CHRYSTOLOGIA

Skrypt z książki

CHRYSTOLOGIA

(notatki z wykładów do użytku wewn.)

LEKTURY:

• G. Strzelczyk, Traktat o Jezusie Chrystusie, Biblioteka Więzi, t. 1, Warszawa 2005.

• Kard. Ch. Schonborn, Bóg zesłał Syna swego. Chrystologia, Pallottinum, Poznań 2002.

• G. L. Muller, Chrystologia - nauka o Jezusie Chrystusie, (traktat V, podręcznik teologii dogmat.), Wyd. M., Kraków 1998.

• KKK (nr 422-682)

• ”Jezus Chrystus Jedyny Zbawiciel świata wczoraj i dziś i na wieki (Oficjalny Dokument Papieskiego Komitetu Obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000), Katowice 1997

• ”Dominus Jesus”(Kongregacja Nauki i Wiary 06.08.2000)

1. Różne koncepcje chrystologii:

Chrystologia - to teologiczna nauka o Jezusie Chrystusie.

Wykształciły się 3 koncepcje chrystologiczne:

1.Chrystologia oddolna: takie patrzenie na osobę Jezusa Chrystusa gdzie najpierw dostrzegamy Go jako człowieka (syn cieśli). Takim Go też poznali apostołowie (syn człowieczy - syn Boży) (Dz. 2,22-24 „Mężowie izraelscy, słuchajcie tego, co mówię: Jezusa Nazarejczyka, Męża, którego posłannictwo Bóg potwierdził wam niezwykłymi czynami, cudami i znakami, jakich Bóg przez Niego dokonał wśród was, o czym sami wiecie, tego Męża, który z woli postanowienia i przewidzenia Boga został wydany, przybiliście rękami bezbożnych do krzyża i zabiliście. Lecz Bóg wskrzesił Go, zerwawszy więzy śmierci, gdyż niemożliwe było, aby ona panowała nad Nim, bo Dawid mówił o Nim...” Dz. 2,33 „Wyniesiony na miejsce po prawicy Boga, otrzymał od Ojca obietnicę Ducha Świętego i zesłał Go” Dz. 10,38-43 „Znacie sprawę Jezusa z Nazaretu, którego Bóg namaścił Duchem Świętym i mocą. Dlatego że Bóg był z Nim, przeszedł On, dobrze czyniąc i uzdrawiając wszystkich, którzy byli pod władzą diabła. A my jesteśmy świadkami wszystkiego, co zdziałał w ziemi żydowskiej i w Jeruzalem. Jego to zabili, zawiesiwszy na drzewie. Bóg wskrzesił Go trzeciego dnia i pozwolił Mu ukazać się nie całemu ludowi, ale nam, wybranym uprzednio przez Boga na świadków, którzyśmy z Nim jedli i pili po Jego zmartwychwstaniu. On nam rozkazał ogłosić ludowi i dać świadectwo, że Bóg ustanowił Go sędzią żywych i umarłych. Wszyscy prorocy świadczą o tym, że każdy, kto w Niego wierzy, przez Jego imię otrzymuje odpuszczenie grzechów”.)

Bóg potwierdza bóstwo Chrystusa. W historii kościoła przez jakiś czas dominowała chrystologia oddolna (Sobory Chalcedoński (431r) i Konstantynopolitański III (680 - 681) szczególnie ją akcentowały). Skrajne postrzeganie koncepcji oddolnej doprowadziło do herezji - nestorianizmu (Jezus = osoba Boża + osoba ludzka < czyli 2 osoby >).

2.Chrystologia odgórna: czyli chrystologia preegzystencji (Chrystus istniał przed wcieleniem jako Bóg). Punktem wyjścia jest Tajemnica Boga - Syn BOŻY (2 Osoba Trójcy Świętej) poniża się i staje człowiekiem). (J 1,1-18 „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, [z tego], co się stało. W Nim było życie, a życie było światłością ludzi, a światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła. Pojawił się człowiek posłany przez Boga - Jan mu było na imię. Przyszedł on na świadectwo, aby zaświadczyć o światłości, by wszyscy uwierzyli przez niego. Nie był on światłością, lecz [został posłany], aby zaświadczyć o światłości. Była światłość prawdziwa, która oświeca każdego człowieka, gdy na świat przychodzi. Na świecie było [Słowo], a świat stał się przez Nie, lecz świat Go nie poznał. Przyszło do swojej własności, a swoi Go nie przyjęli. Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzą w imię Jego - którzy ani z krwi, ani z żądzy ciała, ani z woli męża, ale z Boga się narodzili. A Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas. I oglądaliśmy Jego chwałę, chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca, pełen łaski i prawdy. Jan daje o Nim świadectwo i głośno woła w słowach: «Ten był, o którym powiedziałem: Ten, który po mnie idzie, przewyższył mnie godnością, gdyż był wcześniej ode mnie». Z Jego pełności wszyscy otrzymaliśmy - łaskę po łasce. Podczas gdy Prawo zostało dane za pośrednictwem Mojżesza, łaska i prawda przyszły przez Jezusa Chrystusa. Boga nikt nigdy nie widział; Ten Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca, [o Nim] pouczył". Flp 2,6-11 „On to, istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem, lecz ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stając się podobnym do ludzi. A w zewnętrznej postaci uznany za człowieka, uniżył samego siebie, stając się posłusznym aż do śmierci - i to śmierci krzyżowej. Dlatego też Bóg Go nad wszystko wywyższył i darował Mu imię ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i podziemnych. I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest PANEM - ku chwale Boga Ojca”.)

Duże znaczenie tej koncepcji nadały Sobory Efeski (431r) i Konstantynopolitański II (553r.). Skrajność - herezja monofizytyzm (Jezus miał tylko jedną naturę - Boską, bóstwo pochłonęło człowieczeństwo).

3.Chrystologia integralna (koncentryczna): punktem wyjścia jest fakt zmartwychwstania Chrystusa, jako najważniejsza prawda chrześcijańska. (Dz. 4,33 „Apostołowie z wielką mocą świadczyli o zmartwychwstaniu Pana Jezusa, a wielka łaska spoczywała na wszystkich.”). Zmartwychwstanie uwiarygodniło cale życie Chrystusa. Ta koncepcja wykształtowała się po Soborach Watykańskich I i II). Taką chrystologię przedstawia kard. Casper.

Wszystkie trzy koncepcje są ważne!!!

II. Proroctwa mesjańskie ST:

Pan Bóg nawet po grzechu pierworodnym nie odwrócił się od człowieka. Człowiek otrzymał światło zbawienia. Pan Bóg systematycznie przybliżał ludziom postać Mesjasza Zbawiciela (Noe-Abraham-Izaak-Jakub-dom Juda-dom Dawida-Jezus Chrystus).

W ST można wyróżnić 4 koncepcje Mesjasza:

1. Mesjasz jako KRÓL (Władca) - nawet apostołowie mieli takie założenia (lecz w kategoriach ludzkich, politycznych)

2. Mesjasz jako ESCHATOLOGICZNY WŁADCA - Jezus jest Władcą bezpośrednio posłanym przez Boga, władca zstępujący z nieba. (zwłaszcza w ks.Dn).

3. Mesjasz jako KAPŁAN - szczególnie w Psalmach

(Ps 110 „Dawidowy. Psalm. Wyrocznia Boga dla Pana mego: «Siądź po mojej prawicy, aż Twych wrogów położę jako podnóżek pod Twoje stopy». Twoje potężne berło niech Pan rozciągnie z Syjonu: «Panuj wśród swych nieprzyjaciół! Przy Tobie panowanie w dniu Twej potęgi. W blaskach świętości, z łona jutrzenki jak rosę Cię zrodziłem». Pan przysiągł i nie pożałuje: «Tyś Kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka». Pan po Twojej prawicy zetrze na proch królów w dniu swego gniewu. Będzie sądził narody, wzniesie stosy trupów, zetrze głowy jak ziemia szeroka. Po drodze będzie pił ze strumienia, dlatego głowę podniesie”). Jego posłannictwo ma polegać na oddawaniu Bogu czci i składaniu ofiary, ale nie z samego siebie. (Ta koncepcja jest najmniej popularna w ST).

4. Mesjasz jako CIERPIĄCY SŁUGA PAŃSKI - (Iz - Mesjasz został posłany na ziemię , a Jego męka i śmierć są wynagrodzeniem za grzechy ludzi. W zamian Jezus otrzymuje narody).

Najbardziej są rozpowszechnione koncepcje a i b

Termin Mesjasz pochodzi od hebr. „meszija” - „pomazaniec” , ”namaszczony” (Boże namaszczenie). W ST był nim król , arcykapłan.

Proroctwa Mesjańskie:

1).Rdz 3,15 („Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie a niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono ugodzi cię w głowę, a ty ugodzisz je w piętę”.) Protoewangelia - pierwsza Dobra Nowina. Zapowiedź nieprzyjaźni pomiędzy wężem a niewiastą. Kluczowe słowo - „ONO” (potomstwo) - pierwsza zapowiedz Mesjasza. Potomstwo zmiażdży głowę węża.

Słowo „ONO” w Septuagincie zostało przetłumaczone jako „ON” („potomek”), w tradycji izraelskiej istniało przekonanie, że Mesjaszem będzie mężczyzna.

Św.Hieronim (Wulgata) przetłumaczył „ONO” jako „ONA”(zapowiedź Maryi).

Dzisiejszy stan wiedzy raczej uznaje tłumaczenie „ONO”(„potomstwo”).

W Rdz 3,15 jest też wątek o uwolnieniu ludzkości od grzechu. Tradycja izraelska uznaje, że ludzkość pokona węża dzięki jednej osobie (Chrystusowi). Termin „niewiasta” - pierwsza niewiasta to Ewa, jest tu też zapowiedź drugiej Ewy- Maryi. (Maryja jest niepokalaną, dlatego szatan nie może się do niej zbliżyć).

