USTRÓJ ORGANÓW OCHRONY PRAWNEJ

1. POJĘCIE I FUNKCJE OCHRONY PRAWNEJ (wykład)

OCHRONA PRAWNA - stała i zorganizowana działalność, która jest podejmowana dla ochrony prawa, dla ochrony porządku prawnego, praworządności (strzeżenie, zabezpieczenie interesów społecznych)

Funkcje OP:

1)z punktu widzenia przedmiotu OP

2)z punktu widzenia celów OP

Ad1. - f. ochrony interesu społecz. Jeśli przedmiotem ochrony jest prawo w znaczeniu przedmiotowym czyli zespół przepisów obowiązujących w danym państwie

- f. ochrony interesu indywidualnego jeśli przedmiotem OP SA prawa podmiotowe przysługujące jednostce.

Ad2. - f. prewencyjna - to zapobieganie naruszania prawa w przyszłości. To profilaktyka w dziedzinie prawa 3 sytuacje:

a)doszlo już do naruszenia prawa ale chodzi o niedopuszczenie takich naruszeń w przyszłości

b)nie doszlo jeszcze do naruszenia prawa ale zachodzi stan zagrożenia realizacji określonych uprawnień

c)nie doszlo jeszcze do naruszenia prawa nie wystepuje sta zagrozenia ale codzi o maxymalne zabezpiecz interesu danej osoby w przyszlosci

2 rodzaje prewencji : OGÓLNA i INDYWIDUALNA

PO-zapobieganie naruszaniu prawa przez wszystkich których może to dotyczyć

PI-zapobieganie naruszaniu prawa przez konkretna osobe

- f. represyjna - zastosowanie sankcji z tytułu zachowania niezgodnego z prawem

2. RODZAJE OCHRONY PRAWNEJ (wykład)

A) ROZSTRZYGANIE - inaczej orzekanie, to załatwianie sytuacji konfliktowych poprzez wydanie wiążącej i stanowczej decyzji co do sposobu załatwienia tego konfliktu. Jest zawsze tam gdzie konflikt- decyzja nie może być wymuszona przez organy państwowe, jest dla stron wiążąca)

B) DZIAŁALNOŚĆ POJEDNAWCZA - nakłanianie do zakończenia sporu, do porozumienia stron, do zawarcia ugody; niektóre organy (np. mediatorzy) mają funkcje pojednawcza, ale nie mogą rozstrzygać

• pośrednictwo / mediacja - działalność jakiegokolwiek podmiotu trzeciego neutralnego i bezstronnego, polegająca na wywieraniu wpływu na strony, co do ugodowego załatwinia konfliktu i na stwarzaniu im odpowiednich warunków w tym kierunku -mediator pośredni

• koncyliacja - działalność specjalnie do tego celu powołanego organu, polegająca na opracowaniu propozycji rozstrzygnięcia konfliktu i przedst jej strona konfliktu, obraduje bez kontaktu ze stronami

C) KONTROLA PRZESTRZEGANIA PRAWA/kontrola legalności - badanie prawidłowości działalności innych organów co do zgodności z prawem, wystąpienie z wnioskiem do odpowiednich organów o zastosowanie pewnych środków na wypadek naruszenia prawa

ZAKRES KONTROLI:

• nieograniczony - przedmiotem kontroli mogą być wszystkie normy / podmioty

• ograniczony - przedmiotem kontroli mogą być niektóre normy / podmioty

ETAPY KONTROLI LEGALNOŚCI:

1. Badanie - kontrola sensu stricte

2. Określenie / wyciągnięcie konsekwencji wynikających z naruszenia prawa

3. C) POMOC PRAWNA - udzielanie podmiotom stosunku prawnego pomocy prawnej (porad i opinii prawnych) lub podejmowanie środków mających zabezpieczyć interesy podmiotu stosunku prawnego na przyszłość

3. POJĘCIE, CECHY I RODZAJE ORGANÓW OCHRONY PRAWNEJ (wykład)

ORGANY OCHRONY PRAWNEJ - są to org specjalnie powołanie do wykonywania ochrony prawnej i specjalnie z tego punktu widzenia zorganizowane

CECHY

-odrebnosc organizacyjna-stanowi samodzielne jednostki organizacyjne które nie są częścią składową jakichkolwiek org państwowych i nie są podporządkowane innym rodzajowo org OP lub innym org państwowych

-odrębność funkcjonalna- org OP nie pełnią funkcji zarządzających natomiast org zarządzające nie mogą ograniczac ich kompetencji

RODZAJE

1. 1)org rozstrzygajce-sady i trybunały(TK TS TM-ETS, org quasi sadowe(prawie) kwazi(- zajmują się rozstrzyganiem, nie mają cech organów sądowych (najczęściej nie są niezawisłe)-izby morskie,sady polubowne

- powszechne => rejonowe, okręgowe, apelacyjne

- szczególne => administracyjne => wojewódzkie sądy administracyjne,NSA i sądy wojskowe

- Sąd Najwyższy

2)org pojednawstwa-instytucje lub osoba godna zaufania w sprawach karnych

3)org kontroli przestrzegania prawa-prokuratura RPO

4)org pomocy prawnej-adwokatura, radcowie prawni, notariat

4. SĄDY I TRYBUNAŁY - ODRĘBNOŚCI I CECHY (wykład)

Art. 173 Konstytucji

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.

