PROBLEMY NA EGZAMIN/KOLOKWIUM Z PRZEDMIOTU „Chłodnictwo i kriogenika” rok akademicki 2013/13, semestr zimowy, część kriogeniczna.

Wydział Mechaniczno-Energetyczny, rok IV, prow. prof. Maciej Chorowski

Materiał: Wykłady - prezentacje, konspekty, podręcznik „Kriogenika podstawy”, M. Chorowski, Masta, 2007

1. Kriogenika i kriotechnika - definicje.

Kriogenika (gr. krios - zimno, genos - ród) - dziedzina nauki (fizyki i techniki) zajmująca się badaniem i wykorzystaniem właściwości ciał w niskich temperaturach, uzyskiwaniem i mierzeniem niskich temperatur.Za niskie temperatury uznaje się temperatury niższe od −150 °C (123 K).

2. Czynniki kriogeniczne (hel, wodór, neon, azot, argon, tlen, metan) i ich podstawowe własności /temperatury parowania, ciepła parowania, własności chemiczne.

W sposób zdecydowany wzrasta przemysłowe wykorzystanie różnych gazów technicznych tj. tlenu, azotu, argonu, metanu (gazu ziemnego), wodoru, helu, neonu, kryptonu i innych. Gazy te są stosowane zarówno w postaci gazowej jak i ciekłej, a ich normalne temperatury wrzenia leżą w obszarze temperatur kriogenicznych

Hel- (gaz trwały) - o normalnej temperaturze wrzenia równej 4,2 K. Jest to w zasadzie najniższa temperatura jaką można uzyskać posługując się izotopem 4He. Stosując izotop helu 3 charakteryzujący się niższą normalną temperaturą wrzenia (3 K) można poprzez obniżanie ciśnienia obniżyć temperaturę do około 0,3 K.

3. Zasady bezpiecznego posługiwania się ciekłymi gazami.

-Zapobieganie wszelkiego rodzajom uszkodzeniom żywych tkanek to przede wszystkim

zapobieganie bezpośrednim kontaktom ze źródłem destrukcji (cieczami kriogenicznymi, ich oparami lub zimnymi gazami oraz wyziębionymi częściami urządzenia). Należy więc w czasie pracy nosić odzież ochronną, szczególnie osłonięta powinna być twarz i oczy. Ręce powinny być zabezpieczone luźnymi, wykonanymi z odpowiedniego materiału rękawiczkami, które w razie konieczności (dostania się do nich cieczy) można łatwo zdjąć. Spodnie należy wyciągać na zewnątrz wysokiego obuwia, które musi być także wykonane z odpowiedniego materiału (nie powinien się on łatwo elektryzować, czyli nie mogą to być syntetyki wełna czy jedwab).

-Wszelkie zawory czy otwory, z których może wydostawać się zimna ciecz lub gaz muszą

być skierowane tak, aby w razie wycieku nie uderzały one w znajdujących się w pobliżu ludzi (ciecze nie powinny także kapać na znajdujące się w pobliżu oprzyrządowanie i elementy urządzenia, gdyż może to doprowadzić do osłabienia materiału konstrukcyjnego i w konsekwencji do poważniejszych awarii). Ponadto wszystkie rury, przewody lub inne wyposażenie, które mogą zostać wyziębione i nieuważnie dotknięte powinny być odpowiednio zaizolowane.

-Jeśli kriogeny używane są w zamkniętych pomieszczeniach niezbędna jest ich odpowiednia wentylacja. Konieczne jest ponadto oszacowanie wielkości wycieku. Istotna jest również znajomość własności cieczy, szczególnie wyporu hydrostatycznego, aby wiedzieć gdzie będzie umiejscawiał się czynnik oraz w jaki sposób rozprzestrzeniał (np. pary helu lub wodoru unoszą się do góry zaś azotu, podobnie jak większości gazów, osiadają na dole).

-Szczególne niebezpieczeństwo wyzwolenia dużych ilości kriogenu stanowi otwieranie

zamkniętych objętości, zawierających ciecze, dlatego należy to robić ze szczególną rozwagą i ostrożnością oraz z zabezpieczeniem możliwości ewakuacji. Typowe środki ostrożności przed przystąpieniem do takich czynności to odłączenie wszystkich przewodów oraz ciągłe dostarczanie świeżego powietrza. Pożądane jest kontrolowanie zawartości otaczającej atmosfery. Jeśli jakiekolwiek wątpliwości co do zawartości tlenu nie należy wpuszczać tam człowieka.

