Mniszek pospolity

96a] Mniszek pospolity- Taraxacum officinale

Surowcem leczniczym jest korzeń i kwiat [koszyczek kwiatowy].

Skład chemiczny korzeni i kwiatów jest podobny.

Korzeń zawiera trójterpeny, związki goryczowe, fitosterole, wielocukry, inulina [do 4%], żywicę, cholinę i kwasy organiczne.

W kwiatach stwierdzono obecność karotenoidów, flawonoidów, trójterpenów, związków cukrowych oraz śladów olejku.

Korzenie mniszka pobudzają czynności wątroby, zwiększają wydzielanie żółci i są stosowane przy

osłabionej czynności pęcherzyka żółciowego, w niektórych zaburzeniach dróg moczowych, uszkodzeniach wątroby substancjami toksycznymi.

Ponadto surowiec wykazuje działanie moczopędne i podawany jest pomocniczo przy zapaleniu kłębków nerkowych, zapaleniach moczowodów i pęcherza.

Znacznie silniej moczopędnie działają kwiaty mniszka.

Mniszkowi przypisuje się także zdolności obniżania cukru we krwi - zwłaszcza w początkowym okresie cukrzycy.

Z korzeni i kwiatów [surowce można także miesza w równych częściach] robi się odwar: 2 łyżki surowca zalać 2 szkl ciepłej wody i gotować 5min pod przykryciem. Pić 0,5 szkl 2-3 razy dziennie przed jedzeniem.

96b] Mniszek pospolity

Skład chemiczny: W liściach - wit C, saponiny; W kwiatach - flawonoidy, karotenoidy, olejek eteryczny; W korzeniu - głównie trójterpeny, garbniki, cukry, inulina.

Działanie: środek żółciopędny, moczopędny, pobudzający tworzenie soków żołądkowych, stymulujący

procesy życiowe, poprawiający przemianę materii.

Korzeń działa przeciwcukrzycowo.

Kwiaty są lepszym środkiem moczopędnym niż korzenie.

Młode liście można spożywać na surowo jako sałatkę.

Odwar: 1 łyżeczkę korzenia zalać 1,5 szkl ciepłej wody, doprowadzić do wrzenia, lekko gotować 5 min, odstawić na 10min, odcedzić. Pic po 0,5 szkl 2-3 razy dziennie na 5min przed posiłkiem.

Jako - żółciopędny miesza się z miętą, glistnikiem jaskółcze ziele, piołunem.

- moczopędny - z liśćmi brzozy, pietruszki, skrzypem.

- poprawiający przemianę materii - z korzeniem goryczki, piołunem, bobrkiem.

- przeciwcukrzycowe działanie wzmacnia dodanie liści czarnej borówki, rutwicy.

Kwiatu używa się w podobnych dawkach [przyrządzając napar najlepiej mieszać z taką samą ilością

korzenia].

Ze świeżych koszyczków kwiatowych przygotowuje się syrop przeciw kaszlowi.

96c] Mniszek pospolity

Usuwa z organizmu nadmiar wody, pomaga w trawieniu, obniża poziom cukru we krwi, zapobiega chorobom wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz niedokrwistości i niedoboru żelaza.

Mniszek jest naturalnym środkiem działającym moczopędnie i wspomagającym

trawienie.

Obniża poziom cukru we krwi i ciśnienie krwi.

Duża zawartość minerałów zapobiega niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza.

Reguluje równowagę wodną organizmu i normalizuje pracę serca, pobudza działanie wątroby i

pęcherzyka żółciowego.

Tradycyjnie był i jest stosowany w leczeniu żółtaczki pokarmowej.

Zewnętrznie regeneruje skórę, przyspiesza gojenie.

Odwar: 2 łyżki korzenia zalać 2 szkl gorącej wody, odstawić na 1 godz, ogrzewać powoli do wrzenia i

gotowa pod przykryciem 5 min, odstawić na 10 min. Pić po 0,5 szkl 2-3 razy dziennie na 1 godz przed

posiłkiem jako moczopędny i żółciopędny.

96d] Mniszek pospolity

Mniszek jest rośliną żółciopędną, bardzo korzystny dla chorych na wątrobę.

Działa przepłukująco na kłębuszki - filtry nerkowe oraz uwalnia miąższ wątroby od toksyn.

Drenuje wątrobę i przewody żółciowe ułatwiając przepływ żółci do dwunastnicy.

Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i ułatwia trawienie pokarmu.

Poprawia krążenie, działa moczopędnie i wydala związki azotowe z moczem.

Obniża poziom glukozy we krwi w początkowym okresie cukrzycy.

Oczyszcza krew, ma właściwości przeciwgnilne i przeciwszkorbutowe.

Wzmacnia i wzbogaca apetyt prze działanie na wątrobę.

Zmniejsza przekrwienie w jamie brzusznej i osłabia stany skurczowe w przewodach żółciowych i w

pęcherzyku żółciowym.

Wino na kwiatach mniszka: 250g kwiatów, 1kg cukru, 2 litry wody, 5dag drożdży winnych - nastawić w ciemnym miejscu na kilka tygodni.

Gdy kwiaty opadną na dno, zlewa się wino do butelek i przechowuje w ciemnym miejscu.

Zażywać 2 razy dziennie mały kieliszek przy dolegliwościach kobiecych i trawiennych.

Napar z kwiatów stosuje się przy niedomodze jajników, zapaleniu przydatków, skąpych krwawieniach macicznych i zakłóceniach miesiączkowania.

Napar z korzenia - przy niedomodze wątroby, kamicy żółciowej, nerwicy żołądka, puchlinie wodnej,

ischiasie, biegunkach, krwawieniach zewnętrznych.

Mleczko białe: korzeń w przełomie, liść czy kwiat świeżo zerwany dają mleczko, którym można przypalać kurzajki, brodawki.

Napar z wodą destylowaną służy do obmywania plamek na twarzy.

96e] Mniszek pospolity

Inne nazwy: mleczaj, męska stałość, brodawnik, podróżnik mieczowaty, luź ząb, wilczy

ząb, papawa, wole oczy, wołowe oczy, mlecz.

W leczeniu może być wykorzystywany korzeń i kwiat, a w dietetyce liście.

Korzenie mniszka zawierają trójterpeny, substancje gorzkie, fitosterole, wielocukry,

pektyny, substancje żywicowe, aminy, kwasy organiczne, wit A, B1, C i D.

Kwiaty są bogate w karotenoidy, flawonoidy, zawierają także ślady olejku eterycznego, trójterpeny i cukry.

Działanie: żółciopędne, moczopędne, żołądkowe.

Związki czynne, które znajdują się w korzeniach mniszka pobudzają wątrobę do wytwarzania żółci i

ułatwiają przepływ żółci do dwunastnicy, likwidują bowiem skurcze mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym i drogach żółciowych.

Związki te znoszą bóle w drogach moczowych, mają działanie moczopędne, co sprzyja wydalaniu z

organizmu szkodliwych produktów przemiany materii.

Mniszek jest więc korzystny w leczeniu i zapobieganiu powstawaniu złogów, zwłaszcza szczawianowych i fosforanowych w drogach moczowych.

Goryczki z korzeni mniszka zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, co ułatwia trawienie pokarmów.

Uważa się, że mniszek obniża poziom cukru we krwi i jest cennym lekiem w przypadkach łagodnej

cukrzycy w początkowych etapach.

Kwiaty mniszka działają podobnie jak korzenie, ale wykazują jeszcze silniejsze działanie moczopędne i przeciwzapalne.

Palone korzenie mniszka były w przeszłości używane do produkcji namiastki kawy.

Medycyna ludowa poleca napary z ziela mniszka jako lek na wysypki oraz na hemoroidy, zaś napary z

kwiatów jako lek wykrztuśny.

