Rozdział I: Zagadnienia wprowadzające

I. Historia Procesu integracji europejskiej

Pierwsze znaczące dążenia do zintegrowania europy pojawiły się tuż przed I wojną światową, jednak idee te swój rozkwit datowały na okres międzywojenny.

1. Arstide Briand w 1930 wystąpił z propozycja utworzenia europejskiego stowarzyszenia państw o charakterze federacyjnym

Po drugiej wojnie światowej

2. Winston Churchill 1946 mówił o utworzeniu w europie organizacji mającej charakter stanów zjednoczonych europy

3. 1948 podpisany został Pakt Brukselski tworzący Unię zachodnia przekształconą w 1954 w ramach Układów Paryskich w Unię Zachodnio Europejską

4. 1948 powstała też Organizacja Europejskiej Współpracy gospodarczej przekształcona w 1960 w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

5. 1949 powołano NATO

1. Rada Europy

Rada europy ma swoja siedzibę w Strasburgu, zajmuje się bardzo szerokim zakresem spraw politycznych, gospodarczych i społecznych dotyczących Europy; jej celem jest osiągnięcie większej jednomyślności między jej członkami, dla ochrony i realizacji ideałów i zasad będących wspólnym dziedzictwem.

Organy:

1. Zgromadzenie parlamentarne - składające się z parlamentarzystów wyznaczonych przez parlamenty państw członkowskich

2. komitet ministrów - składający się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich lub ich zastępców

3. sekretariat - na czele którego stoi sekretarz generalny

4. kongres władz lokalnych i regionalnych europy

kompetencje/instytucje prawne:

• niewiążące rezolucje

• możliwość przygotowywania projektów umów międzynarodowych , które mają moc wiążącą tylko w stosunku do państw stron

Idee Przyświecające pracom:

• zasada demokratyzacji pluralistycznej

• poszanowanie prawa

• system ochrony praw człowieka

2. Powstanie i ewolucja wspólnot Europejskich

A. Europejska Wspólnota Węgla i stali

W 1950 Robert Schuman wystąpił z oświadczeniem, w którym proponował połączenie przemysłów węgla i stali Francji i Niemiec, a także innych państw zachodnio europejskich oraz podporządkowanie ich zarządzania organowi ponadnarodowemu.

18. IV. 1951 podpisano(Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy) na 50 lat TEWWiS; na mocy traktatu przekazano Wysokiej Władzy(jej członkowie są ponadnarodowi) przemysł węglowo-stalowy i bezpośredni zarząd nad przedsiębiorstwami sektora górniczo-hutniczego.

Instytucje struktury organizacyjnej:

1. Specjalna Rada Ministrów(funkcje decyzyjne)

2. Wysoka Władza przekształcona później w komisję(funkcje decyzyjne)

3. Wspólne Zgromadzenie przekształcone później w parlament Europejski(funkcje kontrolne)

4. Trybunał Sprawiedliwości (funkcje kontrolne)

Zasady/rozwiązania ponad-narodowości wykształcone w drodze praktyki:

• Instytucje nie reprezentujące państw

• Podejmowanie decyzji większością głosów

• Upoważnienie organów organizacji do przyjmowania aktów o charakterze wiążącym

• Skutek wiążący niektórych aktów w stosunków do jednostek fizycznych i osób prawnych

• Ustanowienie Nowego porządku prawnego obejmującego traktat i powstające na jego podstawie prawo

• Poddanie oceny ważności aktów takiej organizacji i oceny wypełnienia zobowiązań przez państwa członkowskie kontroli instytucji sądowej organizacji

B. Europejska wspólnota gospodarcza

Mając za podstawę projekt holenderskiego ministra spraw zagranicznych Jana Beyena, państwa Beneluksu zaproponowały utworzenie wspólnego rynku przez stopniowe rozszerzanie integracji na nowe dziedziny gospodarcze. W 1955 państwa członkowskie EWWiS zobowiązały komitet pod przewodnictwem Paula Henri Spaaka do opracowania odpowiednich dokumentów. Raport Spaaka przyjęty na konferencji weneckiej był uważany za punkt wyjścia negocjacji traktatów.

Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty gospodarczej został zawarty na czas nieokreślony w Rzymie 1957 r a wszedł w życie w 1958.

Instytucje:

• Rada - ciało prawodawcze o charakterze międzynarodowym

• Komisja - jako instytucja wykonawcza o charakterze ponadnarodowym

• Europejskie zgromadzenie parlamentarne - (złożone z reprezentantów parlamentów narodowych) jako instytucja o charakterze w pewnym stopniu uczestnicząca w procesie prawotwórczym

• Trybunał sprawiedliwości - instytucja o charakterze ponadnarodowym, wymiar sprawiedliwości

• komitet ekonomiczno-społeczny - jako instytucję pomocniczą

Na mocy traktatu z Maastricht dokonano zmiany nazwy wspólnoty Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej na Wspólnotę Europejską

C. Euroatom

1957 - traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Atomowej wszedł w życie w 1958

instytucje Euratomu są takie same jak w przypadku EWG

D. - Traktaty o fuzjach instytucji trzech wspólnot

1. W tym samym dniu co powołanie EWG i Euratomu został podpisany Układ o wspólnych organach Wspólnot europejskich (I traktat fuzyjny) połączenie Zgromadzeń Parlamentarnych i Trybunałów Sprawiedliwości.

2. drugi traktat fuzyjny 1965 połączenie Rad Ministrów i Komisji

E. - Charakter relacji między traktatami ustanawiającymi Wspólnoty Europejskie

	TEWG	TEWEA
Charakter	Traite-cadre - dotyczy całej gospodarki, zawiera ogólne przepisy i dlatego pozostawia dużą przestrzeń do regulacji w trybie aktów pochodnego prawa wspólnotowego	Traite -loi - opisuje szczegółowo zdarzenia prawne i dlatego pozostawia niewielką przestrzeń w trybie aktów pochodnego prawa wspólnotowego

Prawo Wspólnoty Europejskiej funkcjonuje jako lex generalis, które w razie potrzeby może uzupełniać leges speciales zawarte w przepisach TEWEA

Co prawda EWG i Euratom mają wspólne organy, które często podejmują decyzje ramach obu organizacji to te instytucje mają wiele różnic w sferze kompetencji w poszczególnych wspólnotach. W obydwu wspólnotach decydującą role odgrywa Rada, a parlament ma stosunkowo ograniczone kompetencje, które jednak w tym przypadku z czasem ulegają rozszerzeniu. W ramach Wspólnoty Europejskiej poprzez dodania kompetencji współpracy i współdecydowania w procesie legislacyjnym.

F. Jednolity Akt Europejski

1986 - jednolity akt Europejski wszedł w życie w 1987 składa się z trzech części:

1. zawiera stosunkowo mało wspólnych postanowień, jednym z nich było ustanowienie w 2 artykule(włączenie Rady Europejskiej do jednolitych ram instytucjonalnych)

2. dotyczy poprawek i uzupełnień do traktatów założycielskich

3. formalizuje procedury dotyczące Europejskiej współpracy politycznej

Rozszerzono zakres działania EWG o nowe polityki i postanowiono o utworzeniu do 1992 wspólnego rynku wewnętrznego na którym zostanie zapewniony swobodny przepływ kapitału, towarów, osób i usług.

W preambule proklamowano powstanie UE na fundamentach istniejących wspólnot Europejskich i EWP.

JAE nie połączył dwóch torów integracji lecz opisał je w jednym dokumencie i stworzył podwaliny do połączenia ich w przyszłości poprzez danie radzie Europejskiej prawa podejmowania działań w obu obszarach integracji, przepisy JAE przyczyniły się też do skoncentrowania procesu podejmowania decyzji w Radzie przy stałym udziale Komisji i Parlamentu Europejskiego, oraz do określenia wzajemnej zależności polityk zewnętrznych Wspólnot i Europejskiej Wspólnoty Politycznej.

G. Traktaty o Unii Europejskiej

• Traktat z Maastricht, który wszedł w życie w XI 1993 - jest umową międzynarodową składającą się z preambuły i dyspozycji ujętej w siedmiu tytułach. Postanowienia dotyczące Unii Europejskiej zawarto w I, V, VI, VII tytułach które dotyczą celów i struktury Unii oraz jej II i III filaru. W pozostałych postanowieniach traktat z Maastricht modyfikował traktaty założycielskie. Przykładowe modyfikacje

• To on zmienił nazwę EWG na WE

• Włączenie do TWE przepisów dotyczących Unii Gospodarczej i walutowej(UGW)

• Zostały wprowadzone postanowienia dotyczące Obywatelstwa Europejskiego oraz zasady pomocniczości

• Przewidziano procedurę współdecydowania w ramach tworzenia prawa pochodnego WE

• Poszerzono zakres normowania WE

• Traktat z Amsterdamu, wszedł w życie V. 1999 - zmodyfikował Traktat o UE jak również traktaty założycielskie wspólnot Europejskich.

• Określono zasady na jakich opiera się unia Europejska,

• Wprowadzono postanowienia dotyczące tzw. ściślejszej współpracy

• Uwspólnotowiono politykę azylową, wizową, imigracyjną

• Zmieniono nazwę trzeciego filaru na Współpracę policyjną i sądową w sprawach karnych.

• I rozszerzono jurysdykcję TS na III filar

• Dokonano wielu istotnych zmian w ramach filaru II(zakres podejmowania decyzji większości kwalifikowaną w radzie). Traktat wprowadził też wiele innych zmian o mniejszym znaczeniu.

• Traktat z Nicei, wszedł w




• życie II 2001 - z formalnego punktu widzenia jest umową międzynarodowa zmieniającą Traktat o UE, Traktaty ustanawiające wspólnoty europejskie i inne związane z nimi akty prawne. Traktat składa się z bardzo krótkiej preambuły i dwóch części

• Pierwsza część - zbudowana jest z sześciu bardzo obszernych przepisów, w których zawarto zmiany wnoszone do TUE, TWE, TEWWiS, TEWEA, Protokołu w sprawie statutu ESBC i EBC oraz protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich

• Druga część - znalazła się postanowienia przejściowe i końcowe

Do traktatu Nicei dodano cztery protokoły

• W sprawie rozszerzenia UE

• W sprawie Statutu TS

• O skutkach finansowych wygaśnięcia TEWWiS oraz o funduszu badawczym Węgla i Stali

• W sprawie art. 67 TWE

Do aktu końcowego dodano 24 deklaracje przyjęte przez konferencje i trzy deklaracje, które konferencja odnotowała .

II. Charakter prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskich

1. Charakter prawny Wspólnot Europejskich

Wspólnoty Europejskie są organizacjami międzynarodowymi powstałymi w wyniku zawarcia przez państwa-strony konstytuujących je umów. Funkcjonują one w oparciu o system instytucji zapewniających realizację celów zawartych w umowach. Wyposażenie każdej ze wspólnot w podmiotowość prawną, powoduje, że w kontaktach z podmiotami trzecimi ich działalność opiera się na normach prawa międzynarodowego. (tylko EWWiS miała podmiotowość zapisaną w traktacie założycielskim, w przypadku pozostałych organizacji jest ona interpretowana z funkcji jakie wspólnoty mają pełnić i jest przez nią ograniczona). Podmiotowość prawno międzynarodowa Wspólnot przejawia się w zasadzie przez nawiązywanie stosunków dyplomatycznych i zawieranie umów międzynarodowych z państwami trzecimi.

A. Ponadnarodowy charakter Wspólnot Europejskich

W stosunkach między państwami członkowskimi, miedzy państwami członkowskimi a wspólnotą nie stosuje się prawa międzynarodowego lecz zastępowane jest ono przez prawo wspólnotowe(w związku z tym nazywane jest ono prawem ponadnarodowym)

Pojęcie ponadnarodowości pojawiło się w TEWWiS, nie było ono jednak sprecyzowane. Z praktyki wyewoluowały pewne cechy charakterystyczne takich organizacji:

1. Istnienie organów, których decyzje niezależną od woli państw - (EWWiS członkowie Wysokiej Rady nie reprezentowali interesów państwa lecz interesy wspólnoty, podobnie zostały uregulowane formy działań Komisji WE i Euratomie)

2. Podejmowanie decyzji większością głosów - Początkowo dominowała w wspólnotach zasada jednomyślności przejawiająca się w decyzjach rady, obecnie jednak większość decyzji jest podejmowana większością głosów a decyzje są wiążące dla wszystkich.