- Istotnym wymogiem bezpieczeństwa staje się także minimalizacja liczby

pracujących przy obsłudze urządzenia ludzi.

-Nie wolno szczelnie zamykać pojemników, w których przechowywane są skroplone gazy, jeśli nie posiadają żadnych zaworów bezpieczeństwa lub innego zabezpieczenia przed pęknięciem w razie niepożądanego wzrostu ciśnienia.

-Aby zapobiegać pożarom przy posługiwaniu się cieczami łatwopalnymi nie wolno palić

tytoniu ani posługiwać się otwartym ogniem.

- Zabrania się włączania i wyłączania urządzeń elektrycznych.

-Niedopuszczalny jest także kontakt cieczy z tłuszczami, olejami i smarami (także z węglowodorami).

4. Zastosowania kriotechniki w przemyśle.

5. Zastosowania kriotechniki w medycynie.

W kriobiologii, jako krioprotektant (substancja chroniąca zamrażany obiekt) używany jest glicerol. Dzięki niemu można przechowywać zamrożone w ciekłym azocie komórki krwi czy spermę. W ten sposób przechowuje się też zamrożone bakterie czy inne mikroorganizmy.

Zastosowanie nadprzewodnictwa w medycynie

- rozpoznawanie zmian nowotworowych i ocena ich zaawansowanie

- wykrywanie choroby Alzheimera;

Kriogenika ma bardzo szerokie zastosowanie w medycynie. Niskie temperatury stosowane są w dermatologii, laryngologii, kriochirurgii. Jednak najbardziej rozpowszechnionym zabiegiem wykorzystującym temperatury kriogeniczne jest leczenie ogólnoustrojowe całego organizmu (w kriokomorze) bądź leczenie miejscowe stawów, zespołu bólowego pacjenta.

6. Zastosowania kriotechniki w rolnictwie i przechowalnictwie żywności.

7. Związek temperatury i energii, zasada Maxwella ekwipartycji energii.

8. Rozprężanie izentropowe z wykonaniem pracy zewnętrznej /efekt różniczkowy i całkowy, odwzorowanie na wykresie TS, różnica pomiędzy procesem idealnym i rzeczywistym, sprawność izentropowa rozprężarki/.

9. Dławienie izentalpowe /efekt różniczkowy i całkowy, odwzorowanie na wykresie TS/.

Jeżeli gaz rozpręża się adiabatycznie w układzie otwartym, bez wykonania pracy zewnętrznej oraz bez zmiany prędkości ani istotnej zmiany wysokości, to proces taki określa się dławieniem. Warunek zachowania stałej prędkości nie wyklucza lokalnej zmiany prędkości, szczególnie w obrębie samego elementu dławiącego. Dławienie gazu może odbywać się w trakcie jego przepływu przez porowatą zatyczkę, dyszą, kapilarę czy zawór dławiący. W procesie dławienia gazu nie ulega zmianie jego entalpia, co wynika z bilansu energii układu otwartego:

10. Temperatura inwersji, krzywa inwersji.

Krzywa inwersji oddziela obszar oziębiania od obszaru nagrzewania gazu w procesie

dławienia. Przebieg krzywych inwersji niektórych gazów stosowanych w kriogenice

pokazano na rys. 3, natomiast w tabeli 1 zestawiono maksymalne temperatury inwersji tych gazów. Jak wynika z tabeli 1 równanie van der Waalsa poprawnie opisuje własności gazów pod względem jakościowym, natomiast prowadzi do dużych błędów ilościowych. Wyniki obliczeń bardzo bliskie danym doświadczalnym otrzymuje się poprzez zastosowanie wirialnego równania stanu w postaci:

11. Wypływ swobodny ze stałej objętości.

12. Porównanie procesów obniżania temperatury gazu.

13. Rozmagnesowanie adiabatyczne.

natomiast rozmagnesowania adiabatyczne jest analogiem procesu rozprężenia gazu z wykonaniem pracy zewnętrznej.

Proces obniżenia temperatury w efekcie rozmagnesowania adiabatycznego, H -

natężenie pola magnetycznego, A-B - izotermiczne namagnesowanie, B-C - adiabatyczne

rozmagnesowanie.

