Politologia jako nauka, politologia

Politologia

jako nauka społeczna

Wiedza naukowa

W świetle współczesnych poglądów wiedza, aby została uznana za naukową spełniać musi kilka kryteriów.
Sprawdzalność. Każde stwierdzenie, jeżeli chce pretendować do miana naukowego powinno być sprawdzalne.
Obiektywizm. Badacz powinien prowadzić badania w sposób nietendencyjny, nie starając się udowodnić na siłę swoich hipotez. Badanie powinno być opisane w taki sposób, aby każdy mógł je powtórzyć, i sprawdzić w ten sposób uzyskane rezultaty. Każdy wynik eksperymentu czy obserwacji powinien dać się powtórzyć w podobnych warunkach. Nakłada to na badacza obowiązek z jednej strony przestrzegania ogólnych reguł postępowania, z drugiej zaś przedstawiania możliwie pełnej dokumentacji prowadzonych badań, tak aby każdy, komu wyniki wydadzą się wątpliwe, mógł eksperyment powtórzyć. Oczywiście spełnienie tego warunku nie zawsze jest możliwe.
Ścisłość języka naukowego oznacza dbałość o precyzję wypowiedzi i obowiązek podawania dokładnych definicji wprowadzanych przez siebie pojęć. Pojęcia naukowe winny posiadać sens empiryczny, tzn. dla każdego teoretycznie opisywanego zjawiska należy określić wskaźniki- zjawiska obserwowalne.
Przyjęcie zasady przyczynowości (każde zdarzenie ma przyczynę) czy też zasady determinizmu (każde zdarzenie podlega ścisłym prawom)

Wiedza zdroworozsądkowa

Dowodzenie jedynie na podstawie wybranych przypadków - tendencyjny dobór tych, które potwierdzają tezę.
Uznawanie poglądu, że jeśli B zdarzyło się później niż A , to A jest przyczyną B.
Interpretacja współwystępowania jako przyczynowości
Rozumowanie przez analogię - jeśli A i B mają podobne niektóre cech, to zapewne będą miały podobne i inne
Złudzenie powszechności zjawiska - to co prawdziwe względem niektórych członków grupy nie musi być prawdziwe o innych.
Nieuprawnione indywidualizowanie- jeśli coś jest prawdziwe w stosunku do grupy, musi też być prawdziwe wobec każdego jej członka
Uleganie niemerytorycznej argumentacji (akceptacja jedynie na podstawie autorytetu).

Badania społeczne

Celem badań podejmowanych w naukach społecznych jest wypracowanie teorii pomagających nam radzić sobie z otaczającym światem. Rzeczywistość nie przefiltrowana przez teorię jest zbyt chaotyczna by można ją było przyswoić….

Funkcje nauki

deskryptywna (zwaną także faktograficzną), gdy odpowiada na pytanie, jaka jest rzeczywistość, efektem jest DIAGNOZA
eksplanacyjna, gdy odpowiada na pytanie, dlaczego dane zjawiska zaistniały lub mają stwierdzone właściwości, efektem jest TEORIA
prognostyczna, gdy odpowiada na pytanie, jaka będzie rzeczywistość w przyszłości - PROGNOZA
instrumentalna, gdy odpowiada na pytanie, jakie podjąć decyzje, aby osiągnąć dane rezultaty, tj. pożądany stan rzeczy- EKSPERTYZA SOCJOTECHNICZNA

Kryteria naukowości

kryterium intersubiektywnej komunikowalności twierdzeń naukowych, czemu służy przede wszystkim odpowiedni język naukowy, zrozumiały dla odbiorców wiedzy naukowej;
kryteria ogólności, ścisłości, prostoty i wysokiej informatywności;
kryterium intersubiektywnej kontrolowalności twierdzeń ze względu na stosowane zabiegi badawcze, aby umożliwiały potwierdzenie tez naukowych;
kryterium niesprzecznego usystematyzowania twierdzeń.

