Moją ścieżką jest taniec.

Moją biblią jest ciało, ponieważ ciało nie kłamie.

Jeśli pozwolisz swemu ciału tańczyć -

natychmiast odpadną od ciebie kłamstwa i dogmaty,

aż zostaniesz z samym duchem życia.

Taniec jest lekarstwem.

Wierzę, że jeżeli wyrazisz duszę w ruchu,

ona uzdrowi się.

CHOREOTERAPIA - TEORIA

Psychoterapia tańcem jest techniką należącą do szerokiego nurtu arteterapii (terapii poprzez sztukę). Opiera się na wykorzystaniu ruchu jako procesu, który zwiększa fizyczną i psychiczną integrację jednostki.

Terapia poprzez taniec była wykorzystywana od wieków, choć wtedy jeszcze raczej intuicyjnie zdawano sobie z tego sprawę. Część tańców szamańskich i plemiennych, które są wspaniałym przykładem integracji i wspólnoty przetrwała do dziś, podobnie jak stare tańce greckie, armeńskie, rosyjskie czy kurdyjskie. Oficjalnie w Ameryce i na Zachodzie Europy tę formę terapii stosuje się dopiero od lat pięćdziesiątych, a w Polsce siedemdziesiątych. Pomysłodawcą "tanecznej" terapii był Rudof von Laban, węgierski tancerz, choreograf oraz teoretyk tańca, działający w pierwszej połowie XX w. w Niemczech i Anglii.

Metoda leczenia tańcem nazwana została choreoterapią (choreios - taneczny, choros -taniec, terapia-leczenie). Jedna z definicji choreoterapii mówi, że jest to:

„ psychoterapeutyczne wykorzystanie ruchu jako procesu, który zwiększa fizyczną i psychiczną integrację człowieka.”

Po raz pierwszy taniec dla rozładowania emocji wśród psychicznie chorych dzieci w Waszyngtonie wprowadziła nauczycielka tańca Marian Chace (ok. 1920r). Od tego czasu terapia tańcem rozprzestrzeniała się, gdyż doceniono ogromną jej wartość dla osób mających trudności emocjonalne. W 1966 roku powstaje w Stanach Zjednoczonych Amerykańskie Stowarzyszenie Terapii Tańcem.

W Polsce choreoterapię rozwinęła Zofia Aleszko.

Terapia tańcem zalecana jest m.in. dla chorych: z zaburzeniami emocjonalnymi, z dolegliwościami fizycznymi, wymagających długotrwałej rehabilitacji, z trwałym kalectwem, z zespołem Downa, z chorobą Alzheimera i Parkinsona. Na depresję, nerwicę, schizofrenię oraz zaburzenia odżywiania.

Choreoterapia opiera się na wykorzystaniu ruchu jako procesu, który zwiększa fizyczną i psychiczną integrację jednostki. Podstawowe elementy tańca - ruch i rytm stają się drogą do uzyskania harmonii ciała i umysłu, ułatwiają poznanie siebie i swoich emocji, a także porozumienie z innymi ludźmi. Terapia tańcem obejmuje wzory napinania i odprężania mięśni, wzory strukturalne ciała i jego gesty, jakość ruchu, wzorce ruchowe uwarunkowane rozwojowo, rytmikę i dynamikę ciała, improwizację tematyczną oraz nieświadomy ruch symboliczny ciała.

Terapia tańcem nie opiera się na nauce zasad technicznych, kroków czy kombinacji. Bazuje głównie na tańcu naturalnym, dzięki któremu można odnaleźć własny rytm i uwolnić się od codziennych napięć.

Terapia tańcem wywodzi się z tańca współczesnego, nawiązuje także do starych tańców szamańskich i plemiennych, do czasów kiedy taniec był ważną częścią życia społecznego każdego człowieka, naturalnym sposobem wyrażania emocji. Techniki, które znalazły zastosowanie w pracy choreoterapeutów nawiązują do improwizacji tanecznej, pracy z ciałem, treningu odczuwania i relaksacji. W zajęciach mogą brać udział osoby w każdym wieku i o różnym poziomie sprawności.

Wykorzystanie tańca i ruchu jako metody pomagania sobie i innym ludziom jest nie tylko atrakcyjne ale i skuteczne. Terapia tańcem łączy ze sobą prace i zabawę tworząc w ten sposób unikalny instrument jednoczenia ciała, umysłu i duszy w celu poprawy jakości życia.

