PRAWO CYWILNE

14.02.2010 r.

Prawo cywilne - to gałąź prawa regulująca stosunki majątkowe i niemajątkowe pomiędzy równorzędnymi podmiotami.

Stosunki majątkowe to te, których podmiotem jest interes natury ekonomicznej.

Stosunki niemajątkowe to takie, których podmiotem są dobra nie mające bezpośredniej wartości ekonomicznej. Jednak dość często są one ściśle powiązane ze stosunkami majątkowymi ( naruszenie tzw. dóbr osobistych człowieka, np. zdrowie, cześć, wolność może być połączone z poważnym uszczerbkiem majątkowym dla danej osoby).

Podmiotami stosunków cywilno prawnych są: osoby fizyczne, czyli ludzie i osoby prawne - sztuczne organizmy stworzone przez człowieka oraz tzw. ułomne osoby prawne.

Dla stosunków cywilno - prawnych charakterystyczna jest zasada równorzędności stron, tzn., że żadna ze stron nie jest podporządkowana drugiej.

Źródła prawa cywilnego

Pojęcie źródeł prawa nie jest jednolite. Najczęściej jednak przez to pojęcie rozumie się akty wydawane przez organy do tego upoważnione z których wynikają normy prawne. W naszym państwie stanowienie prawa należy do Parlamentu czyli sejmu i Senatu. Źródłami powszechnie obowiązującymi są:

- Konstytucja,

- Ustawy,

- Ratyfikowane umowy międzynarodowe,

- Rozporządzenia,

- Akty prawa miejscowego,

Najważniejszym źródłem PC jest Kodeks Cywilny, ustawa z 23.04.1964 r., (wszedł w życie 1.01.1965r.)

Systematyka Kodeksu Cywilnego

Ustawa o księgach wieczystych i hipotece - 6.07.1982r.

Ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych.

Ustawa o wynalazczości.

Ustawa o znakach towarowych.

Ustawa o własności lokali. I inne

W PC ważną ale jedynie pomocniczą rolę odgrywają takie źródła jak:

• Zwyczaj - pełna, stała praktyka stosowana przez daną społeczność, jednakowe postępowanie w tych samych lub zbliżonych okolicznościach.

• Orzecznictwo sądu - jest to pomocnicze źródło prawa ( nie można go brać ) jako podstawy rozstrzygania konkretnych spraw, bowiem zadaniem sądu nie jest tworzenie prawa lecz stosowanie norm prawnych do konkretnych stosunków społecznych, wypowiedzi sądowe zawierają jedynie interpretacje poszczególnych norm a nie tworzą prawa dla konkretnej sytuacji.

• Zasady współżycia społecznego - czyli pewne normy społeczne, których przestrzeganie jest naszym obowiązkiem bowiem są one ważne dla określonych stosunków społecznych. Zasady te zapewniają normom prawnym pewien rodzaj elastyczności, bowiem jest to dostosowanie norm prawnych do realnych zjawisk społecznych.

Stosunek cywilno - prawny - to stosunek społeczny regulowany normami PC, ma on następujące elementy:

1. strony ( podmioty ) tego stosunku,

2. przedmiot tego stosunku to wszystko na co skierowane są prawa i obowiązki podmiotów tego stosunku, podmiotem stosunku jest więc określone zachowanie jego uczestników, np. zapłacenie ceny, wydanie rzeczy,

3. prawo podmiotowe ( uprawnienia ) to możliwość domagania się konkretnego zachowania wynikającego z prawa,

4. obowiązek będący korelatem (odpowiednikiem ) tego prawa

Stosunki cywilno - prawne charakteryzuje równość ( równorzędność ) podmiotów tych stosunków, oraz to, że są one kształtowane ( przeważającej mierze, jednak nie zawsze) decyzjami samych podmiotów tych stosunków.

27.02.2010 r.

Podmioty stosunków cywilno - prawnych

Podmiotami stosunków cywilno - prawnych są:

1. Osoby fizyczne.

2. Osoby prawne.

3. Tzw. ułomne osoby prawne.

1. Osoba fizyczna.

Osobą fizyczna jest każdy człowiek od chwili urodzenia do śmierci ( lub uznania za zmarłego ).

Człowiek od momentu urodzenia wyposażony jest w zdolność prawną tzn. w zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków na obszarze prawa cywilnego.

Drugim ważnym atrybutem osoby fizycznej jest zdolność do czynności prawnych, czyli zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych. Jest to możliwość zawierania umów, dokonywania jednostronnych czynności prawnych, np. sporządzenie testamentu w sposób prawnie skuteczny. Tutaj osoba fizyczna działa za pomocą własnych oświadczeń woli.

Żeby być właścicielem rzeczy wystarczy zdolność prawna, ale aby tę rzecz sprzedać w sposób prawnie ważny i skuteczny w drodze własnego oświadczenia woli trzeba mieć zdolność do czynności prawnych.

W polskim prawie cywilnym przewiduje się 3 możliwe sytuacje:

1. Pełna zdolność do czynności prawnych.

Przyznana jest osobom pełnoletnim, które nie zostały ubezwłasnowolnione. Co do zasady pełnoletni jest człowiek, który ukończył 18 rok życia. Wcześniej pełnoletniość uzyskuje kobieta, która za zgodą sądu rodzinnego wstąpi w związek małżeński. ( Art. 10 KC ).

Osobom mającym pełną zdolność do czynności prawnych przysługuje kompetencja do samodzielnego dokonywania wszelkich dopuszczalnych w świetle obowiązującego prawa, czynności prawnych.

Wiek	Ubezwłasnowolnienie
Brak 0 - 13	Całkowite
Ograniczona 13 - 18	Częściowe
Pełna 18 -	-

2. Ograniczona zdolność do czynności prawnych.

Dotyczy osób, które ukończyły 13 r. ż., a nie SA jeszcze pełnoletnie oraz osób, które zostały częściowo ubezwłasnowolnione.

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych charakteryzują 3 cechy:

- brak kompetencji do dokonywania pewnych rodzajów czynności prawnych, np. osoba taka nie może sporządzić prawnie ważnego testamentu,

- system kontroli nad dokonywaniem określonych postaci czynności prawnych. Polega on na tym, że do pewnych czynności prawnych wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego tej osoby,

- pełna kompetencja do dokonywania pozostałych czynności prawnych.

3. Brak zdolności do czynności prawnych.

Odnosi się do osób, które nie ukończyły lat 13 oraz do osób całkowicie ubezwłasnowolnionych.

Czynności prawne dokonywane przez te osoby SA bezwzględnie nieważne. W Art. 14 par. 2 ustawodawca dla złagodzenia ujemnych następstw nieważności czynności prawnych dokonywanych przez osoby niezdolne do czynności prawnych wprowadza możliwość podejmowania, zawierania umów w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.

Warunkowa zdolność prawna.

Została przyznana dziecku poczętemu lecz nienarodzonemu, tzw. nasciturusowi ( mającemu się urodzić ). O ile spełni się jeden warunek, tzn. dziecko urodzi się żywe.

Ubezwłasnowolnienie

To ograniczenie zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej na mocy orzeczenia sądu. Może być ono całkowite lub częściowe, sąd orzeka je jeżeli człowiek w skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych ( pijaństwo, narkomania ) nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem.

28.02.2010 r.

