• Co to jest biblioterapia?

Jest to działanie terapeutyczne oparte o stosowanie wyselekcjonowanych materiałów czytelniczych jako środek wspierający proces terapeutyczny w medycynie.

Jest rodzajem psychicznego wsparcia, pomocy w rozwiązywaniu osobistych problemów, rodzajem oparcia w procesie osiągania bezpieczeństwa, środkiem do realizacji potrzeb.

Biblioterapia jest częścią terapii pedagogicznej.

• Trzy rodzaje biblioterapii.

• instytucjonalna - stosowana przez lekarzy w stosunku do pacjentów "zinstytucjonalizowanych", najczęściej chorych psychicznie

• kliniczna - praktykowana w dobrowolnych grupach pacjentów z problemami emocjonalnymi, jej głównym celem jest "wejrzenie w siebie" i doprowadzenie do zmiany sytuacji psychologicznej pacjenta

• wychowawcza (rozwojowa) - w której stosuje się książki (materiały) wyobrażeniowe i dydaktyczne dostosowane do osób zdrowych, ale borykających się z problemami wychowawczymi (rozwojowymi). Ten rodzaj biblioterapii może być prowadzony w szkołach (np. w bibliotece lub świetlicy) i ma za zadanie wspierać rozwój, samorealizację i zdrowie psychiczne uczniów.

• Fazy procesu biblioterapeutycznego.

1. faza identyfikacji

to etap, w którym uczestnik biblioterapii odczuwa podobieństwo do bohatera książki czy filmu (ON JEST TAKI JAK JA / JA JESTEM TAKI JAK ON).

2. projekcja

będzie miała miejsce, gdy :użytkownik narzuca bohaterowi własną >> teorię życia<<, chcę wpływać na bieg wydarzeń. (JA CZUJĘ TO SAMO CO ON).

3. Katharsis

czyli kumulacja takich uczuć jak poczucie oczyszczenia, silne wzruszenie, zachwyt itp. „ODKRYCIE”, OCZYSZCZENIE - JA MOGĘ TAK ZROBIĆ, WŁAŚNIE TAK JAK ON ZROBIŁ, JA TEŻ MOGĘ - pojawia się wiara, oczyszczenie z niemocy i beznadziei (takie: dobrze widoczne światełko w tunelu - wiele jeszcze przede mną, ale to światło jest coraz wyraźniejsze).

4. wgląd

czyli włączenie nowych wartości do własnego systemu i celów życiowych (UCZUCIE PRZYNALEŻNOŚCI, ZROZUMEINEI INNYCH I SIEBIE, AKCEPACJA, WŁACZENIE NOWYCH WARTOŚCI I CELÓW DO SWOJEGO ŻYCIA).

• Czym jest terapia reminiscencyjna?

Terapia reminiscencyjna (wspomnieniowa) to terapia polegająca na wspominaniu najbardziej znaczących doświadczeń osobistych, wykorzystująca takie narzędzia jak na przykład fotografie, pamiętniki, autobiografie, stare przedmioty i tym podobne. Terapia reminiscencyjna definiowana jest jako czynność lub nawyk myślenia o czymś lub łączenia przeszłych doświadczeń, szczególnie tych osobistych, najbardziej znaczących. Może przybierać formę terapii grupowej lub indywidualnych spotkań terapeutycznych.

• Choroba nowotworowa dzieci.

• Ojciec medycyny - Hipokrates (ok.460 - 377 pne) określił nowotwory mianem raka (karkinos - skorupiak).

• Po raz pierwszy słowa łacińskiego na określenie raka - cancer - użył rzymski lekarz Calsus (53 pne). Ona pojęcia były przez wieli używane na określenie nie gojącego się na skórze owrzodzenia, którego powolny rozrost przypominał pełzanie raka.

• Schorzenia nowotworowe u dzieci stanowią grupę ponad 200 jednostek chorobowych (ze względu na przyczyny, podatność leczenia).

• Ocenia się, że obok urazów i zatruć - nowotwory dziecięce są główną przyczyną zgonów dzieci między 0 - 19 rokiem życia.