14. Podział substancji ze względu na własności magnetyczne.

15. Minimalna praca skraplania gazów

16. Skraplanie gazu metodą Joule-Thomsona (Linde-Hampsona).

17. Skraplanie gazu metodą Claude'a.

18. Rekuperacja i regeneracja ciepła. Wymiennik rekuperacyjny i regeneracyjny.

19. Podział chłodziarek kriogenicznych ze względu na typ wymiennika ciepła i zastosowany proces obniżania temperatury.

Chłodziarki z rekuperacyjnymi wymiennikami ciepła:

-chłodziarki Joule-Thomsona;

- chłodziarki Claudee'a

Chłodziarki z regeneracyjnymi wymiennikami ciepła:

-chłodziarka Strlinga;

-chłodziarka Gifforda-McMahona;

-rura pulsacyjna;

-chłodziarki Vuilleumiera-Taconisa;

20. Obieg Linde-Hampsona, schemat, wykres TS, wydajność skraplania.

21. Obieg Claude'a, schemat, wykres TS, wydajność skraplania.

Rozważmy chłodziarkę Claude'a pracującą jako skraplarka, tzn. odprowadzającą na zewnątrz część x skroplonego gazu i nie wytwarzającą mocy chłodniczej.

Chłodziarka Claude'a. A - rozprężarka wysokotemperaturowa, cykl wysokociśnieniowy,

22. Zasada pracy chłodziarki Stirlinga.

W chłodziarkach Stirlinga realizowany jest lewobieżny obieg termodynamiczny składajacy

się z dwóch izoterm i dwóch izochor (obieg Stirlinga). Schemat chłodziarki realizującej

idealny obieg Stirlinga oraz odwzorowanie zachodzących w niej przemian w układach p-v

oraz T-s pokazano na rysunku 7.2.

Chłodziarka składa się z cylindra, w którym umieszczono dwa tłoki. Pomiędzy tłokami

znajduje się regenerator R. Komora znajdująca się z lewej strony regeneratora jest komorą

ciepłą i jej temperatura wynosi To. Z komory tej do otoczenia odprowadzane jest ciepło

oznaczone na rysunku umownie jako qH2O. Komora znajdująca się z prawej strony tłoka jest

komorą zimną, znajduje się w temperaturze T i w trakcie pracy chłodziarki pochłania ciepło q.

Cykl pracy chłodziarki można podzielić na 4 etapy:

1. Przemiana 1-2: Izotermiczne sprężenie gazu w komorze ciepłej. Tłok lewy przesuwa się w

prawo do punktu 2 (porównaj rysunek 7.2b), tłok prawy pozostaje nieruchomy. W trakcie

sprężania do otoczenia oddawane jest ciepło qH2O, natomiast nad gazem zostaje wykonana

praca sprężania równa lc. Objętość gazu zmienia się od v1 do v2.

2. Przemiana 2-3: Izochoryczne oziębianie gazu w regeneratorze. Oba tłoki poruszają się

równocześnie w prawo. Gaz jest przetłaczany przez regenerator, który jest zimny z

poprzedniego cyklu. Temperatura gazu obniża się od To do T, a jego ciśnienie maleje.

3. Przemiana 3-4: Izotermiczne rozprężanie gazu z wykonaniem pracy zewnętrznej. Tłok

lewy pozostaje nieruchomy, natomiast tłok prawy porusza się w prawo wykonując pracę

ekspansji gazu le. Temperatura gazu w komorze zimnej nie zmienia się na skutek dopływu

ciepła q od kriostatowanego obiektu (w warunkach adiabatycznych, tzn. dla q=0,

temperatura gazu obniżałaby się tak jak w trakcie realizacji przemiany rozprężania

izentropowego.

4. Przemiana 4-1: Izochoryczne ogrzewanie gazu w regeneratorze. Oba tłoki poruszają się

równocześnie w lewo. Gaz jest przetłaczany przez ciepły regenerator, ogrzewa się,

jednocześnie wypełnienie regeneratora obniża swoją temperaturę. Ciśnienie gazu wzrasta.

Po osiągnięciu przez oba tłoki lewego skrajnego położenia, cykl prac chłodziarki zostaje

zakończony.

