KIEROWANIE PROCESEM INWESTYCYJNYM

wykłady:

mgr. B. Jeleń

Inwestycja - to efekt inwestowania, czyli gromadzenie np.:

• kapitału

• nakładów gospodarczych

• papierów wartościowych

• nieruchomości

Proces inwestycyjny - jest to zbiór czynności i działań zmierzających do osiągnięcia planowanych efektów użytkowania poprzez tworzenie nowych środków trwałych lub pomnażanie środków już istniejących.

Efekt użytkowy - (efekt rzeczowy) w postaci zakończonej inwestycji to cel działalności inwestycyjnej czy inaczej współcześnie funkcjonującego pojęcia projektu inwestycyjnego, który to projekt eliminuje cały cykl przedsięwzięcia inwestycyjnego począwszy od wizji, pomysłu, a kończąc na etapie zarządzania już zrealizowanym przedsięwzięciem. To właśnie inwestycje są jednym z podstawowych czynników rozwoju zarówno w skali kraju jak i poszczególnych organizacji.

Wielkość i wielorakość inwestycji jaką chce się zorganizować zależna jest praktycznie od dwóch powiązanych ze sobą elementów:

• zdolność akumulacji środków potrzebnych na tą inwestycję,

• sprawność i efektywność procesu inwestowania.

Wysoka akumulacja środków, które mogą być przeznaczone na kolejne inwestycje zazwyczaj jest wynikiem efektywności wcześniej zrealizowanej inwestycji, a efekty te uzależnione są z kolei od nowoczesności rozwiązań projektowych, szybkiego tempa realizacji inwestycji i jak najszybszego uzyskiwania projektowanych zdolności produkcyjnych lub usługowych.

Nowoczesność i efektywność rozwiązań projektowych wymaga wcześniejszego opracowania właściwych programów inwestycyjnych przy czym jak najczęściej właściwych wyborów powinno się dokonywać na podstawie analizy optymalizacyjnej a także promując inwestycje opierać się na zasadach racjonalnego gospodarowania, które propaguje Oscar Lange (jedna z czołowych osób zarządzania).

Pierwsza zasada:

Mając określone środki należy dążyć do maksymalizacji efektu.

Druga zasada:

Mając określony cel dążyć do minimalizacji środków.

Należy pamiętać, że programowanie budownictwa inwestycyjnego jest syntetyzowaniem wiedzy i umiejętności jej wykorzystywania. W zakresie techniki, technologii, organizacji i ekonomiki.

Rodzaje inwestycji:

W Polsce można wyróżnić, w ramach działalności budowlanej, trzy grupy inwestycji:

1 grupa - inwestycje centralne o których decyzje zapadają zwykle na szczeblu rządowym i finansowane są ze środków budżetowych oraz inwestycje władz terenowych i jednostek budżetowych.

2 grupa - inwestycje przedsiębiorstw i instytucji uspołecznionych samofinansujących swoją działalność (z ewentualnym wsparciem kredytem bankowym).

3 grupa - inwestycje prywatne oraz zagraniczne i z udziałem kapitału zagranicznego.

Możemy stwierdzić, że inwestycje 3 grupy zaliczyć można do rynkowych najlepiej „trafiających” w popyt. Z reguły są one właściwie zaprogramowane, sprawnie realizowane i najszybciej osiągają zakładane efekty z punktu widzenia interesów inwestujących. Są one jak gdyby najbliżej inwestora w związku z czym poprzedzają je zazwyczaj staranne analizy przed-inwestycyjne (przed-realizacyjne).

Podstawową sprawą odnośnie sterowania inwestycjami dwóch pierwszych grup jest doprowadzenie do efektywności rozwiązań przestrzennych, technicznych i organizacyjnych, a także do sprawnej ich realizacji i szybkiego osiągania projektowanych efektów. Zawsze należy przy tym dążyć do sięgania po rozwiązanie optymalne czyli wskazane jest jak najczęstsze posługiwanie się metodami optymalizacji.

W naszym kraju w ostatnich latach zaszły głębokie zmiany w gospodarce. Przeszliśmy z gospodarki centralnie sterowanej do gospodarki rynkowej.

Gospodarka rynkowa - jest to taki system gospodarczy, w którym plany działalności sporządzane są przez podmioty gospodarcze w warunkach decentralizacji i autonomii, a koordynacja tych planów następuje poprzez zdarzenia zachodzące na rynku. Wyroby przemysłowe i usługi są produkowane i oferowane odbiorcom na skutek zdecentralizowania decyzji producentów i na ich własną odpowiedzialność finansową.