Teoria naukowa

Wewnętrznie (logicznie) niesprzeczna
Niesprzeczna z obserwowalnymi faktami
Winna posiadać prostą strukturę umożliwiającą łatwą weryfikację jej prawdziwości
Winna być użyteczna - umożliwiać opis, wyjaśnianie i przewidywanie rzeczywistości

Metoda naukowa

„...świadomie stosowany sposób postępowania, zmierzający do osiągnięcia w danych warunkach jakiegoś założonego celu, przy tym sposób nadający się do stosowania wielokrotnie, ilekroć w danych warunkach ma być realizowany cel danego rodzaju”.

T. Kotarbiński

Kryteria metody poznania naukowego

poznanie obiektywne, tj. bez indywidualnych uprzedzeń,
poznanie krytyczne, tj. mocno uzasadnione,
relatywistyczne, tj. odwoływalne w przypadku napotkania dowodów przeciwnych

Typologia nauk

Kryterium metody

nauki formalne - wyprowadza się nowe twierdzenia z aksjomatów (twierdzeń pierwotnych), operujących pojęciami elementarnymi, bez odwoływania się wprost do doświadczenia, na drodze rozumowań dedukcyjnych.
nauki empiryczne - twierdzenia uzasadnia się poprzez odwołanie się do doświadczenia, przy zastosowaniu przyjętych technik badawczych, na drodze rozumowań pozwalających na przyjęcie twierdzeń ogólnych na podstawie twierdzeń szczegółowych

Typologia nauk

Kryterium procedur badawczych _ czyli rozumowania,

nauki indukcyjne - procedura indukcyjna charakteryzuje się tym, że dochodzi się do praw ogólnych na podstawie stwierdzonych faktów; wyprowadza wnioski ogólne z przesłanek, będących poszczególnymi przypadkami tych wniosków. Indukcja charakteryzuje się tym, że twierdzenie początkowe jest zdaniem empirycznym (dotyczy zdarzeń obserwowalnych) i jest ono wyjaśniane przy pomocy założeń dotyczących zdarzeń nieobserwowalnych.
nauki dedukcyjne - procedura dedukcyjna jest procedurą odwrotną - przechodzi od tego co ogólne do tego, co szczegółowe. Dedukcja wychodzi od prawa o charakterze ogólnym, od wzorca oczekiwanego na podstawie operacji logicznych bądź teoretycznych, zmierza do konkretnego przypadku, w którym poszukuje odzwierciedlenia owego wzorca. Rozumowanie dedukcyjne może przybrać dwojaką postać: wnioskowania - kiedy na podstawie przyjętego za prawdę prawa ogólnego wypowiadamy wnioski dotyczące poszczególnego przypadku, albo też postać sprawdzania - kiedy dokonujemy weryfikacji prawdziwości ogólnej prawidłowości poprzez zderzenie jej z konkretnym przypadkiem.

Wyjaśnianie jakiegoś faktu

Wyjaśnianie - według kryterium zamierzonego celu

może mieć charakter idiograficzny albo nomotetyczny.

Wyjaśnianie idiograficzne ma miejsce wtedy, gdy próbujemy wyjaśnić pojedynczy przypadek, nawet w sposób szczegółowy, jednak nie dający nam prawa do uogólniania wniosków na inne przypadki.

Wyjaśnianie nomotetyczne ma na celu ustalenie ogólnej zasady, dotyczącej pewnej klasy zjawisk. Przyjmuje ono postać uogólnienia, które - niekiedy kosztem szczegółowości, dociera do prawidłowości pozwalających na ustalenie potencjalnego przebiegu zjawiska w przyszłości.