3. Organy wspólnot same realizują podjęte decyzje lub sprawują nadzór nad zgodną z prawem ich realizacją - ten sposób realizacji prawa wspólnotowego nazywamy administracją wspólnotową bezpośrednią

4. Prawo wspólnotowe może tworzyć uprawnienia i zobowiązania po stronie wszystkich podmiotów prawa wspólnego, w tym podmiotów indywidualnych, a do rozstrzygnięcia wątpliwości w tym względzie uprawnione są organy sądownicze państw członkowskich

B. Charakter prawny unii Europejskiej

ZASADNICZE pytania stawiane w tej materii przez doktrynę to:

1. Czy Unia Europejska jest organizacją międzynarodową w rozumieniu prawa międzynarodowego -(warunki bycia organizacją międzynarodową i czy unia je spełnia dalej)

1. Powstanie na podstawie umowy międzynarodowej - unia europejska powstała na podstawie umowy międzynarodowej, o jednak oryginalnej konstrukcji(TUE nie włączył do swej treści traktatów dotyczących wspólnot lecz zmodyfikował ich treść)

2. Posiadanie celów i zadań - cele unii są zawarte w art. 2 TUE jednak tylko niektóre z nich mają charakter autonomiczny(inny niż wspólnotowy)

3. Samodzielna struktura organizacyjne - art. 3 mówi o tym, że unii posiada jednolite ramy instytucjonalne, jednak w rzeczywistości korzysta ona z instytucji wspólnotowych.

2. Czy unia posiada podmiotowość prawno-międzynarodową -

1. Nowo przyjmowane(po 1993) państwa przystąpiły i przystępują do organizacji, która nie ma przyznanej expressis verbis podmiotowości prawno-międzynarodowej, a nie jedynie do wspólnot, które taką podmiotowość mają. Z technicznego punktu widzenia państwa przystępują do struktury o niejednolitym charakterze, w której zawarty jest element podmiotowości przeniesiony na tę strukturę przez państwa członkowskie Wspólnot(Traktat jest zawierany przez państwa członkowskie Unii a nie unię).

2. W praktyce Unia Europejska jako organizacja jest stroną kilku umów międzynarodowych

3. Traktat o unii nie nadaje unii żadnej podmiotowości zarówno w stosunku do państw członkowskich jak i państw trzecich (niektórzy autorzy uważają, że podmiotowość prawna w stosunku do państw członkowskich powinna być interpretowane z prawa wewnętrznego tych państw)

III. Trójfilarowa struktura Unii Europejskiej i jej konsekwencje prawne

filary unii

1. Wspólnoty Europejskie

2. Wspólna polityka Zagraniczna -

3. Współpraca Policyjna i sądowa w sprawach karnych

Zwieńczeniem tej konstrukcji są postanowienia wspólne traktatu określające przede wszystkim cele i zasady oraz ramy instytucjonalne, zaś wspólnym fundamentem przepisy przejściowe i końcowe.

Współpraca w ramach II filaru funkcjonuje zgodnie z postanowieniami tytułu V TUE oraz postanowieniami Wspólnymi i końcowymi. Decyzje w ramach V i VI tytułu podejmowane są przez radę, bez uwzględnienia kompetencji parlament i z wykluczeniem nadzoru Trybunału Sprawiedliwości.

Postanowienia wspólne oraz postanowienia tytułów V i VI TUE należy określić jako majace charakter międzynarodowy, a postanowienia dotyczące zmian traktatów(II- IV) są reulacjami o charakterze ponadnarodowym.

Związek miedzy Unią a Wspólnotami(poglądy):

1. w związku z łączeniem przez Unię starych i nowych polityk, wzajemne stosunki przypominają nieco stosunki wynikające z holdingu.

2. Unia jako organizacja o charakterze dynamicznym, stopniowo ewolucyjnym, w której Wspólnoty są postrzegane jako samodzielne związki o charakterze korporacyjnym , ponieważ zachowały swoją podmiotowość, a Unia ma w tej sytuacji pozycją nie równorzędną

3. Kolejny z poglądów mówi o istnieniu tylko jednego podmiotu międzynarodowego jakim jest UE jako argument przedstawia się art. 49 mówiący o przystępowaniu do UE a nie do wspólnot

W doktrynie panuje przekonanie, że istotę Unii Europejskiej określa art. 3. TUE, ponieważ decyduje o spójności prawa materialnego i instytucjonalnego Wspólnot z prawem UE w zakresie stosunków wewnętrznych i zewnętrznych. Przepis ten nadaje wszystkim filarom jednolity charakter. Spójność instytucjonalna wynika z Jednolitych Ram instytucjonalnych (należy przez to rozumieć, że instytucje wspólnotowe i Rada Europejska działają w poszczególnych filarach w ramach określonych w traktatach, jak i wynikających z istnienia pozostałych dwóch filarów). Art. 3 nadaje też unii spójność materialną

Art. 3 ust. 2 TUE stanowi, ze komisja i Rada odpowiedzialne są za zapewnienie spójności działań podejmowanych w dziedzinie polityki zewnętrznej, bezpieczeństwa, polityki gospodarki i rozwoju. Ponieważ UE nie posiada podmiotowości prawnej jej działania w sferze zewnętrznej przyjmują formę działań wspólnoty albo/i wspólnych działań podejmowanych przez państwa członkowskie.

Czy unia wyznacza nowy etap w procesie integracji Europejskiej, czy też jest wartością nową?(koncepcje o przyszłości)

1. możliwość wchłonięcia słabszych filarów pod względem instytucjonalnym i materialnym przez WE

2. inny pogląd mówi, że wprawdzie unia wchłania Wspólnoty, ale ich nie likwiduje, co sprawia, że cechy Wspólnot wtórnie oddziaływają na Unię, co może prowadzić do wniosku, że unia przybiera formę ponadnarodową.

IV. Cele wspólnot Europejskich i cele UE

1. Cele wspólnoty Europejskiej

1. ustanowienie wspólnego rynku

2. ustanowienie unii gospodarczej i walutowej

3. harmonijny, zrównoważony i stały rozwój działalności gospodarczej

4. wysoki poziom zatrudnienia i ochrony socjalnej

5. równość mężczyzn i kobiet

6. trwały i nie inflacyjny wzrost

7. wysoki stopień konkurencyjności konwergencji dokonań gospodarczych

8. wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego

9. podwyższenie poziomu i jakości życia, spójności gospodarczej i społecznej oraz solidarności między państwami członkowskimi

2. Cele Europejskiej wspólnoty Energii Atomowej

1. przyczynienie się, przez stworzenie niezbędnych warunków, do powstania i rozwoju przemysłu jądrowego

2. podniesienie poziomu życia w państwach członkowskich

3. rozwijanie stosunków z innymi państwami

3. Cele Unii Europejskiej

Cele unii są również celami wspólnot i wice versa

szczegółowy spis celów UE zawiera art. 2 TUE:

1. popieranie postępu gospodarczego i społecznego oraz wysokiego poziomu zatrudnienia

2. doprowadzenie do zrównoważenia i trwałego rozwoju, zwłaszcza przez utworzenie przestrzeni bez granic wewnętrznych , umacnianie spójności gospodarczej i społecznej, ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, docelowo z wspólną walutą

3. Potwierdzenie tożsamości UE na arenie międzynarodowej w szczególności przez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, obejmującej kształtowani wspólnej polityki obronnej, mogącej prowadzić do wspólnej obronności

4. umacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich prze ustanowienie obywatelstwa Unii

5. utrzymanie i rozwijanie Unii jako obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w którym swobodny przepływ osób jest zapewniony w połączeniu z właściwymi środkami zewnętrznej kontroli granic, azylu, imigracji oraz zapobiegania i zwalczania przestępczości

6. pełne zachowania i rozwój dorobku wspólnotowego, tak by móc określić do jakiego stopnia polityki i formy współpracy wprowadzone przez traktat wymagają skorygowania, celem zapewnienia skuteczności mechanizmów i instytucji wspólnoty

cele unii w ramach II filaru:

1. Ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych

2. Umacniania bezpieczeństwa Unii we wszystkich formach

3. utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego, zgodnie z zasadami KNZ Aktu Końcowego z Helsinek (…)

4. Popieranie współpracy międzynarodowej

5. Rozwijanie i umacnianie demokracji i rządów prawa oraz poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności

Cele UE w ramach III filaru

1. zapewnienie obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeństwa w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, poprzez podejmowanie przez państwa członkowskie wspólnych działań w zakresie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych

2. zapobieganie rasizmowi i ksenofobii oraz zwalczanie tych zjawisk

V. Członkostwo w Unii Europejskiej

1. Nabycie członkostwa w Unii Europejskiej

Traktat z Maastricht wprowadził jedna procedurę wstępowania do wszystkich wspólnot i Unii, co powoduje że przystąpienie do unii jest równoznaczne z przystąpieniem do wspólnot.

Jak stanowi art. 49 TUE każde państwo europejskie, przestrzegające zasad ustalonych w art. 6 pkt. 1 może przystąpić do UE. Materialne przesłanki warunkujące ubieganie się o członkostwo w UE:

1. kandydat musi być państwem w rozumieniu prawa międzynarodowego, ponadto musi być to państwo europejskie

2. państwo kandydujące musi być demokratycznym państwem prawa, szanującym zasady wolności, demokracji, prawa człowieka i podstawowe wolności. Ustrój państwa kandydującego musi odpowiadać zasadom właściwym dla gospodarki rynkowej i wolnej konkurencji(art. 49 TUE i 4 TWE)

3. państwo kandydujące musi przyjąć acquis communautaire

Procedura przyjęcia:

1. Państwo kandydujące składa wniosek do rady. Wniosek jest jednostronnym oświadczeniem woli państwa starającego się o przyjęcie. Wniosek może zostać wycofany do czasu złożenia dokumentów ratyfikacyjnych umowy o przystąpienie.

2. Rada przekazuje wniosek komisji, która przygotowuje wstępną opinie w sprawie(komisja może uzależnić swoją opinię od spełnienia przez państwo określonych warunków)

3. na podstawie opinii komisji rada podejmuje decyzje o podjęciu rokowań w sprawie rokowań w sprawie członkostwa państwa kandydata, nie ma ono jednak skutków wiążących

4. we wstępnym etapie negocjacji strony prowadzą przegląd prawa państwa kandydującego co do zgodności z acquis communautaire. Na tym etapie kluczową rolę odgrywa komisja europejska. Po przedstawieniu stanowiska właściwe rokowania prowadzi Rada, po ich zakończeniu komisja przygotowuje dla rady opinie o gotowości państw kandydujących do członkostwa (zgodę musi również wyrazić Parlament Europejski)

5. O przyjęciu państwa decyduje jednomyślnie Rada

6. warunki przyjęcia i dostosowania prawa do traktatów stanowią przedmiot umowy między państwami członkowskimi a państwem przystępującym. Umowa wchodzi w życie po jej ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowski i kandydujące

2. Zawieszenie praw członkowskich UE

1. Do wszczęcia procedury jest potrzebny wniosek 1/3 państw członkowskich lub komisji

2. Rada większością 4/5, po uzyskaniu zgody parlamentu Europejskiego, przyjętej większością 2/.3, może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwo członkowskie zasad wymienionych w art. 5 TUE. W wyniku takiego stwierdzenia Rada może skierować do tego państwa stosowne zalecenie(przed podjęciem takiej decyzji rada wysłuchuje danego państwa, może też wezwać osoby niezależne do złożenia wyjaśnień, bada czy powody poważnego naruszenia są nadal aktualne)

3. Decyzja rady w składzie szefów państw i rządów, która wzywa rząd danego państwa o przedstawienie uwag, Rada podejmuje decyzje jednomyślnie na wniosek komisji lub 1/3 państw i po uzyskaniu zgody parlamentu uzyskanej 2/3 głosów. Może stwierdzić poważne i trwałe naruszenie zasad określonych w art. 6 TUE

4. Rada większością kwalifikowaną może zadecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania Traktatu UE

Rada Większość kwalifikowaną uchyla decyzję o zawieszeniu

3. Ustanie członkostwa

Żaden z traktatów funkcjonujących z obrotu UE nie zawiera przepisów dotyczących wypowiedzenia członkostwa lub rozwiązania wspólnot. NA gruncie istniejących przepisów nie istnieje możliwość wystąpienia z UE, co potwierdza nieograniczony zakres czasowy na który wspólnoty zostały powołane i brak w przepisach opisanej możliwości wystąpienia z Unii. Istnieje możliwość wystąpienia z UE tylko na gruncie rewizji Traktatów.

