Ubezpiecz. gospodarcze, SPIŻARNIA


Ubezpieczenia gospodarcze

Prof. dr hab. Henryk Goik

Wykład 1 01.10.2005 r.

Prawo ubezpieczeniowe - to regulacja prawna osadzona w prawie cywilnym. Jest traktowane jako dyscyplina dydaktyczna. Jeśli chodzi o gospodarcze znaczenie ubezpieczeń, to widzi się je jako sposób, narzędzie do łagodzenia, likwidowania negatywnych skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru pokrywania na wiele jednostek zagrożonych tymi zdarzeniami.

Podstawowym zadaniem ubezpieczeń jest:

  1. Ochrona przed skutkami niepomyślnych zdarzeń (funkcja ochrony to funkcja ubezpieczeniowa).

  2. W ujęciu rynkowym (usługowym) ochrona ubezpieczeniowa jest to usługa dostarcza-na przez firmę ubezpieczeniową, która może nabyć każdy podmiot. Ubezpieczenie dostarcza środków, które pozwalają na wyrównywanie zakłóceń powstałych

w procesie gospodarczym np. zniszczenie maszyn w procesie produkcji.

  1. Funkcja kompensacyjna wyrównującą straty.

Ochrona ubezpieczeniowa nie prowadzi do uniknięcia wypadku lub szkody losowej, ale zapewnia w razie zaistniałych ujemnych następstw uniknięcie konsekwencji finansowej tej szkody. Za uszkodzoną rzecz, przedmiot firma wypłaca ekwiwalent zgodnie z zasadami prawa do odszkodowania. Ekwiwalent nie może przekroczyć zaistniałej szkody - takie ubezpieczenia są nazywane ubezpieczeniami gospodarczymi. Źródłem ich jest

scentralizowany fundusz powstały z zdecentralizowanych składek, które wpłacają ubezpieczyciele.

Ubezpieczenie polega na przekazaniu odpowiedzialności spowodowane zdarzeniem losowym w firmie ubezpieczeniowej, za co ona każe sobie płacić.

Interes ubezpieczeniowy - to stosunek, dzięki któremu ktoś może ponieść szkodę w wyniku zdarzenia losowego. Interesem może być dobro majątkowe, które w skutek zdarzenia się płaci, korzyść - którą ubezpieczony odnosi, jeśli przewidziany w umowie wypadek nie nastąpi, wartość pieniężna takiego zdarzenia oraz potrzeba zabezpieczenia się przed określonym zdarzeniem.

  1. Funkcja stymulacyjna - wyraża się poprzez pewne środki, jakie ubezpieczycie stosuje w celu polepszenia ryzyka, polegającego na zmniejszeniu stopnia zagrożenia

( np. zniżka, bo mieszkanie ma już alarm).

  1. Funkcja kontrolna - związana z nadzorem, kontrolowaniem bezpieczeństwa, jakie ubezpieczający zapewnia ubezpieczonemu (np. zatrudnienie strażnika).

  2. Funkcja redystrybucyjna, lokacyjna, fiskalna, bodźcowa, ekonomiczna, finansowa.

Zasady ubezpieczeń gospodarczych (społecznych) odpowiadają na pytania, które zadają ubezpieczyciele. Zasady te to:

    1. Zasada realności ubezpieczeniowej lub wirtualna ochrona - ubezpieczający może nie popełnić błędu ekonomicznego i prawnego, może liczyć, że strata zostanie mu wyrównana przez ubezpieczyciela zgodnie z warunkami ubezpieczenia, które zawarł, zgodnie również z możliwością upadku firmy ubezpieczeniowej lub bankructwa.

    2. Zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej - ubezpieczyciele powinni w pełni pokrywać szkodę powstałą w wyniku zdarzenia losowego.

- 2 -

Szkoda zależy od relacji sumy ubezpieczeniowej w stosunku do wartości

ubezpieczenia, oraz od tego, jakie firma ubezpieczeniowa stosuje środki, które mają na celu zmniejszenie ochrony ubezpieczeniowej.

    1. Zasada powszechności ochrony ubezpieczenia, czyli dostępności usługi ubezpieczeniowej dla wszystkich podmiotów zainteresowanych ubezpieczeniem. Zainteresowanie to należy zrozumieć w kategoriach uzasadnionego ubezpieczenia.

