PRAWO HANDLOWE

dr Zdzisław Gordon

30.09.2006 r.

PRAWO HANDLOWE - to zespół norm prawnych regulujących status prawny przedsiębiorstwa oraz stosunki prawne z ich udziałem związane z prowadzeniem przez nich działalności gospodarczej.

Zalążki prawa handlowego mamy już w starożytności (kodeks Hammurabiego - regulacja szczątkowa).

Natomiast w średniowieczu prawo handlowe wykształciło się jako prawo kupieckie (stanowe).

Prawo średniowieczne charakteryzuje się daleko idącym rozdrobnieniem, każde miasto miało wówczas własne prawo tzw. statuty rynkowe (statuta nergatorum).

Reguły uprawiania handlu przemieszczały się z miasta do miasta dlatego prawa te były do siebie zbliżone.

Prawo to przetrwało do przełomu XVIII/XIX wieku (rewolucja przemysłowa).

Pojawiły się nowe kategorie osób - przedsiębiorcy i wytwórcy. Mamy rozszerzenie zakresu podmiotowego prawa handlowego. Prawo to stało się prawem przedsiębiorców.

Kodeks handlowy Napoleona z 1807 roku był pionierskim aktem. We Francji obowiązuje po dziś dzień.

Niemiecki kodeks handlowy z 1848 roku, następny z 1897 r.

Były to kodyfikacje oparte na różnych założeniach:

• koncepcja przedmiotowa - obowiązywała we Francji, chodziło o czynność kwalifikowaną przez pracodawcę jako czynność kupiecką;

• koncepcja podmiotowa - Niemcy, istotne znaczenie ma podmiot, który dokonuje tych czynności;

Praktyka opowiedziała się na rzecz koncepcji niemieckiej.

Polska - z 1934 roku pochodzi pierwsza jednolita regulacja prawno-handlowa.

Kodeks handlowy przyjmuje koncepcję niemiecką. II księgi: *kupiec, *czynności handlowe.

Jeżeli chodzi o meritum to w takim kształcie ta kodyfikacja przetrwała do dzisiaj.

Górę wzięła zasada jedności prawa cywilnego - wszelkie stosunki cywilno-prawne bez względu czy mają gospodarczy charakter czy też nie mają takiego charakteru, podlegają jednolitej regulacji.

Podstawowym źródłem prawa handlowego jest kodeks cywilny, który jest zwornikiem wszelkich instytucji, ale obok istnieje szeroki obszar poddany regulacji szczególnej (przede wszystkim stosunki prawno-gospodarcze). Obowiązuje pluralizm źródeł prawa.

Pozakodeksowe regulacje.

I grupa - akty regulujące status prawny przedsiębiorców:

• kodeks spółek handlowych 2002 r.,

• ustawa o przedsiębiorstwach państwowych,

• prawo spółdzielcze 1982 r.;

II grupa - akty regulujące pewne obszary życia gospodarczego:

• prawo przewozowe 1984 r.,

• prawo własności przemysłowej;

III grupa - akty mieszane, regulują status prawny przedsiębiorców i stosunki prawne z ich udziałem;

• prawo bankowe 1997 r.;

Prawo handlowe nie wykształciło nie wykształciło metody regulacji stosunków prawnych właściwej dla tego prawa, posługuje się natomiast:

• metodą cywilno-prawną (przeważa przy gospodarce rynkowej),

• metodą administracyjno-prawną (gospodarka centralistyczna);

PRZEDSIĘBIORCA

Mamy 2 definicje przedsiębiorcy:

• dla potrzeb cywilistycznych w KC art. 43¹ - przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art.331 (ułomna osoba prawna) prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową,

• ustawa o swobodzie działalności gospodarczej art.4 ustęp 1 - Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność

gospodarczą.

tutaj tez mamy definicje działalności gospodarczej - art. 2.działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub ułomna osoba prawna, która w imieniu własnym i na własny rachunek, w sposób zorganizowany i ciągły, w celu zarobkowym prowadzi działalność wytwórczą, usługową, handlową, budowlaną lub polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i eksploatacji zasobów naturalnych (definicja zawiera mix tych dwóch powyżej).

Wyróżniamy 2 elementy definicji:

• element natury przedmiotowej,

• element natury podmiotowej.

ELEMENTY NATURY PODMIOTOWEJ, czyli kto może być przedsiębiorcą.

1 - osoby fizyczne,

2 - osoby prawne,

3 - ułomne osoby prawne;

Podmiotowość gospodarcza tych osób.

osoba fizyczna - jej atrybuty stanowi zdolność prawna (każdy ją ma) i zdolność do czynności prawnych;

ograniczona zdolność do czynności prawnych → ważność czynności uzależniona od zgody przedstawiciela

ustawowego;

pozbawienie zdolności do czynności prawnych → nie mogą dokonać żadnych czynności;

Podmiotowość gospodarczą mają tylko osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych (stanowisko większości autorów).

Judykatura w tej kwestii się nie wypowiada.

Dr Gordon ↔ podmiotowość gospodarczą mają wszelkie kategorie osób fizycznych bez względu na zakres

zdolności do czynności prawnych, co za tym przemawia:

• lege non distinguente - ustawa nie rozróżnia, w ustawie jest mowa tylko o osobach fizycznych,

• ochrona interesów osób pozbawionych zdolności do czynności prawnych,

• ujawnienie przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Przedsiębiorców;

Istnieje pewna różnica:

pełna zdolność - mogą nabyć status przedsiębiorcy własnym działaniem,

ograniczona zdolność lub jej brak - mogą nabyć status przedsiębiorcy wskutek działań ich przedstawicieli lub

zdarzeń prawnych, np. dziedziczenie.

osoba prawna, czyli jednostka organizacyjna, której norma prawna osobowość prawną przyznaje;

W grę wchodzą przepisy szczególne i dlatego nie można odwołać się tu do lege non distinguente.

Mamy 3 grupy osób prawnych:

1 - ze swej istoty muszą być przedsiębiorcami:

• przedsiębiorstwa państwowe,

• spółdzielnie;

2 - mogą ale nie muszą być przedsiębiorcami:

• spółki kapitałowe ( z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna), w praktyce mają zazwyczaj status przedsiębiorcy, ale należy pamiętać, że nie muszą być zawiązane dla realizacji gospodarczego celu;

• stowarzyszenia, fundacje, związki zawodowe

- cel zazwyczaj niegospodarczy, ale ustawodawca zezwala aby zyski uzyskiwane z działalności

gospodarczej przeznaczały na inny cel niż zarobkowy;

3 - z ich istoty wynika, że nie mogą prowadzić działalności gospodarczej lub istnieje wyraźny zakaz:

• Skarb Państwa,

• jednostki samorządu terytorialnego

• partie polityczne

ułomne osoby prawne

Nowelizacja KC z 2003 roku przesądza o istnieniu tych jednostek.

Art.33¹ KC

§ 1 - do jednostek organizacyjnych nie będących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,

stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.

§ 2 - jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki odpowiedzialność subsydiarną

ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się

niewypłacalna.

Czyli są to jednostki, które mają wszelkie atrybuty osób prawnych, ale za ich zobowiązania odpowiadają także członkowie ich korporacji, a nie tylko one.

Ułomność to cech normatywna.

Wyróżniamy 5 kategorii ułomnych osób prawnych.

Handlowe spółki osobowe 5) wspólnoty mieszkaniowe

1) prawna, 2) partnerska, 3) komandytowa, ↓

4) komandytowo-akcyjna mogą być zawiązane tylko w celu prowadzenia

↓ zarobkowej działalności gospodarczej, czyli zawsze

przyjmujemy, że mogą, ale nie muszą być mają status przedsiębiorstwa;

przedsiębiorcami;

ELEMENTY NATURY PRZEDMIOTOWEJ

Osoby muszą spełniać warunki natury przedmiotowej, aby być przedsiębiorcami.

Osoba prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawodawcy, musi spełnić następujące warunki:

1 - działalność gospodarcza musi być prowadzona w imieniu własnym (ze skutkami prawnymi dla siebie),

2 - musi być prowadzona na własny rachunek (skutki ekonomiczne prowadzonej

działalności; kogo obciążają koszty jej prowadzenia i komu przypadają zyski),

3 - musi być prowadzona w sposób zorganizowany (stworzenie zewnętrznych i wewnętrznych warunków

prowadzenia działalności gospodarczej) ↓ ↓

dopełnienie obowiązków stworzenie przedsiębiorstwa

rejestrowych; z jego strukturą organizacyjną;

4 - musi być prowadzona w sposób ciągły (jako trwałe źródło dochodu),

5 - zarobkowy cel działalności gospodarczej (orientacja na osiągnięcie zysku)

cel zarobkowy ≠ cel gospodarczy

↓ ↓

tutaj orientacja na osiągnięcie orientacja na osiągnięcie korzyści majątkowych;

zysku;

Nie można utożsamiać przedsiębiorcy z przedsiębiorstwem !!!

Przedsiębiorca to podmiot prawa.

Termin przedsiębiorstwo:

• w znaczeniu funkcjonalnym - prowadzenie zarobkowej działalności gospodarczej, np. art.22 kodeksu

spółek handlowych;

• w znaczeniu przedmiotowym - przedsiębiorstwo postrzegane jako przedmiot stosunków prawnych, może

być przedmiotem obrotu; definicja legalna przedsiębiorstwa art.55¹ KC;

• w znaczeniu podmiotowym - dla określenia podmiotów prawa, np. przedsiębiorstwo państwowe;

Nie można utożsamiać przedsiębiorcy z firmą !!! 01.10.2006r.

Firma - nazwa pod którą przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą.

Każdy przedsiębiorca musi mieć firmę, która ma określoną strukturę, zazwyczaj obejmuje 3 elementy:

• rdzeń firmy, \ musi

• obligatoryjne oznaczenia dodatkowe / występować;

• fakultatywne oznaczenia dodatkowe → może występować;

Istnieje swoboda przedsiębiorstwa w zakresie obierania firmy, ale istnieją zasady obierania i posługiwania się firmą (ograniczają jego swobodę przy wyborze firmy).

1. zasada jedności - może mieć tylko jedną firmę i pod jedną firmą może występować w obrocie gospodarczym;

2. zasada prawdziwości - firma nie może wprowadzać w błąd co do przedsiębiorstwa, formy organizacyjnej, ani przedmiotu prowadzonej przez niego działalności; firmą przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną jest jego imię i nazwisko, a jeżeli jest osobą prawną lub ułomną osobą prawną to istnieje obowiązek wprowadzenia oznaczenia dodatkowego,

3. np. firma przedsiębiorstwa państwowego, musi się znaleźć słowo państwowy; jest to zasada skierowana na ochronę;

4. zasada wyłączności - na danym rynku daną firmą może posługiwać się tylko i wyłącznie jeden przedsiębiorca (bierzemy pod uwagę to z jakim rynkiem mamy do czynienia, np. dane osiedle jako rynek, czy też rynek światowy);

5. zasada ciągłości - odnosi się do przedsiębiorców, którzy są osobami prawnymi i ułomnymi osobami prawnymi; oznacza, że w przypadku zmiany formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa może posługiwać się dotychczasową firmą z tym oznaczeniem dodatkowym;

Prawny punkt widzenia firmy → to dobro osobiste przedsiębiorcy. Konsekwencje:

• niezbywalność firmy - nie może być przeniesiona na inną osobę (nie wyklucza to możliwości zezwolenia

innej osobie na posługiwanie się firmą przedsiębiorcy),

• ochrona prawna właściwa dla ochrony dóbr osobistych (nie stosuje się art. 23 i 24 KC)

przepisy o firmie zawierają szczególne unormowanie - art.43¹º KC:

- sytuacja w której nastąpiło zagrożenie naruszenia cudzej firmy → uprawniony ma roszczenie o

zaniechanie tych działań zmierzających do naruszenia jego firmy;

- nastąpiło naruszenie cudzej firmy:

* roszczenie o zaniechanie posługiwania się cudzą firmą,

* roszczenie o usunięcie skutków posługiwania się cudzą firmą,

• roszczenie o naprawienie szkody według zasad ogólnych;

ZASADY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Grupa I - zasady określane mianem naczelnych (uregulowane w Konstytucji) :

1. zasada wolności gospodarczej i wolności konkurencji,

2. zasada równości przedsiębiorców,

3. zasada legalizmu.

Grupa II - adresowane do przedsiębiorców :

1. zasada notyfikacji działalności gospodarczej,

2. zasada jawności działalności gospodarczej,

3. zasada samodzielności przedsiębiorców,

4. zasada samofinansowania,

5. zasada uczciwej konkurencji i ochrony konsumentów,

6. zasada rozliczeń bezgotówkowych.

Grupa III - adresatem są organy państwa :

1. zasada wspierania przedsiębiorczości,

2. zasada poszanowania interesów przedsiębiorców,

3. zasada udzielania informacji dotyczących danin publicznych,

4. zasada jednego okienka (póki co nie obowiązuje, dopiero od 1 I 2007 roku).

Zasada wolności gospodarczej i wolności konkurencji

Urzeczywistnia gospodarkę rynkową.

Art.20 Konstytucji dotyczy tej zasady. Rozwinięta jest w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Istnieje swoboda w 3 podstawowych obszarach :

1. swoboda podejmowania bądź niepodejmowania działalności gospodarczej,

2. oznacza swobodę wyboru formy organizacyjno-prawnej, w której działalność gospodarcza będzie prowadzona,

3. swoboda co do przedmiotu prowadzonej działalności

Wolność gospodarcza nie ma absolutnego charakteru. Konstytucja zastrzega, że ograniczenia mogą wynikać tylko z przepisów ustawowych. Ograniczenia:

Ad.1

Przepisy ograniczają działanie wolności gospodarczej, np. zakaz prowadzenia działalności przez osoby sprawujące funkcje publiczne, sankcja karna w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, czy też w prawie upadłościowym zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub sprawowania funkcji gospodarczej w przypadku przewidzianym przez to prawo.

Ad.2

Tutaj ustawodawca zastrzega jedną formę organizacyjno-prawną lub kilka alternatywnych form.

Polskie radio, Telewizja publiczna → działają w formie spółki akcyjnej.

Prawo bankowe → postać banków państwowych, spółdzielczych lub bankowych spółek spółdzielczych.

Ad.3

Gdy w grę wchodzi koncesjonowanie określonej działalności, czyli zakaz podejmowania działalności w zakresie danej działalności; nie dotyczy podmiotu, który uzyskał tego rodzaju koncesję.

Koncesja jest udzielana w formie administracyjnej.

Koncesjonowanie może odwrócić zasadę i wyjątek.

Katalog dziedzin objętych koncesjonowaniem zawarty jest w art.46 ustawy SDG, jest to zamknięty katalog. Gdyby powstała nowa dziedzina objęta koncesjonowaniem to można wprowadzić ją tylko poprzez zmianę tego właśnie artykułu.

• gospodarka i eksploatacja podziemia,

• wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi (broń i amunicja - produkcja oraz handej),

• obrót paliwami i energią (gospodarka paliwowo-energetyczna),

• działalność w zakresie ochrony osób i mienia,

• rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych,

• przewozy lotnicze;

Ustawa o SDG zna 2 inne formy regulacji reglamentacyjnej:

1. obowiązek uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej - działalność gospodarcza może być podjęta po uzyskaniu zezwolenia, ale organ nie może odmówić jego wydania jeżeli podmiot spełnia warunki przewidziane przez przepisy prawa; mamy tylko element kontroli (czy to wstępnej czy następczej),

2. obowiązek uzyskania wpisu do rejestru działalności regulowanej;

Zasada równości przedsiębiorców

Oznacza dezyderat skierowany przez ustawodawcę do organów prawa, aby przedsiębiorców znajdujących się w identycznej sytuacji traktować tak samo.

Jest to norma, która może być podstawą dla rozstrzygania indywidualnych spraw.

Zasada legalizmu

Organy administracji publicznej mogą działać w oparciu o przepisy prawa jeżeli wkraczają w sferę przedsiębiorców.

Zasada notyfikacji działalności gospodarczej

Fakt podjęcia działalności gospodarczej wymaga ujawnienia w systemie ewidencyjno-rejestrowym.

• Krajowy Rejestr Sądowy prowadzony przez Sąd Gospodarczy (rejestr przedsiębiorców) - osoby prawne i ułomne osoby prawne,

• Ewidencja Działalności Gospodarczej prowadzona przez organy administracyjne na szczeblu gminnym - osoby fizyczne jako przedsiębiorcy.

Zasada jawności działalności gospodarczej

Fakt prowadzenia działalności gospodarczej powinien być jawny dla innych uczestników obrotu gospodarczego, np. obowiązek oznaczenia siedziby i miejsca prowadzonej działalności gospodarczej.

Jawność systemu ewidencyjno-rejestrowego:

• formalna - dostępność do danych zawartych w księdze publicznej:

* pełna jawność formalna (każdy ma dostęp),

* ograniczona jawność formalna (dostęp mają osoby, które wykażą interes prawny w

uzyskaniu tych danych,

* pozbawienie jawności formalnej (niedostępne oprócz organu który prowadzi księgę).

Polski system charakteryzuje się pełną jawnością form (EDG, rejestr przedsiębiorców).

Firma i siedziba, kapitały własne, sposób reprezentowania w obrocie gospodarczym to najistotniejsze dane

ujawniane w księgach publicznych, katalog jest jednaj dużo szerszy.

• materialna - ustanowienie zasady, że nikt nie może ponieść ujemnych konsekwencji wskutek tego, że

oparł się na danych zawartych w księdze publicznej;

* domniemanie, że dane ujawnione w księdze są zgodne z rzeczywistym stanem,

* domniemanie, że dane ujawnione w księdze są powszechnie znane;

Jawność materialna dotyczy tylko rejestru przedsiębiorców, nie dotyczy EDG. Dopiero od 1 I 2007 roku się to zmieni, wówczas będzie także dotyczyć EDG.

Wpisane do rejestru przedsiębiorców następuje po przeprowadzeniu postępowania rejestrowego → orzeczenie zapada w postaci postanowienia.

Wpis do EDG to czynność materialno-techniczna, następuje na podstawie zgłoszenia, bez weryfikacji danych. Od 1 I 2007 roku będzie obowiązywał nowy tryb → postępowanie ewidencyjne zakończone wydaniem decyzji.

Zasada samodzielności przedsiębiorców

Pełnia kompetencji skupiona jest w gestii zainteresowanego przedsiębiorcy.

Zakaz władczego ingerowania organów w sferę działalności przedsiębiorstwa, który nie ma jednak charakteru absolutnego. Przepis ustawowy musi określać warunki jakie muszą być zaistnieć, aby organ mógł skorzystać z władczej kompetencji. Takie przepisy znajdujemy, np. w ustawie o stanie nadzwyczajnym, o stanie wojennym.

Zasada samofinansowania

Przedsiębiorca obowiązany jest pokrywać koszty prowadzenia działalności z przychodów, które działalność przynosi. Implikacje o charakterze prawnym zasady samofinansowania:

• zakaz udzielania dotacji państwowych, które nie miałyby celowego charakteru,

• zasada wzajemnej nieodpowiedzialności Skarbu Państwa za zobowiązania ???

• zasada upadłości, eliminacja przedsiębiorstwa, które nie może sprostać zasadzie samofinansowania.

Zasada uczciwej konkurencji i ochrony interesów konsumenta

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz unormowanie KC, czy też ustawy sprzedaży konsumenckiej, ustawy o ochronie konsumentów.

Zasada rozliczeń bezgotówkowych

Ustawa SDG - za pośrednictwem rachunku bankowego jeżeli wartość transakcji przekracza określony pułap lub suma transakcji przekracza określony pułap roczny.

Zasada wspierania przedsiębiorczości

Unormowanie prawne dotyczy pomocy publicznej. To zakres prawa gospodarczego administracyjnego.

Zasada poszanowania interesów przedsiębiorców

Przepisy dotyczące kontroli ograniczają np. ilość przeprowadzanych kontroli itp.

Zasada udzielania pisemnego informacji o daninach publicznych

To z prawa podatkowego.

Zasada jednego okienka

Odciąża przedsiębiorcę, który rejestruje się w jednym miejscu - rejestr przedsiębiorców lub EDG.

NABYCIE STATUSU PRZEDSIĘBIORCY

Czy fakt ujawnienia w rejestrze jest niezbędny dla nabycia statusu przedsiębiorców?

Mamy 2 poglądy:

1. o nabyciu statusu przedsiębiorcy decyduje ziszczenie się stanu faktycznego, z którym norma prawna wiąże powstanie takiego statusu;

2. inni ujawnienie w systemie rejestrowym wiążą z nabyciem statusu przedsiębiorcy,

- jest to pogląd wątpliwy, dr Gordon uważa za trafny pierwszy pogląd; z punktu widzenia nabycia statusu

przedsiębiorcy wpis do rejestru ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny.

Spełnienie warunków przedmiotowych decyduje o nabyciu statusu przedsiębiorcy.

MAJĄTEK PRZEDSIĘBIORCY 14.10.2006 r.

Każda działalność gospodarcza wymaga bazy materialnej.

