WYKŁAD, z dn. 01.10.2000
TEMAT: Wprowadzenie.
Prawo administracyjne jest gałęzią prawa odnoszącą się do administracji publicznej.
ADMINISTRACJA PUBLICZNA- wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do określonych celów.
Słowo „administracja” jest terminem pochodzącym od łacińskiego słowa ministrale- posługiwać, wykonywać, kierować. Wyraz „administracja” jest synonimem służby, zarządzania, pomocy.
Administracja publiczna jest sprawowana przez państwo w szerokim tego słowa znaczeniu:
-sprawowana przez organy państwowe jak i związki publiczno-prawne (związki samorządowe),
-sprawowana też przez inne podmioty administracji.
Administrację publiczną można definiować w ujęciu organizacyjnym, materialnym, formalnym.
ADMINISTRACJA PUBLICZNA w ujęciu organizacyjnym stanowi ogół podmiotów administracji, a więc organa administracyjne i inne podmioty administracji.
ADMINISTRACJA PUBLICZNA w ujęciu materialnym jest to taka działalność państwa, której przedmiotem są zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej.
ADMINISTRACJA PUBLICZNA w ujęciu formalnym jest całą działalnością wykonywaną przez podmioty administracji bez względu na to czy ma charakter administracyjny, czy też nie ma takiego charakteru.
Zasada podziału władz polega na przydzieleniu określonych działań państwa określonym organom państwowym.
Pojęcia w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym nie pokrywają się w praktyce. Zadania administracyjne nie zawsze są wykonywane przez organy administracyjne.
W nauce prawa administracyjnego występują dwie metody określania definicji administracji:
1-rezygnuje się z definicji pozytywnej na rzecz określenia negatywnego, ( czym administracja nie jest),
2-wyjaśnia się, czym administracja nie jest i podaje się jej cechy pozytywne.
Wg. definicji negatywnej administracją jest każda działalność państwa, która nie jest działalnością ustawodawczą lub sądowniczą.- klasyczna definicja administracji.
Musimy wskazać, czym jest działalność państwa, a następnie określić, czym jest ustawodawstwo i sądownictwo.
Różnica między administracją a sądownictwem.
-pracownik administracji jak i sędzia przestrzega ustaw,
-władzę sądowniczą sprawują tylko niezawiśli sędziowie, którzy podlegają tylko ustawom.
Administracja ma pewne cechy charakterystyczne. Nie można jej precyzyjnie zdefiniować. Administracji nie można zdefiniować, można ją jedynie opisać. Administrację można definiować w różny sposób. Zależy to od celu, który ma spełniać definicja. Nie ma uniwersalnej definicji administracji.
Cechy administracji publicznej.
1.Administracja jest zjawiskiem społecznym.
2.Administrację cechuje aktywność, inicjatywa, działalność ukierunkowana na przyszłość.
3.Administracja podejmuje konkretne środki do uregulowania spraw jednostkowych i urzeczywistniania określonych przedsięwzięć.
Postacie administracji publicznej.
Gdy administracja wydaje akty obowiązujące adresatów; w razie potrzeby stosuje środki przymusu.- administracja władcza
Administrację władczą charakteryzuje prawo wydawania jednostronnych aktów prawnych, których wykonanie zabezpieczone jest środkami przymusu państwowego.
Gdy administracja publiczna działa za pomocą takich środków jak środki prawa cywilnego czy działań faktycznych to wtedy mówimy o administracji niewładczej.
Nie zawsze organ administracji ma możliwość wyboru pomiędzy środkiem władczym a niewładczym.
Wyróżnia się administrację:
-władczą,
-świadczącą.
ADMINISTRACJA WŁADCZA- wkracza przy pomocy narzędzi władczych w sferę prawa obywatela ograniczając jego prawa.
ADMINISTRACJA ŚWIADCZĄCA- zapewnia obywatelowi określone świadczenia i inne korzyści.
Administracja świadcząca:
-pomoc społeczna,
-udostępnienie urządzeń komunalnych.
Kryterium podmiotowe:
Administracja:
-rządowa,
-samorządowa.
Administracja (działy wg. kryterium podmiotowego):
-oświaty,
-zdrowia,
-rolnictwa,
-przemysłu,
-handlu.
Pojęcie prawa administracyjnego.
PRZEDMIOTOWA DEFINICJA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.
prawo administracyjne- zespół norm, które regulują administracyjną działalność państwa.
PODMIOTOWA DEFINICJA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.
prawo administracyjne- zespół norm pranych regulujących stosunki społeczne, które wynikają w toku działalności organów administracji.
KLASYCZNA DEFINICJA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.
prawo administracyjne- gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych podejmowaną w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizatorskich wypełnianych w swoistych formach działania.
Definicja ta zawiera element podmiotowy, przedmiotowy i zawiera formy działania charakterystyczne dla administracji.
Normy prawa administracyjnego mogą być dzielone na określone grupy.
Normy prawa administracyjnego dzielimy:
-ustrojowe prawo administracyjne,
-proceduralne prawo administracyjne,
-materialne prawo administracyjne.
1-normy ustrojowe prawa administracyjnego- normy bezpośrednio dotyczące budowy i organizacji aparatu administracyjnego.
2-normy proceduralne prawa administracyjnego- zaliczamy normy dotyczące toku działania organów administracji.
3-normy materialne prawa administracyjnego- dotyczą konkretnych działów administracji np. prawo lotnicze, górskie, wodne, o zagospodarowaniu przestrzennym.
Poszczególne grupy norm prawnych zazębiają się wzajemnie. Często zamieszczane są w jednej ustawie. Muszą być jednocześnie stosowane przy rozstrzyganiu spraw administracyjnych.
Inne podziały norm prawa administracyjnego.
Podział oparty na kryterium charakteru stosunku łączącego organ stosujący normę z adresatem działania. Dwie grupy norm prawnych:
1-normy sfery zewnętrznej,
2-normy sfery wewnętrznej.
Normy te dotyczą kontaktów między administracją a obywatelami, osobami prawnymi.- normy sfery zewnętrznej
Normy regulują stosunki między organami i instytucjami prawnymi wzajemnie nazywamy normami sfery wewnętrznej.
Trudno mówić, że jest wyodrębniona ogólna część prawa administracyjnego.
Związek administracji z innymi gałęziami prawa.
Związki prawa konstytucyjnego z prawem administracyjnym są bardzo ścisłe. Jest to ta dziedzina, która dotyczy ustroju i działalności organów administracji.
Pod względem teoretyczno-prawnym prawo konstytucyjne i prawo administracyjne stanowią jedność, bowiem posługują się tymi samymi konstrukcjami, metodami, regułami.
Prawo administracyjne jest skonkretyzowanym prawem konstytucyjnym. Stąd pojawia się trudność w rozgraniczeniu tych dwóch zagadnień prawnych. Możemy to odnieść tylko do ustroju norm prawa administracyjnego.
Normy prawa konstytucyjnego stanowią punkt wyjścia dla norm prawa administracyjnego. Dotyczy to przede wszystkim regulacji norm prawnych administracji.
Większość norm prawa administracyjnego nie wykazuje ścisłych związków z prawem konstytucyjnym (normy materialne, proceduralne). Normy ustrojowe prawa administracji wykazują ścisłe związki z prawem konstytucyjnym.
Rozgraniczenie prawa administracyjnego od prawa cywilnego.
Nie ma spraw z natury rzeczy cywilnych i z natury rzeczy administracyjnych.
STOSUNEK ADMINISTRACYJNO-PRAWNY.
Termin.
Stosunek prawny odnoszony jest do różnego rodzaju stosunków między jakimiś podmiotami powstających ze względu na obowiązujące normy prawne.
Wszystkie stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu organami administracji a obywatelami i innymi podmiotami poparte na normach prawa administracyjnego nazywamy stosunkami administracyjno-prawnymi.
Stosunki administracyjno-prawne zachodzą na gruncie prawa administracyjnego.
Administracja działa władczo.
Cechą charakterystyczną stosunku administracyjno-prawnego jest to, że o treści stosunku decyduje podmiot administracji, czyli występuje nierównorzędność pozycji podmiotu tego stosunku.
Wyróżnia stosunek administracyjno-
-prawny od stosunku cywilno-
-prawnego.
Elementy stosunku administracyjno-prawnego:
1-podmiot stosunku,
2-przedmiot stosunku,
3-treść.
Podmiotami stosunku administracyjno-prawnego są:
1-zawsze organ administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się lub świadczenia,
2-osoba fizyczna lub prawna albo jednostka organizacyjna, do której skierowany jest nakaz lub zakaz, albo, która żąda określonego zachowania się od organu administracji.
Podmiotowość prawna w zakresie stosunku administracyjno-prawnym jest wynikiem regulacji normami prawa administracyjnego, np. podmiotem stosunku administracyjno-prawnego może być komitet stowarzyszenia.
W stosunku administracyjno-prawnym jeden z podmiotów (organ) reprezentuje władztwo państwowe.
Przedmiot stosunku administracyjno-prawnego leży zawsze w sferze określonych prawem zadań administracji publicznej.
Przedmiot stosunku administracyjno-prawnego objęty jest kompetencją jednego z podmiotów administracji.
Na treść stosunków administracyjno-prawnych składają się obowiązki i uprawnienia. Obowiązki i uprawnienia mogą polegać na działaniu, zaniechaniu lub znoszeniu.
O tym, jakie obowiązki muszą być nałożone, jakie uprawnienia nadane decydują elementy prawa materialnego.
W zasadzie obowiązki i uprawnienia wynikające ze stosunku administracyjno-prawnego mają charakter osobisty i nie mogą być przenoszone na inne osoby.
Stosunki administracyjno-prawne mogą powstać tylko na podstawie ustawowej. Najczęściej ustawa nie wystarcza, ponieważ konieczna jest konkretyzacja w drodze aktu administracyjnego.
Stosunek administracyjno-prawny może być nawiązany z mocy samej ustawy w drodze aktu administracji oraz działań taktycznych.
Rodzaje stosunków administracyjno-prawnych:
1-wywołujące skutki na podstawie norm prawa administracyjnego,
2-związane z postępowaniem administracyjnym,
3-związane z postępowaniem przed sądem administracyjnym.
Stosunek proceduralno-administracyjny ma charakter czasowy. Podstawą prawną tego stosunku są normy proceduralne. Stosunek ten powstaje z chwilą wszczęcia postępowania administracyjnego, a wygasa z momentem wydania ostatecznej decyzji administracyjnej.
Stosunek sporno-administracyjny- podstawą prawną tego stosunku są przepisy prawa zezwalające na zaskarżanie aktów administracji do sądu. Stosunek taki trwa od momentu zaskarżenia aktu administracyjnego do wydania orzeczenia. Ma charakter czasowy. Zanika nierównorzędność podmiotów. Następuje zrównanie podmiotów przed niezawisłym sądem. Występuje zasada kontradyktoryjności.
Stosunki administracyjno-prawne trwałe i stosunki administracyjno-prawne ad hoc.
Stosunki administracyjno-prawne ad hoc odnoszą się do jednorazowego działania, natomiast stosunki administracyjno-prawne trwałe polegają na tym, że trwają przez dłuższy okres, związane z prawami osobistymi, związki osobowe, z prawami majątkowymi, korzystanie z zakresu użyteczności publicznej.
Źródła prawa administracyjnego.
Źródłem prawa w ujęciu materialnym jest wszystko to, co wpływa na treść prawną w sposób bezpośredni lub pośredni.
Źródłem prawa w ujęciu formalnym jest forma aktu, w którym zawarte są normy prawne.
Źródła prawa dzielimy na:
-powszechnie obowiązujące,
-obowiązujące jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu akt.
Źródła prawa powszechnie obowiązującego:
1-Konstytucja,
2-ustawy,
3-ratyfikowane umowy międzynarodowe,
4-rozporządzenia,
5-akty prawa miejscowego tylko na obszarze działania organów, które je ustanowiły,
6-uchwały Rady Ministrów,
7-zarządzenia Prezesa Rady Ministrów,
8-zarządzenia centralnej organizacji państwowej.
Pozycja dekretów rady państwa i rozporządzenia prezydenta II R.P.
W Konstytucji problem ten jest rozwiązany. Do czasu, kiedy te akty nie będą miały następcy to będą obowiązywać.
Rozporządzenie z mocą ustawy.
Konstytucja mówi, że prezydent może wydać rozporządzenie wówczas, kiedy sejm nie może zebrać się na obrady. Rozporządzenia wydawane są na mocy delegacji ustawowej w celu wykonania ustawy. Takie upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydawania rozporządzenia, zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktów.
Organ zobowiązany do wydawania rozporządzeń przez ustawodawcę nie może przekazać innemu organowi tego upoważnienia i przekraczać delegacji ustaw.
Rozporządzenia wydają:
-Rada Ministrów,
-Prezes Rady Ministrów,
-ministrowie,
-przewodniczący komitetów pełniących funkcje naczelnych organów administracji państwowej,
-prezydent,
-Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
Przepisy prawa miejscowego mogą stanowić organy administracji rządowej i organy administracji lokalnej.
Wojewoda i organy administracji niezespolonej stanowią akty prawa miejscowego stanowionych na obszarze województwa lub jego części.
Wojewoda może wydawać rozporządzenia porządkowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz zapewnienia porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Rozporządzenia porządkowe wojewoda przekazuje Prezesowi Rady Ministrów, marszałkowi województwa, starostom, prezydentom miast, wójtom na terenach, których to rozporządzenie musi być stanowione.
Akty prawa miejscowego stanowione przez organy:
-akty prawa miejscowego stanowione przez organy samorządu terytorialnego gminy w zakresie wewnętrznego ustroju gminy, organizacja urzędów i instytucji gminnych, zasady zarządu mieniem gminy, zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń,
-rada gminy wydaje przepisy porządkowe w formie uchwał, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia i zdrowia obywateli,
-w przypadkach pilnych zarząd gminy wydaje przepisy w postaci zarządzeń,
-akty stanowione przez powiat obowiązują na obszarze powiatu, dotyczą: wymagające uregulowania w statucie porządkowych, szczególnego trybu zarządzeń mieniem powiatu, zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
W zakresie nieuregulowanych innych ustawach w szczególnych, uzasadnionych przypadkach rada powiatu może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa obywateli, środowiska naturalnego, jeżeli te zagrożenia występują na obszarze większym niż jedna gmina. Zarządzenia te wydawane są w postaci uchwał.
-akty prawa miejscowego stanowione przez województwa.
Sejmik wojewódzki stanowi akty prawa miejscowego na terenie województwa lub jego części na podstawie ustawy oraz na podstawie upoważnień udzielonych w innych ustawach. Akty te mają charakter uchwał.