Ideą, na której opierają się zasady gospodarki rynkowej jest wyodrębnienie się wielkiej liczby samodzielnych podmiotów gospodarczych, które poprzez działalność marketingową i badania rynku, samodzielnie planują rozwój technologiczny wyrobów, rozwój zdolności produkcyjnych, a także podaż wyrobów i usług na rynku. Powstaje za tym tyle autonomicznych planów ile funkcjonuje podmiotów gospodarczych. Dzięki temu popyt kształtowany jest przez samodzielnie podejmowane decyzje o zakupach przez indywidualnych lub zbiorowych konsumentów. Zasadniczą rolę w podejmowaniu tych decyzji odgrywa logika kapitałowa czyli zarówno po stronie popytu jak i podaży, producenci jak i klienci stają przed koniecznością podejmowania działalności produkcyjnej lub konsumpcyjnej, podejmując własne ryzyko finansowe, równocześnie z możliwością osiągnięcia zamierzonego sukcesu.

Budownictwo jest jednym z działów gospodarki materiałowej. Obok przemysłu, rolnictwa, leśnictwa, transportu i łączności etc. w sensie technicznym jest działalnością, której celem jest wznoszenie, przebudowa, rekonstrukcja, rewaloryzacja lub remont obiektów budowlanych. Budownictwo charakteryzuje się pewną specyfikacją wyrażającą się w pewnych jego cechach:

• uzależnienie od warunków atmosferycznych

• długotrwałość realizacji

• wysoka kapitałochłonność obiektów budowlanych

• konserwatyzm techniczny, technologiczny, organizacyjny i ekonomiczny

• różnorodność realizowanych obiektów

• rozproszenie realizowanych inwestycji

• różnorodne warunki realizowanych inwestycji (różne strefy klimatyczne, etc.)

• okresowość pracy załóg i maszyn na poszczególnych placach budów

• długie cykle produkcyjne

• specjalne formy rozliczeń z inwestorami

• różnorodność kwalifikacji robotników, różnorodność maszyn, stosowanych materiałów i technologii i częste trudności z ich dostępnością w danym czasie

• nieruchomość realizowanych inwestycji

• zmienność frontów robót i zmienność zasobów produkcji

Wszystkie powyższe cechy powodują, że organizacja i zarządzanie w budownictwie są obiektywnie trudniejsze niż w innych gałęziach gospodarki, a przy tym są ogromnie istotne. Sprawność zarządzania ma wpływ na efektywność działania przedsiębiorstw - także budowlanych. Od jakości zarządzania zależy w znacznym stopniu przebieg robót każdego przedsięwzięcia budowlanego.

Mówiąc o zarządzaniu należy mieć świadomość o jego czterech podstawowych funkcjach:

• planowaniu

• organizowaniu

• motywowaniu

• kontrolowaniu

Możemy spotkać kilka terminów stosowanych zamiennie:

zarządzanie = sterowanie = administrowanie = kierowanie

Zarządzanie - to proces ustalania celów i zadań oraz ich realizacja. Pojęciu temu możemy także nadać sens rozkazodawczy, wobec tych którzy należą do sfery wykonawczej i w tym rozumieniu można traktować zarządzanie jako proces sterowania. Zarządzanie to także proces podejmowania decyzji, rozumiany jako dokonywanie spośród możliwych wariantów nielosowych wyborów rozwiązania określonego problemu. (Henry Foyd - jeden z prekursorów nauki i zarządzaniu).

Administrować → przewidywać, organizować, rozkazywać, koordynować, kontrolować

Początków współczesnej nauki o zarządzaniu należy szukać w Anglii, gdzie jej prekursorami byli: Adam Smith, Robert Owen, Charles Baggage. We Francji twórcą klasycznej teorii zarządzania był Henry Foyd. W Ameryce twórcą naukowego zarządzania był Fryderyk Taylor. W Polsce prekursorem klasycznej szkoły zarządzania był Kazimierz Adamiecki.

