mit. celtycka bogowie, Celtowie


Abarta - "Dokonujący czynów". Był to złośliwy i przebiegły bóg pochodzący z plemienia Tuatha de Danaan. Po wygnaniu ich do podziemia przez potomków Milesiusa Abarta i reszta pojawiają się w legendach bardziej jako bohaterscy śmiertelnicy niż bogowie. Jednak w jednej z legend odnajdujemy boskie pochodzenie Abarty. Gdy Abarta poszedł do Finna MacCoola podarował mu narowistego, siwego konia. Wojownicy z trudem nałożyli zwierzęciu uzdę, gdy jednak pierwszy z wojowników go dosiadł zwierzę przestało się rzucać. Dopiero czternastu wojowników wsiadłszy na rumaka potrafiło zmusić go do jakiegokolwiek ruchu. Gdy za nimi wsiadł Abarta zwierzę ruszyło i powiodło jeźdźców w zaświaty, co było prawdziwym powodem pojawienia się Abarty. Pozostali członkowie drużyny Finna podążyli za przyjaciółmi na czarodziejskim statku. Najlepszym tropicielem okazał się Foltor, pomocnik Finna. Udało mu się skierować statek na właściwy kurs i dotrzeć wraz z towarzyszami w zaświaty.

Amaethon - "Robotnik", "Oracz". Amaethon był bogiem rolnictwa, synem walijskiej bogini Don. Według legendy Amaethon miał ukraść Arawnowi, władcy zaświatów Annwn, psa, jelenia i ptaka, co było przyczyną Cad Goddeu, czyli Bitwy Drzew. To przy okazji tej bitwy brat Amaethona, Gwydion, za pomocą czarów zmienił drzewa w wojowników.

Anextiomarus - bóstwo, znane w Galii i Brytanii, o bliżej nie określonych cechach i atrybutach.

Aponus - bóg czczony u źródła wody w miejscowości Abano, w północnej Italii.

Arar - bóg galijski związany z kultem wody. Jego imię otrzymała rzeka, która poprzednio miała nazywać się Brigulis, czyli "Zasilający Wysokie Brzegi". Według legendy Arar rzucił się do tej rzeki z rozpaczy po śmierci swego brata Celtibera.

Arawn - "Wymowa". Władca walijskich zaświatów Annwn, rajskiej krainy pokoju i obfitości. Pwyll, wódz Dyfedu, zaprzyjaźnił się z Arawnem, przez co uzyskał pewien zakres władzy nad zaświatami. Obaj władcy spotkali się przypadkowo. W trakcie polowania Pwyll natknął się na obcą sforę psów ścigających jelenia, odpędził je więc i poszczuł zwierzynę własnymi psami. Jeleń miał właśnie paść, gdy zjawiła się odziana na szaro postać, zwracająca się z pretensjami do Pwylla. Był to Arawn. By go udobruchać i zyskać jego przyjaźń, Pwyll zgodził się, by na rok zamienili się swoją postacią, przy czym zadaniem Pwylla miało być zabicie wroga Arawna, Havgana. Przez ten czas Pwyll miał nawet dzielić łoże z małżonką Arawna, nie zbliżając się jednak do niej. Arawn ostrzegł Pwylla, że musi zabić Havgana jednym ciosem, gdyż kolejny spowoduje, iż Havgan będzie zawsze odżywał. W czasie walki z Havganem Pwyll zadał mu śmiertelny cios, po czym pozostał głuchy na jego prośby, by dobił go drugim uderzeniem. Dzięki tej przysłudze Arawn i Pwyll stali się bliskimi sojusznikami, co oznaczało także rozkwit dla Dyfedu.

Artaisos, Artaios - bóg galijski czczony w dzisiejszej miejscowości Beaucroissant, w czasach rzymskich identyfikowany z Merkurym. Przypuszczalnie związany z kultem niedźwiedzia.

Avgentlan - bóg światła i rozwoju w Irlandii. Baginatis - bóg dębu.

Balor - jednooki bóg śmierci, należący do starszej generacji bóstw w mitologii iryjskiej, zwanych Fomorianami, gwałtownych, przerażających bogów morza, którzy rządzili Irlandią przed przybyciem Tuatha de Danann. Król Fomorian, rasy gigantów. Był synem Buarainech i Cethleen. Spojrzenie jego jedynego oka zdolne było zniszczyć wszystko, a do podniesienia powieki trzeba było siły czterech ludzi. Dziadek Luga. Jak mówiły przepowiednie, Balor miał być zabity przez swego wnuka. Zamknął więc swą jedyna córkę Ethllinn w kryształowej wieży, wieży na wyspie Tory u północno-zachodnich wybrzeży Irlandii, chowając ją przed światem. Z pomocą druidki Birog, Cian zdołał dostać się do wieży i przespać się z Ethlinn. Kiedy Balor dowiedział się, że jego córka urodziła trzech synów, rozkazał utopić ich w wirze morskim w pobliżu wyspy Tory. Służący zawinęli dzieci w prześcieradło, ale po drodze jedno z nich wypadło niezauważone. Birog ocaliła dziecko i przekazała go do Manannana Mac Lira, boga morza, który go wychował. Chłopiec nazwany Lugh Lamhfada (Lugh Długoręki) stał się przywódcą Tuatha De Danann i poprowadził ich w drugiej bitwie pod Mag Tuireadh. Nikt nie potrafił wytrzymać zabójczego spojrzenia Balora, nawet wódz Tuatha de Danann- Nuada. Bitwa przeradzała się w pogrom Tuatha de Danann, kiedy Lugh spostrzegł, że oko Balora z wolna zamyka się ze zmęczenia. Lugh zbliżył się do niego niepostrzeżenie z zaczarowaną procą w ręku i w momencie, gdy powieka znów się uniosła, wyrzucił z procy kamień z taką siłą, że pocisk wypchnął oko Balora z tyłu jego czaszki i teraz Fomoaigowie byli rażeni zabójczą mocą jego oka.

