółek w celu głębszego poznania kultury rosyjskiej, |
- strzały z karabinu, |
- ciągłe rewizje, |
- język polski jako przedmiot nadobowiązkowy, |
- utrzymywania familiarnych stosunków z niektórymi uczniami, |
- wystąpienie Waleckiego, |
- wilczy bilet, |
- „indeks literatury zakazanej”, |
|
- przeinaczanie faktów z historii, |
- nagrody za zakładanie kółek w celu głębszego poznania kultury rosyjskiej |
- przeinaczanie faktów z historii, |
|
|
- donosicielstwo, |
- poniżanie w oczach uczniów nauczycieli, |
|
|
- nakaz mówienia po rosyjsku, |
- nakaz mówienia po rosyjsku, |
|
|
- uczestnictwo w imprezach promujących rosyjską kulturę, |
|
Wyjaśnij pojęcia:
Manipulacja |
- podstępne wykorzystywanie okoliczności, naginanie bądź przeinaczanie faktów w celu wywarcia wpływu na czyjeś poglądy, zachowania. |
Zniewalanie |
- zjednywanie, pozyskanie czyjejś sympatii, przychylności. |
Rusyfikacja |
- narzucanie kultury rosyjskiej i języka rosyjskiego. |
Osaczanie |
- wprowadzanie kogoś w sytuację bardzo trudną życiowo, w położenie bez wyjścia. |
ZAŁĄCZNIK NR 2 - KRZYŻÓWKA
|
|
|
|
1. |
M |
A |
U |
R |
Y |
C |
Y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. |
Ż |
M |
U |
D |
N |
A |
|
|
|
|
|
3. |
S |
T |
O |
G |
O |
W |
S |
K |
A |
|
|
|
|
|
4. |
M |
A |
T |
E |
M |
A |
T |
Y |
K |
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
5. |
S |
Y |
Z |
Y |
F |
|
|
|
|
|
|
|
6. |
B |
E |
Z |
D |
O |
M |
N |
I |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7. |
R |
A |
D |
E |
K |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8. |
O |
W |
C |
Z |
A |
R |
Y |
|
|
|
|
|
|
9. |
B |
O |
R |
O |
W |
I |
C |
Z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10. |
O |
J |
C |
Z |
Y |
Z |
N |
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
11. |
A |
N |
T |
O |
N |
I |
M |
Y |
pseudonim Żeromskiego,
trudna, ciężka, syzyfowa praca to ....,
nazwisko Biruty,
przedmiot z którym Żeromski miał problemy,
mitologiczna postać, która ma związek z lekturą,
jeden z utworów Żeromskiego - „Ludzie ....”,
nazwisko ambitnego ucznia, który udzielał korepetycji,
miejscowość w której urodził się Marcin,
nazwisko głównego bohatera powieści,
kocha ją każdy patriota,
wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym.
ZAŁĄCZNIK NR 1 - KARTA PRACY
Z poniższych chmurek dopasuj odpowiednie hasła do poszczególnych pojęć:
Arkusz pracy „Syzyfowe prace” - Metody rusyfikacji młodzieży w Królestwie Polskim
„ (…) Jedna z pierwszych powieści S. Żeromskiego „Syzyfowe prace” poświęcona jest opisowi stosunków szkolnych,
edukacji rosyjskiej w Królestwie. Powieść ogromnej wartości: powieść - dokument, dzieło sztuki, przy czym obie te właściwości przenikają się w sposób nierozerwalny. Materiał historyczny faktów i spostrzeżeń przetopiony został w formę przeżyć już nie osobistych, lecz zbiorowych.”
W. Jampolski
Wypełnij krzyżówkę z hasłem: autobiografia. Podkreśl te zagadnienia, które mają związek z pisarzem.
1. Który z bohaterów jest rówieśnikiem pisarza - Żeromskiego?
2. Do jakiej szkoły uczęszcza Borowicz w Klerykowie?
3. Z jakim przedmiotem ścisłym wykładanym po rosyjsku miał problemy pisarz?
4. Pisarz spędził dzieciństwo w Ciekotach, a gdzie urodził się bohater powieści?
5. Kto wygłosił na lekcji j. polskiego „Redutę Ordona”. Podaj jego imię.
6. Wstaw brakujące litery …I…LC…, aby dowiedzieć się w jakim mieście uczęszczał do gimnazjum Żeromski.
7. Epoka literacka w której tworzył Żeromski.
8. Jedna z odmian powieści.
9. Machajski to przyjaciel Żeromskiego z czasów szkolnych. Jak nazywał się przyjaciel Borowicza z gimnazjum?
10. Pseudonim Żeromskiego.
11. O jakiej mitologicznej postaci mowa w książce?
12. Syzyfowa praca to …………………
13. Wyraz o znaczeniu przeciwstawnym.
Uzupełnij schemat.