Majątek - to ogół aktywów, czyli własność i inne prawa majątkowe. 3 kwestie:

1. źródła pochodzenia

• pierwotne źródło - wyposażenie przedsiębiorcy w majątek dokonane przez kreatora (nie zawsze kreator ma obowiązek wyposażać przedsiębiorcę w majątek),

• wtórne źródło - na majątek przedsiębiorcy mogą składać się składniki nabyte w sposób wtórny;

2. klasyfikacja składników majątkowych

• klasyfikacja na płaszczyźnie finansowo-prawnej (podstawę dają przepisy prawa finansowego, podatkowego) :

1. środki trwałe - to rzeczowe składniki majątkowe, których okres używalności

wynosi więcej niż 1 rok,

2. wartości niematerialne i prawne - to wszelkiego rodzaju prawa majątkowe

odnoszące się do rzeczy, np. patenty, prawa

autorskie,

c) środki obrotowe - rzeczowe składniki majątkowe, które nie są zaliczane do

środków trwałych, okres używalności < niż 1 rok;

Nakłady na nabycie lub wytworzenie środków trwałych podlegają rozliczeniu w czasie poprzez

system nakładów amortyzacyjnych. Określa się okres używalności i wówczas pewien ułamek zalicza

się w koszty, aż do wartości pełnej amortyzacji.

• klasyfikacja na płaszczyźnie cywilno-prawnej :

- dobra niematerialne ( nie mają realizować bytu, ale mają wartość ekonomiczną ), przybierają

postać określonego prawa o określonej treści;

- dobra materialne ( rzeczy oraz wszelkie postacie energii )

/ \

nieruchomości ruchomości

3. tytuły prawne jakie przedsiębiorcy mogą mieć względem rzeczowych składników majątkowych

Wyróżniamy 2 grupy :

I grupa tytułów - przynależy do kategorii praw bezwzględnych (skuteczne erga omnes)

• własność

• użyteczność wieczysta

• użytkowanie

• służebności gruntowe

• spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

II grupa tytułów - przynależą do kategorii praw względnych

• najem

• dzierżawa

• leasing kapitałowy

• użyczenie

Nie jest to zamknięty katalog praw bezwzględnych.

PROWADZENIE SPRAW I REPREZETACJA PRZEDSIĘBIORCY

Są to 2 różne instytucje prawne:

• prowadzenie spraw - zarządzanie działalnością gospodarczą prowadzoną przez przedsiębiorcę, odnosi się

sfery stosunków wewnętrznych,

• reprezentowanie - to sfera stosunków zewnętrznych, odnosi się do stosunków przedsiębiorców z innymi

podmiotami prawa;

przykład → instytucja prokury i jej ustanowienie:

- jako akt prowadzenia spraw,

- jako akt udzielenia reprezentacji;

W przypadku przedsiębiorcy należy odróżnić czy mamy do czynienia z osobą fizyczną, ułomną osoba prawną, czy też z osobą prawną.

Osoba fizyczna

Pełnia kompetencji reprezentacyjnych i decyzyjnych leży w gestii tejże osoby fizycznej.

Ułomne osoby prawne ( handlowe spółki osobowe )

• w zakresie prowadzenia spraw - w sprawach zwykłego zarządu każdy wspólnik władny jest samodzielnie je prowadzić, chyba że którykolwiek ze wspólników zgłosi sprzeciw lub sprawy wykraczają poza zwykły zakres → wówczas uchwała wszystkich wspólników (forma uchwały określona jest w umowie spółki );

• w zakresie reprezentowania każdy ma legitymację jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej ( może być wyłączenie lub przewidziane współdziałanie )

Powyższa zasada reprezantacji odnosi się do spółki jawnej.

Natomiast w spółce partnerskiej ta zasada może obowiązywać, a w komandytowej i komandytowo-akcyjnej doznaje ona modyfikacji

Spółka partnerska :

- możliwe jest ustanowienie zarządu, wówczas mamy reprezentowanie w gestii zarządu,

- jeżeli nie ma zarządu to działa wówczas ogólna zasada reprezentowania.

Spółka komandytowa i komandytowo-partnerska. Wyróżniamy 2 kategorie wspólników :

I - komplementariusze → s. komandytowa i komandytowo-partnerska

II - komendytariusze → s. komandytowa

lub

akcjonariusze → s. komandytowo-partnerska

Czynności zwykłego zarządu - zwrot niedookreślony.

Mamy wskazówkę interpretacyjną w stosunku do przedsiębiorców, mianowicie każdy przedsiębiorca ma określony przedmiot działania ( przedmiot ów jest wskazany w akcie erekcyjnym - umowie, statucie, który podlega ujawnieniu w Krajowym Rejestrze ).

• jeżeli jest to zwykła, bieżąca czynność wynikająca z przedmiotu działalności przedsiębiorcy to mówimy wówczas o czynności zwykłego zarządu,

• jeżeli czynność wykracza poza granicę czynności zwykłej, bieżącej to mówimy wówczas o czynności wykraczającej poza zwykłą czynność zarządu;

przykład: mamy 2 spółki jawne

/ \

1- handel detaliczny artykułami 2 - obrót samochodami

spożywczymi

czynność → kupno samochodu

Oczywiste jest, że w przypadku spółki 2 będzie to czynność zwykłego zarządu, a w przypadku spółki 1

czynność wykraczająca poza zwykłą czynność zarządu.

• wg Gorgona udzielenie pełnomocnictwa wykracza poza czynność zwykłego zarządu;

Osoby prawne

Ar.38 KC - osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej

statucie; ( osoby prawne muszą mieć swoje organy i muszą poprzez nie działać );

• warunkiem rejestracji osoby prawnej jest ustanowienie jej organów, jeżeli osoba prawna straci organy po sądowej rejestracji wówczas sąd ustanawia kuratora, który ma doprowadzić do powstania organu osoby prawnej, a jeżeli okaże się to niemożliwe wówczas mamy postępowanie likwidacyjne osoby prawnej;

• działalność organów osoby prawnej poczytuje się za działalność osoby prawnej;

Zasada jedności organu - osoba prawna, której strukturę organizacyjną tworzy tylko jeden organ.

Zasada wielości organów - 2 lub więcej organów tworzy strukturę organizacyjną osoby prawnej.

Nasz ustawodawca opowiada się za zasadą wielości organów.

Wyjątek stanowią fundację - nie muszą mieć 2 lub więcej organów tworzących jej strukturę organizacyjną, jednak w praktyce trudno sobie wyobrazić fundacje posiadające tylko 1 organ ( Gordon ).

Relacje pomiędzy organami jednej osoby prawnej :

• zasada hierarchicznego podporządkowania - poszczególne organy osoby prawnej występują w strukturze podrzędności i nadrzędności;

• zasada rozłączności kompetencji - każdy organ posiada własne kompetencje, w które nie może wkraczać żaden inny organ;

Nasz ustawodawca przyjął zasadę rozłączności kompetencji.

Przedsiębiorstwo państwowe - prowadzenie spraw i reprezentowanie należy do dyrektora przedsiębiorstwa.

Spółdzielnia, spółki akcyjne - prowadzenie spraw i reprezentowanie należy do zarządu. Zarząd nie musi być organem kolegialnym, może być jednoosobowy ( gdy wynika to ze statutu spółdzielni lub umowy spółki akcyjnej).

Modyfikacja w składaniu oświadczeń majątkowych

• jest to czynność w wyniku której dochodzi do rozporządzenia jakimkolwiek składnikiem majątku lub zaciągnięcia zobowiązania obciążającego składnik majątku;

• istota reprezentacji łącznej - oświadczenie woli uważa się za złożone, gdy zostanie ono złożone przez 2 osoby oraz w przypadku rozłożenia ich oświadczeń w czasie (wyrok SN ) jeżeli są one zgodne co do treści;

Zakres obowiązywania zasady reprezentacji oraz osoba umocowana

Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 roku - zasada reprezentacji łącznej nie ma tutaj absolutnego charakteru, aby zasada reprezentacji obowiązywała wartość transakcji musi przekraczać 5 tyś. zł.

Osoba umocowana → dyrektor przedsiębiorstwa ma z mocy prawa uprawnienie do składania oświadczenia woli

w sprawach przedsiębiorstwa państwowego.

|

może udzielić pełnomocnictwa

Ustawa Prawo spółdzielcze z 16 IX 1982 rok - zasada reprezentacji łącznej ma tutaj charakter absolutny.

- zarząd wieloosobowy - poszczególni członkowie zarządu umocowani do składania oświadczeń woli w

sprawach majątkowych; gdy 2 członków składa oświadczenie woli to następuje

spełnienie zasady legitymacji;

- zarząd jednoosobowy jest także możliwy do przyjęcia;

Spółki kapitałowe ( akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością ) - uregulowanie w kodeksie spółek handlowych.

• zarząd jednoosobowy → pełnia kompetencji reprezentacyjnych także w sprawach majątkowych mieści

się w rękach jednej osoby (jednoosobowego zarządu);

• zarząd wieloosobowy

- sposób reprezentacji określa umowa spółki w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

- sposób reprezentacji określa statut spółki w przypadku spółki akcyjnej,

|

jeżeli nie reguluje to obowiązuje wówczas reprezentacja łączna ( gdy współdziała

2 członków zarządu lub członek zarządu z prokurentem );

PRZEDSTAWICIELSTWO

Obowiązuje zasada, że czynność prawna może być dokonana przez podmiot prawa lub przedstawiciela.

Przedstawicielstwo charakteryzuje działanie w cudzym imieniu (skutki prawne nie dotykają działającego, lecz osoby reprezentowanej ).

Źródło przedstawicielstwa :

• przedstawicielstwo ustawowe - gdy wynika z przepisów prawa,

• pełnomocnictwo - gdy mamy wolę osoby reprezentowanej.

R

stosunek wewnętrzny ← | \ → stosunek zewnętrzny

| O

P R- reprezentowany

P- przedstawiciel

O- osoba trzecia

Przedstawicielstwo ustawowe wchodzi w grę:

• gdy mamy przedsiębiorcę, który jest osobą fizyczną ograniczoną lub pozbawioną zdolności do czynności prawnych,

• gdy mamy handlowe spółki osobowe będące ułomnymi osobami prawnymi, które działają przez ........

Pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością mocodawcy :

• udzielenie pełnomocnictwa rodzi uprawnienie po stronie pełnomocnika do działania w imieniu mocodawcy, nie jest to obowiązek;

• mocodawca i pełnomocnik mogą zawrzeć umowę, w ramach której weźmie na siebie zobowiązanie ( w szczególności umowa zlecenia czy umowa agencyjna );

• ponadto obowiązek udzielenia pełnomocnictwa może wynikać ze stosunku pracy.

Wyróżniamy 4 postacie pełnomocnictwa:

1. szczególne - nie doznaje ograniczenia natury podmiotowej, nie może być pełnomocnikiem tylko osoba

pozbawiona zdolności do czynności prawnych,

- jest to pełnomocnictwo upoważniające do dokonania jednej ściśle określonej czynności,

- wymaga formy jaka jest przewidziana dla dokonania czynności prawnej pod rygorem

nieważności, np. pełnomocnictwo związane dokonaniem czynności związanych z

nieruchomością wymaga formy aktu notarialnego;

2. rodzajowe - każdy przedsiębiorca może udzielić pełnomocnictwa lub wystąpić w charakterze

pełnomocnika,

- pełnomocnik może dokonać wiele czynności tego samego rodzaju, np. inkasenci zakładów

gazowniczych,

- wymaga formy jaka jest przewidziana dla dokonania czynności prawnej pod rygorem

nieważności;

3. ogólne - nie ma ograniczenia natury podmiotowej,

- dokonanie wielu czynności w zakresie zwykłego zarządu mocodawcy ( patrz przedmiot

działania przedsiębiorcy ),

- dla ważności wymaga formy pisemnej ( ad solemnitatem ):

4. procura właściwa - inaczej określane jako pełnomocnictwo handlowe,

- nowelizacja z 2003 roku, przepisy przeniesiono z prawa handlowego do KC z

nielicznymi zmianami,

MAJĄTEK PRZEDSIĘBIORCY 14.10.2006 r.

Każda działalność gospodarcza wymaga bazy materialnej.

Majątek - to ogół aktywów, czyli własność i inne prawa majątkowe. 3 kwestie:

4. źródła pochodzenia

• pierwotne źródło - wyposażenie przedsiębiorcy w majątek dokonane przez kreatora (nie zawsze kreator ma obowiązek wyposażać przedsiębiorcę w majątek),

• wtórne źródło - na majątek przedsiębiorcy mogą składać się składniki nabyte w sposób wtórny;

5. klasyfikacja składników majątkowych

• klasyfikacja na płaszczyźnie finansowo-prawnej (podstawę dają przepisy prawa finansowego, podatkowego) :

1. środki trwałe - to rzeczowe składniki majątkowe, których okres używalności

wynosi więcej niż 1 rok,

2. wartości niematerialne i prawne - to wszelkiego rodzaju prawa majątkowe

odnoszące się do rzeczy, np. patenty, prawa

autorskie,

c) środki obrotowe - rzeczowe składniki majątkowe, które nie są zaliczane do

środków trwałych, okres używalności < niż 1 rok;

Nakłady na nabycie lub wytworzenie środków trwałych podlegają rozliczeniu w czasie poprzez

system nakładów amortyzacyjnych. Określa się okres używalności i wówczas pewien ułamek zalicza

się w koszty, aż do wartości pełnej amortyzacji.

• klasyfikacja na płaszczyźnie cywilno-prawnej :

- dobra niematerialne ( nie mają realizować bytu, ale mają wartość ekonomiczną ), przybierają

postać określonego prawa o określonej treści;

- dobra materialne ( rzeczy oraz wszelkie postacie energii )

/ \

nieruchomości ruchomości

6. tytuły prawne jakie przedsiębiorcy mogą mieć względem rzeczowych składników majątkowych

Wyróżniamy 2 grupy :

I grupa tytułów - przynależy do kategorii praw bezwzględnych (skuteczne erga omnes)

• własność

• użyteczność wieczysta

• użytkowanie

• służebności gruntowe

• spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

II grupa tytułów - przynależą do kategorii praw względnych

• najem

• dzierżawa

• leasing kapitałowy

• użyczenie

Nie jest to zamknięty katalog praw bezwzględnych.

PROWADZENIE SPRAW I REPREZETACJA PRZEDSIĘBIORCY

Są to 2 różne instytucje prawne:

• prowadzenie spraw - zarządzanie działalnością gospodarczą prowadzoną przez przedsiębiorcę, odnosi się

sfery stosunków wewnętrznych,

• reprezentowanie - to sfera stosunków zewnętrznych, odnosi się do stosunków przedsiębiorców z innymi

podmiotami prawa;

przykład → instytucja prokury i jej ustanowienie:

- jako akt prowadzenia spraw,

- jako akt udzielenia reprezentacji;

W przypadku przedsiębiorcy należy odróżnić czy mamy do czynienia z osobą fizyczną, ułomną osoba prawną, czy też z osobą prawną.

Osoba fizyczna

Pełnia kompetencji reprezentacyjnych i decyzyjnych leży w gestii tejże osoby fizycznej.

Ułomne osoby prawne ( handlowe spółki osobowe )

• w zakresie prowadzenia spraw - w sprawach zwykłego zarządu każdy wspólnik władny jest samodzielnie je prowadzić, chyba że którykolwiek ze wspólników zgłosi sprzeciw lub sprawy wykraczają poza zwykły zakres → wówczas uchwała wszystkich wspólników (forma uchwały określona jest w umowie spółki );

• w zakresie reprezentowania każdy ma legitymację jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej ( może być wyłączenie lub przewidziane współdziałanie )

Powyższa zasada reprezantacji odnosi się do spółki jawnej.

Natomiast w spółce partnerskiej ta zasada może obowiązywać, a w komandytowej i komandytowo-akcyjnej doznaje ona modyfikacji

Spółka partnerska :

- możliwe jest ustanowienie zarządu, wówczas mamy reprezentowanie w gestii zarządu,

- jeżeli nie ma zarządu to działa wówczas ogólna zasada reprezentowania.

Spółka komandytowa i komandytowo-partnerska. Wyróżniamy 2 kategorie wspólników :

I - komplementariusze → s. komandytowa i komandytowo-partnerska

II - komendytariusze → s. komandytowa

lub

akcjonariusze → s. komandytowo-partnerska

Czynności zwykłego zarządu - zwrot niedookreślony.

Mamy wskazówkę interpretacyjną w stosunku do przedsiębiorców, mianowicie każdy przedsiębiorca ma określony przedmiot działania ( przedmiot ów jest wskazany w akcie erekcyjnym - umowie, statucie, który podlega ujawnieniu w Krajowym Rejestrze ).

• jeżeli jest to zwykła, bieżąca czynność wynikająca z przedmiotu działalności przedsiębiorcy to mówimy wówczas o czynności zwykłego zarządu,

• jeżeli czynność wykracza poza granicę czynności zwykłej, bieżącej to mówimy wówczas o czynności wykraczającej poza zwykłą czynność zarządu;

przykład: mamy 2 spółki jawne

/ \

1- handel detaliczny artykułami 2 - obrót samochodami

spożywczymi

czynność → kupno samochodu

Oczywiste jest, że w przypadku spółki 2 będzie to czynność zwykłego zarządu, a w przypadku spółki 1

czynność wykraczająca poza zwykłą czynność zarządu.

• wg Gorgona udzielenie pełnomocnictwa wykracza poza czynność zwykłego zarządu;

Osoby prawne

Ar.38 KC - osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej

statucie; ( osoby prawne muszą mieć swoje organy i muszą poprzez nie działać );

• warunkiem rejestracji osoby prawnej jest ustanowienie jej organów, jeżeli osoba prawna straci organy po sądowej rejestracji wówczas sąd ustanawia kuratora, który ma doprowadzić do powstania organu osoby prawnej, a jeżeli okaże się to niemożliwe wówczas mamy postępowanie likwidacyjne osoby prawnej;

• działalność organów osoby prawnej poczytuje się za działalność osoby prawnej;

Zasada jedności organu - osoba prawna, której strukturę organizacyjną tworzy tylko jeden organ.

Zasada wielości organów - 2 lub więcej organów tworzy strukturę organizacyjną osoby prawnej.

Nasz ustawodawca opowiada się za zasadą wielości organów.

Wyjątek stanowią fundację - nie muszą mieć 2 lub więcej organów tworzących jej strukturę organizacyjną, jednak w praktyce trudno sobie wyobrazić fundacje posiadające tylko 1 organ ( Gordon ).

Relacje pomiędzy organami jednej osoby prawnej :

• zasada hierarchicznego podporządkowania - poszczególne organy osoby prawnej występują w strukturze podrzędności i nadrzędności;

• zasada rozłączności kompetencji - każdy organ posiada własne kompetencje, w które nie może wkraczać żaden inny organ;

Nasz ustawodawca przyjął zasadę rozłączności kompetencji.

12

Przedsiębiorstwo państwowe - prowadzenie spraw i reprezentowanie należy do dyrektora przedsiębiorstwa.

Spółdzielnia, spółki akcyjne - prowadzenie spraw i reprezentowanie należy do zarządu. Zarząd nie musi być organem kolegialnym, może być jednoosobowy ( gdy wynika to ze statutu spółdzielni lub umowy spółki akcyjnej).

Modyfikacja w składaniu oświadczeń majątkowych

• jest to czynność w wyniku której dochodzi do rozporządzenia jakimkolwiek składnikiem majątku lub zaciągnięcia zobowiązania obciążającego składnik majątku;

• istota reprezentacji łącznej - oświadczenie woli uważa się za złożone, gdy zostanie ono złożone przez 2 osoby oraz w przypadku rozłożenia ich oświadczeń w czasie (wyrok SN ) jeżeli są one zgodne co do treści;

Zakres obowiązywania zasady reprezentacji oraz osoba umocowana

Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 roku - zasada reprezentacji łącznej nie ma tutaj absolutnego charakteru, aby zasada reprezentacji obowiązywała wartość transakcji musi przekraczać 5 tyś. zł.

Osoba umocowana → dyrektor przedsiębiorstwa ma z mocy prawa uprawnienie do składania oświadczenia woli

w sprawach przedsiębiorstwa państwowego.

|

może udzielić pełnomocnictwa

Ustawa Prawo spółdzielcze z 16 IX 1982 rok - zasada reprezentacji łącznej ma tutaj charakter absolutny.

- zarząd wieloosobowy - poszczególni członkowie zarządu umocowani do składania oświadczeń woli w

sprawach majątkowych; gdy 2 członków składa oświadczenie woli to następuje

spełnienie zasady legitymacji;

- zarząd jednoosobowy jest także możliwy do przyjęcia;

Spółki kapitałowe ( akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością ) - uregulowanie w kodeksie spółek handlowych.

• zarząd jednoosobowy → pełnia kompetencji reprezentacyjnych także w sprawach majątkowych mieści

się w rękach jednej osoby (jednoosobowego zarządu);

• zarząd wieloosobowy

- sposób reprezentacji określa umowa spółki w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

- sposób reprezentacji określa statut spółki w przypadku spółki akcyjnej,

|

jeżeli nie reguluje to obowiązuje wówczas reprezentacja łączna ( gdy współdziała

2 członków zarządu lub członek zarządu z prokurentem );

PRZEDSTAWICIELSTWO

Obowiązuje zasada, że czynność prawna może być dokonana przez podmiot prawa lub przedstawiciela.

Przedstawicielstwo charakteryzuje działanie w cudzym imieniu (skutki prawne nie dotykają działającego, lecz osoby reprezentowanej ).

Źródło przedstawicielstwa :

• przedstawicielstwo ustawowe - gdy wynika z przepisów prawa,

• pełnomocnictwo - gdy mamy wolę osoby reprezentowanej.

R

stosunek wewnętrzny ← | \ → stosunek zewnętrzny

| O

P R- reprezentowany

P- przedstawiciel

O- osoba trzecia

Przedstawicielstwo ustawowe wchodzi w grę:

• gdy mamy przedsiębiorcę, który jest osobą fizyczną ograniczoną lub pozbawioną zdolności do czynności prawnych,

• gdy mamy handlowe spółki osobowe będące ułomnymi osobami prawnymi, które działają przez ........

Pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością mocodawcy :

• udzielenie pełnomocnictwa rodzi uprawnienie po stronie pełnomocnika do działania w imieniu mocodawcy, nie jest to obowiązek;

• mocodawca i pełnomocnik mogą zawrzeć umowę, w ramach której weźmie na siebie zobowiązanie ( w szczególności umowa zlecenia czy umowa agencyjna );

• ponadto obowiązek udzielenia pełnomocnictwa może wynikać ze stosunku pracy.

Wyróżniamy 4 postacie pełnomocnictwa:

1. szczególne - nie doznaje ograniczenia natury podmiotowej, nie może być pełnomocnikiem tylko osoba

pozbawiona zdolności do czynności prawnych,

- jest to pełnomocnictwo upoważniające do dokonania jednej ściśle określonej czynności,

- wymaga formy jaka jest przewidziana dla dokonania czynności prawnej pod rygorem

nieważności, np. pełnomocnictwo związane dokonaniem czynności związanych z

nieruchomością wymaga formy aktu notarialnego;

2. rodzajowe - każdy przedsiębiorca może udzielić pełnomocnictwa lub wystąpić w charakterze

pełnomocnika,

- pełnomocnik może dokonać wiele czynności tego samego rodzaju, np. inkasenci zakładów

gazowniczych,

- wymaga formy jaka jest przewidziana dla dokonania czynności prawnej pod rygorem

nieważności;

3. ogólne - nie ma ograniczenia natury podmiotowej,

- dokonanie wielu czynności w zakresie zwykłego zarządu mocodawcy ( patrz przedmiot

działania przedsiębiorcy ),

- dla ważności wymaga formy pisemnej ( ad solemnitatem ):

4. procura właściwa - inaczej określane jako pełnomocnictwo handlowe,

- nowelizacja z 2003 roku, przepisy przeniesiono z prawa handlowego do KC z

nielicznymi zmianami,

15.10.06r.

PROKURA - jest to pełnomocnictwo skonstruowane dla potrzeb obrotu gospodarczego ; pierwotnie prokura była uregulowana w Kodeksie Handlowym, obecnie przepisy o prokurze znajdują się w KC;

• prokury może udzielić tylko i wyłącznie przedsiębiorca podlegający obowiązkowemu wpisowi do rejestru przedsiębiorców (a więc przedsiębiorca będący osobą prawną lub ułomną osobą prawną)

• osoby fizyczne podlegają ujawnieniu w ewidencji działalności gospodarczej (EDG) i nie mogą one udzielać prokury

• zakres podmiotowy prokury jest więc ograniczony, bo mogą jej udzielać tylko osoby prawne i ułomne osoby prawne będące przedsiębiorcami

• legitymacja bierna - prokurentem może być tylko osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych

• prokura jest najdalej idącym pełnomocnictwem - daje umocowanie do dokonywania wszelkich czynności z zakresu przedsiębiorstwa mocodawcy (prokura daje więc umocowanie do czynności wielu, czynności rożnorodnych i czynności wykraczających poza sprawy zwykłego zarządu

• prokurent może dokonywać wszelkich czynności z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej, jednak pewne czynności są wyłączone z zakresu prokury - chodzi tutaj o : zbycie, obciązenie lub oddanie do czasowego korzystania przedsiębiorstwa lub nieruchomości należącej do tego przedsiębiorstwa

Czy udzielający prokury (mocodawca) może ograniczyć jej zakres?

Prokury nie można ograniczyć ze skutkami wobec osób trzecich. Czyli istnieje możliwość

ograniczenia prokury, o ile skutki nie dotyczą osób trzecich. Ograniczenie prokury jest więc skuteczne tylko w ramach stosunku wewnętrznego pełnomocnictwa, natomiast w ramach stosunku zewnętrznego jest bezskuteczne.

Skutki przekroczenia zakresu prokury:

• jak przekroczenia zakresu prokury dopuścił sie pracownik przedsiebiorstwa, to zastosowanie mają przepisy Kodeksu Pracy (art. 58)

• jak prokury przekroczy osoba nie będąca pracownikiem przedsiębiorstwa, to mocodawcy przysługuje roszczenie odszkodowawcze

Rodzaje prokury:

1. prokura samoistna - istotą prokury samoistnej jest to, że prokurent działa jednoosobowo, samodzielnie dokonuje wszelkich czynności z zakresu prokury

2. prokura łączna - prokurent może skutecznie reprezentować mocodawcę tylko we wspóldzałaniu z inną osobą lub innymi osobami; tą inna osobą musi być inny prokurent

prokura łączna prawidłowa - jest to umocowanie do współdziałania z innym prokurentem lub prokurentami

prokura łączna nieprawidłowa - jej istotą jest to, że prokurent umocowany jest do reprezentowania mocodawcy we współdziałaniu nie z innym prokurentem, lecz z członkiem zarządu ; prokura łączna nieprawidłowa wchodzi w grę w spółkach z o. o. i w spółkach akcyjnych

Ustanowienie prokury - jest to czynność z zakresu zarządzania czyli prowadzenia spraw ; ustanowić prokurę mogą jednomyślnie wszyscy wspólnicy ; uchwałę o ustanowieniu prokury w spółce z o. o. muszą podjąć jednomyślnie wszyscy członkowie zarządu.

Udzielenie prokury - jest to czynność z zakresu reprezentacji; udzielanie prokury odbywa się wg normalnych reguł reprezentacji mocodawcy.

Forma prokury - forma pisemna, pod rygorem nieważności; prokura podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców (ten wpis ma charakter deklaratoryjny).

ZASTĘPSTWO POŚREDNIE ( POWIERNICTWO)

Istotą powiernictwa jest to, że powiernik działa we własnym imieniu, ale na cudzy rachunek. Skutki prawne działania dotykają działającego, natomiast skutki ekonomiczne dotykają osoby reprezentowanej.

Powiernictwo ma szerokie zastosowanie - np. zastępstwo inwestycyjne, umowa spedycji, umowa komisu.

UTRATA STATUSU PRZEDSIĘBIORCY

Status przedsiębiorcy można utracić z następujących przyczyn:

• na skutek odpadnięcia któregokolwiek z warunków przedmiotowych uzasadniających możność nabycia ststusu przedsiębiorcy

• gdy przedsiębiorca sam zaprzestaje działalności gospodarczej, wówczas traci status przedsiębiorcy

Przepisy o utracie statusu przedsiębiorcy służą ochronie innych uczestników obrotu - ochronie interesów wierzycieli.

OSOBY FIZYCZNE:

Utrata statusu przedsiębiorcy przez osobę fizyczną nie powoduje wygaśnięcia zobowiązań zaciągniętych w związku z prowadzoną działalnością, nie powoduje wygaśnięcia odpowiedzialności za długi z działalności gospodarczej.

Gdy utrata statusu przedsiębiorcy następuje na skutek śmierci osoby fizycznej, wówczas wchodzi w grę odpowiedzialność spadkobierców (oczywiście o ile przyjmą spadek).

UŁOMNE OSOBY PRAWNE:

Handlowe spółki osobowe mają własną podmiotowość prawną. Za ich zobowiązania odpowiadają nie tylko one same, ale też członkowie korporacji, które tworzą tę osobę prawną, czyli ich wspólnicy.

Jeżeli ułomna osoba prawna traci status przedsiębiorcy, bo zaprzestaje działalności gospodarczej, to odpowiedzialność dłużników za zobowiązania nie wygasa. Za zobowiązania ułomnej osoby prawnej odpowiadają wspólnicy, którzy tę osobę tworzyli.

OSOBY PRAWNE:

Utrata bytu prawnego osoby prawnej pociąga za sobą ustanie odpowiedzialności za długi - nikt inny niż osoba prawna nie odpowiada już za te długi.

Instrumentem ochrony wierzyciela jest procedura likwidacyjna.

Procedurę likwidacyjną przeprowadzają likwidatorzy. W przypadku przedsiębiorstw państwowych są oni ustanawiani przez organ założycielski, w przypadku spółek akcyjnych likwidatorami są członkowie ostatniego zarządu, a w przypadku spółdzielni likwidatora ustanawia walne zgromadzenie.

Likwidator przeprowadza procedurę likwidacyjną w następujący sposób:

1. zamyka bieżące interesy przedsiębiorcy, które były w toku w czasie postawienia danej osoby prawnej do likwidacji

2. wyegzekwowanie wierzytelności danej osoby prawnej i ewentualnie ich spieniężenie

3. spieniężenie majątku likwidowanej osoby prawnej lub zadysponowanie tym majątkiem w inny sposób

4. zaspokojenie wierzycieli przedsiębiorcy (czyli danej osoby prawnej)

5. zadysponowanie środkami pozostałymi po zaspokojeniu wierzycieli - należy do likwidatora, ale nie ma on swobody:

• w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa państwowego środki pozostałe po zaspokojeniu wierzycieli są przekazywane organowi założycielskiemu

• w przypadku likwidacji spółdzielni o pozostałych środkach decyduje walne zgromadzenie

• spółki z o. o. i akcyjne - środki pozostałe po zaspokojeniu wierzycieli dzieli się miedzy wspólników lub akcjonariuszy

6. zamknięcie procedury likwidacyjnej, wykreślenie osoby prawnej z rejestru przedsiębiorców

Jak likwidator w sposób zawiniony nie zaspokoi wierzycieli, to ponosi wobec nich odpowiedzialność osobistą - odpowiada na zasadzie winy. Roszczenia wobec likwidatora przedawniają się po 10-ciu latach.

UPADŁOŚĆ I POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE

Funkcja upadłości to eliminowanie z obrotu gospodarczego przedsiębiorców, którzy nie są w stanie sprostać zasadzie samofinansowania, a więc nie są w stanie pokrywać kosztów prowadzenia działalności z przychodów z prowadzenia tej działalności.

Upadłość jest to instytucja prawno-handlowa. W stan upadłości może być postawiony tylko przedsiębiorca, przy czym nie ma znaczenia jakiego rodzaju osobą jest przedsiębiorca (upadłość może być ogłoszona wobec przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, osobą prawną i ułomną osobą prawną).

Upadłość może być ogłoszona w stosunku do wspólników handlowych spółek osobowych odpowiadających całym majątkiem za zobowiązania , partnerów spółek partnerskich, spółek z o. o. i akcyjnych, które nie są osobami prawnymi.

Upadłość regulują przepisy ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze.

Przesłanki ogłoszenia upadłości:

Przesłanki pozytywne - muszą zaistnieć by można było ogłosić upadłość.

Przesłanką pozytywną ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność, może ona przybrać 2 postaci:

uniwersalna postać niewypłacalności:

• odnosi się do wszystkich przedsiębiorców

• o tej postaci upadłości mówi art 11 Prawa upadłościowego - niewykonywanie wymagalnych zobowiązań (chodzi tutaj o wszelkie zobowiązania, czyli także nie pieniężne)

• sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeśli opóźnienie w płatności wynosi krócej niż 3 miesiące, a suma wymagalnych zobowiązań nie przekracza 10 - ciu % wartości przedsiębiorstwa

nadmierne zadłużenie - to nadwyżka zobowiązań nad ogółem majątku czyli nad aktywami przedsiębiorstwa

• ta postać niewypłacalności odnosi się tylko do przedsiębiorstw będących osobami prawnymi lub ułomnymi osobami prawnymi (nie odnosi się do osób fizycznych);

• pasywa to kapitał własny i zobowiązania, nadmierne zadłużenie to nadwyżka zobowiązań nad aktywami (czyli nad ogółem majątku)

Przesłanki negatywne - ich zaistnienie wyłącza możliwość ogłoszenia upadłości.

Negatywną przesłanką jest stan, w którym majątek upadłego nie wystarczy nawet na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego.

Jeżeli wystapi przesłanka negatywna, wówczas wniosek o ogłoszenie upadłości podlega oddaleniu, nawet gdy spełniona jest przesłanka pozytywna.

Ustawa ''Prawo upadłościowe i naprawcze'' wprowadziła novum w postaci dwóch rodzajów upadłości:

1. upadłość układowa - w toku postępowania upadłościowego wchodzi w grę możliwość zawarcia układu między upadłym dłużnikiem a wierzycielami ; wierzyciele w tym układzie mogą np. rozłożyć dług na raty, odwlec termin płatności lub część długu umorzyć ; jeżeli układ nie zostanie zawarty lub pomimo zawarcia układ nie zostanie wykonany, to przechodzi się do upadłości likwidacyjnej

2. upadłość likwidacyjna - polega na spieniężeniu majątku dłużnika w celu zaspokojenia wierzycieli

POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE

• postępowanie upadłościowe prowadzą sady gospodarcze na stopniu rejonowym

• ma 2 etapy:

1. postępowanie w sprawie ogłoszenia upadłości

2. właściwe postępowanie upadłościowe

Postępowanie w sprawie ogłoszenia upadłości:

• ma na celu rozstrzygnięcie o przesłankach ogłoszenia upadłości - sąd bada przesłanki pozytywne i negatywne

• to postępowanie wszczynane jest na wniosek, sąd nie działa z urzędu

• wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć dłużnik oraz każdy z wierzycieli - od tego są 2 wyjątki : 1 - w szczególnych sytuacjach wniosek może złożyć organ założycielski jeżeli postępowanie upadłościowe dotyczy przedsiębiorstwa państwowego ; 2 - jeżeli zarząd osoby prawnej jest kolegialny, to legitymację do złożenia wniosku ma każdy z członków zarządu lub każdy z umocowanych do prowadzenia spraw i reprezentacji

• dłużnik ma nie tylko prawo, ale i obowiązek do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 14 dni od momentu zaistnienia przesłanki ogłoszenia upadłości --> przekroczenie tego terminu grozi sankcjami , np. zakazem prowadzenia określonej działalności

• dla wierzyciela złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest tylko uprawnieniem

• ogłoszenie upadłości ma formę postanowienia ; w tym postanowieniu określony jest rodzaj upadłości oraz wyznaczony jest nadzorca upadłościowy (ewentualnie syndyk)

• jeżeli nie zachodzą przesłanki pozytywne ogłoszenia upadłości lub zachodzi przesłanka negatywna, następuje oddalenie wniosku

Skutki prawne ogłoszenia upadłości:

Skutki prawne ogłoszenia upadłości są różne w zależności od tego, jaki rodzaj upadłości zostanie ogłoszony.

I . skutki ogłoszenia upadłośći układowej:

• działanie upadłego zostaje poddane nadzorowi wyznaczonego przez sąd nadzorcy sądowego - ważność czynności upadłego jest zależna od zgody nadzorcy, upadły jest podporządkowany nadzorcy

• zachodzi konieczność zwołania zgromadzenia wierzycieli w celu rozpoznania układu - układ jest przyjęty jeżeli osiągnie podwójną większość głosów ( tzn. określona większość musi reprezentować określoną większość (część) wierzytelności ) ; uchwalony układ dotyczy wszystkich wierzycieli, nawet nieobecnych podczas głosowania, ale jest wiążący dopiero gdy zatwierdzi go sąd ; jak układ zostanie zatwierdzony, to upadły nadal prowadzi działalność pod nadzorem, do czasu wywiązania się ze zobowiązań (jak upadły się nie wywiąże, to sąd przechodzi do upadłości likwidacyjnej)

II. skutki ogłoszenia upadłości likwidacyjnej:

28.10.2006r.

• UPADŁOŚĆ LIKWIDACYJNA

Skutki:

I grupa → skutki co do majątku upadłego:

• utrata zarządu majątkiem przez upadłego, zarząd obejmuje syndyk masy upadłościowej,

• upadłość nie pozbawia go jego praw podmiotowych, jest dalej właścicielem czy tez piastunem innego prawa podmiotowego, natomiast traci prawo wykorzystywania tych praw podmiotowych;

II grupa → skutki co do osoby upadłego:

• obowiązek wydania przez niego syndykowi ksiąg handlowych, wszystkich dokumentów przedsiębiorstwa oraz masy upadłościowej;

III grupa → skutki co do zobowiązań upadłego:

• określenie skutków ogłoszenia upadłości likwidacyjnej co do niektórych stosunków zobowiązaniowych, np. stosunek najmu, dzierżawy itp.,

• szczególna regulacja prawna dotyczy innych stosunków,

• w grę wchodzą zasady ogólne gdy mamy brak regulacji szczególnej:

 następuje natychmiastowa wymagalność zobowiązań pieniężnych bez

bez względu na termin płatności,

• przekształcenie zobowiązania niepieniężnego w wymagalne zobowiązanie

pieniężne,

• od dnia ogłoszenia upadłości w stosunku do masy upadłościowej nie biegną

odsetki.

IV grupa → skutki co do postępowania prowadzonego z udziałem upadłego:

• nie będą się toczyły postępowania singularne;

• spór dotyczy składnika wchodzącego do masy upadłościowej → sądowe postępowanie rozpoznawcze może być kontynuowane gdy w miejsce upadłego do sporu wkroczy syndyk (jako powód lub pozwany- nie ma to znaczenia jeżeli zasadne jest kontynuowanie sporu).

Egzekucja z majątku upadłego odbywa się na rzecz wszystkich wierzycieli.

Z dniem ogłoszenia upadłości likwidacyjnej postępowania egzekucyjne przeciwko upadłemu ulegają zawieszeniu, natomiast z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądu ulegają umorzeniu.

Moment ogłoszenia upadłości otwiera etap właściwego postępowania upadłościowego.

Pewne elementy:

1. ustalenie stanu masy upadłościowej

Należy do syndyka masy upadłościowej. Nie cały majątek upadłego wchodzi do masy

majątkowej, np. wyłączone pozostają prawa niezbywalne.

Możliwa obecność sędziego komisarza, który nadzoruje działalność syndyka.

2. wyegzekwowanie wierzytelności masy upadłościowej

Upadłość ma nie tylko dług, ale i wierzytelności, które wchodzą do masy upadłościowej i winny być w toku postępowania upadłościowego wyegzekwowane (zbycie tych wierzytelności może być także prowadzone).

3. spieniężenie masy upadłościowej

Środki pieniężne syndyk pozyskuje sprzedając składniki masy upadłościowej. Spieniężenie nie może następować dowolnie, mamy pewne rygory:

• w pierwszej kolejności powinien zmierzać do sprzedaży przedsiębiorstwa

upadłego w całości,

• następnie powinien zmierzać do sprzedaży poszczególnych zorganizowanych

części przedsiębiorstwa,

• pojedyncze składniki majątkowe zbywane mogą być na samym końcu;

4. ustalenie wierzycieli masy upadłościowej

Chodzi o ustalenie listy wierzycieli i rozdysponowanie:

• należy ustalić osoby wierzycieli, charakter i rozmiar wierzytelności,

• syndyk ustala projekt listy wierzytelności podlegających zaspokojeniu z masy upadłościowej na podstawi zgłoszeń dokonanych przez wierzycieli oraz na podstawie ksiąg handlowych upadłego,

• wiążący charakter nabiera lista wierzytelności po zatwierdzeniu sędziego komisarza (to postanowienie może być zaskarżone);

zatwierdzona lista ma moc tytułu egzekucyjnego;

5. rozdysponowanie funduszów masy upadłościowej między wierzycieli

Kategoryzacja wierzytelności:

• wierzycieli, którzy należą do I kategorii zaspokaja się do pełnej wysokości,

jeżeli coś jeszcze zostanie to przechodzi się następnych kategorii:

• II kategoria, \

• III kategoria, gdyby środki nie wystarczyły do zaspokojenia

• IV kategoria. / pełnej wysokości to dzieli się je proporcjonalnie w

tych trzech kategoriach;

art. 342 prawa upadłościowego wskazuje kategorie wierzytelności:

I kategoria → koszty postępowania upadłościowego,

należności z tytułu składek emerytalnych, rentowych,

zobowiązania alimentacyjne,

wierzytelności ze stosunku pracy, itd.

II kategoria → podatki i inne daniny publiczne (fiskus)

III kat. → inne wierzytelności jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w kat. IV wraz z

odsetkami .....................................

mieszczą się tutaj wierzytelności powstałe w obrocie gospodarczym!!!

IV kat. → odsetki, które nie należą do wyższej kategorii oraz sądowe i

administracyjne kary grzywny.

6. wykreślenie upadłego z systemu ewidencyjno-rejestrowego

Stosowny wniosek o wykreślnie składa syndyk. Wykreślenie następuje jeżeli zostaną spełnione wszystkie powyższe przesłanki.

Osoba fizyczna → wykreślenie na podstawie decyzji organu administracyjnego.

Osoba prawna → wykreślenie na podstawie orzeczenia sądu.

• SPÓŁKI

Stanowią największą grupę przedsiębiorców.

Brak jest legalnej definicji spółki o charakterze uniwersalnym. Legalna, czyli określona przez samego ustawodawcę.

Doktryna : spółka to zrzeszenie osób powstałe w drodze czynności prawnej dla realizacji

wspólnego co do zasady gospodarczego celu na bazie wkładów wniesionych przez

wspólników.

Charakterystyka spółek:

• korporacyjny charakter spółek (zrzeszenie osób) - u jej podstaw istnieje instytucja członkostwa, a członkowie określani są mianem wspólników; konieczne jest uregulowanie stosunku członkostwa, a nie tylko spółki;

• aktem założycielskim oraz źródłem stosunku spółki jest zawsze czynność prawna -

ustawodawca może jedynie nałożyć obowiązek założenia spółki (przeważnie przy przekształceniach własnościowych)

Podział czynności prawnych, które tworzą spółkę:

• umowy - dwie lub więcej osób,

• czynności jednostronne - jedna osoba.

 zawiązywane są w celu gospodarczym (orientacja na osiągnięcie korzyści majątkowej)

wyjątek → spółki akcyjne i ..................... mogą być także zawiązane w jakimkolwiek

innym celu, np. kulturalnym;

bycie przedsiębiorcą nie należy do istoty spółki, nie oznacza od razu że mamy do

czynienia ze spółką - tak może być, w praktyce tak zazwyczaj jest, ale należy

podkreślić, że tak być nie musi;

 wkłady każdego wspólnika to punkt oparcia, baza dla działalności spółki -

część autorów dopuszcza istnienie spółek cywilnych bezwkładowych (za tym

stanowiskiem stoi większość), choć dr Gordon tak nie uważa;

Wniesienie wkładu jest świadczeniem (powinne zachowanie) jakie wspólnik

zobowiązuje się spełnić na rzecz spółki.