Belenos, Belenus, Belem, Grannos, Borvo, Bormo - galijski bóg Słońca, opiekun chorych i bóg śmierci. Juliusz Cezar porównał go w swoich zapiskach z rzymskim Apollinem. Pojawia się on w różnych wcieleniach w całym świecie celtyckim- Beli w Walii, Bile w Irlandii i Belenos w Galii. Ku jego czci obchodzono 1 maja jedno z najważniejszych świąt w celtyckim kalendarzu- Beltaine. Imię tego Boga przetrwało też w nazwach miejscowych, jak Billingsgate ("Brama Bile" dawny rynek rybny w Londynie). Mimo, że kult boga Belenosa był szeroko rozpowszechniony w całym świecie celtyckim, o nim samym niewiele wiadomo. Przedstawiany z kołem (znak słońca).

Beli - bóg z mitologii iryskiej, najprawdopodobniej Belenos. Bóg Słońca i opiekun chorych.

Borvo, Bormo - bóstwo z mitologii galijskiej, o cechach zbliżonych do Belenosa, za czasów rzymskich identyfikowany także z Apollinem. Jak Apollo Borvo czczone w dzisiejszej miejscowości Bourbonne-les-Bains, zwane dawniej Aqua Borvis.

Bóg Młot - imię nadane popularnemu bogu celtyckiemu, szczególnie lubianemu na terenach Galii. Celtyckie brzmienie jego imienia nie jest pewne, ale jedno z dwóch galijskich jego wyobrażeń nosi imię Sucellos ("Dobry Młociarz"). Drugie z nich przedstawia go jako małżonka bogini Nantosuelty. Zwykle wyobrażano go sobie jako brodatego mężczyznę odzianego w tunikę i płaszcz, trzymającego w jednej ręce młot, a w drugiej naczynie gliniane. Atrybuty BM związane są z płodnością i dobrotliwością natury.

Bran - dobrotliwy bóg, syn Llyra, opatrzony przydomkiem Bendigeit ( Błogosławiony ), galijski bóg.

Brennus - galijski dobrotliwy bóg.

Bres - bóg płodności i rolnictwa. Był synem Elatha, fomoriańskiego księcia i bogini Eriu. Kiedy Nuada stracił rękę w pierwszej bitwie pod Mag Tuireadh został wybrany na przywódcę Tuatha De Danann. Jego żoną została bogini Brigid. Bres okazał się jednak słabym władcą. Okazał się być tyranem, poza tym podniósł podatki do olbrzymich rozmiarów, tak, że Tuatha De Danann pracowali jak niewolnicy. Kiedy Nuada odzyskał swą rękę, zrobioną ze srebra, Bres szybko uciekł z tronu. Udał się na wygnanie i przyłączył do Fomorian. Po bitwie z Tuatha De Danann został pochwycony. Jednak ocalono mu życie po tym jak obiecał nauczyć Tuatha De Danann sztuki rolnictwa i uczynić irlandzką ziemię bardziej żyzną.

Brian - jeden z trzech synów Tuireanna i bogini Danu, którego ród pozostawał w konflikcie z rodziną Ciana, ojca boga Lugha. Lugh wysłał Ciana, aby zwołał wojowników Tuatha de Danann do udziału w bitwie, ten jednak został zabity przez Briana i jego braci, Iuchara i Iucharba (Iuchaira i Iucharbaira). Jako pokutę za to morderstwo Lugh kazał im wykonać osiem zadań. Wśród rzeczy, które mieli zdobyć były trzy jabłka z Ogrodów Słońca, mająca uzdrowicielską moc świńska skóra od króla Grecji, zatruty oszczep od perskiego władcy, rożen, będący w posiadaniu nimf z wodnego królestwa i siedem świń króla Asala od Złotych Filarów, które ugotowane i zjedzone jednego dnia, następnego dnia znów były żywe. Na koniec mieli oni trzykrotnie zawołać na Wzgórzu Mochaena. Po wypełnieniu wszystkich zobowiązań Brian z braćmi wyruszyli na ostatnie zadanie. Zostali jednak śmiertelnie poranieni przez Mochaena i jego synów. Tuirean prosił Luga, by pożyczył czarodziejską świńską skórę, która mogłaby ich uleczyć, ale bóg odmówił i Brian oraz jego bracia umarli. Wszyscy bracia byli uważani za bogów wiedzy i mądrości.

Bron - irlandzki dobrotliwy bóg.

Camulos - był bogiem Remów, celtyckiego plemienia żyjącego na obszarze dzisiejszej Belgii. Są też świadectwa jego kultu jako bóstwa wojny w północnej Brytanii i w mieście Camulodunum ("Fort Camulosa"). Od nazwy tego miasta pochodzi zapewne nazwanie mitycznego zamku Kamelot. Rzymianie identyfikowali Camulosa z Marsem. Miecz boga był ponoć niezwyciężony.