Niektórzy Autorzy wskazują możliwość wystąpienia z UE na mocy przepisów Konwencji Wiedeńskiej(zgodna wola, klauzula rebus sic stanibus)

VI. Stowarzyszenie ze wspólnotami Europejskimi

Traktat z Maastricht wprowadził jednolitą formę członkostwa w UE, pewna formą wyjątku od tego jest możliwość zawarcia stowarzyszenia z UE. Umowy stowarzyszeniowe są zawierane przez wspólnoty i tworzą prawa i obowiązki po stronie Wspólnot, państw członkowskich i stowarzyszonych. Są tworzone w celu specyficznego uprzywilejowanego ustalenia stosunku między UE a państwem stowarzyszonym.

Zawieranie:

1. negocjacje prowadzi Komisja zgodnie z mandatem Rady

2. po otrzymaniu zgody parlamentu(absolutna większość głosów), Rada zawiera układ podejmując jednomyślną decyzję

3. Po podpisaniu przez przewodniczącego Rady, państwa członkowski i państwo stowarzyszone układ podlega ratyfikacji

Rodzaje stowarzyszeń:

• Stowarzyszenie traktatowe - stowarzyszenia państw i organizacji międzynarodowe oparte na przepisach art. 310 TWE i 206 TEWEA

• Stowarzyszenia konstytucyjne - stowarzyszenia krajów o terytoriów zamorskich uregulowane przepisami części IV TWE

1. Stowarzyszenie Traktatowe

Wyróżnia się dwa rodzaje umów opartych na przepisach 310 TWE i 206 TEWEA

1. Stowarzyszenia ograniczone do państw europejskich - taki układ o stowarzyszeniu przewiduje wzajemne prawa i obowiązki, wspólne działania i specjalne procedury(zazwyczaj dotyczą wolnego handlu oraz określone cele polityczne mogące prowadzić do członkostwa). Należy tu wymienić

1. Układy Europejskie zawarte z państwami Europy Środkowej i Wschodniej obok wspólnot ich stronami są państwa członkowskie UE, obecnie istniejące Układy Europejskie zostały zawarte z Bułgarią i Rumunią. Cele każdego z Układów Europejskich obejmują dialog polityczny, popieranie rozwoju handlu i harmonizowanie stosunków gospodarczych, , stworzenie podstawy dla pomocz finansowej i technicznej, stworzenie ram stopniowej integracji ze Wspólnotami oraz popieranie współpracy w dziedzinie kultury.

1. Instytucje

1. Rada Stowarzyszenia - składający się z członków rządów państw członkowskich lub Rady, często uzupełnionym członkami komisji oraz przedstawicieli rządu danego państwowa(z którym zawiera się umowę - główny organ doradczy - nadzór nad realizacją danego układu stowarzyszeniowego)

2. Komitet stowarzyszenia - organ doradczy i pomocniczy Rady Stowarzyszenia(przedstawiciele rządu danego państwa i przedstawiciele Rady Unii Europejskiej i Komisji)

3. Parlamentarny komitet Stowarzyszeniowy - parlamentarny organ doradczy, składający się z przedstawicieli Parlamentu Europejskiego oraz przedstawicieli danego parlamentu narodowego

2. Układy Europejskie zawierają także przepisy dotyczące załatwiania sporów

2. Europejskie Układy o stabilizacji i stowarzyszeniu - zawarte przez wspólnoty z Chorwacją byłą Jugosławią i republiką Macedonii, powołują się one na art. 310 TWE i 101 TEWEA(podpisywane większością kwalifikowaną)

3. Układ o utworzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego - główną ideą w sprawie stworzenia EOG było rozszerzenie rynku wewnętrznego na kraje EFTA, bez czynienia ich członkami Wspólnot(oprócz współpracy gospodarczej przewiduje tez współprace polityczną)

1. Organy:

1. Rada - zapewnia polityczna inicjatywę realizacji układu

2. Wspólny komitet - wykonuje postanowienia

3. Wspólny Komitet Parlamentarny - koordynujący i uzgadniający wspólne interesy parlamentarzystów stron układu

2. Stowarzyszenia z państwami pozaeuropejskimi - celem takiego stowarzyszenia(tez funkcjonuje na podstawie 310 TWE i 206TEWEA), jest wspieranie krajów stowarzyszonych w gospodarczym i społecznym rozwoju w oparciu o wspólna politykę rozwoju.

2. Stowarzyszenia konstytucyjne

Mają swoją podstawę w przepisach części IV TWE dotyczącej stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich. Celem takiego stowarzyszenia jest popieranie rozwoju gospodarczego oraz społecznego tych krajów i terytoriów oraz ustanowienie ścisłych stosunków między nim a całą Wspólnotą Europejską. Konsekwencja zawarcia takiego stowarzyszenia jest poddanie stosunków z tymi krajami reżimom przewidzianym w art. 182 188.

VII. Obywatelstwo Unii Europejskiej

1. Uwagi wstępne

Instytucja obywatelstwa Europejskiego została powołana na mocy traktatu z Maastricht, a dokładnie części modyfikującej traktaty założycielskie Wspólnot (czyt. Art. 17-22 TWE).

Celami takiego rozwiązania było: przybliżenie obywatelom państw członkowskich procesu integracji europejskiej i jego instytucjonalnych aspektów oraz redukcja deficytu demokratycznego Wspólnot Europejskich(większego wpływu obywateli na kształtowanie prawa wspólnotowego).

2. Charakter prawny obywatelstwa Unii Europejskiej

Obywatelstwo UE jest szczególną więzią łączącą obywateli państw członkowskich z UE, z której to więzi wynikają określone uprawnienia oraz(teoretycznie) obowiązki. Z art. 17 TWE wynika, że każda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego posiada tez obywatelstwo UE cechy obywatelstwa UE:

1. jest zależne od posiadania obywatelstwa państwa członkowskiego

2. ma charakter akcesoryjny, w żaden sposób nie zastępuje obywatelstwa prawa krajowego

3. ma charakter dynamiczny, może zostać wzmocnione lub uzupełnione przez Radę

3. Prawa obywateli UE

W świetle art. 17 ust 2 TWE obywatele Unii korzystają z praw ustanowionych niniejszym traktatem i podlegają obowiązkom w nim określonym. Do praw obywateli UE należą np.:

1. prawo do swobodnego przemieszczania się i osiedlania na terenie UE

2. prawa wyborcze w wyborach municypalnych w państwach członkowskich

3. prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej

4. prawa skargowe do Parlament Europejskiego i rzecznika praw obywatelskich UE

5. prawo do kierowania pism do instytucji UE

6. prawo do dostępu do dokumentacji Komisji, Rady i Parlamentu Europejskiego

7. (tworzy się) prawo do dobrej administracji

Rozdział II: Ramy instytucjonalne Unii Europejskiej

I. Instytucje Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej

Mechanizm UE w płaszczyźnie instytucjonalnej funkcjonuje w oparciu o jednolite ramy instytucjonalne, co w praktyce oznacza, że w swej działalności UE posługuje się instytucjami Wspólnot oraz Radą Europejską, do realizacji swych celów i realizacji celów wspólnot. Instytucje działają w tym systemie w zależności od sprawy(każda sprawa rozpatrywana indywidualnie) na podstawie odpowiednich traktatów ustanawiających Wspólnoty i Unię Europejską.

Instytucjami działającymi w ramach jednolitych ram instytucjonalnych to: Parlament Europejski, Rada, Komisja, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy.

Wszystkie traktaty posługują się terminem wspólnot należy jednak odróżnić instytucje traktatowe od innych instytucji(o charakterze doradczym[komitet ekonomiczno-społeczny, komitet regionów] i inne jak Europejski Bank centralny, Europejski system banków centralnych, Bank inwestycyjny, Agencja Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej)

II. Rada Europejska

1. Miejsce Rady Europejskiej w systemie instytucjonalnym UE

RE wykształciła się z praktyki odbywania się co pewien czas konferencji szefów państw lub rządów państw członkowskich, pierwsze takie spotkanie odbyło się w Paryżu w 1961 i zwyczaj zwoływania takich konferencji na szczycie był kontynuowany.

Włączenie Rady do struktur instytucjonalnych UE nastąpiło w art. 2 Jednolitego Aktu Europejskiego 1986. Należy jednak wskazać, że jest to jedyna instytucja UE i nie należy ona do instytucji wspólnotowych(na potwierdzenie tej tezy można tez podać fakt, że szefowie państwo i rządów obradują tez w ramach komisji lecz w nieco innym składzie).

Niektórzy odmawiają Radzie funkcjonowania jako instytucja, argumentując to brakiem w niej ściśle określonych ram administracyjnych, jak też trybu powoływania, i własnej siedziby.

2. Skład i organizacja

1. Rada Europejska - jest mało sformalizowaną instytucją międzyrządową , wspomaganą przez to państwo członkowskie, które sprawuje przewodnictwo w Radzie oraz przez Sekretariat Generalny Rady, obecnie wszystkie sesje odbywają się w Brukseli.

2. Skład - w skład RE wchodzą każdorazowi szefowie państw lub rządów państw członkowskich i przewodniczący komisji, szefom państw i szefom rządów towarzyszą ich ministrowie spraw zagranicznych oraz jeden członek komisji.

3. Sesje i ich częstotliwość - sesje odbywają się przynajmniej dwa razy do roku, przewodniczy im szef państwa lub rządu państwa, które aktualnie przewodniczy w Radzie. Po każdym posiedzeniu składane jest sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu oraz raz do roku pisemne sprawozdanie o postępie osiągniętym przez Unię.(może się też spotkać na posiedzeniu nieoficjalnym )

4. Przygotowywanie posiedzeń - są one przygotowywane merytorycznie na trzech poziomach: państwowym, międzynarodowym i wspólnotowym

5. Porządek obrad - w związku z I filarem przygotowuje Komitet Stałych Przedstawicieli(COREPER), zaś dla spraw związanych z II i III filarem Komitet Polityczny i Koordynacyjny

3. Funkcje

Funkcje Rady Zostały określone bardzo lakonicznie w art. 4 TUE, który stanowi, że Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa w tej mierze ogólne kierunki polityczne. Do nielicznych kompetencji RE wymienionych w traktacie należy przepis o określonych własnych kompetencjach Rady Europejskiej w obszarze polityki Gospodarczej i walutowej, zatrudnieniem zagranicznej i bezpieczeństwa, współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. W sprawach kompetencji wspólnot nie stanowi żadnych aktów prawnych, chociaż może omawiać sprawy, które wspólnot dotyczą.

Rada w ramach spraw objętych II filarem UE podejmuje decyzje na podstawie ogólnych wytycznych przez radę Europejską lub w przypadku decyzji dotyczących kwestii będących przedmiotem wspólnych działań oraz wspólnych stanowisk.

4. Podejmowanie decyzji

Decyzje Rady Europejskiej podejmowane są na zasadzie konsensusu zawarte są na ogół w formie oświadczenia przewodniczącego, jako tzw. konkluzje prezydencji.

Kategorie stanowisk:

• Promujące rozwój instytucjonalny

• Wytyczne formułujące cele i zasady integracji

• Decyzje merytoryczne

• Deklaracje intencji

Konkluzje Prezydencji są uzupełniane o deklaracje, które zawierają szczegóły zawartych porozumień (nie maja mocy wiążącej lecz mogą stanowić wytyczne legacji)

III. Parlament Europejski

1. Historia

Rodowód parlamentu Europejskiego sięga czasów Zgromadzenia Ogólnego EWWiS. W 1965 Zgromadzenia ogólne wszystkich trzech wspólnot zostały połączone w jedno ciało nazwane Parlamentem Europejskim(nazwa oficjalnie została przyjęta dopiero przez JAE). Jego skład i funkcje ulegały ciągłej modyfikacji w ramach kolejnych.

Obecnie siedziba PE znajduje się w Strasburgu będącym miejscem sesji plenarnych, które mogą się odbywać tez w Brukseli(zbierają się tu tez komisje parlamentarne). Siedzibą Sekretariatu Generalnego jest Luksemburg.

2. Skład

W skład Parlamentu Europejskiego wchodzą wybrani w powszechnych wyborach bezpośrednich przedstawiciele narodów państw członkowskich(art. 189-190 TWE i art. 107 TEWEA). Teoretycznie na podstawie art. 190 TWE o 108 TEWEA wybory we wszystkich państwach powinny się odbywać na podstawie wspólnej ordynacji wyborczej, jednak na razie ona nie powstała i wybory odbywają się na podstawie Państwowych Ordynacji wyborczych przy czym powinny one mieć charakter proporcjonalny.

Mandat deputowanego do parlamentu europejskiego trwa 5 lat i może być odnowiony. Kończy się wraz z końcem kadencji, rezygnacją lub śmiercią deputowanego. O ważności mandatu rozstrzyga w trybie weryfikacji parlament. Członkowie PE sprawują swój mandat osobiście i w sposób nieskrępowany. Parlamentarzysta nie może być członkiem rządu ani parlamentu państwa członkowskiego, członkiem innej instytucji wspólnotowej, jak również komitetów i ciał dysponujących środkami przeznaczonymi dla Wspólnot lub ich instytucji lub innych ciał wspólnotowych.

