PRAWO KARNE

ĆW - 19 II 2012 r.

SCHEMAT ROZWIĄZYWANIA KAZUSÓW:

1. Ustalenie podmiotu oceny (Kogo oceniamy).

2. Ustalenie przedmiotu oceny (Co? - wskazujemy fragment zachowania sprawcy, który będzie oceniany). „Za przedmiot oceny ...”

3. Ustalenie kryterium oceny (jaki przepis/przepisy mogą ocenić to zachowanie)

• Ustalenie dobra prawnego, które zostało naruszone (możemy znaleźć odpowiedni rozdział)

• Wskazanie wstępnej hipotezy kwalifikacji prawnej (znajdujemy odpowiedni przepis- art. i §)

• Redukcja zbiegu przepisów

4. Dowód na realizację znamion typu czynu zabronionego (z jakich znamion/elementów w przepisie składa się i czy w sytuacji tej sprawca spełnia te znamiona).

• Dowód na realizację znamion strony przedmiotowej (to znamiona podmiotu)

1. Znamię czynności wykonawczej

2. Znamię skutku (nie jest konieczne)

3. [Gdy jest b) to i c)]- spełnienie kryteriów obiektywnego przypisania skutku

4. Znamiona modalne (czas, miejsce, sposób popełnienia czynu)

• Dowód na realizację znamion strony podmiotowej (umyślność lub nieumyślność)

• Wniosek co do realizacji znamion określonego czynu zabronionego

5. Czy czyn jest bezprawny? (czy są kontratypy- okoliczności wyłączające bezprawność).

• Jak jest kontratyp dowód na realizację znamion - rozpisać znamiona

• Gdy przekroczył kontratyp- nie wyłącza się bezprawności

6. Czy czyn jest karalny?

• Czy są okoliczności wyłączające karalność, np. przedawnienie karalności, czynny żal, jak tak dowód na realizację znamion okoliczności wyłączającej karalność.

7. Czy czyn jest karygodny? (art. 115§2kk)

8. Czy czyn jest zawiniony?

• Okoliczności wyłączające winę, np. nieletniość, niepoczytalność, błąd co do prawa, błąd co do kontratypu jak tak, to dowód na znamiona.

9. Wniosek o popełnieniu przez sprawcę konkretnego przestępstwa.

FORMY STADIALNE/POCHÓD PRZESTĘPSTWA/DROGA REALIZACJI :

1. Zamiar (nie karalne)

2. Przygotowanie (karalne tylko jak jest to zaznaczone w ustawie)

3. Usiłowanie (zawsze karalne)

4. Dokonanie (zawsze karalne)

!!! Formy stadialne są tylko przy przestępstwach umyślnych, nie może być nieumyślne przygotowanie i usiłowanie!!!

PRZYGOTOWANIE

- musi charakteryzować się zamiarem bezpośrednim i w celu popełnienia przestępstwa

- nastawienie przestępcy

- nie- zamiar ewentualny

- tylko zamiar bezpośredni!

- 16§2- przygotowanie jest karalne wyjątkowo- ustawodawca musi taką klauzulę w ustawie zawrzeć, a jak nie to przygotowanie nie jest karalne.

Art. 16 § 1. Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, w szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania.  

§ 2. Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.  

Art. 17. § 1. Nie podlega karze za przygotowanie, kto dobrowolnie od niego odstąpił, w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich w przyszłości; w razie wejścia w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia czynu zabronionego, nie podlega karze ten, kto nadto podjął istotne starania zmierzające do zapobieżenia dokonaniu.  

§ 2. Nie podlega karze za przygotowanie osoba, do której stosuje się art.15§1

(gdy nie podlega każe za usiłowanie)

USIŁOWANIE

- zamiar bezpośredni lub ewentualny

- usiłowanie popełnienia konkretnego czynu

- to co jest wymagane do dokonania to i do usiłowania (czy bezpośredni czy ewentualny zamiar)

-Art. 14 - jest karalne tak samo jak dokonanie tzn. te same granice kary, ale może być złagodzenie. Zawsze jest wymierzana kara w niższych granicach kary niż w wypadku dokonania.

Art. 13 § 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.  

§ 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.

Art. 14. § 1. Sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa.  

§ 2. W wypadku określonym w art. 13 § 2 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.  