Odwar: zmieszać po 0,5 łyżki suszonych korzeni i kwiatów, zalać szkl wody, gotowa 5 min, odstawić na 10-15min. Pić w 2-3 porcjach ok. 30min przed jedzeniem dla poprawy łaknienia lub po jedzeniu dla

poprawy trawienia i usunięcia wzdęć. Odwar ten można łączyć z naparem z mięty.

Mniszek może być łączony z innymi ziołami o podobnym działaniu np w mieszankach:

- poprawiających trawienie - z jaskółczym zielem, miętą, piołunem;

- dla wzmocnienia działania moczopędnego - brzozą, skrzypem, rdestem ptasim;

- w leczeniu cukrzycy korzystne jest łączyć korzenie mniszka z liśćmi borówki czernicy, zielem rutwicy, pokrzywą, perzem, owocniami [strąkami] fasoli.

96f] Mniszek lekarski

Inne nazwy: mniszek pospolity, mlecz, dmuchawiec, męska stałość, brodawnik mieczowaty, mlecznica,

mlecz lekarski, świński mlecz, papawa.

Surowcem leczniczym jest u mniszka do dziś nie tylko korzeń, ale również kwiat, a nawet całe ziele.

Na sałatki wiosenne najbardziej nadają się pierwsze młode liście, jeszcze żółtawe nie intensywnie

zielone, ponieważ wówczas zawierają mniej goryczy.

Mniszek zawiera gorycze, garbniki, kwasy organiczne [foliowy], sole mineralne [kobalt, mangan, wapń, fosfor, magnez, sód, bor, glin i dużo związków miedzi, cynku oraz żelaza, potasu i molibdenu], kauczuk, wit C i w niewielkich ilościach olejek eteryczny.

A w korzeniach jeszcze związki cukrowe [inulina]; W kwiatach - flawonoidy i

karotenoidy.

Cenionym lekiem stał się mniszek dopiero od XIII wieku.

W wieku XVI stał się on w Polsce znanym i wszechstronnie używanym lekiem stosowanym przy gorączce, w chorobach zakaźnych, schorzeniach żołądkowych i wątrobowych zwłaszcza przy puchlinie, a nawet tzw malarii trzydniowej.

Korzeń gotowany z winem lub octem winnym podawano przy zatrzymaniu moczu.

Jako lek na wątrobę łączono go z koprem włoskim.

Zewnętrznie świeże ziele przykładano na rany cięte i kłute.

Mniszek do dziś ma zastosowanie w medycynie ludowej jako lek przy złej przemianie materii i chorobach skórnych, a syrop z kwiatów jako dobry lek przeciwkaszlowy.

Mniszek posiada działanie żółciopędne i żółciotwórcze, moczopędne, przeciw robakom, zwiększające wydzielanie soków żołądkowych i przez to polepszających trawienie, a także obniżających poziom cukru i cholesterolu we krwi.

Kwiaty działają jak korzenie, z tym, że są silniej moczopędne i przeciwzapalne.

Czasem bywają stosowane przy marskości wątroby i po przebytej żółtaczce, a także przy złej pracy nerek.

W warunkach domowych mniszek może mieć zastosowanie jako środek pobudzający apetyt i wpływający na lepszą przemianę materii, a tym samym odchudzający.

W tym celu można sporządzić odwar z korzeni: 1 łyżka korzeni na 2 szkl wody, gotować 15 min.

Pic 2 razy dziennie po szkl [ewentualnie z dodatkiem 1 łyżeczki mięty].

Przy hemoroidach polecane jest także picie naparu z suchych liści lub kwiatów mniszka po kieliszku 3 razy dziennie.

Przy chorobach skórnych poleca się niekiedy używać nalewki alkoholowej z ziela mniszka [3-4 razy

dziennie po 5 kropli] lub odwaru z rozdrobnionych korzeni i ziela [3 razy dziennie po kieliszku].

Przy wypryskach stosuje się okłady lub kąpiele z dodatkiem odwaru z ziela.

Przy egzemie odwar z 20g korzenia łopianu i mniszka w 2 szkl wrzątku - przyjmuje się 3 razy dziennie po 0,5 szkl.

Na lepszy apetyt i trawienie, szczególnie w okresie wczesnowiosennym można pić rano i wieczorem po 1 szkl naparu z 1 łyżeczki korzenia mniszka, ziela krwawnika i ziela mięty pieprzowej.

Odwar z kwiatów lub korzeni mniszka bywa polecany przy uszkodzeniach wątroby antybiotykami oraz

przy niedokrwistości.

Przeciwkaszlowy syrop z mniszka: 400 sztuk świeżych koszyczków kwiatowych mniszka zalać 1 litrem zimnej wody i gotować pod przykryciem przez 1 godzinę, przecedzić przez gazę, dodać 1kg cukru i sok z 1 cytryny [w zastępstwie można dodać nieco kwasku cytrynowego lub soku cytrynowego z butelki], po czym gotować jeszcze 2 godz na wolnym ogniu.

Zlać do twistów i zamknąć na gorąco. Używać przy kaszlu i przy początkach przeziębienia.

Uwaga: Mniszek zażywany w nadmiernych ilościach zwiększa liczbę białych krwinek.

96g] Mniszek lekarski „Wróżka” nr 5 2000r

W medycynie ludowej od wieków stosowano zarówno łodygi, liście i kwiaty jak i

korzenie mniszka.

Mniszek działa żółciopędnie, poprawia funkcjonowanie wątroby.

Zaleca się go m.in. przy marskości i po przebytej żółtaczce, w stanach zapalnych, przy kamicy żółciowej.

Zwiększa wydzielanie soków żołądkowych regulując przemianę materii. zapobiega zaparciom.

U niejadków wzbudza apetyt. Jest dobrym środkiem wspomagającym odchudzanie.

Przepisywano go przy dolegliwości żołądka i jelit, a także - z uwagi na właściwości moczopędne - przy chorobach nerek i pęcherza moczowego.

Wszystkie części mniszka działają przeciwgorączkowo, napotnie i łagodnie wykrztuśnie.

Napary i odwary wspomagają leczenie grypy, przeziębień, kaszlu.

Mniszek jest łagodnym środkiem uspokajającym.

Należy ponadto do roślin oczyszczających organizm i wzmacniających jego odporność - zapobiega

awitaminozie i anemii, obniża poziom cholesterolu

Sok, stosowany zewnętrznie, pomaga usunąć odciski, wągry i piegi.

Napar: 1 łyżeczkę suszonych kwiatów zalej 1 szkl wrzątku, parz pod przykryciem 15 min, odcedź.

Pij 3 razy dziennie po 1/2 szkl [przed jedzeniem] - zwłaszcza przy przeziębieniach i grypie, hemoroidach, żylakach nóg.

Okłady z naparu łagodzą problemy skórne - krosty, wysypki, owrzodzenia, trądzik.

Nalewka z kwiatów mniszka: weź 30 kwiatów mniszka i 1 litr czystej wódki. Kwiaty opłucz pod bieżącą wodą, rozłóż pojedynczo i osusz. Potem przełóż do słoja i zalej wódką, szczelnie zamknij, by alkohol nie wywietrzał. Po tygodniu zlej przecedzoną przez bibułę nalewkę do butelek.

Zalecana jest w chorobach naczyniowych, przy żylakach.

Działa żółciopędnie i lekko moczopędnie [warto ją popijać przy chorobach wątroby, pęcherza i nerek].

Łagodnie uspokaja. Ma smak specyficzny z lekką goryczką.

96h] Mniszek lekarski

Wartość leczniczą posiada cała roślina: liście, koszyczki kwiatowe lub same płatki oraz korzenie.

Ziele i liście zbiera się wczesną wiosną, gdy kwiatki są jeszcze w pąkach.

Koszyczki z kwiatami zrywamy w pełnym rozkwicie roślin, zawsze w słoneczny dzień.

Korzenie natomiast wykopuje się w jesieni albo bardzo wczesną wiosną.

Surowce zawierają przede wszystkim bogactwo minerałów np magnez, żelazo, cynk, potas, krzem, wapń oraz witaminy C i z grupy B.