Choreoterapia pełni wiele znaczących funkcji, poniższy schemat przedstawia niektóre z nich:

A oto krótki opis niektórych z nich:

• HARMONIZUJĄCA - Pomaga odkryć nam to, co się dzieje z nami na poziomie emocji, wyraża się w naszym ciele, posturze, gestach i ruchach. Przez te ostatnie możemy wpływać na nasze odczucia, doświadczenia, na poziomie psychicznym i duchowym oraz dążyć do równowagi tego, co wewnątrz i na zewnątrz.

• AKTYWIZUJĄCA - Polega na uruchamianiu i budzeniu zatrzymanego potencjału energii i budowaniu nowego. Poprzez tę funkcję choreoterapia zwiększa poczucie wiary we własne siły i nadzieję na przyszłość, uruchamia poczucie sprawstwa (od nas zależy każdy ruch), poczucie mocy, adekwatności. Dzięki niej aktywuje się nasz twórczy potencjał, inspiracja, intuicja oraz motywacja.

• STABILIZUJĄCA - Ta funkcja z jednej strony jest związana z wyciszeniem, byciem „przy sobie”, z drugiej - z osadzeniem, budowaniem i ugruntowaniem poczucia radzenia sobie i zaufania do siebie. Funkcja ta zakłada elastyczność, daje poczucie bezpieczeństwa i utrzymanie przekonania: „wiem, kim jestem i co jest dla mnie ważne”

• KONCENTRUJĄCA - Dzięki niej działania choreoterapeutyczne pozwalają nam zogniskować uwagę wokół tego co dla nas najbardziej istotne, co najmocniej przeżywamy. Ciało koncentrujemy na pewnym ruchu, który ma sprowadzić istotną dla nas jakość, koncentracja ciała prowadzi także do skupienia na poziomie psychicznym.

• UWANIAJĄCA - Ta funkcja ma związek z rozluźnieniem, relaksem, odblokowaniem, „przepracowaniem trudności”.

Jest to także pseudomagiczna, a tak naprawdę terapeutyczna funkcja uzdrawiająca (na poziomie cielesnym psychicznym i duchowym) , pozwala np. przynajmniej częściowo uwolnić się od własnego skryptu życiowego, przekazów rodzinnych i kulturowych, ograniczających nas schematów i stereotypów.

• FUKCJA WYMIANY - To funkcja społeczna, kontaktująca i wiążąca nas z innymi ludźmi, ale pozwalająca nam ujrzeć samych siebie w odniesieniu do innych . Wymiana dotyczy emocji, myśli, działań, przeżyć, doświadczeń, Inni stanowią dla nas źródło inspiracji i informacji o nas. Każdy coś ze sobą wnosi w grupę i współtworzy jej niepowtarzalną atmosferę.

CELE CHOREOTERAPII

Główne cele terapii dotyczą obszarów funkcjonowania:

• społecznego - obejmującego interakcje międzyludzkie, dzielenie się wrażeniami, wspomnieniami i uzyskiwanie wsparcia,

• fizycznego - obejmującego zaspokojenie potrzeby ruchu i ekspresji,

• psychologicznego - obejmującego osobistą integrację, ekspresję emocji, poczucie własnej wartości i podniesienie jakości swojego życia.

Cele szczegółowe:

• zrozumienie źródła własnych trudności,

• zwiększenie umiejętności rozwiązywania konfliktów,

• zwiększenie umiejętności pozytywnego realizowania własnego potencjału,

• zwiększenie zdolności zaspokajania swoich potrzeb ,

• zwiększenie własnej samooceny, poczucia własnej wartości i pewności siebie,

• pogłębienie kontaktu z samym sobą i ze swoim ciałem,

• zwiększenie kondycji i sprawności ruchowej,

• nauczenie się nowych sposobów radzenia sobie w świecie,

• zmniejszenie napięć dające poczucie rozluźnienia, zabawy i relaksu,

• zwiększenie kompetencji socjalnych,

• zwiększenie kreatywności,

• zwiększenie pewności siebie,

• zwiększenie umiejętności skupiania uwagi,

• zmniejszenie skłonności do depresji,

• zmniejszenie tendencji do zachowań agresywnych,

• zaspokojenie potrzeb autonomii i kontroli - poprzez zmniejszanie deficytów sensorycznych i ruchowych w tańcu,

• zaspokajanie poczucia przynależności - poprzez świadome promowanie wspólnoty grupowej,

• podwyższenie nastroju i motywacji do aktywności - poprzez wspólne wykonywanie czynności grupowych,

• poprawa postawy , napięcia mięśniowego, ruchomości stawów i zakresu ruchu, co z kolei wpływa na podwyższenie nastroju psychicznego - poprzez ćwiczenia ruchowe.