2). (Rdz 12,3 „Będę błogosławił tym, którzy tobie błogosławić będą, a tym, którzy tobie będą złorzeczyli, i Ja będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi.” Rdz 22,18 „Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia [takiego, jakie jest udziałem] twego potomstwa, dlatego że usłuchałeś mego rozkazu)

Abraham (wypełnia wolę Boga - idzie za Nim, przynosi w ofierze syna) jako ojciec pokolenia, z którego wywodzi się Mesjasz. Bóg udziela Abrahamowi dwukrotnego błogosławieństwa, które poprzez niego ma spłynąć na wszystkie narody.

3). Rdz 49,10 („Nie zostanie odjęte berło od Judy ani laska pasterska [zabrana] spośród jego kolan, aż przyjdzie ten, do którego ono należy, i zdobędzie posłuch u narodów!”)

-Jakub błogosławił synom, szczególnie pokoleniu Judy. Berło - znak władzy królewskiej, laska pasterza-znak władzy pasterskiej "Król”(pasterz) oznacza, że z pokolenia Judy wyjdzie największy król. On będzie panował nad całym światem. (Jest to koncepcja, że Mesjasz będzie Królem) .

4). 2 Sam 7,12-15 („Kiedy wypełnią się twoje dni i spoczniesz obok swych przodków, wtedy wzbudzę po tobie potomka twojego, który wyjdzie z twoich wnętrzności, i utwierdzę jego królestwo. On zbuduje dom imieniu memu, a Ja utwierdzę tron jego królestwa na wieki. Ja będę mu ojcem, a on będzie Mi synem, a jeżeli zawini, będę go karcił rózgą ludzi i ciosami synów ludzkich. Lecz mu nie cofnę mojej życzliwości, jak cofnąłem Saulowi, twemu poprzednikowi, którego opuściłem.”)

-proroctwo jakie Natan skierował do Dawida, proroctwo mesjańskie. Ono ma podwójny sens:

• konkretna zapowiedź panowania króla Salomona, który zbuduje świątynie (bezpośredni potomek Dawida).

• Wyjątkowy król, potomek Dawida. Tron, który będzie stał na wieki (królestwo będzie utwierdzone na wieki). Jedno z najważniejszych proroctw ST - Mesjasz- Syn Dawida.

Proroctwa w ks.Psalmów:

(autor tekstów - Dawid)

Ps 2,7-9 („Ogłoszę postanowienie Pana. Powiedział do mnie: «Tyś Synem moim, Ja Ciebie dziś zrodziłem. Żądaj ode Mnie, a dam Ci narody w dziedzictwo i w Twoje posiadanie krańce ziemi. Żelazną rózgą będziesz nimi rządzić i jak naczynie garncarza ich pokruszysz”)

-Bóg skierował swoje słowa do Człowieka - Mesjasza. Nazywa Go swoim Synem. W świetle religii żydowskiej było niemożliwe, żeby Bóg miał Syna (monoteizm). Słowami wypowiedzianymi podczas chrztu potwierdza to proroctwo. (Mk 1,11 „A z nieba odezwał się głos: «Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie.”) Dz. 13,33 („że Bóg spełnił ją wobec nas jako ich dzieci, wskrzesiwszy Jezusa. Tak też jest napisane w psalmie drugim: Ty jesteś moim Synem, Ja Ciebie dziś zrodziłem”) Piotr mówiąc o zmartwychwstaniu cytuje ten psalm. W Hbr 1,3-5 „Ten [Syn], który jest odblaskiem Jego chwały i odbiciem Jego istoty, podtrzymuje wszystko słowem swej potęgi, a dokonawszy oczyszczenia z grzechów, zasiadł po prawicy Majestatu na wysokościach. On o tyle stał się większy od aniołów, o ile odziedziczył dostojniejsze od nich imię. Do którego bowiem z aniołów powiedział [Bóg] kiedykolwiek: Ty jesteś moim Synem, Ja Cię dziś zrodziłem? I znowu: Ja będę Mu Ojcem, a On będzie Mi Synem.?”)

Ps 22,9 („Zaufał Panu, niechże go wyzwoli, niechże go wyrwie, jeśli go miłuje”) -to słowa, które stojąc pod krzyżem mówili do Jezusa arcykapłani i inni ludzie.

Ps 22,17-19 („Bo psy mnie opadają, osacza mnie zgraja złoczyńców. Przebili ręce i nogi moje, policzyć mogę wszystkie moje kości. A oni się wpatrują, sycą mym widokiem; moje szaty dzielą między siebie i los rzucają o moją suknię) -opis męki Chrystusa (dosłowna zapowiedz śmierci męczeńskiej) - koncepcja Mesjasza Męczennika.

Ps 72 („Salomonowy. O Boże, przekaż Twój sąd królowi i Twoją sprawiedliwość synowi królewskiemu. Niech sądzi sprawiedliwie Twój lud i ubogich Twoich - zgodnie z prawem! Niech góry przyniosą ludowi pokój, a wzgórza - sprawiedliwość! Otoczy opieką uciśnionych wśród ludu, ratować będzie dzieci ubogich, a zetrze na proch ciemiężyciela. I będzie trwał długo jak słońce, jak księżyc przez wszystkie pokolenia. Zstąpi jak deszcz na trawę, jak deszcz rzęsisty, co nawadnia ziemię. Za dni jego rozkwitnie sprawiedliwość i wielki pokój, dopóki księżyc nie zgaśnie. I panować będzie od morza do morza, od Rzeki aż po krańce ziemi. Nieprzyjaciele będą mu się kłaniać, a jego przeciwnicy pył będą zlizywać. Królowie Tarszisz i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daninę. I oddadzą mu pokłon wszyscy królowie, wszystkie narody będą mu służyły. Wyzwoli bowiem wołającego biedaka i ubogiego, i bezbronnego. Zmiłuje się nad nędzarzem i biedakiem i ocali życie ubogich: od krzywdy i ucisku uwolni ich dusze, a krew ich cenna będzie w jego oczach. Przeto będzie żył i dadzą mu złoto z Saby, zawsze będą się modlić za niego, nieustannie mu błogosławić. Obfitość zboża niech będzie na ziemi, niech szczyty gór nią zaszumią! Jak Liban niech plon jego kwitnie, niech będzie jego kwiat jak polna trawa! Imię jego niech trwa na wieki; jak długo świeci słońce, niech wzrasta jego imię! Niech się wzajemnie nim błogosławią! Niech wszystkie narody ziemi życzą mu szczęścia! Błogosławiony Pan, Bóg Izraela, który sam jeden czyni cuda! Błogosławione na wieki chwalebne Jego imię; niech się cała ziemia napełni Jego chwałą! Niech się tak stanie - niech się stanie! (Skończyły się modlitwy Dawida, syna Jessego)”)

Ps 89,4-5 („Zawarłem przymierze z moim wybrańcem; przysiągłem słudze memu, Dawidowi: Utrwalę na wieki twoje potomstwo i tron twój utrwalę z pokolenia na pokolenie.”) -tron Dawida, który będzie trwał na wieki.

Ps 89,27-28 („On będzie wołał do Mnie: Ty jesteś moim Ojcem, Bogiem moim i opoką mojego ocalenia. A Ja go ustanowię pierworodnym, największym wśród królów ziemi.”) - Mesjasz-Syn Pierworodny (por. Rz 8,29 „Albowiem tych, których przedtem poznał, tych też przeznaczył na to, by się stali na wzór obrazu Jego Syna, aby On był pierworodnym między wielu braćmi.”);

Kol 1,15-18 („On jest obrazem Boga niewidzialnego - Pierworodnym wobec każdego stworzenia, bo w Nim zostało wszystko stworzone; i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne, czy to Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie. I On jest Głową Ciała - Kościoła. On jest Początkiem. Pierworodnym spośród umarłych, aby sam zyskał pierwszeństwo we wszystkim.”) ; Hbr 1,6 („A skoro ponownie wprowadzi Pierworodnego na świat, powie: Niech Mu oddają pokłon wszyscy aniołowie Boży.”); Ap 1,5 („i od Jezusa Chrystusa, Świadka Wiernego, Pierworodnego wśród] umarłych i Władcy królów ziemi. Temu, który nas miłuje i który przez swą krew uwolnił nas od naszych grzechów,”)

Ps 110,1-4 („Dawidowy. Psalm. Wyrocznia Boga dla Pana mego: «Siądź po mojej prawicy, aż Twych wrogów położę jako podnóżek pod Twoje stopy». Twoje potężne berło niech Pan rozciągnie z Syjonu: «Panuj wśród swych nieprzyjaciół! Przy Tobie panowanie w dniu Twej potęgi. W blaskach świętości, z łona jutrzenki jak rosę Cię zrodziłem». Pan przysiągł i nie pożałuje: «Tyś Kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka»”) - psalm mesjański - koncepcja Mesjasza jako Króla i Kapłana. dwie istotne myśli:

a) wywyższenie Mesjasza. Sam Jezus wyjaśnia ten psalm w Mt 22,41-45 („Gdy zebrali się faryzeusze, Jezus zadał im takie pytanie: «Co sądzicie o Mesjaszu? Czyim jest synem?» Odpowiedzieli Mu: «Dawida». Wtedy rzekł do nich: «Jakżeż więc Dawid natchniony przez Ducha może nazywać Go Panem, gdy mówi: Rzekł Pan do Pana mego: Siądź po prawicy mojej, aż położę Twoich nieprzyjaciół pod stopy Twoje. Jeśli więc Dawid nazywa Go Panem, to jak może być On [tylko] jego synem?»”)

Proroctwo Izajasza

Nazywany Ewangelistą ST, aż 85 jego proroctw jest cytowanych w NT.