Wkład jest przedmiotem świadczenia wspólnika.

Wyróżniamy 2 postaci wkładów ze względu na kwestię wymierności wartości

ekonomicznej:

1. postać wkładów niekapitałowych - nie ma wymierności ekonomicznej, nie da się wyliczyć jego wartości ekonomicznej za pomocą pieniądza i przeliczyć na wartość spółki (w. niewymierna);

2. postać wkładów kapitałowych:

- postać świadczenia pracy,

- postać świadczenia usług,

- postać świadczenia klienteli.

29.10.06r.

RODZAJE WKŁADÓW WNOSZONYCH DO MAJĄTKU SPÓŁKI:

• wkład pienieżny

• kapitałowy wkład niepieniężny (aport)

WKŁAD PIENIĘŻNY:

• jest to wkład wnoszony w pieniądzu

• mamy z nim do czynienia wtedy, gdy w grę wchodzi pieniądz będący oficjalnym środkiem płatniczym ( np. złoty polski)

• nie ma znaczenie w jakiej formie wkład pieniężny zostaje wniesiony do spółki (np. gotówka, przekaz, forma bezgotowkowa - polecenie przelewu)

UWAGA ! wkład wniesiony w walucie obcej, także w wekslach i czekach jest aportem

KAPITAŁOWY WKŁAD NIEPIENIĘŻNY (APORT):

Aportem może być każde dobro o charakterze majątkowym i zarazem zbywalnym. Zbywalność oznacza, że istnieje możliwość przejścia tego dobra z majątku wspólnika na majątek spółki.

Ponadto musi być możliwość skierowania do tego dobra egzekucji, czyli owe dobro musi mieć zdolność egzekucyjną (wkłady na kapitał wnosi się w związku z funkcją zabezpieczająca interesy wierzycieli, więc te wkłady muszą nadawać się do egzekucji).

Zdolność aportową mają dobra posiadające następujące cechy:

3. majątkowy charakter

4. zbywalny charakter

5. zdolność egzekucyjna

Dobra mające zdolność aportową:

• prawa do rzeczy

• prawa nie odnoszące się do rzeczy

• dopuszczone do obrotu dobra nie będące prawami

Ad. 1 - prawa do rzeczy

6. zdolność aportową mają prawa do rzeczy, a nie prawa rzeczowe (prawa do rzeczy są pojeciem szerszym niż prawa rzeczowe)

7. podkreślić należy, że aportem jest prawo do rzeczy, a nie sama rzecz, czyli np. aportem będzie prawo do nieruchomości (a nie nieruchomość), prawo do samochodu, itd.

8. prawami do rzeczy są : użytkowanie zwykłe i wieczyste, spółdzielcze prawo do lokalu, zastaw, hipoteka, prawa wynikające z najmu i dzierżawy i inne

9. prawo do rzeczy nie musi należeć do wspólnika, może być to prawo osoby trzeciej - np. użytkowanie wieczyste (jest zbywalne)

Ad. 2 - prawa nie odnoszące się do rzeczy

• może być do nich skierowana egzekucja, ale nie odnoszą się do rzeczy

• prawami nie odnoszącymi się do rzeczy są:

• autorskie prawa majątkowe

• prawa z zakresu własności przemysłowej ( patenty, prawa do wyłącznego korzystania z wynalazku, prawa ochronne

• środki pienieżne w walutach obcych

• papiery wartościowe ( weksle, czeki, akcje spółki akcyjnej)

• udziały w spółce z o. o.

• wierztelności majątkowe

Ad. 3 - dopuszczone do obrotu dobra nie będące prawami

3. są to takie dobra, które prawami nie są, ale mają majątkowy i zbywalny charakter oraz zdolność egzekucyjną

4. np: przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (jako kompleks organizacyjny), ''know how'' - wiedza technologiczna chroniona tajemnicą handlową

KLASYFIKACJA SPÓŁEK

Podział oparty o element formalny ( akt normatywny, w którym spółka jest uregulowana):

• spółki prawa cywilnego:

3. mają uregulowanie w przepisach KC

4. do spółek prawa cywilnego należą : spółka cywilna ( art 860 - 875 KC) i spółka cicha (instytucja nie uregulowana, ale spółkę cichą można zawiazywać na podstawie art 353¹ KC - zasada swobody umów; przepis ten stanowi podstawę do zawiązywania umów nienazwanych)

• spółki prawa handlowego (spółki handlowe):

• są uregulowane w KSH na zasadzie numerus clausus - zasada wyczerpującego wymienienia spółek (katalog zamknięty spólek handlowych w KSH)

• do spółek handlowych należą: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo - akcyjna, spółka z o. o., spółka akcyjna

UWAGA! Wspólna cecha spółek prawa cywilnego i spółek handlowych - oba rodzaje spółek są nastawione na realizację prywatnych celów wspólników.

3. spółki prawa administracyjnego:

• są to spółki zawiązywane dla realizacji celów publicznych

• obecnie istnieje tylko jeden typ spółki administracyjnej, jest to spółka wodna

Podział spółek biorący za kryterium podmiotowość prawną (zdolność prawną):

1. spółki mające osobowość prawną ( będące osobami prawnymi):

• należą do nich : spółki z o. o. i spółki akcyjne (tylko te 2 rodzaje mają zdolność prawną)

• spółki z o.o. i akcyjne mają osobowość prawną od momentu sądowej rejestracji

2. spółki, które mają podmiotowość prawną z uwagi na to, że są ułomnymi osobami prawnymi:

• należą do nich handlowe spółki osobowe, a więc: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i komandytowo - akcyjna; ponadto spółki z o. o. w organizacji i spółki akcyjne w organizacji

• spółki w organizacji - są to spółki będące w przedziale czasowym od momentu zawiązania spółki do chwili sądowej rejestracji

3. spółki pozbawione podmiotowości prawnej:

• są to takie spółki, które nie są ani osobami prawnymi, ani ułomnymi osobami prawnymi

• zaliczamy do nich spółki prawa cywilnego, a wiec spółkę cywilną i spółkę cichą

Podział biorący za kryterium podmiotowość gospodarczą (czyli możność wystepowania w charakterze przedsiębiorcy):

1. spółki, które zawsze będą przedsiębiorcami:

• są to te spółki, które są zawiązywane w celu prowadzenia działalności zarobkowej

• należą do nich handlowe spółki osobowe, a więc: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i komandytowo - akcyjna

2. spółki, które mogą, ale nie muszą byc przedsiębiorcami:

• należą do nich spółki z o. o. i spółki akcyjne - zarówno w organizacji, jak i po sądowej rejestracji

3. spółki pozbawione podmiotowości gospodarczej:

• te spółki nie mogą być przedsiębiorcami, czyli nie mogą prowadzić działalności zarobkowej

• należą do nich spółka cywilna i spółka cicha ( a więc spółki prawa cywilnego, czyli spółki nie mające podmiotowości prawnej)

Podział prowadzony wg kryterium składu osobowego:

1. spółki wieloosobowe - skład to dwóch lub więcej wspólników

2. spółki jednoosobowe - jest tylko jeden wspólnik

Generalnie spółki mają korporacyjny charakter, tzn. każda spółka może być wieloosobowa. Spółka może być jednoosobowa tylko wtedy, gdy ustawodawca wyraźnie to dopuszcza.

• Spółki:

• ciche

• cywilne \

• jawne mogą być wyłącznie spółkami wieloosobowymi, w sytuacji gdy

• komandytowe / zostaje tylko 1 wspólnik (np. na skutek śmierci pozostałych

• komandytowo - akcyjne wspólników) - następuje rozwiązanie społki z mocy samego

prawa

• spółka partnerska - może być zawiązana wyłącznie wieloosobowo, ale w sytuacji gdy ostaje się tylko jeden wspólnik, to spółka partnerska może działać maksymalnie przez okres roku w jednoosobowym składzie

• spółki z o.o. i spółki akcyjne - mogą być jednoosobowe lub wieloosobowe, mogą być zawiązywane jednoosobowo i mogą też działać jednoosobowo

UWAGA! Spółki z o. o. i spółki akcyjnej nie można zawiązać jednoosobowo w sytuacji gdy jej właścicielem miałaby być inna spółka z o. o. lub inna spółka akcyjna.

Podział prowadzony wedle substratu spółki:

1. spółki osobowe

2. spółki kapitałowe

• 04.11.2006r.

• Osobowe i kapitałowe spółki

Mamy 2 elementy, które decydują o zawiązaniu spółki:

1. zawiązanie spółki ze względu na osoby,

2. zawiązanie spółki ze względu na kapitał.

Z powyższego wynika podział na spółki osobowe i kapitałowe.

 

więź między wspólnikami wieź kapitałowa, ze względu na kapitał

KATALOG CECH KONSTRUKCYJNYCH

Substrat spółki decyduje o ich cechach konstrukcyjnych.

SPÓŁKI OSOBOWE	SPÓŁKI KAPITAŁOWE
Wieloosobowy skład.	Mogą być wielo jaki jednoosobowe. Mamy tutaj rozdzielenie kapitału prywatnego i kapitału przeznaczonego na cele, dla których spółka została zawiązana.
Akt erekcyjny w postaci umowy.	Akt erekcyjny może mieć także postać jednostronnej czynności prawnej przy zawiązywaniu spółki kapitałowej jednostronnej.
Trwałość składu osobowego - jakakolwiek zmiana składu spółki wymaga zgody wyrażonej przez wszystkich wspólników. Czyli spółki osobowe funkcjonują w ściśle określonym składzie osobowym.	Zmienność składu osobowego - nie ma tu wymogu zgody. Określony kapitał tkwi w spółce i nie jest ważne kto za tym kapitałem stoi. Istotny jest kapitał a nie osoba wspólnika. Nie ma przeszkód dla swobodnych zmian w składzie osobowym spółki pod warunkiem, że kapitał zostaje zachowany.
Obowiązek współdziałania wspólników dla realizacji celów spółki. Na wspólnikach ciąży obowiązek ciągłego i aktywnego działania w spółce (sens jej zawarcia).	Brak obowiązku współdziałania dla realizacji celów spółki kapitałowej.
Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja należy do wspólników. Wspólnik może dopełnić obowiązku działania .	Wspólnicy muszą być odsunięci od prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji.
Status wspólników w spółce. Mamy tutaj równość praw i obowiązków. Zasada równości może doznać jednak wyjątku, można ją uchylić.	Zróżnicowanie uprawnień spółkowych w zależności od wielkości wniesionego wkładu, Wspólnicy powinni być równo traktowani jeżeli znajdują się w takiej samej sytuacji. Równe traktowanie akcjonariuszy, które nie odnosi się do ilości akcji w spółce.
Możliwość wkładów zarówno kapitałowych jak i nie kapitałowych.	Wyłącznie kapitałowy charakter wkładów. W grę wchodzą tylko i wyłącznie wkłady kapitałowe
Może zaistnieć bez jakiegokolwiek majątku. Nie spełnia warunku zdolności do ponoszenia odpowiedzialności własnym majątkiem. Nie może być im przyznana osobowość prawna.	Zawsze mają określony majątek. Nie ma przeszkody do przyznawania im osobowości prawnej. Są osobami prawnymi.
Brak organów. Art. 38 KC (teoria organu) - osoba prawna musi być organem. Przepis ten nie odnosi się do spółek osobowych.	Mają organy. Wspólnicy są odsunięci od prowadzenia spraw spółki, jest to zadanie organów.
Podmiotowość prawną mają albo osoby fizyczne albo osoby prawne. O ile przepis nie stanowi inaczej spółki osobowe nie mogą mieć własnych praw podmiotowych. Prawa podmiotowe przypisują wspólnikom. O ile przepis nie stanowi inaczej prawa własność i inne prawa podmiotowe są przypisane nie spółce, lecz wspólnikom.	Mają zdolność prawną. Spółka jako osoba prawna jest właścicielem praw podmiotowych. Własność i inne prawa podmiotowe przypadają spółce a nie wspólnikom. Spółka jest odrębnym od wspólników podmiotem prawa. Majątek spółki to cudzy majątek dla wspólnika.
Spółki osobowe nie mogą mieć własnych obowiązków. O ile przepis nie stanowi inaczej, zobowiązanie zaciągnięte w związku z działalnością spółki jest zobowiązaniem wspólników, a nie spółki. Za zobowiązanie odpowiada tylko wspólnik.	Spółki kapitałowe mogą mieć własne zobowiązania. Jest to zobowiązanie spółki jako osoby prawnej. Dla wspólnika zobowiązanie spółki to cudze zobowiązanie.

Spółki modelowe i hybrydalne  

mają wszystkie cechy konstrukcyjne, przeważają cechy konstruktywne,

mieszczą się bez reszty w tym modelu; ale w stosunku do modelu

• występują pewne odstępstwa;

modelową spółką jest spółka cywilna 

hybrydalne spółki osobowe:

• jawne,

• partnerska,

• komandytowa,

• komandytowo-akcyjna;

Kapitałowe spółki: spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

 

modelowa hybrydalna

Spółka cicha wymyka się z podziału na spółki modelowe i hybrydowe, gdyż nie

tworzy struktury organizacyjnej.

SPÓŁKA CICHA

Nie została uregulowana wprost w obowiązującym prawie.

Przepisy Kodeksu Handlowego znały konstrukcję spółki cichej i ją recypowały, ale ustawodawca ich nie zaakceptował.

Art. 353 KC wywodzi możliwość ich zawiązania.

Spółka cicha jest umową, na mocy której wspólnik jawny zobowiązuje się do prowadzenia w imieniu własnym i na własny rachunek przedsiębiorstwa zarobkowego, a wspólnik cichy zobowiązuje się do partycypowania w kosztach przedsiębiorstwa wspólnika, w zamian za udział zysku.

Wspólnik jawny musi być przedsiębiorcą. Jego koszty po części obciążają wspólnika cichego, w zależności od tego w jakiej mierze określą części pokrywania kosztów przez wspólnika cichego.

Spółka cicha nie tworzy samodzielnego bytu. W stosunkach zewnętrznych nie istnieje.

Na zewnątrz działa tylko wspólnik jawny jako przedsiębiorca.

Spółka cicha nie jest odmianą spółki cywilnej. W spółce cywilnej mamy wspólnotę celu gospodarczego, natomiast w spółce cichej każdy ze wspólników wykazuje odrębny, właściwy dla siebie cel i dlatego spółka cicha nie jest odmianą spółki cywilnej.

Lokata kapitału → wspólnik cichy

Prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego → wspólnik jawny

Wspólnik cichy nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania wspólnika jawnego.

SPÓŁKA CYWILNA

Przynależy do kategorii prawa cywilnego.

Art. 860-875 KC dotyczy spółki cywilnej.

Stosuje się do niej ogólne przepisy o zobowiązaniach (lex specialis lex generalis)

Art. 860 KC

§ 1. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

§ 2. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.

Nie ma w tym przepisie ograniczeń natury podmiotowej. Osoby fizyczne, osoby prawne i ułomne osoby prawne mogą być w tej spółce (mix tych osób też może być).

Małżonkowie mogą także zawiązać spółkę cywilną. Między małżonkami nie musi istnieć małżeńska wspólność majątkowa, a nawet jeżeli istnieje to przecież małżonkowie mogą posiadać odrębny majątek. O dopuszczalności zawiązania spółki cywilnej musi decydować element celu.

Jej aktem erekcyjnym jest umowa stwierdzona pismem dla celów dowodowych, czyli może być zawiązana bez zachowania formy pisemnej (forma ustna czy tez przez zdarzenie).

Spółka cywilna nie ma podmiotowości prawnej. Nie będzie miała statusu przedsiębiorcy jeżeli w jej ramach prowadzone jest przedsiębiorstwo zarobkowe.

Może być zawiązana w celu gospodarczym (tak wynika z art. 860).

Nie podlega systemom rejestrowym.

Wspólnikom spółki cywilnej przysługuje wspólność praw i wspólność zobowiązań.



wspólność majątkowa łączna,

udział w majątku nie podlega określeniu za pomocą ułamka;

Odpowiedzialność solidarna wspólników za cały dług. Zobowiązanie wygasa w stosunku do wszystkich jeżeli jeden ze wspólników zaspokoi wierzyciela.

Trwałość składu osobowego spółki cywilnej, czyli zamiana składu pod warunkiem wyrażenia zgody przez wszystkich wspólników.

Zmiana składu osobowego spółki cywilnej:

• do spółki przystępuje nowy wspólnik → nowy wspólnik nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki, które powstały przed jego przystąpieniem, gdyż nie był on wspólnikiem w momencie ich zawiązania zobowiązania;

brak jest przepisów szczególnych, które by konstruowały przystąpienie do długu w tym wypadku;

może być droga umowna przystąpienia do długu nowego wspólnika;

• ustąpienie wspólnika ze spółki → odpowiada on za zobowiązania zaciągnięte w czasie, w którym był wspólnikiem w spółce cywilnej;

• zbycie członkostwa w spółce cywilnej (wstąpienie nowego wspólnika w miejsce dotychczasowego wspólnika) → element sukcesji nie występuję w stosunkach zewnętrznych, lecz tylko w stosunkach wewnętrznych;

Zbycie członkostwa obejmuje 2 elementy:

- oznacza cesję wierzytelności w zakresie w jakim nabywca członkostwa wstępuje w prawa

zbywcy i ...............................................................................

nabywca wstępuję w prawa zbywcy (jako wierzyciel), ale nie dotyczy to długu, odpowiedzialność zbywcy za dług pozostaje, zgoda wierzyciela na objęcie długu przez nabywcę powoduje przejście długu, ale w praktyce to się nie zdarza.

5.11.06r.

SPÓŁKA JAWNA:

• jest to spółka handlowa

• jej status prawny uregulowany jest w przepisach KSH (art 22 - 85) ; w kwestiach nie uregulowanych tymi przepisami do spółki jawnej stosuje się ogólne przepisy o spółkach osobowych (artykuły 1 - 6 KSH i 6 - 10 KSH) ; w kwestiach nie uregulowanych powyższymi przepisami KSH do spółek jawnych stosuje się ostatecznie przepisy KC

• spółka jawna została zdefiniowana w art 22 § 1 KSH:

Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.

• brak jest ograniczeń podmiotowych co do założycieli, wspólników spółki jawnej --> wspólnikami w spółce jawnej mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz ułomne osoby prawne , przy czym spółka jawna może zaistnieć w rożnej konfiguracji podmiotowej, tzn nie ma przeszkód by taką spółkę założyły np. osoba fizyczna z osobą prawną

• wspólnikami w spółce jawnej mogą być małżonkowie

• aktem erekcyjnym spółki jawnej jest umowa w formie pisemnej, zastrzeżonej pod rygorem nieważności (ad solemnitatem)

• art 25 KSH wymienia elementy konieczne umowy spółki jawnej, są to:

6. oznaczenie firmy spółki ( więc nazwy, pod którą spółka ma występować w obrocie)

7. określenie siedziby spółki jawnej (czyli miejscowości, w której będą występowały osoby prowadzące sprawy spółki ; siedziba spółki to nie jest jej adres, lecz miejscowość!)

8. określenie wkładów wnoszonych przez wspólników oraz ich wartości

9. określenie przedmiotu działalności spółki

• samo zawarcie umowy nie wystarcza dla powstania spółki jawnej - jest konieczne, ale niewystarczające, spółka jawna wymaga bowiem wpisu do KRS ( a sciślej do rejestru przedsiębiorców) --> w tym sensie ten wpis ma charakter konstytutywny

• spółka jawna może powstać w sposób pierwotny lub następczy:

10. pierwotne powstanie spółki jawnej - spółka od samego początku jest zawiązywana jako spółka jawna

11. następczy sposób powstania spółki jawnej - spółka jawna powstaje w wyniku przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną; owo przekształcenie może mieć charakter fakultatywny lub obligatoryjny

Przekształcenie ma charakter fakultatywny, gdy następuje z woli samych wspólników.

Przekształcenie ma charakter obligatoryjny wtedy, gdy ustawodawca obliguje wspólników spółki cywilnej do tego, by przekształcili oni spółkę cywilną w spółkę jawną.

Przesłanką takiego obligatoryjnego przekształcenia jest tzw osiągnięcie większego rozmiaru przedsiębiorstwa. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzone w ramach spółki cywilnej osiągnie w dwóch kolejnych latach obrotowych dochód większy niż 8 tysięcy euro, to wtedy przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną jest obowiązkowe. To przekształcenie nie następuje jednak z mocy samego prawa (ex lege), bowiem by do niego doszło należy:

po pierwsze - zmienić umowę spółki cywilnej w umowę spółki jawnej

po drugie - zglosić tę spółkę jawną do KRS.

Powyższe 2 elementy przekształcenia występują zarówno w przekształceniu fakultatywnym, jak i obligatoryjnym.

• spółka jawna ma podmiotowość prawną

• art 22 KSH - Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. - formuła tego artykułu wynika z tego, że spółka jawna może być zawiązana w celu prowadzenia przedsiębiorstwa (czyli zarobkowej działalności gospodarczej) ; spółka jawna zawsze będzie miała status przedsiebiorcy (jeżeli go utraci, to nastąpi jej likwidacja)

• istota spółki jawnej to bycie przedsiębiorcą

Z punktu widzenia substratu spółka jawna jest spółką osobową. Jest to jednak hybrydalna spółka osobowa. Odstepstwa od modelowej spółki osobowej są następujące:

I.