Statut Deputowanych do PE określa protokół o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich oraz regulamin PE. Podczas trwania sesji są chronieni na terenie narodowym immunitetem takim samym jak parlamentarzyści tego państwa a na terminie innych państw członkowskich korzystają z ochrony przed zatrzymaniem lub ściganiem sądowym. Nie mogą się powołać na immunitet sądowy, kiedy są złapani na gorącym uczynku, immunitet może tez być uchylony przez parlament.

3. Organizacja wewnętrzna Parlamentu europejskiego

Zgodnie z art. 199 TWE i art. 112 TEWEA, parlament europejski działa według zasad ustalonych w regulaminie PE, przyjętym większością głosów jego członków, który upoważnia parlament do odjęcia odpowiednich środków w celu zapewnienia właściwego toku pracy. Parlament odbywa doroczną sesję, zbierając się w drugi wtorek marca każdego roku zaś na wniosek większości swych członków komisji lub rady, parlament morze się zebrać na sesję nadzwyczajną. Na początku każdej sesji jest ustalany kalendarz prac. Sesja trwa praktycznie cały rok. Pojecie sesji nie obejmuje tylko zebrania się parlamentarzystów ale także zebrania komisji i frakcji parlamentarnych. Członkowie komisji mogą uczestniczyć we wszystkich zebraniach parlamentu i na swój wniosek mogą być przez niego wysłuchani. Komisja i Rada mogą być wysłuchane przez parlament z zachowaniem warunków przewidzianych w regulaminie.

Parlament europejski podejmuje decyzje większością głosów(poza wyjątkami gdzie większość jest kwalifikowane, np. większością „traktatowej” liczby posłów, 3/5 lub 2/3)

Organy parlamentu:

• Przewodniczący - kieruje działaniami parlamentu i wszystkimi ciałami organizacji wewnętrznej Parlamentu powstałymi na podstawie regulaminu, prowadzi obrady parlamentu, i reprezentuje go na zewnątrz(w tej materii może swoje uprawnienia delegować na wice…)

• wiceprzewodniczący(maks. 14)

• Prezydium - składa się z Przewodniczącego PE, 14 wiceprzewodniczących PE, 5 kwestorów. Funkcja tego organu są zadania finansowe, administracyjne i organizacyjne Powołuje ono miedzy innymi Sekretarza Generalnego

• Konferencja przewodniczących - składa się z przewodniczącego parlamentu i przewodniczących frakcji i dwóch przedstawicieli nie zrzeszonych. Kompetencje: sprawy organizacji pracy, planowania legislacyjnego, planuje też sprawozdania ze współpracy z parlamentami narodowymi i jest odpowiedzialna za stosunki z państwami trzecimi oraz organizacjami międzynarodowymi

• Konferencja przewodniczących delegacji - na jej czele stoi przewodniczący, składa się z przewodniczących wszystkich stałych delegacji międzyparlamentarnych, podzielonych na pięć grup regionalnych powołanych do kontaktów międzynarodowych. Ciało to może wykonywać zadania zlecone przez prezydium lub konferencję przewodniczących.

• Konferencja przewodniczących komisji - składa się z przewodniczących wszystkich trwałych i niestałych komisji parlamentarnych.. konferencja ta kieruje zalecenia do konferencji przewodniczących w sprawach dotyczących porządku obrad sesji Parlamentu i, podobnie jak konferencja przewodniczących delegacji może wykonywać zadania zlecone jej przez prezydium lub konferencję przewodniczących.

Większość posłów PE zrzesza się w frakcje tworzone według przynależności partyjnej, a nie państwowej wymogi proceduralne w tym względzie określa regulamin.

W parlamencie funkcjonuje komisje stałe i niestałe, których status jest określony w regulaminie PE. W PE działa 17 komisji stałych które powołane są na początku każdej sesji na 2 ½ roku .

Wśród organów wchodzących w skład struktury organizacyjnej PE trzeba jeszcze wymienić Sekretariat Generalny na czele z Sekretarzem Generalnym.

4. Funkcje Parlamentu Europejskiego

Działając w materii I filaru parlament wykonuje swe funkcje w oparciu o przepisy TWE i TEWEA a funkcje z II i III wykonuje w oparciu o przepisy TUE.

W ramach II filaru PE jest konsultowany przez prezydencję w zakresie głównych aspektów polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz informowany przez prezydencję i komisję o pracach prowadzonych w tej materii. Przeprowadza też doroczną debatę o postępach UE w dziedzinie wspólnej Polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, może kierować w tej materii pytania i rekomendacje do Rady.

Analogicznie są ukształtowane kompetencje PE w Filarze III

W doktrynie wymienia się trzy główne rodzaje funkcje :

• Funkcje opiniodawcze - dotyczą zarówno płaszczyzny stosunków wewnętrznych Unii, jak tez stosunków zewnętrznych i wyraża się w:

• Opiniach parlamentu mających niekiedy charakter zgody, które dotyczą spraw, gdzie taka opinia /zgoda jest rodzajem wymogu proceduralnego - [wszystko TWE]np. art. 214(zgoda PE na nominację przewodniczącego komisji), art. 247(skład Trybunału obrachunkowego)art. 112(obsada Zarządu Europejskiego Banku Centralnego), zawieranie umów stowarzyszeniowych, umów ustanawiających szczególne ramy instytucjonalne, umów o istotnym znaczeniu dla budżetu oraz umów powodujących zmianę aktu przyjętego w trybie współdecydowania, przystąpienie państw do UE

• Opinie, które wynikają z ogólnych Uprawnień PE - może wyrażać opinię na temat każdego zagadnienie dotyczącego UE, lub w sferze stosunków międzynarodowych opiniowanie umów międzynarodowych.

• Funkcje w procesie prawodawczym - generalnie parlament nie ma samodzielnych kompetencji prawodawczych jednak w szerokim znaczeni pełni funkcję pomocnicze głównie w ramach Wspólnoty Europejskiej art. 251 procedura współdecydowania, 252 procedura współpracy międzynarodowej oraz udzielając zgody i wyrażając opinie doradcze

• Funkcje kontrolne parlamentu - dotyczą głównie komisji, która jest politycznie odpowiedzialna przed PE wyraża się przede wszystkim w parlamentarnym prawie kierowania do komisji zapytań ustnych i pisemnych(197 TWE). Komisja jest obowiązana udzielić PE sprawozdania z działalności wspólnot oraz systematycznego udzielania informacji na temat wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. Oprócz tego komisja ma obowiązek udzielania informacji w ramach parlamentarnej kontroli wykonywania budżetu.

• W wypadku zgłoszenia wotum nieufności wobec komisji przegłosowanym w parlamencie większością 2/3 głosów wszyscy członkowie komisji powinni się podać do dymisji.

• Posiada prawo ustanowienia tymczasowych komisji śledczych zgodnie z art. 193 TWE (na wniosek ¼ członków) do badania domniemanych wykroczeń lub niewłaściwego zarządzania w stosunku do wspólnoty, chyba że sprawa już toczy się przed sądem

• Jest upoważniony do przyjmowania petycji w sprawach objętych zakresem działania wspólnoty i dotyczących bezpośrednio osób je zgłaszających

• Działania rzecznika praw obywatelskich UE- ma obowiązek składania rocznego raportu ze swej działalności PE

Parlament Europejski Wyraża swoje stanowisko w przede wszystkim w formie dwóch rodzajów uchwał mających:

1. postać rezolucji zwykłych lub legislacyjnych

2. postać decyzji wydawanych na podstawie przyznanego parlamentowi upoważnienia do określonego statusu i ogólnych warunków wykonywania funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich czy też powołania tymczasowych komisji śledczych

IV. Rada

1.Historia

Nazywana jest niekiedy Radą ministrów lub Radą Unii Europejskiej. Została powołana w traktacie o fuzji 1965 w miejsce Specjalnej Rady Ministrów(EWWiS), Rady EWG i Rady Euroatomu.

2. Skład i organizacja

Skład - Zgodnie z art. 203 TWE i art. 116 TEWEA, rada składa się z przedstawicieli wszystkich państw członków szczebla ministerialnego, upoważnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu danego państwa. Rada jest instytucją o zmiennym składzie osobowym, każdorazowo zasiadają w niej przedstawiciele rządów zebrani według kryterium tematycznego posiedzeń Rady.

Rada działając w ramach materii normowania danej wspólnoty działa jako Rada danej wspólnoty. Każde państwo ma po jednym przedstawicielu w Radzie lecz może on zawsze zostać zastąpiony przez innego członka rady(np. minister włoski przez polskiego).

• Organizacja

• Każde państwo członkowskie przewodniczy radzie przez sześć miesięcy a rotacja następuje 1 I ,i 1VI.

• Kolejność sprawowania prezydencji ustala Rada decyzją podjętą jednomyślnie.

• Rada jest zwoływana przez przewodniczącego z jego inicjatywy na wniosek jednego z jej członków lub Komisji

• Na posiedzenie zapraszana jest Komisja chyba, że rada postanowi inaczej.

• Data posiedzenia jest podawana do wiadomości państw członkowskich na początku każdej prezydencji.

• Rada odbywa posiedzenia w Brukseli i Luksemburgu(jeśli Rada lub COPERER nie postanowi inaczej).

• Posiedzenia rady są zamknięte poza wyjątkami określonymi w art. 8 regulaminu

• radę wspomaga Sekretariat Generalny(na wniosek Rady prowadzi negocjacje z państwami trzecimi)

• Sekretarz Generalny jest wspomagany przez zastępcę odpowiedzialnego za zarządzaniem sekretariatem

• Za przygotowanie spraw i wykonywanie zadań przydzielonych mu przez Radę odpowiedzialny jest COREPER(przewodniczącym jest przedstawiciel państwa aktualnie przewodniczącego Radzie. COREPER kieruje działalnością różnych komitetów

• w obradach Rady i COPERER 'a uczestniczą przedstawiciele Komisji

3. Zadania i kompetencje

• I FILAR:

• Zapewnia koordynację ogólnej polityki gospodarczej państw członkowskich - rada może podejmować niewiążące decyzje w celu zapewnienia koordynacji ogólnej polityki gospodarczej państw członkowskich, oraz ogólnej harmonii polityki gospodarczej państw członkowskich wspólnot

• Ma uprawnienia do podejmowania decyzji - rada decyduje o środkach prawnych, które mają zapewnić realizację celów zawartych w traktatach, co oznacza że jest ona ośrodkiem prawa pochodnego.(może je stanowić tylko jeśli ma określona propozycję komisji). Ma pewne własne kompetencje w zakresie prawa wspólnotowego pierwotnego(może zmieniać liczbę członków komisji a na wniosek TS liczbę Rzeczników generalnych), zawiera umowy międzynarodowe wynegocjowane przez komisję(wraz z komisją odpowiada za politykę zagraniczną)

• Ma uprawnienia do wykonywania decyzji - rada przekazuje komisji kompetencje dotyczące wykonywania decyzji w przyjętych przez siebie aktów prawnych(może określić szczególne warunki wykonywania zadań przez komisję jak i zastrzec te działania dla siebie. Mianuje członków TO może zmienić liczbę rzeczników TS i określa ich sytuacje finansową. Może kontrolować niektóre działania komisji itd.