• Iz 7,14 -("Dlatego Pan sam da wam znak: Oto PANNA pocznie i porodzi Syna i nazwie Go imieniem EMMANUEL") "alma" - dziewica, panna lub młoda mężatka - to zwrot występujący w jęz.hebrajskim; Septuaginta używa "partenos" - dziewica. W Wulgacie "virgo" - dziewica, panna. Mt 1, 22 - 23 ("A stało się to wszystko, aby się wypełniło słowo Pańskie powiedziane przez Proroka: Oto Dziewica pocznie i porodzi Syna, któremu nadadzą imię Emmanuel, to znaczy Bóg z nami, ") To sen Józefa - anioł ukazujący się we śnie mówi, że Maryja jest dziewicą a z Ducha jest to, co się poczęło. Wg zwyczaju żydowskiego jeśli dziecko narodzi się i matka nada mu imię to oznacza, że rodzi się bez naturalnego ojca (nie będzie on obecny)

• Iz 8, 23 - 9, 6 ("Nie [zawsze] bowiem będą ciemności w kraju, który cierpi ucisk. W dawniejszych czasach upokorzył [Pan] krainę Zabulona i krainę Neftalego, za to w przyszłości chwałą okryje drogę do morza, wiodącą przez Jordan, krainę pogańską. Naród kroczący w ciemnościach ujrzał światłość wielką; nad mieszkańcami kraju mroków światło zabłysło. Pomnożyłeś radość, zwiększyłeś wesele. Rozradowali się przed Tobą, jak się radują we żniwa, jak się weselą przy podziale łupu. Bo złamałeś jego ciężkie jarzmo i drążek na jego ramieniu, pręt jego ciemiężcy, jak w dniu porażki Madianitów. Bo wszelki but pieszego żołnierza, wszelki płaszcz zbroczony krwią pójdzie na spalenie, na pastwę ognia. Albowiem Dziecię nam się narodziło, Syn został nam dany, na Jego barkach spoczęła władza. Nazwano Go imieniem: Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju. Wielkie będzie jego panowanie w pokoju bez granic na tronie Dawida i nad jego królestwem, które On utwierdzi i umocni prawem i sprawiedliwością, odtąd i na wieki. Zazdrosna miłość Pana Zastępów tego dokona.") proroctwo zawiera tytuły Mesjasza

• Iz 11, 1 - 9 (" I wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści odrośl z jego korzeni. I spocznie na niej Duch Pański, duch mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni pańskiej. Upodoba sobie w bojaźni pańskiej. Nie będzie sądził z pozorów ani wyrokował według pogłosek; raczej rozsądzi biednych sprawiedliwie i pokornym w kraju wyda słuszny wyrok. Rózgą swoich ust uderzy gwałtownika, tchnieniem swoich warg uśmierci bezbożnego. Sprawiedliwość będzie mu pasem na biodrach a wierność przepasaniem lędźwi. Wtedy wilk zamieszka wraz z barankiem, pantera z koźlęciem razem leżeć będą, cielę i lew paść się będą pospołu i mały chłopiec będzie je poganiał, krowa i niedźwiedzica przestawać będą ze sobą przyjaźnie, młode ich razem będą legały. Lew też jak wół będzie jadał słomę. Niemowlę igrać będzie na gnieździe kobry, dziecko włoży swą rękę do kryjówki żmii. Zła czynić nie będą ani działać na zgubę po całej świętej mej górze, bo kraj się napełni znajomością Pana, na kształt wód, które przepełniają morze") Dziecko z rodu Dawida obdarzone pełnią darów Ducha Św. zaprowadzi wśród ludów sprawiedliwość

• Iz 61, 1 - 2 ("Duch Pana Boga nade mną, bo Pan mnie namaścił. Posłał mnie, abym głosił dobrą nowinę ubogi, bym opatrywał rany serc złamanych, żebym zapowiadał wyzwolenie jeńcom i więźniom swobodę; abym obwieszczał rok łaski Pańskiej i dzień pomsty naszego Boga; abym pocieszał wszystkich zasmuconych") Pan Jezus cytuje ten fragment mówiąc o sobie w Łk 4, 18n

Cztery Pieśni o Słudze Pańskim

1. Iz 42, 1 - 7 ("Oto mój sługa, którego podtrzymuję, wybrany mój, w którym mam upodobanie. Sprawiłem, że Duch mój na nim spoczął; On przyniesie narodom Prawo. Nie będzie wołał ni podnosił głosu, nie da słyszeć krzyku swego na dworze, nie złamanie trzciny nadłamanej, nie zgasi [ledwo] tlejącego się knotka. On rzeczywiście przyniesie Prawo. Nie zniechęci się ani nie załamie, aż utrwali Prawo na ziemi, a jego pouczenia wyczekują wyspy. Tak mówi Pan Bóg, który stworzył i rozpiął niebo, rozpostarł ziemię wraz z jej plonami, dał ludziom na niej dech ożywczy i tchnienie tym, co po niej chodzą. Ja, Pan, powołałem cię słusznie, ująłem cię za rękę i ukształtowałem, ustanowiłem cię przymierzem dla ludzi, światłością dla narodów, abyś otworzył oczy niewidomym, ażebyś z zamknięcia wypuścił jeńców, z więzienia tych, co mieszkają w ciemności") Mesjasz ukazany jako sługa Pana, a Bóg sprawił, że Duch spoczął na nim i przyniesie prawo narodom, nie tylko Izraelowi. Został podkreślony łagodny sposób działania. Przychodzi z pomocą

zwłaszcza tym, którzy cierpią i potrzebują pomocy

2. Iz 49, 1 - 7 ("Wyspy, posłuchajcie mnie! Ludy najdalsze, uważajcie! Powołał mnie Pan już z łona ,mej matki, od jej wnętrzności, wspomniał moje imię. Ostrym mieczem uczynił me usta, w cieniu swej ręki mnie ukrył. Uczynił ze mnie strzałę zaostrzoną, utaił mnie w swoim kołczanie. I rzekł mi: "Ty jesteś Sługą moim, <Izraelu>, w tobie się rozsławię". Ja zaś mówiłem: próżno się trudziłem, na darmo i na nic zużyłem me siły. Lecz moje prawo jest u Pana i moja nagroda u Boga mego. Wsławiłem się w oczach Pana, Bóg mój stał się moją siłą. A teraz przemówił Pan, który mnie ukształtował od urodzenia na swego Sługę, bym nawrócił do Niego Jakuba i zgromadził Mu Izraela. A mówił: "to zbyt mało, iż jesteś Mi Sługą dla podźwignięcia pokoleń Jakuba i sprowadzenia ocalałych z Izraela! Ustanowię Cię światłością dla pogan, aby moje zbawienie dotarło aż do krańców ziemi". Tak mówi Pan, Odkupiciel Izraela, jego Święty, do wzgardzonego we własnej osobie do budzącego odrazę pogan, do niewolnika władców: "Królowie zobaczą cię i powstaną, książęta padną na twarz, przez wzgląd na Pana,

3. Iz 50, 4 - 9 ("Pan Bóg mnie obdarzył językiem wymownym, bym umiał pomóc strudzonemu krzepiącym słowem. Każdego rana otworzył mi ucho, a ja się nie oparłem ani się nie cofnąłem. Podałem grzbiet mój bijącym i policzki moje rwącym mi brodę. Nie zasłoniłem moje twarzy przed zniewagami i opluciem. Pan Bóg mnie wspomaga, dlatego jestem nieczuły na obelgi, dlatego uczyniłem twarz moją jak głaz i wiem, że wstydu nie doznam. Blisko jest Ten, który mnie uniewinni. Kto się odważy toczyć spór ze mną? Wystąpmy razem! Kto jest oskarżycielem? Niech się zbliży do mnie! Oto Pan Bóg mnie wspomaga. Któż mnie potępi? Wszyscy razem pójdą w strzępy jak odzież, mól ich pożre.") Zapowiedź męki Chrystusa

4. Iz 52, 13 - 53, 12 ("Oto się powiedzie mojemu Słudze, wybije się, wywyższy i bardzo wyrośnie. Jak wielu osłupiało na Jego widok - tak nieludzko został oszpecony Jego wygląd i postać Jego była niepodobna do ludzi - tak mnogie narody się zdumieją, królowie zamkną przed Nim usta, bo ujrzą coś, czego im nigdy nie opowiadano, i pojmą coś niesłychanego. Któż uwierzy temu, cośmy usłyszeli? Komu się ramię Pańskie objawiło? On wyrósł przed nami jak młode drzewo i jakby korzeń z wyschniętej ziemi. Nie miał on wdzięku ani też blasku, aby [chciano] na niego popatrzeć, ani wyglądu, by się nam podobał. Wzgardzony i odepchnięty przez ludzi, Mąż boleści, oswojony z cierpieniem, jak ktoś, przed kim się twarz zakrywa, wzgardzony tak, iż mieliśmy go za nic. Lecz on się obarczył naszym cierpieniem, on dźwigał nasze boleści, a my uznaliśmy go za skazańca, chłostanego przez Boga i zdeptanego. Lecz on był przebity za nasze grzechy, zdruzgotany za nasze winy. Spadła nań chłosta zbawienna dla nas, a w jego ranach jest nasze uzdrowienie. Wszyscy pobłądziliśmy jak owce, każdy z nas się zwrócił ku własnej drodze , a Pan obarczył go winami nas wszystkich. Dręczono go, lecz sam pozwolił się gnębić, nawet nie otworzył ust swoich. Jak baranek na rzeź prowadzony, jak owca niema wobec strzygących ją, tak on nie otworzył ust swoich. Po udręce i sądzie został usunięty: a kto się przejmuje jego losem? Tak! Zgładzono go z krainy żyjących; za grzechy mego ludu został zbity na śmierć. Grób mu wyznaczono między bezbożnymi, i w śmierci swej był [na równi] z bogaczem, chociaż nikomu nie wyrządził krzywdy i w jego ustach kłamstwo nie postało. Spodobało się Panu zmiażdżyć go cierpieniem. Jeśli on wyda swe życie na ofiarę za grzechy, ujrzy potomstwo, dni swe przedłuży, a wola Pańska spełni się przez niego. Po udrękach swej duszy ujrzy światło i nim się nasyci. Sprawiedliwy mój Sługa usprawiedliwi wielu, ich nieprawości on sam dźwigać będzie. Dlatego w nagrodę przydzielę mu tłumy, i posiądzie możnych jako zdobycz za to, że siebie na śmierć ofiarował i policzony został pomiędzy przestępców. A on poniósł grzechy wielu i oręduje za przestępcami.")