TEMAT: Jak zachować się w obliczu działań rusyfikatora?
CEL GŁÓWNY:
prezentacja dwóch możliwych dróg wyboru.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
wskazać konkretne przykłady zabiegów rusyfikatora,
przedstawić postawę konkretnych bohaterów,
określić ich przynależność do danej grupy,
wymienić działania, jakie podejmowali gimnazjaliści wobec zaborcy,
uzupełnić drzewko decyzyjne,
FORMY PRACY:
indywidualna,
zbiorowa.
METODY:
zajęć praktycznych - ćwiczenia,
problemowa - pogadanka.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
karta pracy - drzewko decyzyjne - załącznik nr 1.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1.Zapisanie tematu lekcji: Jak zachować się w obliczu działań rusyfikatora?
Nauczycielka sprawdza zadane zadanie domowe:
wskazani uczniowie są proszeni o próbę udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie: w jaki sposób uczniowie podjęli walkę z zaborcą?
Prowadząca nawiązuje z klasą pogadankę na temat sytuacji, w jakiej znaleźli się uczniowie klerykowskiego gimnazjum:
jaką postawę przejawiali uczniowie: Zygier, Walecki, Radek, Borowicz wobec działań zaborcy?
czy od samego początku określili oni swoją przynależność do danej grupy?
jakie ważne wydarzenie zmieniło dotychczasowe postępowanie chłopców?
jakie działania podejmowali aby przeciwstawiać się czynnie zaborcy?
do jakich metod odwoływał się zaborca by zachęcić gimnazjalistów do współpracy?
Nauczycielka rozdaje karty pracy - drzewko decyzyjne (załącznik nr 1):
prezentuje sytuację wymagającą podjęcia decyzji: jak zachować się w obliczu działań rusyfikatora?
zadanie uczniów polega na wytypowaniu możliwych rozwiązań oraz określenie skutków pozytywnych, jak i negatywnych zaproponowanych wyborów. Klasa ma określić konkretne cele i wartości, które warto było wziąć pod uwagę, dokonując odpowiedniego wyboru.
nauczyciel wraz z uczniami sprawdza rozwiązanie i udziela komentarza.
Podsumowanie:
określenie, jakimi wartościami kierowali się uczniowie gimnazjum klerykowskiego.
Arkusz pracy „Syzyfowe prace” - powieść dokument. Postawy młodzieży polskiej i dorosłych wobec rusyfikacji.
Wyjaśnij pojęcia:
Lojalizm- ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………
Marazm - …………………………………………………………………………………………………………………
Oportunizm- ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Konformizm - ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Postawy społeczeństwa wobec rusyfikatorów - uzupełnij schemat.
Młodzież szkolna Dorośli
Metody rusyfikacji szkoły polskiej w Królestwie Polskim
protekcja
kary cielesne
wilczy bilet
postępowanie Nogi
zakaz chodzenia na polskie sztuki
Spotkania w Browarze
donosicielstwo
pobyt u p. Przepiórkowskiej
recytacja Zygiera
ciągłe rewizje
przyjaźń Marcina z Radkiem
strzały z karabinu
znajomość z Wilczkiem
zakaz mówienia po polsku
gra w karty z braćmi Daleszowskimi
gra w karty z braćmi Daleszowskimi
troskliwość Przepiórzycy
miłość do Biruty
utrzymywania familiarnych stosunków z niektórymi uczniami
„indeks literatury zakazanej”
język polski jako przedmiot nadobowiązkowy
zabiegi Kostriulewa
nakaz mówienia po rosyjsku
wystąpienie Waleckiego
przybycie Marcina do Wiechowskiego
tarapaty Wiechowskiego
Majewski w opałachch
kara kozy
uznanie dla Zygiera
poniżanie w oczach uczniów nauczycieli