Uznanie za zmarłego

Zaginięcie osoby fizycznej niesie za sobą istotne powikłania życiowe i prawne dla członków rodziny tej osoby. Stąd też z Kodeksie Cywilnym Art. 29 - 32 zostało uregulowane uznanie za zmarłego.

Uznać za zmarłą możemy osobę zaginioną jeżeli minęło 10 lat od końca roku kalendarzowego , w którym wg istniejących informacji jeszcze ta osoba żyła.

Nie można uznać za zmarłego przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat 23.

Gdyby w chwili uznania za zmarłego, zaginiony ukończył lat 70 wystarczy upływ 5 lat.

Dobra osobiste

( Art. 23 - 24 KC )

To wysoko cenione wartości obejmujące fizyczną i psychiczną integralność człowieka, są one atrybutem każdej osoby fizycznej. Są nieodłącznie związane z człowiekiem bez względu na stan jego psychiki. Są to dobra niemajątkowe. Nie da się ich wyrazić w pieniądzu, chodź pośrednio mogą wpływać na sytuację ekonomiczną człowieka.

Art. 23 KC zawiera nie wyczerpujący wykaz tych dóbr: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, itp.

Są to dobra niezbywalne i niedziedziczne. Gasną wraz ze śmiercią podmiotu uprawnionego.

Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

6.03.2010 r.

2. Osoba prawna

Osoba prawna to podmiot prawa cywilnego, sztuczny twór stworzony przez człowieka dla zrealizowania określonych celów.

Jest to jednostka organizacyjna, wyposażona w zdolność prawną, tzn. może mieć swoje prawa i obowiązki, które nabywa lub zbywa we własnym imieniu.

Jednostki te mają odrębne od innych osób fizycznych i prawnych majątek, którym odpowiadają za nie wykonanie zobowiązań.

Jednostka organizacyjna aby mogła być uznana za osobę prawną musi mieć:

1. element ludzki,

2. element majątkowy,

3. element organizacyjny - ma określoną strukturę a przede wszystkim są wskazane organy, które w imieniu osoby prawnej wykonują wszelkie jej czynności.

Nie ma jednolitego sposobu tworzenia osób prawnych.

Osobę prawną w obrocie indywidualizuje nazwa, która tworzona jest w akcie erekcyjnym. Siedziba jest odpowiednikiem miejsca zamieszkania osoby fizycznej.

Art. 41 KC wskazuje, że siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której znajduje się organ zarządzający danej osoby prawnej.

Organ - osoba prawna działa przez swoje organy.

Struktura organizacyjna danej osoby prawnej przewiduje określony rodzaj organu oraz wyznaczone jemu kompetencje i zakres działania.

7.03.2010 r.

Dobra osobiste osoby prawnej podlegają ochronie na podstawie Art. 43 KC np dobra sława, nazwa, nietykalność pomieszczeń, tajemnica korespondencji.

Rodzaje osób prawnych

1. Skarb Państwa - to samo państwo występujące w charakterze podmiotu cywilno - prawnego. Państwo realizuje szereg funkcji własnych i dość często wymaga to korzystania z mienia ( własności innych praw majątkowych ).

Jako odrębna osoba prawna Skarb Państwa sam odpowiada za swoje zobowiązania. Skarb Państwa działa przez jednostki organizacyjne, gdzie kierownicy tych jednostek zarządzają powierzanym im mieniem oraz reprezentują Skarb Państwa w stosunkach cywilno - prawnych

2. Jednostki samorządu terytorialnego; które na podstawie Konstytucji mają osobowość prawną.

3. Korporacyjne osoby prawne, np. stowarzyszenia, partie polityczne, spółki handlowe, spółdzielnie- cechuje je funkcjonowanie członków w strukturze organizacyjnej. Członkowie ci przez wniesienie składek tworzą majątek.

4. Fundacyjne - założyciel ( fundator ) wyposaża osobę prawną w majątek, określa jej strukturę organizacyjną i cele działania, np. fundacje.

Osoby prawne posiadają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Jako dwie odrębne instytucje.

3. Tzw. ułomne osoby prawne.

W stosunkach prawnych pojawiają się jednostki organizacyjne, którym przepisy prawne nie przyznają osobowości prawnej, chociaż wskazują na pewne ich wyodrębnienie. Podmioty te mogą we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania oraz pozywać i być pozywanym. Przykładami ułomnych osób prawnych są: spółka jawna, wspólnota mieszkaniowa, stowarzyszenie zwykłe, spółka komandytowa.

Czynności prawne

Czynność prawna to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku cywilno - prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli. Jest to działanie celowe, ukierunkowane na określony skutek prawny.

Istotnym elementem każdej czynności prawnej jest oświadczenie woli ( co najmniej jedno ) w rozumieniu prawa cywilnego jest to taki przejaw woli, który w sposób dostateczny wyraża zamiar wywołania skutku prawnego.

Oświadczenie woli nie musi być skierowane do innych osób.

Czynność prawna pociąga za sobą nie tylko te następstwa, które strony zamierzały i wyraziły w swoich oświadczeniach woli, ale również te, które są automatyczną ich konsekwencją.

Wśród czynności prawnych dokonuje się podziału na:

1. Czynności jednostronne czyli takie, gdzie do dokonania danej czynności wystarcza złożenie oświadczenia woli przez jedną osobę, np. testament, wypowiedzenie umowy, odrzucenie spadku.

2. Czynności dwustronne - to takie gdzie do ich dokonania konieczne jest zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron. Są to po prostu umowy.

- Czynności prawne rozporządzające - powodujące przeniesienie jakiegoś prawa majątkowego na inną osobę, jego zniesienie lub obciążenie.

- Czynności prawne zobowiązujące - zawierają zobowiązanie do dokonania pewnego świadczenia w przyszłości.

Przesłanki ważności czynności prawnych.

Czynność prawna aby była ważna i w pełni skuteczna ( aby wywoływała zamierzone skutki prawne) powinna odpowiadać określonym wymaganiom ( przesłankom ważności ).

1. Osoba dokonująca czynności prawnej musi posiadać zdolność do czynności prawnych.

2. Czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawą oraz z zasadami współżycia społecznego.

3. Czynność należy dokonać w przewidzianej dla niej formie.

4. czynność prawna powinna być wolna od wad.

W razie braku którejś z wyżej wymienionych przesłanek czynność prawna jest nieważna.

Wyróżniamy 2 rodzaje nieważności:

1. Bezwzględna - to najostrzejsza sankcja na którą może powoływać się każdy. Bezwzględnie nieważne są czynności prawne sprzeczne z ustawą lub z zasadami życia społecznego, czynności dokonane bez zachowania wymaganej formy, dokonane przez osobę nie posiadającą zdolności do czynności prawnych.

Nieważność ta łączy się również z niektórymi wadami oświadczeń woli , np. brak świadomości.

2. Względna - oznacza przysługującą stronie możność uchylenia się od skutków dokonanej czynności prawnej. Czynność prawna nie jest więc nieważna z mocy samego prawa ale dopiero wówczas, gdy wystąpimy o jej unieważnienie z uzasadnionych względów.

Wady oświadczenia woli.

To pewne nieprawidłowości, które dotyczą składania oświadczenia woli. Wadliwość da pociąga za sobą ujemne skutki dla czynności prawnej.

KC wyróżnia 4 wady oświadczenia woli:

1. Brak świadomości lub swobody ( Art. 82 KC )- polega na tym, że osoba składająca oświadczenie woli znajduje się w stanie psychicznym odbiegającym od normalności. Stan taki może być spowodowany np. chorobą psychiczną, przejściowym zakłóceniem świadomości po spożyciu alkoholu lub innych środków.