Czytamy tę pieśń w czasie liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek. Dosłowny opis męki. Sługa Pański przyjmie na siebie cierpienia innych ludzi. Ta męka ma charakter odkupieńczy(espijacyjny).

Podkreślona jest też dobrowolność tej męki. Porównanie do baranka prowadzonego na rzeź. W tej pieśni zaznacza się też, że Mesjasz będzie sądzony, katowany, zabity i pochowany.

Owoce męki Mesjasza i to życie nie kończy się z momentem złożenia do grobu, ujrzymy światło i będziemy żyć w wieczności Boga. Ta męka Mesjasza będzie usprawiedliwieniem (zbawieniem) wielu. Mesjasz będzie wywyższony i będzie panował nad narodami, właśnie za to poniżenie. Sługa Pański jest Orędownikiem, Pośrednikiem u Boga

INNE PROROCTWA

Dn 7, 13-14 ("Patrzyłem w nocnych widzeniach: a oto na obłokach niebo przybywa jakby Syn Człowieczy. Podchodzi do Przedwiecznego i wprowadzają Go przed Niego. Powierzono Mu panowanie, chwałę i władzę królewską, a służyły Mu wszystkie narody, ludy i języki. Panowanie Jego jest wiecznym panowaniem, które nie przeminie, a Jego królestwo nie ulegnie zagładzie.")

Czwarta wizja Mesjasza -jako eschatologiczny władca - przybywa na obłokach z Nieba, ma wygląd jakby człowieka. Bóg powierza mu władzę i panowanie. Służyć mają mu wszystkie narody. Panowanie Jego będzie wieczne i nigdy nie przeminie.

ZNACZENIE TYTUŁU "SYN CZŁOWIECZY"

Tytuł " Syn Człowieczy" jest ulubionym tytułem, którym Jezus nazywa sam siebie. We wszystkich ewangeliach jest użyty aż 80 razy.

• Znaczenie potoczne → "ben Adam" syn człowieka, jakiś człowiek, pochodzący z rodu człowieczego.

• Znaczenie u Ezechiela → chodzi o proroka , który jest prześladowany i ma do spełnienia ważną misję. Bóg powołuje Ezechiela i nazywa go "synem człowieczym" posyła go na trudną misję do kraju buntowników. Misja ma polegać na daniu świadectwa

Jezus odnosi do siebie ten tytuł w potrójnym sensie. Jest prawdziwym człowiekiem (z rodu ludzkiego, narodzony z kobiety), jest posłańcem Bożym (prorokiem), który ma do spełnienia trudną misję, będzie wyszydzony i prześladowany (Mt8, 20:"Jezus mu odpowiedział: <Lisy mają nory, a ptaki podniebne - gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma miejsca, gdzie by głowę mógł położyć.>"; Mt11, 19:"Przyszedł Syn Człowieczy, je i pije, a oni mówią:' Oto żarłok i pijak , przyjaciel celników i grzeszników'. A jednak mądrość usprawiedliwiona jest przez swe czyny." Mt9, 6:" Otóż żebyście wiedzieli, iż Syn Człowieczy ma na ziemi władzę odpuszczania grzechów - rzekł do paralityka: Wstań, weź swoje łożę i idź do swego domu!" Mt9, 31:" Oni jednak, skoro tylko wyszli, roznieśli wieść o Nim po całej tamtejszej okolicy." Mt10, 33 - 34:" Lecz kto się Mnie zaprze przed ludźmi, tego zaprę się i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie. Nie sądźcie, że przyszedłem pokój przynieść na ziemię. Nie przyszedłem przynieść pokoju, ale miecz." ). Jest również zapowiedź Zmartwychwstania Mt26 63 - 64:" Lecz Jezus milczał. A najwyższy kapłan rzekł do Niego:< Zaklinam cię na Boga żywego, powiedz nam: Czy ty jesteś Mesjasz, Syn Boży?> Jezus mu odpowiedział: < Tak, Ja Nim jestem. Ale powiadam wam: odtąd ujrzycie Syna Człowieczego, siedzącego po prawicy Wszechmocnego i nadchodzącego na obłokach niebieskich."

Tajemnica Chrystusa objawiona w Nowym Testamencie

• Marek opisuje stopniowe objawienie sekretu mesjańskiego

• Mateusz chce pokazać, że w Chrystusie wszystkie proroctwa się wypełniły (ukazanie, że Jezus był potomkiem Dawida)

• Łukasz mówi o nadejściu królestwa Bożego miłosierdzia

Ewangelia Mateusza: Na samym początku publicznej działalności Chrystusa tajemnica Jego została objawiona Mt3, 17:" A oto głos z nieba mówił: <Tan jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie.>". To było jakby potwierdzenie ze strony Ojca

Mt7, 29:"Uczył ich bowiem jak ten, który ma władzę, a nie tak jak ich uczeni w Piśmie." Słuchacze się dziwią i widzą różnice w nauczaniu Jezusa a innych rabinów. Chrystus uczy tak, jak ktoś posiadający władzę i moc.

Mt8, 27:" A ludzie pytali zdumieni:< Kimże On jest, że nawet wichry i jezioro są Mu posłuszne?>" - Pan Jezus objawia swoją moc i przez to uczniowie zastanawiają się kim On jest

Pierwszym, który nazywa Chrystusa Zbawicielem jest szatan (Mt8 28-29:" Gdy przybył na drugi brzeg do kraju Gadareńczyków, wyszli Mu naprzeciw z grobowców dwaj opętani, tak bardzo niebezpieczni, że nikt nie mógł przejść tamtą drogą. Zaczęli krzyczeć:< Czego chcesz od nas, [ Jezusie], Synu Boży? Przyszedłeś tu przed czasem dręczyć nas?>") Lęka się właśnie tej mocy Jezusa.

Faryzeusze nie pytają, ale żądają znaku Mt12, 38:" Wówczas rzekli do Niego niektórzy z uczonych w Piśmie i faryzeuszów:< nauczycielu, chcielibyśmy zobaczyć jakiś znak od ciebie>.", tak jakby próbowali szantażować Jezusa. Zaczyna ich denerwować to, że ktoś nagle staje się ważniejszy niż oni, mówi z mocą, czyni cuda. Próbują go jakoś zastraszyć i stłamsić. Jezus porównuje ich do ludzi z Niniwy, choć mówi, że są od nich nawet gorsi, bo grzesznicy z Niniwy nawrócili się a faryzeusze nie próbują zmienić swojej sytuacji.

Mt13, 13-15:" Dlatego mówię do nich w przypowieściach, że patrząc, nie widzą, i słuchając, nie słyszą i nie rozumieją. Tak spełnia się na nich przepowiednia Izajasza: Słuchać będziecie, a nie zrozumiecie, patrzeć będziecie, a nie zobaczycie. Bo stwardniało serce tego ludu, ich uszy stępiały i oczy swe zamknęli, żeby oczami nie widzieli ani uszami nie słyszeli, ani swym sercem nie rozumieli, i nie nawrócili się, abym ich uzdrowił." Chrystus mówi, że tajemnica nie jest dla wszystkich ponieważ ludzie zamykają się na nią. Mt11, 6:" A błogosławiony jest ten, kto nie zwątpi we Mnie." - Błogosławieni będą ci, którzy się nie zamkną na nią i jak dziecko przyjmą Chrystusa

Mt13, 53 - 56:" Gdy Jezus dokończył Tych przypowieści, oddalili się stamtąd. Przyszedłszy do swego miasta rodzinnego, nauczał ich w synagodze, tak, że byli zdumieni i pytali:< Skąd u niego ta mądrość i cuda? Czyż nie jest on synem cieśli? Czy jego Matce nie jest na imię Mariam, a jego braciom Jakub, Józef, Szymon i Juda? Także jego siostry czy nie żyją wszystkie u nas? Skądże więc u niego to wszystko?>" Warunkiem cudów jest wiara. Tylko prorok w swoim własnym kraju jest niezrozumiały i niechciany

Mt14, 26 - 33 Uczniowie po raz pierwszy nazywają Jezusa Synem Bożym

Objawienie tajemnicy Chrystusa w tekstach świętego Pawła

1. Chrystus jako nowy Adam

Św. Paweł jako pierwszy nazywa Jezusa nowym Adamem. Przyjście Jezusa na świat to nowe stworzenie. Drugi Adam to przeciwieństwo pierwszego Rz5, 12 - 21. Święty Ireneusz poszerzył tę paralelę o nową Ewę.

2. Analiza hymnu chrystologicznego w liście do Filipian

W Flp2, 6 - 11 „On to, istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem, lecz ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stając się podobnym do ludzi. A w zewnętrznej postaci uznany za człowieka, uniżył samego siebie, stając się posłusznym aż do śmierci - i to śmierci krzyżowej. Dlatego też Bóg Go nad wszystko wywyższył i darował Mu imię ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i podziemnych. I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest PANEM - ku chwale Boga Ojca”. - trzy fazy życia Chrystusa: istnienie przed Wcieleniem (preegzystencja), istnienie w czasie kenozy (życie doczesne), uwielbienie popaschalne

3. Stwierdzenie synostwa Bożego

Święty Paweł podkreśla, ze Jezus jest Synem Bożym (Ga4, 4 - 6; Rz8, 3; Rz8, 12) Moment przyjścia Jezusa na świat Paweł nazywa pełnią czasów - Bóg posyła swego Syna (naturalne synostwo) aby odkupił ludzi, aby mogli odzyskać przybrane synostwo (synostwo przez adopcję)

4. Doksologie

To teksty, w których jest oddawana chwała Trójcy Świętej. Teksty, w których jest mowa o Chrystusie - Bogu lub jest on wielbiony jako Bóg (Rz9, 5:" Do nich należą praojcowie, z nich jest Chrystus według ciała, Ten, który jest ponad wszystkim, Bóg błogosławiony na wieki. Amen."; Dz20, 28:" Uważajcie na samych siebie i na całe stado, w którym Duch Święty ustanowił was biskupami, abyście kierowali Kościołem Boga, który On nabył własną krwią.")

