ANATOMIA I FIZJOLOGIA

Układ kostno-stawowy człowieka

KRĘGOSŁUP - ruchoma oś tułowia i szyi. Jest ona położona po str. grzbietowej ciała, pośrodkowo.

Kręgosłup składa się z 33 - 34 kręgów:

• Szyjny (C) - 7 kręgów

• Piersiowy (Th) - 12 kręgów

• Lędźwiowy (L) - 5 kręgów

• Krzyżowy (S) - to kość guziczna, czyli zrośnięcie się 4-5 kręgów krzyżowych

Kręgosłup składa się z trzonu, od którego odchodzą łuki kręgowe i wyrostki.

Kręgosłup szyjny:

C1 -jest to kręg szczytowy. Nie ma trzonu i nie ma wyrostków kolczystych (atlas). Wszystkie kręgi nazywamy kręgami prawdziwymi.

Kręgi C są najmniejsze ze wszystkich prawdziwych.

Łuki kręgowe są cienkie, pochylone do dołu ku ty łowi. Łuki łącząc się ze sobą tworzą otwory kręgowe.

Wyrostek kolczysty - jest to ta część kręgu, która dzieli się na samym swoim końcu na 2 części zakończone guzkowato.

C1 i C2 uczestniczą w procesie obrotu głowy. Tworzą oś, wokół której głowa się obraca.

C2 - (axis). Charakterystyczną cechą jest trzon wybitnie wydłużony ku górze. Nie ma też on wyrostków stawowych górnych.

C7 - ma bardzo wybitnie wydłużony wyrostek kolczysty (jest to pierwszy wyczuwalny kręg podczas zginania głowy do przodu). Swoją budową jest zbliżony do kręgów Th. Jest najdłuższy ze wszystkich C.

Wyrostki kolczyste zachodzą na siebie dachówkowo i zwiększa się ich długość wraz z długością kręgosłupa.

Kręgosłup piersiowy:

Kręgi Th połączone są z żebrami, które tworzą klatkę piersiową. Kręgi Th pełnią funkcję przyjmowania ciężaru miednicy i kończyn dolnych. Kręgi Th mają dołki żebrowe, są to miejsca połączone z głowami żeber. Schodząc od Th1-Th12 wyrostki kolczyste stają się coraz dłuższe.

Th8 - ten kręg to granica, gdzie wyrostki kolczyste przestają nabierać na długości.

Pozostałe kręgi przebiegają bardziej poziomo i są krótsze.

Th 12 - jest zbliżony swoją budową do kręgów L. Jest to kręg przejściowy w kręgach Th.

Kręgosłup lędźwiowy:

Kręgi L są najmasywniejsze i największe w swojej budowie ze wszystkich kręgów. Trzony tych kręgów mają płaskie powierzchnie (górną i dolną). Wysokość trzonu z przodu jest równa z wysokością trzonu z tyłu. Łuki kręgów są masywne.

Przez otwory kręgowe przechodzą:

• Nerwy rdzenia kręgowe

• Nerw kulszowy - najgrubszy i najdłuższy nerw

• Żyły

• Tętnice

Kręgosłup krzyżowy:

Kość krzyżowa u noworodka zbudowana jest z 5 kręgów. Natomiast u dorosłego człowieka kręgi te są zrośnięte ze sobą (kość guziczna). Tworzy ona w miednicy pierścień miedniczny. Kość S jest łukowato wygięta. Można w niej wyróżnić powierzchnię miedniczną gładką i powierzchnię grzbietową.

Każdy z kręgów S ma wyrostki kolczyste, które są ze sobą zrośnięte. W kości guzicznej wyrostki poprzeczne są szczątkowe, są zbliżone swoim kształtem do płaskich kosteczek. Kość S jest połączona z kością guziczną przy pomocy chrząstkozrostu. Podstawa kości krzyżowej to baza.

Kości stanowią funkcję układu ruchu:

• Bierna - kości, więzadła i stawy

• Czynna - mięśnie

Stawy i jego elementy składowe:

• Jama stawowa

• Torebka stawowa - to połączenie dwóch kości (połączenie to jest na zasadzie główki i panewki), jest to przedłużenie okostnej. Znajduje się w niej maź, dzięki której ruchy są płynne. Natomiast okostna jest bardzo dobrze unerwiona i zaopatrzona w sieć naczyń krwionośnych.

• Powierzchnie stawowe

Kręgosłup spełnia też funkcję ochronną dla rdzenia kręgowego. Płyn transkomórkowy wypełnia otwory kręgowe, w których jest zawieszony rdzeń.

Kształt kości:

• Długie - to kości: promieniowa, łokciowa, ramienna, piszczelowa, strałkowa, udowa;

• Płaskie - czaszka, łopatka, mostek;

• Krótkie - śródręcze, nadgarstek;

• Różnokształtne - żuchwa.