• W krajach o wysokim standardzie życia notuje się rocznie od 110 - do 130 nowych zachorowań na nowotwory na milion dzieci. Oznacza to, że ryzyko wystąpienia nowotworu w ciągu pierwszych 15 lat życia wynosi 1 na 600.

• W Polsce jest około 12 milionów dzieci i młodzieży w wieku do 18 roku życia - w związku z tym można oczekiwać około 1200 - 1600 zachorowań rocznie. Szacuje się, że w Polsce aktualnie około 5 - 6 tysięcy dzieci jest w trakcie leczenia lub po leczeniu choroby nowotworowej.

• Najczęstszą postacią dziecięcego nowotworu złośliwego jest białaczka.

- ostra limfoblastyczna

- ostra szpikowa

- pozostałe to białaczki szpikowe przewlekłe.

• Najczęściej występującą jest białaczka ostra limfoblastyczna (około 35 % wszystkich nowotworów dziecięcych).

• Białaczka ta występuję najczęściej pomiędzy 3 a 6 rokiem życia.

• Nowotwory wieku dziecięcego występują częściej u chłopców niż dziewczynek (stosunek 4:3). Również wśród chłopców jest większa umieralność.

Problemy dziecka chorego na nowotwory;

• długotrwałość leczenia,

• tabu nowotworowe,

• konsekwencje chemioterapii (wygląd - stąd problemy z samoakceptacją i rówieśnikami).

• Kształtowanie się obrazu śmierci u dziecka.

Kształtowanie obrazu śmierci u dziecka następuje wraz z wiekiem.

Przestrzeganie i rozumienie śmierci podlega trzem etapom:

I FAZA: Dzieci poniżej 5 roku życia

U małych dzieci (2-3 letnich) rozwija się myślenie konkretno-obrazowe, dlatego też dzieci małe kształtują swoje postrzeganie śmierci poprzez obserwację zwierząt, martwych owadów - dziecko dostrzega brak ruchu, niezdolność do jedzenia, picia. Zasadniczo dziecko nie boi się śmierci, jednak silniej przeżywa choćby chwilowe rozstanie z matką - bowiem u dziecka w tym wieku istnieje praktycznie jedynie teraźniejszość, dlatego nawet chwilowe odejście osoby bliskiej, znaczy dla dziecka tyle co odejście na zawsze. Traktują śmierć jako zjawisko odwracalne, jakby sen, po którym można się obudzić, wyjazd, z którego można wrócić.

Do 3-4 roku życia śmierć jest dla dziecka rozstaniem, ale nie na zawsze. Nie rozumie ono pojęć „koniec”, „cmentarz”, „grób” - nic mu one nie mówią.

Między 4 a 6 rokiem życia dziecko ma różne wyobrażenia na temat śmierci. Chce wiedzieć co jest po śmierci, dużo pyta, chce rozmawiać na ten temat. Wciąż jednak jest to dla niego zjawisko odwracalne („umrzeć to tak, jakby zasnąć”, „to to samo co żyć, ale gdzie indziej”).

II FAZA: Dzieci w wieku 5 do około 8-9 lat

Śmierć w ich mniemaniu jest traktowana niby jako zjawisko nieodwracalne, ale nie ma ono powszechnego charakteru - dotyczy innych.

U dzieci tuz powyżej 5 roku życia - personifikacja śmierci (szkielet, coś białego).

Powyżej 6 roku życia zaczyna rozróżniać śmierć i sen, odwołuje się do zwierząt, bajek.

Wiek 8-9 lat - punkt zwrotny w rozumieniu śmierci - dziecko widzi ja jako zjawisko biologiczne.

III FAZA: Dzieci powyżej 9 roku życia

Dzieci powyżej 9 roku życia ujawniają realistyczny pogląd na śmierć - jest to zjawisko nieuchronne, oznacza koniec życia człowieka.