Wśród witamin z grupy B na uwagę zasługuje kwas foliowy [inaczej folacyna].

Mniszek ma także kwasy organiczne, flawonoidy, trochę olejku eterycznego oraz pewien związek o

nazwie kwas cerotynowy, który działa bakteriostatycznie na prątki gruźlicy.

W wielu polskich domach wiosenne kuracje mniszkiem są już tradycją.

Oczyszcza on organizm z toksyn, wzbogaca w cenne witaminy i minerały oraz oddala wiosenne

wyczerpanie. Dostarcza też organizmowi cennych enzymów wzmagających przemianę materii.

Mniszek wspomaga wątrobę, wpływa żółciopędnie i żółciotwórczo.

Kurację nim często zaleca się ludziom, którzy wcześniej chorowali na żółtaczkę lub po operacjach woreczka żółciowego.

Świeży sok z mniszka jest dobrodziejstwem dla osób wyczerpanych długimi chorobami, cierpiącymi na anemię i skłonnych do częstych przeziębień.

Sok pity regularnie leczy poza tym trądzik i ma korzystny wpływ na cerę.

Zdecydowanie powinny go zażywać osoby dotknięte anemią, gdyż oprócz przyswajalnego żelaza ma

również cenny kwas foliowy, który wraz z nim działa krwiotwórczo.

Nie od dziś wiadomo także, że mniszek zapobiega otyłości, bo usprawnia proces przemiany materii i

likwiduje zaparcia. Ma korzystny wpływ na pracę jelit.

O leczeniu mniszkiem powinni pamiętać ludzie chorzy na cukrzycę, gdyż obniża poziom cukru we krwi, a poza tym aktywizuje pracę trzustki.

Warto też stosować w niestrawnościach i uczucia przejedzenia.

Domowy syrop z kwiatów często poleca się w uporczywym kaszlu, nieżycie górnych dróg oddechowych, chrypce i grypie.

Syrop z mniszka na kaszel: należy zerwać około 400 kwiatów mniszka i zalać 1 litrem ostudzonej, przegotowanej wody. Po godzinie garnek stawiamy na małym ogniu i gotujemy 15min, dodając na końcu pokrojoną w plastry cytrynę ze skórką. Następnie odstawiamy na 24 godz.

Po odcedzeniu i wyciśnięciu resztek kwiatów, do płynu dodaje się 1 kg cukru i gotuje powoli do 2 godz.

Z podanych ilości uzyskuje się 2 szkl syropu, który przypomina miód.

Syrop mniszkowy można dodawać do herbatek ziołowych i owocowych: w przeziębieniu, grypie, kaszlu i chrypce.

Dobrze działa herbatka z kwiatów czarnego bzu bądź z lipy z 1 łyżeczką syropu. Ułatwia odflegmianie,

łagodzi suchy, męczący kaszel z chrypka. Wpływa także ogólnie wzmacniająco i nieco rozgrzewająco.

Mikstura oczyszczająco-odtruwająca: 1 buteleczkę soku z mniszka [35g] miesza się z połową takiej

porcji nalewki z karczocha i nalewki miętowej [dostępne w aptekach i bielarniach].

Przy niestrawnościach, podrażnieniu i niewydolności wątroby, trudnościach w przyswajaniu składników pokarmowych zaleca się zażywać uzyskaną miksturę po 0,5 łyżeczki na 1/4 szkl wody po posiłkach.

W zatruciach pokarmowych, nudnościach, uczuciu pełności w żołądku, przejedzeniu i słabym

wydzielaniu soku żołądkowego - po 1 łyżeczce mikstury na 1/4 szkl wody.

Mikstura dodatkowo oczyszcza organizm z toksyn oraz obniża poziom cholesterolu we krwi.

Wino z kwiatów mniszka: 3 litry kwiatów mniszka, 1-1,5 kg cukru, 1 cytrynę, 4,5 litra wody, drożdże.

Obierz cytrynę [odrzuć środkową warstwę białego miąższu. Włóż skórki i główki kwiatów do worka z gazy i gotuj je w wodzie przez 20min. wyciągnij worek i odsącz.

W otrzymanym wywarze rozpuść cukier i wlej do wiadra [nie może być metalowe] i gdy woda ostygnie do letniej temperatury, dodaj sok z cytryny. Rozmieszaj drożdże z odrobiną cieczy z wiaderka i wlej je do niego. Zostaw na 3 dni do fermentacji, codziennie mieszając, a potem przelej do butelki fermentacyjnej z rurką. Po zakończeniu fermentacji [około miesiąca] przelej do butelek.

Wino smakuje najlepiej po kilku miesiącach.

96i] Mniszek lekarski

Działanie: przeciwreumatyczne, stymulujące trawienie, żółciopędne, moczopędne,

wątrobowe, przeczyszczające, wzmacniające.

Liście mniszka mają silne działanie moczopędne i są jednym z najlepszych naturalnych

źródeł potasu.

Dlatego stanowią naturalny środek moczopędny, który można bezpiecznie stosowa, gdy

zachodzi konieczność zwiększenia ilości oddawanego moczu np w przypadku zatrzymania wody w

organizmie w przebiegu chorób serca.

Korzeń mniszka zaleca się jako środek wątrobowy i żółciopędny w razie zapalenia i zastoju żółci w

wątrobie oraz w pęcherzyku żółciowym.

Wykonuje on swoiste działanie w żółtaczce zastoinowej.

W gośćcu stawowym mniszek jest najskuteczniejszym jako jeden z elementów leczenia skojarzonego.

Ziele to ma cenne ogólne właściwości wzmacniające i być może jest najpowszechniej stosowanym

środkiem moczopędnym oraz wzmacniającym wątrobę.

96j] Mniszek lekarski - Taraxacum officinale

Surowiec: korzeń, liść lub lepiej całe ziele i sam kwiat.

Liście (ziele) zawierają witaminy, np. wit. C - do 100 mg/100 g, karoten - do 8 mg, kw. foliowy, tiaminę, ryboflawinę, cholinę, tokoferol, fitochinony, pirydoksynę; sole mineralne, np. wapnia, fosforu, żelaza, miedzi, manganu, potasu, kobaltu, cynku, magnezu, molibdenu i sodu; związki gorzkie - laktony seskwiterpenowe, np. laktukopikryna, taraxacyna, tetrahydrovidentyna B, germakran w postaci beta-

glikozydów, taraksterol, beta-amyryna; inulinę - do 25%, inozyt, stymulatory biogenne zwiększające

odporność organizmu; flawonoidy, olejek eteryczny (ślady), cukrowce, żywice i politerpeny.

Kwiaty zawierają aktywnie działający pyłek, luteinę, witaminy, sole, stymulatory, flawony i

substancje gorzkie.

Korzenie posiadają: inulinę - do 40%, gumy roślinne - do 4%, glicerydy kwasów: palmitynowego,

oleinowego, melisowego i linolowego, mannitol (w zielu także), laktony seskwiterpenowe -

tetrahydrovidentyna B, cholinę, germakran, pseudotaraxasterol, taraxasterol, taraxerol, betaamyrynę,

żywice.

Surowce działają żółciopędnie, moczopędnie, ogólnie wzmacniająco, odtruwająco (oczyszczająco ze szkodliwych substancji), saluretycznie - przeciwobrzękowo, przeciwreumatycznie, przeciwartretycznie; wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne, zapobiegają powstawaniu miażdżycy; regulują krwawienia miesiączkowe (kwiaty i ziele), regulują przemianę materii, zapobiegają powstawaniu kamicy moczowej i żółciowej oraz powstawaniu zastojów żółci, regulują pracę wątroby (zapobiegają stłuszczeniu -działanie lipotropowe i marskości), trzustki i pęcherzyka żółciowego, zwiększają poziom hemoglobiny, liczbę krwinek czerwonych i białych we krwi (działanie pewne i łatwe do potwierdzenia), przy czym dotyczy to wyłącznie ziela; poprawiają samopoczucie, pobudzają apetyt.