Na przestrzeni lat zmieniały się poglądy i podejście do zarządzania, jednak każdy z etapów tworzenia dorobku tej nauki wniósł swój wkład, który do dzisiaj zachowuje określoną aktualność, jednak trzeba pamiętać o pewnych zmianach, których powodem są następujące czynniki:

• poziom rozwoju organizacji wytwarzania

• stan rozwoju techniki produkcji

• posiadana technika przesyłania i przetwarzania informacji

• uwarunkowania kulturowe, społeczne i polityczne otoczenia

• poziom kwalifikacji, kultura i etyka zarządzających

Nakłady z otoczenia:

• kapitałowe

• rzeczowe

• ludzkie

• informacyjne

… → PLANOWANIE → ORGANIZOWANIE → USTĘPOWANIE → KONTROLOWANIE → …

^^^ Powyższe warunki pozwalają skutecznie i sprawnie zrealizować cele. ^^^

Funkcja planowania powinna dawać nam odpowiedzi na następujące pytania:

• Jakie powinny być cele przedsiębiorstwa?

• Co należy robić aby te cele osiągnąć?

• Kto jest lub będzie odpowiedzialny za ich organizację?

• Kto ma podjąć niezbędne działania realizując te cele?

• Jakie są normy czasowe realizacji zadań stanowiących o osiągnięciu zamierzonych celów.

Planowanie - jest procesem podejmowania decyzji i określających stan docelowy projektowanego przedsięwzięcia, a także określający sposoby wykorzystania posiadanych zasobów.

W ramach funkcji planowania można wyodrębnić następujące rzeczy:

• Ustalenie jakie działania trzeba podjąć dla realizacji zadań koniecznych dla osiągnięcia wyznaczonych celów

• Grupowanie działań przyjęte w danym przedsiębiorstwie (dział, pion, wydział, sekcja itp.)

Organizowanie obejmuje więc określenie czynności i środków niezbędnych do wykonania ustalonych zadań, a także odpowiednie ich grupowanie w taki sposób, aby powstała spójna całość zapewniająca najlepszą realizację zaplanowanych celów.

Kierowanie - jest oddziaływaniem zwierzchnika na osobę podporządkowaną mu organizacyjnie zmierzającym do powodowania funkcjonowania określonych rzeczy i ludzi sposobami sprzyjającymi celom kierownika.

Kierownictwo - jest organem lub zespołem ludzi wykonujących funkcje kierownicze, zatem powoduje ono, że ustalone cele działań stają się osiągalne.

Kierowanie ludźmi wymaga posiadania i sprawowania nad nimi władzy, która jest skuteczna wówczas kiedy stosunek kierowanych do władzy wyraża się posłuszeństwem, zaufaniem, interesem i strachem.

Sposoby kierowania:

• Intuicyjny - „na oko”(w dzisiejszych czasach nie do przyjęcia, nawet poparty długoletnim doświadczeniem).

• Progresywny - polega na stosowaniu nowych metod bez ich sprawdzenia w określonych warunkach i dla określonych potrzeb.

• Idiokratyczny - o takim sposobie możemy mówić wówczas kiedy przełożony faworyzuje jedną osobę a reszta pracowników pozostaje w cieniu.

• Biurokratyczny - polega na tym, że kierownicy, asekurując się przed odpowiedzialnością, sztywno przestrzegają wszelkich przepisów i zarządzeń.

Metody kierowania:

• Autokratyczna - przewidująca podział i odpowiedni dystans pomiędzy kierującymi a kierowanymi, przy czym polecenia i rozkazy wydawane przez kierownika powinny być bezzwłocznie i bezdyskusyjnie wykonane.

• Demokratyczna - jest także zachowany podział na stanowiska kierownicze i wykonawcze, jednak wykonawcy mają określoną samodzielność i pole do własnych inicjatyw.

• Metoda 3 (brak konkretnej nazwy) - Metoda demokratyczna rozszerzona o doradztwo technologiczne i organizacyjno-ekonomiczne

Wydajność pracy - to pojęcie określające stosunek efektów pracy do czasu jej trwania. Jest to produkcja wykonana w jednostce czasu. Wydajność oblicza się dzieląc uzyskaną produkcję przez liczbę jednostek czasu pracy.

W - wydajność

i - uzyskana produkcja

T - czas pracy

Wydajność ma podstawowe znaczenie dla każdego społeczeństwa. Jej poziom jest jednym z zasadniczych czynników decydujących o stopniu zamożności kraju.