DOKONANIE

- dochodzi do dokonania, gdy zrealizowane zostały wszystkie znamiona typu czynu zabronionego

Rodzaje:

• Skutkowe - dokonane z chwilą wystąpienia skutku

• Bezskutkowe - dokonane z chwilą zachowania się sprawcy w określony sposób

Każde dokonanie jest popełnieniem, ale nie każde popełnienie jest dokonaniem!

popełnienie

dokonanie

!!! Interesuje nas zawsze tylko końcowe stadium przestępstwa (np. tylko dokonanie- a nie rozpoznanie usiłowania, mimo że było). Pomiędzy elementami stadialnymi jest subsydiarność- pochłaniają się.

PRZESŁANKI USIŁOWANIA (karalne)

Warunki:

1. Zamiar popełnienia czynu zabronionego.

2. Zachowanie bezpośrednio zmierzające do dokonania- ktoś swoim zachowaniem ujawnił zamiar i musi być realne/konkretne zagrożenie, odnosimy tylko do konkretnego czynu + musi być to ostatnie stadium przed dokonaniem.

3. Brak dokonania- 2 elementy:

• Usiłowanie nieukończone/niezupełne - sprawca nie wykonał wszystkich niezbędnych czynności do dokonania np. włamał się do samochodu ale nie umie odpalić silnika i przez to nie może ukraść.

• Usiłowanie ukończone/zupełne- sprawca wykonał wszystkie czynności mające prowadzić do dokonania czynności, ale skutek nie nastąpił, np. strzelił ale nie trafił, albo zapobiegł sam skutkowi.

CZYNNY ŻAL

- musi być skuteczny, musi się udać!

- dobrowolność- gdy sprawca ma świadomość, że ma możliwość kontynuowania, ale rezygnuje z zamiaru- i musi być ostateczna ta rezygnacja (a nie że przełoży sobie na inny dzień) + nie są ważne motywy, którymi sprawca się kieruje, nawet kiedy dostaje pieniądze aby nie popełnił czynu.

Art. 15 § 1. Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.  

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.  

USIŁOWANIE KWALIFIKOWANE- sprawca usiłujący dokonania czynu zabronionego, może tym samym czynem dokonać znamię innego czynu zabronionego np. mąż podał żonie truciznę aby ją zabić, ale nie umarła tylko miała paraliż kończyn.

USIŁOWANIE NIEUDOLNE

- karalne!!!

- od samego początku dokonanie nie jest możliwe, przedmiot niezdatny, lub nieodpowiedni środek, a sprawca jest w błędzie- myśli że się nadaje.

- np.: chciał zasiekać siekierą- myślał że żyje, a okazało się że wcześniej zmarł na zawał serca, a on siekał trupa

- np.: strzela do manekina

- np.: włamanie się do pustego sejfu

- np.: bez amunicji strzelał

!!! NIEUDOLNE ≠ NIEUDANE (jestem złym strzelcem)

Art. 13  § 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.

ĆW. - 4 III 2012 r.

FORMY ZJAWISKOWE CZYNU KARALNEGO:

1. 
   
   FORMY SPRAWCZE:

• Sprawstwo pojedyncze

• Współsprawstwo sensu stricte

• Sprawstwo kierownicze

• Sprawstwo polecające sensu largo

2. FORMY NIESPRAWCZE:

• Podżeganie

• Pomocnictwo

WSPÓŁSPRAWSTWO:

- to oparte na porozumieniu wspólne wykonanie czynu zabronionego

- jest możliwe także w przestępstwach nieumyślnych

- elementy:

• wspólne wykonanie

• porozumienie

- Przypadki wspólnego wykonania:

• Współsprawstwo równoległe/wielosprawstwo- każdy samoistnie realizuje wszystkie znamiona typu czynu zabronionego+ musi być porozumienie.

• Współsprawstwo dopełniające/właściwe - każdy realizuje jedynie część ze znamion typu czynu zabronionego na podstawie porozumienia i suma takich znamion jest przestępstwem i każdy odpowiada za całość!

• Współsprawstwo np. stanie na czatach, oświetlanie , wskazanie ofiary; nie wymaga się aby wykonał realizację choćby części znamion typu czynu zabronionego albo wcale ich nie wypełnia, ale musi włożyć istotny wkład, który warunkuje powodzenie akcji przestępstwa.

• Współsprawstwo koincydentalne - kilka osób w tym samym czasie i miejscu działają razem, ale bez porozumienia np. wywrócił się kontener z piwem i kilku świadków leci ukraść po kilka dla siebie bez porozumienia.