W wieku około 10 lat dziecko zaczyna pojmować, że śmierć jest nieodwracalna. Pojawia się wtedy często lęk przed ciemnością, który tak naprawdę jest lękiem przed śmiercią. Śmierć ma postać, jest personifikowana. Dziecko rozumie ją często w ten sposób: „umierają chorzy i starzy, bo nie potrafią szybko biegać”. Zaczyna się bać, że ono też umrze. W tym wieku dziecko zaczyna się zastanawiać nad swoją śmiertelnością, bawi się w pogrzeb.

Dziecko przeżywa śmierć osób bliskich i nie jest mu ona obojętna, a nie okazuje tego, ponieważ nie ma jeszcze dobrej zdolności werbalizowania swoich stanów. Dodatkowo jego lęk w takiej sytuacji potęguje zachowanie dorosłych, którzy płaczą.

Dodatkowo lęk potęguje zachowanie dorosłych, którzy płaczą.

• Śmiertelnie chore dzieci wiedzą na ogół więcej, niż wydaje się rodzicom.

• Dzieci obserwują twarze rodziców, gdy ci rozmawiają z lekarzami.

• Słuchają uważnie, gdy rodzice rozmawiają z innymi członkami rodziny.

• Widzą łzy, dostrzegają fałszywe uśmiechy i wszelkie zabiegi otaczających ich ludzi zmierzające do ukrycia cierpienia.

• Wiadomo również o przypadkach, kiedy śmiertelnie chore dzieci udawały, że śpią, aby dowiedzieć się czegoś o swoim stanie zdrowia.

Ukrywanie powagi sytuacji powoduje u dziecka tylko dodatkowe lęki.

Czego boją się najbardziej:

Lęki śmiertelnie chorych dzieci będą się różniły w zależności od wieku dzieci.

Do piątego roku życia dzieci bardziej niż śmierci boją się rozstania z rodzicami. Są one zbyt małe, aby zrozumieć pojęcie śmierci, tak więc nie martwią się w istocie tym, że są śmiertelnie chore; martwią się, ponieważ „śmierć” oznacza dla nich, że będą same, opuszczone przez rodziców. Podczas rozmowy z dziećmi tym wieku, najlepiej nie koncentrować się na śmierci. Należy poświęcić energię, aby przekonać je, że nigdy rodzice ich nie opuszczą, że będą przy nich podczas zabiegów.

• Mechanizmy obronne w trakcie choroby

• jestem poważnie chory

• jestem poważnie chory, ale wyzdrowieję

• jestem ciągle chory, ale wyzdrowieję

• jestem ciągle chory i nigdy nie wyzdrowieję

• jestem umierający

• Badania personelu pielęgniarskiego pokazują, że ponad 60% nie porusza tego tematu w rozmowie z dziećmi, około 30% unika odpowiedzi, 21% używa określeń zastępczych (żadna z badanych nie mówiła wprost dziecku o niebezpieczeństwie śmierci).

• Mało tego, aż 19% pielęgniarek paliatywnych uważało, że nie jest celowe, aby rodzice dziecka byli przy nim aż do kresu życia; 3% pielęgniarek uważa, że umierające dziecko nie powinno mieć kontaktów z rówieśnikami.

Rysunki pozwalają dzieciom na ekspresję swoich uczuć, wyrażenie tego, czego nie umieją zwerbalizować

• W pracach małych dzieci umierających najczęściej pojawia się motyw

• krzyża

• ptaków w kształcie litery v

• domy bez fundamentów

• morze, na którym płynie samotna łódka.

Dzieci chore chętnie sięgają po kredki, kiedy czują się zagrożone - szczególnie badaniami inwazyjnymi, złym samopoczuciem. Dzieci sadzą, że będą żyć dalej, ale pod inną formą, postacią

Swoje choroby dzieci z nowotworem przedstawiały w następujących symbolach:

• robak

• skorpion

• wielkie szare jajko, z którego wylęga się potwór

• roboty

• postaci z kreskówek

• Czego boją się dzieci w związku ze śmiercią? (o czym należy z nimi rozmawiać)

-lęki śmiertelnie chorych dzieci będą się różniły od wieku dziecka,

-do 5 roku życia dzieci bardziej niż śmierć boja się rozstania z rodzicami.