Art 8 KSH - Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. - ten przepis kreuje handlowe spółki osobowe, przyznaje on spółce jawnej ułomną osobowość prawną. Jako ułomna osoba prawna spółka jawna ma w sferze prawa materialnego zdolność prawną i zdolność do czynności prawnej, a w sferze prawa procesowego ma zdolność sądową.

Spółka jawna może mieć własne prawa podmiotowe. Czyli spółka jawna jest właścicielem lub piastunem prawa podmiotowego, a nie wspólnicy, więc dla wspólników majątek spółki to cudzy majątek - jest to cecha spólek kapitałowych.

II.

Zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki jawnej są zobowiązaniami spółki, a nie wspólników ( dłużnikiem jest więc spółka).

Spółka odpowiada za zobowiązania, ale może zaistnieć tutaj problem, bo w spółce jawnej wchodzi w grę możliwość wniesienia przez wspólników wyłącznie wkładów niekapitałowych. Może się więc zdarzyć, że spółka jawna zaistnieje bez żadnego majątku i wtedy wierzyciele nie będą należycie chronieni. By ochronić wierzycieli ustawodawca przyjmuje, że za zobowiązania spółki jawnej odpowiada nie tylko spółka, ale też jej wspólnicy.

W spółce jawnej zobowiązanie jest zobowiazaniem spółki, czyli w przypadku zadłużenia spółki jawnej, wspólnik będzie odpowiadał za cudzy dług, a nie własny ( w spółce cywilnej wspólnik odpowiada za dług własny).

Odpowiedzialność za cudzy dług może mieć dwojaki charakter:

• odpowiedzialność pierwszorzędna - istotą tej odpowiedzialności jest to, że wierzyciel może kierować roszczenia od razu do osoby odpowiedzialnej za cudzy dług, czyli od razu może się skierować do osoby 3-ciej

• odpowiedzialność subsydiarna (posiłkowa) - wierzyciel najpierw szuka zaspokojenia w majątku dłużnika głównego, a osoba 3-cia odpowiada za dług dopiero wówczas, gdy wierzyciel nie znajdzie zaspokojenia w majątku dłużnika głównego

Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki to odpowiedzialność subsydiarna (posiłkowa).

Oznacza to, ze wierzyciel spółki najpierw będzie szukał zaspokojenia w majątku spółki, a jak w majątku spółki nie znajdzie zaspokojenia, to wówczas może szukać zaspokojenia w majątku wspólników ( art 31 § 1 KSH).

Ta subsydiarność ujawnia się jednak nie na etapie dochodzenia roszczeń, ale dopiero na etapie egzekucji (powód to względy ekonomiki procesowej).

Art. 778¹ KPC - Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, spółce partnerskiej, spółce komandytowej lub spółce komandytowo-akcyjnej sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna.

Zobowiązanie zaciągnięte w związku z działalnością spółki jawnej jest zobowiązaniem ułomnej osoby prawnej, ale ten fakt nie wyłącza odpowiedzialności subsydiarnej wspólników.

Powyższe dwie odrębności to jedyne odrębności od modelowej spólki osobowej. W pozostałym zakresie spółka jawna posiada wszystkie cechy modelowej spółki osobowej.

Skoro spółka jawna jest spółką osobową, to aktualna jest wobec niej zasada trwałości składu osobowego. W spółce jawnej możliwe są zmiany składu osobowego.

Wpływ zmiany składu osobowego na zobowiązania spółki jawnej:

5. ustąpienie wspólnika - na skutek ustąpienia wspólnika ze spółki jawnej następuje jednocześnie ustanie odpowiedzialności byłego wspólnika za zobowiązania spółki jawnej

6. przystąpienie nowego wspólnika - nowy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej powstałe przed dniem jego przystąpienia do spółki (art 32 KSH)

7. zbycie członkostwa w spółce jawnej - zastosowanie ma wtedy art 10 § 3 KSH - W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki. - w przypadku zbycia członkostwa za zobowiązania występującego wspólnika odpowiadają solidarnie wspólnik występujący i wstępujący do spółki (w dalszym ciągu jest to odpowiedzialność subsydiarna, posiłkowa).

SPÓŁKA PARTNERSKA:

• spółka partnerska jest spółką handlową - jest uregulowana w przepisach KSH (art 86 - 101 KSH), jest to jednak regulacja niezupełna --> w kwestiach nie uregulowanych do spółki partnerskiej stosuje się przepisy dotyczące spółki jawnej --> w innych kwestiach nie uregulowanych powyższymi przepisami stosuje się wobec spółek partnerskich artykuły 7 - 10 KSH --> ostatecznie zastosowanie mają przepisy KC

• spółka partnerska to nowy typ spółki w naszym systemie prawnym ( w ogóle spółka partnerska jest najmłodszą konstrukcją spółki, powstała w II połowie ubiegłego stulecia w U.S.A.)

• co do wspólników spółki partnerskiej występują ograniczenie podmiotowe : art. 86 § 1 KSH - Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. ---> wolny zawód może wykonywać tylko osoba fizyczna, która ma uprawnienie do wykonywania wolnego zawodu, a więc założycielami i wspólnikami spółki partnerskiej mogą być tylko osoby fizyczne

• spółkę partnerską mogą zawiązać małżonkowie, oczywiście o ile mają oni uprawnienia do wykonywania wolnych zawodów

• aktem erekcyjnym spółki partnerskiej jest umowa, która musi mieć formę aktu notarialnego (forma aktu notarialnego jest zastrzeżona pod rygorem nieważności - ad solemnitatem )

• istnieją wymogi co do treści umowy spółki partnerskiej; art. 91 KSH wymienia minimum postanowień, które musi zawierać umowa spółki partnerskiej (klauzule nieważności) czyli elementy bezwzględnie konieczne tej umowy; są to następujące elementy:

5. oznaczenie firmy ( w nazwie musi być zwrot ''spółka partnerska'')

6. wskazanie siedziby spółki

7. wskazanie przedmiotu działalności spółki

8. określenie wolnego zawodu/wolnych zawodów wykonywanych przez partnerów w ramach spółki

9. określenie wkładów partnerów i ich wartości

• samo zawarcie umowy spółki partnerskiej nie wystarcza do jej powstania ( tak jak w spółce jawnej), spółka partnerska dla swojego zaistnienia prócz zawarcia umowy wymaga dodatkowo konstytuwnego wpisu do KRS - u ( a ściślej do rejestru przedsiębiorców); moment wpisania do KRS - u to początek bytu prawnego spółki partnerskiej

• spółka partnerska musi prowadzić przedsiębiorstwo w znaczeniu funkcjonalnym, czyli gospodarczą działalność zarobkową --> art 86 KSH : Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.

• istotą spółki partnerskiej jest bycie przedsiębiorcą, spółka partnerska zawsze ma status przedsiębiorcy

• przedmiot przedsiębiorstwa prowadzonego w ramach spółki partnerskiej podlega reglamentacji prawnej --> przedsiębiorstwo może być prowadzone tylko w zakresie wykonywania wolnych zawodów

• wolne zawody - są to zawody, które spełniają pewne cechy szczególne:

• ich wykonywanie wymaga szczególnych uprawnień potwierdzonych w trybie administracyjno - prawnym

• musi być to zawód, który może być wykonywany poza stosunkiem pracy

• między wykonawcą i kontrahentem istnieje szczegolna relacja - stosunek specjalnego zaufania, bo wykonawca obraca się w prywatnej sferze kontrahenta

4. katalog wolnych zawodów, które mogą być wykonywane w spółce partnerskiej zawiera artykuł 88 KSH, są to m.in. adwokat, aptekarz, architekt, broker, doradca podatkowy, makler, księgowy, aptekarz, notariusz, pielęgniarka, rzecznik patentowy, tłumacz przysięgły

5. spółki partnerskie mogą być spółkami wielozawodowymi lub monozawodowymi, jednak od tej zasady ustawodawca wprowadził pewne wyjatki, które dotyczą zawodów prawniczych:

• partnerskie spółki notarialne mogą być tylko monozawodowe ( czyli na dwóch notariuszy może zawiązać taką spółkę, ale notariusz z adwokatem czy radcą już nie)

• jeżeli chodzi o adwokatów i radcow, to mogą oni między sobą zawiązywać zarówno mono - jak i dwuzawodowe spółki partnerskie (czyli np. adwokat z adwokatem lub radca z adwokatem)

(* komornik sądowy - czy wykonuje wolny zawód? Z jednej strony zawód komornika sądowego spełnia warunki wolnego zawodu, ale komornik realizuje też funkcję państwa w postępowaniu egzekucyjnym)

Spółka partnerska jest spółką osobową, ale wykazuje pewne odstępstwa od modelu spółki osobowej.

Odstępstwa właściwe dla spółki jawnej są też właściwe dla spółki partnerskiej, czyli są to odstępstwa następujące:

I.

Spółka partnerska jest ułomną osobą prawną. Może w imieniu własnym nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka partnerska może więc mieć własne prawa podmiotowe.

II.

Za zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki partnerskiej odpowiada w pierwszej kolejności sama spółka (jest głównym dłużnikiem). Jednakże gdy spółka zaistnieje bez żadnego majątku ( w sytuacji gdy partnerzy wniosą wyłącznie niekapitałowe wkłady), to w grę wchodzi możliwość odpowiedzialności osobistej partnerów.

Odpowiedzialność partnerów ma więc charakter subsydiarny (tak jak w spółce jawnej) --> art. 31 KSH : Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika).

Jednakże w spółce partnerskiej istotne jest to czy powstanie zobowiązania jest wynikiem błędu w sztuce wykonywania wolnego zawodu czy też nie:

2. za zobowiązanie spółki partnerskiej które nie jest wynikiem błędu w sztuce wykonywania wolnego zawodu, odpowiadają subsydiarnie wszyscy partnerzy

3. jeżeli jednak zobowiązanie jest wynikiem błędu w sztuce wykonywania wolnego zawodu popełnionego przez któregoś z partnerów lub przez osobę podlegającą jego kierownictwu, to wtedy jako pierwsza odpowiada za nie spółka, a subsydiarnie odpowiada tylko ten partner, który owego błędu się dopuścił

Przykład: Jeżeli prawnik ''przegapi'' termin do wniesienia dowodów w postępowaniu gospodarczym (dopuści się prekluzji dowodowej), to jako pierwsza odpowiada spółka, a potem subsydiarnie odpowiada tylko ten prawnik, który dopuścił się prekluzji dowodowej.

Zakres odpowiedzialności osobistej partnerów jest więc ograniczony, bo partner nie odpowiada za błędy w sztuce popełnione przez innych partnerów.

Odpowiedzialność za cudze błędy w sztuce wykonywania wolnego zawodu jest wyłączona na mocy artykułu 95 KSH:

Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

W spółce partnerskiej dopuszczalne jest by na mocy umowy został ustanowiony zarząd spółki partnerskiej.

Stosuje się do niego przepisy o zarządzie spółek z o. o.

Prowadzenie spraw spółki i reprezentacja należy do wspólników o ile umowa spółki partnerskiej nie stanowi inaczej. Tzn, że jeżeli w umowie spółki partnerskiej zostanie ustanowiony zarząd, to może być tak, że kompetencje wspólników do prowadzenia spraw i reprezentacji spółki mogą zostać od nich odsunięte i przekazane zarządowi.

Czy zarząd spółki partnerskiej jest jej organem?

Część autorów twierdzi, że zarząd spółki partnerskiej nie jest jej organem, tylko przedstawicielem. To stanowisko ma jednak 2 słabe punkty:

• wprawdzie co do zasady spółki osobowe nie mają organów, ale stanowisko, że zarząd jest praedstawicielem nie jest do końca dobrym rozwiązaniem, bo istotą przedstawicielstwa jest to, że przedstawiciel może prowadzić sprawy w cudzym imieniu

• jeżeli zarządu nie traktujemy jako organu, to stwarza to niebezpieczeństwo w obrocie (bo trzeba za każdym razem sprawdzać umocowanie)

Część autorów uważa, że zarząd spółki partnerskiej jest jej organem. --> art 38 KC - Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

Dr Gordon - uważa, że zarząd należy traktować jako organ.

16.12.06r.

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

• statut prawny spółki komandytowej jest uregulowany w KSH : artykuły 102 - 124 KSH

• w kwestiach nie uregulowanych tymi przepisami do spółki komandytowej stosuje się przepisy o spółce jawnej, a dalej ogólne przepisy o spółce osobowej

• w kwestiach nie uregulowanych przepisami KSH do spółki komandytowej stosuje się przepisy KC

art. 102 KSH (def.) - Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

• brak jest ograniczeń podmiotowych co do założycieli i wspólników → mogą nimi być wszystkie podmioty prawa cywilnego, tj. osoby fizyczne, osoby prawne oraz ułomne osoby prawne (spółka komandytowa może zaistnieć w zróżnicowanej konfiguracji podmiotowej, np. osoba fizyczna z osobą prawną)

• spółkę komandytową mogą założyć małżonkowie

• spółka komandytowa musi być wieloosobowa, minimalny skład to 1 komandytariusz i 1 komplementariusz ( jeżeli zostanie tylko jedna osoba, to wówczas następuje rozwiązanie spółki z mocy samego prawa)

• jeżeli zostaną sami komandytariusze → następuje rozwiązanie spółki

• jeżeli zostaną sami komplementariusze → z mocy samego prawa nastąpi przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną

Aktem erekcyjnym spółki komandytowej może być tylko umowa, przy czym musi ona spełniać rygory formalne odnoszące się do jej treści i formy.

10. wymogi odnoszące się do treści - umowa spółki komandytowej musi zawierać co najmniej:

• firmę i siedzibę spółki

• przedmiot działalności spółki

• oznaczenie wkładów ze wskazaniem ich wartości

• sumę komandytową ustalaną indywidualnie dla każdego komandytariusza

2) wymogi odnoszące się do formy - umowa spółki kom. musi mieć formę aktu notarialnego ; forma ta jest zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem)

Umowa jest elementem koniecznym dla utworzenia spółki komandytowej, jednak do swojego zaistnienia spółka komandytowa wymaga również wpisu do KRS ( do rejestru przedsiębiorców).

Powstanie spółki komandytowej następuje z chwilą wpisania jej do KRS (ten wpis ma charakter konstytutywny).

Spółka komandytowa może być zawiązana tylko w celu prowadzenia przedsiębiorstwa ( w znaczeniu funkcjonalnym, czyli w celu prowadzenia zarobkowej działalności gospodarczej).

Bycie przedsiębiorcą jest istotą spółki komandytowej, odpadnięcie celu gospodarczego skutkuje likwidacją spółki i jej rozwiązaniem.

Spółka komandytowa jest hybrydalną spółką osobową, zawiera bowiem pewne odstępstwa od modelowej spółki osobowej:

I.

Z punktu widzenia statusu prawnego spółka komandytowa jest ułomną osobą prawną → art. 8 KSH: § 1. Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.

§ 2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.

II.

W spółce komandytowej własność i inne prawa podmiotowe przypadają spółce, a nie wspólnikom, to spółka jest ich właścicielem.

III.

Zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki są zobowiązaniami spółki. Osobista odpowiedzialność wspólników nie jest jednak wyłączona, ponieważ spółka komandytowa może zaistnieć bez majątku. Wówczas wspólnicy odpowiadają osobiście, przy czym jest to odpowiedzialność posiłkowa ( subsydiarna).

IV.

W składzie spółki występują dwie kategorie wspólników, o zróżnicowanym statusie prawnym :

12. komplementariusze

13. komandytariusze.

Różnice w ich pozycji są widoczne na tle 4 obszarów:

• w zakresie wnoszonych wkładów - komplementariusze mogą wnosić zarówno wkłady kapitałowe, jak i niekapitałowe ; komandytariusze mogą wnieść wyłącznie kapitałowe wkłady

• w obszarze prowadzenia spraw spółki - prowadzenie spraw należących do zwykłego zarządu należy do komplementariuszy ; komandytariusze są dopuszczeni do decydowania tylko w sprawach wychodzących poza granice zwykłego zarządu

• w zakresie reprezentacji - reprezentacja należy tylko do komplementariuszy ; komandytariusze są całkowicie odsunięci od reprezentacji ( komandytariusz może być pełnomocnikiem, ale tylko na podstawie pełnomocnictwa; nie wynika to z ustawy)

• w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania - bez ograniczeń odpowiadają tylko komplementariusze ; odpowiedzialność komandytariuszy jest ograniczona lub wyłączona.

Odpowiedzialność komandytariuszy zależy od dwóch czynników:

• od określonej sumy komandytowej

• od faktycznie wniesionego wkładu kapitałowego.

Suma komandytowa - wyznacza górny pułap odpowiedzialności komandytariusza ; komandytariusz odpowiada tylko do wysokości sumy komandytowej.

Faktycznie wniesiony wkład kapitałowy - komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w zakresie faktycznie wniesionego wkładu kapitałowego.

8. Jeżeli komandytariusz w ogóle nie wniósł wkładu → wówczas odpowiada do pełnej wysokości sumy komandytowej.

9. Jeżeli komandytariusz wniósł wkład o wartości niższej niż suma komandytowa → wtedy górny pułap odpowiedzialności komandytariusza wyznacza różnica między sumą komandytową a faktycznie wniesionym wkładem, np. suma komandytowa wynosi 10 tys zł, a wysokość faktycznie wniesionego wkładu to 4 tys zł → komandytariusz odpowiada do wysokości 6 tys zł.

10. Jeżeli komandytariusz wniósł wkład równy lub wyższy od sumy komandytowej → wówczas jest wolny od odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Odpowiedzialność wspólników spółki komandytowej to odpowiedzialność posiłkowa ( subsydiarna) , jest to konsekwencją odesłania do przepisów o spółce jawnej.

Wierzyciel spółki komandytowej w pierwszej kolejności musi szukać zaspokojenia w majątku spółki, a dopiero potem u wspólników.

Odpowiedzialność wspólników spółki komandytowej to odpowiedzialność za cudzy dług ( za dług spółki).

Komplementariusz odpowiada posiłkowo całym majątkiem za zobowiązania spółki. Tak samo komandytariusz, ponieważ egzekucja może być skierowana do któregokolwiek składnika jego majątku ( ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza jest tylko kwotowe, natomiast żaden ze składników jego majątku nie jest wyłączony spod egzekucji).

Spółka komandytowa w praktyce gospodarczej wykorzystywana jest rzadko.

Często korzystali z niej prawnicy, przed wejściem w życie przepisów o spółce partnerskiej.

Konstrukcję spółki komandytowej wykorzystuje się we Francji (w spółkach rodzinnych) oraz w krajach anglosaskich.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO - AKCYJNA

Możliwość zawiązywania spółek komandytowo - akcyjnych istnieje od 1 stycznia 2001 roku ( tj. od wprowadzenia KSH).

W Polsce do tej pory zarejestrowano tylko 3 spółki komandytowo - akcyjne.

Spółka komandytowo - akcyjna to spółka handlowa, jej status prawny jest uregulowany w KSH ( art. 125 - 150). W kwestiach nie uregulowanych tymi przepisami stosuje się do niej przepisy o spółce komandytowej i jawnej ( w zakresie stosunku komandytariusza) oraz prsepisy o spółce akcyjnej ( w zakresie stosunku akcjonariusza).

Dalej zastosowanie mają ogólne przepisy o spółkach osobowych ( art. 7 - 10 KSH) oraz najogólniejsze ( art. 1 - 6 KSH).

Art. 125 KSH (def.)

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Brak jest ograniczeń podmiotowych co do wspólników - mogą nimi być osoby fizyczne, osoby prawne oraz ułomne osoby prawne ( nie ma przeszkód by skład był w różnej konfiguracji tych podmiotów). Spółkę komandytowo - akcyjną mogą też zawiązać małżonkowie.

Spółka komandytowo - akcyjna może być tylko spółką wieloosobową. W jej składzie istnieją 2 kategorie wspólników:

• komplementariusze

• akcjonariusze

Gdy w składzie zostanie tylko 1 wspólnik lub gdy zostaną sami akcjonariusze → wówczas następuje rozwiązanie spółki komandytowo - akcyjnej z mocy samego prawa.

Gdy zostaną sami komplementariusze → spółka komandytowo - akcyjna staje się spółką jawną z mocy samego prawa.

W konstrukcji spółki komandytowo - akcyjnej występuje szereg elementów o charakterze kapitałowym.

Proces tworzenia spółki komandytowo - akcyjnej obejmuje wiele elementów:

10. ustanowienie statutu spółki

11. tzw. akty zawiązywania

12. objęcie całego kapitału zakładowego

13. pokrycie kapitału zakładowego

14. sądowa rejestracja spółki.

Ustanowienie statutu spółki jest punktem wyjścia. Czynność ta należy do założycieli ( wszystkich komplementariuszy).

Statut spółki komandytowo - akcyjnej to umowa zawarta pod warunkiem zawieszającym.

Musi ona spełniać pewne wymogi co do formy i co do treści.

Wymogi co do formy - musi mieć forme aktu notarialnego, ta forma jest zastrzeżona ad solemnitatem.

Wymogi co do treści - umowa musi zawierać co najmniej:

• oznaczenie firmy i siedzibę spółki

• oznaczenie przedmiotu działalności spółki

• oznaczenie wkładów komplementariuszy i ich wartości

• oznaczenie wysokości kapitału zakładowego i sposobu jego zebrania

• oznaczenie ilości, wartości i charakteru akcji składających się na kapitał zakładowy

• imiona i nazwiska lub firmy komplementariuszy

• określenie organizacji władz spółki

Akty zawiązania - są to oświadczenia akcjonariuszy o przystąpieniu do spółki (muszą one mieć formę aktu notarialnego).