Usługi ubezpieczeniowe klasyfikujemy według kryterium:

      1. Przedmiot ubezpieczenia: - osobowe i majątkowe.

  1. Charakter ubezpieczenia: - publiczne i prywatne.

  2. Powstanie i cel ubezpieczenia: - prywatne i społeczne.

  3. Geneza i cel ubezpieczenia: - społeczne i gospodarcze.

  4. Według ustawy: - ubezpieczenie na życie i osobowe.

  5. Majątkowe: - mienia i odpowiedzialności cywilnej .

  6. Ze względu na funkcje prawną: - komercyjne (spółki)

- wzajemne (towarzystwa ubezpieczeń społecznych).

  1. Morskie i lądowe.

  2. Obowiązkowe i dobrowolne.

Cechy ubezpieczeń:

* gospodarczych: * społecznych:

1. Są osobowe lub majątkowe 1. Są tylko osobowe

2. Powstają na mocy umowy lub prawa 2. Powstają tylko z mocy prawa

3. Pokrycie roszczeń ubezpieczeniowych 3. Także forma pieniężna oraz świadczenia

tylko w formie pieniężnej rzeczowe np. bezpłatne leczenie, aparaty

słuchowe

4. Koszty ponosi zazwyczaj ubezpieczony 4. Koszty ponosi zazwyczaj zakład pracy

5. Pokrywają potrzeby zgłaszane przez 5. Pokrywają potrzeby określone przez

ubezpieczających ustawodawcę (prawo)

Ubezpieczenia gospodarcze

____________________I______________________

I I

Osobowe Majątkowe (majątek, mienie)

___________I__________ ___________I_____

I I I I

Życiowe Następstw nieszczęśliwych Rzeczowe Interesu majątkowego

I wypadków (NW) I (OC)

______I______ I_______________I_________________I

I I I

Na życie Renty Komunikacyjne

(ubezpieczenia majątkowe, rzeczowe,

od następstw nieszczęśliwych wypadków)

- 3 -

Metody manipulowania ryzykiem:

  1. Ubezpieczenia są sposobem manipulowania istniejącym ryzykiem, to prewencja - czyli zabezpieczaniem się przed ryzykiem ( budowanie przedmiotów niepalnych, unikanie robót ryzykownych np. na wysokościach.

  1. Samoubezpieczenie - to gromadzenie środków, rezerw w związku z prowadzona przez nie działalnością. Czasami te formy manipulowania występują jednocześnie.

  1. Transfer ryzyka - przerzucenie ryzyka na kogoś innego np. na wspólnika.

  1. Faktoring - komuś innemu oddajemy długi wobec nas, on spłaca nam wierzytelności

a sam będzie długi ściągał.

Zarzuty stawiane działalności ubezpieczeniowej:

    1. Zbyt duży koszt ochrony ubezpieczeniowej.

    2. Niepełne pokrycie ubezpieczeniowe lub jego brak - brak danych statystycznych.

    3. Ubezpieczenie wartości nowej - ubezpieczamy rzecz taka jaka jest a w razie zniszczenia rekompensata pozwala nam kupić coś nowego.

    4. Realność usługi ubezpieczeniowej - chodzi o to, czy ubezpieczycie przetrwa.

Ryzyko ubezpieczeniowe:

Ubezpieczyciele zajmują się reasekuracją. Reasekuracja polega na tym, że to Ja przejmuję ryzyko od ubezpieczonego i dalej się ubezpieczam u dalszego ubezpieczyciela, ubezpieczam się dodatkowo.

Reasekuracja: a) czynna

b) bierna

Ryzyko jest:

  1. Możliwością zabezpieczenia strat.

  2. Prawdopodobieństwem zaistnienia straty.

  3. Przedmiotem ubezpieczenia.

Źródła ryzyka:

  1. Niebezpieczeństwo - ma charakter obiektywny np. niebezpieczeństwo powodzi, pożar.

  2. Hazard - rozumiany jako zespół warunków sprzyjających powstawaniu ryzyka.

Elementy hazardu:

  1. Czynniki fizyczne - zespół obiektywnych okoliczności, które opisują sytuacje realizacji ryzyka np. dom drewniany sprzyja ryzyku, bo może spowodować pożar.

To stan niezależny od człowieka.