Szpik kostny:

Kość jest miejscem tworzenia się elementów morfatycznych krwi. Szpik kostny znajduje się w jamie szpikowej i może on być: żółty, czerwony i brunatny. Szpik czerwony można zlokalizować w kościach płaskich. Elementy morfatyczne krwi to krwinki białe, czerwone i płytki krwi.

Cytologia

Nauka o komórce

Wielkość i kształt komórki:

Najmniejsze to komórki ziarniste móżdżku (4 mikrometry).

Komórka jajowa - megakariocyt - jest natomiast największą z komórek (100 mikrometrów).

Erytrocyt - jest to krwinka czerwona. Charakteryzuje się ona tym, że ma możliwość zmiany wielkości (6 -20 mikrometrów) oraz łatwo zmienia swój kształt. Jest ona w kształcie dysku (dyskocyty). Erytrocyt nie ma jądra komórkowego. Krwinka ta całą swoją energię przeznacza na przenoszenie tlenu. Nie dzieli się i żyje 100 -120 dni.

Mikrocyty i megatrocyty

Płytka krwi - (krwinka płytkowa) bierze udział w krzepnięciu krwi (jest potrzebna do tworzenia skrzepu). Ona również nie ma jądra.

Składowe komórki:

Jądro komórkowe - zawiera 99% materiału genetycznego. Jest otoczone otoczką jądrową, która oddziela je od cytoplazmy. Jądro komórkowe składa się z chromatyny jądrowej Najważniejszym zadaniem jądra komórkowego jest transkrypcja i translacja materiału genetycznego dzięki DNA i RNA..

• Monokariocyt - 1 jądro

• Bikariocyt - 2 jądra

• Polikariocyt - więcej jąder

W jądrze komórkowym znajdują się jąderka (od 1 i więcej). Ich liczba jest uzależniona od cyklu komórkowego.

Komórka otoczona jest otoczką cytoplazmatyczną. Oddziela ona komórkę od świata zewnętrznego. Błona cytoplazmatyczna utworzona jest z lipidów, cukrów i białek. Stanowi dla niej miejsce przenikania do komórki substancji z zewnątrz:

• Transport bierny - odbywa się na zasadzie różnicy stężeń;

• Transport czynny (aktywny) - odbywa się przy pomocy białek (białka śródbłonowe). Pomagają one w transporcie substancji do komórki. Transport ten może się odbywać wbrew gradientowi stężeń;

• Dyfuzja ułatwiona

Cytoplazma - stanowi wnętrze komórki. Jest ona środowiskiem dla następujących organerii komórkowych:

• Jądro - pełni funkcje nagazowanych składników budulcowych błon komórkowych

• Mitochondrium komórkowe - zbudowane jest z błony zewnętrznej i wewnętrznej (tworzą w nim przedziały komórkowe). Odbywa się w nim proces przetwarzania swobodnej energii w energię chemiczną (czyli związki wysokochemiczne zawierające fosfor)

• Aparat Goldiego

• Lizosomy - zawierają składniki enzymów hydrolitycznych, czyli:

1. Hydroazy;

2. Nukleazy;

3. Fospolipazy.

Rybosomy

Siateczka śródplazmatyczna - tworzy w komórce system woreczków, pęcherzyków, tubule. Tworzy ona rozległą sieć kanałów połączonych ze sobą lub częściowo zamkniętych.

Wyróżniamy siateczki:

1. Gładką - uczestniczy w procesie glikogenolizy;

2. Szorstką (ziarnistą) - na niej zawieszone są rybosomy. Jest ona zewnętrzną warstwą otoczki jądrowej.

Tkanka

Tkanka nabłonkowa:

• Tworzy barierę, oddziela organizm człowieka od środowiska zewnętrznego;

• Wchodzi w skład struktur oddzielających różne narządy;

• Bierze udział w procesie parowania, chroni przed oparzeniami, bakteriami, urazami mechanicznymi;

• Bierze udział w procesie w procesie wydzielania hormonów, w procesie odpow. Immunologicznej (reakcje alergiczne), w procesie wydalania produktów przemiany materii.

Nabłonek pokrywający:

Klasyfikacja nabłonka:

1. Jednowarstwowy

2. Wielowarstwowy

3. Wielorzędowy w zależności od wysokości komórek:

• Płaski

• Sześcienny

• Walcowaty

Urzęsiony (charakterystyczny dla dróg oddechowych)

Nieurzęsiony:

• Nierogowaciejący

• Rogowaciejący

Ad A - Nabłonek jednowarstwowy można podzielić:

• Płaski - jeśli wyściela on naczynia krwionośne to jest to śródbłonek. Może on pokrywać następujące jamy:

• Otrzewna

• Opłucna

• Osierdzia

• Pęcherzyki płucne

• Naczynia krwionośne

• Sześcienny - może znajdować się na powierzchni jajników w pęcherzykach tarczycy

• Walcowaty - znajduje się w przewodzie pokarmowym (od żołądka do odbytnicy). Pełni on funkcję ochronną w żołądku przed działaniem kwasu solnego i pepsyną (sok żołądkowy). Natomiast w jelicie cienkim pełni funkcję absorpcyjną (wchłanianie). Ponadto znajduje się też w jajowodzie, macicy, oskrzelach i śliniankach.