Objęcie całego kapitału zakładowego - jest to czynność prawna o charakterze zobowiązującym; osoba dokonująca objęcia zobowiązuje się do wniesienia określonego kapitału ( na poczet obejmowanych akcji).

Pokrycie kapitału zakładowego - jest to faktyczne wniesienie wkładu.

Sądowa rejestracja spółki - następuje poprzez wpisanie spółki do KRS ( do rejestru przedsiębiorców); ten wpis ma charakter konstytutywny ; spółka komandytowo - akcyjna powstaje z chwilą dokonania wpisu do KRS.

Art 125 KSH :

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Spółka komandytowo - akcyjna może być zawiązana wyłącznie w celu prowadzenia przedsiębiorstwa w znaczeniu funkcjonalnym ( tj. w celu prowadzenia zarobkowej działalności gospodarczej). Ten rodzaj spółki zawsze będzie mieć status przedsiębiorcy, bycie przedsiębiorcą jest jej istotą.

Spółka komandytowo - akcyjna jest hybrydalną spółką osobową, ale to zakwalifikowanie ma wymiar czysto formalny. Faktycznie jest to forma pośrednia między spółką osobową a kapitałową.

Odstępstwa od modelu spółki osobowej są daleko idące:

I.

Art. 8 KSH

§ 1. Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.

§ 2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.

W spółce komandytowo - akcyjnej prawa podmiotowe i własność przypadają spółce, a nie wspólnikom.

Zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki są zobowiązaniami spółki, ale odpowiedzialność osobista wspólników nie jest wykluczona.

II.

W spółce komandytowo - akcyjnej musi zostać zgromadzony kapitał zakładowy. Jego nominalna wartość nie może być niższa niż 50 tysięcy złotych.

III.

Istnieją prawa udziałowe w postaci akcji.

IV.

W strukturze organizacyjnej występuje co najmniej jeden organ w postaci walnego zgromadzenia, ma on pewne kompetencje stanowiące.

Może również występować rada nadzorcza.

V.

Występują dwie kategorie wspólników : komplementariusze i akcjonariusze.

Mają oni zróżnicowany status prawny:

• w zakresie wnoszonych wkładów - komplementariusze mają obowiązek wniesienia wkładów niekapitałowych, ale mogą też wnosić wkłady kapitałowe ; akcjonariusze mają obowiązek wniesienia wkładów kapitałowych ( nie mogą wnosić niekapitałowych wkładów)

• w zakresie prowadzenia spraw i reprezentacji spółki - komplementariusze w całości prowadzą sprawy i reprezentują spółkę ; akcjonariusze są odsunięci od prowadzenia spraw i reprezentacji ( uczestniczą w walnym zgromadzeniu z prawem głosu, ale uchwały zgromadzenia i tak wymagają wszystkich głosów komplementariuszy)

• w kwestii odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki - za zobowiązania spółki osobiście odpowiadają wyłącznie komplementariusze, akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki ; odpowiedzialność komplementariuszy to odpowiedzialność subsydiarna→ wierzyciel w pierwszej kolejności musi szukać zaspokojenia w majątku spółki

SPÓŁKI KAPITAŁOWE

SPÓŁKA Z O. O.

Jest to spółka handlowa, jej status prawny regulują przepisy KSH → artykuły 151 - 300.

W kwestiach nie uregulowanych tymi przepisami do spółki z o. o. stosuje się ogólne przepisy o spółkach kapitałowych ( art. 11 - 21 KSH), a w kwestiach nie uregulowanych także tymi przepisami zastosowanie mają artykuły 1 - 6 KSH.

W kwestiach nie uregulowanych KSH do spółki z o. o. stosuje się KC.

Spółka z o. o. może być zawiązana w każdym prawnie dozwolonym celu ( a więc nie tylko w celu gospodarczym). Może mieć status przedsiębiorcy, ale nie jest to konieczne ( spółka z o. o. nie musi być przedsiębiorcą).

Spółka z o. o. może być zarówno wieloosobowa, jak i jednoosobowa ( może też przechodzić z jednego stanu w drugi).

Spółka z o. o. ma 3 stadia istnienia. W każdym z tych stadiów ma odmienną sytuację prawną:

6. stadium spółki w organizacji ( od momentu zawiązania spółki do chwili jej sądowej rejestracji) → w tym stadium spółka z o. o. jest ułomną osobą prawną

7. stadium spółki właściwej, pełnej lub dojrzałej ( od chwili wpisu do KRS do momentu postawienia w stan likwidacji lub upadłości) → na tym etapie spółka z o. o. nabywa osobowość prawną ( jest osobą prawną od momentu wpisu do KRS)

8. stadium spółki w likwidacji lub upadłości ( od momentu postawienia spółki w stan likwidacji lub upadłości do momentu wykreślenia jej z rejestru )→ spółka zachowuje status osoby prawnej, ale jak jest postawiona w stan upadłości, to możliwość wykorzystania statusu osoby prawnej jest praktycznie żadna ( wszystkie prawa majątkowe wykonuje wówczas syndyk, spółka z. o. o. w likwidacji nie może otwierać nowych interesów i musi zamknąć interesy bieżące)

Spółka z o. o. jest hybrydalną spółką kapitałową. W jej konstrukcji występują 4 elementy natury osobowej:

• identyfikowalność składu osobowego

• w spółce z o. o. na mocy aktu erekcyjnego można ograniczyć możliwość zmiany składu osobowego; można ograniczyć zasadę swobodnego obrotu udziałami

• wspólnikom przysługuje prawo osobistej kontroli spraw spółki

• występuje instytucja wyłączenia wspólnika - można wyłączyć wspólnika na żądanie wszystkich wspólników reprezentujących minimum 50 % kapitału zakładowego →Art. 266. § 1. Z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika sąd może orzec jego wyłączeniu ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.

Tworzenie spółki z o. o. jest procesem złożonym, obejmuje następujące elementy:

4. ustanowienie aktu erekcyjnego

5. objęcie całego kapitału zakładowego

6. pokrycie całego kapitału zakładowego

7. ustanowienie władz spółki

8. sądowa rejestracja spółki

Akt erekcyjny - jego ustanowienie należy do założycieli. Założycielami spółki z o. o. mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz ułomne osoby prawne ( w dowolnej konfiguracji). Spółka z o. o. może zostać zawiązana jednoosobowo.

Występuje jedno ograniczenie co do założycieli spółki z o. o. → pojedyńczym założycielem spółki z o. o. nie może być inna jednoosobowa spółka z o. o.

Akt erekcyjny może przybrać formę umowy ( jak spółka jest zawiązywana wieloosobowo) lub formę jednostronnej czynności prawnej ( jak spółka jest zawiązywana jednoosobowo).

Akt erekcyjny musi spełniać wymogi co do treści i formy:

Formą aktu erekcyjnego jest akt notarialny ( zastrzeżony ad solemnitatem).

Wymogi co do treści - akt erekcyjny musi zawierać pewne minimum postanowień:

• klauzule bezwzględnie konieczne:

Muszą być w akcie erekcyjnym spółki z o. o. Brak którejkolwiek z nich odbiera aktowi walor aktu erekcyjnego.

Należą do nich:

3. oznaczenie firmy i siedziby spółki

4. oznaczenie przedmiotu działalności spółki

5. oznaczenie wysokości kapitału zakładowego

6. rozstrzygnięcie czy wspólnik może mieć tylko jeden udział czy więcej udziałów

7. liczba udziałów i ich nominalna wartość ze wskazaniem liczby udziałów objętych przez poszczególnych założycieli

8. imiona i nazwiska ( ewentualnie firmy) założycieli

• klauzule względnie konieczne:

Ich istota polega na tym, że nie warunkują one ważności aktu, ale możliwość korzystania w danej spółce z określonych instytucji lub konstrukcji prawnych.

Należą do nich:

4. klauzule uruchamiające działanie przepisów KSH o niektórych instytucjach lub konstrukcjach prawnych - np. ''udział w spółce z o. o. może być umorzony, o ile tak stanowi akt erekcyjny spółki'', ''zaliczki na poczet dywidendy są płacone tylko gdy umowa to przewiduje''

5. klauzule, które zawierają rozwiązania odmienne od dyspozytywnych przepisów KSH ( uchylają ich działanie)

6. klauzule dotyczące kwestii nie uregulowanych w KSH, ale ważnych dla założycieli, więc ujętych w akcie erekcyjnym

• klauzule niekonieczne:

Mogą się znaleźć w akcie erekcyjnym, ale jeżeli ich nie ma, to nie pociąga to za sobą żadnych skutków prawnych. Np. ''organem spółki jest zarząd''.

17.12.06r.

Objęcie całego kapitału zakładowego - następuje w akcie erekcyjnym, cały kapitał zakładowy musi być objęty przez założycieli ( muszą tego dokonać w ramach aktu erekcyjnego). W istocie jest to czynność prawna o charakterze zobowiązującym, na jej mocy osoby dokonujące objęcia zobowiązują się do wniesienia wkładów na poczet udziału.

Pokrycie kapitału zakładowego - jest to wykonanie zobowiązania wynikającego z objęcia. Polega na faktycznym wniesieniu wkładu.

Ustanowienie władz spółki - w spółce z o. o. musi zostać ustanowiony zarząd ( jest to organ obligatoryjny spółki z o. o. ), musi być też ustanowiony organ nadzoru.

Sądowa rejestracja - spółka z o. o. dla swojego zaistnienia wymaga wpisu do KRS, a ściślej do rejestru przedsiębiorców ( bez względu na to czy spółka ma status przedsiębiorcy czy nie).

Sam wpis nie jest czynnością czysto techniczną, następuje bowiem po dokonaniu postępowania rejestrowego. W postępowaniu rejestrowym sąd bada zgodność tworzenia spółki z przepisami prawa. Dopiero pozytywny wynik postępowania rejestrowego jest podstawą wydania postanowienia o wpisie danej spółki do KRS-u.

Z chwilą dokonania wpisu do KRS spółka z o. o. staje się osobą prawną ( wchodzi w stadium spółki właściwej). Wpis ma charakter konstytutywny.

Odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte w procesie tworzenia spółki z o. o. ( za zobowiązania spółki w organizacji):

Zobowiązania mogą zostać zaciągnięte i stać się wymagalne jeszcze zanim spółka zgromadzi majątek. Wówczas zastosowanie ma artykuł 13 KSH:

Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu. ( ten przepis odnosi się też do spółki akcyjnej)

Podmioty odpowiedzialne z zobowiązania spółki z o. o. w organizacji:

• sama spółka

• osoby, które działały w jej imieniu

• założyciele ( odpowiadają do momentu ustanowienia zarządu)

• członkowie zarządu ( odpowiadają od momentu ustanowienia zarządu)

• wspólnicy ( ich odpowiedzialność jest ograniczona lub wyłączona, w zależności od wysokości wniesionego wkładu)

Struktura kapitałowa spółki z o. o.:

Podstawą do działania spółki z o. o. jest kapitał zakładowy.

Kapitał zakładowy to wyrażona w pieniądzu kwota, której równowartość wspólnicy zobowiązani są wnieść do spółki i która nie może być wyprowadzona z majątku spółki na rzecz wspólników tak długo, jak spółka istnieje.

• Kapitał zakładowy zawsze musi być wyrażony w pieniądzu. Może być pokrywalny wkładem pieniężnym lub aportami ( a nawet samymi aportami).

• Kapitał ma być wyrażony w pieniądzu będącym oficjalnym środkiem płatniczym - czyli w złotym polskim.

• Jest to kwota, 'której równowartość'', a nie kwota ''którą'' wspólnicy mają wnieść do spółki → do spółki z o. o. można więc wnieść aport, a nie tylko wkłady pieniężne.

• Zasada trwałości kapitału zakładowego - majątku spółki z o. o. nie można uszczuplić w taki sposób, by jego wartość była niższa od kapitału zakładowego.

Kapitał zakładowy pełni dwie funkcje:

11. funkcja gospodarcza - wkład wnoszony na poczet kapitału to baza majątkowa dla działalności spółki

12. funkcja zabezpieczająca ( gwarancyjna) - kapitał zakładowy jest pomyślany jako prawny instrument zabezpieczenia interesów wierzycieli spółki z o. o ; spółka z o. o. jako osoba prawna sama odpowiada za swoje zobowiązania, więc taki instrument po prostu musi istnieć.

W literaturze często można spotkać ze stwierdzeniem, że ''kapitał zakładowy spółki z o. o. wyznacza granice odpowiedzialności za jej zobowiązania'' - tak nie jest, bo spółka z o. o. za zobowiązania odpowiada bez żadnych ograniczeń, ograniczona jest odpowiedzialność wspólników, ale jest to ograniczenie kwotowe ( egzekucja może być prowadzona z któregokolwiek ze składników majątku wspólnika, ale tylko do określonej kwoty).

Spółka z o. o. może od razu ''skonsumować'' wkłady na poczet kapitału ( może obracać pieniędzmi, wyprzedawać aporty).

Funkcja zabezpieczająca kapitału zakładowego polega na pewnym zabiegu z rachunkowości, a mianowicie na tym, że kapitał zakładowy ujmuje się w bilansie po stronie pasywów.

Aktywa - majątek	Pasywa - źródła finansowania majątku
110 tysięcy złotych	50 tys. zł (kapitał zakładowy) ─── (zakładamy brak innych kapitałów własnych niż kapitał zakładowy) ─── ( zakładamy brak zobowiązań) 60 tys. zł ( zysk)
suma bilansowa: 110 tys. zł	suma bilansowa: 110 tys. zł

↓

Z majątku spółki na rzecz wspólników można z tytułu zysków wyprowadzić tylko te 60 tysięcy zł. Nie można wyprowadzić środków tak, by majątek spółki uszczuplić poniżej wartości kapitału zakładowego.

Kapitał zakładowy realnie nie istnieje, jest to pewna wartość bilansowa ( jest ujęty w bilansie, ale nie ma realnego bytu).

Kapitał zakładowy ma gwarantować istnienie majątku spółki ( majątek spółki ma realny byt).

Na poczet kapitału mogą być wnoszone aporty rzeczowe ( np. prawo własności samochodu).

Minimalny pułap kapitału zakładowego wynosi 50 tysięcy zł ( nie może być niższy). Nie ma jednak przewidzianych żadnych sankcji za niższy kapitał, więc w praktyce istnieją spółki mające niższy kapitał niż te 50 tysięcy zł.

Z racji kapitałowego charakteru spółki z o. o. wkłady wnoszone na poczet kapitału zakładowego mogą mieć wyłącznie kapitałowy charakter ( nie można np. wnieść świadczenia usług).

UDZIAŁ

Udział otrzymuje wspólnik w zamian za wniesienie wkładu.

Pojęcie udziału ma 2 znaczenia:

Udział może oznaczać ułamkową część kapitału zakładowego. Kapitał spółki z o. o. dzieli się na udziały. Te udziały mogą mieć różną wartość nominalną, mogą też mieć wartość równą.

np. kapitał zakładowy o wartości 50 tysięcy zł --> - 10 udziałów po 5 tysięcy

- tylko 2 udziały - jeden o wartości 1 tysiąca i

drugi o wartości 49 tysięcy

Udziały o nierównej wartości mogą występować tylko wtedy, gdy w akcie erekcyjnym jest napisane, że wspólnik może mieć jeden udział.

Minimalna wartość nominalna udziału to 50 złotych.

Udział może oznaczać prawo podmiotowe obejmujące swoim zakresem ogół uprawnień spółkowych. Nominalna wartość udziału jako ułamka kapitału zakładowego odzwierciedla wartość udziału jako prawa podmiotowego o charakterze majątkowym. Udział jako prawo podmiotowe to ekwiwalent w zamian za wniesiony wkład. Udział obejmuje tylko uprawnienia, składające się na jego treść uprawnienia stanowią integralną całość ( tzw. nierozczepialność udziału - żadne z tych uprawnień nie istnieje samodzielnie, nie może być poddane obrotowi samoistnie, uprawnienia istnieją tylko jako element udziału).

Uprawnienia składające się na treść udziału:

• uprawnienia o charakterze majątkowym:

14. uprawnienie do dywidendy

15. prawo pierwszeństwa objęcia udziału z podwyższonego kapitału zakładowego

16. prawo uczestnictwa w masie likwidacyjnej

• uprawnienia korporacyjne ( organizacyjne):

• prawo uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników z głosem stanowiącym

• prawo zaskarżania uchwał zgromadzenia spółki

• prawo osobistej kontroli prowadzenia spraw spółki

• prawo występowania z roszczeniami odszkodowawczymi na rzecz spółki (actio pro socio)

Uprawnienie do dywidendy - wyraża ekonomiczny sens uczestnictwa w spółce kapitałowej. Dywidenda to część czystego zysku przeznaczonego do podziału, przypadająca danemu wspólnikowi.

Czysty zysk podlega podziałowi pomiędzy wspólników. Dysponuje nim zgromadzenie wspólników, zgromadzenie może wyłączyć zysk z podziału i przeznaczyć go na inne cele.

Prawo do dywidendy aktualizuje się gdy zgromadzenie podejmie uchwałę o przeznaczeniu czystego zysku do podziału i dopiero wtedy spółka ma zobowiązanie do wypłacenia dywidendy.

Jeżeli zaktualizuje się prawo do dywidendy, to powstaje pytanie w jakiej wysokości dywidenda się należy? → w wysokości proporcjonalnej do wartości udziałów wspólnika.

Pula środków przeznaczonych na dywidendy:

11. środki na dywidendy może stanowić czysty zysk z ostatniego roku obrotowego,

12. tzw. dywidenda skumulowana - spółka może przeznaczyć na dywidendy środki z czystego zysku, które w ubiegłych latach obrotowych zostały zatrzymane przez spółkę.

Prawo do dywidendy jest elementem udziału, przysługuje więc temu, komu przysługuje udział w chwili powstania tego prawa ( temu, komu przysługuje udział '' na dzień dywidendy'').

KSH dopuszcza możliwość wypłaty zaliczek na poczet dywidendy - zaliczka może być wypłacana za bieżący rok obrotowy, ale jeżeli spółka nie wypracuje czystego zysku, to wspólnikowi grozi możliwość obowiązku zwrotu dywidendy.

Prawo pierwszeństwa objęcia udziału z podwyższonego kapitału zakładowego.

W spółce z o. o. jest możliwość podwyższenia kapitału zakładowego. Można podnieść ilość udziałów, stworzyć nowe → wówczas wspólnicy mają pierwszeństwo ich objęcia ( chodzi o to, by nie osłabiać pozycji wspólnika w spółce).

Jest to uprawnienie, skutkiem tego faktu jest to, że wspólnik może objąć nowe udziały, ale może też nie skorzystać z tego uprawnienia. Jeżeli wspólnicy nie obejmą nowych udziałów, to wtedy dysponuje nimi zarząd. Zarząd może wyłączyć pierwszeństwo objęcia - np. gdy do spółki zostaje wprowadzony jakiś inwestor strategiczny z dużym majątkiem.

Prawo uczestnictwa w masie likwidacyjnej.

Jeżeli spółka z o. o. jest postawiona w stan likwidacji, to wówczas jej majątek podlega spieniężeniu. W pierwszej kolejności z uzyskanych pieniędzy zaspokaja się wierzycieli spółki. Pozostałe pieniądze dzieli się pomiędzy wspólników proporcjonalnie do wartości ich udziałów w spółce.

Prawo uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników z głosem stanowiącym.

Zgromadzenie wspólników jest organem uchwałodawczym, ma kompetencje w sprawach strategicznych. Każdy wspólnik ma prawo uczestnictwa w zgromadzeniu, ma ilość głosów proporcjonalną do wartości jego udziałów.

Prawo zaskarżania uchwał zgromadzenia spółki.

Jeżeli wspólnik nie zgadza się z rozstrzygnięciem zgromadzenia wspólników, to może je zaskarżyć.

Prawo osobistej kontroli prowadzenia spraw spółki.

W spółce z o. o. nie musi być ustanowiony organ nadzoru ( obligatoryjne organy to zarząd i zgromadzenie wspólników). Wspólnicy mogą osobiście kontrolować sprawy spółki. Wykonanie tego prawa polega na dostępie do dokumentów spółki ( w szczególności do ksiąg handlowych) oraz na żądaniu informacji i wyjaśnień od członków zarządu.

Prawo występowania z roszczeniami odszkodowawczymi na rzecz spółki (actio pro socio).

Legitymacja procesowa przysługuje wspólnikom, ale to powództwo jest na rzecz spółki.

Wspólnik ma możliwość złożenia powództwa o odszkodowanie jeżeli w ciągu 1-go roku od powstania szkody o jej naprawienie nie wystąpił zarząd.

W akcie erekcyjnym mogą być sprecyzowane także inne uprawnienia.

Udział jest prawem majątkowym, na jego treść składają się uprawnienia o charakterze majątkowym i o charakterze korporacyjnym. Ze względu na uprawnienia wynikające z udziałów, można dokonać klasyfikacji udziałów:

• udziały zwykłe - nie dają uprawnionemu żadnych szczególnych przywilejów ani obowiązków; jest zasada, że jeśli akt erekcyjny nie stanowi inaczej, to udziały mają charakter zwykły,

• udziały uprzywilejowane - z nich wynikają uprawnienia dalej idące niż te, które wynikają z udziałów zwykłych; np. przywilej dywidendowy - prawo do wyższej dywidendy, przywilej głosowy - prawo do większej ilości głosów niż ilość wynikająca z udziału zwykłego, prawo większego uczestnictwa w masie likwidacyjnej i inne,

• udziały obciążone - wszyscy lub niektórzy uprawnieni z udziałów są zobowiązani do okresowych świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki ( nie można wspólników obciążyć świadczeniami pieniężnymi, temu celowi służy bowiem instytucja dopłat).