Są one zbyt małe aby zrozumieć pojęcie śmierci, a więc nie martwią się w istocie tym że są śmiertelnie chore , martwią się ponieważ „ śmierć oznacza dla nich ,że będą same, opuszczone przez rodziców.”

-Podczas rozmowy z dzieckiem najlepiej nie koncertować się na śmierci,

-Należy poświęcić energie oraz przekonać iż rodzice nigdy ich nie opuszczą, że będą podczas zabiegów.

• Syndrom Damoklesa (w kontekście rozmowy o chorobie).

„ Im wcześniej dziecko pozna diagnozę, z tym większym prawdopodobieństwem dobrze przystosuje się do sytuacji… Bezpośredniość i otwartość we wszystkich kwestiach związanych z chorobą wydaje się zapewniać lepsze przystosowanie dzieci chorych na raka”.

Miecz Damoklesa, przenośnie: wyrok losu, niebezpieczeństwo, zagrożenie nieubłaganie wiszące nad człowiekiem.

- Psychologiczne podłoże kryzysu jest związane ze wzbudzeniem osobowej konfrontacji ze śmiertelnością. Nawet jeśli leczenie jest zakończone sukcesem, pacjent może w tym upatrywać tylko niewielki sens wydłużanego życia, co może być przyczyną depresyjnego nastroju, powstania zmienionego "okaleczonego obrazu własnego ciała", lęku - głównie przed wznową. Reakcje takie nazwano syndromem Damoklesa.

Autorzy, którzy opisali ten syndrom, Koocher i O'Malley, dostrzegali w nim podobieństwo do reakcji antycypujących nieszczęście, obserwowanych w rodzinach pacjentów umierających na różne przewlekłe choroby.

• Fazy wg E. Kubler-Ross

E. Kubler-Ross: pięć etapów reakcji, przez które przechodzą rodzice, gdy uświadomią sobie, że ich dziecko umiera. To, na jakim rodzice są etapie, ma wpływ na ich rozmowy z dziećmi i na dobór słów.

1. Zaprzeczanie

• nie mówią dziecku nic na temat jego złego stanu zdrowia, ponieważ wierzą, że śmierć nie nadejdzie.

• wmawiają sobie natomiast, że popełniono błąd, że pomoże jakaś cudowna kuracja, że to wszystko nie dzieje się naprawdę.

2. Gniew

Kiedy nie da się już zaprzeczać sytuacji, następuje manifestowanie gniewu i wściekłości.

Dzieci często stają się świadkami wybuchów złości rodziców, którzy krzyczą na lekarzy, na siebie nawzajem, na Boga czy na innych członków rodziny.

Rodzice łatwo tracą panowanie nad sobą w kontakcie z innymi dziećmi albo, czasami, nawet z dzieckiem, które jest chore.

Na tym etapie śmiertelnie chore dzieci mogą się obwiniać za złość rodziców. Nadal jednak rodzice nie są w stanie rozmawiać z dziećmi o śmierci.

3. Błagania

Rodzice pogrążeni w żalu mogą obiecywać, że porzucą złe nawyki lub podejmą się heroicznych zadań, aby zjednać sobie Boga.

Wszystko to w zamian za wyleczenie dziecka czy nawet przedłużenie na jakiś czas jego życia.

Na tym etapie rodzice mogą zacząć zapewniać dziecko, że wkrótce wyzdrowieje i będzie się cieszyło dobrym samopoczuciem.

4. Depresja

Rodzice śmiertelnie chorego dziecka nie są już w stanie skutecznie zaprzeczać powadze sytuacji. Zwykle pojawiają się symptomy depresji.

Na początku rodzice są zrozpaczeni cierpieniem dziecka i zmianami w jego wyglądzie, jeśli takowe występują. Wraz z upływem czasu rodzice zaczynają odczuwać inny typ żalu, przygotowując się na ostateczne rozstanie z dzieckiem.

Podczas tego etapu dzieci również są bardzo smutne i martwią się o rodziców, którzy często płaczą.