Ad B - Nabłonek wielowarstwowy dzieli się na:

• Płaski

1. Rogowaciejący - znajduje się na skórze (naskórek) owłosionej i nieowłosionej (część dłoniowa ręki i podeszwa stopy)

2. Nierogowaciejący - znajduje się na powierzchniach, które są stale wilgotne (rogówka, spojówka, jama ustna, przełyk, odbyt, pochwa, część pochwowa szyjki macicy, podniebienie miękki i twarde). Na terenie pochwy spełnia funkcję ochronną.

• Walcowaty - składa się 2-3 warstw komórek i znajduje się w cewce moczowej męskiej (część gąbczasta)

• Sześcienny (tzw. przejściowy) - znajduje się w pęcherzu moczowym (gdy pęcherz jest pełny nabłonek składa się z 6-7 warstw a gdy jest pusty - z 2 warstw)

Ad C - Nabłonek wielorzędowy - wyściela jamę nosową, tylną ścianę gardła, tchawicę, oskrzela do poziomu oskrzelików, jest tez w nasieniowodzie i w przewodzie na jądrze.

Tkanka łączna:

Dzieli się na:

1. Właściwą

• Luźna

• Zwarta (włóknista zwarta i luźna)

2. Tłuszczową

• Żółta - jest wyspecjalizowana w procesach powstawania lipidów (lipidogeneza), tworzy ona podściółkę tłuszczową

• Brunatna

3. Siateczkową - tworzy zrąb np. dla naczyń krwionośnych

4. Galaretowatą

5. Chrzęstną - jest to uzupełnienie szkieletu kostnego. Może ona tworzyć samodzielnie szkielet niektórych narządów (np. małżowiny usznej, krążków międzykręgowych, krtani, tchawicy)

• Szklista (na powierzchniach stawowych)

• Sprężysta (małżowina uszna, przewód słuchowy zewnętrzny, trąbka słuchowa)

• Włóknista - zawiera dużą ilość włókien kolagenowych

6. Kostną - ma funkcje ochronne, w mniejszym stopniu spełnia funkcję przyczepu mięśni tworząc aparat ruchu. Tkankę tę tworzą:

• Osteoblasty - uczestniczą w procesie syntezy macierzy organicznej kości

• Osteoklasty (w okresie przekwitania) - z osteoblastów powstają osteocyty (uczestniczą w procesie kościotworzenia)

Tkankę kostną można podzielić na:

• Gąbczastą - znajduje się w częściach przynasadowych kości długich i nasadach

• Zbitą - dla kości krótkich stanowi zrąb

Połączenia dla tkanki kostnej:

• Włókniste - szwy (występują w kościach czaszki), więzozrost i sklinowacenie (np. osadzenie zęba w zębodole)

• Chrząstkowe np. spojenie łonowe

• Maziowe - są to stawy maziowe. Składowe stawu maziowego to:

• Jama maziowa

• Torebka maziowa

• Kaletki maziowe

• Krew

• Szpik

Komórki tworzące tkankę łączną:

• Fibroblasty

• Fibrocyty

• Osteoblasty

• Osteoklasty

• Chondroblasty

• Chondrocyty

• Synowiocyty

• Komórki plazmatyczne

• Komórki tuczne

Budowa klatki piersiowej człowieka

Klatka piersiowa tworzona jest przez:

• Żebra

• Mostek

• Kręgosłup Th

Można w niej wyróżnić:

• Otwór górny - tworzy go Th1 i trzon (pierwsze żebra, które odchodzą od Th1 i rękojeść mostka. Przestrzenie międzykręgowe zawierają nerwy i naczynia krwionośne;

• Otwór dolny - kończy się 11 lub 12 żebrem, żebra te kończą się luźno albo wolno w jamie brzusznej.

Podział żeber:

• Prawdziwe (7 par)

• Rzekome - łączą się z mostkiem pośrednio

• Wolne - nie łączą się z mostkiem lub może ich wcale nie być

W klatce piersiowej możemy również wy wyróżnić:

• Koniec tylny (kręgosłupowy) - cechami charakterystycznymi są: głowa, guzek, szyjka

• Koniec przedni (mostkowy) - żeber prawdziwych kończy się powierzchnią wgłębioną (służy do połączenia z chrząstką żebrową)

Między powyższymi znajduje się trzon.