Akty prawa miejscowego wchodzą w życie z dniem ogłoszenia chyba, że przepisy określają inny termin.
Akty o charakterze wewnętrznym nie mogą stanowić podstawy prawnej dla decyzji administracji dotyczących przyznania stwierdzenia i uznania praw i obowiązków podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji, natomiast mogą one kształtować sytuację prawną podległych organom jednostek organizacyjnych, w tym pracowników administracji publicznej zatrudnionych w danym organie, mogą określać ich kompetencje.
Do aktów o charakterze wewnętrznym należą:
uchwały sejmu i senatu,
uchwały rady ministrów,
zarządzenia prezydenta R.P.,
zarządzenia prezesa Rady Ministrów,
zarządzenia ministrów,
zarządzenia centralnych organów administracji państwowej,
zarządzenia marszałka sejmu i senatu,
nieratyfikowane umowy międzynarodowe,
akty prawa miejscowego nie mające charakteru powszechnie obowiązujących.
Uchwały mogą mieć charakter normatywny i nienormatywny.
uchwała nienormatywna- uchwała organu kolegialnego o charakterze mieszalnym, np. uchwała o wyborze marszałka senatu.
Uchwała normatywna- ogłaszana jest w dzienniku i monitorze polskim.
WYKŁAD, z dn. 03.12.2000
TEMAT: Postaci Administracji publicznej.
Środki stosowane przez administrację publiczną:
-administracja władcza,
-administracja niewładcza.
administracja władcza- wydaje akty obowiązujące adresatów, stosuje środki przymusu do wykonania tych aktów. Administrację władczą charakteryzuje prawo wydawania jednostronnych aktów prawnych, którym służy domniemanie ważności i występuje możliwość zapewnienia ich wykonania środków przymusowych.
W literaturze prawniczej wyróżnia się stosunki:
-stosunki wewnętrzne,
-stosunki zależności służbowej,
-stosunki między jednostkami zwierzchnimi a jednostkami podległymi,
-stosunki zależności zakładowej,
-stosunki w obrębie gospodarki państwowej,
-stosunki prawne w obrębie działań niewładczych,
-stosunki łączące administrację publiczną z organizacjami społecznymi,
-stosunki egzekucyjne,
-stosunki nawiązane za zgodą drugiego uczestnika stosunku,
-stosunki administracyjno-prawne nawiązane bez jej zgody,
-stosunki administracyjno-prawne wywołujące skutki cywilno-prawne,
-stosunki zobowiązujące do zawarcia umowy.
Pojęcie sytuacji administracyjno-prawnej.
sytuacja prawna- każda sytuacja społeczna określonego podmiotu, której elementy składowe zostały ukształtowane prawnie w sposób pośredni bądź bezpośredni z uwagi na konkretne zdarzenie faktyczne.
Ukształtowanie prawne nie przesądza o tym czy mamy doczynienia z sytuacją potencjalną czy tez z sytuacją realną.
jeżeli sytuacja prawna kształtowana jest w sposób pośredni to mamy doczynienie z sytuacją, która jest nowa w stosunku administracyjno-prawnym. przy stosunku administracyjno-prawnym układ praw i obowiązków powstaje bezpośrednio.
Rodzaje sytuacji administracyjno-prawnych:
-potencjalne,
-realne.
W sytuacji potencjalnej znajdują się wszystkie podmioty prawa wobec, których nie nastąpiła indywidualizacja konkretnych praw i obowiązków określonych przepisami prawa materialnego, a wobec których z uwagi na ich dotychczasową sytuację faktyczną lub prawną, indywidualizacja może lub musi nastąpić.
sytuacja realna- w wyniku aktu administracyjnego wydanego w trybie określonego postępowania lub w inny sposób określony przepisami prawa nastąpiło odniesienie praw i obowiązków do konkretnie oznaczonego podmiotu prawnego.
Sytuacje administracyjno-prawne:
-proste,
-złożone.
Sytuacja prosta odpowiada treści określonego stosunku prawnego.
Sytuacja złożona odpowiada treści wielu różnych stosunków prawnych, w które dany podmiot wchodzi. podmiot takiej sytuacji jest podmiotem wielu praw i obowiązków różnych organów administracji.
Sytuację złożoną może tworzyć zbieg praw i obowiązków o jednolitym charakterze występujących we wzajemnym powiązaniu, co oznacza, że wykonanie jednego pociąga wykonanie drugiego obowiązku.
Sytuacje administracyjno-prawne:
ze względu na czas trwania.
-jednorazowe,
-okresowe,
-trwałe.
z punktu wywołania skutków prawnych.
-zamknięte,
-otwarte- może wywołać skutki w innej dziedzinie niż prawo administracyjne.
sytuacje jednorazowe- np. podatek od nieruchomości.
sytuacje okresowe- uprawnienia lub obowiązki sprawowane są w sposób powtarzalny. Początek i koniec sytuacji okresowej może być wyznaczony datami, np. koncesje na sprzedaż alkoholu.
sytuacje trwałe- trwałość jest pojęciem względnym, bezwzględnie nie mogą być zmieniane.
Sytuacje administracyjno-prawne o charakterze:
administracyjno-prawnym,
materialno-prawnym,
sytuacje procesowe.
Relacje pomiędzy administracją publiczną a jednostką.
Układ obywatel-administracja jest podstawowym przedmiotem regulacji w prawie administracyjnym.
Wpływ na pozycję obywatela ma:
-system administracyjny państwa,
-przepisy regulujące stosunek: organ administracji-obywatel,
-przepisy określające wolności, uprawnienia i obowiązki obywatela.
Sytuacje prawa materialno-administracyjnego:
-obywatel jako podmiot praw i obowiązków osobowych,
-obywatel jako podmiot praw i obowiązków politycznych,
-obywatel jako podmiot praw i obowiązków społecznych,
-obywatel jako właściciel,
-obywatel jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą,
-obywatel w sytuacjach nadzwyczajnych:
1-w stanie zagrożenia klęski żywiołowej,
2-w stanie zagrożenia powodziowego, pożaru,
3-w stanach nadzwyczajnych,
4-w sytuacji ustalonego obszaru.
-obywatel jako użytkownik drogi publicznej.
Podstawowym wyznacznikiem praw i obowiązków obywateli jest Konstytucja. Prawa i obowiązki obywateli są też kształtowane przez ustawy obywatelskie.
Akta stanu cywilnego kształtują prawa i wolności obywatelskie.
Procedury administracyjne:
Administracja musi przestrzegać prawa. Przepisy procedur administracji zawierają zasady relacji obywatel-organ administracyjny.
Wyróżniamy:
1- zasady praworządności,
2- zasady prawdy obiektywnej,
3- zasady udziału stron w postępowaniu,
4- zasady kontroli nad postępowaniem administracyjnym,
5- zasady sądowej kontroli rozstrzygnięć administracji,
6- zasady uwzględnienia z urzędu interesu społecznego i uwzględnienie słusznego interesu stron,
7- zasady udziału prokuratora.
Związanie administracji z prawem:
zasady państwa prawnego,
zasada praworządności- wszystkie organy władzy publicznej działają na podstawie prawa i w granicach określonych przez prawo.
Związanie administracji prawem zależy m. in. od sfery, rodzaju i form działania administracji.
Związanie administracji prawem w sferze zewnętrznej i
wewnętrznej działania:
W sferze działań wewnętrznych administracja ma dużo
więcej swobody.
1-samodzielnie organizuje wykonanie zadań gospodarczych,
2-ustala wewnętrzne zasady organizacji jednostek organizacyjnych urzędów, przedsiębiorstw i instytucji,
3-znosi pomocnicze jednostki organizacyjne,
4-dokonuje zmiany w zakresie czynności w strukturze jednostki organizacyjnej,
5-podejmuje czynności o charakterze kontrolnym i ustalającym, odnoszą się do ludzi zatrudnionych w jednostkach, które sprawują władzę i w jednostkach podległych.
Źródłem władztwa administracji są statuty i regulaminy.
W sferze zewnętrznej występują indywidualne akty prawne. Są one opatrzone tak samo rygorami jak akty skierowane na zewnątrz.
Związanie administracji prawem zależy również od organów administracji publicznej i innych podmiotów. Wymaga się jedynie, aby były one oparte na jakiejś podstawie prawnej, np. na ogólnej normie kompetencyjnej wynikającej z przepisów określających zakres działania danego organu.
Działania o charakterze prawnym są ściśle zdeterminowane przez prawo. Najściślej określone są te działania, które zmieniają sytuację prawną indywidualnie określonych podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji. Podstawowym wymogiem jest to aby działania miały podstawy w przepisach prawa materialnego, proceduralnego i ustrojowego. W sferze zewnętrznej musi zastosować obowiązujące przepisy.
Zagadnienia sfer ingerencji administracji:
Sfery:
1-plicja administracyjna,
2-reglamentacja,
3-świadczenia materialne,
4 świadczenia niematerialne,
5-zakaz ingerencji administracji.
sfera policji administracji- ochrona bezpieczeństwa, porządku i spokoju publicznego. Odnosi się do ochrony życia, zdrowia ludzkiego oraz mienia.
W takim ujęciu sam przedmiot jest jakby podwójny, bowiem chroni się pewne dobra i stany. Bardzo często te wartości występują nierozdzielnie, ale możemy wyróżnić wśród nich różnice. Ta różnica będzie nam pokazywała różny zasięg i różne zagrożenie płynące dla tych wartości. Na ochronę tych wartości wpływ ma:
-zasady współżycia społecznego,
-normy moralne,
-normy obyczajowe.
Normy moralne i obyczajowe (prawne też) muszą być odpowiednio chronione. Zaczyna tu funkcjonować policja administracyjna.
policja administracyjna- organy, które wykonują czynności kontrolne, np. inspekcja.
Cechą charakterystyczną policji administracji jest to, że często jest utożsamiana z reglamentacją. W policji administracji i reglamentacji mamy, doczynienia z ograniczeniami formułowanymi w sferach publicznych i podobnych formach działania.
Policja administracji ma obowiązek zapewnić nienaruszalność mienia, stanu niektórych dóbr osobistych człowieka.
Reglamentacja pełni funkcje kreatywne w zakresie kształtowania działalności gospodarczej. Odnosi się ona przede wszystkim do sfery gospodarczej. Reglamentacja polega na ograniczeniu wolności działalności gospodarczej w imię szeroko pojętego interesu publicznego za pomocą form i metod określonych przepisami prawa.
Reglamentacja związana jest ze sfera zachowania bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zabezpieczenie sfery ekonomicznej państwa. W ramach reglamentacji narzuca się wolę państwa. Robi się to na podstawie szczegółowych podstaw prawnych.
Świadczenia materialne.
Sfera ta obejmuje działania polegające na zapewnieniu materialnych warunków życia jednostki w społeczeństwie. Świadczenia mogą występować, np. w ubezpieczeniach społecznych. Sfera świadczeń materialnych z punktu widzenia społecznego jest ważna. Wpływ na świadczenia materialne ma treść prawa i polityka państwa formułowana w tym względzie.
Świadczenia niematerialne.
Obejmują działania związane z niematerialną regulacją warunków życia w społeczeństwie.
Administracja musi dopełnić wszelkich starań, żeby to świadczenie wypełnić. Obowiązki administracji w sferze świadczeń niematerialnych są zbliżone do obowiązku policji administracyjnej, np. ochrona ludzi przed zanieczyszczeniami.
Zakaz ingerencji.
Zakaz ingerencji administracji jest wtedy, kiedy przepisy prawa nie dopuszczają żadnego wyjątku, albo dopuszczony wyjątek określają dokładnie.
TEMAT: Prawne formy działania administracji.
Działalność administracji była regulowana przepisami prawa.
Historycznie ukształtowanie regulacji prawnej dotyczyło przekonanie, że administracji nie sposób zmieścić w prawie.
Każdy organ do pewnego stopnia musi być samodzielny.
Formy aktywności administracji:
-akty władzy publicznej,
-czynności administracyjne,
-działania administracji publicznej.
Prawne formy działania administracji publicznej.
Możliwe jest wprowadzenie przejawów administracji publicznej do prawnych przejawów umożliwiających w ten sposób systematyzację oraz oceny prawidłowości działań. Są to działania, których kształt prawny jest ukształtowany przez praktykę administracji, ale w ramach dopuszczonej samodzielności działania administracji publicznej.
Formy działania administracji publicznej klasyfikowane są
w dwóch grupach:
-formy działań o charakterze wykonawczym podejmowane na postawie wyraźnych przepisów prawa,
-formy działań o charakterze twórczym podejmowane na podstawie nie zawsze wyraźnie udzielonych upoważnień, najczęściej na podstawie ogólnych przepisów prawa z dużym udziałem samodzielności podmiotu administracji. Są to działania podejmowane na podstawie i w granicach prawa, nie mogą zostać przekroczone granice działania.
W literaturze najwięcej uwagi poświęca się aktom władzy publicznej i czynnościom administracyjnym.
Pojęcie prawnych form działania administracji publicznej powstało w XX wieku. Formy działania podejmowane na podstawie prawa to prawo określa formy działania i upoważnienie organu do działania, warunki korzystne z upoważnieniem, tryb podejmowania działań oraz określa zasady i tryb prawidłowości działań.
Działania o charakterze wykonawczym odznaczają się tzw. wyczerpującą regulacją prawną czyli uregulowane są normami prawa administracyjnego proceduralnego i normami prawa administracyjnego materialnego.
Te wymogi spełniają: akt administracyjny oraz akt normatywny administracyjny. Nie wszystkie dziedziny administracji posiadają regulację prawną.
Działanie organów administracji oparte jest na przepisach prawa ustrojowego, zaś brakuje norm procesowych i materialnych.
Działanie organów administracji oparte jest na przepisach prawa ustrojowego, materialnego, a brakuje prawa procesowego.
Działanie organów administracji oparte jest na prawie ustrojowym i procesowym, a brakuje norm prawa.
Te przypadki regulacji prawnych działań oznaczają, że normami prawa mogą pozostawać nieuregulowane:
tryb podejmowania,
warunki podejmowania,
postać prawna niektórych działań,
moment podjęcia niektórych działań,
zasady kontroli prawidłowości działań.
We wszystkich tych przypadkach organ administracji publicznej działa na podstawie prawa, co najmniej normy kompetencyjnej. Norma kompetencyjna upoważnia do podjęcia działania, lecz w zakresie nieuregulowanym, w zakresie prawa materialnego i ustrojowego może samodzielnie określać pozostające poza regulacją prawną elementy działań, ale w ten sposób by samodzielność organu administracji publicznej odbywała się w granicach prawa.