Czynniki dominujące pośród wpływających na wydajność pracy:

1. Organizacja pracy

• Właściwa struktura organizacyjna

• Właściwe zarządzanie

• Umiejętne rozłożenie wysiłku

• Optymalne przerwy w pracy

• Racjonalizm ruchów i czynności roboczych

2. Kwalifikacje pracowników

• Właściwy człowiek na właściwym miejscu

3. Czynniki techniczno-produkcyjne

• Racjonalizacja maszyn i sprzętu

• Automatyzacja produkcji

4. Zaspokajanie potrzeb pracowników

• Motywacja indywidualna i zbiorowa

• Atmosfera pracy

5. Ustrój społeczno-socjologiczny kraju

6. Poziom kultury współdziałania i pracy ludzi

7. Kooperacja wiedzy jednostek osobowych

Wydajność pracy mierzymy wielkością efektów wykonywanej pracy.

Podstawowe jednostki określające wielkość efektu to:

1. Jednostki naturalne

(Przyjęte w obmiarze robót np. [m²])

2. Jednostki ogólne-techniczne

(Umożliwiają porównanie różnych obiektów i różnych technologii wykonania np. m² powierzchni użytkowej danego obiektu)

3. Jednostki wartościowe

(np. porównanie wartości produkcji przypadającej na jednego robotnika w ramach produkcji podstawowej)

W budownictwie wydajność pracy można zmierzyć korzystając z następujących metod

1. Metody statystyczne

(Polegają na rejestrowaniu nakładów zużytych na wykonanie danego obiektu lub danego etapu realizacji inwestycji, a następnie porównaniu ich np. czasu realizacji)

2. Metody ekonomiczne

(Opierają się na analizie porównawczej dynamiki rozwoju budownictwa na tle innych gałęzi gospodarki narodowej na podstawie np. zmian cen, zmian płac, zmian struktury zatrudnienia)

3. Metody oparte o badania fizjologiczne pracy

(Analizują nakłady pracy ludzkiej. Mają szczególne znaczenie w stacjonarnych zakładach produkcyjnych przy dużej ilości procesów powtarzalnych)

4. Metody techniczno-badawcze

(Posługują się techniką fotografii dnia roboczego. Wykorzystywane są do technicznego normowania pracy)

Warunki efektywnego działania:

• Powszechne akceptowanie przez członków organizacji (firmy) jej celów i chęć jej realizacji

• Swobodne sygnalizowanie trudności i przeszkód w przekonaniu, że kierownictwo właściwie odniesie się do zgłaszanych problemów

• Uznawanie różnic w poglądach na zjawiska istotne przy podejmowaniu decyzji

• Otwarte rozwiązywanie konfliktów

• Umożliwianie wykazywania inicjatywy, nawet z dopuszczeniem pewnego ryzyka

• Chęć uczenia się i poszukiwania informacji z kompetentnych źródeł

• Udział zespołów pracowniczych w planowaniu, a także w utrzymywaniu dyscypliny wykonywania pracy

• Modelowanie struktur, polityki i procedur tak aby mogły one być pomocne ludziom w pracy

• Powierzanie przygotowania decyzji osobom znającym problematykę i mającym odpowiednie umiejętności

Normy techniczne są to ustalenia określające cechy jakościowe wyrobów, oraz nakłady niezbędne do ich wytworzenia. Dzielą się one na:

• Normy jakościowe (standardy)

• Normy ilościowe (normy nakładów)

Obok terminów norma obowiązuje termin normatyw o podobnym znaczeniu jednak jest to pojecie szersze i oznacza wstępnie obowiązujące ustalenia, niekoniecznie związane z produkcją, i wszelkie wielkości średnie np. czas użytkowania ubrania roboczego przez robotników, ilość materiałów jaką należy zgromadzić na placu budowy.

Przetarg - jeden ze zwyczajowych sposobów wyboru oferty w celu zawarcia umowy.

Przetarg nieograniczony - forma przetargu charakteryzująca się zaproszeniem do składania ofert nieograniczonego kręgu osób, zwykle poprzez publiczne ogłoszenie. W przypadkach dotyczących gospodarki podmiotów sektora publicznego często sposób jego przeprowadzenia jest szczegółowo uregulowany prawem, np. w zakresie zamówień publicznych, zbywania nieruchomości, zbywania mienia czy sprzedaży wierzytelności.