Należy dodać, że mniszek zwiększa (uintensywnia) oddychanie wewnątrzkomórkowe (utlenianie

cukrowców i tłuszczowców), a co za tym idzie - przyśpiesza metabolizm (ważne przy otyłości).

Wskazania: wszelkie choroby skórne i metaboliczne, zaparcia, wszelkie choroby zakaźne, choroby

pęcherzyka, dróg żółciowych, wątroby, trzustki, śledziony i żołądka, nawracające schorzenia bakteryjne i wirusowe (zmniejszona odporność immunologiczna organizmu), osłabienie, złe samopoczucie, pękanie

naczyń krwionośnych (liście lub ziele!), niedokrwistość, zmniejszona liczba limfocytów we krwi oraz granulocytów i monocytów (polecam łączyć w tym przypadku ziele mniszka z zielem bluszczyka

kurdybanka), brak łaknienia, zaburzenia trawienia, zaburzenia miesiączkowania i hormonalne (kwiat

mniszka + kwiat malwy + plecha morszczynu + ziele bylicy piołun + ziele glistnika - w równych częściach - napar pić 3 razy dz. po 100 ml, sporządzony z 2 łyżek mieszanki na 1 szkl. wrzątku), miażdżyca (ziele mniszka + ziele jemioły + plecha morszczynu - 1 łyżka mieszanki na 1 szkl. wrzątku; pić 3 razy dz. po 150 ml; stosować też w innych chorobach wieku starczego), kamica moczowa, skąpomocz, obrzęki (ziele mniszka + kwiat krwawnika + ziele glistnika + ziele skrzypu + kwiat arniki + liść brzozy + ziele nawłoci + owoc jałowca + owoc kopru + kwiat lipy - w równych częściach - sporządzić napar z 2 łyżek mieszanki na 2 szkl. wrzątku; pić 4 razy dz. po100-150 ml; stosować też przy skąpomoczu).

Napar: 2 łyżki ziela (liści) lub korzeni, albo 3 łyżki zmielonych kwiatów zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 100-200 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 6-8,5 ml, 5-6 kg - 10,7 - 12,8 ml, 7-8 kg - 15-18 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 10-15 kg - 21-32 ml, 20-25 kg - 42,8-53,5 ml, 30-35 kg - 64-75 ml, 40-45 kg - 85,7-^6,4 ml, 50-55 kg - 107-117,8 ml, 3-4 razy dziennie.

Nalewka mniszkowa - Tinctura Taraxaci (mniszkówka): pół szkl. ziela (liści), korzenia lub 1 szkl. kwiatów zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3- 4 razy dziennie po 5-10 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 1-2 ml, 20-25 kg - 3-4 ml, 30-35 kg - 4,5-5 ml, 40-45 kg -5,5-6 ml, 50-55 kg - 6,5-7 ml, 3 razy dziennie.

Intrakt mniszkowy - Intractum Taraxaci: pół szkl. świeżych zmielonych liści (ziela) lub korzeni, albo też 1 szkl. świeżych zmielonych kwiatów zalać 400 ml alkoholu 40-60% o temp. 70-80o C; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.

Alkoholatura “zimna": pół szkl. zmielonego ziela (świeżego), korzenia lub 1 szkl. Świeżych zmielonych kwiatów zalać 250 ml alkoholu o temp. pokojowej; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.

Sok mniszkowy - Succus Taraxaci: świeże umyte ziele i (lub) korzeń przepuścić przez sokowirówkę. Sok zażywać 3-4 razy dziennie po 1 łyżeczce lub łyżce.

Można go zakonserwować poprzez zalanie 40% alkoholem (100 ml soku na 100 ml alkoholu). Odrzuconą przez sokowirówkę masę roślinną nie wyrzucać lecz sporządzić z niej alkoholaturę (patrz wyżej) lub macerat: pół szkl. masy roślinnej zalać 1 szkl wody przegotowanej o temp. pokojowej; macerować 6-8 godzin, przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 100-200 ml. Większą ilość maceratu przechowywać w lodówce, nie dłużej jednak jak 5 dni.

Miód mniszkowy - Mel Taraxaci: na każdą łyżkę świeżego zmielonego ziela lub korzenia (może być też suche) dać 2 łyżki miodu i 10 kropli alkoholu lub gliceryny, wymieszać. Zażywać 3 razy dziennie po 1 łyżce. W tej samej proporcji miesza się miód z sokiem mniszkowym. Można także alkoholaturę, intrakt i nalewkę zmieszać z miodem (100 ml na 100 ml) uzyskując Alkoholmel Taraxaci, który zażywa się 3 razy dziennie po 1 łyżce.

Wyciąg glicerynowy z mniszka - Gliceroextractum Taraxaci: pół szkl. suszonego lub świeżego zmielonego ziela zalać 90g (3 opak. 3 g) gliceryny i 100 ml wódki; wytrawiać 10 dni; przefiltrować.

Zażywać 1 raz dziennie po 1 łyżce w 50 ml wody z sokiem lub 3 razy dziennie po 1 łyżeczce przy

zaparciach połączonych ze wzdęciami, bólami brzucha oraz przy otyłości.

Rp. Nalewka mniszkowa - 10 ml, nalewka miętowa - 10 ml, nalewka piołunowa - 10 ml, nalewka

tymiankowa - 10 ml, nalewka cykoriowa - 10 ml, nalewka tatarakowa - 10 ml

Płyny wymieszać. Zażywać 3 razy dziennie po pół łyżeczki.

Typowy lek pobudzający wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego (amara) oraz

żółciopędny i żółciotwórczy

Wskazania: brak łaknienie, zaburzenia trawienia, zastoje i niedostateczne wydzielanie żółci, kamica

żółciowa, brak enzymów jelitowych i trzustkowych, niedokwaśność, osłabienie.

1] Rp. ziele mniszka - 1 łyżka, liść pokrzywy - 1 łyżka, liść babki - 1 łyżka, korzeń łopianu - 1 łyżka, ziele glistnika - 1 łyżka

Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4 razy

dziennie po 100 ml. Dzieci ważące 25-30 kg - 35,7-42,8 ml, 35-40 kg - 50-57 ml, 45-50 kg- 64-71 ml, 4

razy dziennie.

Mieszanka działa wzmacniająco, już po 10 dniach stosowania powoduje zwyżkę liczby limfo- i

erytrocytów oraz stężenie hemoglobiny we krwi, wzmaga odporność organizmu (zwłaszcza wtedy

gdy leczenie będzie powtarzało się co 30 dni przez 14 dni), poprawia samopoczucie, przywraca chęć do

życia, do pracy i nauki, poprawia stan skóry i włosów, oczyszcza krew ze szkodliwych substancji, reguluje wypróżnienia, trawienie i przemianę materii.

Podobnie działają dwie poniższe mieszanki ziołowe:

2] Rp. ziele mniszka - 1 łyżka, ziele jemioły - 1 łyżka, kłącze lub liść lepiężnika - 1 łyżka,

liść konwalii lub kłącze (ziele) kokoryczki - 1 łyżka, ziele bluszczyka kurdybanka - 1

łyżka, ziele skrzypu - 1 łyżka, ziele fiołka trójbarwnego - 1 łyżka, liść pokrzywy - 1 łyżka, kwiat (ziele) nagietka - 4 łyżki, liść babki - 1 łyżka

Wymieszać. Przyrządzić i pić jak wyżej, przy czym można ją podawać dzieciom ważącym 10-15 kg - 14-21 ml; 20-25 kg - 28,5-35,7 ml 4 raz; dziennie.

Wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe.

3] Rp. ziele mniszka - 1 łyżka, nasienie lub ziele wiesiołka dwuletniego lub dziwnego - 2 łyżki, plecha morszczynu - 1 łyżka, ziele ruty - 1 łyżka, liść pokrzywy - 1 łyżka, ziele jemioły - 1 łyżka

Wymieszać. Przyrządzić napar i pić jak wyżej.