5. Próby spekulacji teologicznej

Flp2, 6 - 8 „On to, istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem, lecz ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stając się podobnym do ludzi. A w zewnętrznej postaci uznany za człowieka, uniżył samego siebie, stając się posłusznym aż do śmierci - i to śmierci krzyżowej”. Kol 1, 15 - 18 („On jest obrazem Boga niewidzialnego - Pierworodnym wobec każdego stworzenia, bo w Nim zostało wszystko stworzone; i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne, czy to Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie. I On jest Głową Ciała - Kościoła. On jest Początkiem. Pierworodnym spośród umarłych, aby sam zyskał pierwszeństwo we wszystkim.”)

Tajemnica Chrystusa w Ewangelii Św. Jana

1. analiza prologu J 1, 1 - 18 „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, [z tego], co się stało. W Nim było życie, a życie było światłością ludzi, a światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła. Pojawił się człowiek posłany przez Boga - Jan mu było na imię. Przyszedł on na świadectwo, aby zaświadczyć o światłości, by wszyscy uwierzyli przez niego. Nie był on światłością, lecz [został posłany], aby zaświadczyć o światłości. Była światłość prawdziwa, która oświeca każdego człowieka, gdy na świat przychodzi. Na świecie było [Słowo], a świat stał się przez Nie, lecz świat Go nie poznał. Przyszło do swojej własności, a swoi Go nie przyjęli. Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzą w imię Jego - którzy ani z krwi, ani z żądzy ciała, ani z woli męża, ale z Boga się narodzili. A Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas. I oglądaliśmy Jego chwałę, chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca, pełen łaski i prawdy. Jan daje o Nim świadectwo i głośno woła w słowach: «Ten był, o którym powiedziałem: Ten, który po mnie idzie, przewyższył mnie godnością, gdyż był wcześniej ode mnie». Z Jego pełności wszyscy otrzymaliśmy - łaskę po łasce. Podczas gdy Prawo zostało dane za pośrednictwem Mojżesza, łaska i prawda przyszły przez Jezusa Chrystusa. Boga nikt nigdy nie widział; Ten Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca, [o Nim] pouczył

Jest to jakby streszczenie całej ewangelii (odgórna Chrystologia). Dwa kluczowe fragmenty:

• Druga osoba Trójcy Świętej nazwana jest Logosem. Logos to znaczy najdoskonalszy, pierwszy po Bogu - tak określał to Filon z Aleksandrii. Tym terminem nazywa św. Jan Jezusa, ale od razu wyjaśnia, że Jezus nigdy nie był stworzony, ale był, jest i będzie Bogiem. Wyjaśnia również, że logos jest też Stwórcą

• "a Słowo stało się Ciałem i zamieszkało wśród nas" - użycie greckiego "σάρξ" (sarks) - mięso, siedziba ludzkiej natury, cielesność, ciało jako siedziba człowieczeństwa; użyte jest zamiast "ςομα" (soma). Hebrajskie odniesienie to "bassar" - cały żyjący człowiek. Ten cytat należy interpretować dosłownie: Słowo stało się człowiekiem i przyjęło ludzką naturę.

2. Chrystus na tle historii zbawienia

Tło historyczne jest ważne u Jana, jest jego cechą charakterystyczną. Jan często odnosi się do pewnych wydarzeń Starego Testamentu, które automatycznie przywołują skojarzenia, że to w Jezusie wypełnia się Stary Testament.

• J5, 39:"Badacie Pisma, ponieważ sądzicie, że w nich zawarte jest życie wieczne: to one właśnie dają o Mnie świadectwo." - Pisma ST mówią o Jezusie

• J8, 56:" Abraham, ojciec wasz, rozradował się z tego, że ujrzał mój dzień - ujrzał [go] i ucieszył się."; Abraham cieszy się z misji Jezusa

• J3, 14:" A jak Mojżesz wywyższył węża na pustyni, tak trzeba, by wywyższono Syna Człowieczego" Wywyższenie Jezusa tak jak kiedyś wywyższono węża na pustyni

• J6, 32:" Rzekł do nich Jezus:< Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Nie Mojżesz dał wam chleb z nieba, ale dopiero Ojciec mój daje wam prawdziwy chleb z nieba." mowa eucharystyczna, Ciało Jezusa jest prawdziwą manną

3. Syn obdarzony pełnią władzy

• J3, 14:" A jak Mojżesz wywyższył węża na pustyni, tak trzeba, by wywyższono Syna Człowieczego" - Jezus nie jest jednym z wysłanników, ale jest Synem umiłowanym, w którym jest zbawienie

• J5, 19 - 21:" W odpowiedzi na to Jezus im mówił:< Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Syn nie może niczego czynić sam z siebie, jeśli nie widzi Ojca czyniącego. Albowiem to samo, co On czyni, podobnie i Syn czyni. Ojciec bowiem miłuje Syna i ukazuje Mu to wszystko, co sam czyni, i jeszcze większe dzieła ukaże Mu, abyście się dziwili. Albowiem jak Ojciec wskrzesza umarłych i ożywia, tak również i Syn ożywia tych, których chce." - suwerenna władza Syna, podobnie jak Ojciec tak też czyni Syn, Chrystus mówi o sobie, że ma tak jak Ojciec niczym nieograniczoną władzę

• J10, 16 - 18:" Mam także inne owce, które nie są z tej zagrody. I te muszę przyprowadzić, i będą słuchać głosu mego, i nastanie jedna owczarnia, jeden pasterz. Dlatego miłuje Mnie Ojciec, bo Ja życie moje oddaję, aby je znów odzyskać. Nikt Mi go nie zabiera, lecz Ja sam z siebie je oddaję. Mam moc je oddać i mam moc je znów odzyskać. Taki nakaz otrzymałem od mojego Ojca." Chrystus mówi, że nikt nie zabierze Mu życia, ale sam dobrowolnie je oddaje. Ma moc oddać życie i z powrotem je odzyskać czyli zmartwychwstać

4. Syn stanowiący jedno z Ojcem Cechą charakterystyczną jest podkreślenie jedności z Ojcem. Jezus wprost ukazuje swoje bóstwo poprzez fakt łączności z Ojcem (J10, 30:" Ja i Ojciec jedno jesteśmy."; J14, 9 - 10:" Odpowiedział mu Jezus:< Filipie, tak długo jestem z wami, a jeszcze Mnie nie poznałeś? Kto Mnie widzi, widzi także i Ojca. Dlaczego więc mówisz:' Pokaż nam Ojca'? Czy nie wierzysz, że Ja jestem w Ojcu, a Ojciec jest we Mnie? Słów tych, które wam mówię, nie wypowiadam od siebie. To Ojciec, który trwa we Mnie, On sam dokonuje tych dzieł."; J12, 45:" A kto Mnie widzi, widzi Tego, który Mnie posłał.") Chrystus uczestniczy w życiu i przymiotach Ojca nie tylko w doczesności, ale też w wieczności (J5, 17:" Lecz Jezus im odpowiedział:< Ojciec mój działa aż do tej chwili i Ja działam>.", J17, 5:" A teraz Ty, Ojcze, otocz Mnie u siebie tą chwałą, którą miałem u Ciebie wpierw, zanim świat powstał."). Jezus odnosi do siebie słowa z Wj3, 14:" Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: < JESTEM, KTÓRY JESTEM>.I dodał:< Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was>." (J8, 24: "Powiedziałem wam, że pomrzecie w grzechach swoich. Jeżeli bowiem nie uwierzycie, że JA JESTEM, pomrzecie w grzechach waszych.", J8, 58:" Rzekł do nich Jezus: < Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Zanim Abraham stał się, JA JESTEM>.")

5. Relacja Jezusa do Ducha Świętego

U św. Jana spotykamy się ze zjawiskiem, że nazywa Ducha Świętego i Jezusa Parakletos, czyli "przywołany, orędownik" Według niego zarówno Duch Święty jak i Jezus są naszymi obrońcami przed Bogiem J14, 16 (" Ja zaś będę prosił Ojca, a innego Parakleta da wam, aby z wami był na zawsze"); 1J2,1( " Dzieci moje, piszę wam to dlatego, żebyście nie grzeszył. Jeśliby nawet kto zgrzeszył, mamy Rzecznika u Ojca - Jezusa Chrystusa sprawiedliwego.")

Chrystologia Listu do Hebrajczyków

Omówienie tylko prologu Hbr 1, 1-3(" Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców [naszych] przez proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna. Jego to ustanowił dziedzicem wszystkich rzeczy, przez Niego też stworzył wszechświat. Ten [Syn], który jest odblaskiem Jego chwały i odbiciem Jego istoty, podtrzymuje wszystko słowem swej potęgi, a dokonawszy oczyszczenia z grzechów, zasiadł po prawicy Majestatu na wysokościach.")

Prolog jest streszczeniem listu

• Odróżnienie posłannictwa proroków i posłannictwa Jezusa

• Chrystus uczestniczył w dziele stworzenia wszechświata

• Syn ma przymioty Boga, jest odbiciem Jego chwały

Pierwsze herezje chrystologiczne

W pismach NT możemy zauważyć polemikę z pewnymi herezjami chrystologicznymi.

1. DOKETYZM GNOSTYCKI - gnosis i dokeo - gnoza, mieszanka poglądów chrześcijańskich z poglądami judaizmu i religii wschodu. Gnostycy uważali, że w świecie panuje dualizm, że świat materialny został stworzony przez Boga ST i jest zły, natomiast Bóg z NT jest dobry - stworzył świat duchowy. W świecie istnieją eony czyli tzw. Siły kosmiczne a Jezus jest najdoskonalszym z nich. Według tej herezji Jezus posiadał ciało eteryczne, pozorne, ponieważ nie jest możliwe żeby Bóg przyjął materię czyli coś złego. Polemizuje z tym św. Jan, który podkreśla, że Jezus miał prawdziwe ciało (1J1, 1:" [To wam oznajmiamy], co było od początku, cośmy usłyszeli o Słowie życia, co ujrzeliśmy własnymi oczami, na co patrzyliśmy i czego dotykały nasze ręce" ; 1J4,2 " Po tym poznajecie Ducha Bożego: każdy duch, który uznaje, że Jezus Chrystus przyszedł w ciele, jest z Boga."; 2J1, 7: "Wielu bowiem pojawiło się na świecie zwodzicieli, którzy nie uznają, że Jezus Chrystus przyszedł w ciele ludzkim. Taki jest zwodzicielem i antychrystem."). W swoim liście Ignacy z Antiochii (list do kościoła w Trallach) podkreśla jedność przymiotów boskich i ludzkich.