• II FILAR

• Podejmuje decyzję potrzebne do określenia wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa na podstawie ogólnych wytycznych Rady Europejskiej

• Zaleca RE wspólne strategie

• Realizuje wspólne strategie przez przyjmowanie wspólnych działań i wspólnych stanowisk

• Zapewnia jedność, spójność i skuteczność działania UE; powołuje specjalnych przedstawicieli do szczególnych kwestii dotyczących wspólnej polityki zagranicznej

• III FILAR

• Stanowi forum informacji, konsultacji i koordynacji działań państw członkowskich

• Uchwala akty dotyczące współpracy policyjnej i sądowej

• Przygotowuje konwencje przyjmowane przez państwa członkowskie i może stanowić do niej akty wykonawcze(Rada je przyjmuje do konsultacji z PE)

• Upoważnia państwa członkowskie do podjęcia wzmożonej współpracy po uprzednich konsultacjach z PE

• Zawiera w danej materii umowy międzynarodowe oraz upoważnia prezydencję do podejmowania rokowań

• Odpowiada na pytania PE dotyczące III filaru

• Określa warunki wspólnych działań międzynarodowych państw członkowskich

4. Podejmowanie decyzji

• Procedura większości zwykłej - w sprawach nigdzie indziej nie zastrzeżonych rada podejmuje decyzje większością zwykłą(I państwo = 1 głos)

• Procedura większości kwalifikowanej - w tym przypadku każdemu państwu przysługuje określona liczba głosów, w ramach filaru I potrzebne jest 232 głosy(jeśli na wniosek komisji to przyjęte przez większość państw w pozostałych przypadkach przez 2/3 państw[także II i III filar]; państwa które wygrały powinny posiadać 62% ludności UE)

• Procedura jednomyślności - jeśli jest wymagana procedura jednomyślności, żadne państwo nie może głosować przeciw(jeśli dane państwo nie ma przedstawiciela też jest nieważne)

kompromis Luksemburski mówi, że w przypadku ważnych decyzji, dyskusje musza być kontynuowane, aż do osiągnięcia jednomyślności

kompromis z Ioaniny - zakłada, że minimum potrzebne do zablokowania uchwały Rady wynosi 26 głosów, a już od 23 głosów Rada powinna znaleźć zadowalające rozwiązanie, które powinno być przyjęte przynajmniej 65 głosami

quorum - 13 państw

Decyzję które przyjął już COREPER przyjmowane są automatycznie chyba, że któreś państwo złożyło zastrzeżenia. W sytuacjach w, których COREPER nie przyjął decyzji Rada starta się osiągnąć decyzję jednomyślnością lub wystarczająca liczbą głosów po czym decyzja trafia ponownie do COPERER po czym znowu trafiają do rady jako A.

W pilnych decyzjach głosowanie może się odbywać pisemnie (za jednomyślną zgodą Rady lub COPERER).

Rada wyraża swoje stanowisko w Uchwałach, rezolucjach i konkluzjach

V. Komisja

komisja jest instytucją o charakterze ponadnarodowym, nazywana jest niekiedy Administracją publiczną UE. Wykształciła się z instytucji Wysokiej Władzy(EWWiS). Podobnie jak Rada stała się instytucją trzech wspólnot na podstawie traktatu o fuzji 1965

1. Skład i organizacja

skład - W skład komisji wchodzi po jednym obywatelu z każdego państwa członkowskiego, traktat z Nicei wprowadza jednak system rotacji do składu(tzn. [od moment kiedy w UE będzie 27 państw]w jednym momencie nie wszystkie państwa będą miały w niej przedstawicieli). Tryb powoływania komisji jest wieloetapowy i uwzględnia dwie instytucje Radę i Parlament Europejski.

1. Rada kwalifikowaną większością głosów wyznacza przewodniczącego

2. Rada działając kwalifikowaną większością głosów zatwierdza kandydatów na komisarzy wyznaczonych przez(sporządzoną zgodnie z propozycjami państw członkowskich) uprzednio mianowanego przewodniczącego

3. Przewodniczący i komisja zostają zatwierdzenie jako cały skład przez PE

4. nominacja przez Rade większością głosów swoich członków

Członkowie komisji mianowaniu są na okres 5 lat, a ich mandat może być odnowiony.

Osoby powoływane na stanowiska komisarzy powinny się charakteryzować szczególnymi kompetencjami, a ich niezależność nie może budzić wątpliwości.

Mandat komisarza wygasa z chwilą śmierci, rezygnacji(dobrowolnej lub w trybie art. 217 TWE i art. 130 TEWEA na wezwanie przewodniczącego komisji po uzyskaniu zgody kolegium), dymisji lub upływu kadencji.

Dymisja następuje poprzez votum nieufności dla całej komisji uchwalonej przez PE lub orzeczenia TS.

W takich przypadkach nowy członek komisji jest powoływany przez Radę większością kwalifikowana na pozostały czas. (komisarze poza sytuacją TS pełnią swoją funkcję do czasu objęcia jej przez nowego członka)

Organizacja - przewodniczący decyduje o organizacji wewnętrznej komisji, tak aby jej działania były spójne i skuteczne oraz oparte na zasadzie kolegialności. Przewodniczący w trakcie kadencji może zmienić rozdział kompetencji

Dla wykonywania swoich zadań komisja dysponuje bardzo rozbudowanym aparatem urzędniczym.

2, Kompetencje komisji

A. Kompetencje komisji w I filarze

• Kontrolne - komisja czuwa nad stosowaniem traktatów, jak tez nad stosowaniem innych decyzji podejmowanych przez instytucje wspólnotowe na podstawie traktatów. W celu wykonywania tych zadań komisja dysponuje możliwością zbierania (także w formie formalnych i nieformalnych skarg)i ich sprawdzania. Jeśli stwierdzi naruszenie prawa wspólnotowego aktem wydanym przez instytucję wspólnoty może wnieść do TS skargę o unieważnienie aktu. W razie wydania przez komisję wyroku o naruszeniu przez (226 TWE i 141 TEWEA)państwo członkowskie zobowiązań traktatowych i niezastosowania się do wyroku komisja może ponownie wszcząć procedurę kontrolną.

• Decyzyjne -

• Formułowanie zaleceń i opinii w sprawach stanowiących przedmiot Traktatu, jeśli traktat tak przewiduje lub komisja uzna za stosowne

• Podejmowanie decyzji w sprawach, w których traktaty Wspólnot przyznają Komisji kompetencję - kompetencje do uchwalenia każdego z aktów prawnych przewidzianych w art. 249 TWE i art. 161 TEWEA, jeżeli traktaty te stanowią o kompetencji komisji w danej materii

• Uczestniczenie w kształtowaniu środków podejmowanych przez radę i parlament europejski w sposób przewidziany traktatach - niemal wyłączne prawo komisji do podejmowania inicjatyw prawodawczych w ramach I filaru(jedynie w zakresie jednolitej ordynacji wyborczej do PE wyłączną inicjatywę posiada PE+ możliwość zgłaszania propozycji zmian to traktatów założycielskich przez państwa członkowskie + możliwość zgłaszania przez PE i Radę propozycji inicjatyw(niewiążące dla komisji )). W sytuacjach kiedy traktaty założycielskie zobowiązują Komisje do przedłożenia stosownej inicjatywy w razie jej bujności możliwe jest wystąpienie do sądu |I instancji albo TS

• Wykonawcze - komisja dysponuje szerokim zakresem uprawnień dotyczących wykonywania przepisów ustanowionych przez Radę. Rada(jednomyślnie na wniosek komisji i po uzyskaniu opinii PE) też ustala na jakich zasadach zostaną przekazane komisji uprawnienia wykonawcze. Zasady te powinny być odpowiednio szczegółowe. Do zadań wykonawczych komisji należy też realizacja budżetu realizuje tę kompetencje na własną odpowiedzialność i w granicach przyznanych jej środków

• W zakresie stosunków zewnętrznych - komisja reprezentuje Wspólnoty w stosunkach prawnych wewnątrz państw członkowskich oraz w stosunkach zewnętrznych. Art. 282 TWE i 185 TEWEA stanowią, że wspólnota posiada w każdym z państw członkowskich najszerszą zdolność prawną, jaką ustawodawstwo tego państwa przyznaje osobom prawnym, tzn . min że Komisja reprezentuje wspólnoty przed sądami krajowymi. Komisja ma obowiązek utrzymywać stałe stosunki z ONZ i Boh. Komisja ma prawo negocjować traktaty, które mają być zawarte później przez wspólnoty.

B. Kompetencje w ramach II i III Filaru UE

Komisja angażuje się w międzynarodowe działania(niemal każdego rodzaju[prace nad projektami umów, wspomaganie dyplomacji UE i Państw członkowskich itp.]) państw członkowskich, wspólnot i UE w materii II i III filaru.

3. Podejmowanie decyzji

Komisja podejmuje decyzje większością głosów swych członków, na posiedzeniu można podejmować decyzje tylko po zachowaniu odpowiedniego quorum

Przewodniczący Komisji zwołuje jej posiedzenia przynajmniej raz na tydzień; posiedzenia sa zamknięte a obrady mają charakter poufny.

Decyzje Komisji są podejmowane:

1. na posiedzeniach

2. w drodze procedury pisemnej - po spełnieniu odpowiedniej procedury tekst propozycji aktu prawnego krąży między członkami komisji, w określonym w nim terminie na podjęcie decyzji

3. w drodze umocowania - Komisja może upoważnić jednego lub więcej komisarza do podjęcia w jej imieniu środków administracyjnych lub po określeniu specjalnych wytycznych do powzięcia ostatecznego tekstu aktu

4. w drodze procedury delegowania - Komisja może delegować Dyrektorów Generalnych i Szefów Służb do podejmowania środków związanych z zarządem lub środków administracyjnych działając w imieniu Komisji

komisja jest kompetentna do wydawania rozporządzeń, dyrektyw, podejmowania decyzji, a w ramach niewiążących aktów do wyrażania opinii i wydawania zaleceń.

VI. Trybunał Sprawiedliwości, Sąd I instancji i izby sądowe

1. Zagadnienia ogólne

Począwszy od 1989 TS składa się z dwóch jednostek organizacyjnych: Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej instancji, później na mocy znowelizowanych przepisów SPI otrzymał Rangę samodzielnej instytucji. Swoją siedzibę ma w Luksemburgu

Izby sądowe są powoływane przez Radę jednomyślnie, na wniosek komisji i po zaciągnięciu opinii PE i TS, albo na wniosek TS i po Konsultacji z PE i Komisją. Izby sądow są właściwe do orzekania w 1 instancji do określonego katalogu spraw.

Sądy do spraw służby publicznej - organizacyjnie i instytucjonalnie izba ta stanowi integralną część TS, której członkowie mają status podobny do statusu członków SPI.

2. Skład

• W skład TS wchodzi po jednym sędzim z każdego państwa członkowskiego. TS mianuje swojego sekretarza i określa jego status. Sędziowie powołują spośród siebie na trzy lata Przewodniczącego Trybunału. W Trybunale jest jeszcze 8 rzeczników generalnych(ich liczba może być zwiększona)

• W skład SPI wchodzi co najmniej po jednym sędzim z każdego państwa członkowskiego, a ich liczba wynosi 25. SPI posiada własnego sekretarza Jeden z sędziów może być powołany do pełnienia funkcji rzecznika generalnego

• W skład sądów Służby Publicznej wchodzi siedmiu sędziów, ale TS może zażądać od Rady zwiększenia liczby sędziów sędziowie są mianowani przez Radę na okres 6 lat

Wszyscy sędziowie, sekretarze i rzecznicy generalni są powoływani spośród osób gwarantujących niezależność, wymaga się też od nich spełniania warunków do pełnienia najwyższych stanowisk sędziego w ich krajach

Kadencja sędziego lub rzecznika generalnego kończy z jej upływem, zaś mandat wygasa wraz ze śmiercią lub rezygnacją danej osoby z zajmowanej funkcji. Sędziowie i rzecznicy mogą także być zwolnieni ze swojej funkcji lub pozbawieni prawa emerytury(za jednomyślną zgoda sędziów), następca zostaje powołany na okres pozostający do końca kadencji.

Sędziowie korzystają z immunitetów i przywilejów określonych w protokole w sprawie Przywilejów i Immunitetów Wspólnot Europejskich. Trybunał zasiadający w pełnym składzie może uchylić wobec sędziego przywileje i immunitety

3. Właściwość TS, SPI i izb sądowych

Jurysdykcja TS i SPI rozciąga się przede wszystkim na I flar. TS ma tez ograniczone kompetencje w sprawach z III Filaru. TS i SPI zapewniają poszanowanie prawa interpretacji i stosowani traktatu, ich kompetencje rozciągają się tez na prawo pochodne. TS, SPI i w ograniczonym zakresie izby sądowe są właściwe m.in.:

• W sporach miedzy instytucjami Wspólnot

• W sporach między wspólnotami i państwami członkowskimi

• W sporach między państwami członkowskimi

• W sporach wnoszonych przez osoby fizyczne i prawne

SPI jest właściwy do rozpatrywania i rozstrzygania w pierwszej instancji w powództwach wnoszonych w trybie art. 230, 232, 235, 236, 238 TWE i 156, 148, 151, 152, 153 TEWEA z wyjątkiem spraw przekazanych izbom sądowym i tych zarezerwowanych zgodnie ze statusem TS dla TS.

Sąd do spraw służby publicznej jest właściwy do rozstrzygania spraw dotyczących służby publicznej w I instancji

4. Procedura orzekania

Procedura orzekania w Trybunale Sprawiedliwości i Sądzie Pierwszej Instancji oraz w izbach sądowych określona jest w traktatach oraz statucie TS jak tez w dodatkowych aktach prawnych wydawanych na podstawie upoważnień w nich zawartych.