  1. Nonszalancja - to skłonność ubezpieczonych do zaniedbywania zasad ostrożności.

  2. Oszustwa - działania, których efektem jest wyłudzenie należnych środków od firm ubezpieczeniowych.

Kategorie niebezpieczeństwa określa się na zasadzie dopuszczalnej granicy możliwej straty, ale prawdopodobieństwo wystąpienia tej straty i jej faktyczne rozmiary są kształtowane przez pozostałe czynniki, elementy hazardu.

Skutki realizacji ryzyka:

  1. Bezpośrednie - są szybko widoczne, można je zmierzyć, ocenić, można je naprawić, zadośćuczynić poszkodowanemu.

  2. Pośrednie - mogą pojawić się w okresie późniejszym (np.. zapłata kar umownych).

- 4 -

Aspekty o skutkach ryzyka:

  1. Prawidłowe ustalenie przedmiotu, zakresu ubezpieczenia i podjecie decyzji.

  2. Rozmiar ryzyka - niekiedy strata jest niewielka, ale zostaje skumulowana na skutek okoliczności (np. pożar + susza + huragan). Następuje zdarzenie rozprzestrzeniania się przedmiotu np. susza - może się cos łatwo zapalić. Drobne straty zaczynają się kumulować.

Warunki ubezpieczalności ryzyka według kryterium:

  1. Kryterium przedstawienia ryzyka w formie pieniężnej:

    1. Finansowe.

    2. Niefinansowe.

      1. Kryterium ilościowego zasięgu skutków:

  1. Fundamentalne - dotyczą społeczeństw.

  2. Partykularne - dotyczą 1 osoby.

    1. Kryterium jakościowego zasięgu skutków:

  1. Osobowe.

  2. Majątkowe.

    1. Kryterium związane z postępem:

  1. Statyczne - niezależne od postępu - to wynik działania żywiołów.

  2. Dynamiczne - powstają pod wpływem nowych technologii, mody.

    1. Kryterium matematyczne - charakterystyka możliwych następstw:

  1. Czyste - może w nim wystąpić tylko strata.

  2. Spekulatywne - bo są następstwem realizacji, są symetryczne a ich

konsekwencją jest strata lub zysk ( np. gra hazardowa)

Nauka ubezpieczeń wypracowała pewne zasady ubezpieczalności ryzyka, czyli wzorzec oraz normy i warunki, jakie musi spełniać ryzyko, aby być ubezpieczonym:

  1. Dany typ ryzyka musi dotyczyć dużej grupy osób - ryzyko jest rozłożone. Sytuacja taka umożliwia przewidywanie prawdopodobieństwa ekonomicznych skutków strat, co umożliwia wycenę stawki i cenę tego ubezpieczenia.

  2. Zaistniałej stracie musi towarzyszyć możliwość jej pomiaru i wyrażenia w formie pieniężnej. Warunek ten jest wymagany w celu oceny zasadności roszczeń osób dotkniętych szkodą.

  3. Realizacja ryzyka jest przypadkowa (zdarzenie losowe) niezależna od woli i działań ubezpieczonego.

  4. Skutki realizacji ryzyka nie mogą mieć charakteru katastraty. W praktyce ubezpieczeń często odbiega się od tych kryteriów np. ryzyko wyłączenia.

Umowa ubezpieczenia i stosunek ubezpieczenia:

  1. Aby ubezpieczenie mogło funkcjonować muszą być dwa podmioty:

    1. Ubezpieczony.

    2. Ubezpieczający.

Bazą ubezpieczenia jest zawarcie umowy ubezpieczenia. Źródłem umowy ubezpieczeniowej jest stosunek cywilno-prawny. Nazywamy go stosunkiem ubezpieczenia.

Strony umowy ubezpieczeniowej są dwie a podmiotów może być więcej - max. 4.

Rodzaje ubezpieczeń:

  1. Obowiązkowe - obowiązek ubezpieczenia.

  2. Ustawowe.

Powstały one niezależne od zawartej umowy.

- 5 -

* Na gruncie prawnym nie ma obowiązku ubezpieczenia, są tylko umowy. Jeśli nie ma umowy - to nie ma tez stosunku ubezpieczeniowego.

* W umowie ubezpieczeniowej mogą wystąpić inne osoby: ubezpieczony, który często tez jest ubezpieczającym oraz uposażony, który otrzymuje świadczenie na wypadek śmierci

* Można ubezpieczyć mienie innej osoby.

