Poznań, dnia 02.01.2014r.

ZATWIERDZAM

dowódca 3 kompani szkolnej OSP

p.o. por. Maria OGRODOWCZYK

PLAN - KONSPEKT

do przeprowadzenia zajęć z kształcenia obywatelskiego

z 1 i 2 plutonem 3 kompanii szkolnej OSP w dniu 15.01.2014 r.

I. TEMAT : Hymn państwowy, godło państwowe, flaga państwowa, ceremoniał wojskowy, sztandar, Pieśń Reprezentacyjna Wojska Polskiego, sygnały wojskowe, uroczystości organizowane z udziałem wojskowej asysty honorowej.

2. CELE ZAJĘĆ:

• omówić podstawowe symbole narodowe i wojskowe,

• zapoznać z zasadami żołnierskiego zachowania się podczas uroczystości państwowych i wojskowych

• zapoznać z podstawowymi sygnałami wojskowymi

3. FORMA: zajęcia teoretyczne

4. CZAS: 2 x 45 minut

5. MIEJSCE: sala wykładowa

6. ZAGADNIENIA:

1. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Sztandar jednostki wojskowej SZ RP.

3. Pieśń Reprezentacyjna Wojska Polskiego.

4. Podstawowe sygnały WP- „Hasło WP”, „Śpij kolego”, „Cisza”.

5. Ceremoniał wojskowy- wybrane elementy.

6. Przysięga wojskowa jako szczególne zobowiązanie żołnierza- obywatela.

7. Zasady zachowania podczas oficjalnego odtwarzania sygnałów WP.

8. Zasady żołnierskiego zachowania się podczas uroczystości państwowych i wojskowych.

7. WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:

1. ORGANIZACYJNE:

• 3 dni przed zajęciami zatwierdzić plan - konspekt;

2. METODYCZNE:

• dopilnować zachowania porządku i dyscypliny szkoleniowej w czasie zajęć,

• przestrzegać zasad nauczania zgodnie z instrukcją o działalności szkoleniowo- metodycznej,

• wykład prowadzić przy pomocy prezentacji multimedialnej oraz plansz poglądowych;

• po przeprowadzeniu każdego zagadnienia sprawdzić stopień jego opanowania za pomocą pytań śródlekcyjnych.

• dokonać podsumowania i oceny zajęć,

8. LITERATURA:

1. „ Sroka P. A., Tradycje Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu, Poznań 2005.

2. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, art. 28.

3. Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 1980, nr 7, poz. 18 z późniejszymi zmianami).

4. Ustawa z dnia 19 lutego 1993 r. o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 1993 nr 34 z dnia 30 kwietnia 1993 roku).

5. Falkowski Z. ,Kształcenie obywatelskie w wojsku. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej. Tradycje i współczesność. Zeszyt 6., Warszawa 2003.

6. Strzałkowski W., Grób Nieznanego Żołnierza, Warszawa 2002.

7. Decyzja Nr 374/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 15 sierpnia 2007 r. w sprawie ustanowienia Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego.

8. Decyzja Nr 411/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 grudnia 2009r. w sprawie wprowadzenia do użytku służbowego ,,Ceremoniału Wojskowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”.

9. ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWO - TECHNICZNE:

• Kreda + tablica;

• Laptop;

• videoprojektor

10. ORGANIZACJA ZAJĘĆ:

• wykład informacyjny dla całości grupy z elementami pokazu

11. WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA:

Kategorycznie zabraniam:

• oddalać się z miejsca zajęć bez wiedzy zgody prowadzącego zajęcia

12. INNE:

Nie dotyczy.

13. WPROWADZENIE W SYTUACJĘ TAKTYCZNĄ:

Nie dotyczy.

14. PRZEBIEG ZAJĘĆ:

CZĘŚĆ WSTĘPNA (5 minut)

• przyjęcie meldunku,

• sprawdzenie obecności,

• podanie tematu, celu zajęć i zagadnień.

CZĘŚĆ GŁÓWNA: (80 minut)

ZAGADNIENIE 1- Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej ( 15 min)

• Odczytanie fragmentów Konstytucji RP określających polskie symbole państwowe.