Caswallan - syn boga Beli, król i bóg wojny w walijskim cyklu mitologicznym.

Cenn - bóg któremu poświęcano co trzeciego syna.

Cernunnos - "Rogaty", celtycki bóg męskości czczony zarówno w Galii, jak i Brytanii. Bóg lasu, dzikiej zwierzyny, obfitości, pan nauk tajemnych i transu. Kluczowa postać dla wileu innych wierzeń europejskich i pozaeuropejskich. Rzymianie identyfikowali Cernunnosa z Merkurym, bogiem posłańców i przewoźnikiem dusz do świata podziemnego. Motyw rogatego bóstwa powtarza się właściwie wszędzie, reprezentując pierwiastek męski, dopełniający Wielką Potrójną Boginię, pierwiastek żeński. Przedstawiano go zazwyczaj w pozycji siedzącej ze skrzyżowanymi nogami, w tunice bez rękawów i naszyjniku z paciorków. Na głowie ma imponujące rogi jelenia. Atrybutami Cernunnosa, oprócz rogów oczywiście, jest torques, wąż i leśne zwierzęta. Cernunnos nosi torc (obręcz na szyi) i towarzyszą mu zawsze wąż z głową barana i jeleń. Był bardzo popularny u Celtów, druidzi zachęcali do jego kultu, zastępując nim lokalne panteony bóstw i duchów i tworząc narodową religię. W czasach rzymskich występuje na ołtarzach znalezionych w Reims, pod katedrą Notredame w Paryżu i na płaskorzeźbie z Vendoeuvres. W średniowiecznej Irlandii jelenie rogi Cernunnosa przeniesiono na przedstawienie diabła.

Cimbrianos - bóg galijski, czczony na górze Don. Connan - iryjski władca starszej generacji bogów.

Connu - bóg i druid z legendy irlandzkiej, który potrafił sprowadzić śnieg podczas lata.

Creidne - był złotnikiem bogów z plemienia Tuatha de Danann, brat boga kowala Goibniu i stolarza Luchtara. W czasie drugiej bitwy pod Magh Tuireadh, w której bogowie Tuatha de Danann ostatecznie pokonali Fomoraigów, trzech braci można było zobaczyć na polu walki jak błyskawicznie w czarodziejski sposób wykonywali i naprawiali oszczepy. Goibniu formował grot trzema uderzeniami młota, Luchtar w mgnieniu oka wycinał drzewce, Creidne zaś wykonywał nity, które w jednym momencie trafiały na przeznaczone im miejsce.

Cromm Cruaich - "Głowa Grobowca" lub "Głowa Skrwawiona"; bóg iryjski, któremu w święto Samhainm 31 października, w miejscu zw. Mag Slecht składano ofiarę z wszystkiego, co pierworodne.

Cumhal - bóstwo irysjkie o bliżej nieznanych cechach.

Dagda - "Dobry Bóg" lub "Dobra Ręka" , Cera - "Stwórca", Ruaidh Rofhessa - "Czerwonowłosy Doskonałej Wiedzy ", Eochaid Ollathair - "Ojciec Wszystkich "; bóg druid, dobry bóg iryjski z rodu Tuatha De Danann. Szorstki, silny, w tunice opiętej na potężnym brzuchu. Posiadał kociołek obfitości oraz ogromną żelazną maczugę, której jeden koniec zabija, a drugi przywraca do życia. Rządzi porami roku za pomocą dźwięków swojej harfy. Swoim kijem może zabić dziewięciu ludzi za jednym uderzeniem, a jego cienszym końcem może ich znów wrócić do życia. W dzień Nowego Roku Dagda kocha się z kruczą boginią Morrigan, która wtedy staje okrakiem nad rzeką, opierając stopy na obu jej brzegach. Czołowe bóstwo iryjskiej generacji bogów Tuatha De Danann, obdarzony wielką siłą, mocą i żarłocznością, zdolny zabijać i wskrzeszać tych, których zabił. Bóg przymierzy, obfitości, ziemi, posiadacz tajemnej wiedzy doskonałej, opiekun wiedzy magicznej, mistrz magii, nieustraszony wojownik i zdolny artysta, władca życia i śmierci, był także patronem rolnictwa. Był synem Danu i ojcem bogini Brigid i Aengusa Mac Oc. Jego żoną była Morrigan. Jednym z jego przydomków był "Ollathir", czyli "Ojciec wszystkiego". Identyfikuje się go z walijskim Gwydionem i galijskim Sucellosem. Kiedy Tuatha De nie byli jeszcze gotowi do rozprawy z Fomorami, posłali Dagdę, by zawarł rozejm. Bóg lubił owsiankę, a wrogowie o tym wiedzieli. Przyrządzili cały jej garniec i wrzucili doń całe kozy, owce i krowy. Potem wykopali dół i wylali do niego owsiankę, grożąc Dagdzie, że go zabiją, jeśli nie zje tego co do kropli. Bóg chwycił ogromną chochlę i wyjadł wszystko, ale potem ledwo się poruszał. Odszedł, wspierając się na swej ogromnej maczudze. Jej koniec żłobił w ziemi ślad, który do dziś znaczy granicę prowincji i jest znany właśnie jako "ślad maczugi Dagdy.