Podmioty umowy ubezpieczeniowej: Podmioty stosunku ubezpieczeniowego:

  1. Ubezpieczający 1. Ubezpieczający

  2. Ubezpieczyciel 2. Ubezpieczyciel

3. Ubezpieczony

4. Uposażony

Wartość ubezpieczeniowa:

To ustalona przez ubezpieczającego i firmę ubezpieczeniową wartość przedmiotu ubezpieczenia. Wartość ta powinna odpowiadać rzeczywistej wartości rynkowej ubezpieczonego mienia. Jej prawidłowe oszacowanie rzutuje na wielkość odszkodowania. Jej wartość stanowi górną granicę odszkodowania. Wycena może być oparta na cenie nabycia mienia lub na podstawie cenników opracowanych przez firmę ubezpieczeniową, zatwierdzonych przez odpowiednie organy oraz przez taksy, czyli ocenę rzeczoznawców.

Wartość ubezpieczenia w trakcie ubezpieczenia może ulegać zmianie. W chwili wypadku może być inna niż w umowie. Na końcu ubezpieczenia następuje ocena prawidłowości wartości oszacowanej i jej nowelizacji.

Suma ubezpieczenia:

Jest to określona kwota pieniężna, na jaką zawarto umowę ubezpieczeniową. Stanowi górną granicę odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej i jest podstawą do naliczenia wysokości składki. Jeśli nie było żadnych klauzul w umowie, to ubezpieczyciel odpowiada do wysokości sumy za każdy wypadek, jaki będzie miał miejsce w okresie ubezpieczenia niezależnie od możliwości jej wyczerpania.

W ubezpieczeniu majątkowym

Podstawą naliczenia wysokości sumy ubezpieczeniowej jest wartość ubezpieczonego mienia czyli wartość ubezpieczeniowa.

W ubezpieczeniach dobrowolnych - wartość tej sumy podaje ubezpieczający,

W ubezpieczeniach obowiązkowych - wartość sumy podaje ubezpieczycie,

W ubezpieczeniach osobowych - wartość sumy deklaruje sam ubezpieczający.

Zadaniem ubezpieczającego - nie jest wyłącznie wybór systemu stosowania sumy ubezpieczeniowej, lecz tez wskazanie oczekiwanych poziomów jej wysokości. Należy uwzględnić rodzaj, rozmiar i częstotliwość występowania sumy do wyczerpania. Klient powinien zastrzec w umowie możliwość jej uzupełnienia ( tzw. doubezpieczenie) w chwili, gdy nie pokrywa ona dalszych jej strat ( do wysokości jej strat).

W ubezpieczeniach mienia - decyzje klienta, co do wysokości sumy ubezpieczeniowej, poziomu ubezpieczenia i systemu stosowania mogą mieć także inne warianty. W przypadku sumy ubezpieczenia - ubezpieczający może stosować inne środki, które nie oddziaływując na system jej stosowania wpływają na urealnienie jej wysokości lub likwidują konieczność doubezpieczenia w przypadku wzrostu wartości mienia.

Te inne środki to: klauzula inflacyjna, klauzula inwestycyjna

- 6 -

Klauzula inflacyjna

Ubezpieczeniu podlega wartość rzeczywista mienia wraz z jej hipotetycznym zwiększeniem

o współczynnik inflacji.

Klauzula inwestycyjna

Ubezpieczeniu podlega wartość rzeczywista mienia wraz z jej zwiększeniem o wartość przewidywanych nakładów inwestycyjnych. Stosowanie tej klauzuli i jej rozliczanie odbywa się na podobnych zasadach jak w przypadku stosowania klauzuli inflacyjnej. Różnicą jest to, że ubezpieczający nie musi zwiększać sumy ubezpieczeniowej, lecz klauzula ta może dotyczyć tylko wyodrębnionej grupy mienia, której dotyczy inwestycja.

Systemy odpowiedzialności ubezpieczeniowej:

To formuła zastosowana w umowie ubezpieczeniowej, która opiera się na relacjach wartości

i sumy ubezpieczenia i jest jednym z czynników decydujących o stopniu odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej za szkodę. Ta relacja sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczenia może mieć 3 warianty:

Nadubezpieczenie - występuje, gdy suma jest wyższa od wartości ubezpieczenia ( składka jest ustalana od sumy ubezpieczenia). Otrzymujemy wówczas równowartość szkody.