TS działa w trybie ciągłym i obraduje w izbach(3/5 sędziów quorum 3 ), lub jako wielka izba(13 sędziów orzeka w tym składzie na wniosek państwa członkowskiego lub instytucji wspólnot uczestniczących w postępowaniu quorum 9) TS orzeka w pełnym składzie(quorum 15 sędziów) w przypadkach określonych w: 195, 213, 216, 247 TWE i art. 107d, 126, 129, 160 TEWEA.

Może tez każda sprawę, jaką uzna za istotną rozpatrywać na posiedzeniu plenarnym .

SPI analogicznie do TS tylko bez pełnego składu

Postępowanie w trybunale składa się z dwóch części pisemnej i ustnej

1. postępowanie zostaje wszczęte na pisemny wniosek strony złożony do sekretarza.(wniosek musi zawierać dane osobowe osób skarżących, określenie stron oraz przedmiotu i podstawy na której opiera się skarga)

2. Prezes TS wyznacza sędziego sprawozdawcę

3. pozew zostaje przekazany stronie pozwanej

4. strony mają prawo dwukrotnego pisemnego wypowiedzenia się w sprawie

5. Ustna część postępowania rozpoczyna się od zdania sprawozdania, przez sędziego sprawozdawcę

6. TS wysłuchuje pełnomocników, doradców, adwokatów, oraz wniosków końcowych rzecznika generalnego jak tez przesłuchuje świadków i biegłych

7. TS obraduje na posiedzeniu niejawnym

8. Wyrok jest podpisany przez prezesa i sekretarza i zawiera uzasadnienie i nazwiska sędziów orzekających . Wyrok jest ogłoszony na otwartym posiedzeniu. Wyroki TS są ostateczne

Od orzeczeń SPI przysługuje odwołanie do TS

Jeżeli skarga lub pismo procesowe skierowane jest do niewłaściwego organu jest ono przekazywane odpowiedniemu instytucji sądowej

Jeżeli w TS i w SPI toczą się postępowania dotyczące tego samego przedmiotu lub wykładni, SPI może zawiesić postępowanie do czasu wydania orzeczenia przez TS.(inne przepisy proceduralne doczytaj w książęce).

V. Trybunał obrachunkowy

1. Skład i organizacja

Skład reguluje art. 247 TWE i art.160b TEWEA. W jego skład wchodzi po jednej osobie z każdego państwa członkowskiego. Członkowie TO są mianowani przez Radę działającą większością głosów i po konsultacji z PE, na okres 6 lat(ponowne mianowanie nie jest możliwe). Kandydaci przedstawiani przez państwa radzie musza wchodzić w skład organów kontrolnych lb posiadać szczególne kwalifikacje do pełnienia tej funkcji. Członkowie wybierają spośród siebie prezesa na okres trzech lat(może być wybrany ponownie)

Członkowie Trybunału działają w charakter ponadnarodowym

Organizacji: TO funkcjonuje w oparciu przepisy traktatów oraz regulamin wewnętrzny, który zatwierdza Rada kwalifikowaną większością głosów. Trybunał mianuje swojego sekretarza generalnego, który zajmuje się organizacją prac Sekretariatu Trybunału.

2. Zadania i kompetencje

Art.248 TWE i art. 160c TEWEA ogólnie stanowią, że TO kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków Wspólnoty. TO przedkłada PE i Radzie oświadczenie o wiarygodności dokumentów księgowych, jak tez prawidłowości transakcji, które jest publikowane w dzienniku urzędowym UE. Sporządza też roczne sprawozdanie o wykonanym budżecie i przedstawia je wszystkim instytucjom wspólnot.

TO może również przeprowadzić kontrole w państwach członkowskich w porozumieniu z krajowymi organami kontroli i dotyczą wydawania unijnych suspendiów, jeśli kontrolowany wyrazi na to zgodę.

3. Sposób działania

Rozdział III: Źródła prawa UE

I. Zagadnienia wprowadzające

1. Pojęcie źródła prawa UE

Pojęcie źródła prawa UE występuje w trzech znaczeniach:

1. poznawczym - są zbiory dokumentów wydawane przez instytucje Unii Europejskiej

2. formalnym - to rozmaite źródła aktów prawnych, które regulują funkcjonowanie przestrzeni prawnej UE i proces osiągania jej celów we wszystkich filarach

3. materialnym - źródłem we wszystkich filarach jest wola państw

jednak ten podział nie oddaje w pełni charakteru specyfiku prawa unii Europejskiej, jako szczególnego prawa międzynarodowego.

2. Aquis communautaire

jest terminem traktatowym, oznaczającym całokształt regulacji prawnych zawartych w systemie normatywnym trzech filarów, a także politykę i tkwiące u podstaw funkcjonowania unii zwyczaje.

3. Katalog i klasyfikacja źródeł prawa UE

W prawie UE brak jest przepisów zawierających wyczerpujący katalog źródeł prawa. Trzeba wskazać tu art. 249 TWE, 161 TEWEA, 12 i 16 TUE , które mogą w ograniczonym stopniu pomóc w skatalogowaniu części źródeł prawa UE.

Wobec braku stosownych przepisów niezbędne jest sporządzenie katalogu źródeł prawa UE na podstawie analizy obrotu prawnego, orzecznictwa S oraz literatury przedmiotu.

• traktaty założycielskie

• traktaty akcesyjne

• prawo międzynarodowe publiczne

• ogólne zasady prawa i prawo zwyczajowe

• katalog aktów prawnych wydawanych w ramach trzeciego

• orzecznictwo TS i SPI

• inne akty prawne

podział prawa UE:

• pierwotne

• traktaty założycielskie

• modyfikacje do traktatów założycielskich

• traktaty akcesyjne

• ogólne zasady prawa

• prawo zwyczajowe

• kategoria pośrednia - umowy międzynarodowe

• pochodne - rozmaite akty prawne tworzone przez instytucje działające w jednolitych ramach instytucjonalnych które możemy podzielić na;

• wiążące

• niewiążące

4. Problematyka hierarchii źródeł prawa w systemie prawnym UE

Brak jest stosownej regulacji wskazującej na hierarchię prawa UE. Jednak w drodze praktyki można postarać się stworzyć pewną namiastkę hierarchii:

• bezsprzecznie na szczycie będą stały traktaty założycielskie, modyfikujące założycielskie i akcesyjne. (lex posteriori derogat legi priori)

• prawo międzynarodowe publiczne w tym w szczególności umowy międzynarodowe zawierane przez wspólnoty europejskie

• prawo pochodne(brak hierarchii zarówno pionowej jak i poziomej[wyjątkiem jest kiedy akty wydawane w ramach prawa pochodnego dyrektywy mają charakter wykonawczy(niższa ranga) lub ustawodawczy(wyższa)]){II filar wspólne strategie(wyższe)decyzje(niższe)}

II. Prawo pierwotne

1. Traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej

traktaty założycielskie

• TWE - składa się z preambuły 314 art.(części, tytuły, rozdziały i załączniki)

• Część I: cele i zasady funkcjonowania WE

• Część II: obywatelstwo UE

• Część IV: instytucje

• TEWEA - preambuła i 225 art..(tytuły, rozdziały i załączniki )

• TUE - preambuła, 53 art. Pogrupowanych w tytuły

• Tytuły I, VII i VIII mają zastosowanie do wszystkich filarów

• V ma zastosowanie do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• VI - współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

• (III- V zmiany do traktatów założycielskich)

Traktaty modyfikujące

• II traktat fuzyjny 1965

• Traktaty budżetowe 1971 i 1977

• JAE 1987

• Traktat z Maastricht 1992

• Traktat z Amsterdamu 1997

• Traktat z Nicei 2001

• Traktat akcesyjny 2003

• Traktat akcesyjny 2005

Traktaty regulują wiele kluczowych kwestii natury instytucjonalnych i materialnoprawnych.

„Traktat EWG chociaż zawarty w formie umowy międzynarodowej, stanowi niemniej kartę konstytucyjna Wspólnoty oparta na zasadzie praworządności , w którym państwa ograniczyły swe prawa suwerenne, a którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, lecz i jednostki. Podstawowymi cechami porządku prawnego Wspólnot tak ustanowionego są w szczególności prymat nad prawem państw członkowskich oraz bezpośrednia skuteczność jego postanowień ”(oznacza to, że mamy tu do czynienia z aktami prawnymi o dwojakim znaczeniu: 1) umowami międzynarodowymi w stosunkach zewnętrznych 2) szczególnymi aktami prawa wspólnotowego w stosunkach zewnętrznych)

2. Ogólne zasady prawa

Chociaż przepisy traktatów nie wskazują na ogólne zasady jako źródła prawa, to z ich przeglądu, jak i z analizy orzecznictwa TS wynika o przynależności ogólnych zasad do kategorii źródeł prawa w systemie prawnym UE. Pełnia one znaczącą funkcję jako element pomocniczy w wykładni prawa UE, jako podstawa w procesie orzekania o nieważności aktu prawnego oraz jako fundament do uzyskania odpowiedzialności Wspólnot oraz państw członkowskich za naruszenie prawa wspólnotowego. Źródłem zasad mogą być;

1. zasady właściwe dla porządku państw członkowskich

2. zasady charakterystyczne dla reżimu europejskiego prawa wspólnotowego

3. generalne zasady znajdujące zastosowanie w każdym porządku prawnym

3. Prawo zwyczajowe

W doktrynie prawa europejskiego przez normy prawa zwyczajowego rozumie się normy prawne powstałe w wyniku praktyki państw członkowskich UE.

III. Prawo międzynarodowe publiczne jako źródło prawa UE

1. Jus contrahedni Wspólnot Europejskich

Jus Contrahendi - czyli prawo do zawierania umów międzynarodowych (w porządku praw organizacji międzynarodowych ograniczone wolą państw członkowskich)

TWE np.:

1. art. 133 - zawieranie umów międzynarodowych z organizacjami międzynarodowymi lub z państwami trzecimi w zakresie polityki handlowej

2. art. 238 - zawieranie umów stowarzyszeniowych

3. art. 304 zawieranie porozumienia z ODCE

TEWEA np.:

1. art. 101 - ogólna kompetencja do zawierania umów międzynarodowych

2. art. 206 umowy stowarzyszeniowe

3. art.201 współpraca z ODCE

Warto zauważyć, że wspólnoty mogą być jednoczenie obie po jednej stronie umowy lub osobno w zależności od materii umowy.

Praktyka Orzecznictwa TS pozwala zauważyć, ze podstawą prawną do zawierania umów międzynarodowych przez Wspólnoty Europejskie mogą ponadto przewidywać przepisy prawa pochodnego.

W razie wkroczenia państwa w uprawnienia do stanowienia umów międzynarodowych Wspólnoty, kwestię prawomocności umowy rozstrzyga TS.

2. Rodzaje umów zawieranych przez wspólnoty Europejskie

Biorąc pod uwagę kryterium przedmiotowe można wymienić: umowy z zakresu handlu międzynarodowego, umowy w obszarze ochrony środowiska, umowy dotyczące wykorzystania energii atomowej.

Z punktu widzenia podziału kompetencji między wspólnotami europejskimi a państwami członkowskimi należy wymienić umowy, których strona są tylko wspólnoty i podmioty trzecie, oraz takie umowy których strona wspólnie są wspólnoty i państwa członkowskie.

3. Umowy międzynarodowe zawierane przez Unię Europejską

Mimo, ze traktaty nie wskazują na możliwość zawierania przez UE umów międzynarodowych w praktyce jest ona stroną kilku umów

4. Inne umowy międzynarodowe będące źródłem prawa UE

1. umowy uzupełniające - umowy zawierane między państwami członkowskimi, dla uzupełnienia prawa wspólnotowego.

2. umowy międzynarodowe zawierane przez państwa członkowskie w trybie art. 34 TUE (konwencje dotyczące III Filaru )

3. Niektóre decyzje szefów rządów zebranych w Radzie (niektóre z nich mają charakter umów uproszczonych)

IV. Prawo pochodne UE I Filar

1. Uwagi ogólne

Przez prawo pochodne, rozumie się akty prawne wydane przez instytucje Wspólnot Europejskich działające zgodnie z przyznanymi im kompetencjami w ramach poszczególnych filarów Unii Europejskiej.

Zarówno TWE, TEWEA, TUE zawierają katalogi aktów prawa pochodnego, które mogą być stosowane w ramach Unii Europejskiej.

2. Prawo pochodne w I Filarze

A. Rozporządzenia

Rozporządzenia są aktami prawnymi o ogólnym zastosowaniu, które obowiązują w całości i podlegają bezpośredniemu stosowaniu w państwach członkowskich(mają charakter ponadnarodowy).