Jako granice prawa należy rozumieć:
nienaruszanie konstytucyjnych zasad,
nie przekraczanie normy kompetencyjnej.
norma kompetencyjna- taka wypowiedź prawna, która dla jej adresatów wyznacza w sposób ogólny zadania i cele lub upoważnia do określonego działania, lecz bez określenia formy, w jakiej działanie ma być podjęte.
Formy działań faktycznych i umowy:
umowy cywilno-prawne,
umowy publiczno-prawne.
akt administracyjny- konstrukcja prawna, która obejmuje taką postać działania administracji publicznej przy pomocy, której organ w oparciu o wyraźne przepisy ustawy i ustalenia stanu faktycznego władczo i jednostronnie rozstrzyga o prawach i obowiązkach konkretnego adresata.
akt administracyjny- sformalizowany objaw woli organu administracji podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji skierowany do zindywidualizowanego adresata w konkretnej sprawie wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a niekiedy w sferze innych działów prawnych.
Przepisy prawa powinny określać formę rozstrzygnięcia. Najczęstszą formą rozstrzygnięcia są decyzje administracyjne. Organ orzeka decyzyjnie. Skazuje się, że o jednostronne rozstrzygniecie o prawach i obowiązkach konkretnego podmiotu, konkretnej sprawy. Zdarza się, że przepisy prawa nie rozstrzygają formy rozstrzygnięcia. W takich przypadkach formy rozstrzygnięcia określa organ administracji publicznej. W ramach swojej samodzielności organ jest zobowiązany wybrać decyzję administracyjną dla każdego rozstrzygnięcia, które załatwia sprawę, co do jej istoty w całości lub części, albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji chyba, że przepisy prawa stanowią inaczej.
Funkcjonują szczególne wymogi prawne w odniesieniu do podstaw prawnych decyzji administracyjnej. Podstawą prawną decyzji administracyjnej może być jedynie przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego wydany na podstawie i w ramach wyraźnego upoważnienia ustawowego zawartego w akcie ustawodawczym. Decyzja administracyjna musi być wydana na wyraźnie skonkretyzowanej podstawie prawnej. Przepisy prawa miejscowego w pewnym sensie mogą być podstawą do wydania decyzji administracyjnej. Decyzje administracyjne mogą być zaskarżane do sądu z powodu niezgodności z prawem. Decyzję mogą zaskarżać:
strony, które brały udział w postępowaniu decyzyjnym,
prokurator,
rzecznik praw obywatelskich.
W odróżnieniu od aktów decyzyjnych, akty administracyjne, które nie są decyzjami administracyjnymi są w mniejszym stopniu zdeterminowane normami prawa. Przyjmuje się w stosunku do nich wymóg podstawy prawnej zawartej w ustawie.
KLASYFIKACJA AKTÓW:
akty o charakterze deklaratoryjnym- tylko potwierdzają prawa i obowiązki, które do adresatów wynikają bezpośrednio z ustawy, zaś same takich praw i obowiązków nie tworzą, kształtują stosunki prawne, ponieważ od chwili wydania aktu administracyjnego adresat może skutecznie powoływać się na swoje prawo, np. stwierdzenie obywatelstwa, decyzja stwierdzająca nabycie uprawnień z mocy prawa, dyplom wyższej uczelni.
akty o charakterze konstytutywnym- tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne, przy czym zmiana konkretnej sytuacji prawnej następuje z mocy aktu administracyjnego, a nie z mocy samej ustawy. Akty konstytutywne tworzą nową sytuację prawną, czyli ustalają dla adresatów prawa i obowiązki. Uznaje się, że mają charakter twórczy, np. decyzja o zmianie imienia lub nazwiska, wydanie paszportu.
KLASYFIKACJA AKTÓW :
(kryteria pomiędzy organem administracyjnym a adresatem)
akty administracyjne zewnętrzne- adresowane są do podmiotów poza organem administracji nie podporządkowanych organizacyjnie organowi wydającemu akt.
akty administracyjne wewnętrzne- adresowane są do organów, instytucji oraz pracowników podległych służbowo organowi wydającemu akt administracyjny.
KLASYFIKACJA AKTÓW :
(ze względu na zakres podjęcia aktu)
akty administracyjne związane- warunki podjęcia aktu zostały wyraźnie określone normami prawnymi,
akty administracyjne swobodne- warunki wydania nie są przez prawo określone w sposób wyczerpujący lub nie są przez prawo określone. W tym przypadku wypełnienie tej wyczerpującej regulacji prawnej odnośnie warunku wydania aktu dokonuje się w obrębie swobody prawnej, jaką organ administracji otrzymał od ustawodawcy.
KLASYFIKACJA AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH:
podjęte za zgodą adresata- adresat aktu wnioskuje o podjęcie aktu,
podjęte z urzędu- podejmowany jest bez woli adresata.
KLASYFIKACJA AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH:
(z punktu widzenia wywoływania skutku w sferze prawa cywilnego)
rodzą bezpośrednio skutki cywilno-prawne, np. wywłaszczenie,
rodzą pośrednio skutki cywilno-prawne, np. umowy najmu.
Aparat administracji jest zawsze rezultatem zastosowanych przez organy norm prawa administracyjnego. Żeby zastosowano normy prawa administracyjnego organ administracyjny musi dokonać szeregu czynności:
musi ustalić normy prawa, które mają być stosowane,
treść tych norm,
stan faktyczny,
ustalić składniki stanu faktycznego,
organ musi dokonać subsumcji, czyli zbadać czy ustalony stan faktyczny odpowiada treści zastosowanej normy prawnej,
ustalenie skutków prawnych wynikających z porównania stanu faktycznego z normą prawa.
Akt administracyjny jest tą formą, w której ujmuje się ustalone skutki prawne, porównania stanu faktycznego z normami prawnymi. Organy administracji publicznej posiadają pewien zakres samodzielności w interpretowaniu norm prawa, ustalaniu stanu faktycznego, mają swobodę w wyborze treści, przepisy prawa mogą być rozszerzane i zawężane. Najbardziej wyraźnym ograniczeniem stosowania aktu administracyjnego jest prawna regulacja zasad ogólnych postępowania administracyjnego. Kodeks postępowania administracyjnego określa postępowanie administracyjne, które musi być przez organy przestrzegane. NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY sformułował zasadę, że obowiązkiem organu administracji jest rozważenie wszystkich okoliczności faktycznych spraw.
UZNANIE ADMINISTRACYJNE.
Uznanie administracyjne traktowane jest jako najpełniejsza postać samodzielności organu wydającego akt administracyjny. Jest to samodzielność, której organowi administracji publicznej udziela norma prawna blankietowa, która skonstruowana najczęściej jest w ten sposób, że przy rozwiniętej w pełni hipotezie organ administracyjny na warunkach określonych w niej ma wybór między różnymi sposobami zachowania się, czyli ma możliwość samodzielnego określenia kryteriów rozstrzygnięcia i w oparciu o te kryteria ustala treść rozstrzygnięcia. Bez względu na to, jaki sposób zachowania wybierze organ administracji, jakie określi kryteria, jaką ustali treść rozstrzygnięcia organ ma prawo wydać decyzje. Aby nastąpiło rozstrzygnięcie organ musi samodzielnie określić sposób skorzystania z udzielonego upoważnienia, a w szczególności musi ustalić, do jakiego celu ma dążyć, aby wykorzystanie upoważnienia było zgodne z interesem publicznym, interesem indywidualnym.
Organ administracji musi ustalić mierniki, spośród których dokona wyboru najwłaściwszego określenia.
Poglądy prof. Bigo.
Samodzielne wartościowanie organu administracji może się opierać na miernikach znajdujących się poza normą prawną.
Poglądy prof. Dawidowicza:
Przy ustalaniu miernika rola organu administracji sprowadza się jedynie do wyinterpretowania poszukiwanych kryteriów z norm obowiązującego prawa.
Samodzielność organu administracji nie może być dowolnością, postępowaniem arbitralnym. Samodzielność organu administracji wynika z upoważnienia wyrażonego konstrukcją normy blankietowej zawartej w przepisach ustawy. Jest to samodzielność uwarunkowana normą blankietową. Ograniczenia samodzielności organu administracji wynikają z norm prawa materialnego. Ograniczenia mogą wynikać z norm prawa proceduralnego. Ponadto mogą wynikać z przepisów prawa ustrojowego. Przepisy prawa ustrojowego określają możliwość ingerencji przez organ administracji.
Sąd administracyjny może kontrolować czy nie naruszono przepisów postępowania administracyjnego. Musimy odróżnić uznanie administracyjne, czyli samodzielne administrowanie, ocenę celowości. Akty administracyjne uznaniowe podlegają sądowej kontroli z punktu widzenia czy podlegają formalnym uznaniom ustawowym. Za pomocą prawa możemy dać jedynie częściowy obraz administracji. Uznanie administracyjne nie jest zjawiskiem pozaprawnym; mieści się w funkcji stosowania norm prawnych. Tego zjawiska nie da się wyeliminować dopóki będą istniały formy ustawowe zawierające upoważnienie dla organów administracji do samodzielnego określania treści aktu administracyjnego.
samodzielność w zakresie oceny stanu faktycznego,
ocena pojęć niedookreślonych, niedoznaczonych,
Funkcjonowanie urzędu- wykonywanie kierownictwa.
Normy prawa administracyjnego należy zaliczyć do norm praw blankietowych, które udzielają organom administracji upoważnienia do ich samodzielnej interpretacji.
Akt administracyjny musi być wydany zgodnie:
z prawem, czyli musi być wydany przez organ administracji publicznej właściwym rzeczowo i miejscowo,
zgodnie z prawem proceduralnym, które określa sposób podejmowania i kontroli,
zgodnie z prawem materialnym- prawo musi wyraźnie zezwalać na rozstrzyganie o prawach i obowiązkach podmiotów w drodze aktu administracyjnego.
Akt administracyjny musi być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej. Ta samodzielność prawna jest przyznana organowi administracji przez normy prawa ustrojowego, proceduralnego i materialnego. To właściwe wykorzystanie samodzielności prawnej sprowadza się w zasadzie do ustalenia stanu faktycznego, interpretowania stosowanych norm prawa i wykorzystywania samodzielności w ustalaniu treści rozstrzygnięć.
Wadliwe akty administracji:
błędy pisarskie, rachunkowe, błędy, które w sposób w sposób istotny naruszają przepisy prawa materialnego, opieranie się na nieustalonym prawie faktycznym, błędnej wykładni prawa, niewłaściwe wykorzystanie uznania administracyjnego.
Akty administracyjne o największej wadliwości kwalifikowane są jako nieważne. Jako nieważne uważa się takie, które:
zostały wydane przez organ rzeczowo lub miejscowo niewłaściwe,
zawierają oczywiste wady procesowe,
bez podstawy prawnej,
wydane w sprawie już rozstrzygniętej,
skierowane do niewłaściwego adresata,
mają na celu osiągnięcie efektu z punktu widzenia praktycznego niemożliwego do osiągnięcia.
Akty administracyjne nieważne traktuje się jako akty, które nie wywarły zamierzonych skutków prawnych i z których nie powstały żadne prawa ani obowiązki. Istnieją do czasu ich unieważnienia tylko pozornie i organ administracji powinien z urzędu stwierdzić nieważność takiego aktu. Takie stwierdzenie ma znaczenie deklaratoryjne, co oznacza, że ten nieskuteczny akt administracyjny nigdy nie istniał.
Od aktów administracji nieważnych musimy odróżnić tzw. nieakty.
Nieakty pozornie mogą się wydawać aktami administracyjnymi. Nie wywierają żadnych skutków prawnych.
Innym typem wadliwych aktów administracyjnych są akty administracyjne wzruszalne (zaskarżalne). Takie akty naruszają normy prawa materialnego i proceduralnego, ale nie w tak wielkim stopniu by doprowadzić do nieważności. Takie akty są skuteczne i pozostają skutecznymi tak długo jak długo nie zostaną zmienione lub uchylone przez odpowiednie organy administracyjne. Ze zmianą aktu może wystąpić również adresat aktu. Zmiana lub uchylenie takiego aktu działa od chwili uznania. Jest on skuteczny o ile nie zostanie wzruszony.
Domniemanie ważności aktu administracyjnego sprowadza się do tego, że akt administracyjny nawet wadliwy uznawany jest za obowiązujący dopóki w odpowiednim trybie nie zostanie zmieniony lub uchylony.
Nie domniemuje się tym samym, że każdy wydany akt administracyjny jest prawidłowy. Do czasu udowodnienia sytuacji przeciwnej akt taki funkcjonuje jako akt poprawny. Adresat jak i odbiorca aktu może weryfikować jego poprawność.
MATERIALNA I FORMALNA PRAWOMOCNOŚĆ.
Prawomocność formalna oznacza, że stosunek prawny zawiązane między organem i adresatem zostaje na stałe ukształtowany.
Materialna prawomocność oznacza, że niedopuszczalne jest użycie do wzruszenia aktu administracyjnego zwyczajnych środków prawnych.
WYKŁAD, z dn. 14.01.2001
TEMAT: Prawne formy działania administracji.
FORMY AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH.
decyzje,
zezwolenia,
koncesje,
licencje.
DECYZJE- akt administracyjny, w którym organ administracji publicznej dokonuje jednostronnego ustalenia o charakterze wiążącym zarówno dla jednostki jak i organu administracyjnego. W doktrynie prawa administracyjnego pojęcie decyzji zawęża się do aktu administracyjnego wydanego w postępowaniu administracyjnym. Natomiast w orzecznictwie sądowym pojęcie decyzji jest rozszerzane o inne akty administracyjne występujące w innych formach, a także akty administracyjne występujące bez wyraźnie określonej prawem formy. Decyzje przyznają lub odmawiają przyznania jednostce uprawnień.
Przykłady decyzji:
o wymeldowaniu osoby, w sprawach świadczeń z zakresu pomocy społecznej, zakaz zgromadzeń publicznych, wywłaszczenie nieruchomości.
ZAMIAST DECYZJI MOGĄ BYĆ: uchwały organów kolegialnych, uprawnienia, zarządzenia.
ZEZWOLENIA- forma aktu administracyjnego, która ustala uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyraża zgodę na podjęcie lub dokonanie czynności zgodnej z normami prawa administracyjnego. Nabycie uprawnienia lub zgoda określona w zezwoleniu następują zwykle w warunkach prawnie określonego nakazu lub zakazu podejmowania przez jednostkę określonych czynności.
Przykłady zezwolenia:
zezwolenie na utworzenie uczelni niepaństwowej, na wjazd na terytorium RP, na pobyt w RP cudzoziemca, na usunięcie drzew i krzewów z nieruchomości, na osiedlenie się cudzoziemca na terytorium RP.
W niektórych przypadkach zezwolenie określa się jako: pozwolenie, zgoda, karta (np. rowerowa), prawo jazdy.