Komunikacja idiomatu (zasada współorzekania, łączność orzeczników) - współorzekanie przymiotów w Chrystusie jest to wzajemne orzekanie przymiotów lub właściwości boskich i ludzkich o jednym podmiocie, którym jest osoba Syna Bożego

Jest to kryterium poprawności chrystologii

2. EMANACJONIZM GNOSTYCKI- echa polemiki u św. Pawła w Ef 1, 20-21 Polegało to na tym, ze Jezus był postrzegany jako najdoskonalszy byt stworzony (wszelka władza, jaka istnieje są to poszczególne szczeble w drabinie emanacji)

3. SUBORDYNACJONIZM w Trójcy Świętej - nauka o tym, że Jezus był podporządkowany Ojcu. Neoplatonizm nie zakładał podziału na Stwórcę i stworzenie, tylko zakłada że wszystko jest z tej samej materii a powstawanie jest koniecznością a nie jak wg chrześcijaństwa jest to łaska Boża. Wg tej herezji Ojciec emanuje Syna a Syn emanuje Ducha Św. Wg Hipolita Chrystus był zrodzony w czasie a nie w wieczności. Tę zasadę wykorzystywał też Orygenes. Najdalej w tę herezję poszedł Ariusz (III - IVw ) - skoro Syn pochodzi od Ojca tzn że jest stworzony i jest stworzeniem. W odpowiedzi na Herezję zwołano sobór do Nicei w 325r. i ogłoszono że "Jezus jest zrodzony a nie stworzony i współistotny Ojcu"

4. MODALIZM (sabelianizm) Twórcą był Sabeliusz (IIw) punktem wyjścia była chęć wytłumaczenia tajemnicy Trójcy Św. W tym czasie nie było jeszcze wykształcone pojęcie osoby. Sabeliusz tłumaczył, że Bóg to jedna osoba, tylko zakłada 3 różne maski (tak jak w teatrze greckim) tzn na trzy różne sposoby się objawia

5. ADAPCJONIZM - twórcą był Paweł z Samosaty (IIIw) uważał, że Chrystus narodził się jako człowiek, a w pewnym momencie (podczas chrztu w Jordanie) Bóg zaadoptował go na swojego syna przybranego. Pogląd ten potępiono na Synodzie w Antiochii w 278r.

6. APOLINARYZM - twórcą był Apolinary z Laodycei (IVw) Jest to niewłaściwe rozumienie słów z J1, 14. Apolinary tłumaczył, że Jezus przyjął tylko ciało a nie przyjął natury ludzkiej ponieważ miał boską. Później przypisywano mu duszę wegetatywną (jakiś element człowieczeństwa).

7. NESTORIANIZM

Na określenie osoby Grecy używali pojęcia prosopon a potem hipostasis, natomiast łacinnicy używali pojęcia persona. Na określenie natury Grecy używali ousia (czasem phisis) natomiast łacinnicy używali essentia (substantia)

Powstały dwie szkoły w Antiochii i w Aleksandrii. Szkołą antiocheńska w reakcji na Apolinarego podkreślała człowieczeństwo Chrystusa. Mówili, ze Jezus z Nazaretu jest świątynią, w której zamieszkał Bóg. Szkołą Aleksandryjska szczególny nacisk kładła na bóstwo Chrystusa. Maryję nazywano Theotokos tzn Matką Boga. Najstarsze świadectwo pochodzi z IIIw (wzór modlitwy "Pod Twoją obronę") Maryja zrodziła Jezusa jako Boga i jako człowieka. Do konfliktu doszło gdy wybrano Nestoriusza (ze szkoły Antiocheńskiej) na patriarchę Konstantynopola. Mnisi egipscy w swoich modlitwach używali terminu Theotokos, ale jeden z kapłanów Konstantynopola zaczął zwalczać ten termin i w ten sposób powstał spór w Konstantynopolu. Przeciwnikami tego terminu byli Nestoriusz, dwór cesarski i większość duchowieństwa, natomiast zwolennikami byli mnisi egipscy, jeden z biskupów - Proklos i świeccy. Nestoriusz widząc to wymyślił "kompromis": uważał, że najlepiej mówić Chrystotokos a interpretacja tego będzie dowolna.

Poglądy Nestoriusza:

• 
  Bóg jest transcendentny i nie można Mu przypisywać cech ludzkich poglądy

• Bóg i człowiek nie mogą utworzyć jednej natury poprawne

• W Chrystusie są dwie osoby i dwie natury. Osoba boska posiada boską naturę a osoba ludzka - ludzką. Zjednoczenie w sensie moralnym na zasadzie wybrania i zgody. A w momencie wcielenia osoba boska zamieszkałą w osobie ludzkiej i w każdej chwili może nastąpić rozdzielenie tych osób. Zamieszkanie jakby w świątyni.

• Odrzuca komunikację idiomatu. Na krzyżu umarł tylko człowiek a nie Syn Boży. Wieczny jest Syn Boży a nie Jezus z Nazaretu

• Odrzucenie tytułu Theotokos - konsekwencja poprzedniego poglądu

Mnisi odwołali się do Cyryla Aleksandryjskiego. Wówczas nastąpiła wymiana listów a potem odwołanie do papieża Celestyna. Ten zwołał synod w Rzymie w 430r. na którym potępił poglądy Nestoriusza. Ważną rolę w czasie synodu odegrał św. Jan Kasjan. Papież Celestyn mianował Cyryla żeby przekazał postanowienia Nestoriuszowi. Było to 12 anatematów, czyli 12 zdań potępiających Nestoriusza. Następnie zwołano sobór w Efezie w 431r. ale z powodu kłopotów zabrakło legatów z Antiochii. Nestoriusz się zdenerwował i wyszedł. Rozpoczęto sobór bez mnichów. Nestoriusz na to zaprotestował; sobór trwał tylko jeden dzień. Potępiono na nim poglądy Nestoriusza, a gdy przybyli wszyscy - wznowiono obrady soboru pod przewodnictwem Cyryla.

Uchwały soboru:

• Chrystus istnieje jako jedna osoba i jest to Osoba Boska, ale ma dwie natury (boską i ludzką) - zjednoczenie bytowe, które nazywamy terminem unia hipostatyczna tzn. osobowa

• Sobór przyjął comunicatio idiomatum

• Sobór przyjął termin "Theotokos"

Patriarcha antiocheński nie podpisał tych postanowień i dopiero w 433 została podpisana formuła zjednoczenia (której głównym autorem był patriarcha Jan (antiocheński). Formuła brzmi: (BF VI, 6) "Wierzymy, że Pan nasz, Jezus Chrystus, jedyny Syn Boga, Bóg prawdziwy i człowiek doskonały złożony z duszy rozumnej i ciała, zrodzony z Ojca przed wiekami według bóstwa, narodzony w ostatnich czasach dla nas i dla naszego zbawienia z Maryi Dziewicy jako człowiek, jest współistotny Ojcu co do Bóstwa i współistotny nam co do człowieczeństwa. Ponieważ nastąpiło zjednoczenie dwóch natur dlatego wyznajemy jednego Chrystusa, jednego Syna, jednego Pana. Z racji tego zjednoczenia bez pomieszania (!) wierzymy, że święta Dziewica jest Matką Bożą ponieważ Słowo Boże zostało wcielone i stało się człowiekiem, i że od chwili swego poczęcia uczyniło sobie przybytek, który od niej przyjęło."

Nestoriusz został odwołany z urzędu a w Syrii powstał kościół nestoriański. W następnych wiekach zaczął aktywnie się rozwijać (do Chin dotarł przed chrześcijaństwem). Dzisiaj zostało wyjaśnione pojęcie chrystologiczne i nestorianie przyjęli naukę kościoła katolickiego (ale do dziś nie używają tytułu "Matka Boga").

8. MONOFIZYTYZM - eutychianizm

Cyryl umiera w roku 444 i po jego śmierci przełożonym zakonu mnichów egipskich zostaje Eutyches. Wg Eutychesa Chrystus nie był takim człowiekiem jak pozostali ludzie, czyli ma inną naturę. Chrystus może być jedynie czczony a nie naśladowany. Pogląd ten zaczął się rozprzestrzeniać. W tym czasie papieżem jest Leon Wielki a patriarchą Konstantynopola - Flawian. W 449r. cesarz z inicjatywy papieża zwołał sobór do Efezu. Papież Leon Wielki napisał "List do Flawiana", w którym potępił poglądy Eutychesa i wyłożył naukę dogmatyczną. Biskupi dotarli do Efezu ale mnisi egipscy nie dopuścili do tego, żeby się zebrali, napadli ich i pobili, co zyskało nazwę "rozboju efeskiego" Dwa lata później w 451r cesarz zwołał sobór do Chalcedonu (przedmieścia Konstantynopola) i był to najliczniejszy sobór w pierwszym tysiącleciu. Głównym tematem był "List do Flawiana", który wszedł do pism soborowych. Potępiono poglądy Eutychesa i wyjaśniono sposób zjednoczenia dwóch natur w osobie Chrystusa.

