s

1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Dichlorometan[dwuchlorometan, chlorek metylenu]

Wzór chemiczny: CH₂Cl₂

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Substancja stwarzająca zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
dichlorometan	100	75-09-2	200-838-9	Xn	40

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Ciecz łatwo palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Są cięższe od powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy.

Zagrożenie toksykologiczne: Dichlorometan jest substancją toksyczną, mutagenną i prawdopodobnie rakotwórczą. Pary dichlorometanu wchłaniane są bardzo szybko i dobrze z dróg oddechowych. Ciekły dichlorometan wchłaniany jest również z przewodu pokarmowego i poprzez skórę.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Substancja szkodliwa dla zwierząt i roślin.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego dichlorometanem środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Natychmiast przepłukać żołądek wodą.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja łatwo palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować.
Środki gaśnicze:	gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą pianową, duży pożar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy. Powoduje to rozrzucanie palącego się dichlorometanu, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości dichlorometanu do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającym się dichlorometanem. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego zapachu dichlorometanu (podobnego do chloroformu) - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących), zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duże ilości dichlorometanu odpompować, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnych na elektryzację, chronić zbiorniki przed nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie cieczy palnych, szkodliwych, wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym, na twardym podłożu, w możliwie niskiej temperaturze. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania dichlorometanu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla materiałów łatwo palnych, poza zasięgiem dzieci.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania dichlorometanu. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z parami dichlorometanu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń par lub aerozoli pochodzących z dichlorometanu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

NDS - 20 mg/m³

NDSCh - 50 mg/m³

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi dichlorometanu.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 84,93 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach, inne: W warunkach normalnych dichlorometan jest bezbarwną, lotną cieczą, o przenikliwym zapachu podobnym do chloroformu. Dichlorometan stosowany jest jako rozpuszczalnik przy produkcji włókien octanowych, w przemyśle tkackim i farbiarskim, a także jako czynnik chłodzący w chłodnictwie.
9.3	Temperatura topnienia: -96,5^oC
9.4	Temperatura wrzenia: 40,2^oC
9.5	Gęstość: 1,335 g/cm^3(20^oC)
9.6	Gęstość par względem powietrza: 2,93
9.7	Prężność par w 20^oC (hPa): 41
9.8	Koncentracja par w stanie nasycenia (20^oC): 1549 g/m^3
9.9	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Dichlorometan dobrze rozpuszcza się w alkoholu i eterze, słabo zaś w wodzie (w 20^oC-20 g/l).
9.10	Temperatura zapłonu: 0^oC
9.11	Temperatura samozapalenia: 650^oC
9.12	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 14-25% obj.
9.13	Współczynnik załamania światła n20^o/D = 1,4246
9.14	Reaktywność: Substancja higroskopijna. W obecności wilgoci tworzy nadtlenki. Reaguje z silnymi utleniaczami.
9.15	Właściwości korozyjne: Nie działa korodująco.
9.16	Stała dielektryczna (20^oC): 0,91
9.17	Wartość pH (20^oC): Odczyn obojetny
9.18	Próg zapachowy w wodzie: 0,4 mg/dm^3
9.19	Inne: Dichlorometan stosowany jest jako rozpuszczalnik przy produkcji włókien octanowych, w przemyśle tkackim i farbiarskim, a także jako czynnik chłodzący w chłodnictwie. Ponadto dichlorometan znalazł zastosowanie w charakterze czynnika gaśniczego oraz w medycynie do narkoz, ponieważ posiada własności usypiające. W czasie procesów przemysłowych pewna ilość dichlorometanu przedostaje się do powietrza atmosferycznego, a stamtąd do wód powierzchniowych i podziemnych.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych dichlorometan jest substancją chemicznie stabilną. Wchodzi w gwałtowną reakcję z metalami alkalicznymi, metalami ziem alkalicznych. Z kwasem azotowym tworzy niebezpieczne, wybuchowe związki. Produktem spalania dichlorometanu jest m.in. fosgen i chlorowodór.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Dichlorometan jest substancją toksyczną, mutagenną i prawdopodobnie rakotwórczą. Pary dichlorometanu wchłaniane są bardzo szybko i dobrze z dróg oddechowych. Ciekły dichlorometan wchłaniany jest również z przewodu pokarmowego i poprzez skórę. Dichlorometan uszkadza organy wewnętrzne, przede wszystkim wątrobę. Proces ten jest nieodwracalny - zagrażający życiu i zdrowiu.