Ubezpieczenie w pełnej wartości - występuje, gdy suma jest równa wartości ubezpieczenia.

Otrzymujemy równowartość szkody.

Podubezpieczenia (niedoubezpieczenia) - suma jest niższa od wartości ubezpieczenia.

Otrzymujemy proporcjonalnie niższe odszkodowanie.

System odpowiedzialności na 1 ryzyko:

Polega na tym, że firma ubezpieczeniowa wypłaca odszkodowanie tylko do takiej wartości faktycznej szkody, w jakiej pozostaje suma ubezpieczenia do wartości ubezpieczenia.

Ponowne rozpatrzenie relacji sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczenia pozwala wyróżnić kilka możliwych sytuacji cechujących ten system ze względu na wysokość odszkodowania. A więc:

  1. W przypadku nadubezpieczenia - otrzymujemy równowartość szkody.

  2. W przypadku równej wartości - otrzymujemy równowartość szkody.

  3. W przypadku podubezpieczenia - otrzymujemy odszkodowanie proporcjonalnie niższe niż wartość szkody.

Cechy obniżające stopień odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej to tzw. zawarte w umowie ubezpieczeniowej rozwiązania, które kwotowo lub procentowo ograniczają stopień odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej za szkodę i one mają funkcję stymulującą ubezpieczenia.

Franszyza integralna - zwalnia firmę ubezpieczeniową z wypłacania odszkodowania, gdy szkoda nie przekracza określonej kwoty lub ułamka czy procentu sumy ubezpieczenia lub wartości ubezpieczenia.

Gdy szkoda przekroczy te granicę, firma ubezpieczeniowa wypłaca wartość odszkodowania, czyli tak jakby franszyzy nie było. Celem franszyzy jest uniknięcie postępowania odszkodowania dla drobnicy.

Franszyza redukcyjna - polega na obniżeniu każdego odszkodowania o określona kwotę lub procent lub ułamek niezależnie od wartości szkody. Dotyczy to ubezpieczenia towarów.

- 7 -

Udział własny ubezpieczającego w szkodzie:

Polega na tym, że warunki ubezpieczenia z góry wyłączają określoną część ryzyka

z odpowiedzialności firmę ubezpieczeniową i pozostawiają na ryzyko ubezpieczającego. Udział własny może być ustalony procentowo lub kwotowo. Powinien tez pełnić funkcję prewencyjną oraz motywować ubezpieczającego, aby nie był zainteresowany zaistnieniem szkody.

Próba kształtowania tych rodzajów odpowiedzialności odbywa się z korelacją wysokości składki. Ubezpieczający powinien minimalizować łączny koszt ubezpieczenia, który będzie sumą wysokości składki i ewentualnymi potencjalnymi stratami.

Ubezpieczenia gospodarcze

02.10.2005 r.

Prof. dr hab. Henryk Goik

Wykład 2

Odszkodowanie i świadczenia ubezpieczeniowe: dotyczą ubezpieczeń majątkowych

a nie osobowych

To wypłata odszkodowania. Wypłaca je firma ubezpieczeniowa. Wypłacenie następuje pod warunkiem zaistnienia zdarzenia losowego.

W przypadku ubezpieczenia majątkowego - występuje odszkodowanie

W przypadku ubezpieczenia osobowego - występuje świadczenie

Wysokie odszkodowanie zależne jest od:

  1. Składki ubezpieczeniowej.

  2. Sumy ubezpieczeniowej.

  3. Systemu odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej.

  4. Okoliczności wyłączenia prawa do odszkodowania.

  5. Okoliczności, które powodują zmniejszenie wysokości odszkodowania.

  6. Wartości ubezpieczeniowej.

Składka ubezpieczeniowa:

    1. Wysokość składki jest zależna od sumy ubezpieczenia.

Sposób liczenia składki i jej wielkość dla ubezpieczeń indywidualnych są określone

w postanowieniach dotyczących taryf, które w ubezpieczeniach dobrowolnych

i obowiązkowych ustalają firmy ubezpieczeniowe.