2. Pozorność ( Art. 83 KC ) - Obie strony są zgodne co do tego, iż czynność nie ma wywołać skutków prawnych albo wywoła skutki prawne inne niż wynika to z treści pozornej czynności prawnej.

3. Błąd ( Art. 84 KC ) - Błąd jest wadą oświadczenia woli tylko wtedy, gdy dotyczy treści czynności prawnej oraz gdy jest istotny.

4. Groźba ( Art. 87 KC).

23.03.2010 r.

Przedstawicielstwo

Art. 95, 96, 97 KC. - polega na działaniu określonej osoby i wywołaniu skutków bezpośrednio dla reprezentowanego.

Przedstawicielstwo polega na tym, że czynność prawna zostaje dokonana przez osobę zwaną przedstawicielem w imieniu innej osoby oraz, że pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Kodeks Cywilny wyróżnia 2 rodzaje przedstawicielstwa:

- Ustawowe - tutaj upoważnienie do działania, dokonywania czynności prawnych w imieniu innej osoby wynika z przepisu ustawy np. KRO stanowi, iż rodzice są przedstawicielami dzieci podlegających ich władzy rodzicielskiej. Pełnomocnictwo to rodzaj przedstawicielstwa w którym prawo przedstawiciela do dokonywania czynności prawnych w cudzym imieniu opiera się na roli osoby reprezentowanej ( mocodawcy ). Udzielić pełnomocnictwa może każda osoba fizyczna i prawna mająca zdolność do czynności prawnych. Udzielenie pełnomocnictwa jest jednostronną czynnością prawną, pełnomocnikiem może być także osoba mająca zdolność do czynności prawnych.

Pełnomocnictwo nie wymaga szczególnej formy z wyjątkiem pełnomocnictwa ogólnego, która musi być udzielana na piśmie.

Zakres umocowania pełnomocnictwa określa treść udzielonego mu pełnomocnictwa.

W związku z tym wyróżniamy:

• Pełnomocnictwo ogólne - to uprawnienie do dokonywania różnych czynności prawnych w imieniu mocodawcy.

• Pełnomocnictwo rodzajowe - jest to upoważnienie do wielokrotnego dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju.

• Pełnomocnictwo szczególne - to upoważnienie do dokonywania w imieniu mocodawcy konkretnej czynności, np. wynajmu mieszkania.

Pełnomocnictwo wymaga z upływem terminu w jakim jest udzielony ( pełnomocnik zobowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa). Pełnomocnictwo może być w każdej chwili zawierane.

Przedawnienie roszczeń

Przedawnienie - polega na tym, że po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia.

Przedmiotem przedstawienia są wyłącznie cywilno - prawne roszczenia majątkowe. Sens przedawnienia polega przede wszystkim na likwidowaniu napięć i niepewności spowodowanych rozbieżnością między stanem prawnym a faktycznym.

Zasadniczy termin przedawnienia wynosi 10 lat, natomiast przewiduje się od terminu zasadniczego wyjątek - 3 lata to okres przedawnienia oświadczenie okresowe.

Roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

10-letni okres przedawnienia odnosi się do wszystkich innych roszczeń. Skutkiem przedawnienia jest uzyskanie przez dłużnika czyli stronę zobowiązaną prawa uchylenia się od wykonania obowiązku, nie następuje tu wygaśnięcie praw jednej strony i obowiązków drugiej w skutek samego upływu terminu przedawnienia prawa i obowiązki istnieją nadal. Istotny skutek przedawnienia polega na tym, że dłużnik nie może być na drodze sądowej zmuszany do wykonania swojego obowiązku.

Jeżeli zostanie mu wytyczony proces powinien on zgłosić zarzut, że roszczenie wierzyciela jest przedawnione i wykazać to.

21.03.2010 r.

Terminy zawite

Terminy te zostały ustanowione dla realizacji celów o dość dużej doniosłości społecznej lub dla silniejszej ochrony dłużników. Cechuje je dość duży rygor prawny, który przejawia się głównie w tym, że w skutek bezczynności uprawnionego w ciągu określonego ustawą terminu następuje wygaśnięcie przysługującego mu prawa.

Tutaj w odróżnieniu od przedawnienia upływ terminów powoduje wygaśnięcie prawa. Wówczas sąd, który będzie rozpatrywał określoną sprawę, musi wziąć ten fakt pod uwagę z urzędu.

Pojęcie rzeczy w prawie cywilnym.

Rzeczy są jednym z najważniejszych przedmiotów, dlatego też w prawie cywilnym wyróżniamy podmiotowe prawa rzeczowe, uregulowane w II Księdze KC ( Art. 44 - 55 KC).

Na pojęcie rzeczy skalają się 2 cechy: materialny charakter i wyodrębnienie z przyrodą.

Rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego są tylko istniejące części przyrody, które występują w stanie pierwotnym lub przetworzonym ( bez względu na ich wartość majątkową ). Ważna cechą jest wyodrębnienie z przyrody dzięki któremu rzecz może funkcjonować w obrocie cywilno - prawnym.

Wyłączenia

Pewne przedmioty materialne mogą być wyjęte z obrotu ze względów moralnych lub w interesie publicznym automatycznie tracąc właściwość rzeczy w rozumieniu prawa cywilnego. Z tych przyczyn rzeczami nie są: zwłoki oraz odłączone od ciała ludzkiego komórki, tkanki i narządy, w tym krew. ( kwestii tej dotyczy odrębna regulacja prawna zawarta w ustawie o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów).

Specyficzne podejście dotyczy również zwierząt, które jako istoty żyjące zdolne do pewnych odczuć, ustawa o ochronie zwierząt stwierdziła, iż nie są one rzeczą.

Dobra kultury SA rzeczami w stosunku d których wprowadzono daleko idące ograniczenia praw właścicielskich ( Ustawa o ochronie zabytków ).

Rzeczy

Ruchome Nieruchome

Grunty Budynki Części budynków

Rolne Niewolne

Największą doniosłość dla stosunków cywilno - prawnych ma podział rzeczy na ruchome i nieruchome. Jest to podział wyczerpujący i rozłączny zarazem, dlatego też wystarczy tutaj określić cechy tylko jednej grupy. Inne przedmioty nie mające tych cech zostaną bowiem zaliczone do grupy drugiej.

Ustawodawca zdefiniował tylko nieruchomości.

Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności ( grunty ), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Grunty

Jako rodzaj nieruchomości nie są stałą jednostką przestrzenną lub miarą powierzchni, lecz pojęciem umownym.

Ilość gruntów na tym samym terytorium państwa ulega ciągłym zmianom ( łączenie lub podział nieruchomości) do gruntu należy także przestrzeń nad i pod jego powierzchnią ale tylko w granicach określonych przez społeczno - gospodarcze przeznaczenie gruntu.

Budynki

Budynki trwale z gruntem związane stanowią część składową gruntu i dzielą jego los prawny.

Jednakże budynki te wyjątkowo są odrębnymi nieruchomościami ( tzw. nieruchomości budynkowe ) wtedy, gdy na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przebieg własności, np. budynki wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gminy.

Części budynków

Wyjątkowo części budynków trwale z gruntem związanych mają charakter samodzielnych nieruchomości wtedy, gdy na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębne od gruntów lub budynku przedmiot własności.