Dian Cecht - bóg uzdrowień i lekarz Tuatha De Danann. Powiadano, że wraz ze swoją córką Airmid sprawował opiekę nad źródłem Slane, którego woda przywracała umierających bogów do życia. Wody tej używali w bitwie Tuatha De Danann do leczenia ran. Woda ta leczyła wszystkie rany, a wojownicy Tuatha De Danann mogli natychmiast kontynować bitwę. Nuada, ówczesny przywódca Tuatha de Danann, który w pierwszej bitwie pod Magh Tuireadh stracił rękę, otrzymał od brata Dian Cechta srebrną protezę, co zapewniło mu przydomek Nuada Srebrnoręki. Bogowie Tuatha de Danann byli pod wrażeniem doskonałej roboty Dian Cechta, ale uznali, że Nuada bez ręki nie może być ich wodzem w walce, jego miejsce zajął więc Bres. Podczas drugiej bitwy pod Moytura, Dian Cecht zamordował swojego syna Miacha, którego zdolności lekarskie przewyższały te jego ojca. Miach bowiem zastąpił srebrną rękę Nuady jego własną, żywą ręką. Dian Cecht był też dziadkiem Lugha. "Sąd nad Dianem Cechtem", starożytny irlandzki traktat prawniczy, opowiada o powinnościach wobec chorych i rannych.

Dis Pater - początkowo bóg śmierci i świata podziemnego, później najważniejszy bóg Galów, którzy wierzyli, że jest on ich przodkiem.

Donn - "Ciemny", irlandzki odpowiednik Dis Patera. Bóg śmierci. Donn zsyła burze i rozbija statki, lecz także chroni zbiory i bydło. Niekiedy jest on mylony z Eberem Donnem, jednym z wodzów synów Milesiusa, który znieważył Eri, boginię z plemienia Tuatha de Danann i utonął u południowo-zachodnich wybrzeży Irlandii. Dom Donna uważany był za punkt zborny przed podróżą w zaświaty.

Dylan - "Syn Fali". Był walijskim bogiem morza, którego rodzicami byli Arianrod i jej brat Gwydion. Natychmiast po narodzeniu uciekł do morza, w którym pływał jak ryba, gdy poniósł śmierć z ręki swojego wuja, boga kowala Govannona, wszystkie fale Brytanii i Irlandii opłakiwały jego śmierć.

Ecne - bóg mądrości.

Elatha - syn Delbaeth, wódz Fomoraigów, ojciec Bresa i Ogmy. W przeciwieństwie do innych Fomoraigów, opisywanych jako odrażających, szpetnych i złośliwych, złotowłosy Elatha był wyjątkowo przystojny. Nad brzegiem morza Elatha spotkał Eri i spłodził z nią Bresa. Gdy Bres utracił władzę nad Tuatha de Danann udał się z matką do Elathy z prośbą o pomoc. Fomoraigowie zostali jednak pokonani w drugiej bitwie pod Magh Tuireadh i wygnani z Irlandii.

Esus - "dobry", bóg-drwal, jeden z czołowych bogów celtyckiej Galii. Ścinał "drzewo życia". Z Teutatesem i Taranisem Esus tworzył triadę stanowiącą jedną postać - boga śmierci i ojca rodzaju ludzkiego; składane mu ludzkie ofiary wieszano i przecinano mieczem. Na ołtarzu z czasów rzymskich, odkrytym pod Notre Dame w Paryżu, przedstawiony jako drwal ścinający drzewo. Finvarra - król irlandzkich duszków.

Goibniu, Gorannon, Gobniu, Govannon - "Kowal", iryjskie imię boga Gobniu ( Galia ) oraz Govannona ( Walia ), syn bogini Danu. Bóg czarnej metalurgii, kunsztu kowalskiego i wiedzy tajemnej. Wytwarzał wraz z Credne i Luchtainelem uzbrojenie dla Tuatha De Danann. W rzymskiej Galii identyfikowany z Wulkanem. Broń, którą robi jest zabójcza, a zbroja- niezawodna. Trzema uderzeniami swego zaczarowanego młota mógł zrobić wspaniały miecz lub grot włóczni. Jego broń zawsze trafiała do celu i śmiertelnie raniła. Przed drugą bitwą pod Magh Tuireadh szpieg Fomoraigów zakradł się, aby zobaczyć, w jaki sposób Goibniu wykonuje tak wspaniały oręż, a nawet zdołał on zranić boga. Opowiadano, że Goibniu przewodniczył w zaświatach obchodom święta zwanego Fled Goignenn, na które warzył mocne piwo. Ten, kto pije z jego krateru, nigdy więcej nie będzie bał się starości i słabości. Jest również uzdrowicielem. Ci, któzy wezmą udział w jego uczcie i napisją się ze świętego kielicha boga, nie muszą się już bać choroby.

Grannos, Grannus - galijski bóg Słońca i zaklęć, patron wiedzy medycznej, najprawdopodobniej jedna z personifikacji gorących żródeł leczniczych. W czasach rzymskich identyfikowany z Apollinem.

Gwyddon - syn Dona, bóg walijski. Indech - syn bogini Domnann, należący do starszej generacji bóstw iryjskich.

Iuchair - syn bogini Danu. Iucharbair - syn bogini Danu.

Kernumos - wielki i rogaty bóg płodności i siły.