Rozporządzenia mają charakter ogólny i abstrakcyjny; i obowiązują w całości czyli państwa członkowskie nie nogą ani stosować rozporządzeń w części, modyfikować ich treści, ani ograniczać do nich dostęp jednostkom; ich postanowienia skutkują bezpośrednio i natychmiastowo, a sądy krajowe maja obowiązek chronić ich postanowień(bezpośrednia skuteczność).

Adresatami rozporządzeń są nie tylko państwa członkowskie, ale także jednostki.

W obszarach poddanych regulacji w formie orzeczeń organy prawodawcze państw są obowiązane do uchylenia wcześniejszych regulacji wewnątrzpaństwowych niezgodnych z treścią rozporządzeń i do nie wydawania takich regulacji w przyszłości.

Państwa w granicach określonych przez rozporządzenie mogą wydawać do niego przepisy wykonawcze,.

B. Dyrektywy

Dyrektywy to akty o bardzo zróżnicowanej szczegółowości skierowane do państw członkowskich, wymagające implementacji do prawa wewnętrznego, do ich wydawania jest upoważniona Rada, Rada działająca wraz z Parlamentem Europejskim, oraz Komisja.

Adresatami dyrektyw są zazwyczaj wszystkie państwa członkowskie, jednak może się zdarzyć, że jej adresatami będą poszczególne państwa.

Elementy umożliwiające prawidłową transpozycję do prawa wewnętrznego:

1. uczynienie transpozycji politycznym i operacyjnym priorytetem

2. zapewnienie stałego monitorowania i koordynacji transpozycji dyrektyw dotyczących rynku wewnętrznego na poziomie administracyjnym i politycznym

3. zapewnienie podjęcia przygotowań do transpozycji na wczesnym etapie oraz zapewnienie, aby celem tych przygotowań była prawidłowa o terminowa transpozycja

4. bliska współpraca z parlamentami krajowymi i zdecentralizowanymi organami państw członkowskich odpowiedzialnymi za transpozycję

5. szybkie i widoczne podjecie działań

Państwa mają swobodę zarówno doboru metod jak i metod implementacji dyrektyw; jak wynika jednak z orzecznictwa TS ta swoboda nie ma charakteru absolutnego. Implementacja powinna objąć całość regulacji dyrektywy, a państwa członkowskie nie mają możliwości włączenia do prawa krajowego tylko niektórych przepisów. Państwo jest zobowiązane podjąć wszelkie możliwe środki aby zapewnić dyrektywie pełną skuteczność(wyjątek: postanowienia opcyjnie).

Wybrana przez państwo forma aktu może być kwestionowana np. przez komisję w trybie art. 226 TWE jako przykład wadliwej transpozycji.

W przypadku niedotrzymania terminu transpozycji dyrektywy(w niej zawartego), dyrektywa nabiera mocy skutku bezpośredniego(państwo nie może się powołać na zbyt krótki termin )

C. Decyzje

Decyzje wiążą w całości adresatów, do których są skierowane. Decyzje są wydawane przez KE, Radę, oraz Radę i PE. W przeciwieństwie do dyrektyw i rozporządzeń, decyzje są skierowane do określonych podmiotów.

Decyzje skierowane do państw członkowskich obowiązują w całości wszystkie ich organy. Państwo członkowskie powinno podjąć wszelkie środki celem realizacji postanowień decyzji. W zasadzie państwa nie mogą się powoływać na trudności wewnętrzne , jako przesłanka niewykonywania decyzji. W razie niemożności realizacji decyzji państwo członkowskie powinno wraz z komisją ustalić sposób zaradzenia powstałym problemom.

Decyzje są bezpośrednio skuteczne.

3. Prawo pochodne UE II Filar

A. Katalog aktów prawnych tworzonych w ramach II filaru

art. 12 TUE:

1. zasady i ogólne wytyczne wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

2. decyzje o wspólnych strategiach

3. wspólne działania

4. wspólne stanowiska

5. systematyczna współpraca między państwami członkowskimi w prowadzeniu polityki

B. Charakter prawny aktów II Filaru

• W litera prezentowany jest pogląd, że wobec braku podmiotowości UE, akty podejmowane w ramach II Filaru UE nie powinny być przypisywane UE lecz państwom członkowskim. Przy takim założeniu można przyjąć, że akty te maja charakter prawa międzynarodowego publicznego

• Drugi pogląd mówi, że mimo braku podmiotowości UE ma własne kompetencje realizowane za pomocą kompetencji przewidzianych w jednolitych ramach instytucjonalnych.

C. Zasady i ogólne wytyczne

Są one określane przez Radę Europejską i mogą regulować materię polityczną jak i problematykę bezpieczeństwa.

D. Wspólne strategie

Wspólne strategie są wprowadzane w dziedzinach w których państwa mają wspólne ważne interesy, a ich założenia są wcielana w życie za pomocą innych instrumentów(wspólne działania, wspólne stanowiska). Wspólne strategie powinny określić swoje cele oraz środki, które pozostają w dyspozycji UE oraz jej państw członkowskich. Są one uchwalane na czas określony.

E. Wspólne działania

Wspólne działania są podejmowane, gdy niezbędne są działania o charakterze operacyjnym; powinny określać swój cel, zasięg oraz środki będące w kompetencjach UE.

Wspólne działania mnogą być ograniczone czasowo i mogą podlegać modyfikacją. Wspólne działania wiążą państwa UE w odniesieniu do ich stanowisk oraz prowadzonych działań. W przypadku trudności z ich wprowadzeniem w życie należy zawiadomić Radę; Rada może też żądać od komisji przedłożenia projektów działań

F. Wspólne stanowiska

Wspólne stanowiska określają pozycję UE w stosunku do konkretnego zagadnienia. Art. 15 nakłada na państwa obowiązek zapewnienia zgodności polityk krajowych państw członkowskich z wspólnymi stanowiskami.

G. Decyzje

Decyzje są wydawane przez Radę na podstawie ogólnych wytycznych określanych przez Radę Europejską.

4. Akty prawa pochodnego w III Filarze UE

A. Charakter aktów prawa pochodnego w III Filarze

Nie mają one ani charakteru umów międzynarodowych ani aktów prawa wspólnotowego; dlatego słuszny wydaje się pogląd, że są one szczególną formą realizacji celów UE w III Filarze. Instytucją prawodawczą w tym zakresie jest Rada, a prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje Komisji oraz państwom członkowskim.

B. Wspólne stanowiska

Wspólne stanowiska ustalają sposób postępowania UE w danej sprawie. W doktrynie pojawiają się liczne wątpliwości na ten temat:

• Czy są to akty prawne czy instrumenty natury politycznej

• Czy są to tożsame instrumenty co w filarze II

Na państwach członkowskich ciąży obowiązek obrony wspólnych stanowisk w trakcie konferencji międzynarodowych

C. Decyzje ramowe

Decyzje ramowe są wiążące co do celu, który ma być osiągnięty i wymagają transpozycji do prawa krajowego zostawiając państwom członkowskim swobodę przedmiocie form i metody implementacji. Nie wywołują jednak skutków bezpośrednich.

D. decyzje

Decyzje w trzecim filarze mają charakter wiążący, ale nie mogą wywoływać skutków bezpośrednich

E. Środki wykonawcze do konwencji

Art. 34 TUE przewiduje, że do konwencji zawieranych między państwami członkowskimi w ramach III Filaru UE Rada może wydawać środki wykonawcze(2/3 umawiających się panstw stron)

V. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu Pierwszej instancji

Dorobek orzeczniczy TS i SPI dotyczy prawie wyłączne I filaru UE. TS i SPI każdy w zakresie własnych kompetencji zapewnia poszanowanie prawa w interpretacji i stosowaniu traktatów założycielskich. Dokonując interpretacji prawa wspólnotowego.

Z formalnego punktu widzenia orzeczenia RS i SPI są wiążące tylko w sprawie i nie mają charakteru precedensu. Jednak w praktyce tzw. prawo orzecznicze uznawane jest w doktrynie za jeden z filarów prawa wspólnotowego i podstawowe narzędzie zapewniające jednolitość jego stosowania.

VI. Niewiążące akty prawa wspólnotowego

• Akty nazwane - akty wymienione w art. 249 TWE i 161 TEWEA

• Akty nienazwane - liczne instytucje ustalane w praktyce działalności UE

Co do zasady są to akty niewiążące(pewnym wyjątkiem jest TS: sądy krajowe powinny w procesie rozstrzygania powinny brać pod uwagę zalecenia, w szczególności te, które wyjaśniają dokładniej postanowienia prawa wewnętrznego lub uzupełniające wiążące postanowienia wspólnot).

VII. Akty prawa wewnętrznego

Prawo wewnętrzne UE obejmuje uchwały pro foro interno podejmowane przez instytucje i organy działające w jednolitych ramach instytucjonalnych. Szczególne znaczenie mają tu Regulaminy wewnętrzne poszczególnych instytucji i organów oraz porozumienia między instytucjonalne.

Rozdział IV: Tworzenie prawa UE

I. Tworzenie prawa pierwotnego

1. Tworzenie i modyfikacja traktatów założycielskich

• Klauzula rewizyjna - procedura zmiany traktatów po raz pierwszy wprowadzona taktem z mastricht.

• Inicjatywa do zwołania konferencji międzynarodowej w celu zmiany traktatów

• Państwa członkowskie

• Komisja

• Pozytywna decyzja rady

• Zwołanie konferencji przez przewodniczącego(nie ma prawnego obowiązku)

• Prace na konferencji

• zmiany są podpisywane przez pełnomocnych przedstawicieli państw

• procedury ratyfikacyjne według prawodawstwa państw (odmowa ratyfikacji przez jedno z państw członkowskich uniemożliwia wejście w życie)

• traktaty akcesyjne

• negocjacje rady i państw członkowskich z państwami przyjmowanymi

• stanowisko negocjacyjne dla UE jest przygotowywane przez komisję

• zgodę na ratyfikację udziela parlament

• umowa akcesyjna podlega ratyfikacji przez wszystkie państwa sygnatariuszy

• procedura kładki

II. Procedury zawierania umów międzynarodowych przez wspólnoty europejskie

• Procedura zawierania umów międzynarodowych przez wspólnotę

• Zalecenie komisji przedstawione radzie (bierze udział PE)

• Rada upoważnia komisję do rozpoczęcia rokowań (bierze udział PE)

• O podpisaniu i zawarciu umowy decyduje rada przy czym w zależności od charakteru umowy PE musi być konsultowany lub musi wyrazić zgodę

• Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Europejską wspólnotę energii atomowej

• Komisja prowadzi negocjacje zgodnie z zaleceniami rady

• Komisja zawiera umowę po ich zatwierdzeniu przez rade większością kwalifikowaną

• Jeśli umowy mogą być zawarte bez rady lub gdy są zawierana w ramach budżetu umowa jest zawierana przez komisję radzie przesyła się tylko informacje

• Umowy międzynarodowe zawierana przez UE

• Rokowania odbywają się na wniosek rady

• Rokowania prowadzi upoważniona prezydencja

• Prezydencja zaleca zawarcie umowy radzie

• Rada podejmuje decyzję

Publikacja - umowy międzynarodowe UE/wspólnot SA publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej()wyjęte ze względów bezpieczeństwa można nie publikować)

II. Procedury tworzenia wiążących aktów prawa pochodnego

1. inicjatywa legislacyjna

W prawie europejskim rozróżnia się inicjatywę bezpośrednią i pośrednią.

Bezpośrednia inicjatywa - formalne prawo do wszczęcia procesu legislacyjnego przez wniesienie projektu aktu.

W I filarze prawo bezpośredniej inicjatywy przysługuje wyłącznie komisji

W zakresie określania stopnia tajności rada lub państwo członkowskie

W zakresie wspólnej ordynacji wyborczej wyłączna inicjatywa PE

Pośrednia inicjatywa - prawna możliwość wpłynięcia na komisję i rozpoczęcie przez komisję działań prawodawczych.

Przede wszystkim PE i Rada UE

W zakresie wiz, imigracji i innych polityk związanych ze SPO państwa członkowskie

Przed podjęciem właściwych działań komisja publikuje niekiedy białe(zawierają propozycje rozważań ) lub zielone księgi(skierowana zazwyczaj do państw członkowskich i podmiotów gospodarczych i mają charakter konsultacyjny), takie księgi zawsze zawierają czas w jakim państwa lub podmioty gospodarcze mogą wyrażać swoje uwagi do projektów.