Zezwolenia mogą być wydawane na czas określony lub nieokreślony. Zezwolenie może być cofnięte z powodu nieprzestrzegania określonych warunków.
KONCESJE- akt administracyjny, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności zazwyczaj o charakterze produkcyjnym lub usługowym.
Koncesjonowanie usług telekomunikacyjnych, pocztowych, rozpowszechnianie programów telewizyjnych i radiofonicznych, budowa płatnych autostrad, obrót niektórymi towarami i usługami z zagranicą, działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania niektórych wyrobów alkoholowych i tytoniowych.
Przy pomocy koncesji może być rozpowszechniana lub ograniczana sfera wolności gospodarczej. Koncesji udziela się na czas oznaczony lub nieoznaczony. Organ posiadający koncesję podlega kontroli przez organ koncesyjny. Organ koncesyjny może cofnąć koncesję w przypadku nieprzestrzegania warunków koncesji. Koncesję są na ogół odpłatne.
Wydając koncesję organ administracji państwowej może nałożyć na koncesjonariusza określone obowiązki, a także określić warunki, które koncesjonariusz musi spełnić.
LICENCJE- akt administracyjny określający uprawnienia do wykonywania określonej działalności lub pracy zawodowej w przypadku, gdy wykonywanie pracy lub działalności związane jest z posiadaniem pewnych kwalifikacji, np.:
akty administracyjne ustalające uprawnienia dla pracowników personelu lotniczego, licencje przewodnickie, połowowe.
Warunkiem wydania licencji jest posiadanie pewnej wiedzy potwierdzonej egzaminem lub posiadanie odpowiedniego wykształcenia. Licencje mogą być wydawane na czas określony lub nieokreślony. Organ, który udzielił licencji jest uprawniony do cofnięcia licencji na ściśle określonych warunkach.
AKTY NORMATYWNE ADMINISTRACJI.
Pojęcie aktu normatywnego administracji obejmuje wszelkie akty prawa nie mające rangi ustawy, przyjmujące różne nazwy, wydawane przez upoważnione organy administracji publicznej w oparciu o podstawy prawne rozmaitej konstrukcji pod warunkiem, że zawierają treści normatywne, czyli treści zobowiązujące adresatów do określonego zachowania się. Do aktów normatywnych administracji zaliczamy:
uchwały Rady Ministrów,
uchwały Prezesa Rady Ministrów.
Forma aktów normatywnych powinna być określona przepisami ustaw i Konstytucji. Akty normatywne mogą mieć charakter powszechnie obowiązujący. Możemy mieć doczynienia z aktami normatywnymi nie posiadającymi źródeł powszechnie obowiązującego prawa: instrukcje, wytyczne, zarządzenia wewnętrzne, pisma okólne.
Akty normatywne administracji mogą mieć różnie formułowaną podstawę prawną. Musi być przepis rangi ustawowej. Upoważnienie ustawowe musi zawierać elementy proceduralne wydania aktu normatywnego i elementy materialne.
O wiele bardziej złożoną grupą aktów normatywnych są akty bez sprecyzowanej podstawy prawnej. Nie mają one charakteru wykonawczego. Za podstawę prawną mają podstawy wykonawcze w podustawowych aktach. Muszą dotyczyć kwestii wewnętrznej administracji publicznej, np. wewnętrzna organizacja pracy, zasady sprawowania kierownictwa w administracji, zasady wykonywania kontroli, koordynacji, mogą się odnosić do technik i sposobu administrowania tych aktów. Skutki związania prawnego przenosi się na sferę zewnętrzną działania administracji.
FORMY DZIAŁAŃ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
(podejmowane na podstawie i w granicach prawa)
Działania faktyczne administracji.
Koncepcja działań faktycznych zakłada, że działania faktyczne są dopuszczalną i niewadliwą prawnie kategorią działań administracji publicznej o charakterze uzupełniającym w stosunku do działań prawnych. Działania faktyczne są podejmowane w procesach stosowania prawa. Działania faktyczne administracji różnią się tym od działań prawnych, że nie są określone prawem lub są określone prawem w sposób niewyczerpujący. Na ogół działania faktyczne znajdują podstawy prawne w normach ustrojowych, ale również podstawą prawną działań faktycznych są normy prawne o charakterze materialnym, np. normy prawa ustalającego zadania dla administracji, normy prawa o charakterze procesowym.
Formy działań faktycznych w stosowaniu prawa:
ustalanie przez organ administracji celów i zadań,
ustalenie przez organ administracji niektórych sytuacji faktycznych,
tworzenie sytuacji faktycznych,
przeprowadzenie ocen przez organy administracji,
dokonywanie wyboru przez organ administracji, np. formy działania, treści rozstrzygnięcia kryteriów działania, metod działania, odpowiedniego momentu podjęcia działania, kryteriów oceniania i wyboru, projektowanie materiałów działań,
tworzenie norm organizacyjnych- kategoria działań faktycznych, która polega na ustaleniu reguł zachowania się wewnątrzorganizacyjnego pracowników administracji publicznej, a odnoszących się do podległości służbowej, podległości organizacyjnej,
podejmowanie decyzji organizacyjnych- kształtowanie organu wewnętrznego aparatu administrującego.
Inne formy działań faktycznych.
działanie faktyczne o charakterze społecznym,
działania informacyjne administracji,
działania o charakterze materialno-technicznym, np. odebranie rzeczy ruchomej przez organ egzekucyjny, sprawdzanie stanu technicznego, używanie urządzeń kontroli pomiarowej, usuwanie pojazdów i zakładanie blokad na pojazdy źle zaparkowane. Wywołują skutki prawne poprzez akty dokonywane przez odpowiednie służby. Technika dokonywania takich aktów nie jest na ogół stosowana przepisami prawa. Organy te muszą być upoważnione do dokonywania takich czynności. Czynności materialno-techniczne, np. zaopatrzenie w materiały biurowe.
UMOWY.
Umowy administracyjne muszą się legitymować odpowiednią podstawą prawną, muszą mieć określone kompetencje organu upoważnionego do ich zawarcia. Przedmiotem umów muszą być sprawy z zakresu administracji publicznej. Wyróżniamy dwa typy umów:
umowy cywilno-prawne, czyli umowy regulowane przepisami prawa cywilnego- forma umowy cywilno-prawnej stosowana jest w administracji publicznej z zasady dla wykonywania zadań i kompetencji związanych z dysponowaniem majątkiem, np. umowa sprzedaży, najmu, dzierżawy, o dostawę. Związek między umowami cywilno-prawnymi, a aktem prawnym polega na tym, że dopuszczalność zawarcia umowy uwarunkowana jest istnieniem aktu administracyjnego,
umowy publiczno-prawne- stosowane jest do wykonywania kompetencji dotyczącej współpracy organu administracji publicznej w określonych dziedzinach, np. umowa o wspólne wykonywanie zadań, porozumienia administracyjne, porozumienia o wykonywanie zadań z zakresu administracji rządowej przez organy z zakresu terytorialnego.
Podstawy prawne zawierające umowy publiczno-prawne są przepisami prawa administracyjnego, np. porozumienie komunalne zawierane przez gminy w związku z powierzeniem jednej z nich zadań publicznych; porozumienia zawierane przez organy administracji rządowej z gminą, powiatem, województwem w sprawie przejęcia przez administrację samorządową zadań z zakresu działań administracji rządowej.
Umowa publiczno-prawna zawierana może być z zainteresowanymi jednostkami do sprawowania zadań- porozumienie administracyjne. Brakuje zasad i trybów zawierania takich porozumień.
PODMIOTY ADMINISTRACJI.
organ administracji publicznej- zasadnicza jednostka składowa administracji w sensie podmiotowym.
organ administracji publicznej- osoba lub grupa osób znajdująca się w strukturze organizacyjnej władzy publicznej powołana do realizacji norm prawa administracyjnego w granicach przyznanych przez prawo kompetencji, wyposażona w odpowiednie środki materialne i ludzkie.
Podział organów administracji publicznej:
1.
organ administracji rządowej,
organ administracji samorządowej
2.
organ centralny,
organ terenowy.
Wszystkie organy naczelne są centralnymi, zaś centralne nie są zawsze naczelnymi.
3. Ze względu na powołanie.
organy powoływane w drodze nominacji,
organy powoływane w drodze wyborów.
4.
organy jednoosobowe,
organy kolegialne.
5.
centralny organ państwa,
centralny, konstytucyjny organ państwa.
6.
organy zdecentralizowane,
organy podległe hierarchicznie.
7.
organy decydujące,
organy pomocnicze.
8.
organ pierwszej instancji,
organ drugiej instancji.
organ administrujący- każdy podmiot, któremu prawo daje funkcje administrowania, czyli w obręb organów administrujących będą wchodzić wszystkie organy administracji i inne organy państwowe, które oprócz funkcji wynikających z ich charakteru mają kompetencje w sferze realizacji funkcji administracyjnych państwa:
kierownicy państwowych jednostek pomocniczych i innych organów,
organy wykonawcze jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego,
organy jednostek organizacyjnych gminy w tym przedsiębiorstwa w razie upoważnienia ich do załatwiania spraw,
organy organizacji społecznych, jeżeli uzyskały kompetencje do realizacji określonych zadań z zakresu upoważnień publicznych.
Urząd administracji publicznej:
jako wyodrębniony zespól kompetencyjny, czyli praw i obowiązków związanych z określonym organem administracji publicznej, w tym znaczeniu mówimy o urzędzie ministra, wojewody, wójta, rektora. W języku potocznym pojęcie to jest równe pojęciu stanowiska.
Szczególna nazwa organu administracyjnego, np. urząd celny górniczy, morski. Organ administracji jest zazwyczaj jednoosobowy. Jest nim kierownik urzędu.
Zorganizowany zespół osób wyposażonych w odpowiednie środki materialne do pomocy w wykonywaniu jego funkcji, np. ministerstwo, rektorat.
W skład ministerstw wchodzą:
departamenty,
biura obsługi ministerstwa,
sekretariaty- realizacja zadań związanych z obsługą ministra i jego organów doradczych,
wydziały- jednostki organizacyjne.
kompetencja- konstrukcja prawna, która łączy z prawną formą działania administracji. Kompetencje wiążemy z organizacją administracji rządowej lub innym organem państwowym, z organem organizacji społecznej, bądź prywatnej, któremu drogą ustawy ewentualnie decyzji administracyjnej lub porozumienia zlecono określone funkcje administrowania. Kompetencje określone są ustawami, bądź aktami wykonawczymi do ustaw. Mogą być określone w sposób zupełny, wystarczający. Kompetencje regulowane są zawsze prawem, równoznaczna jest z obowiązkiem, przysługuje zawsze organowi określonym uwarunkowaniem. Dla obywateli ważne są tylko kompetencje zewnętrzne organu, których uprawnienie ma określony obowiązek obywatelski.
Odpowiedzialność za działalność administracji.
Wyróżniamy w sferze sprawowania funkcji administracji:
odpowiedzialność polityczna- odwołanie ze stanowiska, odpowiedzialność dyscyplinarna, karna, partyjna,
odpowiedzialność majątkowa o charakterze cywilnym lub administracyjnym- oparta na zasadzie kodeksu cywilnego i pracy oraz aktach z zakresu administracji,
odpowiedzialność karna za przestępstwa i wykroczenia,
odpowiedzialność kwasikarna, służbowa, porządkowa i dyscyplinarna- ma charakter represyjny, związana z zatrudnieniem na danym stanowisku,
odpowiedzialność konstytucyjna- przewidziana w Konstytucji i ustawach szczególnych.
Delikt konstytucyjny- naruszenie Konstytucji i ustaw bez naruszenia ustaw karnych.
zakład administracyjny- jednostka organizacyjna nie będąca organem państwowym ani samorządowym, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjno-prawnych.
Zakład administracyjny jest wyposażony w zespół środków osobowych i rzeczowych. Realizuje zadania publiczne korzystając z władztwa zakładowego.
Władztwo zakładowe wynika z upoważnienia organu zakładu do działań abstrakcyjnych i konkretnych na podstawie i w ramach obowiązującego prawa. Istotę władztwa zakładowego stanowi zakres upoważnień dla organu zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładu, jak i z osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze niż użytkownik, np. szkoły, przedszkola, zakłady opieki zdrowotnej, muzea, ośrodki zdrowia, szpitale, zakłady karne, izby wytrzeźwień, szkoły wyższe, biblioteki publiczne.
W zakładzie administracyjnym realizacja zadań publicznych przebiega wewnątrz jego struktury, zaś w organie administracyjnym na zewnątrz jego struktury.
Cechą charakterystyczną zakładu administracyjnego jest jego prawo do nawiązywania stosunków administracyjno-prawnych z użytkownikami w obrębie szeroko pojętej organizacji tej jednostki organizacyjnej. Zakłady administracyjne mogą być tworzone w postaci ustawy, aktu samorządowego przez osoby fizyczne.
WYKŁAD, z dn.24.02.2001
Zakłady administracyjne istnieją w celu świadczenia usług użytkownikom, np. czytelnicy, chorzy.
ZAKRES WŁADZTWA ZAKŁADOWEGO:
szeroki- obejmuje prawo do stanowienia norm ogólnych i indywidualnych,
wąski- obejmuje uprawnienie do stanowienia wyłącznie norm indywidualnych.
Władztwo zakładowe powinno być wykorzystywane do osiągnięcia celów zakładów. Zakres władztwa zakładowego zależy od rodzaju zakładu. Przepisy prawa mogą ustanawiać dla określonych podmiotów świadczenia ze strony zakładów. Obowiązkowym korzystaniem z zakładu administracyjnego jest, np. obowiązek szkolny.
Prawo do korzystania z zakładu administracyjnego ma charakter przejściowy (określone jest w czasie).
PRAWO DO KORZYSTANIA Z ZAKŁADU MOŻE WYGASNĄĆ Z RÓŻNYCH PRZYCZYN:
osiągnięcie przez użytkownika celu dla, którego stał się użytkownikiem zakładowym,
rezygnacja ze świadczeń zakładowych,
zwolnienie z zakładu, gdy korzystanie było obowiązkowe,
śmierć użytkownika.
Prawo korzystania z zakładu administracyjnego wygasa w wyniku przyczyn wywołujących skutek prawny; poprzez rezygnację użytkownika.
Innym podmiotem, który wykonuje funkcje podmiotu administracji jest fundacja.
Fundacją jest instytucja o charakterze majątkowym. Majątek przeznaczony jest przez założyciela na określone cele niegospodarcze.
Fundacja może być powołana dla celów społecznie i gospodarczo użytecznych. A w szczególności:
nauka,
oświata,
kultura fizyczna,
sztuka,
opieka i pomoc społeczna,
ochrona zdrowia,
ochrona środowiska,
ochrona zabytków,
rozwój gospodarki.