Wskazania do stosowania powyższych (3) mieszanek to: choroby krwi (białaczka, niedokrwistości), zmniejszona odporność układu immunologicznego, nowotwory, otyłość, zaburzenia metaboliczne i

hormonalne, choroby zakaźne, skórne, wątroby i trzustki, miażdżyca, po zawale, osłabienie serca,

niewydolność krążenia (choroba wieńcowa), choroby alergiczne, zaburzenia w wydzielaniu i przepływie

żółci, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, reumatyzm, stwardnienie rozsiane, cukrzyca,

zaparcia, złe samopoczucie, zaburzenia miesiączkowania, okres po - i przekwitania, artretyzm, choroby

oczu, skąpomocz, kamica moczowa i żółciowa, stany zapalne żołądka i jelit, choroba wrzodowa, rekonwalescencja, zapalenie przydatków, zatrucia, zawroty głowy, skoki ciśnienia, zgaga.

Powyższe mieszanki proponuję stosować na zmianę i wraz z preparatem mineralno-witaminowym (np.

Vitaral, Duovit). Kuracja taka daje wprost zaskakujące efekty lecznicze.

96k] DMUCHAWIEC, MNISZEK LEKARSKI (Taraxacum officinale)

Surowce lecznicze: korzeń - Radix Taraxaci oraz kwiat - Flos Taraxaci.

W korzeniach znajdują się trójterpeny, związki goryczowe, fitosterole, wielocukry (inulina, pektyna),

substancje żywicowe, cholina, kwasy organiczne, sole mineralne.

Kwiaty zawierają karotenoidy, flawonoidy, ślady olejku eterycznego, trójterpeny, cukry redukujące.

Surowiec ma działanie żółciopędne, moczopędne, usuwa z organizmu nadmiar jonów sodu i potasu, ułatwia także trawienie pokarmów.

Prawdopodobnie mniszek ma właściwości obniżania poziomu cukru we krwi w początkowym okresie

cukrzycy.

Kwiaty działają podobnie, lecz silniej moczopędnie i przeciwzapalnie.

Liście i kwiaty zawierają żółte barwniki, w korzeniu i zielu stymulatory
biogenne

zbliżone do aloesu. z kwiatów mlecza (same płatki) można sporządzać nalewki winne (kwiaty zalewa się białym winem), same płatki służą jako dodatek do sałatek owocowych i jarzynowych.

Surowiec wchodzi w skład wielu mieszanek ziołowych.

Skład: sok mleczny znajdujący się we wszystkich częściach mniszka zawiera inulinę, kwas krzemowy i

lakton (laktukopikryna) , witaminy z grup A, B, C, D.

Działanie: kwiat działa moczopędnie. Jego korzeń zawiera sporo soli mineralnych, zwłaszcza potasu,

kwasy organiczne, sterole, różne związki cukrowe, na przykład inulinę, substancje goryczowe (taraksacyna), cholinę.

Odwar z korzeni lub nalewka pomagają w schorzeniach dróg żółciowych i kamicy żółciowej oraz przy wszystkich problemach wątrobowych. Pomaga przy kłopotach trawiennych.

Dzięki interferonowi podnosi odporność organizmu, powinni więc go spożywać anemicy.

Obniża poziom cholesterolu, pomaga w leczeniu miażdżycy, początków cukrzycy, otyłości, reumatyzmu i gośćca. Zalecany jest również przy chorobach skóry.

Podnosi sprawność seksualną kobiet i mężczyzn.

* Wywar z gotowanych kwiatów mniszka po dodaniu dużej ilości cukru zamienia się w syrop o barwie, konsystencji i smaku zbliżonym do miodu, tzw. miodek majowy.

96l] Mniszek lekarski

Na wiosnę liście i korzenie mniszka lekarskiego produkują mannitol, substancję używaną w leczeniu

wysokiego ciśnienia i słabego serca.

Herbata sporządzona z korzeni i liści mniszka lekarskiego jest najlepsza do picia właśnie na wiosnę, od

połowy marca do połowy maja. Herbatę taką sporządza się przez zagotowanie 250ml wody. Następnie zmniejszyć ogień i dodać 2 łyżki stołowe oczyszczonego i posiekanego świeżego korzenia mniszka

lekarskiego. Przykryć i doprowadzić do wrzenia. Zdjąć z ognia i dodać 2 łyżki stołowe pokrojonych, świeżo zebranych liści. Zaparzać około 40 minut. Odcedzić i pić 2 szklanki dziennie.

W kwiatach mniszka lekarskiego znaleziono substancję zwaną helenin, która może być pomocna dla osób mających problemy z widzeniem w ciemności.

Kwiaty zawierają również znaczne ilości witaminy A i B2 (ryboflawina). Zaparzać garść świeżo zerwanych kwiatów w 250 ml gorącej wody przez około 20 minut. Pić 1 szklankę naparu dwa razy dziennie.

Mniszek lekarski to pożyteczne zioło w leczeniu brodawek, infekcji grzybicznych, owrzodzenia

przewodów moczowych.

Zioło to ma właściwości przeczyszczające oraz jest wspaniałym środkiem na problemy żołądkowe.

Mniszek lekarski korzystnie wpływa na zdrową cyrkulację oraz jest wspaniałym lekiem oczyszczającym i wzmacniającym krew. Leczy również reumatyzm.

Korzeń mniszka lekarskiego pobudza apetyt i ułatwia trawienie.

Liście posiadają właściwości moczopędne.

Właściwości moczopędne - liście mniszka lekarskiego dzięki swoim właściwościom moczopędnym są

używane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi poprzez redukowanie płynów w organizmie.

Środek oczyszczający - korzeń mniszka lekarskiego jest jednym z najbardziej efektywnych ziół

oczyszczających.

Działając głównie na wątrobą oraz pęcherzyk żółciowy pomaga w wydalaniu zbędnych produktów

przemiany materii.

Mniszek lekarski również pobudza pracę nerek zmuszając je do wydalania toksyn poprzez mocz.

Dzięki swoim licznym właściwościom leczniczym mniszek lekarski jest używany na wiele problemów zdrowotnych, między innymi na zatwardzenia, problemy skórne (trądzik, łuszczyca), problemy reumatyczne (skaza moczanowa, zapalenie kości i stawów).

Problemy z pęcherzykiem żółciowym - Zarówno liście jak i korzeń mniszka

lekarskiego działają dobroczynnie na pęcherzyk żółciowy i są używane w celu

zapobiegania tworzenia się kamieni żółciowych.

Mówi się, że liście mniszka lekarskiego mogą pomóc w rozpuszczeniu już istniejących kamieni żółciowych.

Inne zastosowania medyczne - ropienie, wrzody, nałóg.

Liście - Badania naukowe potwierdziły, że liście mniszka lekarskiego posiadają silne właściwości

moczopędne. Konwencjonalne leki działające moczopędnie powodują utratę potasu. Natomiast liście

mniszka lekarskiego zawierają wysoki poziom potasu. Nie tracimy tego minerału, kiedy stosujemy to zioło.

Korzeń - Badania naukowe w Niemczech w 1959 roku potwierdziły wysokie działanie oczyszczające

korzenia mniszka lekarskiego na wątrobę, jak również na pobudzenie produkcji żółci.

Wskazano również na średnią właściwość przeczyszczająca.

Mniszek lekarski zawiera - liście: glikozydy, karotenoidy, terpenoidy, sole potasowe, cholinę, żelazo,

witaminy A, B, C, .D.

Korzeń: glikozydy, triterpeny, sterole, olejki lotne, cholinę, asparaginę, inulinę.

Dla pobudzenia trawienia oraz jako tonik odżywczy dla wątroby i pęcherzyka żółciowego brać 3-5 gram suszonego korzenia lub 5-10ml nalewki sporządzonej z korzenia mniszka lekarskiego trzy razy dziennie.