INSTYTUCJA DOPŁAT:

Akt erekcyjny może nakładać na wspólników obowiązek dopłat - jest to forma pieniężnego wsparcia udzielanego spółce przez wspólników. W akcie erekcyjnym musi być oznaczony górny pułap wysokości dopłat, które wspólnik ma obowiązek wnieść.

Dopłata nie jest pożyczką, ponieważ nie podlega zwrotowi ( chyba, że uchwała zgromadzenia będzie tak stanowić, to wtedy podlega).

Dopłaty zasilają kapitał zapasowy spółki. Za ich pomocą spółce można przywrócić płynność finansową i w ten sposób uchronić spółkę przed upadłością.

OBROTY UDZIAŁAMI:

Udział jest majątkowym prawem podmiotowym, ma więc zbywalny charakter.

Udziały są zbywalne, mogą być przenoszone na inną osobę.

Są zbywalne zarówno na wypadek śmierci (mortis causa), jak i w ramach czynności między żyjącymi (inter vivios).

Udziały w spółce z o. o. podlegają dziedziczeniu.

Zbycie udziału (między żyjącymi) musi mieć formę pisemną z notarialnie poświadczonymi podpisami ( forma zastrzeżona pod rygorem nieważności - ad solemnitatem).

Forma zbycia udziału jets dowolna, tzn. zbycie udziału może nastąpić odpłatnie lub nieodpłatnie (np. w drodze umowy darowizny).

Jest też możliwość obciążenia udziału ograniczonymi prawami rzeczowymi, są nimi:

15. użytkowanie - dotychczasowy wspólnik zachowuje status wspólnika, ale traci uprawnienia z udziałów ( nie może pobierać pożytków z udziałów); uprawnienia wynikające z udziałów przechodzą na użytkownika,

16. zastaw - polega na pierwszeństwie zaspokojenia z przedmiotu zastawu; samo ustanowienie zastawu na udziałach nie pozbawia wspólnika uprawnień wynikających z udziałów, ale tylko do momentu zajęcia udziałów; od chwili zajęcia udziałów te uprawnienia wykonuje wierzyciel.

Udziały nie podlegają ucieleśnieniu w papierach wartościowych - obowiązuje zakaz ustanawiania dokumentów na udziały w spółce z o. o. Wystawienie dokumentów na udziały w spółce z o. o. jest penalizowane.

Zarząd spółki prowadzi księgę udziałów - ujawnia ona udziały i osoby, którym one przysługują. Jeżeli nastąpi obrót udziałami, to spółka musi traktować nabywcę udziałów jako wspólnika. Jeżeli zarząd odmawia wpisania nabywcy udziałów do księgi, to można tego wpisu doczodzić na drodze sądowej.

Umorzenie udziałów - hasło wywoławcze na następny wykład.

Zastępstwo  06.01.2007r.

• Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• spółka z.o.o. to spółka kapitałowa, która posiada osobowość prawną.

Art.12 KSH

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji.

Art. 37 KC

§ 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

§ 2. Rodzaje rejestrów oraz ich organizację i sposób prowadzenia regulują odrębne przepisy.

Art. 38 KC

Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

Art. 33 KC

Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

Art. 35 KC

Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także jej statut.

Art. 37 KC

§ 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

System organów spółki z.o.o.

(art.201-254 KSH)

art.201 \ oddział spółki I

art.212 oddział spółki II

art.227 / oddziała spółki III

W spółce muszą wystąpić obligatoryjnie następujące organy:

• Zgromadzenie Wspólników

• organ stworzony przez wspólników tej spółki,

• możliwość podejmowania uchwał,

• to najwyższy organ spółki;

• Zarząd Spółki

• bieżące zarządzanie majątkiem spółki i jej sprawami,

• dokonywanie czynności prawnych,

• przyjmowanie oświadczeń woli składanych przez osoby 3cie;

• Organy Nadzoru:

• Rada Nadzorcza,

• Komisja Rewizyjna

• Art.213

§ 1. Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy.

§ 2. przesłanki:

W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niż 25, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.

Pozycja zarządu w spółce z.o.o.

• skład:

artt.201

§ 3. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona.

Art. 18. 

§ 1. Członkiem zarządu może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

§ 2. Nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 ustawy.

Art. 214. 

§ 1. Członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem zarządu; 39

• przepisy szczególne mogą zawierać zakazy łączenia funkcji w spółkach z.o.o. (kapitałowych),

• wspólnicy mogą doprecyzować w umowie pewne wymogi, np. wymagać pewne doświadczenia itp.

• Funkcja Zarządu

Art. 201. 

§ 1. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.

§ 2. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków.

• Powstanie Zarządu

Art. 163. Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:   3)  powołania zarządu. Musi powstać na etapie tworzenia spółki.

Najpóźniej zarząd musi powstać do dnia, w którym został złożony wpis do KRS.

• Powołanie Zarządu

Art. 159.  (szczególną korzyścią może być zasiadanie w zarządzie)

Jeżeli wspólnikowi mają być przyznane szczególne korzyści lub jeżeli na wspólników mają być nałożone, oprócz wniesienia wkładów na pokrycie udziałów, inne obowiązki wobec spółki, należy to pod rygorem bezskuteczności wobec spółki dokładnie określić w umowie spółki.

Art.246 (pozbawienie prawa osobistego wspólnika)

§ 3. Uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy.

Art. 23.  KRS (to nie jest przeszkoda do wpisu, niedogodność zostanie usunięta)

1. Sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa.

Powołanie osoby do zarządu powoduje nabycie przez nią praw członka zarządu (prawo osobiste).

Stosunek pracy lub umowa zlecenia decyduje o stosunku podstawowym.

• Odwołanie członka zarządu

Art. 203. 

§ 1. Członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu.

§ 2. Umowa spółki może zawierać inne postanowienia, w szczególności ograniczać prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów:

• można przekazać kompetencje do członka zarządu innym podmiotom (w razie gdyby podmiot tego prawa nie wykonywał to odwołać członka zarządu mogą nadal wspólnicy),

• można doprecyzować ważne powody, dla których należy odwołać członka zarządu,

• jeżeli odwołanie jest prawem osobistym członka zarządu to wówczas wymaga się jego zgody na odwołanie;

• Kadencja członka zarządu

Kadencja to okres, na który powołanie na członka zarządu nastąpiło.

Art. 202. (co do zasady na okres roczny)

§ 1. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.

• kadencje mogą być dłuższe lub można powołać członka zarządu na okres nieoznaczony,

• kadencja może liczyć się indywidualnie dla każdego członka zarządu lub tez wspólnie dla wszystkich członków zarządu.

• Mandat członka zarządu

→ kompetencja do pełnienia funkcji członka zarządu (wykonywania prawa, które ustawodawca w KSH lub umowie spółki przewidzianej dla członka zarządu);

Wygaśniecie mandatu:

• gdy nastąpił koniec kadencji,

• art.202 § 4. Mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu,

• art.202 § 5. Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie:

• art.746 p.2 - odpowiada wówczas za szkodę jaką wyrządził spółce takim zachowaniem.

• można być wielokrotnym członkiem zarządu, chyba ze ograniczenia mamy w przepisach szczególnych, ustawowych lub umownych.

• Kompetencje zarządu

Przykładowe wyliczenie:

Art. 182.

§ 1. Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć.

§ 3. Zgody udziela zarząd w formie pisemnej. W przypadku gdy zgody odmówiono, sąd rejestrowy może pozwolić na zbycie, jeżeli istnieją ważne powody.

Art. 188. § 1. Zarząd jest obowiązany prowadzić księgę udziałów, do której należy wpisywać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania i wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a także wszelkie zmiany dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów.

Art. 199. 

§ 4. Umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników. Stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym.

§ 5. W przypadku ziszczenia się określonego w umowie spółki zdarzenia, o którym mowa w § 4, zarząd powinien powziąć niezwłocznie uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego, chyba że umorzenie udziału następuje z czystego zysku.

Art. 212. § 1. Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu.

Art. 224. Członkowie organów spółki są zobowiązani udzielać biegłemu rewidentowi żądanych wyjaśnień oraz zezwolić mu na przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki, badanie stanu kasy oraz dokonanie inwentaryzacji składników aktywów i pasywów spółki, a także udzielać mu w tym celu potrzebnej pomocy.

Art. 250. Prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników przysługuje:

  1)  zarządowi, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz poszczególnym ich członkom,

Art. 228. Uchwały wspólników, poza innymi sprawami wymienionymi w niniejszym dziale lub umowie spółki, wymaga:

1. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków;

Art. 255. § 2. Obniżenie kapitału zakładowego w trybie art. 199 § 5 wymaga uchwały zarządu i wpisu do rejestru.

Art. 199. § 4. Umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników. Stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym.

§ 5. W przypadku ziszczenia się określonego w umowie spółki zdarzenia, o którym mowa w § 4, zarząd powinien powziąć niezwłocznie uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego, chyba że umorzenie udziału następuje z czystego zysku.

Art. 258. § 1. Jeżeli umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu kapitału nie stanowi inaczej, dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. Prawo pierwszeństwa należy wykonać w terminie miesiąca od dnia wezwania do jego wykonania. Wezwania te zarząd przesyła wspólnikom jednocześnie.

Art. 264. § 1. O uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego zarząd niezwłocznie ogłasza, wzywając wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu w terminie trzech miesięcy, licząc od dnia ogłoszenia, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie. Wierzyciele, którzy w tym terminie zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni. Wierzycieli, którzy sprzeciwu nie zgłosili, uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału zakładowego.

Art. 495. § 1. Majątek każdej z połączonych spółek powinien być zarządzany przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną oddzielnie, aż do dnia zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli, których wierzytelności powstały przed dniem połączenia, a którzy przed upływem sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia o połączeniu zażądali na piśmie zapłaty.

§ 2. Za prowadzenie oddzielnego zarządu członkowie organów spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej odpowiadają solidarnie.

• Prowadzenie spraw spółki przez zarząd

Art.204 i 205 KSH

Sposób działania zarządu:

Art. 205. § 1. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.

Art. 39. KRS (tu są wszystkie ujawnione dane dotyczące spółki)

W dziale 2 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane:

  1)  oznaczenie organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu oraz osób wchodzących w jego skład, ze wskazaniem sposobu reprezentacji, a w przypadku gdy w spółkach osobowych nie ma takiego organu - wskazanie wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, a także sposobu reprezentacji; w przypadku oddziałów przedsiębiorców zagranicznych oraz głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń dane te podlegają ujawnieniu co do przedsiębiorców zagranicznych i zagranicznych zakładów ubezpieczeń, odpowiednio z uwzględnieniem odmienności struktury ich organów,

• Reprezentacja spółki przez członków zarządu

Art.205 zdanie 2 → 205 p.1 zdanie 1

Reprezentacja czynna:

• wadliwa czynność prawna gdy brakuje, np. jednego podpisu członka zarządu

 doktryna (2 poglądy)

1. przepisy o bezskuteczności zawieszonej należy stosować,

2. jeżeli jest wymagana reprezentacja łączna to nie ma w ogóle mowy o oświadczeniu woli spółki;

Reprezentacja bierna:

Art.205 § 2. Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.

• można pismo dostarczyć 1 członkowi nawet gdy mamy do czynienia z reprezentacją łączną;

art. 205 § 3. Przepisy § 1 i § 2 nie wyłączają ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ograniczają praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze.

Art. 19 KSH wymaga niekiedy, aby wszyscy członkowie zarządu podpisali się pod dokumentem przez spółkę wydawanym, np. :

Art. 164. § 1. Zarząd zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Wniosek o wpis spółki do rejestru podpisują wszyscy członkowie zarządu.

Art. 167. § 1. Do zgłoszenia spółki należy dołączyć: 2)  oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione,

Art. 262. § 2. Do zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego należy dołączyć:   3)  oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zakładowy zostały w całości wniesione.

Art. 265. § 2. Do zgłoszenia obniżenia kapitału zakładowego należy dołączyć:  3)  oświadczenie wszystkich członków zarządu stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw w terminie określonym w art. 264 § 1, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.

Prawo reprezentacji nie przysługuje zarządowi w sytuacjach szczególnych:

Art. 210. § 1. W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

• to zarząd ustanawia pełnomocników, a zgromadzenie wspólników tylko wtedy gdy ma wyraźną podstawę prawną.

Art. 253. 

§ 1. W sporze dotyczącym uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały wspólników pozwaną spółkę reprezentuje zarząd, jeżeli na mocy uchwały wspólników nie został ustanowiony w tym celu pełnomocnik.

§ 2. Jeżeli zarząd nie może działać za spółkę, a brak jest uchwały wspólników o ustanowieniu pełnomocnika, sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa wyznacza kuratora spółki.

Art. 250. Prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników przysługuje:

  1)  zarządowi

Spółka może być reprezentowana przez pełnomocnika, niekoniecznie tylko przez zarząd.

Wybór należy do zarządu.

Art. 109¹. 

§ 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

§ 2. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Art. 295. 

§ 1. Jeżeli spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie wyrządzonej jej szkody w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, każdy wspólnik może wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce.

§ 2. Na żądanie pozwanego, zgłoszone przy pierwszej czynności procesowej, sąd może nakazać złożenie kaucji na zabezpieczenie pokrycia szkody grożącej pozwanemu. Wysokość i rodzaj kaucji sąd określa według swojego uznania. W przypadku niezłożenia kaucji w wyznaczonym przez sąd terminie pozew zostaje odrzucony.

§ 3. Na kaucji służy pozwanemu pierwszeństwo przed wszystkimi wierzycielami powoda.

§ 4. Jeżeli powództwo okaże się nieuzasadnione, a powód, wnosząc je, działał w złej wierze lub dopuścił się rażącego niedbalstwa, obowiązany jest naprawić szkodę wyrządzoną pozwanemu.

Art. 208. 

§ 1. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, a umowa spółki nie stanowi inaczej do wzajemnych stosunków członków zarządu stosuje się przepisy § 2-8.

§ 2. Każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.

§ 3. Każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki.

§ 4. Jeżeli jednak przed załatwieniem sprawy, o której mowa w § 3, choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, wymagana jest uprzednia uchwała zarządu.

§ 5. Uchwały zarządu mogą być powzięte, jeżeli wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów.

§ 6. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu (art.208 p.6 dotyczy prowadzenia spraw spółki)

§ 7. Odwołać prokurę może każdy członek zarządu.

§ 8. Umowa spółki może przewidywać, że w przypadku równości głosów decyduje głos prezesa zarządu, jak również przyznawać mu określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami zarządu.

Art. 15. 

§ 1. Zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Zawarcie przez spółkę zależną umowy wymienionej w § 1 z członkiem zarządu, prokurentem lub likwidatorem spółki dominującej wymaga zgody rady nadzorczej spółki zależnej. Jeżeli spółka zależna nie ma rady nadzorczej, jest wymagana zgoda zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dominującej. Do wyrażenia zgody i skutków braku zgody stosuje się art. 17 § 1 i 2.

Art. 228. Uchwały wspólników, poza innymi sprawami wymienionymi w niniejszym dziale lub umowie spółki, wymaga:

3)  zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego,

4)  nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej,

Art. 229. Umowa o nabycie dla spółki nieruchomości albo udziału w nieruchomości lub środków trwałych za cenę przewyższającą jedną czwartą kapitału zakładowego, nie niższą jednak od 50.000 złotych, zawarta przed upływem dwóch lat od dnia zarejestrowania spółki, wymaga uchwały wspólników, chyba że umowa ta była przewidziana w umowie spółki.

Art. 17. 

§ 1. Jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna. (sankcja nieważności)

§ 2. Zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę. Potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej. (konwalidacja gdy ustawa wymaga uzyskania zgody innego organu spółki)

§ 3. Czynność prawna dokonana bez zgody właściwego organu spółki, wymaganej wyłącznie przez umowę spółki albo statut, jest ważna, jednakże nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki albo statutu.

• Organy nadzoru

Art. 212. 

§ 1. Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu.

• w przypadku gdy w spółce istnieje organ nadzorczy prawo kontroli może zostać wyłączone;

Art. 214. 

§ 1. Członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się również do innych osób, które podlegają bezpośrednio członkowi zarządu albo likwidatorowi.

§ 3. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do członków zarządu i likwidatorów spółki lub spółdzielni zależnej.

Art. 385.

§ 3. Na wniosek akcjonariuszy, reprezentujących co najmniej jedną piątą kapitału zakładowego, wybór rady nadzorczej powinien być dokonany przez najbliższe walne zgromadzenie w drodze głosowania oddzielnymi grupami, nawet gdy statut przewiduje inny sposób powołania rady nadzorczej.

§ 4. Jeżeli w skład rady nadzorczej wchodzi osoba, powołana przez podmiot określony w odrębnej ustawie, wyborowi podlegają jedynie pozostali członkowie rady nadzorczej.

§ 5. Osoby reprezentujące na walnym zgromadzeniu tę część akcji, która przypada z podziału ogólnej liczby reprezentowanych akcji przez liczbę członków rady, mogą utworzyć oddzielną grupę celem wyboru jednego członka rady, nie biorą jednak udziału w wyborze pozostałych członków.

§ 6. Mandaty w radzie nadzorczej nieobsadzone przez odpowiednią grupę akcjonariuszy, utworzoną zgodnie z § 5, obsadza się w drodze głosowania, w którym uczestniczą wszyscy akcjonariusze, których głosy nie zostały oddane przy wyborze członków rady nadzorczej, wybieranych w drodze głosowania oddzielnymi grupami.

§ 7. Jeżeli na walnym zgromadzeniu, o którym mowa w § 3, nie dojdzie do utworzenia co najmniej jednej grupy zdolnej do wyboru członka rady nadzorczej, nie dokonuje się wyborów.

§ 8. Z chwilą dokonania wyboru co najmniej jednego członka rady nadzorczej zgodnie z przepisami § 3-7, wygasają przedterminowo mandaty wszystkich dotychczasowych członków rady nadzorczej, z wyjątkiem osób, o których mowa w § 4.

§ 9. W głosowaniu określonym w § 3 i § 6 każdej akcji przysługuje tylko jeden głos bez przywilejów lub ograniczeń, z uwzględnieniem art. 353 § 3.

Art. 216. (odwołanie)

§ 1. Członków rady nadzorczej powołuje się na rok, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej.

§ 2. Uchwałą wspólników członkowie rady nadzorczej mogą być odwołani w każdym czasie.

Art. 218.  (kadencja)

§ 1. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandaty członków rady nadzorczej i komisji rewizyjnej wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka.

§ 2. W przypadku powołania członków rady nadzorczej i komisji rewizyjnej na okres dłuższy niż rok, ich mandaty wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia tej funkcji.

Art. 202. 

§ 1. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.

§ 2. W przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

§ 3. Jeżeli umowa spółki przewiduje, że członków zarządu powołuje się na okres wspólnej kadencji, mandat członka zarządu powołanego przed upływem danej kadencji zarządu wygasa równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałych członków zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

§ 4. Mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu.

§ 5. Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie.

Istota Rady Nadzorczej

Art..219 KSH

§ 1. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

Art. 231.

§ 2. Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być:

  1)  rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,

  

Art. 235. (wniosek do zarządu)

§ 1. Zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd.

§ 2. Rada nadzorcza, jak również komisja rewizyjna mają prawo zwołania zwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zarząd nie zwoła go w terminie określonym w niniejszym dziale lub w umowie spółki, oraz nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zwołanie go uznają za wskazane, a zarząd nie zwoła zgromadzenia wspólników w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia odpowiedniego żądania przez radę nadzorczą lub komisję rewizyjną.

Prawo zaskarżania uchwał:

Art. 250. Prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników przysługuje:

  1)  zarządowi, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz poszczególnym ich członkom,

Art. 252.

 § 1. Osobom lub organom spółki, wymienionym w art. 250, przysługuje prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą. Przepisu art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.

Art. 210. (reprezentacja)

§ 1. W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

Art. 15.

§ 2. Zawarcie przez spółkę zależną umowy wymienionej w § 1 z członkiem zarządu, prokurentem lub likwidatorem spółki dominującej wymaga zgody rady nadzorczej spółki zależnej. Jeżeli spółka zależna nie ma rady nadzorczej, jest wymagana zgoda zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dominującej. Do wyrażenia zgody i skutków braku zgody stosuje się art. 17 § 1 i 2.

Art. 220.  (katalog przykładowy)

Umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności stanowić, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności, oraz przekazać radzie nadzorczej prawo zawieszania w czynnościach, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu.

Art. 17. (sankcje)

§ 3. Czynność prawna dokonana bez zgody właściwego organu spółki, wymaganej wyłącznie przez umowę spółki albo statut, jest ważna, jednakże nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki albo statutu.

• Komisja Rewizyjna

- działa okresowo;

Art. 221. 

§ 1. Do obowiązków komisji rewizyjnej należy ocena sprawozdań, o których mowa w art. 231 § 2 pkt 1, i wniosków zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny, w trybie i w zakresie określonym dla wykonywania tych czynności przez radę nadzorczą.

§ 2. W spółce niemającej rady nadzorczej umowa spółki może rozszerzyć obowiązki komisji rewizyjnej.

Badanie spółki przez biegłego rewidenta:

Art. 223. Sąd rejestrowy, na żądanie wspólnika lub wspólników reprezentujących co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego, może, po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia, wyznaczyć podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki.