Fundatorem może być osoba fizyczna niezależnie od miejsca zamieszkania, narodowości, a także osoba prawna mieszkająca w kraju lub za granicą. Siedziba fundacji musi być w Polsce. Fundator wskazuje cel fundacji i składniki majątkowe na realizację tego celu.
Fundacje działają w oparciu o przepisy fundacji i statut. Statut ma określać:
cele i zasady oraz formy i zakres działalności,
skład i organizację zarządu,
sposób powoływania zarządu oraz obowiązki,
uprawnienia zarządu,
siedzibę i nazwę fundacji,
obowiązki i uprawnienia członków zarządu.
Fundacja otrzymuje osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru. O wpisaniu do rejestru sąd zawiadamia właściwego ministra oraz właściwego wojewodę ze względu na siedzibę fundacji.
W polskim systemie prawnym fundacje mogą utrzymywać szkoły, uczelnie wyższe. Fundacje prawa publicznego osiągają środki do realizacji zadań publicznych.
Funkcje administracji publicznej mogą być zlecane organom, które nie należą administracji publicznej. KPA pod terminem organizacja społeczna rozumie organy spółdzielcze, samorządowe, rządowe i inne organizacje społeczne. KPA ma zastosowanie do postępowania przed organami administracji, gdy są one powoływane do rozstrzygania praw. Taka organizacja społeczna działa jak organ administracyjny. Zlecenie funkcji zakresu administracji publicznej może nastąpić w drodze ustawy. Nie zmienia to prawa organu administracji.
Innymi formami posługuje się organizacja, gdy wykonuje zadania własne.
ZADANIA ZAKRESU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
WYKONUJE:
PCK,
Polski Związek Łowiecki,
Straże Ochrony Przyrody itp.
Zadania zlecane z zakresu administracji publicznej mogą wykonywać:
gminne i powiatowe zakłady publiczne,
inne samorządowe jednostki.
Funkcjonowanie systemu administracji publicznej.
Klasyfikacja organów administracji publicznej musi być oparta na obowiązującym prawie. W ramach organów administracji centralnej wyróżnimy:
NACZELNE ORGANY ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ,
CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ.
Wszystkie organy naczelne są centralnymi, zaś wszystkie centralne nie są naczelnymi.
Do podstawowych kryteriów klasyfikacji zaliczamy:
sposób powoływania,
miejsce w strukturze organizacyjnej administracji publicznej,
terytorialny zasięg działania.
Dla potrzeb klasyfikacji obejmującej organy centralne i terenowe możemy zastosować kryterium terytorialnego zasięgu działania, kryterium powoływania, bądź kryterium miejsca w strukturze organizacyjnej administracji publicznej.
Na gruncie obowiązującego prawa wyróżniamy cztery określenia organów:
naczelny organ administracji państwowej (rządowej),
powoływane przez prezydenta bezpośrednio lub powoływane przez sejm. Są to organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze organizacji rządowej.
Naczelnymi organami administracji państwowej są organy powoływane przez prezydenta lub sejm, których działalność obejmuje obszar całego państwa.
Naczelnymi organami administracji państwowej są organy zwierzchnie wobec innych organów w strukturze administracji rządowej, których działalność obejmuje cały kraj.
Naczelne organy administracji państwowej:
prezydent RP,
Rada Ministrów,
Prezes Rady Ministrów,
ministrowie,
przewodniczący komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów.
Prezydent jako naczelny organ administracji państwowej.
Podstawą włączenia prezydenta do administracji jest Konstytucja, gdzie został zaliczony do władzy wykonawczej.
PODSTAWOWE FUNKCJE PREZYDENTA:
reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:
ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych,
mianowanie i odwoływanie przedstawicieli RP,
przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących akredytowanych przy nim przedstawicieli innych państw i organizacji.
sprawowanie funkcji ochrony zewnętrznego bezpieczeństwa państwa,
zwierzchnik sił zbrojnych RP,
mianuje SZEFA SZTABU GENERALNEGO,
na wypadek wojny mianuje NACZELNEGO DOWÓDCĘ SIŁ ZBROJNYCH,
zarządza mobilizacją na wypadek wojny,
zarządza stan wojenny na wniosek Prezesa Rady Ministrów,
kompetencje związane z powoływaniem rządu,
funkcja prawodawcza (inicjatywa), ustawodawcza, wpływa na proces prawodawczy,
wydaje rozporządzenie i zarządzenia,
nadawanie obywatelstwa polskiego i zwalnianie z obywatelstwa polskiego,
nadawanie I stopnia oficerskiego,
nadawanie stopni generalskich,
nadawanie tytułu procesora,
nadawanie odznaczeń,
stosowanie prawa łaski.
prezes, ministrowie, przewodniczący komitetów.
rozpatruje przeważnie na posiedzeniach,
posiedzenie zwołuje prezes Rady Ministrów,
koordynowanie działalności legislacyjnej Rady Ministrów i prezesa Rady Ministrów,
posiedzenia Rady Ministrów odbywają się w obecności większości członków Rady Ministrów,
projekty aktów normatywnych, przedłożeń rządowych: analizy problemowe, oceny realizacji zadań, informacje i sprawozdania,
rozstrzygnięcia na posiedzeniach zapadają:
w drodze uzgodnienia- wyrażenie aprobaty dla rozstrzygnięcia przez członków Rady Ministrów,
w drodze głosowania.
Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów,
Komitet Społeczny Rady Ministrów,
Komitet Spraw Obronnych Rady Ministrów,
Komitet Rady Ministrów do spraw polityki regionalnej i zrównoważonego rozwoju.
przygotowanie i przedstawienie Radzie Ministrów projektów rozstrzygnięć,
inicjowanie przedsięwzięć,
przygotowanie opinii,
udzielanie rekomendacji,
analiza sytuacji w poszczególnych dziedzinach działania rządu.
przewodniczący Rady Ministrów,
jednoosobowy, samodzielny organ administracji państwowej.
zwołuje posiedzenia Rady Ministrów,
zaprasza na posiedzenie osoby nie będące członkami rządu,
przewodniczy posiedzeniom,
podpisuje akty podjęte przez Radę Ministrów,
odpowiada za merytoryczną działalność Rady Ministrów,
ponosi konsekwencje za działalność Rady Ministrów,
koordynuje prace odpowiednich ministrów,
decyduje o powołaniu tzw. ministrów „bez teki”,
może żądać sprawozdań, dokumentów okresowych od ministrów,
może przewodniczyć każdej komisji bez względu na to czy został powołany w skład,
może brać udział w posiedzeniach komisji,
może przekazać na wniosek strony sprawę należącą do więcej niż jednego ministra.
funkcja prawodawcza- wydawanie rozporządzeń na podstawie celów jej wykonania, wydawanie zarządzeń, uprawnienia w zakresie kierowania procesem legislacyjnym rządu i nadzorowanie tego procesu,
funkcja personalna- liczne kompetencje do dokonywania obsad personalnych (kształtowanie osobowe składu Rady Ministrów, stanowiska kierownicze administracji itp.). Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej,
funkcja nadzorcza
w stosunku do urzędów centralnych,
w stosunku do samorządu terytorialnego,
funkcje kierownicze i nadzorcze w stosunku do organów administracji terenowej.
współdziałanie z NIK,
współdziałanie z sądownictwem administracyjnym,
skargi postępowań w sprawach skarg i wniosków,
funkcja kierowania pracami Rady Ministrów.
pomaga prezesowi w wykonywaniu jego funkcji,
wykonuje kompetencje prezesa, które zostały mu powierzone,
działa w charakterze zastępcy i pełnomocnika prezesa.
kontrola realizacji zadań wskazanych przez RM i premiera,
koordynacja działalności kontrolnej premiera,
realizacja polityki kadrowej administracji rządowej,
obsługa spraw kadrowych osób zajmujących kierownicze stanowiska w administracji rządowej,
koordynacja współdziałania RM i premiera z parlamentem, prezydentem i innymi organami,
wydawanie dziennika ustaw RP i dziennika urzędowego „Monitor Polski”,
obsługa informacyjna i prasowa RM, prezesa RM, organów podawczych i opiniodawczo-doradczych RM.
minister,
ministerstwo- organ wykonawczy,
organy administracji państwowej, np. organy i urzędy centralne, terenowe,
zakłady administracyjne, np. wyższe uczelnie,
urzędy administracyjne,
organy doradcze, opiniodawcze i konsultatywne, przedsiębiorstwa państwowe i inne organy administracji.
musi wykonywać politykę RM,
nadzorowanie działalności terenowych organów administracji rządowej,
współpraca z innymi ministrami,
współpraca z organami społecznymi, przedstawicielami środowisk zawodowych i twórczych,
tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne,
powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych,
organizuje kontrolę sprawności działania efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne.
pełnią rolę bezpośrednich pomocników ministra, ale jest to funkcja bardziej pomocnicza,
zastępują ministra.
przygotowanie koncepcji rozstrzygnięć,
propozycje działań ministra,
świadczenie fachowego doradztwa.
departamenty,
biura,
sekretariaty,
wydziały.
gabinet polityczny, do spraw prawnych, informacji, budżetu i finansów, kadr, szkolenia, organizacji, do spraw integracji europejskiej i integracji z zagranicą, do spraw informatyki, zamówień publicznych, obronnych,
stanowisko dyrektora generalnego- osoba, która w okresie zmian będzie w stanie pokierować funkcjonowaniem ministra.
stanowisko ministrów Stan Kancelarii Prezydenta,
minister nadzwyczajny i pełnomocny.
administracja publiczna,
architektura i budownictwo,
budżet,
finanse publiczne,
gospodarka,
gospodarka morska,
gospodarka wodna,
instytucje finansowe,
integracja europejska,
kultura i ochrona dziedzictwa narodowego,
kultura fizyczna i sport,
łączność,
gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa,
nauka,
obrona narodowa,
oświata i wychowanie,
praca,
rolnictwo,
rozwój wsi,
rozwój regionalny,
rynki rolne,
skarb państwa,
sprawiedliwość,
szkolnictwo wyższe,
transport,
turystyka,
sprawy wewnętrzne,
wyznania religijne,
zabezpieczenie społeczne,
sprawy zagraniczne,
zdrowie.
organizacja urzędów administracji publicznej,
procedury administracyjne i szeroko rozumianej administracji,
organizacja struktur administracji publicznej oraz reform,
sprawy zespolonej administracji rządowej w województwie,
sprawy podziału terytorialnego,
nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych,
sprawy administracyjnego prawa osobowego,
sprawy zbiórek publicznych.
ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego,
ochrona granicy państwa i kontrola ruchu granicznego i cudzoziemców,
sprawy obywatelstwa,
sprawy obrony cywilnej,
sprawy ochrony przeciwpożarowej,
przeciwdziałanie skutkom klęski żywiołowej i innych zjawisk wpływających na bezpieczeństwo.
przewodniczący,
sekretarz komitetu,
członkowie komitetu: ministrowie właściwi do spraw zagranicznych, wewnętrznych, administracji, gospodarki, finansów, pracy, zabezpieczenia społecznego, rolnictwa, sprawiedliwości.
przewodniczący- prezydent,
I zastępca przewodniczącego- premier,
zastępca przewodniczącego- Minister Obrony Narodowej,
marszałek sejmu i senatu,
minister spraw wewnętrznych i administracji,
minister spraw zagranicznych,
minister finansów,
szef sztabu generalnego WP,
sekretarz komitetu,
w razie potrzeby jeden z sekretarzy kancelarii.
Radę Ministrów,
Prezesa Rady Ministrów,
pod poszczególnych ministrów.
UOP,
URZĄD OCHRONY KONSUMENTÓW,
WYŻSZY URZĄD GÓRNICZY,
URZĄD ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH,
URZĄD SŁUŻBY CYWILNEJ,
GUS,
PAŃSTWOWY URZĄD NADZORU UBEZPIECZEŃ,
URZĄD NADZORU UBEZPIECZEŃ ZDROWOTNYCH,
URZĄD NADZORU NAD FUNDUSZAMI EMERYTALNYMI,
KOMISJA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH I GIEŁD,
POLSKI KOMITET NORAMALIZACYJNY.
zasadniczy (podstawowy, ogólny),
pomocniczy,
specjalny.
czynnik historyczny (reaktywowanie powiatów),
czynnik narodowościowy (województwo opolskie),
czynnik geograficzny,
elementy społeczne (zbliżenie pod względem liczby ludności),
czynniki gospodarcze.
terenową administrację rządową,
administrację samorządową:
poziom gminny,
poziom powiatowy,
poziom wojewódzki.
BEZPOŚREDNIE- kierownik służby inspekcji lub straży działający pod zwierzchnictwem wojewody i w imieniu wojewody, a służba ta lub inspekcja włączona jest do urzędu wojewódzkiego.