Na pobudzenie apetytu zalecane jest branie 4-10 gram suszonych liści mniszka lekarskiego, które

następnie zalewamy gotująca wodą (250ml). Zaparzać przez 10-15 minut. Pić jako wywar. Można pić

świeży sok sporządzony z liści w ilości 5-10ml trzy razy dziennie.

W przypadku wrzodów żołądka oraz zapalenia żołądka mniszek lekarski powinien być używany z ostrożnością ponieważ może on spowodować nadprodukcję kwasu żołądkowego.

Osoby, które cierpią z powodu zatrzymywania się wody w organizmie, powinny skonsultować się z profesjonalnym zielarzem przed użyciem tego zioła.

U niektórych osób mleczny płyn wydobywający się z łodyg i liści świeżego mniszka lekarskiego może powodować alergiczną wysypkę na skórze.

Liście mniszka lekarskiego zawierają wysoką ilość potasu, co balansuje ich funkcję jako zioła o

właściwościach moczopędnych. Jest to kontrast w stosunku do leków konwencjonalnych o właściwościach moczopędnych, podczas terapii których należy brać dla równowagi potas.

W chińskiej medycynie naturalnej mniszek lekarski pomaga w łagodzeniu bolesnych problemów układu moczowego.

Chińczycy używają tego zioła w leczeniu wątroby, żółtaczki oraz jako środka łagodnie przeczyszczającego.

Zarówno liście jak i korzeń mniszka lekarskiego działają jako tonik na woreczek żółciowy.

Działanie oczyszczające mniszka lekarskiego znalazło zastosowanie w oczyszczaniu organizmu z toksyn.

Mniszek lekarski znalazł również zastosowanie w leczeniu ropieni, zwłaszcza ulokowanych na piersiach.

U kobiet karmiących mniszek lekarski zwiększa produkcję mleka.

Sok - Wyciskać sok z liści kiedy potrzebujemy środek o działaniu moczopędnym. Brać 20ml soku, trzy razy dziennie.

Napar - Mniej efektywny niż sok, napar z liści mniszka jest świetnym środkiem oczyszczającym z toksyn oraz jest stosowany na takie problemy jak skaza moczanowa lub egzema.

Nalewka z liści - Często dodawana do leków na problemy z sercem w celu zapewnienia odpowiedniej ilości potasu.

Nalewka z korzeni - Używać świeży korzeń mniszka lekarskiego na problemy takie jak skaza moczanowa, egzema, trądzik. Nalewka jest również przepisywana jako środek pobudzający w chorobach wątroby oraz na związane z tym zatwardzenia.

Wywar z korzeni - Używać na te same problemy jak nalewkę.

Wino z mniszka lekarskiego * 4 litry przegotowanej wody* 4 szklanki kwiatów mniszka lekarskiego zerwanych około południa w słoneczny dzień* 2 pomarańcze (bez soku)* 2 cytryny (bez soku)* 1,5 kg

miodu (jeśli jest to możliwe miód z mniszka lekarskiego)* 15g białych winnych drożdży, suszonych.

Kwiaty zalać przegotowaną wodą. Rozpuścić miód w miksturze. Dodać owoce cytrusowe pokrojone na

ćwiartki. Pozwolić na fermentację mikstury w dzbanie lub dużym słoju w temp 20°C w ciemnym

pomieszczeniu przez około trzy tygodnie. Mieszać miksturę drewnianą szpatułką co 2-3 dni.

Kiedy fermentacja jest kompletna, miksturę odcedzić używając czystej ściereczki.

Miksturą napełniać butelki i zakorkować.

Wino powinno leżakować w chłodnym miejscu około 9 miesięcy.

To wino jest świetne na woreczek żółciowy, na leczenie skazy moczanowej i kwasu moczowego.

Jest wysoce zalecane na stany przedcukrzycowe. Pić pół szklanki przed posiłkiem.

Łacińska nazwa tego gatunku pochodzi od greckiego wyrazu taraxis, co oznacza zapalenie oczu.

96m] Mniszek lekarski - Taraxacum officinale

W całej roślinie znajduje się gorzki i piekący sok o białej barwie.

Nazwa ,,mniszek" pochodzi stąd, że po zdmuchnięciu owocków z puchem pozostaje łysa główka otoczona listkami, przypominająca głowę mnicha.

Słowianie uważali, że usuwa piegi i plamy wątrobowe. Mieli rację, gdyż przetwory z tej rośliny usuwają wraz żółcią toksyny nagromadzone w wątrobie.

We Francji liście mniszka są popularne jako składniki sałatek warzywnych.

Surowcem leczniczym są korzenie, liście i kwiaty.

Związki czynne w roślinie:

Sok znajdujący się we wszystkich częściach rośliny jest emulsją zawierającą gorzką substancję o nazwie - taraksacyna. Towarzyszą jej białka, żywica, inozyt, trójperteny, tarakserol, taraksasterol, cholina, laktucerol i kauczuk.

W korzeniach odkryto inulinę, fruktozę, kwasy organiczne, trójperteny, garbniki, flobafeny i olejek

eteryczny.

W liściach i kwiatach znajdują się barwniki ksantofilowe, flawonoidy a także sole mineralne jak : potas, siarka, magnez i krzem.

Obecne są również witaminy, w tym znaczne ilości wit. C.

Korzenie i liście mniszka zawierają substancje o działaniu stymulującym, zbliżone do tych jakie są w

liściach aloesu.

Działanie:

Mniszek i jego przetwory mają pobudzający wpływ na wytwarzanie żółci przez wątrobę oraz ułatwienie jej przepływu przez drogi żółciowe do dwunastnicy.

Następuje zwiększenie kurczliwości przewodów żółciowych wyprowadzających żółć z wątroby a zwłaszcza pęcherzyka żółciowego, co przeciwdziała zastojowi żółci.

Związki czynne mniszka mają również korzystny wpływ na czynność wydzielniczą trzustki a zatem

normalizują proces trawienia.

Drugim kierunkiem jest działanie moczopędne poprzez zwiększenie przesączania w kłębkach nerkowych.

Ważna jest również funkcja wiązania toksyn i metabolitów rozpuszczalnych w wodzie. Jest to więc

działanie odtruwające i oczyszczające.

Ponadto mniszek powoduje rozkurcz mięśni gładkich o ile są w stanie skurczu, znaczenie usprawniając przepływ żółci i moczu.

Działa też nieznacznie przeciwcukrzycowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego oraz wywiera

korzystne działanie stymulujące system odporności.

Wywiera pobudzający wpływ na funkcje fagocytarną makrofagów, pobudza działanie wytwarzania

interferonu - substancji o własnościach przeciwwirusowych.

Zewnętrzne wyciągi z mniszka i świeży sok działają regenerująco na skórę, przyspieszają bliznowacenie i zanikanie uszkodzeń skóry.

W użytku wewnętrznym:

Przetwory z mniszka stosuje się w następujących stanach chorobowych:

1] w uszkodzeniach wątroby

2] w zmniejszonym wytwarzaniu żółci

3] w stanach rekonwalescencji po wirusowym zapaleniu wątroby po zabiegach na drogach żółciowych

4] w zastoju żółci w pęcherzyku żółciowym

5] w zagrożeniu kamicą żółciową i jej początkach

6] w chorobach z upośledzeniem czynności kłębków nerkowych i zmniejszeniem wydalania moczu

7] w obrzękach spowodowanych niedomogą krążenia i nerek pomocniczo w reumatyzmie, dnie (podagrze)

8] w otyłości

9] w schorzeniach skórnych, zwłaszcza u dorastającej młodzieży

10] w stanach przedcukrzycowych w połączeniu z innymi ziołami oraz w początkach cukrzycy

11] w niedoborze wydzielanego soku żołądkowego

12] w osłabieniu organizmu u osób starszych i rekonwalescentów

13] w zwiększonej podatności na choroby infekcyjne

W użytku zewnętrznym:

* do kąpieli kosmetycznych

* do okładów na brodawki, kurzajki, kłykciny ze świeżego soku mlecznego

Kwiaty z mniszka mają takie same własności co korzeń i ziele, lecz są godne polecenia, zwłaszcza w przewlekłym nieżycie jamy ustnej, gardła i oskrzeli.