Schemat idealnej chłodziarki Stirlinga, a - odwzorowanie obiegu w układach Ts

oraz p-v; b - realizacja obiegu w chłodziarce z dwoma niezależnymi tłokami, regeneratorem

R, oraz dwoma wymiennikami ciepła (qH2O - ciepło odprowadzane do otoczenia, q - ciepło

doprowadzane do chłodziarki od kriostatowanego obiektu.

23. Zasada pracy chłodziarki Gifforda-McMahona.

zademonstrowali oryginalną chłodziarkę gazową, w której procesem prowadzacym do uzyskania niskich temperatur był proces swobodnego wypływu.

1. Napełnianie gazem. Tłok znajduje się w dolnym położeniu, zawór wlotowy jest otwarty. Gaz o temperaturze To wpływa do "ciepłej" części cylindra 4, w wyniku sprężania gazu znajdującego się już w cylindrze i zmieszaniu go z gazem nowo napływającym temperatura gazu podnosi się i osiąga wartość Tfin (proces 1' - 2' na rys. 7.4 c).

2. Przetłaczanie gazu. Przy otwartym zaworze wlotowym nastepuje ruch tłoka w górę. Gaz zostaje przetłoczony przez regenerator do niskotemperaturowej komory B. Ponieważ

regenerator jest zimny z poprzedniego cyklu, gaz obniża swoją temperaturę do wartości T4'. W wyniku oziębiania maleje objętość gazu. Przez otwarty zawór wlotowy do komory zimnej wpływa dodatkowa porcja gazu.

3. Wypływ swobodny gazu. Kiedy tłok osiąga górny martwy punkt zawór wlotowy się

zamyka, natomiast zawór wylotowy się otwiera. Następuje nierównowagowy proces

swobodnego wypływu gazu. Temperatura i ciśnienie w komorze zimnej obniżają się

(przemiana 4' - 5'). Wytworzona zostaje moc chłodnicza q i gaz pozostały w komorze zimnej ogrzewa się do temperatury 6' na skutek dopływu ciepła od kriostatowanego obiektu.

4. Opróżnianie komory zimnej. Po zakończeniu procesu swobodnego wypływu rozpoczyna się ruch tłoka w dół przy otwartym zaworze wylotowym. Pozostały w komorze zimnej gaz zostaje ogrzany w regeneratorze i przetłoczony do komory ciepłej. W trakcie ogrzewania objętość gazu rośnie i jego nadmiar wypływa przez zawór wylotowy. Kiedy tłok osiąga dolne martwe położenie, zawór wylotowy zamyka się i cykl się powtarza.

Przyjmując pełną regeneracje ciepła w regeneratorze i adiabatyczność ścianek cylindra, całe ciepło wytworzone podczas napełniania komory ciepłej i sprężania znajdujacej się w niej początkowej ilości gazu i przekazane regeneratorowi, musi zostać całkowicie usunięte przez zimny gaz powracający przez regenerator i oddane do otoczenia. Ponieważ tłok przesuwa się tylko przy otwartych zaworach i przy braku oporów hydraulicznych regeneratora nie wykonuje żadnej pracy, chłodziarka może wytwarzać moc chłodniczą jedynie wtedy kiedy strumień zimnego gazu ogrzeje się w regeneratorze do temperatury T1' wyższej od temperatury otoczenia - porównaj rysunek 7.4 c.

Jednostopniowe chłodziarki Gifforda McMahona osiągają temperatury tak niskie jak 35 K. Najniższa temperatu osiagnięta w chłodziarce dwustopniowej wynosi 6,7 K. Chłodziarki Gifforda-McMahona stosowane są do kriostatowania oraz skraplania niewielkich ilości gazu. Są urządzeniami niezawodnymi ze względu na stosunkowo prosta konstrukcję.

Chłodziarka Gifforda-McMahona, a - schemat, b - odwzorowanie procesów w

układzie p-v, c - odwzorowanie procesów w układzie T-s, 1, 2 - zbiorniki wyrównujace

ciśnienie gazu, 3 - regenerator, 4 - cylinder roboczy z tłokiem, 5 - sprężarka, 6, 7 - zawory

wlotowy i wylotowy, A - część wysokotemperaturowa cylindra, B - część

niskotemperaturowa cylindra.

24. Zasada działania rury pulsacyjnej.wykład 11

25. Możliwości miniaturyzacji chłodziarek kriogenicznych

26. Metody rozdziału mieszanin gazowych - klasyfikacja

27. Minimalna praca rozdziału mieszanin gazowych.

minimalną pracę rozdziału mieszaniny gazów, która stanowi punkt odniesienia analizy efektywności działania rzeczywistych separatorów.