Księgi wieczyste.

Są prowadzone dla nieruchomości wszystkich rodzajów w celu ujawnienia praw rzeczowych a w szczególności prawa własności.

Części składowe rzeczy Art. 47 KC

Nie mogą być odrębnym przedmiotem praw rzeczowych, funkcjonują razem z rzeczą, a zatem ważna jest tutaj więź funkcjonalna, która ma charakter trwały.

Pożytki Art. 53, 54 KC

Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone części składowe o ile wg zasad moralnej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy, np. zboże zebrane z pola, przychówek zwierząt domowych.

Przedmioty materialne nie będące rzeczami

W tej grupie przedmiotów można wyróżnić:

a) ciecze i gazy,

b) kopaliny,

c) zwierzęta w stanie wolnym.

Przedmioty niematerialne

1. Energia

2. Dobra intelektualne

3. Dobra osobiste

4. Pieniądza

5. Papiery wartościowe

28.03.2010 r.

Własność

Własność jest najszerszym prawem do rzeczy, które pozwala właścicielowi na korzystanie z niej i rozporządzanie nią z wyłączeniem innych osób.

Właściciel może korzystać z uprawnień jakie daje mu prawo własności w granicach określonych przepisami prawa oraz społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa własności.

Prawo do korzystania z rzeczy polega ma faktycznym władaniu rzeczą, na możliwości korzystania z niej - używania i przetwarzania, na pobieraniu wszelkich pożytków jakie rzecz przynosi.

Prawo do rozporządzania rzeczą polega na możliwości swobodnego dokonywania czynności prawnych skutkiem których jest wyzbycie się własności, np. sprzedaż, darowizna, ustanowienie hipoteki.

Środki ochrony własności.

Polski Kodeks Cywilny przewiduje dwojakiego rodzaju roszczenia:

1. Windykacyjne - czyli roszczenie o wydanie rzeczy. Roszczenie to kieruje się przeciwko każdemu w czyim posiadaniu rzecz się znajduje.

2. Negatoryjne - o zaprzestanie naruszania prawa własności.

Współwłasność

Jest to odmiana własności, która charakteryzuje się wielością podmiotów prawa własności, rzecz stanowi jednocześnie własność kilku osób.

Prawo cywilne odróżnia 2 rodzaje współwłasności:

• Współwłasność łączna - powstaje i może istnieć tylko w przypadkach określonych przepisami, w ramach szczególnego stosunku osobistego łączącego strony, np. małżeńska wspólność ustawowa.

• Współwłasność ułamkowa - polega ona na tym, że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Każdy ma ułamkowo określony udział, a nie fizycznie wydzieloną część rzeczy na własność. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie aby dało się to pogodzić z korzystaniem przez innych współwłaścicieli.

Nabycie i utrata własności

Kodeks Cywilny wskazuje, że nabycie prawa własności przez osobę fizyczną lub prawną zazwyczaj łączy się z utratą tego prawa przez poprzedniego właściciela ( wyjątek to nabycie rzeczy niczyjej ).

Wyróżniamy następujące sposoby nabycia prawa własności:

1. Pierwotne - nabycie prawa własności następuje w sposób niezależny od prawa poprzedniego właściciela. Nie ma tutaj następstwa prawnego, np. nacjonalizacja, wywłaszczenie, zasiedzenie, znalezienie i zawłaszczenie rzeczy niczyjej.

2. Pochodne - właściciel wywodzi swoje prawo z prawa poprzedniego właściciela, tzw. następstwo prawne ( sukcesja ). Umowa ( sprzedaż, darowizna, zamiana ), dziedziczenie.

Zasiedzenie

To nabycie własności rzeczy w drodze długotrwałego posiadania. Terminy określa KC:

- po 20 latach nieprzerwanego posiadania nabywa własność ten, kto w posiadanie nieruchomości wszedł w dobrej wierze.

- osoba która weszła w posiadanie nieruchomości w złej wierze staje się jej właścicielem po upływie 30 lat.

10.04.2010 r.

Użytkowanie wieczyste

Jest to forma wykorzystywania gruntów należących do Skarbu Państwa oraz gminy na cele związane z budownictwem mieszkaniowym ( chociaż nie tylko ).

Jest to prawo rzeczowe, podmiotowe, bezwzględne.

Użytkowanie wieczyste może być ustanowione na rzecz osoby fizycznej i osoby prawnej.

Oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie następuje w drodze umowy ( akt notarialny ).

Umowa może być zawarta na okres od 40 - 99 lat (najczęściej 99).

Użytkownik zobowiązany jest korzystać z terenu w sposób określony w umowie, za otrzymane użytkowanie wieczyste gruntu uiszcza się opłatę roczną określoną przepisami.

Ograniczone prawa rzeczowe

Ograniczone prawo rzeczowe to prawo przysługujące osobie fizycznej lub prawnej względem rzeczy, która jest własnością innej osoby.

Kodeks Cywilny wyróżnia 7 rodzajów ograniczonych praw rzeczowych:

1. Użytkowanie - może nim być obciążona rzecz ruchoma, nieruchoma lub prawo. Może być ustanowiona na rzecz osoby fizycznej lub prawnej, której przysługuje wówczas prawo używania tej rzeczy oraz pobierania pożytków jakie rzecz przynosi.

Użytkowanie może być ustanowione darmowo lub odpłatnie, jest prawem niezbywalnym, ściśle związanym z osobą na rzecz której je ustanowiono.

2. Zastaw - może być ustanowiony przez zawarcie odpowiedniej umowy między stronami ( zastaw umowy ) lub powstaje w określonych okolicznościach z mocy samej ustawy.

Jego celem jest zabezpieczenie wierzytelności. Zastaw jest czymś wtórnym w stosunku do istniejącej wierzytelności ma on zabezpieczyć interesy wierzyciela szczególnie wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że dłużnik nie spełni swojego świadczenia.

Umowa o ustanowienie zastawu nie wymaga szczególnej formy.

3. Służebność - to prawo ustanawiane na nieruchomościach, jej istota polega na tym, że:

- osoba uprawniona może korzystać z cudzej nieruchomości w określony sposób,

- osoba uprawniona może żądać by właściciel obciążonej nieruchomości nie wykonywał swojego prawa własności w pewien oznaczony sposób.

4. Hipoteka - może być ustanowiona tylko na nieruchomości. Nie ma samodzielnego bytu prawnego lecz powstaje i istnieje tylko tak długo jak długo istnieje wierzytelność.

Obciążenie nieruchomości hipoteką dokonuje się w umowie zawartej w formie aktu notarialnego oraz przez odpowiedni wpis w księdze wieczystej.

Hipoteka obciąża nieruchomość bez względu na zmianę jej właściciela. Znaczenie hipoteki ciągle wzrasta.

5. Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego.

6. Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego.

7. Prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Księgi wieczyste

1982 r. Ustawa o Księgach Wieczystych i Hipotece.

Odgrywają one dużą rolę przy określaniu stanu prawnego nieruchomości. Są one rodzajem dokumentu urzędowego w którym ujawnia się właściciela nieruchomości, ograniczone prawa rzeczowe i inne prawa obciążające nieruchomość, umowy sprzedaży i inne czynności prawne.

Każda nieruchomość ma odrębną księgę wieczystą.

Wpis do księgi wieczystej ma charakter deklaratywny lub konstytutywny.