Ocena działania rakotwórczego:

IARC - Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem:

Dowód działania u zwierząt doświadczalnych - wystarczający.

Dowód działania u ludzi - niewystarczający.

Ocena ogólna - czynnik prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2A).

USA (ACGIH) - substancja podejrzana o działanie rakotwórcze u ludzi (grupa A2)

(NIOSH) - potencjalny kancerogen zawodowy.

Francja - substancja rakotwórcza.

Umiejscowienie lub rodzaj nowotworów: chłoniak.

Dane toksykologiczne:

LD_{50(doustnie, szczur)} = 1600 mg/kg,

LC_{50(Daphnia magna)} = 2270 mg/l.

Działanie miejscowe:

Wdychanie par i aerozoli: W łagodnych przypadkach pojawia się kaszel, kichanie i słabe zaburzenia oddechu. W groźniejszych przypadkach po tych objawach występuje senność, ból głowy, nudności, wymioty i biegunka. Może powstać groźne skrócenie oddechu z pieniącą się śliną (obrzęk płuc), Pacjent staje się senny, traci przytomność i czasami powstają drgawki. Po 2-3 dniach może wystąpić niedomoga wątroby i nerek.

Spożycie: Mogą pojawić się nudności, wymioty, ból brzucha i głowy. Może rozwinąć się senność i utrata przytomności. Występują również drgawki. Po 2-3 dniach od narażenia na dichlorometan może pojawić się niedomoga wątroby i nerek.

Kontakt ze skórą: Może wystąpić podrażnienie i zaczerwienienie. Jest wchłaniany przez zdrową skórę i powoduje objawy takie jak wskutek wdychania. Następstwem kontaktów ze skórą jest jej wysuszenie i popękanie.

Kontakt z oczami: Kontakt dichlorometanu z oczyma doprowadza do ich uszkodzenia. Powstaje zaczerwienienie i silne podrażnienie błony śluzowej rogówki.

Zatrucia ostre charakteryzują się podnieceniem, po którym następuje głębokie znieczulenie ogólne. Pojawiają się zaburzenia trawienia, a następnie żółtaczka, zaburzenia rytmu serca, a w moczu może pojawić się glukoza. W ostrym zatruciu dichlorometanem zgon następuje wskutek zatrzymania czynności serca.

Zatrucie przewlekle objawia się symptomami przypominającymi zatrucie alkoholowe. Występują zaburzenia trawienia, utrata łaknienia, wymioty, wychudzenie. Towarzyszy im pobudliwość, drżenie rąk, zwężenie źrenic, bezsenność, halucynacje oraz zaburzenia psychiczne. W przypadku chronicznego zatrucia odległym następstwem jest uszkodzenie wątroby z żółtaczką, przechodzące przeważnie w marskość.

Doustna dawka śmiertelna dla osoby dorosłej wynosi około 25cm³.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności: wobec ssaków: 1,0,

wobec ryb: 3,3,

wobec bakterii: 3,3.

Stopień zagrożenia wód: Duży.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 03 - rozpuszczalniki chlorowcoorganiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowanie:

rodzaj 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaj 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1593
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	6.1
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	60
14.5	Numer indeksowy (EC):	602-004-00-3
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	40
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-23-24/25-36/37
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 6.1:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 czerwca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi dichlorometanu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy dichlorometanu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 40	Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia człowieka.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 23	Nie wdychać pary/rozpylonej cieczy.
S 24/25	Unikać zanieczyszczenia skóry i oczu.
S 36/37	Nosić odpowiednią odzież ochronną i odpowiednie rękawice ochronne.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Dichlorometan
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Xn	Substancja szkodliwa.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
60	Materiał trujący.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 6.1-III		Materiał trujący, mniej niebezpieczny.
Numer ONZ: 1090		Dichlorometan.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 10.12.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	DICHLOROMETAN

Dichlorometan

---