Przeanalizujmy idealny sposób rozdziału mieszaniny dwóch gazów i rozważmy znany z podręczników termodynamiki układ wykorzystujący koncepcję tzw. błon półprzepuszczalnych i przedstawiony na rysunku 1. Mieszanina dwóch gazów, oznaczonych przez A i B umieszczona jest w cylindrze zamkniętym z obu stron szczelnie dopasowanymi tłokami, przy czym tłok lewy wykonany jest z membrany przepuszczalnej dla gazu A, a nieprzepuszczalnej dla gazu B, natomiast tłok prawy jest przepuszczalny dla gazu B, natomiast całkowicie szczelny dla gazu A. Niech oba tłoki zaczną się do siebie zbliżać w sposób odwracalny tak, że temperatura gazu pomiędzy i na zewnątrz tłoków pozostaje w równowadze z otoczeniem oraz ciśnienia po obu stronach tłoków są zrównoważone. W wyniku ruchu tłoków gaz A zacznie się gromadzić po lewej stronie tłoka lewego, natomiast gaz B po prawej stronie tłoka prawego. Po zetknięciu się tłoków oba gazy zostają całkowicie rozdzielone. W tym czasie gaz A został sprężony od ciśnienia parcjalnego PA do ciśnienia P, natomiast gaz B od ciśnienia parcjalnego PB również do ciśnienia P. Wykonana została praca chociaż w układzie nie występowały różnice ciśnień. Oba gazy zostały sprężone od swoich ciśnień parcjalnych do ciśnienia całkowitego, przy czym proces sprężania był procesem 1 izotermicznym. Jest to najmniejsza z możliwych praca, którą należy wykonać na rzecz rozdzielanych gazów i stanowi ona punkt odniesienia wszystkich rzeczywistych instalacji rozdziału mieszanin gazowych.

Rozdzielanie mieszaniny gazów A i B przy użyciu błon półprzepuszczalnych.

Praca sprężania gazów A i B dana jest odpowiednio wzorami 1 oraz 2. Niech xA oznacza molowy udział gazu A w mieszaninie, natomiast xB molowy udział składnika B. Zauważmy, że w mieszaninie dwuskładnikowej zachodzi: .xA+xB=1.

28. Pojedyncza i podwójna kolumna Lindego.

Instalacja z pojedynczą kolumną Lindego. Pierwszą instalacją pozwalającą na rozdział powietrza na techniczny azot i tlen była zbudowana w roku 1895 roku przez Carla von Linde kolumna rektyfikacyjna współpracująca z rekuperacyjnym wymiennikiem ciepła i zaworem dławiącym - rysunek 10. Instalacja to powstała w okresie burzliwego rozwoju przemysłu metalurgicznego, kiedy pojawiło się zapotrzebowanie na duże ilości tlenu. Sprężone powietrze kierowane jest przez rekuperacyjny wymiennik ciepła, następnie przez wężownicę znajdującą się w z zbiorniku cieczy (parowaczu) do zaworu z1, w którym zostaję zdławione do ciśnienia atmosferycznego. Ponieważ w trakcie procesu izobarycznego oziębiania najpierw w rekuperacyjnym wymienniku ciepła, a następnie w wężownicy przepływającej przez parowacz temperatura powietrza uległa znacznemu obniżeniu, w wyniku dławienia następuje jego częściowe skroplenie. Uzyskana w ten sposób mieszanina cieczowo-parowa zostaje dostarczona do górnej części kolumny, skąd ciecz spływa poprzez półki w dół kolumny i wzbogaca się w tlen, natomiast unosząca się para wzbogaca się w azot.

Przez kontakt cieplny ze sprężonym powietrzem, które przechodzi przez wężownicę umieszczoną w parowaczu, ciekłe powietrze bogate w tlen zostaje częściowo lub całkowicie odparowane ze zbiornika dolnego. W stanie równowagi dynamicznej stosunkowo czysty tlen w postaci cieczy lub gazu jest usuwany w sposób ciągły z dolnej części kolumny, a zanieczyszczona tlenem para azotu z górnej części urządzenia. Jeśli tlen odbierany jest w postaci gazowej, to zarówno azot jak i tlen powracają przez wymiennik ciepła, wstępnie chłodząc napływające sprężone powietrze. Jeżeli odbierany jest tlen w postaci ciekłej, to wówczas tylko zimne pary azotu powracają przez wymiennik rekuperacyjny.