Zobowiązania

Zobowiązaniem nazywamy stosunek prawny, w którym jedna ze stron ( wierzyciel ) może domagać się od drugiej strony ( dłużnika ) określonego zachowania czyli świadczenia.

W stosunku zobowiązaniowym wierzycielowi przysługuje określone prawo podmiotowe. Może on domagać się od drugiej strony przysługującego mu świadczenia, a w razie potrzeby doprowadzić do przymusowego wyegzekwowania tego świadczenia.

11.04.2010 r.

Przysługujące wierzycielowi prawo podmiotowe nazywamy wierzytelnością, a ciążący na dłużniku obowiązek nazywamy długiem. Osoba fizyczna lub prawna odpowiada za długi swoim majątkiem.

Źródła zobowiązań

Jak wszystkie stosunki prawne tak również zobowiązania powstają w wyniku zdarzeń prawnych.

Źródłami zobowiązań są następujące zdarzenia prawne:

1. Czynności prawne - przede wszystkim umowy.

2. Czyny niedozwolone - w wyniku których powstaje szkoda i naruszenie czyjegoś prawa podmiotowego. Powstaje stosunek zobowiązaniowy między sprawcą a tym, komu wyrządzono szkodę. Treścią zobowiązania jest obowiązek naprawienia szkody.

3. Akty administracyjne - jednostronne indywidualne decyzje organów administracji państwowej są specjalnym źródłem zobowiązań ( występują dość rzadko ) np. decyzja ministra nakazująca poszczególnym organom lub osobom usuwanie skutków klęski żywiołowej.

4. Inne zdarzenia - grupa ta obejmuje szczególne rodzaje zdarzeń prawnych powodujących powstanie zobowiązań. Ich ilość i znaczenie są stosunkowo niewielkie. Do tej grupy zdarzeń należą w szczególności:

- prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia,

- bezpodstawne wzbogacenie - to uzyskanie korzyści majątkowej bez podstawy prawnej, kosztem innej osoby. Nakłada ono na bezpodstawnie wzbogaconego obowiązek zwrotu korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe obowiązek zapłacenia równowartości pieniężnej.

Odpowiedzialność cywilna

To obowiązek ponoszenia przewidzianych przez prawo skutków ( niekorzystnych ) zachowania własnego lub innych osób.

Odpowiedzialność cywilna zachodzi tylko wówczas, gdy powstała szkoda i przybiera postać obowiązku naprawienia tej szkody.

W zależności od źródła odpowiedzialności cywilnej wyróżniamy:

1) Odpowiedzialność umowna ( kontraktowa ) - jest ona konsekwencją niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Odpowiedzialność ta ma miejsce w sytuacji gdy przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy kontrahent poniósł szkodę.

2) Odpowiedzialność pozaumowna ( deliktowa ) - powstaje we wszystkich pozostałych przypadkach gdy strony do momentu powstania szkody nie były związane stosunkiem prawnym.

Odpowiedzialność cywilna jest z reguły odpowiedzialnością osobistą, tzn. że wierzyciel może dochodzić swojej należności na całym istniejącym i przyszłym majątku dłużnika.

Pojęcie szkody i sposoby jej naprawienia.

Przez szkodę należy rozumieć uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli. Szkoda jest więc różnicą między dwoma stanami majątkowymi tym po wyrządzeniu szkody i tym, który by istniał gdyby szkody nie było.

Wśród szkód majątkowych możemy wyróżnić szkody na mieniu czyli takie, które zostały wyrządzone na majątku bez związku z osobą poszkodowanego, no. Zniszczenie rzeczy oraz szkody na osobie, czyli szkody o charakterze majątkowym, które są następstwem uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia - mamy tutaj do czynienia z tzw. zadośćuczynieniem pieniężnym za krzywdę. ( Jest to wyrównanie szkody niemajątkowej ).

Podstawą odpowiedzialności za szkodę może być umowa, w której jedna ze stron przyjmuje na siebie zobowiązanie naprawienia szkody wyrządzonej drugiej stronie przez określone zdarzenie, np. umowa ubezpieczenia.

Powstanie zobowiązań z umów

Umową nazywamy zgodne oświadczenie woli dwóch stron, zmierzające do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku prawnego. Umowa jest czynnością prawną w której biorą udział dwie strony ( w charakterze strony może występować więcej niż jedna osoba).

24.04.2010 r.

Do zawarcia umowy oraz do ich treści należy odnieść zasadę wolności umów, która oznacza że w granicach wyznaczonych przepisami oraz zasadami współżycia społecznego strony dysponują swobodą:

1. czy w ogóle zawierać umowę,

2. z kim ją zawierać,

3. jaką jej nadać treść.

Rodzaje umów

1. Umowy nazwane - to każda umowa uregulowana w KC, SA to umowy często się powtarzające dlatego też ułatwiają one obrót o tyle, że strony mogą określić jedynie podstawowe ich elementy zdając się co do reszty na przepisy.

2. Umowy nienazwane - występują wtedy, gdy ich treść nie odpowiada żadnej z umów nazwanych.

1. Umowy jednostronne - zobowiązujące - dla jednej strony wynikają z niej tylko prawa, a dla drugiej tylko obowiązki. ( np. darowizna ).

2. Umowy dwustronnie zobowiązujące - rodzą dla każdej ze stron prawa i obowiązki. Tutaj każda ze stron jest wierzycielem i dłużnikiem zarazem.

• Umowy odpłatne - gdy obie strony odnoszą z niej korzyści i ponoszą ciężary ( niekoniecznie w formie pieniężnej ).

• Umowy nieodpłatne - ( darma ) jedna strona odnosi tylko korzyść ( np. pożyczka bez oprocentowania ).

Umowa przedwstępna

Jest to umowa w której strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy o oznaczonej treści. Powinna ona określać istotne postanowienia przyszłej umowy oraz termin w którym ma być zawarta. Reguluje ją Art. 389 KC. Umowa przedwstępna nie wymaga na swojej ważności żadnej szczególnej formy.

Zadatek - dany przy zawarciu umowy w razie jej niewykonania przez jedną ze stron może zostać zachowany ( lub można żądać sumy dwukrotnie wyższej w przypadku, gdy od umowy odstępuje druga strona.

Odstępne - Art. 396 KC, można zastrzec, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy - tzw. odstępne oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy złożono je równocześnie z zapłatą odstępnego.

Umowa sprzedaży

Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić cenę sprzedawcy - Art. 535 KC.

Oprócz wyżej wymienionych obowiązków umowa sprzedaży rodzi cały szereg skutków ubocznych, które wynikają albo z mocy ustawy albo z mocy postanowień umowy.

Moment przejścia własności jest uzależniony od rodzaju rzeczy np. rzecz indywidualnie oznaczona ( np. samochód kupiony na giełdzie ) - nabywca uzyskuje prawo własności z chwilą zawarcia umowy. ( chyba ze strony umówiły się inaczej ).

Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi - Art. 556 - 576 KC.

Jest to instrukcja ustawowa stanowiąca automatyczną konsekwencję umowy sprzedaży ( o ile strony jej nie wyłączyły ). Sprzedawca ponosi odpowiedzialność bez względu na swoją winę i bez względu na to czy o wadzie rzeczy wiedział. Kupujący ma obowiązek zbadania rzeczy i w ciągu miesiąca powinien zawiadomić sprzedawcę.

Gwarancja jakości nie jest to instrukcja ustawowa.

Sprzedana rzecz jest objęta gwarancją, gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny. Obowiązki gwaranta określa dokument gwarancyjny, tak samo jak termin gwarancji.