• Podanie informacji:

Symbolami państwa polskiego są:

• godło państwowe (herb państwowy),

• barwy narodowe,

• hymn narodowy.

Do symboli państwa należą też flaga państwowa, sztandar i bandera. Warunki używania symboli określają normy prawne.

• Omówienie historii godła Rzeczypospolitej Polskiej.

Godłem Polski jest wizerunek Orła Białego zwróconego
w prawo, z koroną, dziobem i szponami złotymi,
w czerwonym polu. Początki tego znaku sięgają średniowiecza i wiążą się z dziejami dynastii piastowskiej. Próby zjednoczenia ziem polskich podjęte u schyłku XIII wieku przez jednego z Piastów, Przemysła II, księcia wielkopolskiego, i jego koronacja na króla Polski w 1295 roku, wyniosły jego znak osobisty Orła Białego do rangi godła Królestwa Polskiego. Orzeł białopióry, zmieniany wizualnie w ciągu siedmiu wieków swojego istnienia, towarzyszył pokoleniom Polaków w życiu codziennym
i w chwilach uroczystych. Jest świadectwem ciągłości naszej historycznej tradycji, symbolem męstwa i chwały narodu polskiego. Był i jest symbolem jedności terytorialnej niezależnego państwa polskiego.

• Omówienie historii polskich barw narodowych.

Barwy narodowe naszego kraju - biel i czerwień - stanowią obok herbu zewnętrzną oznakę wolnego
i niepodległego państwa. Biel symbolizuje niepodległość państwa, a czerwień - krew przelaną w obronie Ojczyzny. Barwy państwowe wywodzą się z dawnych tradycji barwienia chorągwi rycerskich. Po raz pierwszy zostały zatwierdzone przez sejm Królestwa Polskiego w lutym 1831, w czasie powstania listopadowego.

• Odtworzenie nagrania Mazurka Dąbrowskiego.

• Omówienie dziejów polskiego hymnu narodowego.

Twórcą polskiego hymnu narodowego jest Józef Wybicki. ,,Pieśń Legionów Polskich”, znana również pod nazwą Mazurka Dąbrowskiego, która jest pierwowzorem hymnu narodowego, powstała w 1797 roku w Legionach Jana Henryka Dąbrowskiego we Włoszech. Pieśń ta była odzwierciedleniem wiary wielu pokoleń Polaków w odrodzenie niepodległego państwa polskiego. Oficjalnie Mazurek Dąbrowskiego został zatwierdzony jako hymn państwowy w 1926 roku, uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej.

• Omówienie historii polskiej flagi.

Flagą państwową Rzeczypospolitej Polskiej jest prostokątny płat materiału (stosunek jego długości
do szerokości wynosi 8 do 3), składający się z dwu podłużnych pasów: górnego - białego, dolnego - czerwonego. Odmianą flagi jest bandera - używana
przez okręty wojenne i statki handlowe.

ZAGADNIENIE 2 i 3- Sztandar jednostki wojskowej, Pieśń Reprezentacyjna Wojska polskiego ( 15 min)

• Podanie informacji:

Głównymi symbolami Wojska Polskiego są:

• orzeł wojskowy,

• sztandar wojskowy.

• Omówienie historii polskiego orła wojskowego.

Wizerunek polskiego orła wojskowego, noszonego
na nakryciach głowy, przedstawiający sylwetkę orła
z rozpostartymi skrzydłami siedzącego na tzw. ,,tarczy amazonek”, wykształcił się w okresie Księstwa Warszawskiego. Współczesny wzór orła wojskowego określa ustawa z dnia 19 lutego 1993 roku o znakach
Sił Zbrojnych RP. Rodzajami orłów są:

• Orzeł Wojsk Lądowych,

• Orzeł Sił Powietrznych

• Orzeł Marynarki Wojennej,

• Orzeł Wojsk Specjalnych,

• Podanie informacji do zanotowania:

Sztandar to chorągiew wojskowa używana od XVII w. Składa się z płata materiału o barwach narodowych, na którym jest umieszczone godło państwowe, dewiza: ,,Bóg - Honor - Ojczyzna” i nazwa jednostki wojskowej. Za pomocą gwoździ jest przybity do drzewca, na którym osadzony jest grot w postaci metalowego godła państwa. Jest znakiem uosabiającym Rzeczpospolitą Polską, symbolem najwyższych wartości, sławy wojennej i tradycji oraz wierności, honoru i męstwa, których Ojczyzna wymaga od swych żołnierzy. Na niego żołnierze składają przysięgę wojskową, towarzyszy im podczas służby, z nim się żegnają kończąc służbę. Obowiązkiem żołnierza jest bronić i strzec sztandaru. W razie utraty sztandaru wskutek słabości ducha bojowego, jednostka ulega rozwiązaniu

• Odtworzenie fragmentu nagrania Marszu Pierwszej Brygady Legionów.

• Podanie informacji:

W tradycji polskiej nie było dotąd Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego. Rolę tę spełniały pieśni i marsze wykonywane w Wojsku Polskim. Od średniowiecza rolę taką pełniła pieśń rycerska „Bogurodzica”. Dramatyczne koleje historii Polski ostatnich dwóch stuleci szczególnie silnie związały pieśni i marsze wojskowe z polskim społeczeństwem. Krzewiły one ducha narodowego
i postawy patriotyczne, rozbudzały zapał i pragnienie czynu. Najbardziej znane pełniły funkcję nieformalnych hymnów wojskowych i zarazem pieśni narodowych. Były to „Mazurek Dąbrowskiego”, „Warszawianka”, „Rota”. Z czasem stały się one własnością całego narodu. Pierwsza z nich w 1926 r., jak już wiecie, została ogłoszona hymnem Rzeczypospolitej Polskiej. Szczególne miejsce w historii polskiej pieśni wojskowej zajmuje „Marsz I Brygady”, którego dźwięki towarzyszyły w działaniach bojowych pierwszym w XX wieku żołnierzom polskim, a słowa powstawały w latach 1917-1918, niemal dokładnie sto dwadzieścia lat
po „Mazurku Dąbrowskiego”. Pieśń przepełniona głębokim patriotyzmem, łącząca w sobie romantyzm czynu podejmowanego w sytuacji pozornie beznadziejnej oraz protest przeciwko zgodzie na zniewolenie narodu,
los żołnierza pozbawionego własnej Ojczyzny i dumę
z wypełnienia żołnierskiego obowiązku, szybko rozpowszechniła się w szeregach wojska. Marszałek Józef Piłsudski nazwał „Marsz I Brygady” najdumniejszą polską pieśnią wojskową. W bogatej spuściźnie muzycznej Wojska Polskiego „Marsz I Brygady Legionów” jest utworem spełniającym wszystkie kryteria Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego: jest popularną, melodyjną pieśnią wojskową, przekazuje prostymi słowami treści ważne
dla krzewienia postaw patriotycznych i wojskowego ducha, integrującym i porywającym do czynu. Jest dla Polaków symbolem wydarzeń wieńczących ponad stuletnią walkę narodu i żołnierza polskiego o odzyskanie niepodległości.

ZAGADNIENIE 4, 7, 8- Podstawowe sygnały Wojska Polskiego, zasady zachowania podczas oficjalnego odtwarzania sygnałów Wojska Polskiego, zasady żołnierskiego zachowania się podczas uroczystości państwowych i wojskowych ( 20 min)

• Oprawa muzyczna uroczystości z udziałem wojskowej asysty honorowej realizowana jest przez orkiestrę wojskową lub muzyków orkiestry wojskowej:

Trębacza (trębaczy), werblistę (werblistów). Muzyka może być wykonywana na żywo lub odtwarzana z nagrania orkiestr wojskowych. Repertuar uroczystości stanowi hymny i pieśni hymniczne, fanfary i sygnały wojskowe, marsze, piosenki i pieśni o tematyce wojskowej i patriotycznej.

Uroczystość z udziałem orkiestry może się rozpocząć hymnem RP i podniesieniem flagi państwowej RP na maszt. W innych przypadkach uroczystość może rozpocząć się odegraniem przez trębacza „Hasła WP”.