Żebro 2 - cechą charakterystyczną jest nieskręcony trzon.

Żebra 11 i 12 - można je nazwać: cienkie listewki kostne. Mogą kończyć się swobodnie w mięśniach brzucha.

Mostek:

Jest to jedna kość spłaszczona i stanowi on środkową część klatki piersiowej.

W mostku wyróżniamy:

• Koniec górny - dźwiga on obojczyk;

• Brzegi boczne - potrzebne do połączenia się z chrząstkami żeber

W mostku wyróżniamy też:

• Część górną - jest to rękojeść mostka kształtu czworokątnego. Na brzegu górnym rękojeści znajduje się wcięcie szyjne. Z jego prawego i lewego boku znajdują się wcięcia obojczykowe, które służą do połączenia z mostkiem.

• Część środkową

• Część dolną - wyrostek mieczykowaty

Wszystkie powyższe części połączone są ze sobą chrząstką.

Połączenia żeber i mostka:

• Żebra z kręgosłupem;

• Żebra z mostkiem;

• Żeber kolczystych z chrząstką żeber

• Chrząstek żebrowych ze sobą

• Poszczególnych części mostka ze sobą

Obojczyk:

Stanowi część przednią obręczy barkowej. Jest to kość parzysta, wygięta w kształcie litery S, znajduje się pod skórą, łączy się z mostkiem(koniec mostkowy) i barkiem (łączy się z powierzchnią stawową wyrostka barkowego łopatki).

Łopatka:

Jest to kość kształtu trójkątnego, płaska, i stanowi tylną część obręczy barkowej.

Łopatka ma powierzchnię grzbietową (jest to powierzchnia tylna wypukła) i powierzchnię żebrową (jest to powierzchnia przednia).

Na powierzchni tylnej łopatki znajduje się grzebień łopatki, który dzieli łopatkę na 2 zagłębienia:

• Dół nadgrzebieniowy

• Dół podgrzebieniowy

Brzegi łopatki:

• Boczny

• Górny

• Kręgosłupowy - jest najdłuższym brzegiem w łopatce

Budowa kończyny górnej

Kończyna górna składa się z:

1. Kości ramiennej - jest ona najdłuższą i największą kością kończyny górnej. Możemy w niej wyróżnić: trzon i końce - bliższy i dalszy). Trzon kości ramiennej na górze jest walcowaty a na dole kość ta jest trójgraniasta. Na powierzchni tylnej kości ramiennej znajduje się bruzda nerwu promieniowego. Kość ramienna ma 2 powierzchnie:

• Boczną

• Przyśrodkową

• Kości przedramienia (czyli kość łokciowa (znajduje się po str. V palca) i promieniowa (znajduje się po str. kciuka) oraz kości ręki). Pomiędzy kością promieniową a łokciową znajduje się błona kostka.

Kość łokciowa - jej trzon jest kształtu trójgraniastego. Ma ona następujące brzegi:

• Przedni;

• Tylny;

• Międzykostny.

Koniec bliższy kości łokciowej składa się z 2 wyrostków:

• Łokciowy;

• Dziobiasty.

Na końcu bliższym znajdują się powierzchnie stawowe:

• Wcięcie bloczkowe;

• Wcięcie promieniowe.

Kość promieniowa - położona jest po str. kciuka. Jej koniec dolny stanowi główną część stawu promieniowo - nadgarstkowego. Oba jej końce są ruchome w stosunku do kości łokciowej. Ma ona również trzon o kształcie trójgraniastym i brzegi:

• Przedni;

• Tylny;

• Międzykostny.

Kości ręki: (jest ich 27)

1. Nadgarstek (8 kości) - są one ułożone w dwa szeregi:

• Bliższy - utworzony z 4 kości (łódeczkowata, księżycowata, trójgraniasta, grochowata)

• Dalszy - są to kości:

• Czworoboczna mniejsza

• Czworoboczna większa

• Czworoboczna główkowata

• Czworoboczna naczyniowata

• Śródręcze (5 kości) - trzon, koniec bliższy i dalszy. Przestrzenie międzykręgowe śródręcza wypełnione są mięśniami międzykostnymi.

• Palce: dzielą się na:

• 4 palce - każdy składa się z: paliczka bliższego, środkowego i dalszego,

• 1 kciuk - składa się z 2 paliczków: bliższego i dalszego.

Kości ręki mają trzon, koniec bliższy oraz dalszy.

Kończyna dolna

Obręcz kończyny dolnej (obręcz miedniczna) składa się z:

• Kość miedniczna - największa i najszersza kość szkieletu:

• Kość biodrowa - jest największym odcinkiem kości miednicznej. Składa się ona z talerza i trzonu;

• Kość kulszowa;

• Kość łonowa;

• Kość krzyżowa.