W taryfach znajdują się:

  1. Zbiory stóp składek odpowiadające rodzajom ryzyka.

  2. Wysokość rabatów i bonusów dla ubezpieczających - odlicza się je od składki (zachowanie warunków bezpieczeństwa).

  3. Wysokość dodatków - malusów - dolicza się je do składki, jeśli ryzyko jest większe od przeciętnego.

  4. Sposoby obliczania składki za ubezpieczenia krótkoterminowe

(bezp. krótkoterminowe to takie, które są mniejsze niż 1 rok).

Umowa ubezpieczeniowa:

Ustawa z dnia 22.05.2003 r. ( Dz.U. Nr 124, poz. 1151)

Weszła w życie 01.01.2004 r.

Zawiera:

    1. Ubezpieczenia obowiązkowe.

    2. Fundusz gwarancyjny.

    3. Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych.

    4. Pośrednictwo ubezpieczeniowe.

    5. Nadzór ubezpieczeń emerytalnych i o rzeczniku ubezpieczeniowym.

Ubezpieczenia - Księga III KC, tytuł 27 „Umowa ubezpieczeniowa”. Składa się z 3 działów:

      1. Przepisy ogólne.

      2. Przepisy ubezpieczeń majątkowych.

      3. Przepisy ubezpieczeń osobowych.

- 2 -

Umowa ubezpieczeniowa - jest umową, gdzie zakład ubezpieczeniowy zobowiązany jest spełnić świadczenie we razie zajścia w umowie wypadku,

a ubezpieczający ma zapłacić składkę.

Nie każde zdarzenie jest wypadkiem. Zdarzenie jest wypadkiem, jeśli jest ubezpieczenie.

Świadczeniem, do którego jest zobowiązany zakład ubezpieczeniowy jest zapłata odszkodowania (przy ubezpieczeniach majątkowych).

Przy ubezpieczeniach osobowych- świadczeniem będzie umówiona suma pieniężna, renta lub

też inne świadczenie w razie zajścia wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Przepisy zawarte w KC nie stosujemy do renty z tytułu ubezpieczenia.

Umowa ubezpieczenia dotyczy okoliczności i zdarzeń, które mogą nastąpić.

Ubezpieczenia gospodarcze

08.10.2005 r.

Prof. dr hab. Henryk Goik

Wykład 3

Regulacja cywilno-prawna.

Ubezpieczenia majątkowe - art. 21 KC występują w postaci:

  1. Ubezpieczenia mienia (interes, przedmiot, rzecz, która nadaje się do ubezpieczenia

i którą ubezpieczający chce ubezpieczyć.

  1. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej - ubezpieczycie ubezpiecza od odpowiedzialności cywilnej - ochrona sprawcy, ale też i poszkodowanego.

Zawarcie umowy ubezpieczenia od szkody - jaką może wyrządzić osoba trzecia - art. 822

    1. Umowa obejmuje szkody będące następstwem w czasie jej trwania.

    2. Ten, kto jest poszkodowany może dochodzić roszczenia bezpośrednio od zakładu ubezpieczeniowego - § 4.

    3. W przypadku, gdy ubezpieczenie mienia zmienia właściciela - prawa i obowiązki przechodzą na nowego właściciela - następuje kontynuacja stosunku ubezpieczeniowego (dotyczy nieruchomości).

    4. Przy rzeczach ruchomych - zmiana właściciela powoduje rozwiązanie umowy ubezpieczeniowej.

    5. Suma ubezpieczeniowa jest górną granicą odpowiedzialności zakładu ubezpieczeniowego - art.824.

    6. W przypadku, gdy wartość mienia się zmniejszy, ubezpieczający może żądać zmniejszenia sumy ubezpieczenia, czyli dalej zmniejszenia składki ubezpieczenia.

    7. Wielkość odszkodowania nie może być większa od poniesionej szkody, chyba, że ubezpieczający i zakład ubezpieczeniowy umówią się inaczej.

    8. Jeżeli ten sam przedmiot ubezpieczenia jest ubezpieczony w 2-ch lub więcej zakładach

i suma ewentualnych kwot odszkodowań przewyższa wartość mienia, wówczas zakłady

wypłacają tylko kwotę równą wartości mienia (nie więcej), każdy proporcjonalnie do

zawartej umowy.

Na treść stosunku cywilno-prawnego składają się:

Prawa i obowiązki dodatkowe w ogólnych warunkach ubezpieczeń:

        1. W chwili zawarcia umowy ubezpieczeniowej

        2. W trakcie trwania stosunku ubezpieczeniowego

        3. Z chwilą zaistnienia wypadku ubezpieczeniowego

- art. 828 - roszczenie regresowe.