ADRESACI CHOREOTERAPII

• Grupa studentów - ok. 25 osób

• Przedział wiekowy - 20 - 25 lat

WARUNKI REALIZACJI CHOREOTERAPII

• Ciche przestrzenne pomieszczenie

• Niekrępujący ruchów ciała ubiór

• Wygodne obuwie

• Sprzęt audio

PRZEBIEG CHOREOTERAPII

1. Ćwiczenia rozgrzewające:

• Wymachy głowy w lewo i prawo

• Krążenia ramion w przód i w tył

• Skłony tułowia w przód z pogłębieniem

• Marsz w miejscu (elementy układu choreograficznego):

- 7 x marsz w miejscu

- 4 x krok w bok

- 3 x krok w przód

- 4 x marsz w miejscu

- 3 x krok w tył

- 4 x marsz w miejscu

- marsz

- Góra, skos, środek, skos, dół

- klaśnięcie

- Dół, skos, środek, skos, góra

- klaśnięcie

- Góra, skos, środek, skos, dół

- klaśnięcie

- marsz

- 3 x krok w przód

- 4 x marsz w miejscu

- 3 x krok w tył

- marsz

- 8 x krok w bok

- marsz

- Góra, skos, środek, skos, dół

- klaśnięcie

- Dół, skos, środek, skos, góra

- klaśnięcie

- Góra, skos, środek, skos, dół

- klaśnięcie

- 4 x krok w przód

- 4 x krok w tył

- 4 x krok w przód

- 4 x krok w tył

- marsz

- 16 x krok w bok

- marsz

- 8 x młynek

- marsz

- 8 x krok w bok

2. „MAKARENA”

- Prawa ręka w przód

- Lewa ręka w przód

- Prawa ręka przewrót

- Lewa ręka przewrót

- Skrzyżowanie rąk na ramionach

- Przenos prawej a następnie lewej reki z ramion na głowę

- Opust prawej a następnej lewej ręki z głowy przodem na brzuch

- Przenos prawej a następnie lewej ręki z brzucha na pośladki

- Kręcenie biodrami w rytm muzyki

- Następnie następuje klaśnięcie w dłonie i pląs zaczyna się od nowa

3. „ROLNIK”

TEKST:

Rolnik sam w dolinie, Rolnik sam w dolinie
Hejże, hejże, hejże ha
rolnik sam w dolinie

Rolnik bierze żonę, Rolnik bierze żonę
Hejże, hejże, hejże ha
Rolnik bierze żonę

Żona bierze dziecko, Żona bierze dziecko
Hejże, hejże, hejże ha
Żona bierze dziecko

Dziecko bierze nianię, Dziecko bierze nianię
Hejże, hejże, hejże ha
Dziecko bierze nianię

Niania bierze kotka, Niania bierze kotka
Hejże, hejże, hejże ha
Niania bierze kotka

Kotek bierze myszkę, Kotek bierze myszkę
Hejże, hejże, hejże ha
Kotek bierze myszkę

Myszka bierze serek, Myszka bierze serek
Hejże, hejże, hejże ha
Myszka bierze serek

Ser zostaje w kole, bo nie umiał w szkole
tabliczki mnożenia, ani podzielenia

Koło się obraca, serek się przewraca
Hejże, hejże, hejże ha
Serek się przewraca

OPIS:

Rolnik sam w dolinie, Rolnik sam w dolinie - podnosimy rękę do oczu i rozglądamy się
Hejże, hejże, hejże ha
rolnik sam w dolinie - do koła wchodzi rolnik, wskazany przez prowadzącego

Rolnik bierze żonę, Rolnik bierze żonę - rolnik dobiera sobie żonę, jedną z uczestniczek i zaprasza ją do środka koła

Hejże, hejże, hejże ha
Rolnik bierze żonę

Żona bierze dziecko, Żona bierze dziecko - dobieramy sobie dziecko itd.
...
Myszka bierze serek, Myszka bierze serek - dobieramy sobie serek
Hejże, hejże, hejże ha
Myszka bierze serek

Ser zostaje w kole, bo nie umiał w szkole - ser zostaje w kole reszta włącza się do dużego koła
tabliczki mnożenia, ani podzielenia

Koło się obraca, serek się przewraca - serek się przewraca lub kuca
Hejże, hejże, hejże ha
Serek się przewraca - serek wstaje i dołącza do dużego koła i pląs zaczyna się od nowa.