2. Procedury legislacyjne I Filar

A. Procedura Współdecydowania

1. komisja przedkłada projekt aktu prawnego Parlamentowi i Radzie

2. parlament europejskie wydaje opinię i przekazuje ja radzie

3. rada rozpatruje projekt komisji wraz z opinią PE

1. nie zatwierdza, lub ma zamiar wnieść poprawki, przedstawia parlamentowi wspólne stanowisko

2. zatwierdza projekt(koniec - akt przyjęty)

4. jeśli (3a) to Parlament:

1. jeśli parlament zatwierdzi wspólne stanowisko lub w ciągu 3 miesięcy nie zajmie żadnego projekt uważa się za przyjęty (koniec- akt przyjęty)

2. jeżeli parlament odrzuci projekt bezwzględną większością członków (koniec- akt nie jest przyjęty)

3. PE bezwzględną większością członków zaproponuje zmiany zostaje ono przedłożone Radzie i komisji

5. jeżeli 4c komisja wydaje opinię w sprawie propozycji PE i przekazuje ją Radzie

6. rada rozpatruje propozycje PE wraz z opinią Komisji

1. Rada w ciągu 3 miesięcy przyjmuje projekt większością kwalifikowaną( jeśli wbrew stanowisku komisji jednomyślnie) (koniec- akt przyjęty)

2. Rada nie zatwierdza poprawek

7. jeżeli 6b to zwołuje się komitet pojednawczy ((członkowie rady i ich przedstawiciele i odpowiadająca i liczba przedstawicieli PE) w pracach komitetu uczestniczy też komisja)

1. projekt przyjęty przez rade i PE(koniec - akt przyjęty)

2. komitet nie stworzony projektu w ciągu 6 tygodni

3. projekt nie zostanie przyjęty przez radę lub PE w ciągu 6 tygodni od stworzenia projektu

B. Procedura współpracy

1. Inicjatywa ustawodawcza komisji Europejskiej

2. opinia parlamentu

3. uchwalenie aktu prawnego przez parlament

C. Procedura zgody

1. projekt aktu przedstawia Komisja

2. wskazana w przepisach TWE organy przedstawiają opinię

3. PE albo akceptuje albo odmawia akceptacji projektu

4. w przypadku zgody akt jest formalnie uchwalany przez radę

D. Procedury komitologi

Własne uprawnienia komisji do stanowienia aktów prawa wykonawczego zbiorczo SA nazywane procedurami komitologi.

Wyróżniamy cztery zasadnicze procedury:

• procedura doradcza

• przedstawiciel komisji przedkłada projekt aktu komitetowi doradczemu

• komitet przedstawia swoją opinię w terminie przewidzianym przez przewodniczącego

• państwa członkowskie mogą wnioskować o przedstawienie i odnotowanie swojego stanowiska

• uchwala komisja

• procedura zarządzenia

• przedstawiciel komisji przedkłada projekt aktu komitetowi zarządczemu

• opinia komitetu jest uchwalana większością kwalifikowaną w systemie głosów ważonych przy czym przewodniczący nie ma prawa głosu

• akt prawny przyjęty przez komisję ma natychmiastowe zastosowanie

• jeśli zawiera postanowienie odmienne od opinii komitetu komisja przesyła radzie informację o tym, w takim przypadku rada może wstrzymać wykonywanie aktu maksymalnie na 3 miesiące

• procedura regulacyjna

• przedstawiciel komisji przedkłada projekt aktu komitetowi zarządczemu

• opinia komitetu jest uchwalana większością kwalifikowaną w systemie głosów ważonych przy czym przewodniczący nie ma prawa głosu

• akt prawny przyjęty przez komisję ma natychmiastowe zastosowanie

• jeśli zawiera postanowienie odmienne od opinii komitetu lub gdy opinii nie ma komisja przesyła radzie i PE

• w przypadku kiedy dany akt prawny został wydany w wyniku aktu ustawodawczego wydanego w procedurze współdecydowania PE może przesłać radzie informację że komisja przekroczyła swoje uprawnienia

• rada może w ciągu 3 miesięcy uchwalić akt prawny

• rada może w ciągu 3 miesięcy uchwalić akt prawny co rodzi konieczność rozpatrzenia projektu przez komisją ponownie

• jeśli rada nic nie zrobi w ciągu trzech miesięcy projekt jest uchwalany przez komisję

• procedura ochronna

• komisja w takiej materii ma tylko obowiązek notyfikacji państw

3. Procedury legislacyjne w II filarze UE

Inicjatywa należy tu przede wszystkim do Rady Europejskiej i Rady.

Rada Europejska określa zasady oraz ogólne wytyczne, decyduje również o wprowadzeniu wspólnych strategii. Rada przyjmuje wspólne działania, stanowiska oraz decyzje. W pierwszej fazie biorą udział komitety robocze

O publikacji decyduje zawsze Rada lub COREPER(decyzja podejmowana jednomyślnie), a publikowane SA w

Dzienniku urzędowym Unii Europejskiej

5. Procedury legislacyjne w III filarze

Inicjatywa ustawodawcza w III Filarze jest dzielona miedzy Państwa członkowskie i Komisję .

Projekty Komisji powinny być poprzedzone opublikowaniem ich w księgach

Projekty państw członkowskich powinny być poprzedzone publikacja w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej chyba, ze Rada lub COREPER postanowią inaczej.

6. Procedura budżetowa

Rozdział VI: Sądowa kontrola przestrzegania prawa

I. Postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu o naruszenie zobowiązania ciążącego na mocy traktatu

• Wszczęcie - wszczyna się na podstawie naruszenia zobowiązania ciążącego na mocy traktatu. Przy czym naruszeniem jest nie tylko postępowanie wbrew traktatowi, ale także aktami uchwalanymi przez instytucję oraz innymi aktami prawa pochodnego, a także tolerowanie naruszenia przez podmioty prywatne. Naruszenie pansytwa nie musi się opierać na winie a okoliczności społeczne lub gospodarcze nie stanowią okoliczności wyłączającej odpowiedzialność państwa.

• Komisja

• Inne państwo członkowskie

• Postępowanie wszczęte przez komisję

• Faza nieoficjalna postępowania - korespondencja między komisją a państwem członkowskim

• Wystosowanie przez komisję listu przestawiającego zarzuty

• Przedstawienie przez państwo odpowiedzi na zarzuty

• Wydanie przez komisję uzasadnionej opinii wraz z terminem do zaprzestania praktyk

• Bezskuteczny upływ terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii

• Wszczęcie przez komisje postępowania przed TS

• Postępowanie zakończone wyrokiem

• Wszczęcie przez komisję postępowania w sprawie niewykonania wyroku TS

• Ustosunkowanie się państwa do zarzutów komisji

• Wydanie przez komisję uzasadnionej opinii

• Bezskuteczny upływ terminu na usunięcie uchybień

• Wszczęcie przez komisję postępowania przed TS

• Postępowanie zakończone wyrokiem z możliwością uznania kary pieniężnej

• Postępowanie wszczęte przez państwo członkowskie

• Państwo przedstawia sprawę do komisji

• Komisja wydaje uzasadnioną opinię (przed wydaniem komisja przeprowadza konsultację z państwami{skarżącym i oskarżonym})

• Jeśli komisja nie wyda w ciągu trzech miesięcy uzasadnionej opinii nie stanowi to przeszkody we wniesieniu sprawy do TS

• Postępowanie w razie niewykonania wyroku - po wydaniu przez TS wyroku naruszenie powinno być usunięte niezwłocznie. Komisja jest organem sprawdzającym wykonanie wyroku. W razie niewykonania wyroku komisja może wnioskować o nałożenie na panstwo kary w postaci ryczałtu lub kary okresowej

przykładowe orzecznictwo

A) komisja vs Francja

Francuscy rolnicy łączyli się w komitety protestacyjne które zatrzymywały ciężarówki przywożące żywność z innych państw członkowskich, niszczyły ładunki, biło kierowców itp. Władze francuskie nie potrafiły skutecznie przeciwdziałać tym aktom.

II. Skarga o nieważność aktu prawa pochodnego

• Strony uprawnione

• Podmioty uprzywilejowane - państwa członkowskie, Rada, Komisja, PE - mogą wnieść o nieważność wszelkich aktów prawnych

• Podmioty półuprzywilejowane - Trybunał obrachunkowy i Europejski bank centralny - mogą wnieść o nieważność wszystkich aktów ale tylko w celu ochrony własnych prerogatyw

• Podmioty nieuprzywilejowane - osoby fizyczne i osoby prawne - mogą składać skargi tylko o stwierdzenie nieważności aktów dotyczących ich bezpośrednio i indywidualnie

• Przesłanki stwierdzenia nieważności

• Brak kompetencji

• Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych

• Naruszenie traktatu lub jakiejkolwiek normy związanej z jego stosowaniem

• Nadużycie władzy

• Termin wniesienia skargi - dwa miesiące od opublikowania skarżonego aktu(od doręczenie lub kiedy nie był adresatem od kiedy się dowiedział)

• Konstytutywny charakter orzeczenia - erga omnes i ex tunc - akt uważa się za niebyły (w niektórych sytuacjach można orzec nieważność inteer partes i ex nunc, a także częściową nieważność )

Zarzut bezprawności - wnoszony podczas innego postępowania, ma charakter akcesorycjny

Może być wniesiony do wszelkich aktów prawa pochodnego podobnych do rozporządzeń(generalnych i abstrakcyjnych), nie może być wnoszony przez osobę mogącą wnieść skargę o nieważność. Skutek intern partes, ale rodzi zobowiązanie instytucji, która je wydala o usunięcie aktu

III. Skarga o bezczynność instytucji

osoby fizyczne i prawne wnoszą skargę do sądu I instancji

państwa i instytucje do TS(wyjątkowo do SPI)

• Strony uprawnione

• Podmioty uprzywilejowane - państwa członkowskie, Rada, Komisja, PE

• Podmioty pół-uprzywilejowane - Europejski bank centralny

• Podmioty nieuprzywilejowane - osoby fizyczne i osoby prawne

• Przesłanki skargi

• Rodzaje aktów

• Akty mające wywołać skutki wobec osób trzecich

• Nie podlegają zaskarżeniu zalecenia i opnie

• Instytucja musi uchybić swojemu obowiązkowi

• Postępowanie

• Jest poprzedzone wezwaniem instytucji do podjęcia działania

• Dwa miesiące na podjęcie działania lub stanowiska wobec żądania

• Wniesienie skargi

• Wyrok

• Oddalenie

• Uwzględnić - powoduje zobligowanie instytucji do podjęcia działania

IV. Skarga odszkodowawcza

Przesłanki odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej

1. bezprawne zachowanie

2. rzeczywista szkoda

3. związek przyczynowy między zachowaniem a szkodą

ciężar dowodowy spoczywa na osobie wnoszącej

skarga obejmuje zarówno działanie funkcjonariusza w ramach jego funkcji służbowych jak i odpowiedzialność instytucji

Rozdział VII. Współpraca sądów krajowych z TS

1. pojęcie sądu

Pojęcie sądu reguluje prawo wspólnotowe a nie krajowe. I tak za sądy prawo wspólnot uważa

• organ stały

• tworzony na podstawie prawa

• jego właściwość jest obowiązkowa

• orzeka w procedurze spornej

• orzeka na podstawie prawa

• jest niezawisły

2. Sądy

• Sądy powszechne - nie są uważane za sądy tylko wtedy kiedy nie sprawują wymiaru sprawiedliwości tzn. kiedy nie orzekają w spornej sprawie a dokonują czynności administracyjnych

• Sądy administracyjne - (kontradyktoryjny charakter oraz niezależność nie jest obowiązkowy)charakteru sądu nie mają organy orzekające w II instancji odwołania sprawy administracyjne

• Sądy konstytucyjne

• Sądy międzynarodowe - NIE MAJĄ KOMPETENCJI

• Sądy arbitrażowe - (nie jeśli jest to trybunał arbitrażowy )

• Sądy dyscyplinarne - w szczególnych okolicznościach kiedy mają walor „państwowych”[spraw](rozpatrując skargi na odmowę wpisania na listę osób uprawnionych do wykonywania zawodu lub orzekając w sprawie pozbawienia praw do wykonywania zawodu )

3. Doktryna acte eclaire

Doktryna ta mówi, że sąd krajowy ostatniej instancji może zwolnić się z obowiązku zadawania pytań prejudycjalnych jeśli trybunał już wcześniej wypowiedział się na ten temat w innym orzeczeniu

4. doktryna acte clair

Sąd krajowy może się uchylić od obowiązku zadawania pytań sam dokonując wykładni prawa wspólnotowego. Jest natomiast niedopuszczalne, żeby taki sąd orzekał o nieważności prawa pochodnego

1

1

---