5. Akceptacja

• Jeśli rodzice mają dość czasu i znajdą wsparcie do przetrwania pierwszych czterech etapów, będą rozmyślać o zbliżającym się końcu z pewną dozą spokojnego oczekiwania.

• Akceptacji nie należy mylnie brać za szczęście, ale postrzegać ją jako rychłe uwolnienie się od uczuć.

• To taki etap, kiedy odchodzi ból, walka jest zakończona, a rodzice mają czas na odpoczynek przed ostateczną podróżą dziecka.

• Model biomedyczny, holistyczny - różnice.

Model biomedyczny - założenia

• ludzki organizm można całkowicie wytłumaczyć w kategoriach procesów empirycznych.

• Organizm (teoria ewolucji) dąży jedynie do reprodukcji i przetrwania

• Do dobrego zrozumienia organizmu

będzie konieczny rozbiór złożonego biomechanizmu na prostsze elementy

(= wiedza medyczna)

• Ludzki umysł i życie duchowe nie mają większego znaczenia

• Zdrowie człowieka jest rozumiane wyłącznie jako prawidłowo funkcjonujący organizm biologiczny. Choroba więc będzie interpretowana jako zakłócenie tych normalnych funkcji ludzkiego ciała.

Leczenie:

• ustalenie przyczyny odstępstwa od normy w przebiegu poszczególnych procesów biochemicznych i na poszukiwaniu środków, aby temu zaradzić.

• Z pola widzenia lekarza znika pacjent jako człowiek i osoba

Model holistyczny (aksjomedyczny)

• Rozumienie zdrowia, choroby i terapii w obrębie podejścia holistycznego jest szersze i obejmuje większą liczbę czynników

• człowiek rozumiany jest jako istota,

• która oprócz aspektu cielesnego posiada również swój wymiar psychiczny i duchowy. Zdrowie nie sprowadza się jedynie do sprawności systemu biologicznego, lecz stanowi stan dynamicznej równowagi wielu systemów obejmujących biologiczne, psychiczne i społeczne poziomy funkcjonowania jednostki”.

• nie pomniejsza roli badań ściśle empirycznych (biomedycznych).

• Szczególne miejsce przyznaje wewnętrznym, duchowym zdolnościom i siłom człowieka.

W procesie terapii pojawią się takie zagadnienia jak:

• równowaga psychiczna,

• jasno określone cele życiowe,

• sposób przeżywania wartości duchowych. Model ten będzie naturalnie podkreślał łączność pomiędzy chorobami somatycznymi a ludzką psychiką i duchowością.

• Prowadzenie terapii ściśle biomedycznej PLUS jasne i intencjonalne odniesienie się do całej osoby pacjenta.

• Od indywidualnego lekarza wymaga on wypracowania większej wrażliwości na człowieka i jego cierpienie.

- umiejętność poświęcenia większej ilości czasu na

rozmowę z pacjentem.

- posiadanie pewnych umiejętności psychoterapeutycznych (np. umiejętności aktywnego słuchania, empatii itd.).

• Co to jest sylwoterapia? (drzewoterapia)

Pobudzenie organizmu do samoleczenia, poprzez przebywanie w obecności drzew . Dotykanie, głaskanie, przytulanie ułatwia powrót do równowagi z naturą, czyli równowagi z całym naszym organizmem. Do tej terapii należy wybrać konkretne drzewa dotykać je czołem gołymi stopami, plecami ,dotykać je konkretnymi częściami ciała.

• Hortiterapia (ogrodoterapia)

Wykorzystywanie roślin i prac ogrodniczych przez profesjonalnych terapeutów w celu poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego chorych.

W Polsce hortiterapia nie jest oficjalnie uznaną przez ośrodki medyczne formą terapii i rehabilitacji, chociaż zajęcia ogrodnicze włączane są do programów ośrodków dysponujących zapleczem ogrodniczym, takich jak domy opieki społecznej, szpitale psychiatryczne, ośrodki odwykowe, warsztaty terapii zajęciowej.

• Prekursorzy pedagogiki terapeutycznej.