Trójpodział władz -równoprawnośc,niezależność wyposazona w hamulce-hamujące się nawzajem

SiT stanowią odrębny pion władzy państwowej niepodporządkowany innym władzą

Hamulce:

-sady orzekaja na podstawie ustaw(uchwalonych przez parlament)

-prezydent RP powołuje sędziów(hamulec ze strony władzy wyk)

-nadzór adm nad działalnością sadow należy do ministra sprawiedliwości

Różnice miedzy S a T

T nie są sadami tak mowi konstytucja

S-definicja materialna i formalna

DM-o sadzie w znaczeniu mater można mowic wtedy gdy lacznie spełnione są 3 warunki:

-to org powolany do sprawowania wymiar sprawiedliwości

-to org uprawniony do orzekania w imieniu panstwa

-spełnia ustrojowe i procesowe gwarancje prawidłowego orzekania: niezawisłość w zakresie orzekania, jawność postepowania, procesowa forma postępowania umożliwiająca nalezyta ocrone praw i interesu uczestnikow tego postepowania

DF-sadem jest każdy organ który jest nazwany sadem przez obowiązujące przepisy.w df nie maja znaczenia cechy sadu np. sady koleżeńskie

TK (kpc) TS (kpk)

-niezawislosc,jawność,procesowa forma postepowania- TS TK

-kontrola nad konstytucyjnością prawa TK

można wyciągnąć wniosek, że jedynie sądy uznane są za organy wymiaru sprawiedliwości, trybunały zaś, mimo iż orzekają w formie wyroków, takimi organami nie są. Wniosek taki byłby jednak zbyt pochopny, w działalności Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu dostrzec można wiele elementów wymierzania sprawiedliwości, a połączenie sądów i trybunałów w jednym rozdziale ma swój głęboki sens, wyrażający się między innymi w dążeniach ustawodawcy konstytucyjnego do wzmocnienia władzy sądowniczej. Odrębne traktowanie natomiast tak sądów, jak i trybunałów wynika ze specyfiki funkcji jednych i drugich.

TK- 3 cele ochrony konstytucji:

-osiągniecie równowagi pomiedzy wladza wyk a ustawodawcza

-wzmocnienie roli konsty w ramac stanowienia i stosowania prawa

-wzmocnienie poszanowania praw i wolnosci obywatelskic zapisanych w konst.

5. MODELE KONSTYTUCYJNOŚCI PRAWA (wykład)

A) WEWNĄTRZPARLAMENTARNY - kontroli konstytucyjności aktów prawnych dokonuje parlament, obowiązek spoczywa na całym parlamencie i na jego organach oraz na podmiotach posiadających inicjatywę ustawodawczą. Respektowany powinien być w państwac których nie ma parlamentu

B) POZAPARLAMENTARNY

1. AMERYKAŃSKI - USA, Japonia, Szwajcaria. kontroli konstytucyjności ustaw dokonuje sąd powszechny, uczestnicy procesu podnoszą zarzut niekonstytucyjności aktów prawnych. Jest związany z orzekaniem w konkretnej sprawie

2. EUROPEJSKI - polska Niemcy, Turcja cechy itd. kontrolę konstytucyjności ustaw sprawuje specjalnie do tego powołany organ wyposażony w prawo kontroli konstytucyjności ustaw

6. SKŁAD TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO 1.08.1997 ust o TK (wykład)

Art. 194 Konstytucji

1. Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny.

2. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Art. 5 u. TK.

1. W skład Trybunału wchodzi piętnastu sędziów Trybunału.

2. Sędziego Trybunału wybiera Sejm na 9 lat.

3. Sędzią Trybunału może być osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego.

4. Kandydatów na stanowisko sędziego Trybunału przedstawia co najmniej 50 posłów lub Prezydium Sejmu. Uchwała Sejmu w sprawie wyboru sędziego Trybunału zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.

5. Osoba wybrana na stanowisko sędziego Trybunału składa wobec Prezydenta Rzeczypospolitej ślubowanie następującej treści:

“Ślubuję uroczyście przy wykonywaniu powierzonych mi obowiązków sędziego Trybunału Konstytucyjnego służyć wiernie Narodowi, stać na straży Konstytucji, a powierzone mi obowiązki wypełniać bezstronnie i z najwyższą starannością.”

Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania “Tak mi dopomóż Bóg”.