- 2 -

Ubezpieczenia osobowe - może w szczególności dotyczyć:

  1. Ubezpieczenia na życie.

  2. Na wypadek śmierci.

  3. Nieszczęśliwego wypadku (NW).

Ubezpieczający może wypowiedzieć umowę w każdym czasie przy zachowaniu umówionego terminu. Ubezpieczenia osobowe są mniej sformalizowane niż ubezpieczenia mienia. Ubezpieczony może zmienić lub odwołać zastrzeżenie w każdym czasie.

Umowy ubezpieczeniowe:

System prawa ubezpieczeń gospodarczych opisują przepisy zawarte w:

  1. KC - przepisy cywilno-prawne.

  2. Kodeksie Morskim.

  3. Pakiecie Ustaw dotyczących ubezpieczeń:

i ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnym” polskim biurze ubezpieczycieli

komunikacyjnych.

Przepisy o regulacji adm. - prawnej, karnej, finansowej zawierają też

przepisy cywilno-prawne.

Zawiera przepis prawa prywatnego.

Zasady i formy prowadzenia działalności ubezpieczeniowej:

Jest to forma działalności gospodarczej - art.3 ustawy o ubezpieczeniu.

Rozumie się przez to wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych

z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek wystąpienia zdarzeń losowych.

Grupa czynności ubezpieczeniowych została podzielona na:

  1. Czynności wykonywane przez zakład ubezpieczeniowy.

  2. Czynności, które zakłady ubezpieczeniowe mogą zlecać innym podmiotom.

(Komisja Nadzoru Ubezpieczeń Funduszy Emerytalnych) - określa ona wymogi formalne podmiotom, które taki wniosek chcą złożyć.

Zadaniem KNUIFE oprócz wydawania zezwoleń jest również kontrola działalności i stanu

majątkowego zakładu ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych oraz funduszy

i towarzystw emerytalnych.

- 3 -

z umów ubezpieczenia, a także członków funduszy emerytalnych i uczestników

pracowniczych programów emerytalnych.

Rzecznika powołuje Prezes Rady Ministrów na okres 4 lat, na wspólny wniosek Ministra właściwego ds. instytucji finansowej i Ministra ds. zabezpieczenia społecznego. Rzecznik ubezpieczeniowy ma osobowość prawną. Odmowę osób ubezpieczonych mają na celu pewne przepisy, które przewidują, że zakład ubezpieczeniowy nie może wykonywać innej

Działalności, poza ubezpieczeniową i bezpośrednio z nią związaną. Zakład ubezpieczeniowy nie może prowadzić jednocześnie działalności w dziale ubezpieczeń na życie i w dziale ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Ubezpieczenia na życie są same dla siebie.

Forma prowadzenia działalności ubezpieczeniowej jest możliwa w 2 postaciach:

  1. Jako spółka akcyjna

  2. Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych.

5 lat stażu na stanowiskach kierowniczych. W instytucjach finansowych 2 członków

zarządu musi być zatwierdzonych przez KNUIFE w formie decyzji administracyjnej.

Członkami organów zarządzających nie mogą być osoby wchodzące w skład organów

zarządzających innych instytucji finansowych.

Ubezpieczeniowe spółki akcyjne -zwykłe spółki akcyjne unormowane kodeksem spółek handlowych z pewnymi odrębnościami określonymi w innych ustawach ubezpieczeniowych np. wymóg zatwierdzenia statutu spółki przed zarejestrowaniem w KNUIFE, zmiana siedzib firm, zmiana nazwy, podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego, tworzenie funduszy rezerw technicznych, ubezpieczeniowych, które wchodzą w ciężar kosztów, zmiany zasad reprezentacji spółki, gospodarowania majątkiem. Istotne znaczenie dla Ubezpieczeniowych Spółek Akcyjnych maja przepisy wyznaczające minimalny kapitał zakładowy - nie może on być wyższy niż najwyższa minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego wymaganego dla grup ubezpieczeń, w których ten zakład posiada uprawnienia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej. Przepis ten określa Minister d/s instytucji finansowej.