POŚREDNIE
komendanta wojewódzkiego policji,
komendanta Państwowej Straży Pożarnej.
szczegółowa organizacja i tryb pracy urzędu wojewódzkiego. Ustalona jest w formie zarządzenia.
regulaminy komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych ustalone przez ich kierowników i ustalone przez wojewodów.
wice wojewody,
dyrektor generalnego urzędu wojewódzkiego,
Komendant Wojewódzki Policji,
Komendant Wojewódzki Straży Pożarnej,
osoby wymienione w statucie.
kierownicy podporządkowani bezpośrednio ministrom lub kierownikom urzędów centralnych, kierownikom państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek administracji lub ich oddziałów terenowych w zakresie realizowanych przez nich zadań administracji sądowej. Obecnie istniejące ustawodawstwo o administracji rządowej w województwie (05.06.1998) nie używa pojęcia organ administracji specjalnej natomiast wprowadza pojęcie organów administracji niezespolonej i pojęcie organu zespolonej.
techniki zarządzania,
względy terytorialnego zasięgu działania.
dowódcy okręgów wojskowych,
szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych,
wojskowi komendanci uzupełnień,
dyrektorzy izb skarbowych,
naczelnicy urzędów skarbowych,
inspektorzy kontroli skarbowej,
dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych,
dyrektorzy specjalistycznych urzędów górniczych,
dyrektorzy okręgowych urzędów miar,
naczelnicy obwodowych urzędów miar,
dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych,
naczelnicy obwodowych urzędów probierczych,
dyrektorzy regionalnych dyrekcji lasów państwowych,
dyrektorzy regionalnych urzędów gospodarki wodnej,
główny inspektor i inspektorzy dozoru żeglugi morskiej,
kierownica inspektoratów żeglugi śródlądowej,
komendanci oddziałów straży granicznej,
komendanci strażnic,
komendanci górniczych placówek kontrolnych, komendanci dywizjonów straży granicznej,
prezes agencji rynku rolnego,
regionalni inspektorzy celni.
określają administrację wewnątrz organów administracji niezespolonej,
prowadzą politykę personalną,
szkolenie kadr w organach administracji niezespolonej,
wydawanie zarządzeń wewnętrznych, regulaminów instrukcji, poleceń czy zaleceń, wytycznych,
dokonywanie kompleksowej kontroli, analizy i oceny działalności tych organów,
prawo wglądu w dokumenty i uzyskiwanie wyjaśnień,
koordynowanie działalności organów administracji niezespolonej w terenie.
przepisy prawa powinny zagwarantować określonym grupom społecznym prawo do zarządzania swoimi sprawami. Samorząd ma charakter zrzeszeniowy,
grupy społeczne uczestniczą w wykonaniu samorządu obligatoryjnie z mocy ustawy,
grupy społeczne i ich organy wykonują zadania należące do administracji publicznej,
zarządzanie odbywa się na zasadach samodzielności.
wiejska,
miejska.
zadania własne- z własnych środków finansowych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność,
zadania zlecone- nałożone w formie obowiązku przez ustawę, a także przyjęte dobrowolnie na podstawie porozumienia z organami administracji rządowej.
wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz różnych podmiotów. W ustawie następuje enumeratywne wypełnienie zadań gminy,
zarządzanie terenami,
zaopatrzenie w wodę itp.
odwołanie rady gminy przed upływem kadencji,
samo opodatkowanie się na cele własne.
kompetencje stanowiące- podejmuje uchwały. Uchwały te mają charakter prawa miejscowego oraz odnoszą się do praw wewnętrznych,
kompetencje kontrolne- zarząd podległymi jednostkami, urząd gminy, przedsiębiorstwo samorządu, spółki z udziałem kapitału samorządu; musi być powołany pomocniczy organ- komisja rewizyjna.
wybór i odwołanie zarządu,
ustalanie zasad działania sołectw, osiedli,
nazwy ulic, placów, herby,
ustalenie wysokości samodzielnego pożyczek, zobowiązań.
ziemskie,
grodzkie.
promocja ochrony zdrowia,
ochrona praw konsumenta,
porządek publiczny,
przeciwdziałanie bezrobociu.
stanowienie prawa miejscowego,
stanowienie zarządu,
uchwalenie budżetu,
ustalenie sumy, do której zarząd sam może zaciągać zobowiązania.
stanowienie aktów prawa miejscowego,
uchwalanie strategii województwa,
zagospodarowanie przestrzenne,
uchwalanie budżetu,
udzielenie lub nieudzielenie absolutorium zarządowi województwa.
marszałek,
wiceprzewodniczący i członkowie (do 5 osób).
wykonywanie uchwał sejmiku województwa,
gospodarowanie mieniem województwa,
przygotowanie projektu budżetu,
wykonanie budżetu województwa,
przygotowanie strategii województwa,
kierowanie i koordynowanie samorządowych jednostek organizacyjnych w tym powoływanie i odwoływanie kierowników.
przewodniczy w posiedzeniach,
w pilnych sprawach podejmuje czynności zarządu,
składa oświadczenia w imieniu województwa,
kierownik urzędu marszałkowskiego,
zwierzchnik pracowników tego urzędu,
kierownik jednostki organizacyjnej.
przekazanie zadania rządowego, które sam organ wykonuje,
zastosowanie wyłącznie w powiecie- przekazanie do powiatu wraz z zadaniem z zakresu administracji rządowej do organów administracji prowadzących dane zadania.
przez organ administracji publicznej na inne organy,
na działalność administracji.
ustalenie istniejącego stanu rzeczy,
ustalenie jak powinno być,
zestawienie tego, co jest w rzeczywistości z tym, co być powinno,
co przewidują wzorce i normy.
legalność działania administracji,
celowość,
szybkość działania (terminowość),
gospodarność,
rzetelność.
poziom przygotowania pracowników administracji,
poczucie odpowiedzialności w wypełnianiu powierzonych zadań,
poczucie obowiązku,
etos zawodowy.
jakimi środkami będą się posługiwać organy kontrolne,
jak często będzie kontrola,
w jakim zakresie.
legalność,
gospodarność,
celowość,
rzetelność.
zupełna,
ograniczona.
kontrola wstępna,
kontrola faktyczna,
kontrola następna (po fakcie)- najbardziej efektywna kontrola.
kontrola zewnętrzna,
kontrola wewnętrzna.
wyniki kontroli,
najniższe nakłady na kontrolę,
najlepszy stosunek między nakładami, a wynikami kontroli.
kontrolę społeczną wykonywaną przez obywateli,
kontrolę przez środki masowego przekazu.
organy państwowe niezawisłe od administracji publicznej:
kontrola parlamentarna,
kontrola NIK (kontrola państwowa),
kontrola Rzecznika Praw Obywatelskich,
kontrola wykonywana przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych,
kontrola wykonywana przez PIP (Państwową Inspekcję Pracy),
kontrola Regionalnych Izb Obrachunkowych,
kontrole sądowe.
instytucje kontrolne usytuowane w systemie administracji,
inne instytucje i społeczeństwo czyli tzw. kontrola społeczna
Kancelaria prezydenta,
Kancelaria sejmu,
Trybunał Konstytucyjny,
Rzecznik Praw Obywatelskich,
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych,
Sąd Najwyższy,
NSA,
Państwowa Inspekcja Pracy,
Instytut Pamięci Narodowej.
kontrola zgodności przetwarzania danych osobowych z przepisami,
wydawanie decyzji i rozpatrzenie skarg,
prowadzenie rejestru zbioru danych,
udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach.
jednostki samorządu terytorialnego,
związki międzygminne,
stowarzyszenia gmin i powiatów,
związki powiatów,
samorządowe jednostki organizacyjne posiadających osobowość prawną oraz inne podmioty na podstawie kryteriów zgodności z prawem i zgodności ze stanem faktycznym.
kontrola resortowa (wykonywana w ramach poszczególnych resortów)- kontrola wykonywana w ramach struktury organizacyjnej resortu. Organ kontrolujący i podmiot kontrolowany podporządkowane są temu samemu działowi administracji. Kontrola resortowa jest przejawem zachodzącymi pomiędzy podmiotami, które zależą wzajemnie od siebie. W każdym ministerstwie tworzy się komórkę organizacyjną do spraw kontroli,
kontrola instancyjna- ta kontrola jest instytucją procedury administracyjnej. Wiąże się z funkcją nadzoru,
kontrola międzyresortowa- istnieją organy, które podlegają jednemu naczelnemu organowi, ale kontrolują organy poza resortem- inspekcje specjalne- ich zadaniem jest czuwanie nad realizacją odcinka realizacji w sferze działania różnych resortów:
inspekcje o pełnym zakresie międzyresortowym:
Kontrola Skarbowa,
Inspekcja Sanitarna,
Inspekcja Ochrony Środowiska,
Inspekcja Handlowa.
inspekcje o ograniczonym zakresie międzyresortowym:
Inspekcje Skupu i Przetwórstwa Art. Rolnych,
Inspekcja Ochrony Roślin,
Inspekcja Nasienna,
Inspekcja Farmaceutyczna,
Inspekcja Weterynaryjna,
Państwowa Inspekcja Telekomunikacyjna i Pocztowa,
Państwowa Inspekcja Radiotelewizyjna,
Inspekcja Cen.
kontrola prokuratorska- od 1950 do 1990 roku kontrola prokuratorska zaliczana była do kontroli niezawisłej. Minister sprawiedliwości z urzędu jest Prokuratorem Generalnym. Podstawowym zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności i ściganie- organ kontroli przestrzegania prawa. Prokuratura ma prawo uczestniczenia w postępowaniu administracyjnym w każdym jego stanie. Dysponuje środkiem prawnym w postaci sprzeciwu na decyzję i ma prawo wniesienia skargi do NSA. Prokurator może zaskarżać akty prawa miejscowego.
kontrola wykonywana w instytucji skarg i wniosków- każdy ma prawo składać petycje, skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.
W wykonywaniu funkcji prezydentowi pomaga RADA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO.
Na czele KANCELARII PREZYDENTA RP stoi szef Kancelarii Prezydenta.
Rada Ministrów.
SKŁAD:
FUNKCJE:
Rozstrzygnięcie w drodze głosowania zapada zwykłą większością głosów obecnych członków. Z posiedzeń sporządzany jest pełny zapis przebiegu i protokół ustaleń, który obrazuje przez Radę Ministrów ustalenia. Protokół ustaleń jest dokumentem wiążącym. Podpisuje go prezes Rady Ministrów i sekretarz Rady Ministrów.
Rada Ministrów może rozstrzygać na tzw. drodze obiegowej. Jest uruchamiana przez prezesa rady Ministrów przez korespondencyjne ustalenie stanowisk.
Prezes Rady Ministrów kieruje pracami Rady Ministrów. Rada Ministrów może być powoływana przez jej członka, który jest upoważniony przez Radę Ministrów. Sekretarze lub podsekretarze w danym ministerstwie albo pełnomocnik rządu może reprezentować Radę Ministrów przed sejmem. Pełnomocnikiem rządu może być sekretarz lub podsekretarz stanu, a w niektórych przypadkach nawet wojewoda. Ustanowienie pełnomocnika rządu następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Obsady personalnej pełnomocnika rządu dokonuje sam prezes Rady Ministrów.
Organy wewnętrzne Rady Ministrów.
Sprawują władze projektodawcze, opiniodawcze itp. Częste powołanie organów wewnętrznych spowodowane jest koordynacją działań Rady Ministrów. Organy wewnętrzne Rady Ministrów nie maja charakteru organów państwowych. Nie posiadają własnych i samoistnych zadań oraz kompetencji. Organy wewnętrzne Rady ministrów działają w sferze i kompetencji Rady Ministrów. Działają na użytek Rady ministrów. Podstawy prawne utworzenia organów pomocniczych Rady Ministrów daje ustawa. Organy te mają strukturę kolegialną. Różnią się celami i sposobem powoływania. Zaliczamy tu: stałe komitety Rady Ministrów. Są one tworzone przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. Przygotowują rozstrzygnięcia i analizują sytuację. Są to organy o charakterze pomocniczym i opiniodawczym. Sposób ich działania jest identyczny z zasadami funkcjonowania Rady Ministrów. UTWORZONO:
W skład tych komitetów wchodzą członkowie Rady Ministrów wyznaczeni przez prezesa Rady Ministrów. W porozumieniu z przewodniczącym komitetu, którego powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów.
CEL DZIAŁANIA KOMITETÓW:
KOMITET EKONOMICZNY RADY MINISTRÓW działa w sprawie projektów aktów normatywnych, analiz, sprawozdań i innych dokumentów rządowych, a przede wszystkim tych, które dotyczą planowania i realizacji dochodów państwa, wydatków, zasad rozwoju gospodarczego kraju, rozwoju rynku finansowego, infrastruktury technicznej, gospodarki, zasad polityki, ochrony środowiska i ekorozwoju, międzynarodowej współpracy gospodarczej.
Dziedziną działania KOMITETU SPOŁECZNEGO RADY MINISTRÓW są projekty programów, analiz i sprawozdań oraz innych dokumentów rządowych, które dotyczą analiz o charakterze społecznym: kwestie polityki socjalnej, zagadnienia bezrobocia, przeciwdziałania mu, bezpieczeństwo obywateli, praworządność, przestrzeganie praw i wolności, umocnienie więzi z obywatelami mieszkającymi za granicą.
Do zakresu działania KOMITETU SPRAW OBRONY należą projekty aktów normatywnych, projekty programów, analiz i sprawozdań w zakresie bezpieczeństwa państwa, w tym przede wszystkim sprawy systemu obronnego kraju, sprawy ekonomiczno-społeczne podstaw funkcjonowania systemu obronnego, sprawy przemysłu zbrojeniowego, obrotu uzbrojeniem i sprzętem socjalnym, badań naukowych, prac badawczo-rozwojowych, przygotowań mobilizacyjnych w gospodarce narodowej, sprawy tworzenia rezerw państwowych, sprawy i zagadnienia bezpieczeństwa państwa w planowaniu przestrzennym, sprawy sytuacji kryzysowych oraz innych nadzwyczajnych zagrożeń.
KOMITET RADY MINISTRÓW DO SPRAW POLITYKI REGIONALNEJ I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU zajmuje się projektowaniem aktów normatywnych, projektów programów, analiz i sprawozdań oraz innych dokumentów rządowych dotyczących polityki regionalnej, polityki w zakresie rozwoju przestrzennego oraz rozwoju społeczno-gospodarczego państwa z zasadami ekorozwoju.
Na uwagę zasługują komisje doraźne o przejściowym czasie funkcjonowania. Tworzy je prezes rady Ministrów. W skład komisji o charakterze doraźnym wchodzić mogą tylko członkowie Rady Ministrów, których powołuje prezes Rady Ministrów. Powołuje też przewodniczącego i wiceprzewodniczących. Celem tworzenia takich komisji jest tworzenie rozstrzygnięć dla prezesa lub Rady Ministrów.
Rady i zespoły są przewidziane jako organy pomocnicze lub opiniodawczo-doradcze w sprawach należących do kompetencji Rady Ministrów lub prezesa. Skład tych organów nie jest ograniczony do członków Rady Ministrów. O składzie decyduje premier.
Rada Ministrów może powołać w drodze rozporządzenia komisje wspólne. Celem jest wypracowanie porozumienia rządu i danego środowiska.
Rada legislacyjne usytuowana jest przy premierze. Opiniuje i doradza w zakresie rządowych ustaw i aktów wykonawczych. Prezes w drodze rozporządzenia określa zadania, zasady i tryb funkcjonowania.
PREZES RADY MINISTRÓW.
Niektóre organy podporządkowane są bezpośrednio premierowi. Pozycja prezesa Rady Ministrów jako przewodniczącego Rady Ministrów obejmuje kierowanie Radą Ministrów.
Obowiązki premiera:
WYKŁAD, z dn. 10.03.2001
Pozycje Prezesa Rady Ministrów.
Prezes Rady Ministrów dysponuje szerokim zakresem zadań i kompetencji obejmujących różne dziedziny. Wynikają one ze źródeł konstytucyjnych i ustawodawstwa zwykłego.
FUNKCJE PREMIERA:
Prezes Rady Ministrów jest ośrodkiem wokół, którego otacza się całokształt organizacji administracji centralnej.
Wiceprezes Rady Ministrów.
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.