Narzędzie poznania nomologicznego - definicje

Definicje realne, wyjaśniając znaczenie pojęcia odnoszą się do oznaczanych przez nie przedmiotów, czyli do desygnatów tych nazw. Definiens stara się uchwycić to, co jest istotne dla danego przedmiotu (i tylko dla niego), a więc charakteryzuje sam przedmiot oznaczany przez ten wyraz. Innymi słowy mówiąc, definicje realne podają jednoznaczną charakterystykę przedmiotów, wskazując ich cechy istotne, które można orzec tylko o tych przedmiotach. Definicje realne są zdaniami w sensie logicznym, co oznacza, iż mogą być prawdziwe bądź fałszywe, a to rozstrzyga się na podstawie trafności empirycznej.
Definicje nominalne (projektujące) ustalają znaczenie danego terminu. Najczęściej posługujemy się nimi wówczas, gdy po raz pierwszy wprowadzamy jakieś pojęcie, gdy wyłuszczamy znaczenie jakiegoś wyrazu. Definicja nominalna nie jest zdaniem w sensie logicznym, toteż nie może być oceniana w kategoriach prawdy lub fałszu, co najwyżej w kategoriach przydatności lub użyteczności. Definicja nominalna jest zatem efektem pewnego konsensusu, konwencji co do sposobu użycia danego terminu. Definicjami nominalnymi i operacyjnymi posługujemy się w procesie badawczym.
Definicje operacyjne (inaczej instrumentalne) polegają na określeniu operacji badawczych, dzięki którym będzie można orzec czy i w jakim stopniu ma miejsce taki stan rzeczy, który dowodzi istnienia zjawisk nazwanych danym pojęciem.

Osobliwości nauk społecznych

Podstawą przedmiotową swoistości nauk o polityce jest człowiek myślący wraz z jego zachowaniami. W związku z tym —

badacz często występuje równocześnie w dwóch funkcjach: jako podmiot (obserwator) i przedmiot poznania (obserwowany). Brakuje więc dystansu poznawczego pomiędzy osobą badacza a przedmiotem badanym, jaki występuje w naukach przyrodniczych Po drugie —
osobie ludzkiej („podmiotowi”) współcześnie przypisuje się szereg praw (podmiotowych), uważanych za wrodzone lub nabyte, zwanych także „naturalnymi”. Idea ta ma bardzo dużą siłę oddziaływania, szczególnie w krajach cywilizowanych. W następstwie nie są dopuszczalne liczne techniki zbierania danych, które naruszałyby, np. nietykalność cielesną osób, ich wolność (przez użycie przemocy), prawo do prywatności oraz wiele innych. Prawa te są podstawą współczesnych ustrojów, zawarte w konstytucjach i umowach międzynarodowych, bardzo starannie realizowanych. Wiele typów informacji pozostaje w wyłącznej dyspozycji ich posiadaczy, jak np. dane osobiste, służbowe, poufne i tajne (w różnym stopniu). W następstwie ograniczone są prawnie możliwości zorganizowanej obserwacji, obserwacji uczestniczącej, eksperymentu (pełnego).

c.d.

Niekiedy badacze muszą długo czekać na dane utajnione przez władze państwowe. Otwieranie archiwów często jest decyzją polityczną. Można ogólnie stwierdzić, że badania licznych zjawisk politycznych uzależnione jest właśnie od decyzji politycznych.
Badania zjawiska świadomości osoby stwarzają nie tylko trudności techniczne — dotarcia do myśli, merytoryczne — zrozumienia myśli, ale także powodują zmiany w stanach psychiki. Motywacje ludzkie są nie tylko „delikatną materią”, łatwo zmienną, lecz także trudną do określenia przez wagi i miary. Trudności w zrozumieniu myśli stwarza „współczynnik humanistyczny” w określeniu F. Znanieckiego. Przynajmniej niektóre przekazy kulturowe muszą być bowiem odbierane w relacji do ich przewidywanych odbiorców (ich rozumienia), nie zaś kogoś postronnego. Mówiąc językiem S. Ossowskiego „zjawiska, procesy i rzeczy, którymi zajmują się nauki społeczne, stanowią przedmioty tych nauk wyłącznie jako korelaty świadomości...”

cd.2.