• 
  Niezmieszane (inconfuse) przeciw Eutychesowi

• 
  W sposób niezmienny

• Nierozdzielne przeciw Nestoriuszowi

• W sposób nierozłączny

Uchwalono też najważniejszą definicję chrystologiczną w historii (BF VI, 8):

"Idąc za świętymi Ojcami wszyscy jednogłośnie uczymy wyznawać, że:

1. Jest jeden i ten sam Syn, Pan nasz, Jezus Chrystus, doskonały w bóstwie i doskonały w człowieczeństwie.

2. Prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek, złożony z rozumnej duszy i ciała

3. Współistotny Ojcu co do bóstwa, współistotny nam co do człowieczeństwa. We wszystkim nam podobny oprócz grzechu (Hbr4, 15 "Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym słabościom, lecz poddanego próbie pod każdym względem podobnie [jak my] - z wyjątkiem grzechu")

4. Przed wiekami z Ojca zrodzony jako Bóg, w ostatnich zaś czasach dla nas i dla naszego zbawienia narodził się jako człowiek z Maryi Dziewicy, Bożej Rodzicielki

5. Jednego i tego samego Chrystusa Pana, Syna Jednorodzonego należy wyznawać

6. W dwóch naturach, bez zmieszania, bez zmiany, bez rozdzielenia i rozłącznie

7. Nigdy nie zanikły różnice natur przez ich zjednoczenie ale została zachowana właściwość obu

8. Tworzących jedną osobę i jedną hipostazę

9. Nie można Go dzielić na dwie osoby ani ich w Nim rozróżniać

10. Ponieważ jest jeden i ten sam, Syn Jednorodzony, Słowo Boże, Pan Jezus Chrystus, jak przedtem prorocy nauczali o Nim, jak sam też Jezus Chrystus o tym nas pouczył i jak nam przekazał symbol Ojców. Przeto z wielką troską i pilnością rozporządził święty sobór powszechny, że innej wiary nikomu nie wolno głosić, pisać, układać, myśleć albo innych nauczać.

Na zakończenie sobór głosi, że nie ma innej możliwości. Ten sobór nie został przyjęty przez zwolenników Eutychesa i tak powstał kościół niechalcedoński (w Syrii Jakobicki, w Aleksandrii Koptyjski, kościół etiopski w Antiochii i Ormiański w Armenii). Te Kościoły odrzuciły naukę soboru. Są to kościoły mnonofizyckie. Największym był kościół Jakobicki. Najgorzej było w Armenii, ponieważ biskupi nie mogli przybyć na sobór a postanowienia soborowe dostarczono im w tłumaczeniu jakobickim - czyli wypaczone. Były próby porozumienia się, ale do wyjaśnienia tej sytuacji doszło dopiero w XX wieku za czasów Pawła VI i Jana Pawła II

Sobór konstantynopolitański II, w czasie którego pod naciskiem cesarza Justyniana potępiono trzech - wówczas już nieżyjących - autorów, których uznano za nestorian (nazywa się to Trzema Rozdziałami) po to, aby monofizyci mogli wrócić do Kościoła - ale oni się nie zgodzili.

9. MONOTELETYZM

Greckie "telema" oznacza wolę. Uznaje się dwie natury, ale jedną wolę. W przypadku monoteletyzmu na teren teologii po raz pierwszy weszła polityka. I to ona była odpowiedzialna za tę herezję. Ponieważ istniało zagrożenie chrześcijaństwa przez wyznawców Islamu (południowe tereny) chciano, aby się wszyscy zjednoczyli. Patriarcha Sergiusz chciał pogodzić monofizytyzm z nauką Kościoła katolickiego i wymyślił monoenergizm, czyli jedno działanie w Chrystusie (człowieczeństwo Jezusa jest bezwładnym narzędziem działania Ojca) Sergiusz przedstawił ten pogląd papieżowi. W 634r. wysłał list do papieża Honoriusza. Papież na początku tego nie zaakceptował. Napisał, że w Chrystusie jest jedna wola bo nie ma w Nim złego (jedność moralna). Później przyznał, ze się pomylił i w drugim liście napisał, że nie należy rozstrzygać, czy jest jedno działanie czy dwa. Należy za to stwierdzić, że jest jeden działający - czyli jedna osoba. Sergiusz wykorzystał te listy, aby głosić swoje poglądy. Wtedy włączył się do dyskusji patriarcha Jerozolimy i ostrzegł papieża, że jest to ukryty monofizytyzm. Włączył się także cesarz Herakliusz, który opublikował pismo "Ektchesis" (czyli wykład) gdzie sformułował monoteletyzm - czyli że w Jezusie była tylko jedna wola. W 638r umierają: papież, obaj patriarchowie a rok wcześniej na Jerozolimę napadli Arabowie. W 648r. cesarz wydał kolejne pismo "Typos" zakazując wszelkiej dyskusji o woli Chrystusa. Kolejny papież Marcin I w 649r zwołał synod do Rzymu (zwany też laterańskim), na którym potępiono monoteletyzm i wyjaśniono, ze naturze odpowiada działanie, czyli - dwie natury =dwa działania. Cesarz się zdenerwował i porwał papieża i uwięził na Krymie. Papież zmarł a jego teolog, Maksym Wyznawca zmarł na Kaukazie. Następny papież i Konstantyn IV doszli do porozumienia i zwołali sobór konstantynopolitański III. Po raz kolejny potępiono monofizytyzm i monoteletyzm. Wyjaśniono to, czego chciał poprzedni papież Marcin I, użyto też czterech cech określających relację między naturami i odniesiono je także do woli i działania. (BF VI 50 - 51). Sobór wyjaśnił, że w Chrystusie nie ma rozdwojenia, wola ludzka zawsze wypełnia wolę Boską i działa z nią w harmonii. Działanie Chrystusa to działanie Bożo-człowiecze (operatio theandrica) co nie oznacza, że jest jedno działanie, tylko zgodność dwóch działań.

Człowieczeństwo Chrystusa w tradycji dogmatycznej Kościoła

1. Chrystus jest w pełni człowiekiem. Prawdziwa ludzka wola i prawdziwe ludzkie działanie. Od momentu wcielenia aż do końca świata istnieje jako Bóg-człowiek.

2. Chrystus miał prawdziwie ludzką wolę i ta wola była prawdziwie wolna w swoich decyzjach. Dogmat ze zwyczajnego nauczania Kościoła

Problem bezgrzeszności

Czy Chrystus mógł popełnić grzech? W Piśmie Świętym mamy świadectwa, że Chrystus NIGDY nie popełnił grzechu (1P2, 22: " On grzechu nie popełnił, a w Jego ustach nie było podstępu"; J 8, 46: "Kto z was, udowodni Mi grzech? Jeżeli mówię prawdę, to dlaczego Mi nie wierzycie?" ; Hbr 4, 15 "Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym słabościom, lecz poddanego próbie pod każdym względem podobnie [jak my] - z wyjątkiem grzechu");) a także na soborze florenckim w 1441r - ogłoszono dogmat z uroczystego nauczania.

Trzy teorie wyjaśniające:

1. Ontologicznie (tomistycznie) - z samej unii hipostatycznej; gdyby Chrystus popełnił grzech to przez to, że jest jedną osobą - byłby to też grzech Boga, a Bóg grzechu nie może popełnić.

2. Skotystyczna (franciszkańska) - Chrystus będąc człowiekiem miał cały czas wizje beatyfico.

3. Psychologiczne (św. Augustyn) - źródłem jest sposób rozumienia wolności tzn. umiłowanie dobra i odrzucenie zła

W ludzkich działaniach Chrystusa są dwa rodzaje:

• Instrumentalne - działanie boskie, które posługuje się ludzkim działaniem jak instrumentem.

• "ludzkie" - właściwe ludzkiej naturze (sen, jedzenie, oddychanie, zmęczenie)

Świętość Chrystusa

Świętość to pełnia doskonałości, miłości, dobra i prawdy. Chrystus jest święty jako Bóg, bo Bóg w najwyższym stopniu jest doskonały, ale można mówić też o świętości ludzkiej Chrystusa, którą dzielimy na dwa rodzaje:

• łaska niestworzona zjednoczenia osobowego - świętość wynika z tego, że Chrystus jest jedną osobą

• pełnia łaski stworzonej - "łaska głowy" (gratia capitis) - nauka św. Pawła, że Chrystus jest głową Kościoła, czyli pełnią tej świętości, do której my dążymy.

Kult Chrystusa jako człowieka

Kult dzielimy na dwie kategorie:

1. Kult oddawany tylko samemu Bogu (kultus latriae) to kult uwielbienia (adoratio)

2. Kult oddawany osobom lub rzeczom ze względu na Pana Boga (kultus duliae) - kult szacunku np. Matka Boża, święci - czcimy ich bo dali nam przykład dążenia do Boga i są pośrednikami pomiędzy Nim a nami.

Jezusowi oddajemy kult adoracji (kultus latriae). Czy Jezusowi można oddawać kult szacunku? Można naśladować Jezusa jako człowieka i dlatego można oddawać Mu cześć i szacunek jako człowiekowi.

Ludzka świadomość Chrystusa.

Jaką wiedzę posiadał Chrystus i jaką miał świadomość?

Kościół wyróżnia dwa rodzaje wiedzy: nabyta i wlana.

Nabyta - ta, którą nabywa każdy człowiek, od podstawowych czynności aż po szerszą wiedzę zdobywaną przez naukę. Z dogmatu wiary - Chrystus posiadał wiedzę nabytą bo to należy do cech natury ludzkiej. Posiadał też wiedzę wlaną tzn. specjalne, nadprzyrodzone oświecenie umysłu, dzięki któremu wiedział o sprawach Bożych i ludzkich, to wszystko co miał przekazać ludziom jako nauczyciel, a czego nie mógł się dowiedzieć w sposób naturalny, miał jasne poznanie planu Boga względem ludzi.

Tradycja katolicka przyjmuje, że Jezus jako człowiek w ciągu całego życia na ziemi, podobnie jak zbawieni w niebie, miał "visio beatifica", czyli bezpośrednie, intuicyjne widzenie Boga w Jego istocie. (Ta wypowiedź pochodzi z Kongregacji Świętego Oficjum z 1918r. a potem z wypowiedzi Piusa XII "Mistici Corporis" - 1943r.)