• Współsprawstwo sukcesywne - w trakcie realizacji znamion typu czynu zabronionego dołącza druga osoba i w trakcie czynu dochodzi do porozumienia. Ten co się dołączył odpowiada dopiero za przestępstwo od momentu w którym dołączył (np. kradzież z włamaniem- a dołączył jak już włamał się ktoś to odpowiada tylko za kradzież).

Art. 18 § 1 - Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.

- Porozumienie - to świadomość i wola współdziałania z inną osobą i musi być między nimi subiektywna więź.

EKSCES - wykroczenie poza granice porozumienia. Współsprawca nie odpowiada za eksces współdziałającego.

Art. 20 - Każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałających.

SPRAWSTWO KIEROWNICZE:

- Jedna osoba panuje/ma przewagę/steruje nad działaniem innych osób. Organizator i inicjator, działa nad przebiegiem + może działać.

- Przestępstwo nieumyślne- może odpowiadać sprawca kierowniczy (naruszenie reguł ostrożności).

- Może być oddzielna jedna osoba (np. sprawca kierowniczy) przestępstwo umyślne, a inni nieumyślne i na odwrót!

- Warunkiem dokonania sprawstwa kierowniczego jest wykonanie znamion typu czynu zabronionego przez wykonawcę

SPRAWSTWO POLECAJĄCE:

- istnieje stosunek zależności (realne władztwo nad osobą)

- sprawca polecający wykorzystuje tą zależność

- polega na wydaniu polecenia do wykonania czynu zabronionego

- sprawca polecający nie panuje nad przebiegiem

- to szczególny rodzaj przymusu psychicznego

PODŻEGANIE:

- nakłanianie innej osoby do dokonania czynu zabronionego

- oddziaływanie na psychikę (prośba, rada, wprowadzenie w błąd)

- tylko z działania

- w momencie nakłaniania osoba którą się podżega nie miała takiego zamiaru

- nie może być zamiar ewentualny podżegacza- podżegacz musi mieć zamiar bezpośredni („kto chcąc”)!

- podżeganie ma charakter skutkowy - nakłonienie + skutek w postaci decyzji/zamiaru wykonania czynu przez osobę nakłanianą.

Art. 18 § 2 - Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

POMOCNICTWO:

- ułatwienie przestępstwa innej osobie: fizycznie, psychicznie, przez zaniechanie, przez działanie, umyślnie, nieumyślnie, z zamiarem ewentualnym i bezpośrednim.

- pomocnictwo może być przed i najpóźniej w trakcie przestępstwa udzielana, ale nie po! Wyjątek: gdy wcześniej sprawcy obiecamy pomoc i po przestępstwie pomagamy.

- pomocnictwo jest karalne jak za sprawstwo

Art. 18 § 3- Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienia, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.

Właściwe podżeganie/pomocnictwo - do przestępstw nieumyślnych, nakłaniamy do niewłaściwego zachowania.

Niewłaściwe podżeganie/pomocnictwo - sprawca nakłania/ułatwia naruszając reguły ostrożności. Np. wręczenie kluczyków do samochodu osobie nietrzeźwej, dać dziecku broń załadowaną.

ĆW. - 18 III 2012 r.

WINA:

Zasada winy: Art. 1 § 3 kk - Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

TEORIE WINY:

1. TEORIE PSYCHOLOGICZNE - wcześniejsze; istota winy sprowadza się do psychicznego elementu.

• Teoria woli - psychologiczny związek o charakterze wolicjonalnym (umyślność), sprawca chciał/miał wolę lub godził się na przestępstwo.

• Teoria wyobrażenia - więź o charakterze intelektualnym. O więzi decyduje nie tylko zamiar ale i świadomość możliwości popełnienia czynu zabronionego (umyślność + nieumyślność)

2. TEORIE NORMATYWNE - istotą winy była zarzucalność - to negatywna ocena zachowania.

- wymagalność zachowania zgodnego z prawem

- jest przesłanką zarzucalności

- może sprostać normie - negatywna ocena, bo wybrał złą drogę

• Teoria kompleksowa - istotą winy jest umyślność + nieumyślność + elementy normatywne.

• Teoria czysta - obowiązuje teraz w kk. Wina to sam zarzut! Czysta ocena. Wina jest, gdy sprawcy można zarzucić przestępstwo.

Art. 9 kk : [Strona podmiotowa czynu. Umyślność i nieumyślność]:

§ 1 - Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.

§ 2 - Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.

§ 3 - Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć.