-Z. Sękowaka- wyróżniła dział pedagogiki specjalnej leczniczej (podtrzymującej)

J. Doroszewski- inicjatorka teoretycznych postaw pedagogiki leczniczej:

-pedagogika dzieci przewlekle chorych nie ma specjalnej nazwy; terapia wychowawcza jest stosowana do każdego działu pedagogiki specjalnej.

- temin dziecko „ kalekie” długo terminował wśród literatury. Używany przez A. Hulka, F. Gamulczaka, Z. Sekowska, J. Dobroszewską, uznano za anachronicznie dopiero w latach 90. Aktualne stosowane jest pojęcie „dziecko z dysfunkcja narządu ruchu i niesprawne ruchowo”.

• Postawy społeczne wobec osób upośledzonych umysłowo

-Wyróżnia się trzy aspekty postaw społecznych:

POZNAWCZY- polegający na porównywaniu cech przedmiotu postawy przyjętymi standardowymi wzorcami i dokonywaniem wartościującej oceny;

EMOCJONALNY- obejmujący pozytywne i negatywne doznania wynikające z kontaktu z przedmiotem postawy;

MOTYWACYJNY- ukierunkowujący zachowania „do” lub „od” przedmiotu postawy.

Wobec osób niepełnosprawnych społeczeństwo przyjmuje postawy pozytywne (akceptujące), negatywne (odtrącające), neutralne i postawy pośrednie (niezidentyfikowane).

• Model biometryczny oraz model holistycznym.

- Model biometryczny-Dualizm, wyposażenie genetyczne. Definicja choroby-> Zakłócenia w funkcjach biologicznych , odbiegających od przyjętych norm medycznych.

Atakowanie zdrowia i choroby-> wykluczają się, Aktywny lekarz , pacjent bierny, Rola człowiek a jest ograniczona do zaleceń lekarza. Zewnętrzne zdrowie zależy od lekarzy i pielęgniarek, personelu.

- Model holistycznym-Holizm, równowaga możliwości(zasoby jednostki),wymagania otoczenia , zasoby biologiczne, psychologiczne, społeczne. Stan dynamicznej równowagi w relacji człowiek-otoczenie. Definicja choroby-> brak równowagi bio-psychicznej. Aktywny lekarz i pacjent. Świadoma aktywność podmiotu. Wewnętrzne zdrowie zależy od jednostki ( ode mnie)-

• Co to jest ból totalny? (jego składniki)

-BÓL TOTALNY- to ból wywołany chorobom nowotworową. Dotyczy on wszelkich sfer człowieka i negatywnie wpływa na nie.

SKŁADNKI:

Ból fizyczny- nacieki nowotworowe, bólowe konsekwencje leczenia, schorzenia współistniejące.

Ból emocjonalny- lęk przed rozpoznaniem raka, lęk przed rozpoczęciem terapii, lęk przed bólem w przyszłości.

Ból socjalny- utrata pozycji społecznej, utrata znaczenia w rodzinie, utrata lub oddzielenie od bliskich przyjaciół.

Ból duchowy- lęk przed śmiercią, lęk kary po śmierci, zmiana wyglądu, poczucie bezsilności, beznadziei.

• Opieka paliatywne a leczenie paliatywne.

-OPIEKA PALIATYWNA (hospitacyjna)- w celach tej opieki mieści się zagwarantowanie możliwie najwyższej jakości życia osoby umierającej i jego rodzinie, zaspokojenie potrzeb fizycznych, psychicznych i społecznych, a także wsparcie rodziny w żałobie.