Talerz kości biodrowej - jego cechą charakterystyczną są 2 powierzchnie (wewnętrzna i zewnętrzna). Elementem składowym talerza jest grzebień talerza - jest to zgrubiały brzeg górny. Grzebień ograniczony jest 2 kolcami:

• Biodrowym górnym przednim

• Biodrowym górnym tylnym

Kość kulszowa - odróżniamy w niej trzon i gałąź.

Kość łonowa - jest to przednia część kości miednicznej. Składa się z trzonu oraz 2 gałęzi - górnej i dolnej (dolna do płaska część kości).

Panewka­ - leży na zewnętrznej powierzchni kości miednicznej, Jest ona kulistym dołem utworzonym przez kość łonową, biodrową i kulszową. Dół panewki jest chropowaty i okrężny, wokół niej jest wolny brzeg panewki określany jako obrąbek panewkowy (pierścień włóknisto-chrzęstny).

Połączenia miednicy:

• Stawy krzyżowo-biodrowe - są stawami płaskimi

• Spojenie łonowe (w miednicy z przodu) jest wzmocnione przez więzadło łonowe górne i łukowate

• Więzozrost miednicy:

• Więzadło krzyżowo-biodrowe

• Więzadło krzyżowo-brzuszne

• Grzbietowe

• Międzykostne

• Biodrowo-lędźwiowe

• Krzyżowo-guzowe

• Krzyżowo-kolcowe

• Pachwinowe

• Rozstępowe

Kość udowa - najdłuższa, najmocniejsza i najsilniejsza kość szkieletu. W pozycji pionowej ciała jest położona skośnie. Ma ona trzon i 2 końce. Trzon ma kształt trójgraniastego pryzmatu. Powierzchnia przednia trzonu jest wypukła, powierzchnie boczne skierowane są ku tyłowi, które łączą się ze sobą w tzw. miejscu kresy propawej.

Koniec bliższy kości udowej - to głowa kości udowej, która wchodzi w panewkę oraz szyjka kości udowej, która łączy głowę z trzonem.

W miejscu połączenia szyjki z trzonem na powierzchni tylnej znajdują się 2 guzy:

• Krętaż większy

• Krętaż mniejszy

Są one przedzie4lone bruzdą międzykrętażową.

Koniec dalszy - jest charakterystyczny ze względu na 2 kłykci:

• Przyśrodkowy ( od str. wewnętrznej)

• Boczny (od str. zewnętrznej)

Przedzielone są one dołem międzykłykciowym.

Powierzchnie stawowe obu kłykci tworzą z przodu powierzchnię rzepkową.

Rzepka - spłaszczona kość kształtu trójkąta z zaokrąglonymi brzegami. Jest ona włączona w ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Chroni ona staw kolanowy od przodu i zwiększa działanie mięśnia czworogłowego uda.

Powierzchnia przednia - jest nierówna.

Powierzchnia tylna (powierzchnia stawowa) - jest podzielona na pole boczne i przyśrodkowe. Brzeg górny rzepki (podstawa) natomiast brzeg dolny skierowany jest ku dołowi).

Kości podudzia (goleni):

• Kość strzałkowa

• Kość piszczelowa

Pomiędzy nimi znajduje się przestrzeń międzykostna goleni

Kość piszczelowa - znajduje się po str. przyśrodkowej goleni. Jest kształtu trójkąta o przekroju poprzecznym. Bierze udział w tworzeniu stawu kolanowego.

Wyróżniamy w niej:

• Trzon: brzegi:

• Przedni - rozpoczyna się od guzowatości piszczeli i kończy się w ok. kostki przyśrodkowe;

• Przyśrodkowy - jest gładki, zaokrąglony u góry i dołu;

• Boczny - jest brzegiem międzykostnym, stanowi miejsce przyczepu błony międzykostnej;

• Koniec bliższy piszczeli - znajdują się tam powierzchnie stawowe, które spoczywają na kłykciach przyśrodkowych i bocznym. Między nimi znajduje się wyniosłość międzykłykciowa. Kłykieć boczny posiada 2 boki i z tyłu powierzchnię stawową strzałkową.

• Koniec dalszy piszczeli - ma powierzchnie:

• Boczną

• Przednią

• Przyśrodkową

• Tylną

• Dolną

Kość strzałkowa - jest położona wzdłuż bocznej strony kości piszczelowej. Jest to najsmuklejsza kość. Nie bierze udziału w tworzeniu stawu kolanowego, ale tworzy część boczną stawu skokowego górnego.

Trzon kości strzałkowej w przekroju jest kształtu trójkąta.

Koniec bliższy - to głowa oddzielona od trzonu jest szyjką.