4. „PARA”

Dobieramy się w pary i tańcząc (w kółko, pod rękę itp.) śpiewamy:

„Dwóm tańczyć się zachciało, zachciało, zachciało Lecz im się nie udało pari pari para”

Przerywamy taniec, i udając kłótnię (machanie rękami itp.) śpiewamy dalej:

„Kłócili się ze sobą, ze sobą, ze sobą: Ja nie chcę tańczyć z Tobą! (tupiąc nogą) pari pari para”

Wszystkie pary się rozłączają, po czym tworzą się nowe i śpiewamy: „Poszukam Se innego, innego, innego, Do tańca zgrabniejszego, pari pari para”

I pląs się powtarza.

5. „Krasnoludek”

Tekst piosenki:

„O północy przez ogródek idzie łysy krasnoludek dokąd idziesz mój malutki idę do swej krasnoludki”

A następnie krasnoludki wykonują różne zadania w dalszym ciągu śpiewając piosenkę:

1 zadanie: wyciągnąć kciuki do góry

2 zadanie : przyciągnąć łokcie do siebie (oczywiście w dalszym ciągu trzymamy wyciągnięte kciuki)

3 zadanie: ugiąć kolanka

4 zadanie: skierować palce stóp do wnętrza nóg (oczywiście nie opuszczamy rąk, nie chowamy kciuków i nie prostujemy kolanek)

5 zadanie: wypiąć kuperki do góry

6 zadanie: wyciągnąć język na brodę

6. „Zróbmy kółka dwa”

Tekst piosenki:

„Zróbmy kółka dwa oooooo, będzie zabawa oooooo, będziem bawił się wesoło póki taniec trawa. Hej. Chodźże ze mną całusa ci dam parara całusa ci dam”

Opis:

Tworzymy dwa koła (wewnętrzne mniejsze, zewnętrzne dużo większe). Wszyscy w kole trzymają się za ręce, zewnętrzne koło kręci się w prawą stronę natomiast wewnętrzne koło kręci się w lewą stronę. Na wyraz „Hej” obydwa koła zaczynają się kręcić w przeciwnym kierunku niż dotychczas czyli zewnętrzne koło w lewo natomiast wewnętrzne koło w prawo. Gdy piosenka się kończy osoby z wewnętrznego kola mają 3 sekundy by pocałować w policzek jakąś osobę która jest w kole zewnętrznym. Jeżeli to zrobi to osoba pocałowana wchodzi do koła wewnętrznego natomiast osoba która całowała wchodzi do kola zewnętrznego. I zabawa się powtarza.

7. „Pociąg”

Tekst piosenki:

„Jedzie pociąg z daleka na nikogo nie czeka, konduktorze łaskawy byle nie do warszawy … o nie, nie, nie byle nie do warszawy”

Opis:

Tworzymy pociąg i w rytm piosenki poruszamy się po sali, gdy muzyka milknie „konduktor” czyli pierwsza osoba w pociągu krzyczy do jakiej stacji dojechaliśmy. Zadaniem pozostałych uczestników gry jest odtańczenie tańca narodowego wymienionego kraju.

Pierwszy przystanek : Ateny - Grecja (Zorba)

Drugi przystanek: Paryż - Francja (Kankan)

Trzeci przystanek: Wiedeń - Austria (Walc)

Czwarty przystanek: Warszawa - Polska ( Polonez)

PRZEWIDYWANE EFEKTY CHOREOTERAPII

• odprężenie odczuwalne w ciele i psychice,

• wzrost energii i siły życiowej,

• pozwolenie sobie na spontaniczność i odczuwanie prawdziwej radości,

• akceptacja ciała i jego wyglądu,

• odkrywanie kobiecości i męskości,

• rozpoznanie i bezpieczne wyrażanie uczuć,

• wzrost poczucia własnej wartości,

• wzrost pewności siebie,

• łatwość nawiązywania kontaktów z innymi bądź zerwanie toksycznych więzi,

• wzrost szacunku do siebie,

• docenienie własnej osoby,

• umiejętność stawiania zdrowych granic w relacjach z ludźmi,

• rozbudzenie kreatywnej postawy do życia,

• integracja psychofizyczna.

LITERATURA

1. Aleszko Z., Choreoterapia w psychiatrii, „ Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej we Wrocławiu” 1989

2. Koziełło D. „Terapia Tańcem” 1997, nr.1

---