• Sama umyślność i nieumyślność (a nie wina umyślna i wina nieumyślna) - tak jest napisane w tym art.9 , a więc jest tylko przestępstwo umyślne lub przestępstwo nieumyślne- czyli „wina” to coś oddzielnego teraz.

FUNKCJE WINY:

1. Legitymująca - Nulla poena sine culpa - nie ma kary bez winy.

2. Limitująca - wina limituje karę. Stopień winy wskazuje granice reakcji - karę. [art.53]. Np.: art. 31§2- złagodzenie- przez ograniczenie poczytalności, art. 10§3- złagodzenie- nieletni.

PRZESŁANKI PRZYPISANIA WINY:

1. Sprawca ma być zdatny do przypisania mu winy (zdolność podmiotowa). Zdatność to:

- odpowiedni wiek (art. 10),

- poczytalność co najmniej ograniczona (art.31)

2. Możliwość rozpoznania bezprawności konkretnego czynu (art. 30) oraz możliwość rozpoznania, że nie zachodzi okoliczność wyłączająca winę (art.29)

3. Wymagalność zachowania zgodnego z prawem w konkretnej sytuacji (art.26§2 i art.318)

WINĘ WYŁĄCZAJĄ:

1. Błąd co do bezprawności.

Art. 30kk - Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

2. Usprawiedliwiony błąd co do kontratypu.

Art. 29kk - Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

• Działanie na rozkaz:

Art. 318kk- Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo.

• Art. 26 § 2kk - Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w §1 (stan wyższej konieczności), poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

3. Nieletniość

4. Niepoczytalność.

WIEK:

• Nieletni - do 17 roku życia (popełnił przestępstwo). Stosuje się wobec nich ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich; nie podlegają kk.

• Małoletni - nie używa się na określenie sprawcy, tylko na określenie pokrzywdzonego - do 18 lat.

• Młodociany - art.115§10- Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

• Art.10§2- przesłanki wyjątkowej odpowiedzialności nieletniego na podstawie kk- odpowiedzialność karna; po ukończeniu 15 lat; katalog czynów- to katalog zamknięty! Najważniejsze: 148, 156, 197, 280!- czyli: zabójstwo, ciężki uszczerbek na zdrowiu, gwałt, rozbój. Okoliczności sprawy (sposób popełnienia, rola jaką odegrał), stopień rozwoju (poziom intelektualny i emocjonalny), wiek, cechy charakteru, środowisko, warunki bytowe. Bezskuteczne poprzednie środki (ale nie jest konieczne zastosowanie kary!).

• Art.10§3- stopień winy jest mniejszy + nadzwyczajne złagodzenie kary.

• Art.10§4- sprawca 17-18 lat, stosuje się środki wychowawcze, lecznicze, poprawcze.

Art. 10 :

§ 1 - Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

§ 2 - Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art.134, art.148§1,2 lub 3, art.156§1 lub 3, art.163§1 lub 3, art.166, art.173§1 lub 3, art.197§3 lub 4, art.223§2, art.252§1 lub 2 oraz w art.280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

§ 3 - W wypadku określonym w §2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 4 - W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

Art. 54 :

§ 1 - Wymierzając karę nieletniemu albo młodocianemu, sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować.

§ 2 - Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności.

NIEPOCZYTALNOŚĆ, POCZYTALNOŚĆ OGRANICZONA:

Art. 31:

§ 1 - Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

§ 2 - Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 3 - Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

- Art.31§1- niepoczytalność- okoliczność wyłączająca winę; nie można wymierzyć kary, ale można stosować środki zabezpieczające

- Art.31§2- poczytalność ograniczona w stopniu znacznym, jest przestępstwo i zawiniony jest; można zastosować karę, ale zmniejszenie stopnia winy i może być nadzwyczajne złagodzenie kary.

Regułą jest poczytalność!!! - człowiek dojrzały jest poczytalny- świadomość!!!

Niepoczytalność :

1. Źródła niepoczytalności

- choroba psychiczna (np. schizofrenia, epilepsja, nerwica)

- upośledzenie umysłowe (wrodzone, nabyte- uraz mózgu)

- inne zakłócenia czynności psychicznych (np. zatrucie lekami, przełomy biologiczne- dojrzewanie, przekwitanie, silny strach, wzburzenie, stan hipnozy)

2. Następstwa tych stanów (z powodu niepoczytalności)

- następstwa: brak możliwości w czasie czynu rozpoznania jego znaczenia lub pokierowania swoim postępowaniem

- może być sytuacja, gdy nie kieruję swoim postępowaniem, ale rozpoznaję; ale jak nie rozpoznaję to i nie kieruję.