Prawo pierwokupu

Polega na tym, że na podstawie ustawy lub zawartej wcześniej umowy określonej osobie przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek gdyby druga strona sprzedawała ją osobie trzeciej.

Umowa o dzieło
Również jest regulowana przez przepisy kodeksu cywilnego. Od zlecenia - które jest umową działania - odróżnia ją ukierunkowanie na efekty. Dlatego właśnie nazywana jest często umową rezultatu.

Jej przedmiotem może być na przykład wytworzenie nowych produktów, naprawa, konserwacja, przeróbka starych urządzeń czy maszyn, napisanie książki, artykułu, wykonanie tłumaczenia, rysunku, fotografii lub obrazu. Istotne jest, by dzieło dostosowane było do indywidualnych potrzeb klienta.

Umowy takie w większości przypadków zwolnione są ze składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (chyba że dzieło powierza się etatowemu pracownikowi).

Umowa zlecenie (cywilnoprawna)
Regulują ją przepisy kodeksu cywilnego (art. 734-751), a nie kodeksu pracy. Jej przedmiotem jest wykonanie określonej czynności, jednak - w odróżnieniu od umowy o dzieło, przy której ważny jest rezultat - tu liczy się sama praca, nawet jeśli nie prowadzi ona do konkretnego skutku. Dlatego często określa się ją umową starannego działania.

Podpisują ją ze sobą dwie strony: zleceniodawca i zleceniobiorca. Co ważne - nie występuje tu zależność pracownika od pracodawcy, co oznacza, że zleceniobiorca nie ma obowiązku wykonywać czynności objętych umową w określonym miejscu i czasie, nie jest też nadzorowany. Podczas gdy umowa o pracę może być zawarta tylko z osobą fizyczną, to wykonania zlecenia mogą się podjąć również osoby prawne i inne podmioty. Zleceniobiorca może pracować osobiście lub wyznaczyć do tego zastępców.

Umowa najmu - w polskim prawie cywilnym umowa, w której wynajmujący zobowiązuje się oddać przedmiot najmu do używania najemcy, na czas oznaczony lub nieoznaczony, w zamian za wynagrodzenie w postaci czynszu płaconego przez najemcę. Przedmiotem najmu mogą być rzeczy ruchome, jak również nieruchomości, a także części rzeczy jako całości lub nawet jej części składowe. Wyłączone z najmu są rzeczy zużywalne a także prawa. Wynajmujący ma obowiązek wydania najemcy rzeczy w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywanie go w odpowiednim stanie przez cały czas trwania umowy na swój koszt. Najemca ma obowiązek płacenia czynszu, który może być ustalony w pieniądzach lub innych świadczeniach, a także używania rzeczy w sposób przewidziany w umowie i sprawowania nad nią pieczy. Stosunek najmu wygasa automatycznie z upływem okresu na jaki umowa została zawarta. Jeśli czas nie został oznaczony wygasa na skutek wypowiedzenia.

Umowa leasingu

W polskim systemie prawa umowa leasingu jest regulowana przez Kodeks cywilny w art. 709¹ - 709¹⁸. Początkowy artykuł tej regulacji stanowi:

„Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie, i oddać tę rzecz korzystającemu do używania, albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu, w uzgodnionych ratach, wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie, lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.”^[1]

Rzeczami, w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego, są tylko przedmioty materialne (art. 45 KC), zaś przedmioty materialne na gruncie Kodeksu Cywilnego są pojęciem znacznie węższym niż dobra materialne wyodrębniane przez ekonomistów. Cechą rzeczy jest materialny charakter oraz wyodrębnienie z przyrody (Prawo cywilne - część ogólna, Zbigniew Radwański, wyd.8, 2005, s. 117). Nie są rzeczami ciecze i gazy, kopaliny, zwierzęta w stanie wolnym (aktualne - uchw. SN(7) z 8.11.1971 r., OSN 1972, poz. 43; orz. SN z 9.03.1973 r., NP Nr9/1974). Rzeczami nie są również przedmioty niematerialne, takie jak energia, dobra intelektualne, dobra osobiste, pieniądze, papiery wartościowe, prawa majątkowe (Radwański jak wyżej, s. 128)

Dla celów podatkowych definicja umowy leasingu rozszerzona jest o każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana „finansującym”, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej „korzystającym”, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty.^[2] Kodeks Cywilny wyszczególnia zaś w art. 709¹⁸ umowę, w której jedna strona zobowiązuje się oddać rzecz stanowiącą jej własność do używania albo do używania i pobierania pożytków drugiej stronie, a druga strona zobowiązuje się zapłacić właścicielowi rzeczy w umówionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej wartości rzeczy w chwili zawarcia tej umowy, do której stosuje się odpowiednio przepisy o leasingu.

Rodzaje leasingu

Biorąc pod uwagę liczbę stron biorących udział w transakcji leasingowej wyróżnia się:

• leasing bezpośredni (gdy producent zawiera umowę bezpośrednio z użytkownikiem)

• leasing pośredni (w transakcji uczestniczą więcej niż dwie strony, tzn. między producentem a użytkownikiem występuje wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe).

Za użytkowanie obiektu leasingobiorca płaci w określonych terminach raty leasingowe składające się z dwóch części: składnika kapitałowego odzwierciedlającego wartość użytkowanego obiektu przypadającego na okres leasingu i składnika odsetkowego stanowiącego wynagrodzenie dla leasingodawcy.

Leasing operacyjny 

polega na czasowym przekazaniu w użytkowanie dobra inwestycyjnego. Czas ten jest z reguły krótszy niż okres normatywnego zużycia leasingowanej rzeczy. Raty leasingowe stanowią dla Korzystającego koszt uzyskania przychodu, a przedmiot leasingu nie podlega u niego amortyzacji. W umowie leasingu operacyjnego Korzystający może mieć zagwarantowane prawo zakupu przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy, za określoną z góry wartość końcową powiększoną o podatek od towarów i usług (VAT).

Leasing finansowy (kapitałowy) 

polega na oddaniu rzeczy w użytkowanie, w zamian za raty leasingowe. Przedmiot leasingu jest własnością Finansującego, amortyzuje go Korzystający, natomiast przeniesienie tytułu własności może być zagwarantowane w umowie. Firma zwiększa więc wartość swojego majątku nie ponosząc dodatkowych kosztów po zakończeniu umowy, a zwiększona forma amortyzacji pozwala regulować jej koszty i dochody.

Leasing finansowy, podobnie jak operacyjny, charakteryzuje się tym, iż zawiera klauzulę opcji na sprzedaż przedmiotu leasingu po zakończeniu okresu umowy. Oznacza to iż Korzystający ma prawo wykupu (przeniesienia własności) rzeczy oddanej mu w leasing. Leasing finansowy jest więc zbliżony do kredytu lub pożyczki. Przedmiotem "pożyczki" jest tu środek trwały a nie gotówka.

Rata leasingowa w leasingu finansowym podzielona jest na część kapitałową i odsetkową. Część odsetkowa stanowi koszt uzyskania przychodu u Korzystającego, a część kapitałowa traktowana jest jak kapitał przy operacji kredytowej - obniża zysk po opodatkowaniu u Korzystającego. Leasing finansowy dla celów podatku VAT rozliczany jest tak jak leasing operacyjny. W przypadku leasingu finansowego podatek VAT od rat leasingowych jest płatny z góry za cały okres trwania umowy leasingu (zazwyczaj w ciągu 7 dni po odbiorze przedmiotu leasingu), inaczej niż w leasingu operacyjnym gdzie podatek VAT jest płatny z każdą ratą leasingową.