Koniec dalszy - sięga bardziej ku dołowi od kostki przyśrodkowej i zakończony jest wierzchołkiem, do którego przyczepia się więzadło piętowo-strzałkowe. Na str. przyśrodkowej ma powierzchnię stawową dla kości skokowej.

Kości stopy: utworzone są z 3 odc.:

• Tylnego

• Środkowego

• Przedniego

• Stęp

• Śródstopie

• Palce

Kości stępu: 7 kości

• Skokowa

• Piętowa

• Sześcienna

• Kości klinowate (3 kości)

• Kość łódkowa

Kość skokowa - jest najważniejsza. Dźwiga na sobie kość piszczelową i spoczywa na kości piętowej. Łączy się stawowo z obu stron 2 kostkami kości goleni.

Kość piętowa - jest największą kością.

Kości śródstopia: 5 kości - są to kości długie (trzon, podstawa, głowa)

Kości palców stopy:

• Paliczki palucha (2 kości) - są największe i najmasywniejsze, utrzymują ciało w pozycji pionowej.

• Paliczki II - V - są wysmukłe.

Stawy kończyny dolnej

• Staw biodrowy

• Staw kolanowy (staw udowo-piszczelowy) - łączy udo z golenią. Jest największym stawem w organizmie człowieka. Kość strzałkowa jest wyłączona z tworzenia tego stawu.

• Połączenia kości goleni:

• Staw piszczelowo-strzałkowy

• Więzozrost piszczelowo-strzałkowy

• Stawy stopy

Stawy skokowe:

• Górny (skokowo - goleniowy)

• Dolny (tak jak przedni)

• Tylny (skokowo - piętowy)

• Przedni (skokowo - piętowy łódkowy)

Więzadła w stawie kolanowym:

• Więzadło rzepki

• Więzadło poboczne

• Więzadło poboczne strzałkowe

• Więzadło poboczne piszczelowe

• Więzadło podkolanowe:

• Skośne

• Łódkowate

Staw kolanowy - utworzony jest kaletek maziowych i torebki stawowej.

Staw biodrowy - tworzy kość miedniczna (panewka), głowa kości udowej, torebka stawowa. Jest ona najmocniejszą torebką stawową ze wszystkich stawów.

Stawy stępu: 3 stawy

• Piętowo - sześcienny

• Poprzeczny stępu

• Klinowo - łódkowy

Stawy międzyśródstopne - utworzone są przez skierowane do siebie powierzchnie podstaw kości śródstopia od 2 - 5.

Stawy palców stopy:

• Śródstopno - paliczkowe

• Międzypaliczkowe stopy.

Czaszka

1. Kości mózgo - czaszki - tworzą ją następujące ściany:

• Górna

• Tylna

• Boczna

• Dolna

2. Kości twarzo - czaszki - tworzą ją:

• Jama nosowa

• Jama ustna

• Oczodół

Ściana górna (sklepienie) składa się z następujących kości:

• Kość czołowa

• 2 kości ciemieniowe

• Kość potyliczna

Między tymi kośćmi występują następujące szwy:

• Strzałkowy - położony pomiędzy kośćmi ciemieniowymi;

• Węgłowy - położony pomiędzy kośćmi ciemieniowymi a łuską potyliczną;

• Wieńcowy - położony między kością czołową a kośćmi ciemieniowymi.

Ściana tylna - utworzona jest przez:

• 2 kości ciemieniowe

• Kość skroniowo z wyrostkiem sutkowym

W tej ścianie występują następujące elementy anatomiczne:

• Guzy ciemieniowe;

• Część tylna szwu strzałkowego;

• Szew węgłowy;

• Szew potyliczno-sutkowy;

• Guzowatość potyliczna zewnętrzna,

• Kresa karkowa górna i najwyższa;

• Kresa karkowa dolna;

• Płaszczyzna karkowa.

Ściana boczna - wyróżniamy:

• Część większą (mózgową):

• Kość czołowa

• Kość ciemieniowa

• Kość potyliczna

• Kość skroniowa

• Część mniejszą (twarzową):

• Małżowina nosową dolna

• Kość nosowa

• Lemiesz

• Łzowa

• Podniebienie

• Kość jarzmowa

• Kość gnykowa

• Szczęka

• Żuchwę - jest kształtu podkowiastego, utworzona jest z trzonu i 2 gałęzi w postaci czworokątnej kostnej blaszki. Wyróżniamy w niej:

• Wyrostek dziobiasty

• Wyrostek kłykciowy

Ściana dolna - jest to podstawa czaszki. Powierzchnię zewnętrzną tworzą:

• Wyrostki podniebienne szczęk;

• Blaszki poziome kości podniebiennych;

• Lemiesz

• Wyrostki szczygłowate kości klinowej;

• Otwór wielki - leży do tyłu od części podstawnej kości potylicznej, ograniczony jest kłykciami potylicznymi, które służą do stawowego połączenia czaszki z kręgiem szczytowym.