Jest to aparat wykonawczy R.M. i prezesa R.M.. kancelaria prezesa R.M. nie posiada własnych kompetencji i zadań. Rolą jest zapewnienie obsługi merytorycznej, biurowej takich organów jak prezes R.M., KOLEGIUM DO SPRAW SŁUŻB SPECJALNYCH. Ponadto Kancelaria Prezesa R.M. może obsługiwać pełnomocnika rządu oraz na zlecenie prezesa R.M. wszystkie organy pomocnicze i opiniodawczo-podawcze. Kancelaria prezesa RM realizuje z upoważnienia premiera zadania, które zostały przez niego wyznaczone.
ZADANIA:
Kancelaria Prezesa RM może być zaangażowana do wykonania innych zadań. Kancelarią kieruje szef Kancelarii Prezesa RM. Kancelaria działa w oparciu o statut, w którym określony jest szczegółowy zakres i organizacja, a także jednostki organizacyjne nadzorowane przez szefa kancelarii.
Minister- (łac.) sługa.
Tradycyjnym składnikiem administracji centralnej są ministrowie. Pozycje niektórych ministrów regulują ustawy odnoszące się do danego ministra. Minister jest powołany do kierowania odpowiednim działem administracji państwowej, zostali ustanowieni do wykonywania zadań narzuconych przez prezesa RM.
resort- wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział administracji państwowej grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne kierowane przez jeden organ centralny. W znaczeniu ścisłym resort administracyjny jest określony jako wyodrębniony dział administracji kierowany przez organ naczelny.
Organizacyjna struktura resortu może być bardzo rozbudowana lub niewielka.
W SKŁAD RESORTU WCHODZI:
Zakres działania ministra określają ustawy.
Mamy 28 działów administracji rządowej. Zakres działania ministra wynikający z nazwy określony jest kierunkowo. Zakres działania ministra ustala w drodze rozporządzenia premier. Kompetencje premiera w tym zakresie stanowią instrument sprawowania funkcji szefa rządu. Premier dokonuje zabiegu organizacyjnego o charakterze logistycznym.
Przepisy USTAWY O RZĄDZIE przewidują, że następuje personifikacja stanowiska ministra.
Premier nie kształtuje działów administracji, ale tylko dokonuje powierzenia ministrom kierownictwa działami, które są już ustalone w drodze ustawowej.
Zmiana na stanowisku, któregoś z ministrów wiąże się z koniecznością wydania nowego rozporządzenia. Rozwiązania mają służyć pewnej idei rozwojowej administracji rządowej. Przepisy USTAWY O RZĄDZIE eksponują status ministra i członkostwo w Radzie Ministrów.
NA MINISTRZE CIĄŻĄ PEWNE OBOWIĄZKI:
Minister występuje do premiera o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań.
Powołuje rady i zespoły jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania. Obowiązkiem ministra jest identyfikowanie się z działaniami rządu. Regulacje te odnoszą się zarówno do ministrów resortowych jak i „bez teki”.
Minister posiada wyodrębnione kompetencje wynikające z przepisów ustawy (ustrojowych) oraz normujących poszczególne dziedziny spraw tworzących określony dział administracji rządowej. Minister ma upoważnienia kontrolne i nadzorcze w stosunku do działalności organów i jednostek wobec, których uzyskał uprawnienia nadzorcze na podstawie przepisów innych ustaw niż USTAWA O RZĄDZIE, np. organy centralne utworzone jako podległe określonemu ministrowi.
Sekretarze i podsekretarze stanu.
Sekretarzy i podsekretarzy stanu powołuje prezes RM na wniosek odpowiedniego ministra. Zakres ich działań ustala minister zawiadamiając prezesa RM.
Minister wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarzy i podsekretarzy stanu oraz ministerstwa. Sekretarzy i podsekretarzy stanu określa się jako wiceministrów. Prezes RM może odwołać sekretarzy i podsekretarzy stanu bez wniosku ministra.
ZAKRES DZIAŁANIA SEKRETARZY I PODSEKRETARZY STANU:
Stanowiska sekretarzy i podsekretarzy należą do stanowisk politycznych i w razie przyjęcia dymisji RM dymisję składają też i oni.
Aparatem pomocniczym ministra jest ministerstwo. Spełnia ono rolę twórczą polegającą na:
Ogólną strukturę administracji ministerstw określa USTAWA O RZĄDZIE.
W ministerstwie mogą funkcjonować:
Departamenty są powoływane do realizacji zadań merytorycznych ministerstwa.
Biura powoływane są do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa.
Sekretariaty powołane są do obsługi ministra, sekretarzy i podsekretarzy stanu oraz komitetów, rad i zespołów.
Wydziału są komórkami organizacyjnymi, które mogą być wykonawcze w ramach departamentu.
W ministerstwach muszą być tworzone:
Oprócz ministrów resortowych i „bez teki” wyróżniamy inne stanowiska ministerialne:
Ministrowie ci nie mają charakteru naczelnych organów administracji i nie wchodzą w skład RM.
WYKŁAD, z dn. 24.03.2001
Działy administracji:
Dział administracji publicznej obejmuje:
Działy- sprawy wewnętrzne.
Komitety o swoistej pozycji prawnej
w swoistej administracji centralnej.
Konstytucja przewiduje istnienie komitetów, których przewodniczący wchodzą w skład Rady Ministrów.
Przewodniczącym KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ jest Buzek. KOMITET BADAŃ NAUKOWYCH wszedł w skład MINISTERSTWA NAUKI.
KOMITET INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ (skład):
Poza tymi członkami trzy osoby powoływane są przez przewodniczącego. W posiedzeniu może uczestniczyć Prezes NBP, Prezes RZĄDOWYCH STUDIÓW STRATEGICZNYCH.
URZĘDEM KOMITETU kieruje przewodniczący komitetu lub sekretarz komitetu jeżeli przewodniczącym jest premier.
Komitety są organami kolegialnymi. Komitet nie wydaje uchwał. Przewodniczący komitetu wydaje rozporządzenia.
Innym organem kolegialnym jest KRAJOWA RADA RADIOFINII I TELEWIZJI. Organizacyjnie jest poza systemem administracji. Funkcjonalnie włączona jest w działalność wykonawczą i administracyjną. Pozycja prawna w sferze kompetencyjnej jest zbliżona do naczelnego organu administracji państwowej. Jest niezależna od rządu.
KOMITET OBRONY KRAJU (KOK) działa na podstawie ustawy O POWSZECHNOŚCI OBRONY KRAJU. Jest to organ kolegialny.
Skład:
KOK wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Sekretarz komitetu podlega bezpośrednio prezydentowi. W sferze zadań i kompetencji KOK ma naturę administracyjną. W zakresie swej działalności podejmuje tylko uchwały. Wydaje wytyczne i zalecenia, które mają moc wiążącą adresata. Nie wydaje rozporządzeń.
Urzędy centralne:
Mają zasięg na cały kraj. Organem administracji jest kierownik urzędu jako organ jednoosobowy. Urząd jest organem pomocniczym.
Urzędy centralne mogą być podporządkowane pod:
Pod premiera podlega:
Kierownicy tych urzędów posiadają pozycję prawną samodzielnych organów administracji.
usytuowanie jest resortowe- podlega pod ministra.
urzędy pozaresortowe- podlegają pod ministrów lub prezesa RM.
Wśród urzędów centralnych zdarzają się organy monochromatyczne i kolegialne.
Agencje mają pozycję zbliżoną do pozycji organów centralnych.
Administracja terenowa:
Podział terytorialny jest elementem skuteczności, sprawności działania administracji. Podział terytorialny regulowany jest przepisami prawa.
Państwa dzielą swe terytoria w celach administracyjnych. Wyróżniamy trzy podstawowe podziały:
Podział zasadniczy tworzony jest dla organów terenowych. Aktualnie mamy podział trójszczeblowy: województwa, powiaty, gminy. Podział pomocniczy tworzony jest dla organów pomocniczych w stosunku do państwowych, np. sołectwa.
Podział specjalny tworzony jest dla wyspecjalizowanych organów, np. podział dla celów administracji górniczej. Podziały specjalne nie pokrywają się z podziałami zasadniczymi państwa. Podział terytorialny jest ściśle regulowany przez prawo.
WPŁYW NA PODZIAŁ TERYTORIALNY MA:
Terenowe organy administracji rządowej.
W nowym systemie administracji terytorialnej wyróżniamy:
Administracja rządowa.
Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda. Administrację publiczną w województwie wykonują organy administracji rządowej i organy samorządów województw.
Administrację rządową wykonuje wojewoda, kierownicy zespolonych służb inspekcji i straży działających nad zwierzchnictwem wojewody, organy administracji niezespolonej (15), organy samorządu terytorialnego, kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży działających pod zwierzchnictwem starosty.
Zespolenie:
Organizacja wojewódzkiej administracji zespolonej.
Wojewodę powołuje o odwołuje prezes RM na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych. Kierowników zespolonych służb inspekcji i straży wojewódzkiej odwołuje wojewoda z wyjątkiem:
Najważniejszym aktem określającym wojewódzką administrację zespoloną jest statut i regulamin urzędu wojewódzkiego.
W statucie określa się strukturę organizacyjną oraz wydziały i inne komórki organizacyjne urzędów, nazwy komend inspektoratów, nazwy delegatów urzędu wojewódzkiego, nazwy stanowisk dyrektorów wydziałów oraz stanowisk kierowników zespolonych inspekcji i pracy, skład kolegium wojewody, tryb pracy kolegium, organizacja i funkcjonowanie urzędu wojewódzkiego.
Regulamin składa się z:
Zadania wojewodów.
Wykonywane są przez wice wojewodów oraz przez kierowników inspekcji służb wojewódzkich, przez dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego.
I wice wojewoda sprawuje kompetencje wojewody na czas jego nieobecności. Wojewoda może na piśmie przekazać kompetencje niższym organom (dekoncentracja). Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością organów, którym przekazano kompetencje na wyjątkowych zasadach. Może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego. Delegatury zaliczamy do aparatu pomocniczego wojewody.
Kolegium doradcze:
WYKŁAD, z dn. 28.04.2001
Administracja niezespolona w województwie.
ORGANAMI ADMINISTRACJI SPECJALNEJ SĄ:
W celu zapewnienia całego operatywnego kierownictwa w skali całego kraju tworzy się administrację zespoloną. Decydują:
Według obowiązującego ustawodawstwa pod pojęciem administracji niezespolonej należy rozumieć terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom oraz kierownikom państwowych osób prawnych, kierownikom innych państwowych osób administracji wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze wojewódzkim.
Ustanowienie organów administracji niezespolonej może następować w drodze ustawy, która ustala zadania i zasięg terytorialny.
ORGANY WCHODZĄCE W SKŁAD ADMINISTRACJI NIEZESPOLONEJ:
Kwestie powołania tych organów mogą być ustalone w ustawach albo powołanie lub odwołanie leży w gestii odpowiedniego organu: wniosek lub zgoda wojewody.
Organy administracji niezespolonej mają odwołania do obowiązującego prawa, w tym rozporządzeń porządkowych. Organem nadzoru wobec przepisów prawa miejscowego nad organami administracji niezespolonej jest prezes RM. Nadaje on akty, odwołuje niezgodne z prawem akty, może je uchylać, jeżeli są niezgodne z polityką rządu.
Organy administracji niezespolonej działające na obszarze województwa są zobowiązane do poleceń wojewody. Ponieważ wojewoda w zakresie sprawowania funkcji przedstawiciela RM może wydawać polecenia organom administracji niezespolonej.
Polecenia mają charakter środków nadzoru i o wydawanych poleceniach wojewoda informuje odpowiedniego ministra.
Organy administracji niezespolonej działające na terenie województwa składają wojewodzie podsumowanie rocznej działalności, a na żądanie wyjaśnienie bieżące. Ponadto wojewoda ma prawo wglądu do działalności organów administracji niezespolonej. Zależność organów administracji niezespolonej od organów centralnych regulują poszczególne akty prawne z zakresu niematerialnego prawa administracyjnego.
Organy centralne, które nadzorują, lub kierują organy administracji niezespolonej:
Samorząd terytorialny.
samorząd terytorialny- jedna z postaci administracji zdecentralizowanej.
CECHY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:
Tak pojmowany samorząd może przybierać różne postaci. Gdy podstawą wyodrębnienia jest więź terytorialna to mówimy o samorządzie terytorialnym, gdy jest więź gospodarcza to jest to samorząd gospodarczy.
Z mocy prawa każdy należy do samorządu terytorialnego, do określonego samorządu zawodowego. Przynależność do samorządu gospodarczego jest fakultatywna.
Decentralizacja terytorialna jest podstawową zasadą ustrojową Rzeczypospolitej. Decentralizacja terytorialna odnosi się do społeczności lokalnych i regionalnych. Samorząd terytorialny został opisany w Konstytucji za pomocą przepisów ogólnych. Konstytucja wymienia samorząd regionalny i lokalny.
Ustawodawstwo zwykłe do samorządu lokalnego zaliczyło powiat, a samorząd regionalny jest w województwie.
Struktura organizacyjna gmin.
1. Samorząd gminny powinien posiadać większość kompetencji w strukturze samorządu.
2. W razie wątpliwości, do kogo należy sprawa przyjmuje się domyślnie kompetencyjność. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym.
3. na szczeblu gminnym powinna być zlokalizowana podstawowa infrastruktura w zakresie warunków bytowych, oświaty, kultury, zdrowia, opieki społecznej.
Z ustawy o samorządzie gminy wynika, że są dwa rodzaje gmin:
Jednostką pomocniczą w gminie wiejskiej są sołectwa, zaś w miejskiej osiedla.
ZADANIA GMINY:
W USTAWIE ZAWARTO RZECZOWY WYKAZ DZIAŁAŃ GMINY:
Władze gminy.
Demokracje przedstawicielska traktowana jest jak reguła z ustawy samorządowej, że obligacyjne referendum jest w dwóch przypadkach:
Podstawowym organem samorządu gminnego jest Rada Gminy.
Rada Gminy:
Kompetencje wyłączne:
Uchwały rady zapadają na określonym kworum (co najmniej 50% członków rady) zwykłą większością głosów. Wójt, burmistrz, prezydent nie może być przewodniczący rady.
Mogą być komisje stałe powoływane na czas kadencji. Aparatem pomocniczym i wykonawczym jest urząd gminy, miejski.
Zarząd gminy jest kolegialnym organem wywoławczym gminy. Powołanie zarządu następuje w drodze tajnego głosowania wśród radnych. Odwołanie wójta, burmistrza jest jednoznaczne z odwołaniem całego zarządu.
Zarząd gminy jest organem wykonawczym. Do zarządu należy określenie sposobu wykonania uchwał. Zarząd wykonuje zadania gminy przepisami, budżet, zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych. Zarząd wykonuje zadania z zakresu administracji rządowej.
Przewodniczący zarządu ma też własne kompetencje. Działa jako organ administracji wydając decyzje indywidualne, realizuje kompetencje zarządu z wyłączeniem kompetencji zarządu.