-LECZNIE PALIATYWNE- medycyna paliatywna nastawiona jest na leczenie objawowe chorób nieuleczalnych. Ból towarzyszący chorobie nowotworowej to chleb powszedni cierpiącego na nią człowieka. Silny ból odczuwa 75% chorych, których nowotwory są w średnio zaawansowanym stadium. Może być on spowodowany rozrastaniem się guza, uciskiem na nerwy i sąsiednie tkanki, a także przerzutami. Sama terapia przeciwnowotworowa stanowi jego dodatkowe źródło, zwłaszcza chemioterapia i radioterapia. Jest to leczenie, które nie oddziałuje jedynie na guza nowotworowego, ale również na zdrowe tkanki. Jego nieustanne odczuwanie wyzwala silne, negatywne emocje, prowadzące do wyczerpania psycho-fizycznego. Leczenie paliatywne ukierunkowane jest na uśmierzanie przykrych doznań. Długotrwałe leżenie prowadzi do bolesnych powikłań. Należą do nich odleżyny, powstałe na skutek ucisku skóry. Materace przeciwodleżynowe, regularna zmiana pozycji ułożeniowej i zabiegi poprawiające kondycję skóry - oklepywanie i nacieranie, pomagają zminimalizować ryzyko powstania odleżyn. Jest to dodatkowy aspekt leczenia paliatywnego. Ponadto chorym doskwierają uporczywe zaparcia, stany zapalne śluzówki jamy ustnej i przełyku. Dlatego istotną kwestią jest zapewnianie choremu wysokiego komfortu przy czynnościach fizjologicznych.

• Twórczyni opieki hospitacyjnej- Cicely Saunders.

To z jej inicjatywy w 1967 roku powstało w Londynie pierwszy specjalistyczny ośrodek opieki nad chorymi umierającymi na nowotwory w Europie- Hospicjum św. Krzysztofa. Miejsce to miało przynieść ulgę osobom chorym w okresie terminalnym, a zarazem stwarzać sprzyjające warunki do godnej i spokojnej śmierci. Jest uważana za twórczynię nowoczesnej medycyny paliatywnej. Była pielęgniarką w czasie II wojny światowej. W 1947 poznała polskiego kelnera, uciekiniera z warszawskiego getta, Dawida Taśmę, umierającego w szpitalu na raka. Rozmowy z nim miały ogromny wpływ na dalsze działania Cicely. Zmarła w 2005 po kilkuletnich zmaganiach z chorobą nowotworową.

• Eutanazja (rodzaje eutanazji)

• Eutanazja a prawo do tzw. godnej śmierci

• Eutanazja a świadoma „zgoda” osoby niepełnosprawnej intelektualnie czy chorej psychicznie

• Leczenie a ingerencja w wyroki boskie

• Pojęcie "eutanazja" po raz pierwszy pojawiło się najprawdopodobniej w V w. p.n.e., w komedii Kratinosa o nieustalonym tytule.

• Określił on w ten sposób "osobę mającą dobrą śmierć" nie wyjaśniając sensu tego terminu.

• Po raz kolejny pojęcie to zostało użyte pod koniec IV w. p.n.e. przez innego greckiego poetę - Menandra. Drugie znaczenie nadane terminowi "euthanatos", określało "łatwą śmierć" będącą efektem posiadania dystansu do własnego życia.

Dopuszczalność eutanazji jest trudnym zagadnieniem etycznym. Ma ona zarówno zwolenników, jak i przeciwników.

Konflikt racji bierze się z różnych systemów wartości, jakimi kierują się obie strony sporu.

Przeciwnicy eutanazji uważają życie za święty dar od Boga (głównie przeciwnicy eutanazji czynnej) albo uznają je za najwyższą wartość.

Zwolennicy natomiast twierdzą, iż ważniejsze są uszanowanie woli chorego, uchronienie go od cierpień oraz jego prawo do zachowania godności w rozumieniu, jakie on przyjmuje.

Eutanazja bierna (ortotanazja)

• zaniechanie dalszego sztucznego podtrzymywania życia pacjenta będącego w stanie agonalnym

Eutanazja czynna

„zabójstwo” z litości

Rodzaje eutanazji:

Samobójcza - kiedy chora osoba sama, na własną rękę podejmuje działanie bezpośrednio zabójcze.

Samowolna - jest podejmowana bez wiedzy pacjenta i jego rodziny.

Na żądanie - tzw. zabójstwo z litości, śmierć na prośbę z motywów litości.