Przetarg ograniczony - forma przetargu charakteryzująca się skierowaniem zaproszenia do składania ofert do ograniczonego kręgu podmiotów. Ograniczenie to może być dokonywane np. poprzez wskazanie w publicznym ogłoszeniu przesłanek, których spełnienie dopuszcza do złożenia oferty, czy też poprzez kierowanie indywidualnych zaproszeń do określonych podmiotów. W przypadkach dotyczących gospodarki podmiotów sektora publicznego często sposób przeprowadzenia przetargu ograniczonego jest szczegółowo uregulowany prawem, np. w zakresie zamówień publicznych, zbywania nieruchomości czy sprzedaży wierzytelności.

Specyfikacja - pojęcie specyfikacja oznacza wyszczególnienie, wyliczanie czegoś lub sporządzanie szczegółowych wykazów, np.: elementów, relacji, funkcji, parametrów operacyjnych urządzeń.

Metody realizacji robót budowlanych decydują o metodzie rozwiązań organizacyjnych w odniesieniu do inwestycji budowlanej jaka ma być zrealizowana. Należy do tego przyjąć którąś z trzech metod organizacji. Najczęściej spotykane u nas 3 metody organizacji to:

1. Metoda kolejnego wykonania - polega na kolejnym wykonywaniu obiektów. Po zakończeniu robót wykonywanych na jednym obiekcie poprzedzającym rozpoczyna się praca na budowie kolejnego obiektu. Wadą organizacyjną jest tutaj brak ciągłości pracy brygad wykonujących dany rodzaj robót, brak ciągłości pracy maszyn, sprzętu i zużycia materiałów budowlanych. Cykl taki jest najdłuższy, natomiast towarzyszy mu najmniejsze zapotrzebowanie w zakresie zatrudnienia i innych środków produkcji.

2. Metoda równoległego wykonania - polega na równorzędnym rozpoczynaniu robót na wszystkich obiektach, budowach. Jej wadą jest także brak ciągłości pracy poszczególnych brygad roboczych, ponieważ każda brygada po jednorazowym wykonaniu robót swojej profesji musi być przeniesiona na inny plac budowy. Ma tu miejsce nierównomierność dziennej produkcji budowlanej oraz brak ciągłości pracy maszyn. Zaletą jest najkrótszy czas realizacji budowy. Niestety towarzyszy mu największe zapotrzebowanie w środki produkcyjne.

3. Metoda pracy równomiernej (pot. potokowa) - w metodzie potokowej zastosowanie poszczególnych rodzajów maszyn i urządzeń odbywa się w kolejności uwarunkowań technologicznych. Stwarza ona najlepsze warunki ciągłości i równomierności zatrudnienia w pracy maszyn i zużycie materiałów oraz całej produkcji budowlanej. Zdecydowaną korzyść przynosi możliwość podniesienia wydajności w wyniku wielokrotnej powtarzalności zadań i dzięki temu zdobycie doświadczenia i wyspecjalizowanie się w tej kwestii robotników. Jest to metoda powszechnie zalecana jednak konieczne jest tutaj spełnienie pewnego warunku - możliwość podzielenia realizowanego obiektu na odpowiednio dużą liczbę działek roboczych. Podział taki powinien być dokonany tak, aby brygady robocze sobie nie przeszkadzały i aby procesy robocze zaplanowane do wykonania na tych działkach stanowiły zamkniętą całość pod względem ekonomicznym, a liczba działek powinna być jednakowa dla wszystkich procesów.

4. *** Sprzężenie czasowe - dodatkowa metoda. Najnowocześniejsze podejście do problemu organizacji budowy to dążenie do zastosowania metod uwzględniających sprzężenia czasowe między robotami w procesach realizacji obiektów budowlanych.

Fazy inwestycji:

Faza przedinwestycyjna -> opracowanie biznes planu

Faza inwestycyjna:

Systemy - w wyniku postępującej integracji europejskiej, powszechnej globalizacji, rozwojowi międzynarodowego rynku inwestora coraz powszechniejsze staje się funkcjonowanie form organizacji i zarządzania inwestycjami (w oparci o polskie i zagraniczne doświadczenie). Są to:

• CM - Construction Management (zajmuje się fazą inwestycyjną) - bardzo zbliżony do systemu GRI (generalnej realizacji inwestycji)

• PM - Project Management (zajmuje się fazą przedinwestycyjną) - zbliżony do roli inwestora powierniczego. W tym systemie firma koncentruje się na organizacji w fazie inwestycji.

U W A G A!!!

Nie biorę odpowiedzialności za poprawność podanych przez wykładowcę definicji a tym bardziej za ich poprawność językową ! Miłego ściągania ;)

Copyright © 2009

all rights reserved WODZU!

---