Zaawansowana rachunkowość finansowa

Wykład II

Pomiar wartości w rachunkowości

dr Marta Gawart

„Rachunkowość jest sztuką pomiaru, opisu i interpretowania

działalności gospodarczej”

[

R. F. Meigs, W. B. Meigs, Financial Accounting, Mc Graw-Hill Publishing Company, New York

1995]

„Rachunkowość jest współcześnie w świecie rozpatrywana jako

teoria pomiaru ekonomicznego (pomiaru wartości) oraz jako

system tego pomiaru w przedsiębiorstwach i instytucjach”

[E. Burzym, Przesłanki i perspektywy standaryzacji i międzynarodowej harmonizacji
rachunkowości, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, tom 23, Stowarzyszenie Księgowych w
Polsce, Warszawa 1993]

Rachunkowość – system pomiaru wartości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

2

 Zasady wyceny historycznie rozważane w rachunkowości:

 wartość historyczna (koszt historyczny)

 bieżący koszt odtworzeniowy (bieżąca wartość odtworzeniowa /

aktualna cena nabycia / wartość wejścia

 wartość możliwa do zrealizowania (wartość możliwa do

uzyskania/realizacji, cena sprzedaży netto / cena wyjścia

 wartość bieżąca netto (wartość ekonomiczna / wartość użytkowa)

 wartość godziwa

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

3

Kryteria wyboru zasad wyceny:

Funkcje rachunkowości

a)

funkcja informacyjna

b)

funkcja kontrolno-dowodowa

Cechy jakościowe informacji z rachunkowości

a)

przydatność

b)

wiarygodność

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

4

Informacje są uznawane za przydatne, jeżeli są zdolne wpływać na

decyzje podejmowane przez ich użytkowników, to jest:

a) mogą być przez nich wykorzystane w procesie przewidywania

przyszłych rezultatów działań jednostki gospodarczej (wartość

prognostyczna informacji) albo

b) potwierdzają lub korygują poprzednie oceny dokonane przez

użytkowników informacji (wartość potwierdzająca informacji)

/Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej, IASB, London 2010, par. QC6-QC10/

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

5

Informacje są wiarygodne, gdy nie zawierają istotnych błędów i

są bezstronne oraz gdy użytkownicy mogą być pewni, że wiernie

odzwierciedlają to, co starają się odzwierciedlać lub czego

odzwierciedlania można by od nich zasadnie oczekiwać

/Założenia koncepcyjne sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych, IASB, London 2007,

par. 31/

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

6

 WARTOŚĆ HISTORYCZNA (koszt historyczny)

 odpowiada wartości wydatków pieniężnych lub rzeczowych, jaką

jednostka gospodarcza poniosła na nabycie / wytworzenie składnika

aktywów lub w przypadku zobowiązań – kwocie środków

pieniężnych jaką jednostka otrzymała w momencie zaciągnięcia

zobowiązania

 praktycznym wyrazem tej zasady wyceny są: cena nabycia i koszt

wytworzenia.

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

7

 WARTOŚĆ BIEŻĄCA NETTO (wartość ekonomiczna / wartość

użytkowa) składnika aktywów lub zobowiązań

 wyraża zdyskontowaną wartość przyszłych przepływów pieniężnych

netto związanych z danym składnikiem

 wartość jest w tym przypadku funkcją korzyści lub strat, jakie będzie

generować określony składnik aktywów lub zobowiązań dla

jednostki gospodarczej w przyszłości

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

8

 BIEŻĄCY

KOSZT

ODTWORZENIOWY

(bieżąca

wartość

odtworzeniowa / aktualna cena nabycia / wartość wejścia

 cena która zostałaby zapłacona przy nabyciu takiego samego lub

równoważnego składnika aktywów w transakcji rynkowej.