Przed uroczystościami podnosi się na maszt flagę właściwą dla rodzaju Sił Zbrojnych w rejonie stacjonowania (bazowania) jednostki wojskowej.

Jeżeli formuła uroczystości tak przewiduje, uroczystość może rozpocząć oficjalnie powitanie uczestników przez organizatora. Następnie mogą odbyć się elementy charakterystyczne dla danej ceremonii: przemówienie okolicznościowe, modlitwy, apel pamięci lub apel poległych, składanie wieńców i wiązanek, itp.

Po złożeniu ostatniego wieńca lub wiązanki powinien zostać odegrany (odtworzony) sygnał „Śpij kolego” lub „Cisza”.

Na zakończenie uroczystości orkiestra wykonuje utwór okolicznościowy.

Podczas uroczystości których organizatorem jest WP, należy odegrać „Pieśń Reprezentacyjną Wojska Polskiego”

Jeżeli w uroczystości nie bierze udziału orkiestra (trębacz) wszystkie utwory i sygnały mogą być odtwarzane z aparatury nagłaśniającej.

• W czasie oficjalnego grania (odtwarzania) hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej i hymnów innych państw, „Hasła Wojska Polskiego”, sygnałów „Służba Wartownicza”, „Śpij Kolego” lub „Cisza” - żołnierze występujący indywidualnie w umundurowaniu przyjmują postawę zasadniczą, a jeśli są w nakryciu głowy - salutują. W czasie oficjalnego grania Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego, żołnierze występujący indywidualnie przyjmują postawę zasadniczą.

• W czasie oficjalnego grania (odtwarzania) hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej i hymnów innych państw, „Hasła Wojska Polskiego”, sygnałów „Służba Wartownicza”, „Śpij Kolego” lub „Cisza” oraz podnoszenia (opuszczania) flagi państwowej, Proporca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

• W ugrupowaniu rozwiniętym - na komendę

• W ugrupowaniu marszowym - po zatrzymaniu i zwróceniu frontem w kierunku nakazanym przez dowódcę ugrupowania

ZAGADNIENIE 5- Ceremoniał wojskowy- wybrane zagadnienia ( 10 min)

• Podanie informacji:

Ceremoniał wojskowy to zbiór zasad postępowania, ogół uznanych i uświęconych tradycją norm i obyczajów obowiązujących podczas ceremonii wojskowych oraz innych uroczystości organizowanych z udziałem wojskowej asysty honorowej. W swojej treści i symbolice ceremoniał wojskowy nawiązuje do najszczytniejszych tradycji narodu
i oręża polskiego. Jest zewnętrznym przejawem patriotycznej gotowości do obrony niepodległości , nienaruszalności granic, bezpieczeństwa obywateli, dziedzictwa narodowego, do przeciwstawienia się wszelkim formom zagrożeń i ich skutkom godzącym w interes narodowy. Konstytucja RP uchwalona 2 kwietnia 1997 roku wprowadziła nowe zasady ustrojowe, zgodnie z którymi Siły Zbrojne służą ochronie niepodległości państwa
i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. Siły zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli. Wszystkie wymienione zasady widać wyraźnie w Ceremoniale Wojska Polskiego, który - historycznie ukształtowany - wskazuje rolę i miejsce WP w dniu dzisiejszym.

Ceremonie wojskowe oraz inne uroczystości organizowane z udziałem wojskowej asysty honorowej odbywają się zgodnie z przyjętym ceremoniałem wojskowym SZ RP. Przebiegają one według ustalonego planu i z zachowaniem historycznie ukształtowanych (opartych na rycerskiej
i żołnierskiej tradycji) zasad postępowania.

• Zwrócenie uwagi na ,,ceremonie najczęściej odbywające się” w JW.:

• powitanie żołnierzy obejmujących stanowiska służbowe w jednostkach (instytucjach) wojskowych,

• uroczyste wręczenie żołnierzom broni,

• przysięgę wojskową,

• wręczanie aktów mianowania na wyższe stopnie wojskowe,

• pożegnanie żołnierzy kończących służbę wojskową, odchodzących do służby w innych jednostkach (instytucjach) wojskowych,

• uroczyste wręczanie i pożegnanie sztandaru,

• uroczysty apel,

• uroczystą zbiórkę, itp.