Ler, Lir - irysjkie bóstwo z generacji Tuatha De Dannan, walijskie - Llyr. Był ojcem Manannana MacLira, boga morza z wyspy Man, czarodzieja i boga sztuki lekarskiej. Jego dziećmi byli też Branwen, Bran, Efnisien, Eogabail i Manawydan. Lir był również bogiem morza, ale w mitologii prawie nie występuje, chociaż jego imię można odnaleźć w wielu nazwach miejscowych, na przykład Leicester w Anglii. Pisząc swą tragedię "Król Lir", Shakespeare miał zapewne w pamięci walijskiego Llyra.

Llew Llaw - "Światło". Pełne imię Llew Llaw Gyffes oznacza "Mały o Pewnej Dłoni". Był synem Arianrod. Arianrod nałożyła na niego cały szereg tabu, w tym zakaz ożenku z kobietą śmiertelną, a także, ze nie będzie miał on imienia, dopóki sama mu go nie nada. Z pomocą swego wuja, Gwydiona Llew zdołał złamać wszystkie zakazy, chociaż żona, którą wyczarował dla niego Gwydion i Math, omal nie przyprawiła go o śmierć. Blodeuwedd zaś pod jego nieobecność zaoferowała gościnę przejeżdżającemu myśliwemu, Goronwy, władcy Penllynu. Blodeuwedd i Goronwy zakochali się w sobie i zaczęli knuć spisek, mający na celu zamordowanie Llew Llawa. Nie było to łatwe, gdyż można go było zabić jedynie wówczas, gdy stał jedną stopą na grzbiecie kozy, a drugą na krawędzi wanny, przy czym nadawała się do tego jedynie włócznia, której wykonywanie zajęło cały rok. Parze kochanków udało się spełnić wszystkie te warunki i zaatakować Llew Llawa, ten jednak nie zginął, lecz uleciał w powietrze przybrawszy postać orła. Math i Gwydion wyruszyli, by pomścić Llew Llawa. Gdy odnaleźli Blodeuwedd, Gwydion zamienił ją w sowę, ptaka nocy. Na szczęście po wielu poszukiwaniach Gwydion odnalazł Llew Llawa, przywrócił mu prawdziwą postać i wyleczył z ran.

Llud Llaw Ereint - walijski bóg światła i rozwoju. Luchtaine - bóg kołodziejstwa. Ludd - brytyjski bóg morza.

Lug, Lugos, Lugh Lleu - "Długie Ramię", imię Lug oznacza "Jasny" albo "Światło". Wnuk Dian Cechta. Jego ojcem był Cian, jeden z "nie zabitych" synów Dian Cechta, zaś matką była Ethlinn z Fomorów. Ogólnoceltycki bóg słońca, światła, błyskawic i nauk, heros, młody, silny, złotowłosy, twórca wszelkich sztuk i rzemiosł, opiekun handlu, należący w Irlandii do młodszej generacji bóstw Tutha De Danann. Patron Lugodunum (dzisiejsze Lyons) w Galii. Jego imię zachowało się w nazwach miast, między innymi: Lyon, Legnica. On i jego żeński odpowiednik Rosmerta byli czczeni podczas święta letniego przesilenia - Lugnasad. Jego wstawiennictwo miało zapewnić dobre i pomyślne zbiory zbóż. Był zwany "Lamfhada" (Długoręki) dlatego, że miał wielką włócznię i procę. Jego zwierzęcymi atrybutami był kruk i lis. Jego odpowiednikami był wedyjski Karttikeya i rzymski Merkury, boski posłaniec. Pewnego dnia przybył na dwór Dagdy i zażądał, by dopuszczono go do towarzystwa bogów. Strażnik zapytał go, co potrafi. Na wieść o każdej sztuce, którą Lug opanował, strażnik odpowiadał, że jest już wśród bogów ktoś, kto to potrafi. Lug spytał się jednek na koniec, czy jest ktoś, kto zna je wszystkie, a ponieważ takiego nie było, został wpuszczony i zdobył sobie miejsce wśród bogów, których potem poprowadził do zwycięstwa w drugiej bitwie pod Moytura. Rzymianie utożsamiali Luga z Merkurym. Był jednym z najpopularniejszych i najbardziej czczonych bogów celtyckich, a jego imię możemy odnaleźć dziś w różnych formach w nazwach wielu miast, takiech jak Lyons, Loudun, Laon, Leon, Lieden, Leignitz, Carlisle. Atrybut: kruk. Jego walijskie imię brzmi Lleu ( Światło ).

Lugus - "Jasny", "Świetlisty". Bóstwo bardzo popularne na starożytnych ziemiach celtyckich. Ma on wiele wspólnego z irlandzkim Lughiem i walijskim Llewem. Lugus to prawdopodobnie bóg, którego miał na myśli Juliusz Cezar, gdy stwierdził, że głównym bóstwem Galijczyków i "wynalazcą wszelkich sztuk" jest Mercury. W 12 roku p.n.e. cesarz August wybrał Lugdunum (Fort Lugusa, obecnie Lyon) na stolicę Galii. Ustanowił on święto na własną cześć obchodzone 1 sierpnia, co było zbieżne z datą lokalnego święta Lugusa (irlandzkie Lughnasadh).

Mac Cecht - iryjski bóg gładkiej wymowy, syn Ogmy. Kiedy Nuada został zabity podczas drugiej wojny pod Magh Tuireadh, Mac Cecht i jego bracia nie mogli zdecydować, czy podzielić między sobą Irlandię i poradzili się w tej sprawie przybysza zza morza, Itha. Podejrzewając jednak, że w jego odpowiedzi kryje się chęć podboju wyspy, zabili go, co było bezpośrednią przyczyną inwazji synów Milesiusa.