Leasing zwrotny 

występuje, gdy firma posiada liczne środki trwałe, nie posiada jednak gotówki, której potrzebuje; może wtedy oddać część majątku trwałego firmie leasingowej w zamian za gotówkę i wziąć te środki w leasing; dzięki takiemu zabiegowi firma ma jednorazowy zastrzyk gotówki.

Przedmiotem umowy nazwanej leasingu, zgodnie z Kodeksem Cywilnym, mogą być tylko rzeczy. Przedmiotem umowy nienazwanej o charakterze umowy leasingu mogą być rzeczy oraz wartości niematerialne i prawne.

Zazwyczaj przedmioty umowy leasingu dzielą się na:

• obiekty konsumpcyjne

• obiekty inwestycyjne

• nieruchomości, prawa majątkowe.

PRAWO SPADKOWE

Prawo spadkowe

To normy regulujące przejście majątku ( praw i obowiązków majątkowych ), zmarłej osoby fizycznej na jej następców prawnych ( osoby fizyczne lub prawne ).

Podstawowe przepisy prawa spadkowego to IV Księga KC.

Spadek

To ogół majątkowych praw i obowiązków zmarłego w chwili jego śmierci. W skład spadku wchodzą prawa majątkowe np. własność rzeczy, autorskie prawa majątkowe, ale również i obowiązki, np. długi.

Spadkodawca - to zmarła osoba fizyczna. Jej śmierć rozpoczyna proces dziedziczenia.

25.04.2010 r.

Spadkobierca - to osoba fizyczna, która żyje w chwili otwarcia spadku ( wyjątek stanowi dziecko poczęte ale jeszcze nie narodzone pod warunkiem, że urodzi się żywe ) oraz osoba prawna, która w tym czasie istnieje ( wyjątek stanowi fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu 2 lat ogłoszenia testamentu.

Zdolność do dziedziczenia - to możliwość nabycia praw i obowiązków wchodzących w skład spadku.

Uznanie za niegodnego - Art. 928 KC, spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego jeżeli:

1) Dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy.

2) Podstępem lub groźba nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu lub w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności.

3) Umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy - podrobił lub przerobił jego testament, albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego.

- uznania za niegodnego może żądać każdy kto ma w tym interes. Z żądaniem takim można wystąpić w ciągu 1 roku od dnia w którym ktoś dowiedział się o przyczynie niegodności, ale nie później niż przed upływem 3 lat od otwarcia spadku,

- spadkobierca nie może być uznany za niegodnego jeżeli spadkodawca mu przebaczył.

Dziedziczenie ustawowe

Jest to dziedziczenie oparte na dorozumianej woli spadkodawcy.

Przy tym dziedziczeniu majątek zmarłego przechodzi na jego najbliższych krewnych oraz na małżonka. Uważa się bowiem, że pewne osoby mają świadomość istnienia określonego porządku dziedziczenia i im to odpowiada więc nie sporządzają testamentu.

KC w wyraźny sposób określa grupy spadkobierców ustawowych, które kolejno dochodzą do dziedziczenia po spadkodawcy.

- W pierwszej kolejności powołane są z ustawy dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w części równych.

Jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ całości spadku.

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, jego udział spadku przypada jego dzieciom w częściach równych.

- W drugiej kolejności do dziedziczenia z ustawy dochodzą małżonek i rodzice. ( jeśli nie ma zstępnych), udział spadkowy każdego z rodziców, który dziedziczy razem z małżonkiem spadkodawcy wynosi ¼ całości spadku.

Jeżeli nie ma zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada rodzicom w częściach równych.

Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy. Który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

W braku zstępnych spadkodawcy ( dzieci, wnuków ), jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy. ( Udział spadkowy małżonka, który dziedziczyłby z rodzicami, rodzeństwem wynosi połowę spadku.

Jeżeli nie ma zstępnych małżonka, rodziców, rodzeństwa cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, którzy dziedziczą w częściach równych. A jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku udział spadkowy przypada jego zstępnym.

Jeżeli nie ma małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek będzie przypadał w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy ( pasierbom ) którym żadne z rodziców nie dożyło otwarcia spadku.

Jeżeli pasierb będzie miał swojego naturalnego rodzica zostanie wyłączony z kręgu spadkobierców.

Dopiero w sytuacji, gdy nie ma jakiegokolwiek krewnego wcześniej wymienionego spadek przypadnie gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. A jeśli nie da się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce albo ostatnie miejsce zamieszkania znajdowało się za granicą wówczas spadek przypadnie Skarbowi Państwa.

TESTAMENT

Testament to jednostronna czynność prawna nie skierowana do określonego adresata o charakterze osobistym, dokonana w formie szczególnej, odwołalna, zawierająca rozrządzenie spadkodawcy dokonane ( mortis causa) - na wypadek śmierci.

W polskim prawie testament jest jedyną czynnością, która pozwala osobie fizycznej rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci.

Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. - zakaz testamentów wspólnych.

Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, nie można testamentu sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela - jest to tzw. zdolność testowania.

Testament jest nieważny jeżeli został sporządzony:

1. W stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

2. Pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod

wpływem błędu nie sporządziłby testamentu tej treści.

3) Pod wpływem groźby

Testament należy do czynności prawnych formalnych, tzn., że musi być sporządzony tylko i wyłącznie w formie przewidzianej ustawą ( nie zachowanie tej formy powoduje nieważność dokonanej czynności prawnej).

Wyróżniamy 2 grupy testamentów:

1. Testamenty zwykłe:

- własnoręczny (holograficzny)

- notarialny

- testament alograficzny (urzędowy)

2. testamenty szczególne:

- testament ustny

- testament sporządzony podczas podroży na polskim statku morskim lub powietrznym (podróżny)

- wojskowy

Testament własnoręczny

To najprostsza forma testamentu, wymagania ustawowe ograniczone są do:

• Własnoręcznego spisania treści testamentu.

• Podpisania sporządzonego pisma.

• Opatrzenia go datą.

15.05.2010

Testament notarialny - Kodeks Cywilny nie zawiera szczególnych wskazówek dotyczących tego testamentu, bowiem kwestie aktów notarialnych reguluje ustawa: Prawo o notariacie.

Testament urzędowy - spadkodawca składa oświadczenie woli wobec osoby urzędowej (wójt, starosta, Marszalek województwa, sekretarz powiatu lub gminy, kierownik USC), następnie spisuje się protokół, który musi być odczytany, a następnie podpisany przez spadkodawcę, osobę urzędową i świadków (dwóch).

Testamenty szczególne mogą być sporządzone tylko wówczas, gdy zachodzą okoliczności uniemożliwiające zachowanie zwykłej formy testamentu lub gdy zaistnieje obawa rychlej śmierci.

Świadkowie testamentu - Art. 956, 957, 958 KC.

Kodeks Cywilny przewiduje 2 rodzaje niemożności bycia świadkiem testamentu:

1. Bezwzględną - wymienione niżej osoby nie mogą być świadkami żadnego testamentu.

• Nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych.

• Niewidomy, głuchy lub niemy.

• Nie mogące czytać i pisać.

• Nie władające językiem, w którym spadkodawca sporządza testament.