ZAGADNIENIE 6- przysięga wojskowa jako szczególne zobowiązanie żołnierza- obywatela ( 20 min)

• Omówienie rodowodu przysięgi wojskowej:

• pierwsze wzmianki o składaniu przysięgi w sprawach państwowych i wojskowych znajdujemy w kronice Galla Anonima z XII w.,

• przysięgę składano w czasach Władysława Łokietka;

• w całej epoce rycerskiej przysięgi i przyrzeczenia stały się powszechne i składano je przy różnych okazjach,

• przysięga wojskowa w formie zbliżonej do współczesnej upowszechniła się dopiero w epoce wojsk zaciężnych,

• W drugiej połowie XVIII w., kiedy podjęto próbę odrodzenia Rzeczypospolitej, wprowadzono zasadę składnia przysięgi przez każdego żołnierza przystępującego do pełnienia służby wojskowej,

• tradycje ślubowań i przyrzeczeń kontynuowała pierwsza polska uczelnia wojskowa - Szkoła Rycerska,

• sprawa przysięgi wojskowej, jej treści merytorycznej
  i usytuowania w ogólnym systemie prawnym kraju była mocno akcentowana na Sejmie Czteroletnim, którego uwieńczeniem było uchwalenie Konstytucji 3 maja w 1791roku,

• rota przysięgi insurekcji kościuszkowskiej zawierała dwie tezy podstawowe: ideę obrony Ojczyzny i wierności Narodowi,

• przysięga w powstaniu listopadowym jako pierwsza zobowiązywała do wierności całemu Narodowi reprezentowanemu w Sejmie,

• w powstaniu styczniowym po raz pierwszy użyto w rocie przysięgi sformułowania ŻOŁNIERZ POLSKI i ślubowano oddać wszystko, łącznie z życiem, za Ojczyznę,

• w wojsku okresu międzywojennego tekst przysięgi zmieniano kilkakrotnie. Ostatecznie przyjęto rotę w 1924r., która przetrwała do końca wojny obronnej 1939r. Wojsko Polskie składało przysięgę, która zobowiązywała do wiernej służby Ojczyźnie, nie odstępowania sztandaru, stania na straży honoru żołnierskiego, posłuszeństwa i wykonywania rozkazów. Według tej roty przysięgali żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do zakończenia drugiej wojny światowej.

• Odczytanie współczesnej roty przysięgi wojskowej.

„Ja, Żołnierz Wojska Polskiego, przysięgam

służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej,

bronić jej niepodległości i granic.

Stać na straży Konstytucji,

Strzec honoru żołnierza polskiego,

Sztandaru wojskowego bronić.

Za sprawę mojej Ojczyzny

W potrzebie krwi własnej ani życia nie szczędził

Tak mi dopomóż Bóg”.

• Poinformowanie o możliwości - w zależności
  od wyznawanego światopoglądu - wypowiedzenia ostatniego zdania roty: ,,Tak mi dopomóż Bóg”.

Pytanie:

• Jakie obowiązki dla żołnierza wynikają ze słów przysięgi?

• Zanotowanie na tablicy uwag zgłoszonych przez żołnierzy.

• Podanie informacji:

Zobowiązania żołnierza-obywatela wynikające z przysięgi wojskowej to:

• wierna służba Rzeczypospolitej Polskiej,

• gotowość do obrony nadrzędnych racji państwa
  i narodu polskiego - niepodległości
  i bezpieczeństwa Ojczyzny,

• dotrzymanie wierności Konstytucji RP,

• stanie na straży honoru żołnierza polskiego,

• obrona sztandaru wojskowego,

• poświęcenie życia w obronie wartości zawartych
  w rocie przysięgi.

CZĘŚĆ KOŃCOWA (5 minut ):

Zakończenie zajęć:

• Krótkie podsumowanie zajęć

• Odpowiadam na ewentualne pytania szkolonych,

• Podaję temat kolejnych zajęć.

OPRACOWAŁ

dowódca 1 plutonu

wz. por. Maria OGRODOWCZYK

---