Hbr12, 2 ("Patrzymy na Jezusa, który nam w wierze przewodzi i ją wydoskonala. On to zamiast radości, którą Mu obiecywano, przecierpiał krzyż, nie bacząc na[ jego ] hańbę, i zasiadł po prawicy na tronie Boga.") - Chrystus przewodzi i udoskonala - jest pierwszym wierzącym. Chrystus jest założycielem wiary chrześcijańskiej, dał jej początek i sprawia, że jest ona prawdziwa. Nie mówimy, że Chrystus miał wiarę, ale nie możemy też powiedzieć że był niewierzący. Chrystus posiadał WIEDZĘ! Teologowie pytają, dlaczego mógł cierpieć, skoro posiadał wiedzę. Św. Tomasz mówi, że Chrystus był jednocześnie w stanie doczesności i w stanie zbawienia. "Partes animae" - części duszy - jedne mogły podlegać cierpieniu, a inne wiecznej radości. Melchior Kano uważał, że w czasie męki i śmierci został zawieszony stan zbawienia (visio beatifico). Chrystus był bezbłędny w swojej wiedzy, nie popełnił nigdy błędu w swoim ludzkim mówieniu, zachowaniu, działaniu.

Świadomość Chrystusa w sensie podmiotowym - ludzkie "ja". Pod wpływem rozwijającej się psychologii zaczęto badać Chrystusa psychologicznie. Zadawano pytania odnośnie ludzkiego "ja". Pierwszym badającym był Deodat de Basly (franciszkanin) pod wpływem psychologii napisał "Metafizykę Człowieka - Boga" gdzie podkreślał, że Chrystus posiadał to ludzkie "ja". Ponieważ jego książkę odrzucono, napisał powieść na wzór "Odysei" - "Chrystiada francuska". W tej książce ukazuje Chrystusa jak przeżywa swoje życie jako człowiek i nagle odkrywa, że ma do spełnienia misję zbawczą. Na płaszczyźnie psychologicznej zaczął rozróżniać dwie osoby:

In recto (wprost) Człowiekiem

Jezus Człowiek

In ....?.......(ubocznie) Bogiem

In recto Bogiem

Syn Boży

In ......?..... Człowiekiem

Był to jakby nestorianizm psychologiczny. Tę teorię rozwinął jego uczeń - Seiller, który jeszcze bardziej podkreślał tę rozdzielność psychologiczną. Według niego świadomość ludzka Jezusa jest centrum Jego podmiotowego działania, gdy Jezus wielbi Boga i wypełnia Jego wolę, to Syn Boży nie może wpływać osobowo na działanie Jezusa. Jezus nie ma poczucia identyczności z Bogiem. Ma tylko wiedzę, że jest Bogiem transcendentnie zjednoczonym. Widzimy odrębność bóstwa i człowieczeństwa w porządku psychologicznym.

Przeciwnikiem tej koncepcji był Pietro Parente. Głosił on, że mówienie o ludzkim "ja" jest sprzeczne z unią hipostatyczną i jest to ukryty nestorianizm. Kwestią tą zajął się Pius XII gdy w 1951r. wydał encyklikę "Sempiternus Rex" i w 1956r. encyklikę "Haurietis aquas", gdzie potępił poglądy de Basly'ego i Seillera. Można badać Chrystusa metodami psychologicznymi, ale nie można wyodrębniać dwóch osób nawet na płaszczyźnie psychologicznej. Wynika to z nauki Chalcedonu, które zakazuje przyjmowania w Chrystusie dwóch podmiotów. Ludzka natura może być uznawana za przedmiot badań psychologicznych, natomiast nie można wyodrębniać w Chrystusie dwóch podmiotów.

Chrystologia w niektórych szkołach - epokach

W Średniowieczu zadawano pytanie, jaki był motyw wcielenia? Opracowano trzy koncepcje:

1. Historyczna - człowiek zgrzeszył w raju i aby uratować człowieka Bóg posyła swojego Syna na ziemię. Motywem jest zatem wyzwolenie ludzi z grzechu. Tę teorię głosił św. Tomasz z Akwinu. Nacisk położony jest tu na zależność od grzechu.

2. Transhistoryczna (ponadhistoryczna) - twórcą był błogosławiony Jan Duns Szkot - największe dzieło zbawcze - wcielenie nie może zależeć od wydarzenia przygodnego (grzechu). Pan Bóg przewidział wcielenie swojego Syna niezależnie od tego, czy człowiek by zgrzeszył czy nie. Motywem było zatem, aby w sposób najpełniejszy zjednoczyć się ze stworzeniem. Ponieważ Bóg jest miłością (kocha samego siebie i chce być kochany przez stworzenie), przewiduje swoje zjednoczenie z tym bytem, który będzie go najbardziej kochał. Pierre Teilhard de Chardin poszedł po linii Dunsa Szkota, ale jednocześnie wprowadził teorię ewolucji. Chrystus jest punktem szczytowym doskonałości stworzenia.

3. Eklektyczna - wcielenie było przewidziane przed stworzeniem, ale Chrystus wcielił się po to, by uratować człowieka.

Chrystologia franciszkańska - św. Jan Bonawentura i błogosławiony Jan Duns Szkot

Święty Bonawentura (zm. 1274r) jest uważany za drugiego założyciela zakonu franciszkanów. Wybrany został generałem zakonu, a potem papież mianował go kardynałem i legatem papieskim ds. wyznawców prawosławia. Pisał komentarze do ksiąg Piotra Lombarda. W centrum swojej myśli teologicznej stawiał Chrystusa i dzieło Chrystusa dzielił na:

• Dzieło stworzenia (opus ceationis) - Chrystus jest ukoronowaniem dzieła stworzenia, szczytem. Jest to chrystocentryzm stwórczy (ontologiczny) - cały świat stworzony został dla Chrystusa.

• Dzieło naprawy (opus reparationis) - Chrystus jest pośrednikiem dzieła stworzenia. Jest to chrystocentryzm zbawczy (soteryczny)

• Dzieło poznania (opus cognitionis) - Chrystus jest normą poznania i działania. Aby dobrze postępować należy poznać Chrystusa. On daje nam światło do poznania i jest wzorem moralnym. Jest to chrystocentryzm moralny.

Bonawentura dzieli dzieje świata na: przed wcieleniem - verbum increatum (Słowo niestworzone) i po wcieleniu - verbum incarnatum (Słowo wcielone)

Kult krzyża u św. Bonawentury - uczył, że krzyż jest nowym drzewem życia, nawiązanie do sytuacji w raju (porównanie św. Ireneusza)

Błogosławiony Jan Duns Szkot żył na przełomie XIII/XIVw studiował w Oksfordzie i Cambridge, a wykładał na Sorbonie. W tym czasie trwał spór króla Francji ze zwolennikami papieża, dlatego Duns Szkot został usunięty z Sorbony, potem go przywrócono. Punktem wyjścia w jego chrystologii był fakt, że Bóg jest miłością, największym dobrem a dobro z natury się rozprzestrzenia. Połączył motyw wcielenia i stworzenia. Charakterystyczny jest chrystocentryzm stwórczy - wszystko przez Chrystusa i dla Chrystusa zostało stworzone. Prymat absolutny Chrystusa - nawet gdyby nie popełniono grzechu Chrystus i tak zostałby wcielony jako wyraz miłości. Kim jest Chrystus?

Chrystus jest:

• Bogiem, ale też w pełni człowiekiem

• Przyczyną i celem stworzenia

• Najwyższym darem miłości Ojca

• Ukoronowaniem i celem stworzenia

Błogosławiony Jan Duns Szkot wyróżnia w Chrystusie trzy aspekty:

• Chrystus fizyczny - Syn Boży, który przyjął ludzką naturę

• Chrystus mistyczny - tj Kościół, Chrystus jako Głowa, każdy chrześcijanin jest zjednoczony z osobą Syna, na wzór unii hipostatycznej

• Chrystus kosmiczny - ukoronowanie całego stworzenia, oddaje chwałę Bogu w imieniu wszystkich stworzeń.

SZKOŁA DOMINIKAŃSKA - św. Tomasz z Akwinu

Bliższe szkole aleksandryjskiej. Chrystologia św. Tomasza jest statyczna (esencjalna). Podkreślał znaczenie terminu Osoba - unia hipostatyczna jest zjednoczeniem dwóch natur. Nauka o łasce, o kapłaństwie Chrystusa, o Chrystusie jako Głowie Kościoła. Model soteriologiczny (będzie omówiony w II semestrze)

CHRYSTOLOGIA PRAWOSŁAWNA

Kościół prawosławny szczególnie podkreśla tajemnicę wcielenia - samo wcielenie wystarczyłoby do zbawienia. Teologia prawosławia jest teologią apofatyczną - tzn. zbyt wiele nie można powiedzieć, bo Bóg pozostaje tajemnicą. Nauki o Bogu szukamy w ikonach i w liturgii prawosławnej. Ikonostas, tzn. ściana oddzielająca miejsce sprawowania liturgii od ludzi, na niej jest umieszczonych siedem ikon: narodziny Jezusa, chrzest w Jordanie, przemienienie na Górze Tabor, zapowiedź królestwa, ikona krzyża, ikona zmartwychwstania i ikona wniebowstąpienia.

CHRYSTOLOGIA PROTESTANCKA

Co nowego wniósł Luter do chrystologii?

Odrzucił metodę scholastyczną, wprowadził swoje kilka zasad, wychodząc od zasady "tylko Pismo" odrzucił tradycję, ale nie odrzucił nauki pierwszych Soborów.

Ważne dla protestantów jest pytanie "Kim Chrystus jest dla mnie?" Jest to ujęcie praktyczne. Podstawowym tekstem jest Flp2, 5-11 („To dążenie niech was ożywia; ono też [było] w Chrystusie Jezusie. On to, istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem, lecz ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stając się podobnym do ludzi. A w zewnętrznej postaci uznany za człowieka, uniżył samego siebie, stając się posłusznym aż do śmierci - i to śmierci krzyżowej. Dlatego też Bóg Go nad wszystko wywyższył i darował Mu imię ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i podziemnych. I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest PANEM - ku Ojca chwale Boga). Teologia krzyża, zarzut przeciwko katolikom, że uprawiają "teologię chwały" a zapominają o Chrystusie cierpiącym. Męka, śmierć są centrum zainteresowania protestantów.

Strona 18 z 21

---