Manannan MacLir, Man - syn Llyra, bóg mórz i oceanów, a oprócz tego był wielkim magikiem, władcą Ziemi Obiecanej, pan krainy zmarłych, należący do generacji Tuatha De Danann w mitologii iryskiej. Żoną Manannana była Fand, słynąca ze swej piękności. Często pokazywał się na dworze w butach pełnych wody i zdawał się mieć tę samą co morze zdolność do pojawiania się i wycofywania. Kiedy nie podróżował zamieszkiwał wyspę Man (która nosi nazwę od imienia boga), na górze okrytej mgłami. Jeśli ktokolwiek próbował zdobyć wyspę, bóg spuszczał mgłę, która swą gęstością zasłaniała wyspę. W rezultacie nigdy jej nie podbito, nawet w czasach panowania rzymskiego imperium.

Maponus - "Boski Syn", "Boski Młodzian". Młodzieńczy bóg czczony w starożytnej Galii i Brytanii. Wydaje się, że Maponus był kojarzony z muzyką, poezją i myślistwem. Prawdopodobnie był utożsamiany z walijskim Mabonem ("Syn"), który figuruje w opowieści o Olwen i Culhwchu jako łowca odyńców posiadający boską moc, oraz irlandzkim Mac Ocem ("Młody Syn"), znany również jako Oengus, bóg miłości.

Math - walijski bóg - czarnoksiężnik.Mityczny władca Gwynedd (Walia), brat Dona.

Medros - galijski bóg, władca świata podziemnego. Mider - iryjski bóg, jeden z władców świata podziemnego.

Midir - syn Dagdy, ale w przeciwieństwie do swego ojca przedstawianego jako ordynarna i prostacka postać, Midir zawsze jest wspaniale przystrojonym młodzieńcem. Jego pierwszą żoną była Fuamnach, która szalała z zazdrości, gdy Midir wziął sobie drugą żonę, Etain. Fuamnach z pomocą druidki zmieniła Etain w sadzawkę, później w robaka, a na koniec w muchę. Żona Etara przez przypadek połknęła tę muchę i w jej łonie poczęła się Etain. W dziewczynie zakochali się najwyższy król Eochaid. Rozwiązanie tej trudnej sytuacji nastąpiło, gdy bóg Midir obudził pamięć Etain i nagle odkryła ona, że była już zamężna z Midirem.

Mogonos, Mogounos - mało znany bóg celtyckiej Galii i Brytanii.

Mongan - syn Manannana MacLira. Według iryjskiej tradycji do jego poczęcia doszło w wyniku podstępu, podobnego do tego, którego użył Merlin, pomagając Uterowi Pendragonowi w związku z Igreną. Manannan MacLir przybrał postać króla Ulsteru, aby wejść do łoża jego żony. Gdy Mongan skończył trzy dni, ojciec zabrał go do swego królestwa w zaświatach, Ziemi Obiecanej, gdzie chłopiec przebywał, dopóki nie osiągnął wieku męskiego. Według niektórych podań powrócił później do Irlandii w innym wcieleniu, jako Finn MacCool, jednak w innej wersji zachował on własną tożsamość. W mitach szczególnie podkreślana jest jego zdolność do zmieniania postaci, którą wykorzystywał w swych działaniach, na przykład przy odnalezieniu swojej żony, Dubh Lacha. Tę boską zdolność metamorfozy odziedziczył po swym ojcu.

Myrrdin - brytyjski bóg identyfikowany z Zeusem. Od jego imienia (Clas Myrrdin) wzięła kiedyś nazwę Brytania. Ożenił się z Elen Lwyddawg. Z jego postaci stworzono osobę Merlina z legend arturiańskich.

Nechtan - iryjski bóg wody, według niektórych wersji małżonek Boann. Na wzgórzu Nechtana znajdowała się święta studnia, źródło wszechwiedzy, do której miał dostęp jedynie sam Nechtan i jego trzech podczaszych. Kiedy Boann zbliżyła się do studni, woda wylała się przez krawędzie i ruszyła za nią w pościg, dając początek rzece Boyne.

Nemglan - iryjski bóg-ptak, zakochany w Mess Buachalli, narzeczonej najwyższego króla Irlandii. W przeddzień ślubu Nemglan przyszedł do niej pod postacią ptaka i uwiódł ją, płodząc Conaire Mora. Chłopiec uchodził za syna króla Irlandii, jednak Mess przestrzegła go, że bez względu na okoliczności nie wolno mu nigdy zabić żadnego ptaka. Conaire Mor wyrósł na młodzieńca, gdy zmarł król i w Tarze, stolicy Irlandii, wynikła kwestia sukcesji do tronu. Conaire Mor nie znał przepowiedni, że przyszłym królem będzie człowiek, który nago przybędzie drogą do Tary, trzymając w ręku proce. Zdarzyło się pewnego dnia, że Conaire Mor jechał na swym rydwanie wspomnianą drogą. Nagle opuściło się na niego stado ptaków o przepięknym upierzeniu. Zapominając o przestrodze matki, aby nigdy nie krzywdzić ptaków, podniósł procę i w tym momencie ptaki zamieniły się w uzbrojonych wojowników. Wódz wojowników przedstawił się synowi jako prawdziwy ojciec, Nemglan. W formie pokuty za złe potraktowanie ptaków, nakazał Conairowi Mor, aby rozebrał się do naga i ruszył pieszo do tary, niosąc jedynie swą procę. W ten sposób Conaire został nowym najwyższym władcą Irlandii.