Legalna - z upoważnienia instytucjonalnego do podejmowania działań eutantycznych, bez wiedzy chorego lub jego opiekunów.

Dobrowolna - na podstawie zezwolenia uprzednio, formalnie zadeklarowanego

• Objawy handykapizmu.

- „wariant drogowy”

- „nadczułość”- nadmierna wścibskość

- „taki uczciwy, mimo, że głuchy”

• Niewinne sformułowania a wyrządzanie przykrości:

„nie myślę o tobie, jak o niewidomym”,

„ jesteś inteligentny, mimo swojej ślepoty”,

„taki uczciwy, mimo że głuchy”

• „my wariaci” - „wy - wariaci”

• „wariat drogowy”

• anegdoty jako „niewinna” forma dyskryminacji

• „nadczulność”

• Selfstigma - samonapiętnowanie.

• Piętno przeniesione.

Przeniesienie opinii z matki, ojca na dziecko. Np. jeśli matka, ojciec jest alkoholikiem to dziecko też będzie.

• Co to jest eugenika?

- to termin określający system poglądów głoszący możliwości doskonalenia cech dziedzicznych człowieka, a tym samym gatunku ludzkiego. (Francis Galton 1869)

• Zagadnienie z tyflopedagogiki- surdopedagogika.

• surdopedagogika- zajmuje się jednostkami z uszkodzonym narządem słuchu;

• tyflopedagogika- dotyczy jednostek z uszkodzonym narządem wzroku;

• Mechanizmy obronne (pozytywne i negatywne).

-W sytuacji choroby człowieka można uruchomić dwojakie psychiczne mechanizmy:

NEGATYWNE- pomagają uzyskać cel polegający na ucieczce lub obronie przed lękiem.

MECHANIZMY NEGATYWNE:

AGRESJA- przejawiać się może oporem lub negatywizmem. W skrajnych przypadkach osoby chore zadają sobie ból, a nawet przejawiają zachowania autodestrukcyjne (samobójstwo).

REGRESJA- cofniecie się do wcześniejszych faz rozwojowych, obniżenie się poziomu intelektualnego, kulturalnego lub społecznego.

UCIECZKA- swoisty rodzaj samoobrony, wyrażający się unikaniem kontaktu z innymi ludźmi, z którymi wiążą się frustracyjne doznania, unikanie miejsc, które kojarzone są z doznaniem przykrości itp.

PROJEKCJA- rzutowanie winy za swoje niepowodzenia na kogoś drugiego; może to być np. obwinianie najbliższego otoczenia za wystąpienie choroby, nasilanie objawów itp. Otoczenie wydaje się obce i wrogie.

REZYGNACJA- przejawia się ogólnym wyczerpaniem organizmu, zaprzestaniem walki w osiąganiu określonych celów, biernością i apatią.

SUGESTIA- tłumienie objawów choroby, spychanie faktu choroby na podświadomość. Osoba chora zaprzecza występowaniu choroby, świadomie lekceważy jej objawy i przypisuje im inne pochodzenie.

UPOZOROWANIE- jest to rodzaj zagłuszenia faktu, że jest się chorym. Zachowania osoby chorej są nieadekwatne do rzeczywistej sytuacji np. wisielczy humor.

FANTAZJOWANIE- ucieczka ze świata realnego do świata marzeń, jak również ucieczka w sen.

POZYTYWNE- pozwalające jednostce na utrzymanie i podniesienie szacunku dla siebie.

MECHANIZMY POZYTYWNE:

RACJONALIZACJA- obiektywna ocena własnej sytuacji życiowej, dokonanie swoistego bilansu (strat związanych z chorobą).

KOMPENSACJA- wyrównywanie rzeczywistego lub subiektywnego odczuwania przez osobę chorą stanu niezaspokajania jej potrzeb czy niezrealizowania marzeń, poprzez poszukiwanie i realizowanie nowych form aktywności, dostępnych człowiekowi w sytuacji choroby.

TRANSFORMACJA- doprowadzenie do zmiany celu życia na realny, możliwy do realizacji w sytuacji choroby, dokonanie przewartościowania.

15

---