Jamy i doły czaszki:

• Oczodół

• Jama nosowa

• Dół skroniowy

• Dół podskroniowy

• Dół żuchwowy

• Dół zażuchwowy

• Dół skrzydłowo - podniebienny

Połączenia kości czaszki:

• Chrząstko - zrosty

• Więzozrosty

• Połączenia stawowe

• Staw skroniowo - żuchwowy

• Ciemiączka

Układ nerwowy

Układ nerwowy - łuk odruchowy prosty. Aby zadziałał układ kostno - mięśniowy musi zadziałać układ nerwowy.





























ER - eksteroreceptor (ciała dotykowe w skórze)

Mechanoreceptor (w mięśniach głębokich, jamie stawowej)

Baroreceptory

Intereceptory

Włókna czuciowe - droga dośrodkowa

Włókna ruchowe - droga odśrodkowa

Układ mięśniowy

Układ mięśniowy tworzy razem z układem kostnym jedną jednostkę czynnościową.

• Aparat ruchu czynny - kość i mięsień

• Aparat ruchu bierny - tylko kość

W fazie skurczu mięśnia, z siateczki szorstkiej dochodzi do uwolnienia jonów wapniowych do wnętrza komórki. Zwiększa się również ilość adenozyno -trójfosforanów i wzrasta poziom energii. Kolejnym efektem jest łączenie się aktyny i miozyny. Skurcz mięśni jest to ślizganie się włókienek mięśniowych.

W trakcie rozkurczu dochodzi do odwrócenia w/w sytuacji.

Tonus mięśniowy - to stale występujące napięcie mięśni w organizmie człowieka w spoczynku.

Mięśni jest od 300 - 500.

Dzielimy je na:

• Gładkie

• Poprzecznie prążkowane

• Mięsień sercowy - w pniu mózgu znajduje się:

• Ośrodek oddechowy

• Ośrodek naczyniowy - reguluje i steruje pracą mięśnia sercowego.

Składowe mięśnia:

• Brusień mięśnia

• Ścięgna

• Głowa i ogon mięśnia

Mięśnie grzbietu:

1. Grupę powierzchowną:

• Mięsień czworoboczny

• Mięsień najszerszy grzbietu

• Mięsień równoległoboczny

• Mięsień dźwigacz łopatki

• Mięśnie zębate

• Grupę mięśni głębokich:

• Płatowate

• Mięsień krzyżowo - grzbietowy

• Mięsień biodrowo - żebrowy

• Mięsień końcowy

• Mięśnie poprzeczno - końcowe

3. Mięśnie krótkie grzbietu:

• Mięsnie międzkolcowe

• Mięsnie międzypoprzeczne

• Mięsień krzyżowo - guziczny przedni i tylny

• Mięsień dźwigacz żeber

4. Mięsnie potyliczne:

• Mięsień skośny górny

• Mięsień skośny dolny

• Mięsień prosty

• Mięsień skośny tylny mniejszy

• Mięsień skośny tylny większy

• Mięsień prosty boczny głowy

Mięsnie klatki piersiowej:

1. Mięsnie powierzchowne:

• Mięsień piersiowy mniejszy i większy

• Mięsień podobojczykowy

• Mięsień zębaty przedni

1. Mięśnie głębokie:

• Mięsnie międzyżebrowe

• Mięsień poprzeczny klatki piersiowej

• Przepona - jest rozpostarta między klatką piersiową a jamą brzuszną, jest wypukła ku górze i jest mięśniem wspomagającym mięśnie oddechowe. Znajdują się w niej otwory zwane rozworami (przełykowy, aortowy, żyły głównej).

Mięsnie brzucha:

1. Mięśnie boczne i przednie:

• Mięsień skośny zewnętrzny i wewnętrzny brzucha

• Mięsień poprzeczny brzucha

• Mięsień prosty

• Mięsień piramidowy

1. Mięśnie tylne:

• Mięsień czworoboczny lędźwi

Mięśnie szyi:

1. Grupa powierzchowne:

• Mięsień szeroki szyi

• Mięsień mostkowo - obojczykowo - sutkowy

2. Grupa środkowa:

• Mięsnie podgnykowe

• Mięsnie nadgnykowe

• Grupa głęboka:

1. Mięsnie pochyłe:

• Mięsień przedni

• Mięsień tylny

• Mięsień środkowy

• Mięsień najmniejszy

2. Mięśnie przedkręgowe:

• Mięsień dźwigacz długi łowy

• Mięsień długi szyi

• Mięsień prosty przedni głowy

Mięsnie głowy:

1. Mięśnie wyrazowe:

1. Mięsnie sklepienia czaszki:

• Mięsień potyliczno - czołowy

• Mięsień skroniowo - ciemieniowy

2. Mięsnie otoczenia szpary powiek:

• Mięsień okrężny oka

• Mięsień marszczący brwi

• Mięsień podłużny

3. Mięsnie otoczenia szpary ust:

• Mięsień okrężny ust

• Mięsnie promieniście dochodzące do kąta ust

• Mięsień szeroki szyi

• Mięsień obniżacz wargi dolnej

• Mięsień brudkowy

• Mięsień obniżacz kąta ust

• Mięsień śmiechowy

• Mięsień jarzmowy

• Mięsień dźwigacz wargi górnej

• Mięsień jarzmowy mniejszy

• Mięsień dźwigacz kąta ust

• Mięsień policzkowy

• Mięsnie otoczenia nozdrzy:

• Mięsień nosowy mały

• Mięsień obniżacz przegrody jamy nosowej

2. Mięśnie ruchów żuchwy:

1. Mięśnie żucia:

• Mięsień skroniowy

• Mięsień żwacz

• Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy i boczny

3. Mięśnie języka

Mięśnie kończyny górnej i obręczy barkowej:

1. Mięśnie obręczy barkowej:

• Mięsień nadgrzbietowy

• Mięsień podgrzbietowy

• Mięsień naramienny

• Mięsień obły większy i mniejszy

• Mięsień podłopatkowy

1. Mięśnie ramienia:

1. Grupa przednia:

• Mięsień dwugłowy ramienia

• Mięsień kruczoramienny

• Mięsień ramienny

2. Grupa tylna:

• Mięsień trójgłowy

• Miesień ramienia

• Mięsień łokciowy

1. Mięśnie przedramienia:

1. Grupa przednia (zginaczy):

• Mięsień nawrotny - obły

• Mięsień zginacz promieniowy nadgarstka

• Mięsień dłoniowy długi

• Mięsień zginacz łokciowy nadgarstka

• Mięsień zginacz powierzchowny palców

2. Grupa mięśni głębokich:

• Mięsień zginacz głęboki palców

• Mięsień zginacz długi kciuka

• Mięsień nawrotny czworoboczny

1. Grupa boczna:

• Mięsień ramienno - promieniowy

• Mięsień prostownik

• Mięsień prostownik długi i krótki nadgarstka

1. Grupa tylna:

• Warstwa powierzchowna:

• Mięsień prostownik palców

• Mięsień prostownik palca małego

• Mięsień prostownik łokciowy nadgarstka

• Warstwa głęboka:

• Mięsień odwodziciel długi kciuka

• Mięsień prostownik krótki kciuka

• Mięsień prostownik długi kciuka

• Mięsień prostownik wskaziciela

Mięśnie ręki:

1. Mięśnie kłębu kciuka:

• Mięsień odwodziciel krótki kciuka

• Mięsień zginacz krótki kciuka

• Mięsień przywodziciel

• Mięsień przeciwwstawiacz kciuka

1. Mięsnie kłębu V palca:

• Mięsień dłoniowy krótki

• Mięsień odwodziciel palca małego

• Mięsień zginacz palca małego

• Mięsień przeciwwstawiacz palca małego

1. Mięsnie środkowe dłoni:

• Mięśnie glistowate

• Mięśnie międzykostne

Mięsnie kończyny dolnej:

1. Mięśnie uda:

1. Grupa przednia:

• Mięsień krawiecki

• Mięsień czworogłowy uda

1. Grupa tylna:

• Mięsień dwugłowy uda

• Mięsień półścięgnisty

• Mięsień półbłoniasty

1. Grupa przyśrodkowa

• Mięsnie podudzia:

1. Grupa przednia:

• Mięsień piszczelowy przedni

• Mięsień strzałkowy

• Mięsień prostownik długi palców

• Mięsień prostownik długi palucha

1. Grupa boczna:

• Mięsień strzałkowy długi i krótki

1. Grupa tylna (2 warstwy):

• Warstwa powierzchowna:

• Mięsień brzuchaty łydki

• Mięsień podeszwowy

• Mięsień płaszczkowaty

• Warstwa głęboka:

• Mięsień podkolanowy

• Mięsień zginacz długi palców

• Mięsień piszczelowy tylny

• Mięsień zginacz długi palucha

3. Mięsnie stopy:

1. Mięsnie grzbietu stopy:

• Mięsień prostownik krótki palców

• Mięsień prostownik krótki palucha

• Mięśnie podeszwy:

• Mięsień wyniosłości przyśrodkowej:

• Palucha

• Mięsień wyniosłości bocznej:

• Palca małego

• Mięsień wyniosłości pośredniej

28

ER

W- efektor

Włókna

Czuciowe

Włókna

Ruchowe

---