Net, Neton - bóg wojny, małżonek bogini Neman.

Nodens - bóg sztuki lekarskiej. Również jego zaczarowane psy potrafiły leczyć chorych. Nodens czczony był głównie w rzymskiej Brytanii. Ruiny jego świątyni zlokalizowano nad rzeką Severn. W Irlandii występuje on jako Nuada Srebrnoręki, w Walii jako Nudd Srebrnoręki, wśród Brytów zwany jest też Lludem.

Nuada, Nuadu, Nodens, Nuadhu, Nud, Lud, Ludd, Nuada Airgetlamh - "Nuadhu ze srebrnym ramieniem"; iryjski bóg światła, słońca, rozwoju, urodzin, młodości, urody, morza, psów, poezji, pisania, magii, czarnoksięstwa, broni, wojny, uzdrowienia i wód z plemienia Tuatha de Danann. Jego imię sugeruje znaczenia "dawca-dobrobytu" i "stwórca chmur", bohater, w Brytanii występuje pod imieniem Nodens, w Irlandii jest nazywany Argentlam (Srebrnoręki, ponieważ straconą w walce rękę zastąpił srebrną protezą), aLlud Llaw Ereint w Walii. Podobny do rzymskiego Neptuna, Nuada także miał niewidzialny miecz, jeden z wielkich skarbów Tuatha De Danann, który przecinał wrogów na pół. Nuada był przywódcą Tuatha de Danann. Jego małżonką była Nemain. Nuada w okresie przerwy między dwiema bitwami Nuada wyznaczył czasowo Bresa na swojego zastępcę Bresa, z powodu utraty ręki. Później jednak Dian Cecht wykonał dla niego srebrna protezę, ale Nuada nie był z niej zadowolony, więc zwrócił się do jednego z synów Diana, Miacha, który zrobił mu prawdziwą rękę z ciała i kości. Dian z zazdrości zabił syna. Powrót Nuady na stanowisko przywódcy stał się przyczyną drugiej walki pod Magh Tuireadh, ponieważ odsunięty od władzy Bres, który był w połowie Fomoraigiem, udał się po pomoc do swoich krewniaków. W czasie drugiej bitwy zabójcze oko Balora uśmierciło zarówno Nuadę jak i Nemain. Nie ma wątpliwości, że Nuada był wybitnym wodzem Tuatha de Danann. Opisywano go siedzącego na tronie, zaś "białe światło jak srebrne runo było wokół niego, a świetliste koło nad jego głową mieniło się i pulsowało zmieniając się kolorami". Ludzie przybywali po uzdrowienie do świątyni Nuadhu w Lydney, gdzie znaleziono małe wotywne kończyny ze srebra. Został zabity przez boga śmierci Balora.

Oengus z Bruig, Oegnus, In Mac On, Aongus, Angus z Brugh - Młody Oengus, Oengus Og. Był najmłodszym synem Dagdy, i Boann (z nieprawego łoża) i irlandzkim bogiem miłości i wszystkiego co rośnie. Jego pocałunki przybrały kształt czterech ślicznych ptaszków, które zawsze trzepotały mu wokół głowy. Zwany był "mac Oc" czyli "młody syn" ze względu na okoliczności towarzyszące jego narodzinom. Para kochanków musiała ukrywać swój bezprawny związek i ciążę Boann, nakazując słońcu stać na niebie przez całe dziewięć miesięcy. W taki sposób Oengus został poczęty i urodzony tego samego dnia. Głównym zadaniem boga miłości było niesienie pomocy zakochanym, którzy znaleźli się w niebezpieczeństwie. Ingerował on w los m.in. Midira i Etain. Ale w "Śnie Oengusa" jego samego spotykała miłość "niemożliwa do spełnienia". Śnił o znajomej sobie dziewczynie, a po przebudzeniu stwierdził, że się w niej zakochał. Miała na imię Caer Ibormeith - Caer "Cisowa Jagoda". Poszukiwania doprowadziły boga do jeziora, gdzie dziewczyna przebywała wraz ze swoimi towarzyszkami. Kobiety były obdarzone mocą - raz na dwa lata, podczas święta Samhain, przemieniały się w łabędzie. Oengus zauważył, że każdą parę dziewcząt łączył srebrny łańcuch, ale łańcuch Caer był złoty. Ojciec dziewczyny zabronił Oengusowi spotykać się z jego córką, więc dla Oengusa jedynym sposobem na poślubienie ukochanej było jej porwanie, kiedy będzie pod postacią łabędzia. W czasie Samhain Oengus przybył nad jezioro do Caer, sam przemienił się w łabędzia i oboje odlecieli okrążając jezioro trzykrotnie, a ich śpiew sprowadził na wszystkich trzydniowy sen. Para odleciała do pałacu Oengusa w Brugh na Boinne. Oengus jest archetypowym "Boskim Młodzieńcem" lub "Młodym Człowiekiem", podobnie jak walijski Mabon. Caer posiada nadprzyrodzone moce, mogąc zamieniać się w łabędzia, a jej ojciec ma swój własny sid. Watek związania ptaków złotem bądź srebrem powtarza się również w opowieściach o Cu Chulainnie. Aongus był ojcem Diarmaita o Duibhne, który później uciekł z dziewczyną o imieniu Greine.