Motywacje te ulegają zmianom pod wpływem czynności badawczych. Poznanie jest czynnikiem zmian świadomości u osoby. Prognoza określonego zjawiska może doprowadzić do jego spełnienia się lub przeciwnie. Są to spotykane przepowiednie somorealizujące się oraz samounicestwiające się.
Działania (decyzje) są uwarunkowane równocześnie niezwykłą ilością czynników od przyrodniczych zewnętrznych i wewnętrznych, do świadomościowych (wiedzy i preferencji). Uwarunkowania te szybko zmieniają się w czasie (w wymiarze życia ludzkiego), odmienne w przestrzeni (rozumianej geograficznie i kulturowo).

c.d. 3

Nauki społeczne oddziela bardzo mały dystans w stosunku do poznania potocznego (zdroworozsądkowego). Powszechnie w badaniach ignorowane są miary (pomiary), upraszczana ilość zmiennych, ignorowanie przeciwności itp.
Dylemat metodologiczny S. Ossowskiego: pomiędzy dążeniem do rzetelności a dążeniem do trafności badań. Dążenie do rzetelności (to jest intersubiektywnej powtarzalności) wymaga standaryzacji technik, w tym między innymi stawiania pytań zamkniętych w ankietach lub wywiadach. Dążenie do maksymalnej trafności to jest do tego, żeby w każdej sytuacji wskaźniki wskazywały, a skale mierzyły te właśnie zjawiska i właściwości - przeciwnie, przy standaryzowanych metodach jest raczej nieosiągalne .

c.d. 4

Język nauk społecznych charakteryzuje emocjonalne zabarwienie, wieloznaczność oraz nieokreśloność. Stanowi to poważny zarzut, jednak … Nie zawsze użycie w nauce zabiegów introspekcji, empatii, czy wykorzystanie subiektywnych doświadczeń przynosi szkody obiektywnemu poznaniu (np. pomysły na problemy badawcze, tworzenie hipotez, czy weryfikacja wyników badań)
Nawet najbardziej elementarne prawdy mogą być odrzucone, jeżeli tylko ujawnią swoje funkcje grupowe, to jest prowadzą do naruszenia podstawowych interesów grupy.

Dyrektywy nauk przyrodniczych
Reprezentatywność próby
Normalizacja pomiaru, narzędzi i danych
Depersonalizacja procesu badawczego

Możliwości nauk społecznych

Każdy człowiek jest inny - trzebaby zbadać wszystkich
Pomiary termometrem, a pomiar pytaniem kwestionariuszem
Badanie bez udziału człowieka

zubaża, upraszcza rzeczywistość,

wymykają się zjawiska nietypowe

Problemy z wyciąganiem wniosków ogólnych

Mimo stosowania przez nauki społeczne wielu metod

dochodzenia do teorii znanych w n. przyrodniczych

(indukcja/dedukcja), rzadko kiedy rezultaty badań

upoważniają do wygłaszania praw o charakterze ogólnym (dla każdego x, który jest człowiekiem)

Powstaje dylemat:

wnioski pewne, ale mało ciekawe

albo

ciekawe, ale trudne do udowodnienia

Różnice geograficzne, polityczne, historyczne (czas), kulturowe

Funkcje nauki

Deskryptywna - jaka jest rzeczywistość? - DIAGNOZA

Eksplanacyjna - dlaczego dane zjawiska zaistniały - TEORIA

lub mają takie właściwości ?

Prognostyczna - jak będzie w przyszłości?- PROGNOZA

Instrumentalna - jakie podjąć decyzje, aby - EKSPERTYZA

osiągnąć dane rezultaty? SOCJOTECHNICZNA

Wyjaśnianie może przybrać postać

Wyjaśnianie - według kryterium zamierzonego celu

może mieć charakter idiograficzny albo nomotetyczny.

Wyjaśnianie idiograficzne ma miejsce wtedy, gdy próbujemy wyjaśnić pojedynczy przypadek, nawet w sposób szczegółowy, jednak nie dający nam prawa do uogólniania wniosków na inne przypadki.