Odwar z korzenia: Dwie łyżki rozdrobnionego korzenia zalać 2 szklankami gorącej

wody i odstawić do napęcznienia przez 1 godz. Potem powoli ogrzewać do wrzenia i

gotować pod przykryciem 5 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 1/2 - 2/3 szklanki 2 - 3 razy

dziennie na 1 godz. przed posiłkiem jako środek moczopędny i żółciopędny.

Odwar z korzeni lub kwiatów (inny przepis): 1 łyżkę stołową korzeni lub kwiatów mniszka zalać 2 szklankami letniej wody, gotować 20 min. i odcedzić. Pić dwa razy dziennie po 1 szklance płynu.

Herbatka: 1 kopiastą łyżeczkę do herbaty korzeni zalać na noc szklanką zimniej wody. Następnego dnia ogrzać do wrzenia i przecedzić. Tę ilość podzielić na dwie równe części i pić małymi łykami na pół godz. przed śniadaniem i po śniadaniu.

W chorobach wątroby

Codziennie należy zjeść dokładnie żując 5 - 10 umytych łodyg kwiatostanowych.

Sok ze świeżych liści na alkoholu

Zebrane wiosną młode liście mniszka lub całe rośliny z korzeniami wymyć w wodzie, zemleć albo rozdrobić w mikserze i wycisnąć przez płótno. Na 5 szklanek soku dodać jedna szklankę spirytusu dla utrwalenia. Rozlać do butelek i przechowywać w lodówce.

Pić sok rozpoczynając od jednej łyżeczki dziennie zmieszanym z napojem owocowym lub kompotem przez 10 dni. Potem zwiększać stopniowo dawkę do 4 łyżeczek dziennie i w końcu pić 3 razy dziennie po 1 łyżce stołowej.

Działa ogólnie wzmacniająco, uodporniająco na infekcje, odtruwająco, jako środek pomocniczy dla rekonwalescentów i osób w podeszłym wieku.

Zielony napój z liści mniszka

2 - 4 liście z mniszka zmiksować w 1/2 - 2/3 szklanki wody, naturalnego jogurtu, soku owocowym.

Wypić rano i po południu jako środek ogólnie wzmacniający odporność i usuwający toksyny z organizmu. Stosować wiosną przez 3 - 4 tyg.

Syrop z kwiatów mniszka

Zebrać świeżo rozwinięte koszyczki, wyskubać z nich płatki kwiatów, włożyć je do słoika przesypując je warstwami cukru. Potem należy je ugnieść aby zaczęły puszczać sok. Wlać na wierzch 1 łyżkę stołową spirytusu, dosypać cukier i odstawić na tydzień. Całość można przechowywać w lodówce nie dłużej niż 3 - 4 miesiące. Początkowo należy przyjmować 1 łyżeczkę soku wraz z płatkami, zwiększając stopniowo dawkę do 3 - 4 łyżeczek dziennie.

Działa korzystnie w przewlekłym nieżycie gardła, błony śluzowej jamy ustnej, oskrzeli z uporczywym

kaszlem, bólem w klatce piersiowej w czasie odkrztuszania.

Odwar: 1 łyżkę stołową korzeni lub kwiatów mniszka zalać 2 szklankami letniej wody, gotować 20 min. i odcedzić. Pić dwa razy dziennie po 1 szklance płynu.

Wino z korzeni mniszka

Rozdrobnić 30 - 40 g wysuszonych korzeni mniszka i zalać butelką ( 700 ml) białego wina gronowego. Pozostawić na dwa tygodnie często wstrząsając. Przecedzić i pić po 1 łyżce stołowej 2 - 3 razy dziennie na 1 godz. przed posiłkiem jako środek pobudzający apetyt i ułatwiający trawienie.

MNISZEK LEKARSKI

Właściwości:

Drenuje wątrobę i przewody żółciowe ułatwiając przepływ żółci do dwunastnicy, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i ułatwia trawienie pokarmów, poprawia krążenie, działa moczopędnie i wydala związki azotowe z moczem, obniża poziom glukozy we krwi w początkowym okresie cukrzycy, oczyszcza krew, ma właściwości przeciwgnilne i przeciwszkorbutowe oraz saluryczne (usuwa z organizmu nadmiar jonów Na i K), wzmacnia i wzbogaca apetyt przez działanie na wątrobę, zmniejsza przekrwienie w jamie brzusznej i osłabia stany skurczowe w przewodach żółciowych i w pęcherzyku żółciowym.

Wskazania lecznicze:

Wewnętrznie: Anemia, astenia, azotemia, dermatoza u wątrobowców (ciemne plamy na twarzy, choroby skórne jak opryszczka, łupież, egzema, trądzik), czyraki, hemoroidy, kamica żółciowa i nerkowa (szczawianowa i fosforanowa), atonia mięśni gładkich i skurcze przewodów żółciowych, nadmiar cholesterolu we krwi, chroniczne nawrotowe zapalenie dróg żółciowych, zapalenie wątroby, niewydolność oraz marskość wątroby i następcze osłabienie czynności żółciotwórczej komórek wątroby, niewydolność nerek, zwiększona obecność mocznika i innych ciał azotowych we krwi, otyłość, paradentoza, reumatyzm, gościec, skąpomocz, szkorbut, stwardnienie tętnic (miażdżyca), zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, obrzęki i zapalenie tkanki podskórnej, zaparcia, nadfermentacja jelitowa, zakłócenia w krążeniu krwi, sinica, zatrucie krwi mocznikiem i innymi ciałami azotowymi, zbytnie przekrwienie naczyń w jamie brzusznej, żółtaczka, żylaki goleni.

Zewnętrznie: Bielmo rogówki i jej zmętnienie, kurzajki, brodawki, piegi.

Mniszek pospolity [Taraxacum officinale Web).

Inne nazwy: mniszek lekarski, dmuchawiec, brodawnik mieczowaty, gołębi groch, kaczyniec, lwi ząb,

męska stałość, mlecz, mleczaj, miecznik, mlecz świni, świński pysk, podróżnik, mnisza główka, popia

główka, śmirgiel wilczy ząb, wole oczy, żabi kwiat.

Angielska: Coramon Dandelion. Francuska: Pissenlit. Niemiecka: Gewóhnliche Kuchblume. Rosyjska: Oduwanczik aptecznyj.

Kiedy zakwita wczesną wiosną dywanami żółtych kwiatów, to złoci się na łąkach, przydrożach i miejskich trawnikach. Kiedy przekwita, żółte dywany pokrywają się bielą delikatnych, puchowych kul, a w każdej z nich, po rozsypaniu przez wiatr owoców z pióropuszami włosków pozostaje łysa główka otoczona wianuszkiem zeschniętych listków, wyglądająca niczym miniaturka ogolonej głowy mnicha (stąd nazwy: mniszek, mnisza główka, popia główka).

Jak już dojrzeje, wystarczy lekko dmuchnąć, by biała kula rozpadła się w puch, co w ludowych

powiedzeniach dowcipnie przyrównywano do męskiej wierności (nazwy: męska stałość, no i oczywiście - dmuchawiec). Podróżnik, bo nasionka daleko podróżują z wiatrem na swoich miniaturowych spadochronach.

A kiedy zerwiemy łodygę kwiatową, ukaże się biały sok niby mleko, stąd inna jeszcze nazwa - mlecz.

Mniszek należy do grupy ziół mniej znanych i popularnych w starożytności, chociaż prawdopodobnie do niego odnoszą się niektóre wzmianki w pracach Teofrasta, Dioskoridesa czy Pliniusza.