Kapitał zakładowy Ubezpieczeniowych Spółek Akcyjnych powinien zostać pokryty wkładem pieniężnym w całości przed zarejestrowaniem w KRS (Krajowym Rejestrze Sądowym). Środki te nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki, nie mogą też być obciążone.

Akcje Ubezpieczeniowych Spółek Akcyjnych mogą być wyłącznie imienne z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu przez Komisję Papierów Wartościowych. Ustawa ta reglamentuje obrót akcjami U.S.A. Zbycie akcji imiennych wymaga zgody KNUIFE w ciągu 12 miesięcy od wpisu do KRS. Takie uregulowanie jest sposobem nabycia pakietów znaczących tej spółki.

Ubezpieczenia gospodarcze

22.10.2005 r.

Prof. dr hab. Henryk Goik

Wykład 4

  1. Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych:

    1. Są rodzajem podmiotów, które są nieregulowane w ustawie.

    2. To Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który ubezpiecza członków na zasadzie wzajemności. Jest przeciwstawny komercyjnym regułom.

    3. Umowę ubezpieczeniową zawiera członek.

    4. Wysokość składek płaconych przez członków towarzystwa nie jest stała. Zależy od poziomu szkodliwości w danej grupie ubezpieczeń. Jeśli poziom jest wyższy od zakładanego, wówczas ubezpieczający ma dopłatę. Jeśli poziom jest niższy od zakładanego, wówczas zysk wraca do członków w postaci częściowej obniżki składki ubezpieczeniowej na następny okres. Taka zasada wzajemności może występować w stosunku do ogółu członków lub w poszczególnych związkach zależności działających w jego ramach. Art.44 KC to wyjątek - w zasadzie wzajemności mogą się ubezpieczać nie członkowie. Osoby te nie mogą być zobowiązanie do pokrywania straty

w towarzystwie poprzez wnoszenie składki ubezpieczeniowej. Składki te nie mogą

przekraczać 10 % składki zebranej od towarzystwa.

Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych:

      1. Ma osobowość prawną.

      2. Jest wpisane do rejestru.

      3. Przypomina spółki akcyjne.

      4. Statut określa zasady uzyskiwania członkostwa w systemie świadczeń członków towarzystwa.

      5. Kapitał zakładowy nie może być niższy niż najwyższy min. Kapitału gwarancyjnego,

w których towarzystwo prowadzi działalność.

      1. Najwyższą władzą jest walne zgromadzenie członków.

      2. TUW ma ograniczony zakres działania ze względu na małą ilość członków - są uznawane za małe Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych.

      3. Mają ograniczenia - nie mogą dokonywać reasekuracji czynnej, nie muszą tworzyć kapitału zapasowego.

Główny Oddział Zagranicznego Zakładu Ubezpieczeń:

  1. Działalność mogą podejmować zagraniczne zakłady na zasadzie wzajemności.

  2. Główny Oddział podlega wpisowi do krajowego rejestru sądowego (KRS).

  3. Nie ma osobowości prawnej - art.331 KC.

  4. Może nabywać prawa i nawiązywać zobowiązania.

  5. Może być pozywany i zacząć pozywać.

  6. Za jego zobowiązania odpowiada Zagraniczny Zakład Ubezpieczeń.

  7. Wykonywanie działalność za pomocą tego zagranicznego oddziału.

  8. Głównym oddziałem kieruje dyrektor - może on ponosić odpowiedzialność wobec wierzycieli oddziału za szkodę spowodowaną niedopełnieniem obowiązków przewidzianych na wypadek zaistniałego cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności społecznej przez Zagraniczny Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

  9. Za zobowiązania jednostki ponoszą odpowiedzialność członkowie jednostki organizacyjnej - art. 33 § 2 KC.

  10. Odpowiedzialność powstaje, gdy jednostka jest niewypłacalna.

- 2 -

Ubezpieczenia obowiązkowe:

  1. Decyzję podejmują osoby zainteresowane w ramach zasady swobody umów (czy zawieramy umowę czy nie), co do treści, podmiotu i formy.

  2. Nie mamy ubezpieczeń ustawowych.

  3. Ubezpieczenie obowiązkowe, co do zasady - art.3 KC stanowi OC podmiotu lub ubezpieczenia mienia, jeśli ustawa lub ratyfikowane umowy międzynarodowe ubezpieczenia od:

i innych zdarzeń losowych.