Wyjaśnianie nomotetyczne (nomologiczne) ma na celu ustalenie ogólnej zasady, dotyczącej pewnej klasy zjawisk. Przyjmuje ono postać uogólnienia, które - niekiedy kosztem szczegółowości, dociera do prawidłowości pozwalających na ustalenie potencjalnego przebiegu zjawiska w przyszłości.

Indukcja /dedukcja

Indukcja i dedukcja to dwie perspektywy patrzenia na problem badawczy, dwa sposoby rozumowania

Procedura dedukcyjna a indukcyjna
procedura indukcyjna charakteryzuje się tym, że dochodzi się do praw ogólnych na podstawie stwierdzonych faktów; wyprowadza wnioski ogólne z przesłanek, będących poszczególnymi przypadkami tych wniosków. Indukcja charakteryzuje się tym, że twierdzenie początkowe jest zdaniem empirycznym (dotyczy zdarzeń obserwowalnych) i jest ono wyjaśniane przy pomocy założeń dotyczących zdarzeń nieobserwowalnych.
procedura dedukcyjna jest procedurą odwrotną - przechodzi od tego co ogólne do tego, co szczegółowe. Dedukcja wychodzi od prawa o charakterze ogólnym, od wzorca oczekiwanego na podstawie operacji logicznych bądź teoretycznych, zmierza do konkretnego przypadku, w którym poszukuje odzwierciedlenia owego wzorca. Rozumowanie dedukcyjne może przybrać dwojaką postać: wnioskowania - kiedy na podstawie przyjętego za prawdę prawa ogólnego wypowiadamy wnioski dotyczące poszczególnego przypadku, albo też postać sprawdzania - kiedy dokonujemy weryfikacji prawdziwości ogólnej prawidłowości poprzez zderzenie jej z konkretnym przypadkiem.
Narzędzia poznania nomologicznego

Definicje

Zmienne

Wskaźniki

Korelacje

Związki przyczynowo-skutkowe

Definicje - równoważnik pojęcia nieznanego wyrażony w postaci pojęć znanych
Definicje realne, wyjaśniając znaczenie pojęcia odnoszą się do oznaczanych przez nie przedmiotów, czyli do desygnatów tych nazw opisując cechy istotne, które można orzec tylko o tych przedmiotach. Definicje realne są zdaniami w sensie logicznym, co oznacza, iż mogą być prawdziwe bądź fałszywe.
Definicje nominalne (projektujące) ustalają znaczenie danego terminu. Definicja nominalna nie jest zdaniem w sensie logicznym, toteż nie może być oceniana w kategoriach prawdy lub fałszu, co najwyżej w kategoriach przydatności lub użyteczności. Definicja nominalna jest zatem efektem pewnego konsensusu, konwencji co do sposobu użycia danego terminu.
Definicje operacyjne (inaczej instrumentalne) polegają na określeniu operacji badawczych, dzięki którym będzie można orzec czy i w jakim stopniu ma miejsce taki stan rzeczy, który dowodzi istnienia zjawisk nazwanych danym pojęciem.

Definicja powinna podawać treści istotne z punktu widzenia danej dziedziny nauki

Stałe i zmienne

Cechy stałe

Cechy zmienne

Są wspólne dla wszystkich jednostek danej zbiorowości i nie podlegają badaniu, a jedynie decydują o zaliczeniu jednostki do określonej zbiorowości:

rzeczowe - właściwości, które charakteryzują określony zbiór osób, rzeczy lub zjawisk,
przestrzenne - gdzie badamy,
czasowe - jaki okres obejmuje badanie lub w jakim momencie się ono odbywa.

Są to właściwości, które różnią poszczególne jednostki statystyczne (głównie one podlegają obserwacji),

mierzalne - (ilościowe, kwantytatywne) - właściwości które można zmierzyć i wyrazić za pomocą odpowiednich jednostek fizycznych (np. w kilometrach, centymetrach), zalicza się również do nich cechy quasi-ilościowe (porządkowe), kwantyfikują natężenie badanej właściwości przedstawionej w sposób opisowy, porządkując w ten sposób zbiorowość (np. oceny studentów: bdb, db, itp.),
niemierzalne - (jakościowe, kwalitatywne) - zwykle określane słownie (np. płeć).