Zwróćmy uwagę, że w kolumnie Lindego uzyskuje się gradient temperatury dzięki przepływowi sprężonego gazu przez wężownicę umieszczoną w parowaczu (źródło ciepła), a następnie obniżeniu temperatury tego gazy poprzez jego zdławienie i podanie do górnej części kolumny (odbiór ciepła).

Pojedyncza kolumna Lindego w układzie przedstawionym na rysunku 10 nie jest obecnie stosowana ze względu na niemożność uzyskania w ten sposób gazów o wysokim stopniu czystości oraz na niską sprawność termodynamiczną wynikającą z nieodwracalności procesów dławienia i wymiany ciepła.

Pojedyncza kolumna Lindego do rozdzielania powietrza: 1 - wymiennik rekuperacyjny, 2 - kolumna rektyfikacyjna, z1, z2 - zawory

Instalacja z podwójną kolumną Lindego.

Istotną wadą instalacji z pojedynczą kolumną Lindego była duża zawartość tlenu w odpadowym azocie. Wadę te w znacznym stopniu usunięto stosując podwójną kolumnę Lindego. Schemat takiej instalacji przedstawiono na rysunku 11.

Istotą omawianej instalacji jest zwarcie cieplne dwóch kolumn w ten sposób, że parowacz kolumny górnej jest ogrzewany przez skraplacz kolumny dolnej. Uzyskanie takiego efektu jest możliwe, jeżeli kolumna dolna pracuje pod większym ciśnieniem niż kolumna górna. Przez odpowiedni dobór ciśnień w obu kolumnach można uzyskać sytuację, kiedy temperatura skraplania azotu pod ciśnieniem panującym w dolnej kolumnie jest wyższa od temperatury wrzenia tlenu pod ciśnieniem panującym w górnej kolumnie. Zauważmy, że sytuacja taka ma miejsce np. dla ciśnień 0,5 MPa (kolumna dolna) oraz 0,1 MPa (kolumna górna) - porównaj rysunek 3. Temperatura wrzenia azotu pod ciśnieniem 0,5 MPa wynosi 94,2 K i przekracza temperaturę wrzenia tlenu pod ciśnieniem 0,1 MPa wynoszącą 90,2 K. W ten sposób w parowaczo-skraplaczu będącym punktem zwarcia cieplnego obu kolumn ciekły tlen pod ciśnieniem 0,1 MPa i mający temperaturę ok. 90 K może na tyle schłodzić pary azotu będące pod ciśnieniem 0,5 MPa, aby uległy one skropleniu. W instalacji z podwójną kolumną Lindego sprężone powietrze po schłodzeniu w rekuperacyjnym wymienniku ciepła, wężownicy przechodzącej przez parowacz dolnej kolumny i zdławieniu w zaworze z1 do ciśnienia panującego w dolnej kolumnie, doprowadzone jest do pośredniego punktu B. Gromadzący się w punkcie E kolumny dolnej ciekły azot z domieszką tlenu zostaje zdławiony w zaworze z3 do ciśnienia panującego w górnej kolumnie i podany do górnego punktu kolumny górnej. Gromadząca się w kondensatorze D kolumny dolnej ciecz z dużą zawartością tlenu (ok 40%) po zdławieniu do niskiego ciśnienia w zaworze z2 zostaje doprowadzona do kolumny górnej na wysokości punktu C. W ten sposób zasilanie kolumny górnej odbywa się częściowo rozdzieloną mieszaniną i w kolumnie tej następuje osiągnięcie dużej czystości obu gazów. Stosując instalacje z podwójną kolumną Lindego można wytwarzać tlen o czystości 95 - 99,8 %. Wydajność takich instalacji wynosi od kilku do kilku tysięcy ton tlenu na dobę.

Instalacja rozdziału powietrza z podwójną kolumną Lindego: 1 - wymiennik rekuperacyjny, 2 - kolumna niskiego ciśnienia, 3 - kolumna wysokiego ciśnienia, z1, z2, z3 - zawory dławiące.

29. Zastosowania kriogeniki w energetyce.

---