 składniki aktywów przedsiębiorstwa na moment wyceny są warte

tyle, ile musiałoby ono za nie zapłacić lub ile musiałby zapłacić

niezależny uczestnik rynku, w celu ich odtworzenia lub zastąpienia

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

9

 WARTOŚĆ MOŻLIWA DO ZREALIZOWANIA (wartość możliwa

do uzyskania/realizacji, cena sprzedaży netto / cena wyjścia

 kwota za jaką składnik aktywów może być sprzedany lub zobowiązanie

rozliczone w normalnej transakcji rynkowej

 jeżeli wartość ta zostanie skorygowana o koszty związane z operacją

sprzedaży, powstaje wówczas wartość netto możliwa do zrealizowania

 jest również czasami interpretowana jako wartość, która mogłaby być

uzyskana z tytułu przymusowej sprzedaży składnika aktywów. Odpowiada

wówczas wartości likwidacyjnej

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

10

 WARTOŚĆ GODZIWA

 kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a

zobowiązanie wykonane, pomiędzy dobrze poinformowanymi i

zainteresowanymi stronami w bezpośrednio zawartej transakcji

Zasady wyceny w rachunkowości

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

11

Cena nabycia / cena zakupu

Koszt wytworzenia

Zamortyzowany koszt (skorygowana cena nabycia)

Kwota wymaganej (wymagająca) zapłaty

Wartość nominalna

Cena sprzedaży netto/cena sprzedaży

Cena rynkowa/wartość godziwa

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

12

W

art
ość

hist

orycz

na

W

artość

bież

ąca

Cena zakupu – kwota należna sprzedającemu bez podlegających

odliczeniu podatku od towarów i usług (VAT) oraz podatku

akcyzowego

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

13

CENA NABYCIA =

Cena zakupu

+

obciążenia o charakterze publicznoprawnym (w przypadku importu)

+

koszty związane bezpośrednio z zakupem i przystosowaniem

składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub

wprowadzenia do obrotu (tzw. koszty zakupu)

–

obniżenia ceny (rabaty, opusty itp. zmniejszenia i odzyski)

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

14

Do CENY NABYCIA składnika aktywów nie włącza się:

kosztów związanych jedynie pośrednio z jego nabyciem lub

przystosowaniem do używania składnika majątku (np. kosztów utrzymania

komórki zaopatrzenia, kosztów magazynowania).

Koszty te wpływają na wynik finansowy okresu sprawozdawczego, w

którym zostały poniesione.

 WYJĄTEK!!! koszty magazynowania, jeżeli czynność ta jest

niezbędnym elementem procesu technologicznego i warunkuje

przydatność składnika majątkowego do użycia lub sprzedaży, zgodnie z

jego przeznaczeniem

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

15

!!! Cenę nabycia TOWARU można powiększyć

– w przypadkach

uzasadnionych niezbędnym, długotrwałym przygotowaniem towaru do

sprzedaży o koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu

finansowania zapasu towarów w okresie ich przygotowania do

sprzedaży i związanych z nimi różnic kursowych, pomniejszone o

przychody z tego tytułu

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

16

Podstawowe kategorie wyceny

!!! Cena nabycia ŚRODKÓW TRWAŁYCH, ŚRODKÓW

TRWAŁYCH W BUDOWIE oraz WNIP obejmuje również:

 niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek

akcyzowy

 koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i

związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego

tytułu (do dnia przyjęcia do używania).

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

17

Podstawowe kategorie wyceny

Przykład 1

Spółka Omega poniosła następujące wydatki związane z towarami, które

znajdują się w jej zapasach.



Transport i spedycja 4.000,-



Cena netto towarów 35.000,-



Podatek VAT 9.200,- (podlega odliczeniu)



Naprawa części towarów uszkodzonych w transporcie 3.000,-



Reklama i działania promocyjne związane z towarami 2.000,-



Opakowania jednorazowe 1.000,-

Ustalić cenę zakupu i cenę nabycia towarów.

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

18

Przykład 1 Rozwiązanie:

Cena zakupu towarów wynosi: 35.000,-

Cena nabycia towarów wynosi: 35.000 + 1.000 + 4.000 = 40.000,-

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

19

Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów

(a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze

darowizny) – jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży

takiego samego lub podobnego przedmiotu

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

20

KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU

obejmuje:

1. koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem

2. uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem

tego produktu

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

21

KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU

1. koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem

 wartość zużytych materiałów bezpośrednich

 koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z

produkcją

 inne koszty związane z doprowadzeniem produktu do postaci i

miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

22

KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU

2. uzasadniona część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem

tego produktu

 zmienne pośrednie koszty produkcji

 część stałych pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają

poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności

produkcyjnych

Normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych – przeciętna wielkość

produkcji w typowych warunkach za daną liczbę okresów lub sezonów, przy

uwzględnieniu planowych remontów

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

23

Nie są KOSZTEM WYTWORZENIA PRODUKTU:

 koszty

będące

konsekwencją

niewykorzystanych

zdolności

produkcyjnych i strat produkcyjnych

 koszty ogólnego zarządu

 koszty sprzedaży

 koszty magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów,

WYJĄTEK!!! chyba że poniesienie tych kosztów jest niezbędne w

procesie produkcji

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

24

Przykład 2

Przedsiębiorstwo Omega produkuje wyroby gotowe X. Normalny poziom

wykorzystania zdolności produkcyjnych wynosi 120 szt. wyrobów gotowych X. Stałe

pośrednie koszty produkcji odpowiadające normalnemu poziomowi wykorzystania

zdolności produkcyjnych wynoszą 300,-.

W danym okresie przedsiębiorstwo Omega wytworzyło jedynie 100 szt. wyrobów

gotowych X (ze względu na czasowe wstrzymanie produkcji spowodowane strajkiem

pracowników) i poniosło następujące koszty:



koszty bezpośrednie produkcji 3.000,-



koszty pośrednie produkcji 800,- (w tym koszty zmienne 500,- i koszy stałe 300,-)



koszty sprzedaży 140,-



koszty zarządu 400,-

Ustalić jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego X.

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

25

Przykład 2 Rozwiązanie:



Normalna stawka kosztów stałych na jednostkę miary zdolności produkcyjnych:

300 / 120 szt. = 2,5



Niewykorzystane normalne zdolności produkcyjne:

120 szt. – 100 szt. = 20 szt.



Stałe pośrednie koszty produkcji odpowiadające niewykorzystanym zdolnościom

produkcyjnym:

20 szt. x 2,5 = 50



Stałe pośrednie koszty produkcji, które obciążą koszt wytworzenia wyrobu

gotowego X:

300 – 50 = 250,- lub: 2,5 x 100 szt. = 250,-



Jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego X:

(3.000 + 500 + 250) / 100 szt.= 37,5

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

26

KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU

można powiększyć – w

przypadkach uzasadnionych niezbędnym, długotrwałym przygotowaniem

produktu do sprzedaży bądź długim okresem wytwarzania produktu, o

koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zapasu

produktów w okresie ich przygotowania do sprzedaży bądź wytworzenia i

związanych z nimi różnic kursowych, pomniejszone o przychody z tego

tytułu

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

27

!!!

Koszt

wytworzenia

ŚRODKÓW

TRWAŁYCH,

ŚRODKÓW TRWAŁYCH W BUDOWIE oraz WNIP

obejmuje również:

 niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek

akcyzowy

 koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i

związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego

tytułu (do dnia przyjęcia do używania).

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

28

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23): odsetki

oraz inne

koszty poniesione przez jednostkę w związku z pożyczeniem środków

 odsetki od kredytów i pożyczek

 dyskonto lub premia związane z pożyczkami i kredytami

 opłaty i prowizje związane z uzyskaniem pożyczek i kredytów

 część odsetkowa rat leasingu finansowego (ujmowanych zgodnie z

MSR 17 Leasing

 różnice kursowe związane z pożyczkami i kredytami w walucie

obcej, w stopniu, w jakim są uznawane za korektę kosztów odsetek

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

29

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

 Koszty finansowania zewnętrznego, które można bezpośrednio

przyporządkować

nabyciu,

budowie

lub

wytworzeniu

dostosowywanego składnika aktywów, aktywuje się jako część jego

ceny nabycia lub kosztu wytworzenia

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

30

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

 Koszty finansowania zewnętrznego, które można bezpośrednio

przyporządkować

nabyciu,

budowie

lub

wytworzeniu

dostosowywanego składnika aktywów, aktywuje się jako część jego

ceny nabycia lub kosztu wytworzenia

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

31

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

 Dostosowywany składnik aktywów – składnik aktywów, który

wymaga znacznego okresu czasu niezbędnego do przygotowania go

do zamierzonego użytkowania lub sprzedaży

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

32

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

Kwota kosztów finansowania zewnętrznego, którą należy aktywować:

A. pożyczka, kredyt uzyskane specjalnie w celu pozyskania

dostosowywanego składnika aktywów:

różnica

między

rzeczywistymi

kosztami

finansowania

zewnętrznego poniesionymi z tytułu danej pożyczki / kredytu w

danym

okresie,

a

przychodami

z

tytułu tymczasowego

zainwestowania tych pożyczonych środków

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

33

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

Kwota kosztów finansowania zewnętrznego, którą należy aktywować:

B. środki pożyczone bez ściśle określonego celu

Kwota ustalona z zastosowaniem stopy procentowej będącej średnią

ważoną wszystkich kosztów finansowania zewnętrznego, innych niż

pożyczki i kredyty celowe dotyczące danej inwestycji.

Kwota kosztów finansowania zewnętrznego aktywowanych w danym

okresie nie powinna przekraczać kwoty kosztów finansowania

zewnętrznego poniesionych w tym okresie

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

34

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

Rozpoczęcie aktywowania kosztów finansowania zewnętrznego jako

części ceny nabycia lub kosztu wytworzenia dostosowywanego

składnika aktywów rozpoczyna się, gdy:

a) ponoszone są nakłady na ten składnik aktywów;

b) ponoszone są koszty finansowania zewnętrznego; oraz

c) działania niezbędne do przygotowania składnika aktywów do

jego zamierzonego użytkowania lub sprzedaży są w toku

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

35

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

Rozpoczęcie aktywowania kosztów finansowania zewnętrznego

jako części ceny nabycia lub kosztu wytworzenia dostosowywanego

składnika aktywów rozpoczyna się, gdy:

a) ponoszone są nakłady na ten składnik aktywów;

b) ponoszone są koszty finansowania zewnętrznego; oraz

c) działania niezbędne do przygotowania składnika aktywów do

jego zamierzonego użytkowania lub sprzedaży są w toku

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

36

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

Zawieszenie aktywowania kosztów finansowania zewnętrznego

następuje w przypadku przerwania na dłuższy okres czasu aktywnego

prowadzenia działalności inwestycyjnej.

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

37

Podstawowe kategorie wyceny

Koszty finansowania zewnętrznego (MSR 23):

Zaprzestanie aktywowania kosztów finansowania zewnętrznego

następuje wówczas, gdy zasadniczo wszystkie działania niezbędne do

przygotowania

dostosowywanego

składnika

aktywów

do

zamierzonego użytkowania lub sprzedaży zostały zakończone

 Jeżeli budowa odbywa się etapami, zaś każdą z zakończonych części

można wykorzystywać w trakcie budowy pozostałych, zaprzestaje się

aktywowania kosztów finansowania zewnętrznego, gdy zasadniczo

wszystkie działania niezbędne do przygotowania danej części do

zamierzonego jej użytkowania lub sprzedaży zostały zakończone

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

38

Podstawowe kategorie wyceny

Przykład 3



1 lipca 20XX r. spółka Omega rozpoczęła budowę magazynu, która ma

trwać 2 lata.



W celu sfinansowania inwestycji zaciągnęła kredyt w wysokości 500.000,-

na 5 lat o oprocentowaniu stałym 10% rocznie (kredyt został zaciągnięty w

momencie rozpoczęcia budowy).



Prowizja od kredytu wyniosła 1%. W ciągu roku spółka zainwestowała

część pożyczonych środków i przychody z tego tytułu wyniosły 15.000,-.

Ustalić koszty obsługi zobowiązania, które zostaną zaliczone do kosztu

wytworzenia środka trwałego w I roku trwania budowy.

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

39

Przykład 3 Rozwiązanie



Koszt z tytułu zapłaconej prowizji przypadający na I rok trwania umowy:

(500.000 x 1%) / 5 lat = 1.000,-



Koszty odsetek dla I roku trwania umowy: 500.000 x 10% = 50.000,-



Przychody z tytułu zainwestowanych środków w I roku: 15.000,-



Koszty obsługi zobowiązania, które zostaną zaliczone do kosztu wytworzenia

środka trwałego w I roku trwania budowy:

1.000 + 50.000 – 15.000 = 36.000,-.