• Skazany prawomocnym wyrokiem za składanie fałszywych zeznań.

2. Względna - dotyczy osób, które nie mogą być świadkami tych testamentów, które przewidują jakkolwiek korzyść dla nich samych lub osób im najbliższych (małżonka, krewnych i powinowatych I i II stopnia, przysposobionych).

Zachowek

Jest to pewna forma rekompensaty w sytuacji gdy testator przekazał swój majątek pomijając osoby bliskie. O zachowek mogą wystąpić tylko te osoby, które byłyby uwzględnione przy dziedziczeniu ustawowym. (zstępni, małżonek i rodzice spadkodawcy).

PRAWO RODZINNE

Podstawowym aktem jest kro (Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy), ustawa z dnia 25 lutego 1964r.

Małżeństwo - to indywidualny, naturalny, duchowy i cielesny związek między mężczyzną i kobietą z założenia powinien być trwały, ale nie jest on nierozerwalny.

Małżeństwo zawiera się w prawnie określonej formie, pociąga ono za sobą skutki prawne.

Przesłanki zawarcia małżeństwa

1. Różnica płci osób wstępujących w związek.

2. Złożenie przez mężczyznę i kobietę zgodnych oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński.

3. Jednoczesna obecność w czasie składania oświadczeń.

Przeszkody małżeńskie

1. Z powodu braku różnicy płci (nunpurientów).

2. Z powodu istniejącego związku małżeńskiego (Art.13).

3. Z powodu braku odpowiedniego wieku (Art. 10).

4. W postaci pokrewieństwa i powinowactwa w określonej linii ( Art. 14).

5. W postaci przysposobienia ( Art. 15).

6. W postaci choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego.

7. W postaci ubezwłasnowolnienia całkowitego.

30.05.2010

POKREWIEŃSTWO - to stosunek łączący osoby pochodzące od wspólnego przodka, wywołuje ono szereg skutków w prawie cywilnym ( dziedziczenie), rodzinnym (obowiązek alimentacyjny, zakaz zawierania małżeństw), w prawie karnym ( odpowiedzialność za kazirodztwo).

Pokrewieństwo występuje w linii prostej ( babcia, córka, wnuczka), bocznej ( wujek, kuzyn).

Stopnie w pokrewieństwie oblicza się wg. Ilości urodzeń dzielących poszczególne osoby ( np. babcia- córka - 1 stopień, babcia-córka-wnóczka - 2 stopień).

POWINNOWACTWO - to stosunek prawny łączący małżonkę z krewnymi współmałżonka.

SEPARACJA- to stan prawny, który charakteryzuje się przede wszystkim zwolnieniem małżonków z obowiązku wspólnego pożycia przy zachowaniu węzła małżeńskiego ( małżeństwo ulega rozluźnieniu ale się nie kończy).

KONKUBINAT - pożycie dwojga osób odmiennej płci bez zawarcia związku małżeńskiego. Jest to związek nieformalny, a osoby w nim żyjące nie mogą się wspólnie np. opodatkować, po sobie dziedziczyć.

OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY - jest to obowiązek dostarczania środków utrzymania a w miarę potrzeby także środków wychowania. Obciąża on krewnych w linii prostej a także rodzeństwo. Świadczenie alimentacyjne może być pieniężne lub w naturze ( wybór powinien odpowiadać celowi jakiemu obowiązek ten służył i uwzględnić konkretne okoliczności).

12.06.2010

PRAWO GOSPODARCZE

Prawo gospodarcze - to zespół norm określających podejmowanie i wykonywanie działań gospodarczych w rozumieniu ustawy o działaniach gospodarczych.

Działalność gospodarcza - to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Źródła prawa gospodarczego:

1. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej 2.07.2004r.

2. Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym 20.08.1997r. ( obowiązek wpisu KRS) jest podzielony na 3 części: informacje, długi i kapitał.

3. Kodeks Spółek Handlowych (KSH) 15.09.2000r.

7 spółek 9 6 podlega pod KSH

Spółki:

- cywilne,

- handlowe.

- osobowe ( wspólnicy),

- kapitałowe ( Z O. O S.A. ) (pieniądze)

4) Kodeks Cywilny 23.04.1964r.

(dlatego że są umowy) - uregulowane KC

Założenie własnej firmy.

1)Urząd gminy

- wpis do ewidencji działalności gospodarczej ( jest jawna, dostępna, 1 wpis-1człowiek, data rozpoczęcia), decyzja - 100zł.

2) Urząd statystyczny (regon).

REGON to krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej.

To numer identyfikacyjny składający się 9 cyfr (niepowtarzalny).

- osoby fizyczne

- osoby prawne

- spółki cywilne

PKD - Pol. Klasyfik. Działaln.

EKW - ZUS ubezpieczenie społeczne

3)Bank - przedsiębiorca jest zobowiązany założyć rachunek bankowy ( do transakcji)

4) Urząd Skarbowy

- NIP jako przedsiębiorca ( wniosek)

- zgłoszenie rejestracyjne VAT-u R ( w zależności od działalności)

5) ZUS - obowiązkowymi składkami są: ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, a składki chorobowe - dobrowolne.

- musimy się zgłosić w ciągu 7 dni od rozpoczęcia działalności gospodarczej.

6) Inspekcje i straże

- sanepid,

- państwowa inspekcja pracy

Działalność gospodarcza wymagająca zezwoleń:

- Koncesja - to wyrażona przez właściwy organ państw. Zgoda na prowadzenie działalności gospodarczej z pewnych względów zastrzeżonej ( np. bezpieczeństwa).

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wymaga uzyskania koncesji w zakresie:

1. Poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin ( minerały, złoża gazu, siarka złoto…), wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze.

2. Wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

3. Wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie i dystrybucja oraz obrót paliwami i energią.

4. Ochrona osób i mienia.

5. Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych.

6. Przewozy lotnicze.

Koncesja jest udzielana przez ministra właściwego ze względu na podmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu.

Zezwolenie - wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej, wydawane jest jeśli przedsiębiorca spełni wszystkie warunki określone przepisami m. in. w zakresie:

1. Wytwarzania wyrobów tytoniowych.

2. Prowadzenia biura rachunkowego.

3. Prowadzenia kancelarii notarialnej.

4. Prowadzenia agencji celnej.

5. Prowadzenia usług detektywistycznych, itd.

Licencja - uprawnienie

Koncesja - zezwolenie

Krajowy Rejestr Sądowy

Rejestr ten składa się z:

1. Rejestru przedsiębiorców.

2. Rejestru stowarzyszeń i innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

3. Rejestru dłużników niewypłacalnych

Jest on prowadzony w systemie informatycznym przez sądy rejonowe ( sądy gospodarcze ).

Prokura

Szczególny rodzaj pełnomocnictwa występujący w obszarze działalności gospodarczej. Charakteryzuje się ona znacznie szerszym zakresem uprawnień niż pełnomocnictwo zwykłe. Oraz ograniczonym kręgiem osób, które ją ustanowiły.

Prokurent - jest uprawniony do reprezentowania firmy w większości sytuacji związanych z jej prowadzeniem oraz umożliwia jej sprawne funkcjonowanie.

Prokura obejmuje umocowanie do czynności sadowych i pozasądowych, jakie związane są z prowadzeniem przedsiębiorstwa ( wyjątek to zbycie firmy). Prokura nie może być przeniesiona, może być w każdej chwili odwołana.

19

---