- rozpoznanie- sprawca nie zdaje sobie sprawy co robi (urojenie, omamy, upośledzenie); nie może określić co robi.

- Art.31§3- nietrzeźwy lub stan odurzenia

Koncepcje:

• Actio libera in causa - działanie wolne w przyczynie (1932r.). Jak ktoś sam się wprawił celowo w stan nietrzeźwości lub odurzenia po to żeby popełnić i popełnił czyn zabroniony- to jak poczytalnego się go traktuje- Nie jest to dobra koncepcja i skrytykowana.

• Rauschdelikt (czyt. rauszdelikt)- czyn jest karalny. Wprowadzenie się w stan nietrzeźwości lub odurzenia i popełnienie czynu zabronionego- traktuje się jak poczytalnego. To oddzielny przepis karny- to jest dobra koncepcja.

- Art31§3:

- sprawca mając zamiar spożywania - czyli umyślność sprawcy- sam się wprawił/dobrowolnie

- przewiduje lub mógł przewidzieć, że może wyłączyć lub ograniczyć poczytalność

- Wyjątki: np. upojenie patologiczne- chorobliwa nietolerancja na alkohol- ale to tylko jak pierwszy raz pił alkohol i nie wiedział że ma taką reakcję organizmu; alkohol wchodzi w interakcję z lekiem; podstępem ktoś mu podał.

BŁĄD:

(to niezgodność pomiędzy rzeczywistością, a tym co sobie uświadamiam)

• Nieświadomość - niedobór elementów co do tego co sobie uświadamiam, a to wystąpiło w rzeczywistości.

• Urojenia - w rzeczywistości coś nie wystąpiło, nadmiar elementów

BŁĄD:

• Pierwotny - wiem co robię, ale nie znam oceny prawnej

• Wtórny - ktoś jest w błędzie co do faktu - nie wie, że zachowanie które realizuje jest bezprawne, np. nie wie osoba z którą utrzymuje stosunki seksualne jest jego córką, ale wie że kazirodztwo jest bezprawne i karalne.

BŁĄD CO DO BEZPRAWNOŚCI:

Art.30- Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

• Error iuris - błąd co do prawa - tylko błąd w postaci nieświadomości bezprawności

- błąd pierwotny tylko

- wyłączający winę lub nadzwyczajne złagodzenie

Błąd co do prawa- tylko przy ograniczonej grupie przestępstw może wyłączyć winę lub powodować złagodzenie- są to tylko mala prohibitia

GRUPY PRZESTĘPSTW:

• MALA PER SE - zabójstwo, kradzież, gwałt - nie można w takich przestępstwach stosować wyłączenia winy- takie czyny to zło samo w sobie.

• MALA PROHIBITIA - mogą być w błędzie co do prawa- mogą wyłączać winę, np. przestępstwa gospodarcze, porządkowe.

BŁĄD CO DO OKOLICZNOSCI WYŁĄCZAJĄCEJ ODPOWIEDZIALNOŚĆ:

Art.29 - Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

2 Rodzaje błędu w tym art.:

• Błąd co do kontratypu- wyłączający bezprawność

• Błąd co do okoliczności wyłączających winę

Błąd w postaci urojenia w tym art.

jeżeli błąd jest usprawiedliwiony- to wyłącza winę,

jeżeli błąd jest nieusprawiedliwiony - to nadzwyczajne złagodzenie

ĆW - 1 IV 2012 r.

ZBIEG PRZEPISÓW - jeden czyn narusza kilka norm. Ten sam czyn realizuje znamiona kilki typów czynu zabronionego.

JEDNOŚĆ CZYNU. ZBIEG PRZEPISÓW USTAWY:

Art.11:

§1 - Ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo.

§2 - Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.

§3 - W wypadku określonym w §2 sąd wymierza karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu innych środków przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.

ZBIEG PRZEPISÓW USTAWY:

1. POZORNY- [Lex specialis derogat legi gnerali] - reguła specjalności. Tylko na pierwszy „rzut oka” wydaje się nam, że taki zbieg jest, a faktycznie zbieg nie zachodzi.