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

40

Jeżeli nie jest możliwe ustalenie KOSZTU WYTWORZENIA

PRODUKTU – jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży netto

takiego samego lub podobnego produktu, pomniejszonej o przeciętnie

osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w

przypadku produktu w toku - także z uwzględnieniem stopnia jego

przetworzenia

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

41

ZAMORTYZOWANY KOSZT (skorygowana cena nabycia) =

cena nabycia (wartość), w jakiej składnik aktywów / zobowiązań

finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg

rachunkowych

(-) spłaty wartości nominalnej

(-)/(+) skumulowana kwota zdyskontowanej różnicy między wartością

początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności,

wyliczona za pomocą efektywnej stopy procentowej

(-) odpisy aktualizujące wartość

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

42

Efektywna stopa procentowa =

stopa, za pomocą której następuje zdyskontowanie

do bieżącej wartości związanych z instrumentem finansowym przyszłych przepływów

pieniężnych oczekiwanych w okresie do terminu wymagalności, a w przypadku

instrumentów o zmiennej stopie procentowej - do terminu następnego oszacowania przez

rynek poziomu odniesienia.

•

Efektywna stopa procentowa stanowi wewnętrzną stopę zwrotu składnika aktywów lub

zobowiązania finansowego za dany okres.

•

Przy wyliczeniu skumulowanej kwoty dyskonta aktywów finansowych i zobowiązań

finansowych za pomocą efektywnej stopy procentowej uwzględnia się wszelkie opłaty

płacone lub otrzymywane przez strony kontraktu

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

43

Efektywna stopa procentowa

Należy

uwzględnić

wszystkie

terminy i warunki umowy (np.
przedpłaty, opcje wcześniejszej
spłaty)

Nie uwzględnia się potencjalnych
przyszłych strat związanych z
nieściągalnością kredytu

Wyliczenie

obejmuje

wszystkie

prowizje i opłaty otrzymywane i
płacone,

stanowiące

integralną

część ESP

Uwzględnia się koszty transakcji
oraz premię i dyskonto

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

44

Podstawowe kategorie wyceny

KWOTA WYMAGANEJ (WYMAGAJĄCA) ZAPŁATY

wartość początkowa (wartość nominalna) należności/zobowiązania

(–) dotychczasowe spłaty wartości początkowej

(+)należne/naliczone na dzień bilansowy odsetki (także za zwłokę w

zapłacie)

(+) należne/naliczone na dzień bilansowy kary umowne, zasądzone

koszty postępowania sądowego

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

45

CENA (WARTOŚĆ) SPRZEDAŻY NETTO składnika aktywów =

możliwa do uzyskania na dzień bilansowy cena sprzedaży

(-) podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy

(-) rabaty, opusty oraz inne podobne zmniejszenia

związane ze sprzedażą

(-)

koszty związane z przystosowaniem danego składnika

do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży

(+) należna dotacja przedmiotowa

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

46

 WARTOŚĆ GODZIWA = (UoR) kwota, za jaką dany składnik

aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na

warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze

poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami

 WARTOŚĆ GODZIWA = (MSR 39) kwota, za jaką dany składnik

aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie wykonane,

pomiędzy dobrze poinformowanymi i zainteresowanymi stronami w

bezpośrednio zawartej transakcji

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

47

WARTOŚĆ GODZIWA – metody szacowania

 ceny notowane na aktywnym rynku

 techniki wyceny

•

cena ostatnich transakcji rynkowych

•

bieżąca wartość godziwa innego instrumentu, o niemalże takiej

samej charakterystyce

•

analiza zdyskontowanych przepływów pieniężnych

•

modele wyceny opcji

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

48

MSSF13 WYCENA W WARTOŚCI GODZIWEJ

(data rozpoczęcia

obowiązywania 1 stycznia 2013)

 definiuje wartość godziwą

 określa zasady ustalania wartości godziwej

 wskazuje wymagane w sprawozdaniu finansowym ujawnienia na

temat wyceny w wartości godziwej

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

49

 WARTOŚĆ GODZIWA (MSSF13):

cena, która zostałaby uzyskana ze sprzedaży składnika aktywów lub

zapłacona w celu transferu zobowiązania w normalnej transakcji

pomiędzy uczestnikami rynku na moment wyceny

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

50

MSSF13 WYCENA W WARTOŚCI GODZIWEJ m.in.:

 interpretuje poszczególne elementy nowej definicji wartości godziwej

(np. transakcja, uczestnik rynku, cena)

 wskazuje, jakie założenia należy przyjąć dla wyceny w wartości

godziwej aktywów niefinansowych (koncepcja highest and best use)

 wskazuje kryteria wyboru rynku dla aktywów lub zobowiązań (rynek

podstawowy vs rynek najkorzystniejszy)