Sekretarz gminy i skarbnik gminy są zawodowymi pracownikami, powoływani l odwoływani są przez radę gminy. Nie są członkami zarządu.
Administracja powiatowa.
Ustawa o samorządzie powiatowym z 05.06.1998 r. traktuje powiat jako wspólnotę samorządową i jego odpowiednie terytorium. Powiat stanowi jednostkę zasadniczego podziału państwa.
Powiat występuje i jako jednostka terytorialnego podziału państwa i samorządowego podziału państwa.
Powiaty:
Ustawa mówi o powiecie i miastach na prawach powiatu. Miasta na prawach powiatu oprócz kompetencji miejskich i gminnych posiada również kompetencje powiatu.
Art.91 mówi, że powiaty grodzkie tworzą miasta, które mają ponad 100 tys. mieszkańców. Miastu liczącemu mniej niż 100 tys. mieszkańców można przyznać prawa powiatu jeżeli posiada odpowiednią infrastrukturę.
W powiatach są referenda powiatowe (jak w gminie, zasady podobne). Rozstrzygane są sprawy z zakresu rozstrzygania spraw powiatu. Powiat wykonuje określone zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, np.
Powiat w drodze porozumienia może przekazywać zadania gminie, przyjmować zadania województwa.
Rada Powiatu.
Zasady wyboru członków do Rady Powiatu określa ORDYNACJA WYBORCZA.
KOMPETENCJE:
Rada Powiatu pełni funkcję kontrolną zarządu powiatu. Może powoływać komisje stałe i doraźne.
Organ wykonawczy składa się ze starosty, wice starosty, pozostałych członków w liczbie 2-5. Członkostwa nie można łączyć z mandatem senatora, posła, członkostwem zarządu gminnego.
Kompetencje zarządu powiatu sprowadzają się do wykonywania uchwał Rady, gospodarowaniem mieniem powiatu, zatrudnianiem i zwalnianiem kierowników jednostek organizacyjnych powiatu z wyjątkiem kierowników odpowiednich służb, przygotowywaniem projektów uchwał Rady, przygotowywaniem budżetu.
Na czele powiatu stoi starosta (powiat grodzki- burmistrz, prezydent). Jest zwierzchnikiem powiatowej administracji zespolonej. Kieruje bieżącymi sprawami powiatu, reprezentacją powiatu na zewnątrz, kierowanie starostwem powiatowym.
Do właściwości starosty przeszły zadania organów administracji ogólnej. Jest kierownikiem organu wykonawczego, posiada kompetencje organu administracji rządowej.
W powiecie Rada powołuje i odwołuje sekretarza i skarbnika powiatu.
Struktura organizacyjna województwa.
Funkcję administracji rządowej pełnią organy administracji samorządowej. Województwo jest regionalną wspólnotą samorządową.
Organem przedstawicielskim jest sejmik województwa wyłaniany poprzez wybory. Zadania sejmiku nie są tak rozległe jak zadania gminy i powiatu.
Kompetencje sejmiku:
Organem wykonawczym w województwie jest zarząd województwa:
Zadania zarządu:
Marszałek województwa.
Marszałek województwa jest przewodniczącym zarządu, ma własne kompetencje:
WYKŁAD, z dn.12.05.2001
Formy współdziałania w samorządzie terytorialnym.
Podstawową formą współdziałania są związki i porozumienia, ponadto ustawy samorządowe wymieniają stowarzyszenia gmin i powiatów. Są tą formą współdziałania, która ma na celu wspieranie idei samorządu terytorialnego oraz obronę wspólnych interesów. Ich status prawny jest odrębny od związków, ponieważ posiadają status prawnych stowarzyszeń ustawy z 1980 r. „PRAWO STOWARZYSZEŃ”. Różnią się od związków samorządowych tym, że nie są powołane do funkcji administracji publicznej, lecz mają wspierać samorządy terytorialne i bronić ich interesów.
Związki samorządowe są związkami celowymi, gdyż są powołane do realizacji określonych celów, bądź zadań publicznych wykonywanych przez samorządu terytorialne. Związki samorządowe uzyskują osobowość prawną, tworzą odrębne organy i to je odróżnia od porozumień, ponieważ w porozumieniu chodzi o przyjęcie przez jedną jednostkę samorządową określonych zadań, bądź kompetencyjnych jednostek. Dominującą formą współdziałania są związki powiatowe i gminne.
Związki gminne tworzy się dla wykonywania wspólnych zadań publicznych należących do gmin.
Związki powiatów tworzy się w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, w tym wydanie indywidualnych decyzji z zakresu administracji publicznej.
Związek jest podmiotem samodzielnym. Obowiązuje zasada dobrowolnego tworzenia związku. Mogą do niego wstępować nowi członkowie i występować. Obowiązki powinien określać statut. Organem stanowiącym jest ZGROMADZENIE ZWIĄZKU, organem wykonawczym ZARZĄD.
Spośród trzech poziomów samorządu terytorialnego jedynie do samorządu powiatowego przyjęto, że zakres jego działania jest określony enumeracją przedmiotową. Bowiem gmina jak i samorząd województwa obok zadań określonych ustawami opierają swój zakres działania na klauzulach generalnych. Powiat jest tym rodzajem jednostek samorządu terytorialnego, do którego nie zastosowano konstrukcji klauzuli generalnej. Stosunki między powiatem a gminą oparte są na zasadzie uzupełniania. Podstawowy charakter gminy wyraża się w podwójnej kompetencji. Gmina jest właściwa we wszystkich sprawach publicznych o znaczeniu lokalnym nie zastrzeżonym na rzecz innych podmiotów i ponadto jest również właściwa w zakresie wszystkich zadań samorządu terytorialnego nie zastrzeżonych dla innych jednostek samorządu terytorialnego. W związku z taką konstrukcją inne zadania komunalne o związku ponadgminnym, które nie zostały przypisane powiatowi, województwu pozostają w zakresie odpowiadających gmin i są realizowane w formie współdziałania powiatowego. Do powiatu nie można zastosować podziału zadań publicznych, ponieważ powiat wykonuje tylko zadania obowiązkowe.
Ustawowe zlecenie samorządu terytorialnego prowadzenia zadań z zakresu administracji rządowej przybiera dwie podstawowe formy:
Kontrola administracji publicznej.
Kontrola administracji publicznej:
kontrola- obserwowanie, ustalanie, wykrywanie stanu faktycznego, porównywanie rzeczywistości z zamierzeniami, występowanie przeciwko zjawiskom niekorzystnym i przekazywanie informacji właściwym podmiotom o dokonanych spostrzeżeniach, lecz bez prawa decydowania o zmianie kierunku działania jednostki kontrolowania. Istotą kontroli jest obserwowanie określonych zjawisk, analizowanie ich charakteru i przedstawianie spostrzeżeń podmiotom kierującym działalnością administracji.
Kontrola polega na:
W przypadku różnic między stanem rzeczywistym a porządanym kontrola polega na ustaleniu przyczyn tej różnicy i sformułowaniu zaleceń w celu usunięcia zjawisk niekorzystnych.
Kontrola jest działaniem polegającym na określeniu istniejącego stanu rzeczy, porównaniu faktów z tym, co być powinno i wyciągnięciu z tego wniosku. Inne określenia: inspekcja, lustracja, rewizja.
Nadzór jest pojęciem zbliżonym do kontroli, lecz szerszym.
Nadzór to kontrola + prawo wydawania decyzji.
Instytucje kontroli muszą być wzajemnie dostosowane i powiązane ze sobą. W przeciwnym razie powstały by luki w systemie kontroli.
Zadaniem kontroli jest zapobieganie nieprawidłowościom i błędom w działaniach administracji.
System kontroli administracji musi nie tylko wykrywać nieprawidłowości, lecz także musi określić sytuację powodującą nie prawidłowości.
Do elementów działania zaliczamy:
Każda instytucja zorganizowana może popełniać błędy i je popełnia. Kontrola administracji ma zapobiegać popełnianiu błędów, a także wynaturzeniu władzy. Niekontrolowana władza zaczyna działać w sposób niewłaściwy.
Zakres niezbędnej kontroli zależy:
Kształtując system kontroli musimy zważyć na:
Zakres kontroli uwarunkowany jest celem.
Podstawowe kryteria kontroli:
Zakres kontroli:
Kryterium etapu działania:
Usytuowanie organu kontrolnego względem organu kontrolowanego.
Ten sam organ może być traktowany dwojako: kontrola zewnętrzna lub wewnętrzna. Zależy to jak te organy są względem siebie usytuowane.
kontrola wewnętrzna- kontrolujący i kontrolowany wchodzą w skład tej samej jednostki.
Kontrola wykonywana jest przez jakikolwiek organ administracji względem innej jednostki administracji publicznej określa się jako kontrolę wewnątrzadministracyjną.
Natomiast każda kontrola wykonywana przez organ nie włączony organizacyjnie do systemu administracji publicznej, a skierowany na działalność kontrolną jest kontrolą zewnętrzną, np. kontrola NIK, sądowa, Regionalnej Izby Obrachunkowej.
Zawsze organ zewnętrzny administracji jest organem kontrolnym znajdującym się poza systemem administracji, nie związany systemem zależności.
Cechy kontroli:
1.Kontrola powinna być bezstronna.
2.Kontrola powinna być fachowa.
3.Kontrola powinna być efektywna:
System kontroli administracji publicznej.
Kontrola administracji publicznej nie ogranicz się tylko do prawnie uwarunkowanych form kontroli. Wyróżniamy:
Kontrola administracji publicznej stosowana jest przez:
KONTROLA PARLAMENTARNA.
Główną rolę odgrywa tu sejm. Kontrola sejmu sprawowana jest w ramach posiedzeń plenarnych, debaty budżetowej, debaty uchwały absolutorium dla rządu, votum zaufania lub nieufności, działania komisji sejmowej, interpelacji, zapytania poselskiego.
NIK.
NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowe osoby prawne i inne państwowe jednostki organizacyjne z zastosowaniem kryteriów legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Jest to podstawowe zadanie NIK-u. Wykonywanie tej kontroli jest stałym obowiązkiem. Ponadto NIK może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek administracyjnych.
NIK kontroluje wykonanie budżetu, gospodarkę finansową i majątkową takich podmiotów jak:
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH.
Rzecznik Praw Obywatelskich uprawniony jest do badania czy wskutek działania lub zaniechania organu, organizacji, instytucji zobowiązanych do przestrzegania i realizacji praw i wolności nie doszło do naruszenia prawa, a także zasad współżycia społecznego. Rzecznik posiada uprawnienia kontrolne. Ma prawo zbadać każdą sprawę na miejscu. Każdy organ, organizacja lub instytucja, do której zwróci się Rzecznik zobowiązana jest mu pomagać.
GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH.
Generalny Inspektor i upoważnieni przez niego inspektorzy mają prawo kontrolować zarejestrowane zbiory danych, mogą żądać złożenia wyjaśnień, przesłuchiwać, żądać okazania dokumentów i wszelkich danych mających bezpośredni związek z problematyką kontroli oraz mogą żądać udostępnienia nośników oraz systemów informatycznych służących do przetwarzania danych.
PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY (PIP).
PIP tworzą GŁÓWNY INSPEKTOR PRACY i okręgowe inspektoraty pracy. PIP powołana jest do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, a także bezpieczeństwa i higieny pracy.
Nadzorem i kontrolą PIP objęte są wszystkie zakłady pracy. Pracownicy PIP uprawnieni są do kontroli wykonania bez uprzedzenia zakładu pracy.
REGIONALNE IZBY OBRACHUNKOWE.
Mamy 16 Izb Obrachunkowych. Jest to państwowy organ nadzoru i kontroli w zakresie spraw finansowych. Dokonywana jest kontrola w zakresie zamówień publicznych i finansowych.
Kontroli podlegają:
Izby przeprowadzają co najmniej raz na 4 lata kompleksową kontrolę gospodarki.
WYKŁAD, z dn. 26.05.2001
Kontrola wewnątrzadministracyjna.
Pod pojęciem kontroli wewnątrzadministracyjnej należy rozumieć te instytucje kontrolne, które są usytuowane w systemie administracji publicznej.
Do instytucji takiej kontroli zaliczamy:
Komisję międzyresortową sprawują organy administracji rządowej wyposażone w odpowiednie uprawnienia kontrolne, np. GUS.
Inne formy kontroli wynikające z Konstytucji a mający rozwój w ustawodawstwie zwykłym:
Zgodnie z KPA przedmiotem skargi może być zaniedbanie, naruszenie praworządności, słuszny interes skarżących, niedopełnienie obowiązków.
Istotą skargi jest wyrażenie krytycznego stanowiska co do działania organów państwowych, skargi kieruje się bezpośrednio do organów właściwych. Skargi możemy wnosić za pomocą naszych przedstawicieli: posłowie, senatorowie, radni. Skarga może być skierowana do prasy, radia i telewizji.
Treść decyduje czy pismo jest skargą.
Jakie są różnice między rozporządzeniami a uchwałami Rady Ministrów?
Uchwały Rady Ministrów mogą być aktami ogólnymi lub indywidualnymi. Rozporządzenia są tylko aktami ogólnymi, normatywnymi.
Rozporządzenia wydaje się w celu wykonania.
W uchwale nie musimy powoływać podstawy prawnej, w rozporządzeniu musimy.
Rozporządzenia publikuje się w dzienniku ustaw, zaś uchwały w „Monitorze Polskim”.
48
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Prawo Administracyjne, Szkoła, 1 rok, SESJA
Prawo administracyjne, Szkoła, 1 rok, II Semestr
EUROPEJSKA WYŻSZA SZKOŁA PRAWA I ADMINISTRACJI, sem.5, Prawo administracyjne
Finanse i prawo finansowe, SZKOŁA, TECHNIK ADMINISTRACJI, PRAWO, Prawo finansów publicznych
PRAWO RODZINNE 4, SZKOŁA, TECHNIK ADMINISTRACJI, PRAWO, Prawo rodzinne
pytania prawo gospodarcze, SZKOŁA, TECHNIK ADMINISTRACJI, PRAWO, Prawo gospodarcze
prawo administracyjne, zak, BHP, Szkoła, Prawna Ochrona pracy, Podstawy prawa
Elementy prawa prawo administracyjne
prawo administracyjne5
prawo administracyjne wyklady
prawo administracyjne opracowania
stosunki cywilnoprawne (4 str), Prawo Administracyjne, Gospodarcze i ogólna wiedza prawnicza
10.11.2010, prawo administracyjne ćwiczenia(2)
25.03.2010, prawo administracyjne wykłady
stosunek administracyjno prawny, Studia administracja, Prawo administracyjne
więcej podobnych podstron