NP.: - Typy podstawowe i przepisy określające typy zmodyfikowane danego przestępstwa - to taka zachodzi zależność jak w zasadzie lex speciali derogat legi generali. Np. art. 148§1kk, 149kk niepoprawne rozumienie - 148 nie jest nadrzędny względem 149- więc należy przyjąć, że pomiędzy nimi nie zachodzi zbieg, bo one się wykluczają, więc jest to zbieg pozorny, bo nie ma zbiegu ;)

2. RZECZYWISTY

1. Właściwy- ten sam czyn realizuje kilka typów czynu zabronionego określonych w co najmniej 2 przepisach i nie da się do niego zastosować innych reguł wyłączających zbiegu przepisów. Sposoby rozwiązywania zbiegu właściwego:

• Idealny zbieg przestępstw - w kodeksie karnym skarbowym i kk wykroczeń stosuje się go. Przyjmuje się fikcję, że sprawca popełnił tyle przestępstw ile przepisów naruszył jednym czynem, i karę najsurowszą się stosuje na etapie wymierzania kary.

• Eliminacyjny zbieg przestępstw- w kodeksie wykroczeń. W przypadku zbiegu rzeczywistego stosuje się ten przepis, gdzie najsurowiej jest karany - najwyższy wymiar kary.

• Kumulatywny zbieg przestępstw- art.11§2kk- ten w kk jest tylko! Sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie kilku zbiegających się przepisach-> tworzymy kumulatywną kwalifikację prawną. Podstawą wymierzenia kary jest ten przepis, który ma najwyższy wymiar kary.

2. Niewłaściwy/ Pomijalny-jest możliwe zredukowanie zbiegających się przepisów do jednego. Sprawca danym czynem realizuje znamiona kilku typów czynu zabronionego, ale dla oddania zawartości bezprawia możliwe/właściwe jest zastosowanie jednego przepisu. Reguły wyłączania wielości ocen:

• Zasada subsydiarności [Lex prima derogat subsidiariae]. Przepis pierwotny uchyla stosowanie przepisu pomocniczego. Przepis pomocniczy stosuje się tylko wtedy

gdy nie stosuje się przepisu pierwotnego. Subsydiarność może miech charakter:

• Ustawowy- sam ustawodawca wskazuje, który przepis jest pomocniczy np. art.231§2- jedyny w kk!

• Milczący/Pozaustawowy- reguły wypracowane przez orzecznictwo, stosowanie. Zbieg mniej i bardziej zaawansowanych form stadialnych danego przestępstwa. Zbieg przepisów, które określają narażenie danego dobra i naruszenie tego samego dobra.

• Zasada konsumpcji [Lex consumens derogat legi consum ptae]. Przepis pochłaniający/konsumujący wyłącza stosowanie przepisu konsumowanego/pochłanianego. Należy stosować (rozpatrywać in concreto) indywidualne cechy czynu.

KAZUS:

Współsprawstwo dopełniające.

-157§1 - średni uszczerbek na zdrowiu,

- 280§1- rozbój

Zbieg niewłaściwy- reguła konsumpcji

Mariusz:

+ 10§2 - M. może odpowiadać z tego art.; M. użył groźby i połowę łupu zabrał. 280§1 rozbój, umyślność- miał świadomość, bezprawny, karalny, karygodny, zawiniony-może być.

- M. odpowiedziałby za przestępstwo rozboju czyli z

art.18§1 w zw. z art.280§1.

Henryk:

- udeżyłm złamał oczodół, eksces-uderzenie. W porozumieniu z Mariuszem nie było o tym mowy, a wręcz umówili się że nie będą nikogo bić.

-Art.280§1- rozbój

- H. odpowiedziałby za przestępstwo z

art. 18§1 w zw. z art.280§1 i w zw. z art.157§1kk.

ZBIEG PRZESTĘPSTW:

Warunki orzekania kary łącznej:/ ZBIEG REALNY:

Art. 85 - Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa. to realny/rzeczywisty zbieg!!!.

-Zbieg przestępstw- ustalenie, że sprawca wieloma czynami popełnił wiele przestępstw.

- „zanim zapadł pierwszy wyrok”- w zbiegu mogą być przestępstwa popełnione zanim zapadnie pierwszy, choćby nieprawomocny wyrok dot. któregokolwiek z tych przestępstw. Zapadnięcie takiego wyroku przerywa zbieg przestępstw- nie stosujemy go.