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

51

MSSF13 WYCENA W WARTOŚCI GODZIWEJ m.in.:

 wskazuje, właściwe techniki wyceny dla ustalenia wartości godziwej

 Market approach – wykorzystuje ceny i inne informacje

generowane przez transakcje rynkowe dotyczące identycznych lub

porównywalnych (podobnych) aktywów, zobowiązań lub grup

aktywów i zobowiązań

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

52

MSSF13 WYCENA W WARTOŚCI GODZIWEJ m.in.:

 wskazuje, właściwe techniki wyceny dla ustalenia wartości godziwej

 Cost approach – odpowiada kwocie, która byłaby wymagana

obecnie do zastąpienia (odtworzenia) zdolności wytwórczych

składnika aktywów (często określana mianem bieżący koszt

odtworzeniowy)

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

53

MSSF13 WYCENA W WARTOŚCI GODZIWEJ m.in.:

 wskazuje, właściwe techniki wyceny dla ustalenia wartości godziwej

 Income approach – przekształca przyszłe kwoty (np. przepływy

pieniężne lub dochody i koszty) na wartość bieżącą

(zdyskontowaną). Przy zastosowaniu tego podejścia wartość

godziwa odzwierciedla bieżące oczekiwania rynku co do

przyszłych płatności

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

54

MSSF13 WYCENA W WARTOŚCI GODZIWEJ m.in.:

 wprowadza hierarchię danych wykorzystywanych w procesie ustalania

wartości godziwej: Hierarchia wartości godziwej

1. Poziom I – aktywa i zobowiązania wyceniane na podstawie kwotowanych

cen (niedostosowywanych) na aktywnym rynku dla identycznych A lub Z

2. Poziom II – aktywa i zobowiązania , których wartość godziwa jest ustalana z

wykorzystaniem modeli wyceny, w których wszystkie znaczące dane
wejściowe są obserwowalne na rynku bezpośrednio (ceny) lub pośrednio
(oparte na cenach)

3. Poziom III – aktywa i zobowiązania , których wartość godziwa jest ustalana z

wykorzystaniem modeli wyceny, w których wszystkie znaczące dane
wejściowe nie są obserwowalne

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

55

Wycena początkowa – na moment nabycia, wytworzenia

składnika majątkowego, zaciągnięcia zobowiązania (na datę

ujęcia składnika majątkowego / zobowiązania w księgach

rachunkowych)

Wycena bieżąca – w ciągu roku obrotowego, gdy następuje

zwiększenie / zmniejszenie wartości składnika majątkowego

Wycena na dzień bilansowy – na dzień kończący okres

sprawozdawczy

Moment wyceny składników aktywów i pasywów

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

56

aktywa nabywane z zewnątrz – według ich cen nabycia

niektóre aktywa mogą być wyceniane w cenach zakupu:

materiały i towary – jeśli nie zniekształca to stanu aktywów

oraz wyniku finansowego jednostki

aktywa finansowe i inne inwestycje – jeśli koszty

przeprowadzenia i rozliczenia transakcji nie są istotne

Wycena początkowa aktywów i pasywów

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

57

aktywa nabywane z zewnątrz – według ich cen nabycia

!! aktywa finansowe (MSR) – według wartości godziwej

uiszczonej zapłaty

!! aktywa finansowe (Rozp MF) – w cenie nabycia, to jest

w wartości godziwej poniesionych wydatków lub

przekazanych w zamian innych składników majątkowych

Wycena początkowa aktywów i pasywów

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

58

aktywa wytworzone we własnym zakresie – według kosztu

ich wytworzenia

należności i zobowiązania – wycena w wartości nominalnej

należności i udzielone pożyczki zakwalifikowane do

aktywów finansowych* – mogą być wyceniane w

zamortyzowanym koszcie

Wycena początkowa aktywów i pasywów

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

59

 zobowiązania

finansowe*

–

mogą

być

wyceniane

w

zamortyzowanym koszcie

!! zobowiązania finansowe (MSR) – według wartości godziwej

otrzymanej zapłaty

!! zobowiązania finansowe (Rozp MF) – w wartości godziwej

uzyskanej

kwoty

lub

wartości otrzymanych innych

składników majątkowych

 rezerwy – wycena w wiarygodnie oszacowanej wartości

 kapitały własne – wycena w wartości nominalnej

Wycena początkowa aktywów i pasywów

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

60

wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe

1) cena nabycia/koszt wytworzenia

(-) zakumulowana amortyzacja (umorzenie)

(-) odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe (MSR)

1) cena nabycia/koszt wytworzenia

(-) zakumulowana amortyzacja (umorzenie)

(-) odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, lub

2) model wartości przeszacowanej

Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

61

nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne zaliczane

do inwestycji

 cena nabycia/koszt wytworzenia

(–) zakumulowana amortyzacja (umorzenie)

( –) odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

lub

 cena rynkowa bądź inaczej określona wartość godziwa

/

Skutki aktualizacji wartości inwestycji zalicza się odpowiednio do pozostałych

przychodów operacyjnych lub pozostałych kosztów operacyjnych

/

Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

62

środki trwałe w budowie

 ogół kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich

nabyciem lub wytworzeniem

(-) odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

63

inwestycje długoterminowe (z wyjątkiem nieruchomości i

wartości niematerialnych i prawnych)

 wartości godziwa

albo

 zamortyzowany koszt (skorygowana cena nabycia)

inwestycje krótkoterminowe

 wartości godziwa

albo

 zamortyzowany koszt (skorygowana cena nabycia)

Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

64

zapasy (rzeczowe składniki aktywów obrotowych)

 cena nabycia lub koszt wytworzenia nie wyższe od ich cen

sprzedaży netto na dzień bilansowy

Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

65

należności i udzielone pożyczki

 kwota wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności

należności i udzielone pożyczki zaliczone do aktywów

finansowych*

 mogą być wyceniane według skorygowanej ceny nabycia

 jeżeli jednostka przeznacza je do sprzedaży w okresie do 3

miesięcy, mogą być wyceniane według wartości rynkowej lub

inaczej określonej wartości godziwej

Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

66

zobowiązania

 kwota wymagająca zapłaty

zobowiązania finansowe*

 mogą być wyceniane według skorygowanej ceny nabycia

 jeżeli jednostka przeznacza je do sprzedaży w okresie do 3

miesięcy, mogą być wyceniane według wartości rynkowej lub

inaczej określonej wartości godziwej

Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

67

rezerwy

 uzasadniona, wiarygodnie oszacowana wartość

udziały (akcje) własne

 cena nabycia

kapitały (fundusze) własne (z wyjątkiem udziałów / akcji

własnych) oraz pozostałe aktywa i pasywa

 wartość nominalna

Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

68

 różne składniki aktywów mogą być wyceniane według różnych

zasad (na przykład środki trwałe i papiery wartościowe);

 ten sam składnik aktywów może być wyceniany według różnych

zasad (na przykład środki trwałe);

 różne składniki zobowiązań są wyceniane według różnych zasad

(na przykład zobowiązania finansowe i zobowiązania publiczno –

prawne);

 wartość godziwa składników aktywów i zobowiązań może być

mierzona w różny sposób

Podsumowanie

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

69

Przykład 4

Która z poniższych grup składa się wyłącznie z kosztów, które można uwzględnić przy

kalkulacji kosztu wytworzenia wyrobów gotowych?

i.

Amortyzacja maszyn produkcyjnych, wynagrodzenie zarządu spółki, koszty transportu

surowców, wynagrodzenia pracowników bezpośrednio produkcyjnych

ii.