Zmienne

Zmienna - to cecha badanego obiektu, która przybiera co najmniej 2 wartości

Zmienne w badaniach przybierają postać:

zmiennych niezależnych - pełniących w procesie wnioskowania rolę przyczyny zjawiska, tej cechy, która wpływa na inną cechę.
zmiennych zależnych - te, na które wpływa zmienna niezależna, pełniące w procesie wnioskowania rolę skutku).

Podział na zmienne zależne i niezależne ma charakter płynny, ponieważ w większości

przypadków to badacz ustala, w zależności od przyjętych hipotez, która ze zmiennych

uznana zostanie za niezależną, a która za zależną.

Znany jest też podział na:

zmienne ilościowe - dające się w sensowny sposób wyrazić w postaci liczb, jak wiek wzrost, liczebność grupy, frekwencja wyborcza)
zmienne jakościowe - wobec których wszelka kwantyfikacja nie ma sensu, jak np. zawód, przynależność do danej partii itp.).

Klasyfikacja zmiennych Lazarsfelda i Menzla:

Zmienne jednostkowe

zmienne absolutne - przysługują jednostce niezależnie od jej relacji z innymi. Do zmiennych absolutnych zalicza się wszystkie cechy biologiczne i demograficzne jednostek (np. płeć, wykształcenie)
zmienne relatywne - odnoszą się do jednostek, jednakże w ich relacjach z innymi ludźmi

- porównawcze - odnoszą cechy absolutne jednostek do

tych samych własności innych jednostek (wykształcenie, IQ)

- powiązane (relacjonalne) - opisują powiązania jednostek z otoczeniem i uzyskują sens wyłącznie w kontekście owych powiązań (prestiż, władza)

- kontekstowe - nie orzekają o cechach jednostki, lecz o cechach jej otoczenia (narodowość, miejsce zamieszkania)
Zmienne zbiorowe

1. zmienne analityczne - powstające w wyniku wykonania operacji matematycznych na własnościach każdego członka zbiorowości (najczęściej na własnościach absolutnych (miary średnie, częstości)

2.zmienne strukturalne - charakteryzują powiązania między elementami grupy oraz ukazują relacje każdego spośród członków zbiorowości do pozostałych (struktura klasowa,

3.zmienne globalne - są wyłącznie właściwościami zbiorowości, są nieredukowalne w żadnym razie do cech jednostkowych, jednak mają znaczący wpływ na różne cechy opisujące tę zbiorowość (np. poziom cywilizacji w danej zbiorowości, budżet gminy)

Wskaźniki

Zjawisko nieobserwowalne lub trudno obserwowalne, o którym chcemy wnioskować nazywać będziemy indicatum.

Wskaźnikiem nazywać będziemy takie zjawisko obserwowalne którego wystąpienie pozwala z dostatecznie dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że zaszło również indicatum.

Klasyfikacja wskaźników

Definicyjne - wskaźnik i indicatum łączy zależność o charakterze logicznym.

np. długość słupka rtęci w termometrze jako wskaźnik temperatury,

ilość osób głosujących na kandydata jako wskaźnik poparcia społecznego
Rzeczowe - wskaźnik i indicatum łączy zależność o charakterze rzeczowym

- empiryczne W i I należą do tej samej klasy zjawisk

np. Wskaźnikiem zamożności jest stan konta, model samochodu czy wielkość posiadanego mieszkania

-inferencyjne W i I należą do różnych klas zjawisk

Mają one zwykle charakter złożony, dopiero konfiguracja kilku wskaźników inferencyjnych pozwala na wnioskowanie o wystąpieniu indicatum

np. wynik w teście psychologicznym jako wskaźnik inteligencji, deklaracje ustne w odpowiedzi na pytania ankietera dotyczące sympatii politycznych).