Przesłanki:

- kary tego samego rodzaju! - aby była łączna kara (czyli np. nie grzywna i pozbawienie wolności)

Modele:

1. Model kumulacji - sumowanie kar

2. Model absorpcji- jedna kara pochłania drugą i najsurowszą się stosuje.

3. Model asperacji - zaostrzenie kary najsurowszej.

4. Model mieszany/łączny - w kk art.86- 2 etapowy wymiar kary (reguły):

- za poszczególne przestępstwa w zbiegu

- wymierzenie kary łącznej.

Art. 86:

§ 1. Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach. Kara łączna grzywny określonej w art. 71 § 1 nie może przekraczać 270 stawek dziennych - jeżeli jest ona związana z zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności oraz nie może przekraczać 135 stawek dziennych - jeżeli jest ona związana z zawieszeniem wykonania kary ograniczenia wolności. 

§ 1a. Jeżeli suma orzeczonych kar pozbawienia wolności wynosi 25 lat albo więcej, a chociażby jedna z podlegających łączeniu kar wynosi nie mniej niż 10 lat, sąd może orzec karę łączną 25 lat pozbawienia wolności. 

§ 2. Wymierzając karę łączną grzywny, sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej, kierując się wskazaniami określonymi w art. 33 § 3; wysokość stawki dziennej nie może jednak przekraczać najwyższej ustalonej poprzednio.  

§ 2a. Jeżeli chociażby jedna z podlegających łączeniu grzywien jest wymierzona kwotowo, karę łączną grzywny wymierza się kwotowo. 

§ 2b. Jeżeli chociażby jedna z podlegających łączeniu grzywien została orzeczona na podstawie art. 309, sąd wymierza karę łączną grzywny w granicach od najwyższej z kar tego rodzaju wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 4 500 stawek dziennych grzywny. 

§ 3. Wymierzając karę łączną ograniczenia wolności, sąd określa na nowo wymiar czasu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne albo wysokość potrąceń, stosując art. 35; obowiązki wymienione w art. 36 § 2 stosuje się, chociażby zostały orzeczone tylko za jedno ze zbiegających się przestępstw.  

Art. 86 § 1 - dolna i górna granica wymierzania kary łącznej!

- Dolną granicę wyznacza najwyższa z kar wymierzonych jednostkowo.

- Górną granicę wyznaczają 2 kryteria:

• Suma wymierzonych kar jednostkowych

• Suma ta nie może przekraczać górnej granicy dla danego rodzaju kary.

- Grzywna- 810 stawek dziennych (od 10zł do 2.000zł dziennie)

- Kara ograniczenia wolności - 2 lata

- Kara pozbawienie wolności - 15 lat

[Wyjątek - Art.86§1a- do 25 lat pozbawienia wolności]

Łączymy tego samego rodzaju kary!!!

- Wyjątek: art. 87kk- łączenie pozbawienia wolności i ograniczenia wolności= pozbawienie wolności, gdzie 1 m-c ograniczenia wolności=15 dni pozbawienia wolności.

Art. 87 - W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przyjmując, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności.  

Zadanie:

W jakich granicach (podaj dolną i górną granicę) można wymierzyć karę łączna w przypadku skazania sprawcy za następujące przestępstwa pozostające w zbiegu realnym:

1) 1 przestępstwo: 10 lat pozbawienia wolności

2 przestępstwo: 6 lat pozbawienia wolności

Odp.: Dolna granica to 10 lat pozbawienia wolności, a górna granica to 15 lat pozbawienia wolności.

2) 1 przestępstwo: 8 m-cy pozbawienia wolności i 50 stawek dziennych grzywny (1 stawka=20zł)

2 przestępstwo: 1 rok pozbawienia wolności

3 przestępstwo: 3 lata pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny (1 stawka = 50zł)

Odp.: Dolna granica to 3 lata pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny (1 stawka= od 10 do 50zł), a górna granica to 4 lata i 8 miesięcy pozbawienia wolności i 150 stawek dziennych grzywny (1 stawka = od 10 do 50zł).

- stawki art. 33§3kk - od 10zł do 2.000zł.

Ćwiczenia - 13 V 2012 r.

KARY:

- rozdział IV kk

Katalog kar:

Art. 32. Karami są:  

1) grzywna,  

2) ograniczenie wolności,  

3) pozbawienie wolności,  

4) 25 lat pozbawienia wolności,  

5) dożywotnie pozbawienie wolności.  

GRZYWNA:

1. SAMOISTNA - bez innej kary, wymierzana jako jedyna za przestępstwo.

Podstawa orzekania:

• Przepis części szczególnej (sankcje)

• Art. 58 § 3 kk

• Art. 60 § 6 p. 3 i 4 kk [nadzwyczajne złagodzenie kary]

Art.58 § 3 - Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności do lat 2, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach. 