Amortyzacja budynku administracyjnego, koszty zużycia surowców do produkcji,

koszty zużycia materiałów biurowych, koszt transportu wyrobów gotowych do odbiorcy

iii. Koszty zużycia surowców do produkcji, wynagrodzenie kierownika nadzorującego

produkcję, koszt magazynowania produktów gotowych, koszty promocji i reklamy

iv. Wynagrodzenie

kierownika

nadzorującego produkcję, amortyzacja budynku

produkcyjnego, koszty transportu surowców do produkcji, koszt zużycia energii

elektrycznej do procesu produkcji

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

70

Przykład 6

Spółka Omega nabyła maszynę produkcyjną w cenie 13000. Cena ta obejmuje

również koszt usług serwisowych w wysokości 1500. Ponadto Spółka opłaciła:

transport i rozładunek maszyny 400, wynagrodzenie eksperta zewnętrznego

300 za odpowiednią kalibrację maszyny, szkolenie pracowników 150

Ustalić wartość początkową maszyny

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

71

Przykład 6 Rozwiązanie:

Wartość początkowa: 13.000 + 400 + 300 = 13.700

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

72

Przykład 7

Spółka Alfa zajmuje się produkcją mebli. Na podstawie poniższych informacji ustal

wartość bilansową środków trwałych w budowie. Zaksięguj poniższe zdarzenia

gospodarcze.

1) Zakupiono grunt pod planowaną budowę budynku produkcyjnego za 8000

(płatność przelewem).

2) Zaciągnięto kredyt bankowy w kwocie 10000 w związku z planowaną budową

budynku produkcyjnego.

3) Zakupiono materiały budowlane 5000.

4) Opłacono przelewem koszty dokumentacji projektowej nowego budynku 1000.

5) Zużyto materiały budowlane przy wznoszeniu budynku produkcyjnego o

wartości 4800.

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

73

Przykład 7 cd

6) Otrzymano fakturę od spółki Gama za wykonane prace budowlane 2000.

7) Bank naliczył odsetki od kredytu w kwocie 500.

8) Zakupiono maszyny produkcyjne za 5000 do nowego budynku, które wymagają

montażu.

9) Otrzymano fakturę za transport i montaż maszyn produkcyjnych 400.

10)Dokonano pomniejszenia wartości wznoszonego budynku w związku z trwałą

utratą jego wartości w kwocie 200.

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

74

Przykład 7 rozwiązanie

Grunt jest traktowany w momencie zakupu jako środek trwały.

Wartość bilansowa środka trwałego w budowie – budynek produkcyjny:

1000 (4) + 4800 (5) + 2000 (6) + 500 (7) – 200 (10) = 8100

Wartość bilansowa środka trwałego w budowie – maszyny produkcyjne:

5000 (8) + 400 (9) = 5400

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

75

Przykład 5

Stan zapasów na koniec roku w spółce Calipso wynosił 100.000,-, wyłączając z

tego dwie następujące pozycje:

 Wyrób X: 400 szt. o jednostkowym koszcie wytworzenia 4,-. Na moment

bilansowy wyroby te mogłyby zostać sprzedane po 3,-/szt. przy kosztach

poniesionych na zrealizowanie tej sprzedaży w wysokości 200,-

 Towar Y: 200 szt. o jednostkowej cenie nabycia 30,-. Na moment bilansowy

okazało się, ze towary te są wadliwe. Ponadto wiadomo, że towary te, po

poniesieniu kosztów ich naprawy w wysokości 1.200,-. można byłoby

sprzedać za 35,-/szt. pod warunkiem dostarczenia ich do odbiorcy – koszty

transportu wyniosłyby 300,-

Ustalić wartość bilansową zapasów

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

76

Przykład 5 Rozwiązanie:

 Wyrób X:

koszt wytworzenia: 400 szt. x 4,- = 1600

cena sprzedaży: 400 szt x 3,- = 1200

koszty sprzedaży 200,-

cena sprzedaży netto: 1200 – 200 = 1000

cena sprzedaży netto < koszt wytworzenia =>

wartość bilansowa wyrobu X = cena sprzedaży netto = 1000

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

77

Przykład 5 Rozwiązanie:

 Towar Y:

cena nabycia: 200 szt. x 30,- = 6000

cena sprzedaży: 200 szt. x 35,- = 7000

koszty sprzedaży: 1200 + 300 = 1500

cena sprzedaży netto: 7000 – 1500 = 5500

cena sprzedaży netto < cena nabycia =>

wartość bilansowa towaru Y = 5500

Podstawowe kategorie wyceny

Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Wykład II Pomiar wartości w rachunkowości

78