Ogmios, Ogma, Ogme - "Słoneczna twarz", celtycki bóg, znany w Galii i Irlandii, z rodu Tuatha De Danann, w czasach rzymskich identyfikowany z Herkulesem. Słonecznolicy bóg-siłacz. Syn bogini Danu i Dagdy jest jednym z najbardziej znaczących ludzi Tuatha De Danann. Był zarówno bogiem siły jako i poezji i wynalazcą tajnego pisma lub kodu rzeźbionego w drewnie i kamieniu, używanego głównie w celach magicznych (stąd nazwa pismo ogamiczne). Pierwszy przekaz był przeznaczony dla Lug Długie Ramię, wyryty na różdżce brzozowej, ostrzegał, że duchy z Tamtego Świata porwały żoną Luga. Bóg elokwencji, języka, geniuszu, opiekun wymowy. Według legend żoną Ogmy była Etain, córka boga-uzdrowiciela Dian Cechta. Jeden z przydomków Ogmy to "Cermaid Miodowy Język", gdyż tak słodkie słowa wypowiadał jako poeta. Przedstawiany jako stary człowiek z maczugą i łukiem odziany w lwią skórę. Z jego języka zwisają złote łańcuchy przyczepione do uszu jego żarliwych słuchaczy. Podczas drugiej bitwy pod Mag Tuireadh udało mu się wyrwać miecz króla Fomorian, ale zapłacił za to życiem. Jego panceltyckim odpowiednikiem jest Ogmios.

Ogyrvran - brytyjski bóg podziemia. Pryderi - syn Pwylla, bóg z otoczenia Llyra w mitologii walijskiej.

Rigosamos - bóg wojny czczony w Brytanii.

Ruadan - syn Brigid i Bresa. I tak samo jak ojciec był Fomoraigiem, prastarym bogiem morza. W czasie drugiej bitwy pod Magh Tuireadh Ruadana wysłano na przeszpiegi do Goibniu, boga kowala z plemienia Tuatha de Danann, który zajęty był produkcją oszczepów. Ruadan chwycił jeden z oszczepów i pchnął nim Goibniu. Ten jednak wyrwał drzewce z rany i zadał nimi z kolei cios Ruadanowi, raniąc go śmiertelnie. Bogini Brigid przybyła na pole bitwy, by opłakiwać swojego syna, a jej szlochanie był wedle przekazu pierwszym żałobnym trenem w Irlandii.

Smert, Smertullos, Smerius - galijski bóg śmierci i świata zmarłych, podziemi i piwa. Mąż bogini Rosmerty.

Tailtiu - galiccy bogowie pokonani przez Milezjanów.

Taranis, Sucellos, Sucellus, Taranucus, Taranucnus - "Gromowładca". Gromowładny bóg panteonu celtyckiej Galii, uważany za jednego z bogów naczelnych. Był bogiem burzy i piorunów. Strażnik lasów, patron rolnictwa. Jego małżonką jest Nantosvelta, której imię wydaje się mieć związek ze strumieniami. Taranis uważany również za władcę świata podziemnego. Najczęściej wyobrażany był z wiązką spiral (piorunów) lub z tarczą słoneczną. Pomniki mu poświecone znajdujemy w całym celtyckim świecie, od wybrzeży Adriatyku po północne krańce Brytanii. Słowo "taran" do dziś znaczy po walijsku "piorun". Bardzo często kojarzono go z Jupiterem z klasycznych mitów, ale prawdopodobnie stanowił tylko burzliwy aspekt tego wielkiego bóstwa rzymskiego. Występuje w licznych aspektach pod różnymi imionami jak na przykład: Bóg Młot, Sucellos, Taranucnus lub Taranucus. Czasem utożsamiany z Cernunnosem i Dagdą.

Tarvos Trigaranus - tajemnicze bóstwo celtyckiej Galii, wyobrażane w postaci byka z trzema żurawiami na grzbiecie.

Tethra - władca zmarłych w starszej generacji bóstw iryjskich.

Teutates, Toutatis - czyli "Cały Lud", "Całe Plemię", Niewykluczone zatem, że wiele inskrypcji, w których występuje imię Teutatesa, dedykowane jest w istocie lokalnym bóstwom danego regionu, nie zaś ogólnoceltyckiemu bogu. Bóg panteonu galijskiego, w czasach rzymskich identyfikowany z Merkurym lub Marsem. Jeden z naczelnych bogów wczesnoceltyckich.

Wejopatis - bóg wiatru.

Vitiris - brytyjski bóg mądrości.

Yspaddaden Penkawr - walijski bóg świata zmarłych, ojciec Olweny.

5



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
mit. celtycka boginie, Celtowie
mit. celtycka legendy arturiańskie postacie, Celtowie
mit. celtycka legendy arturiańskie postacie, Celtowie
Leksykon mitologii celtyckiej Bogowie
CELTYCKIE SYMBOLE, Celtowie
BOGOWIE Celtów
Sztuka celtycka, Irlandia, Celtowie, Sztuka celtycka
mit. germańska bogowie, Mitologie
Bogowie Celtów, Celtowie
Leksykon mitologii celtyckiej Bogowie
BOGOWIE Celtów
BOGOWIE Celtów
Krzyż celtycki, Celtowie
mit. sumeryjska i babilońska bogowie, Mitologie
celtycki młot thora], Celtowie
Mitologia celtycka boginie i bogowie
Mit polityczny
Bogowie i boginie starożytnej Grecji

więcej podobnych podstron