Art. 60 § 6 - Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju według następujących zasad: (...)

3) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności, 

4) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności. 

2. KUMULATYWNA - orzekana obok innej kary; W kk tylko jest orzekana obok kary terminowego pozbawienia wolności (od 1 m-c do 15 lat)!

Podstawa orzekania:

• Art. 33 § 2!

• Art. 289 § 4

• Art. 71 § 1 [grzywna związana z zawieszeniem wykonania kary - ma charakter akcesoryjny ta grzywna]

Art. 33 § 2 - Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w art. 32 pkt 3, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

Art. 289  § 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny,  podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.  

§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości,  podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.  

§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.  

§ 4. W wypadkach określonych w § 1-3 sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności.  

Art. 71 § 1 - Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 270 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe; zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 135 stawek dziennych. 

SYSTEM ORZEKANIA KARY GRZYWNY :

1. KWOTOWY - już nie używany w polskim prawie karnym, kiedyś był.

2. STAWKOWY - obecnie jest w kk; Lepiej realizuje zasadę równości.

Grzywna orzekana jest w 2 etapach:

a) Ustalenie przez Sąd ilości stawek - orzekanie o surowości kary.

b) Wysokość stawki - ze względu na status majątkowy sprawcy

(art. 33 § 3 kk).

Art. 33 § 3. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2 000 złotych.  

USTAWOWE PROGI GRZYWNY:

Dolna - 10 stawek dziennych

Górna - 540 stawek dziennych

Dolna- nie zmienia się nigdy, zawsze 10 stawek.

Górna - może być zmniejszona albo zwiększona. Np.:

Art. 71 § 1 - max 270, 135 stawek dziennych,

Art. 38 § 2 - max 810 stawek dziennych,

Art. 86 § 1 - max 810,

Art. 309 - max 3.000 stawek.

KARA OGRANICZENIA WOLNOŚCI:

Np. nieodpłatna praca na cele społeczne, potrącenie części wynagrodzenia.

- jest jedynie SAMOISTNA!

- nałożenie obowiązków zwanych rygorami na sprawcę (34§2)

- są one OBLIGATORYJNE -z art. 34§2 - sędzia nie może ich zmieniać czy wybierać - wszystkie kary ograniczenia wolności takie są!

Art. 34 § 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany: 

1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, 

2) jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, 

3) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. 

FAKULTATYWNE - art. 36kk - łączy dozór sądowego kuratora [art. 55 kkw.]

Art. 36 § 2. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec wobec skazanego obowiązki wymienione w art. 72. 

Art. 72 § 1Zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego do:

1) informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,  

2) przeproszenia pokrzywdzonego,  

3) wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,  

4) wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,  

5) powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,  

6) poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym, 

6a) uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, 

7) powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,  

7a) powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, 

7b) opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, 

8) innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.  (...)

§ 2. Sąd może zobowiązać skazanego do naprawienia szkody w całości lub w części, chyba że orzekł środek karny wymieniony w art. 39 pkt 5 [obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę], albo do uiszczenia świadczenia wymienionego w art. 39 pkt 7 [świadczenie pieniężne]

Art. 34 § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach.

Wyjątek- do 2 lat! - np. art. 38§2, 58§3, 86§1.

KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI:

1. TERMINOWE - min. 1 m-c - max 15 lat - NIE można powyżej 15 lat! Minimum można zwiększać, ale max 15 i nie więcej!

Art. 37 - Kara pozbawienia wolności wymieniona w art. 32 pkt 3 [pozbawienie wolności]trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.  

2. 25 LAT POZBAWIENIA WOLNOŚCI

3. DOŻYWOTNIE POZBAWIENIE WOLNOŚCI

4. KARA ARESZTU WOJSKOWEGO:

Art. 322 § 1. Karą stosowaną wobec żołnierzy jest także areszt wojskowy; do kary aresztu wojskowego stosuje się odpowiednio przepisy o karze pozbawienia wolności.  

§ 2. Kara aresztu wojskowego trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata; wymierza się ją w miesiącach i latach.  

§ 3. Karę aresztu wojskowego odbywa się w przeznaczonym do tego zakładzie karnym; w czasie odbywania kary skazany podlega także szkoleniu wojskowemu.  

---