Art. 224. Członkowie organów spółki są zobowiązani udzielać biegłemu rewidentowi żądanych wyjaśnień oraz zezwolić mu na przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki, badanie stanu kasy oraz dokonanie inwentaryzacji składników aktywów i pasywów spółki, a także udzielać mu w tym celu potrzebnej pomocy.

Art. 225. Biegły rewident składa swoje sprawozdanie sądowi rejestrowemu, który przesyła jego odpis żądającemu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki, zarządowi i radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Sprawozdanie to powinno być odczytane w całości na najbliższym zgromadzeniu wspólników.

Art. 226. 

§ 1. Wynagrodzenie biegłego rewidenta określa sąd rejestrowy.

§ 2. Koszty badania rachunkowości oraz działalności spółki ponosi żądający.

§ 3. Jeżeli badanie, o którym mowa w § 2, wykaże nadużycie, niekorzystne dla spółki działanie lub rażące naruszenie prawa bądź umowy spółki, żądający tego badania ma prawo żądać od spółki zwrotu kosztów przeprowadzonego badania.

1.01.07r.

UMORZENIE UDZIAŁU

W spółce z o. o. nie ma instytucji wypowiedzenia umowy spółki, chyba że jest klauzula w akcie erekcyjnym.

Pewnym sposobem wyjścia ze spółki jest zbycie udziałów, ale nie ma pewności, że znajdzie się nabywca.

Istotą umorzenia udziału jest unicestwienie udziału. Udział umorzony przestaje istnieć, wygasa jako prawo podmiotowe.

2 sposoby umorzenia udziałów:

• dobrowolne - umorzenie za zgodą wspólnika, którego udziały podlegają umorzeniu

• przymusowe - zgoda wspólnika nie jest wymagana, udziały umarza się bez zgody wspólnika

Ad 1)

Między spółką a wspólnikiem musi być koncept. W przepisach nie ma przesłanek dobrowolnego umorzenia, są one uzgadniane między stronami.

Ad 2)

Co do umorzenia przymusowego prawo jest bardziej rygorystyczne i żąda, by akt erekcyjny wskazywał przesłanki umorzenia udziałów.

W zamian za umorzony udział wspólnikowi należy się ekwiwalent pieniężny (wynagrodzenie), bo przecież udział wspólnik otrzymuje w zamian za wniesiony wkład.

Wynagrodzenie pieniężne za umorzone udziały wyznacza się wg wartości bilansowej (księgowej) → przy założeniu, że udziały są równe aktywa pomniejszamy o zobowiązania i uzyskaną różnicę dzielimy przez ilość udziałów.

Środki na wynagrodzenie spółka może czerpać z czystego zysku lub z kapitału zakładowego.

• umorzenie udziałów z czystego zysku:

13. środki na wynagrodzenie czerpie się z czystego zysku bieżącego roku obrotowego albo z czystego zysku z lat poprzednich, który został zatrzymane w majątku spółki

• umorzenie udziałów z kapitału zakładowego:

17. takiemu umorzeniu musi towarzyszyć zmiana aktu erekcyjnego dotycząca obniżenia kapitału zakładowego.

Wysokość kapitału zakładowego może być podwyższona lub obniżona ( w spółce z o. o. jest limit do 50 tysięcy zł).

Kapitał można podwyższyć do dowolnej wysokości. Następstwem podwyższenia kapitału zakładowego jest wzrost majątku spółki. Podwyższenie kapitału z reguły polepsza sytuację wierzycieli.

Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić w 2 trybach:

• podwyższenie kapitału w trybie zwykłym - podwyższenie poprzez zmianę aktu erekcyjnego (odpowiednią klauzulę w akcie erekcyjnym)

• podwyższenie kapitału w trybie uproszczonym - podwyższenie bez zmiany aktu erekcyjnego; jest możliwe tylko wtedy gdy akt erekcyjny przewiduje taką możliwość określając wysokość podwyższenia (górny pułap podwyższenia) ; ten tryb obniża koszty, bo nie jest potrzebny akt notarialny tylko zwykła uchwała wspólników

Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić 2-ma sposobami:

• podwyższenie nominalnej wartości udziałów istniejących - gdy wspólnicy nie zamierzają zmieniać składu osobowego ( skład osobowy się nie zmienia, zmianie ulega tylko wartość udziałów)

• stworzenie nowych udziałów - nowe udziały mogą być objęte przez dotychczasowych wspólników lub przez inne osoby

13. w tym wypadku skład osobowy może się zmienić, ale nie musi

14. dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa objęcia nowych udziałów z podwyższonego kapitału

15. jak dotychczasowy wspólnik nie skorzysta z prawa pierwszeństwa, to zarząd może przeznaczyć te udziały wedle swego uznania

16. jeśli podwyższenie następuje poprzez stworzenie nowych udziałów, to zarząd może wyłączyć prawo pierwszeństwa ( np. gdy w grę wchodzi tzw. inwestor strategiczny, który ma polepszyć sytuację spółki)

Możliwe jest także podwyższenie kapitału ze środków własnych spółki (np. z kapitału zapasowego). Spółka może tworzyć inne fundusze niż kapitał zakładowy i z nich może podwyższyć wysokość kapitału zakładowego. Tanie podwyższenie jest tylko zabiegiem bilansowym (polega na przesunięciu środków z kapitału własnego w bilansie) → wówczas wspólnikom podwyższa się wartość ich udziałów lub dodaje się im nowe, proporcjonalnie do ich wkładów.

Obniżenie kapitału zakładowego:

Obniżeniu kapitału zakładowego może towarzyszyć uszczuplenie majątku spółki i pogorszenie sytuacji wierzycieli spółki.

Obniżenie kapitału może nastąpić tylko przez zmianę aktu erekcyjnego.

Kapitał zakładowy nie może być obniżony poniżej 50-ciu tys. zł.

Obniżeniu kapitału towarzyszy szczególna procedura:

• zarząd musi ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym fakt obniżenia kapitału, a jeśli akt erekcyjny przewiduje inne pismo, to musi to ogłosić także w tym piśmie i wezwać wierzycieli do zgłoszenia sprzeciwu w terminie 3 m-cy

• jeżeli wierzyciele nie zgłoszą sprzeciwu to wówczas jest możliwość sądowej rejestracji obniżenia kapitału

• jeżeli wierzyciele zgłoszą sprzeciwy, to sądowa rejestracja obniżenia jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy najpierw zaspokoi się wierzycieli lub gdy wierzytelności sie zabezpieczy (jeżeli nie są jeszcze wymagalne)

Wpis wysokości kapitału zakładowego do rejestru ma charakter konstytutywny. Sama uchwała dotycząca obniżenia kapitału nie wystarcza, wysokość kapitału musi zostać wpisana do rejestru przedsiębiorców.

SPÓŁKA AKCYJNA

Ma wiele podobnych elementów jak spółka z o. o.

Jest to spółka handlowe, jej status prawny jest uregulowany w KSH. Bezpośrednio spółki akcyjnej dotyczą artykuły 301 - 490 KSH. W kwestiach nie uregulowanych tymi przepisami do spółki akcyjnej stosuje się ogólne przepisy o spółkach handlowych (11 - 21 KSH), a w dalszej kolejności przepisy najbardziej ogólne (art. 1 - 6KSH).

W kwestiach nie uregulowanych KSH do spółki akcyjnej stosuje się KC.

I.

Unormowania dotyczące spółek akcyjnych mają charakter imperatywny.

Art. 304 § 3 KSH - Statut może zawierać postanowienia odmienne, niż przewiduje ustawa, jeżeli ustawa na to zezwala. - domniemanie imperatywnego charakteru przepisów dotyczących spółek akcyjnych.

II.

Spółka akcyjna to modelowa spółka kapitałowa. Posiada wszystkie 11 cech modelowej spółki kapitałowej.

III.

Spółka akcyjna może być wieloosobowa lub jednoosobowa. Wieloosobowo lub jednoosobowo może zostać zawiązana, lub stać się taką w związku z obrotem akcjami.

IV.

Spółka akcyjna może być zawiązana w każdym prawnie dozwolonym celu (np. cel charytatywny, naukowy, oświatowy i inne).

Z reguły spółki akcyjne mają statut przedsiębiorcy, ale nie muszą być przedsiębiorcami.

V.

Istnieją 2 rodzaje spółek akcyjnych:

zwykłe (zwane też prywatnymi) - definicja zwykłej spółki akcyjnej nie istnieje w przepisach; zwykła spółka akcyjna to taka, która nie jest publiczną spółką akcyjną

publiczne - publiczna spółka akcyjna to taka, której akcje choćby jednej emisji zostały dopuszczone do publicznego obrotu instrumentami finansowymi

17. dopuszczenie akcji spółki do publicznego obrotu jest nie tylko jej aktem, ale następuje w trybie administracyjno - prawnym, na podstawie decyzji komisji papierów wartościowych i giełd (ta komisja dopuszcza akcje spółki do publicznego obrotu)

18. obrót pierwotny - oferta nabycia akcji pochodzi od ich emitenta lub subemitenta usługowego (biura maklerskie)

19. obrót wtórny - oferentem nabycia akcji jest inna osoba niż emitent lub subemitent usługowy

20. aby spółka akcyjna uzyskała status spółki publicznej, jej akcje muszą być dopuszczone tylko do obrotu pierwotnego ; już na skutek dopuszczenia akcji spółki do obrotu pierwotnego spółka akcyjna zyskuje status spółki publicznej

Nabycie statusu spółki publicznej:

Spółka akcyjna nigdy nie zaistnieje od samego początku jako spółka publiczna. Dopiero w trakcie swojego istnienia może stać się spółką publiczną.

Skutki nabycia statusu spółki publicznej:

• znajdują zastosowanie szczególne unormowania dotyczące spółek publicznych - 3 ustawy z 2 lipca 2005r. : o ofercie publicznej, o obrocie instrumentami finansowymi, o nadzorze nad obrotem instrumentami finansowymi

• dematerializacja akcji - akcja przybiera postać zapisu w systemach informatycznych na rachunku papierów wartościowych, ale ma walory normalnego papieru wartościowego

• dematerializacja obrotu akcjami - przeniesienie akcji nie wymaga wydania dokumentu (nie jest czynnością realną), bo akcja nie funkcjonuje jako dokument

IV.

Podobnie jak w spółce z o. o., spółka akcyjna ma pewne stadia i formy ustrojowe.

• stan przedspółki:

9. proces tworzenia spółki akcyjnej zaczyna się od ustanowienia statutu spółki, ale nie jest to początek bytu prawnego tej spółki (nie jest równoznaczne z jej zawiązaniem)

10. zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia całego kapitału zakładowego spółki

11. spółka akcyjna pozostaje w stanie przedspółki do chwili objęcia całego kapitału zakładowego, od tego momentu spółka zaczyna istnieć jako spółka w organizacji

• stan spółki w organizacji:

9. spółka akcyjna istnieje jako spółka w organizacji od momentu objęcia całego kapitału zakładowego do momentu sądowej rejestracji

• stan spółki właściwej:

9. spółka jest w stanie spółki właściwej od momentu sądowej rejestracji

10. pozostaje w stadium spółki właściwej do chwili ogłoszenia upadłości lub likwidacji i wykreślenia z rejestru

Regulacja przedspółki:

art. 323 § 4 KSH - Do chwili ustanowienia zarządu spółka w organizacji jest reprezentowana przez wszystkich założycieli działających łącznie albo przez pełnomocnika ustanowionego jednomyślną uchwałą założycieli. - założycieli łączy już stosunek prawny, bo podpisali oni statut

Są różne poglądy dotyczące tego, jak należy traktować przedspółkę:

• przedspółkę należy traktować jako spółkę cywilną, której celem jest zawiązanie spółki akcyjnej ( zdaniem dr Gordona nie jest to pogląd trafny)

• przedspółka to swoisty stosunek prawny, którego nie da się zakwalifikować do nazwanego stosunku prawnego

Do przedspółki stosuje się przepisy dotyczące spółki w organizacji.

Stadium spółki w organizacji - art. 11 KSH - spółka w organizacji istnieje jako ułomna osoba prawna.

Stan spółki właściwej - spółka jest osobą prawną od chwili wpisu do rejestru przedsiębiorców.

V.

Tworzenie spółki akcyjnej (elementy):

7. ustanowienie statutu spółki

8. akty zawiązania spółki

9. objęcie całego kapitału zakładowego

10. pokrycie kapitału zakładowego do wysokości określonej w statucie, nie mniejszej niż czwarta jego część

11. ustanowienie władz spółki

12. sądowa rejestracja spółki

Ad 1) ustanowienie statutu spółki

Ustanowienie statutu spółki jest punktem wyjścia, należy do założycieli.

Brak jest ograniczeń podmiotowych co do założycieli spółki akcyjnej - mogą nimi być osoby fizyczne, osoby prawne i ułomne osoby prawne ( w różnej konfiguracji). Spółkę akcyjną może zawiązać jedna osoba.

Ograniczenie - jedynym założycielem spółki akcyjnej nie może być jednoosobowa spółka z o. o. ( ale jednoosobowa spółka z o. o. może być współzałożycielem spółki akcyjnej!).

Jednoosobowa spółka z o. o. może być jedynym akcjonariuszem spółki akcyjnej, jeśli odpadną pozostali wspólnicy.

Statut ma charakter umowy. Statut wraz z aktami zawiązania tworzą umowę założycielską spółki akcyjnej.

Statut spółki akcyjnej można określić jako tzw. lex contractus , prawo umowne.

Statut spółki akcyjnej musi spełniać pewne wymogi co do treści (pewne minimum postanowień):

• klauzule bezwzględnie konieczne:

2. muszą być ujęte w statucie, brak którejkolwiek odbiera aktowi walor statutu (tzw. statut nieważny), są to:

• określenie firmy i siedziby

• określenie przedmiotu działalności spółki

• określenie wysokości kapitału zakładowego

• określenie stopnia pokrycia kapitału zakładowego przed sądowa rejestracją spółki

• określenia wartości nominalnej i ilości akcji składających się na kapitał zakładowy

• wskazanie charakteru akcji (imienne, na okaziciela)

• co najmniej minimalna liczba członków zarządu i rady nadzorczej

• organ lub osoby umocowane do powoływania zarządu lub rady nadzorczej

• imiona i nazwiska lub firmy i siedziby założycieli

Wymogi co do formy - statut musi mieć formę aktu notarialnego, jest to forma zastrzeżona ad solemnitatem (pod rygorem nieważności)

Ad 2) akty zawiązania spółki

Akty zawiązania warunkują możliwość korzystania w danej spółce z określonych instytucji lub konstrukcji klauzul.

Wyróżniamy następujące rodzaje klauzul:

3. klauzule uruchamiające działanie określonych przepisów KSH w stosunku do danej spółki (np. klauzule o możliwości wypłaty zaliczek na poczet dywidendy, klauzule o umorzeniu akcji)

4. klauzule zawierające unormowania odmienne od dyspozytywnych przepisów KSH (np. klauzula mówiąca, że spółka została zawiązana na czas określony/nieokreślony)

5. klauzule w kwestiach, które nie są objęte przez KSH, ale zostały uznane za doniosłe przez założycieli spółki (np. klauzula o obowiązku pozostawania wspólników w stosunku pracy ze spółką)

6. klauzule niekonieczne - nie mają wpływu ani na ważność statutu ani na możliwość uruchomienia określonych instytucji, np. klauzule zawierające powielenie przepisów prawa

Ustanowienie statutu powoduje powstanie przedspółki i daje podstawę do sporządzenia aktów zawiązania.

Akty zawiązania to oświadczenia osób przystępujących do spółki, w których wyrażają one zgodę na wejście do spółki i objęcie określonej ilości akcji.

Założyciele nie muszą obejmować wszystkich akcji w spółce, nie muszą w ogóle ich obejmować.

Oświadczenia mogą być złożone w odrębnych aktach notarialnych (ale nie w treści statutu).

Statut wraz z aktami zawiązania tworzy umowę spółki akcyjnej.

Ad 3) objęcie całego kapitału zakładowego

Objęcie całego kapitału zakładowego formalnie następuje w aktach zawiązania.

Istota objęcia akcji składa się na kapitał zakładowy, oznacza czynność prawną o charakterze zobowiązującym, polegającą na wniesieniu wkładów na pokrycie akcji.

Cały kapitał zakładowy musi zostać objęty.

Zawiązanie spółki następuje z chwilą, gdy objęta zostaje ostatnia wolna akcja.

Ad 4) pokrycie kapitału zakładowego do wysokości określonej w statucie, nie mniejszej niż czwarta jego część

Pokrycie kapitału zakładowego to czynność prawna o charakterze rozporządzającym wynikająca z objęcia kapitału.

Minimalny pułap pokrycia → co najmniej do wysokości ¼ - tej.

Statut musi określać do jakiej wysokości kapitał zakładowy wymaga pokrycia.

Ad 5) ustanowienie władz spółki

Władze spółki akcyjnej:

• walne zgromadzenie - tworzą je wszyscy akcjonariusze z mocy samego prawa

• rada nadzorcza \

• zarząd / rada i zarząd to władze spółki

Ad 6) sądowa rejestracja spółki

Dla swojego zawiązania spółka akcyjna wymaga sądowej rejestracji w rejestrze przedsiębiorców, który jest elementem KRS.

Spółka akcyjna podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców bez względu na to czy jest przedsiębiorcą czy nie jest.

Wpis jest poprzedzony postępowaniem rejestrowym. Sąd bada w nim zgodność tworzenia spółki z przepisami prawa. Jeżeli jest pozytywne, to sąd orzeka postanowieniem o wpisaniu spółki do rejestru. Jeżeli w procesie tworzenia spółki są uchybienia, to sąd wzywa do usunięcia braków w określonym terminie. Usunięcie braków w terminie to podstawa wpisu, a jak braki nie zostaną usunięte, to sąd odrzuca wniosek o wpis.

Różnice między spółką akcyjną, a spółką z o. o.:

4. rozdzielenie aktu erekcyjnego na statut i akty zawiązania

5. w procesie tworzenia spółki akcyjnej cały kapitał nie musi zostać objęty

STRUKTURA KAPITAŁU SPÓŁKI AKCYJNEJ:

Substratem jest kapitał zakładowy.

Kapitał zakładowy to wyrażona w pieniądzu kwota, której równowartość wspólnicy zobowiązani są wnieść do spółki i która nie może być wyprowadzona z majątku spółki na rzecz wspólników tak długo, jak spółka istnieje.

1) Kapitał zakładowy zawsze musi być wyrażony w pieniądzu. Może być pokrywalny wkładem pieniężnym lub aportami ( a nawet samymi aportami).

• Kapitał ma być wyrażony w pieniądzu będącym oficjalnym środkiem płatniczym - czyli w złotym polskim.

• Jest to kwota, 'której równowartość'', a nie kwota ''którą'' wspólnicy mają wnieść do spółki → do spółki z o. o. można więc wnieść aport, a nie tylko wkłady pieniężne.

• Zasada trwałości kapitału zakładowego - majątku spółki z o. o. nie można uszczuplić w taki sposób, by jego wartość była niższa od kapitału zakładowego.

Kapitał zakładowy pełni dwie funkcje:

14. funkcja gospodarcza - wkład wnoszony na poczet kapitału to baza majątkowa dla działalności spółki

15. funkcja zabezpieczająca ( gwarancyjna) - kapitał zakładowy jest pomyślany jako prawny instrument zabezpieczenia interesów wierzycieli spółki akcyjnej ; spółka akcyjna jako osoba prawna sama odpowiada za swoje zobowiązania, więc taki instrument po prostu musi istnieć.

Spółka akcyjna sama ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania.

W spółce akcyjnej kapitał zakładowy ujmuje się po stronie pasywów ( jak w spółce z o. o.).

Kapitał zakładowy realnie nie istnieje.

Minimalny pułap kapitału zakładowego w spółce akcyjnej to 500 tysięcy zł ( w spółce z o. o. - 50 tysięcy zł).

Sankcją za niedostosowanie kapitału do tej wysokości jest rozwiązanie spółki. Sąd może orzec rozwiązanie spółki akcyjnej, ale nie musi ( sąd ma tylko możliwość rozwiązania spółki).

Wkłady na poczet kapitału zakładowego mogą mieć tylko kapitałowy charakter. Oznacza to, że do spółki akcyjnej nie można wnieść klienteli czy świadczenia usług.

W grę wchodzą tylko wkłady pieniężne i aporty.

Obowiązek wniesienia wkładów na objęcie akcji ciąży na wspólnikach. Ekwiwalentem wkładów jest akcja.

AKCJA (termin niejednolity):

• akcja to ułamkowa część kapitału zakładowego - kapitał zakładowy dzieli się na akcje

3. akcja jako ułamkowa część kapitału zakładowego musi mieć wartość nominalną nie mniejszą niż 1 grosz

4. akcje muszą mieć równą wartość nominalną i to bez względu na emisję

5. w przypadku emisji nowych akcji ich objęcie może następować wedle ceny emisyjnej wyższej od wartości nominalnej akcji (chodzi tutaj o ochronę dotychczasowych akcjonariuszy)

6. akcje nie muszą mieć równej ceny emisyjnej → agio - nadwyżka ceny nad wartością akcji; agio musi być płacone w pełnej wysokości, nawet gdy wpłaty na akcje są dokonywane ułamkowo; agio zalicza się na poczet kapitału zapasowego spółki

• akcja to prawo podmiotowe, obejmujące swoim zakresem ogół uprawnień spółkowych oraz pakiet wartościowy, w którym ucieleśnia się akcja jako prawo podmiotowe ( czyli papier wartościowy) - jest to znaczenie podstawowe terminu akcja

• akcja jako prawo podmiotowe ma wartość taką, jaką jest wartość nominalna akcji jako papieru wartościowego

UPRAWNIENIA Z AKCJI - hasło wywoławcze na następny wykład

---