Ale już na pewno piszą o mleczu arabscy lekarze wczesnego średniowiecza.

Do aptek trafia w wiekach XIII i XIV jako deus leonis czy rostrum porcinum, figuruje też w XIII-wiecznej śląskiej księdze zielarskiej.

W 1530 r. mnich zakonu Kartuzów, później protestancki lekarz i botanik - Otto Brunfels (1488-1534) nadaje ziołu nazwę: caput monachi i niektórzy twierdzą, że stąd właśnie wywodzi sic polska rodzajowa nazwa tej rośliny: mniszek.

A żyjący nieco później, polski botanik i doktor medycyny Szymon Syreński (1541-1611) tak pisze o

dmuchawcu w swoim słynnym zielniku: „Brodawnik mieczowaty przychodzi do sałat póki młody; a iżby wiotszy był i gorzkości pozbył, często go przesadzać i garnkiem nakrywać albo ziemię, także w

piasku w piwnicy hodować. Tak będzie biały i na pozór wdzięczny, ale i smaku przyjemnego".

Jedno jest pewne: w XVI wieku mniszek pospolity stał się już w Polsce powszechnie znaną i

wszechstronnie stosowaną rośliną leczniczą.

Występuje dziko nie tylko w całej Europie (z której prawdopodobnie się wywodzi), ale rozprzestrzenił się częściowo na Azję, później na Amerykę Północną i na niektóre kraje półkuli południowej - słowem spotkać go można w rejonach klimatu umiarkowanego całego świata. W Polsce jest jedną z najpospolitszych roślin łąk i pastwisk, ugorów, miedz i przydroży, zarośli, ogrodów i trawników.

Znajdujący się w całej roślinie charakterystyczny lepki biały sok mleczny (na powietrzu ciemniejący)

zawiera m.in. rozpuszczalną gorzką substancję taraksacynę, której budowy chemicznej dotąd nie udało się ustalić. Innymi związkami tzw. czynnymi mniszka lekarskiego są kwasy organiczne, wielocukry, fitosterole, garbniki, substancje żywicowe, aminy, sole mineralne (a w nich takie biopierwiastki, jak żelazo, miedź, kobalt, magnez, mangan, fosfor, cynk, molibden), witaminy (A, B, C, D) oraz w kwiatach karotenoidy, flawonoidy i niewielkie ilości olejku eterycznego.

Mniszek lekarski - przede wszystkim korzenie, ale również liście i kwiaty - jest ziołem, które pobudza

wątrobę do produkcji żółci oraz ułatwia jej przepływ przez drogi żółciowe do dwunastnicy. (Przeciwdziała m.in. zastojowi żółci w pęcherzyku).

Wywiera też korzystny wpływ na czynność wydzielniczą trzustki, a więc w działaniu łącznym przyczynia się do unormowania całego procesu trawienia.

Zwiększa też przesączanie moczu w kłębkach nerkowych, co sprzyja wydalaniu z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. (Zapobiega więc powstawaniu złogów w postaci piasku i kamieni, zwłaszcza szczawianowych i fosforanowych, w drogach moczowych).

Należy do tych roślin leczniczych, które regulują poziom cukru we krwi.

Mlecz jest bardzo popularną jarzynką we Francji i Niemczech, gdzie wchodzi, obok pokrzywy i perzu, w skład odmładzających kuracji wiosennych. Aby przygotować z niego surówkę, wystarczy zebrać całe rozety, starannie umyć, porozdzielać na pojedyncze liście i przyrządzić jak sałatę - z sosem vinaigrette, z czosnkiemlub śmietaną.

Muszę jednak uprzedzić, że taka poprawiająca trawienia sałatka zawiera sporo goryczki. (Można mniszek odgoryczyć, zalewając go na pół godziny słoną wodą). Znacznie delikatniejszy w smaku jest mniszek ogrodowy, o dużych i bledszych liściach, który możemy wysiewać co kilka tygodni w ogrodzie.

A oto inne formy przetworów.

Napar z mniszka. 1 łyżeczkę suszonego korzenia zalewamy 1/4 1 wrzącej wody, przykrywamy spodkiem i odstawiamy na 15 minut. Pijemy rano i wieczorem po szklance naparu.

Odwar z mniszka. 2 łyżki rozdrobnionego korzenia zalewamy 0,5 1 wody i gotujemy na wolnym ogniu pod przykryciem przez 5-10 minut. Pijemy 2-3 razy dziennie po szklance przed posiłkiem.

Picie przez 6-8 tygodni zarówno naparu, jak i odwaru z mniszka pospolitego pobudza apetyt, poprawia

trawienie, wpływa na lepszą przemianę materii.

Podobne działanie ma sok z mleczu. Świeże liście przepuszczamy przez maszynkę do mięsa, wyciskamy przez gazę, a powstały sok konserwujemy spirytusem: do 4 szklanek soku dodajemy 1 szklankę spirytusu, wstrząsamy i wstawiamy do lodówki. Pijemy przez tydzień po jednej łyżeczce dziennie ze słodzonym kompotem, przez następne kilka dni zwiększamy dawkę do 3 łyżeczek, by po około 20 dniach pić 3 razy dziennie po jednej łyżce stołowej soku.

Syrop z kwiatów. Zbieramy świeżo rozwinięte koszyczki do słoika, wyskubujemy z nich żółte kwiatki, przesypujemy warstwami cukru i ugniatamy tak, by puściły nieco soku. W celu utrwalenia na wierzch

wlewamy 50 g spirytusu, dosypujemy około półcentymetrową warstwę cukru i odstawiamy w chłodne

miejsce. 2-3 łyżeczki syropu zażywamy wolno przełykając przy nieżycie gardła, kaszlu i w początkach

każdego przeziębienia.

Korzeń mniszka wchodzi w skład gotowych mieszanek ziołowych - Degrosanu , Diabetosanu , Normosanu , Pulmosanu , Cho1ogogi II; wyciągi w skład proszku Gastrochol i płynu Cholesol . W sklepach zielarskich można też kupić sok ze świeżego korzenia mniszka - Succus Taraxaci.

A skoro mowa o soku, powróćmy jeszcze na moment do średniowiecznego zielnika doktora Syreniusza:

„Tenże sok klasyfikowany żołądkowi zbytnio gorącemu, wątrobie z zamulenia rozgrzanej, żółtej i zielonej niemocy, puchlinie, gorączkom wszystkim służy, zwłaszcza trzeciodniowej po 2 lub 4 łyżki każdy poranek pijąc".

Wino z mniszka. Przepis na pyszne i zdrowe wino, liczący 100 lat. Na 41 kwiatów (dobrze ubite, skubane bez płatków kielicha) nalewa się 41 wody, dodając skórkę jednej cytryny i jednej pomarańczy. Następnie gotować 20 minut, przecedzić do naczynia z szerokim otworem. Dodać 4 funty cukru i poprzednio obraną pomarańczę bez pestek i odstawić na bok, by wystygło. Następnie wlać do tego pełną filiżankę drożdży winnych i postawić w odpowiednie miejsce, by mogło swobodnie fermentować 4-5 dni. Potem odlać, napełnić flaszki i postawić w ciemnej piwnicy. Korki flaszek należy dobrze przywiązać. Napój ten powinien być czysty jak kryształ i mieć smak doskonały.

Z mniszka już w XVI wieku sporządzano w Polsce nalewki na wódce lub winie. (Wódki palonej na korzeniu używano w kosmetyce, jako środka upiększającego).

W Niemczech (szczególnie w Bawarii) palone korzenie tej rośliny miele się i pije jak kawę.

A więc pamiętajmy, bo warto, że:

W pierwszych dniach maja zakwita mniszek

Jakby ozłocił wszystkie trawniki

W zielonej szacie wtedy jest ziemia

Mniszek ją zdobi w złote guziki

(W. Błaszczyk)

I myślę, że ten wiosenny chwast, jako zioło wart jest iście królewskiej korony!

---