Korelacje

Zależności między zmiennymi możemy badać jako związki przyczynowo-skutkowe lub korelacyjne.

Związek przyczynowo-skutkowy musi być udowodniony eksperymentalnie

Korelacja w naukach społecznych - zbieżność stanu, lub zmian występująca pomiędzy jakimiś parametrami badanych zmiennych. Badając zależności korelacyjne ograniczamy się do stwierdzenia współwystępowania, nie wysuwamy twierdzeń które jest przyczyną, a które skutkiem.

Jeżeli współczynnik korelacji wynosi 1 lub -1, to zmienne X i Y są całkowicie skorelowane (odpowiednio, dodatnio lub ujemnie);

dzieje się tak wówczas, gdy między nimi występuje zależność liniowa.

Jeśli współczynnik korelacji jest równy zeru, zmienne losowe są nieskorelowane.

Współczynnik korelacji obu zmiennych jest miarą ich zależności i jest równy 0 wtedy, gdy obie zmienne są niezależne.

Właściwy sposób podejścia do korelacji
Postawienie kilku hipotez na temat związku pomiędzy zmiennymi
Sprawdzenie rozkładu wartości zmiennych
Pomiar istotności związku miedzy zmiennymi (chi kwadrat)
Pomiar siły związku między zmiennymi (współczynnik korelacji)
Stawianie tez o charakterze probabilistycznym, a nie o bezwzględnej zależności

Uwaga na zależności pozorne!

Korelacja pozorna - tendencja do zauważania związku między zmiennymi tam gdzie faktycznie ten związek nie zachodzi.

Związki przyczynowo-skutkowe

Aby udowodnić że zjawisko A jest przyczyną B nie wystarczy zwykłe stwierdzenie ich współwystępowania. Należy przeprowadzić badanie eksperymentalne, w którym badacz manipulując zjawiskiem A doprowadzi do zmian zjawiska B.

Warunki:

Zjawisko A poprzedza zjawisko B w czasie

Wykluczone jest pośrednictwo innej zmiennej

Niekiedy także znajomość natury badanych zjawisk pozwala pośrednio wnosić

które jest przyczyną, a które skutkiem (z pewnością raczej inteligencja

warunkuje wyniki w nauce a nie odwrotnie).

Klasyfikacja a typologia

Klasyfikacja - podział ze względu na jakieś jednolite kryterium, własność (zmienną)

/pełna i rozłączna/

Typologia - klasyfikacja oparta na kilku kryteriach równocześnie, albo różnic w natężeniu danej cechy

redukuje zbyt liczne klasy

typ idealny Maxa Webera

Teoria

Związki przyczynowo-skutkowe są ważnym elementem budowy teorii - naukowego wyjaśniania rzeczywistości.

Jaka powinna być teoria?

Wewnętrznie (logicznie) niesprzeczna
Niesprzeczna z obserwowalnymi faktami
Winna posiadać prostą strukturę umożliwiającą łatwą weryfikację jej prawdziwości
Winna być użyteczna - umożliwiać opis, wyjaśnianie i przewidywanie rzeczywistości

politologia

Metodologia badań politologicznych czerpie z metod badań społecznych.

Nauki społeczne badają procesy współżycia społecznego i procesy zachodzące w zbiorowościach ludzkich.Szczurkiewicz

Nauki te interesują się człowiekiem zdeterminowanym w swoim postępowaniu i właściwościach przynależnością do zbiorowości.
Politologia - nauka teoretyczno-empiryczna
Jak wszystkie nauki społeczne jest nauką empiryczną
Nie posiada w zasadzie odrębnych metod badawczych
Nauki empiryczne orzekają o prawdzie bądź fałszu zdań, z których się składają poprzez ich konfrontację z rzeczywistością
Owa rzeczywistość składa się z różnorakich wyników ludzkiej działalności i jest poznawalna wyłącznie w związku z człowiekiem
Naukami politycznymi są poszczególne dyscypliny humanistyczne, o ile ich przedmiotem badania są procesy uznane jako pozostające w sferze polityki