6. Odmowa złożenia ślubowania jest równoznaczna ze zrzeczeniem się stanowiska sędziego Trybunału.

7. KOMPETENECJE TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO (wykład)

Wyrówna się 3 zasadnicze sfer działania TK:

• kontrola konstytucyjności prawa

Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:

   1)  zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

2. zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja

wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

3. zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z

Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

• orzeka o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,

• orzeka w sprawach skargi konstytucyjnej

• Trybunał Konstytucyjny rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi

konstytucyjnymi organami państwa.

-spór o właściwość-w formie pozytywnej-istnieje org właściwy

-w formie negatywnej-żaden org nie uznaje się za wlasciwy

2. Trybunał na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodność z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem oraz umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją.

3. Trybunał na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej, gdy Prezydent nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Trybunał powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.

8. INICJOWANIE POSTĘPOWANIA PRZED TRYBUNAŁEM KONSTYTUCYJNYM

1. Z wnioskiem w sprawach których TK orzeka, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą:

1) Prezydent Rzeczypospolitej, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich,

2) Krajowa Rada Sądownictwa,

3) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego,

4) ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych,

5) kościoły i inne związki wyznaniowe,

6) podmioty określone w art. 79 w zakresie w nim wskazanym.

2. Podmioty,mogą wystąpić z takim wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.

Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

9. MOC WIĄŻĄCA ORZECZEŃ TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO (wykład)

1. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i wiążącą i są ostateczne i żaden org nie może uchylic lub podważyc orzeczeń TK

2. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

3. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

4. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

5. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością głosów.

1. W okresie 2 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją ustaw uchwalonych przed dniem jej wejścia w życie nie są ostateczne i podlegają rozpatrzeniu przez Sejm, który może odrzucić orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego większością 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Nie dotyczy to orzeczeń wydanych w następstwie pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego.

10. SKARGA KONSTYTUCYJNA (wykład)

SK-to srodek ochrony praw i wolności obywatelskiej, ochrony swobod obywatelskich, zapewnia prawidlowa realizacje swobod obywatl

1. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.

SK nie słuzy nie przysluguje:

-przyznaniu cudzoziemcowi statutu uchodzcy

-przyznaniu prawa azylu

SK ma charakter wyjatkowy a nie powszechny bo nie każdy ma uprawnienie do wniesienia skargi, kazd może ale nie każdy ma upraw

To skarga na przepis prawa a nie na wyrok sadowy

PROCEDURA ROZPATRYWANIA SKARGI KONSTYTUCYJNEJ:

1. Ostateczny wyrok / decyzja

2. Złożenie skargi konstytucyjnej

• podlega opłacie

• określenie aktu będącego podstawą wyroku

• określenie jakie konstytucyjne wolności i prawa zostały naruszone

• uzasadnienie

• dołączenie ostatecznego wyroku

• sporządzona przez adwokata / radcę prawnego (przymus adwokacko - radcowski)

3. Wstępne badanie skargi

• stwierdzenie, że wnoszący skargę nie dopełnił wymogów formalnych - wezwanie do uzupełnienia braków w określonym terminie

• stwierdzenie oczywistej bezzasadności skargi lub nie uzupełnienia braków w określonym terminie - odmowa nadanie biegu procedurze

• zawieszenie / wstrzymanie wykonania wyroku / decyzji, gdy doszło do nieodwracalnych szkód, gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub skarżącego

4. Rozprawa - badanie konstytucyjności

• stwierdzenie o zgodności z konstytucją

lub

• stwierdzenie o niezgodności z konstytucją

11. POJĘCIE I GENEZA ODPOWIEDZIALNOŚCI KONSTYTUCYJNEJ (wykład)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA - uprawnienie Parlamentu do oskarżenia podmiotów wskazanych w Konstytucji o naruszenie przepisów Konstytucji lub ustaw; oskarżenie przed wyższą izbą Parlamentu, która sądzi oskarżonego, przez izbę niższą lub przez specjalny trybunał

3 modele orzekania o opow. Konstytuc:

-orzeka o tym TK - Niemcy Austria wlochy

-orzeka o tym sad najwyższy- Hiszpania Portugalia

-orzeka o tym specjalnie wyodrębniony trybunal - polska francja

12. SKŁAD I KADENCJA TRYBUNAŁU STANU (wykład)

1. Trybunał Stanu składa się z przewodniczącego, 2 zastępców przewodniczącego i 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu. Zastępcy przewodniczącego Trybunału oraz co najmniej połowa członków Trybunału Stanu powinni mieć kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego.

2. Przewodniczącym Trybunału Stanu jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

3. Członkowie Trybunału Stanu w sprawowaniu funkcji sędziego Trybunału Stanu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

Sędzią Trybunału Stanu może być tylko obywatel RP posiadający pełne prawa publiczne / cywilne, nie karany sądownie, nie zatrudniony w organach administracji rządowej.

13. KOMPETENCJE TRYBUNAŁU STANU (wykład)

Orzeka o 2 rodzajach odpowiedzial-kons i karnej

Ok.-to odp za delikt konstytucyjny-jest to czyn który spelnia łacznie 4 cechy:

-stanowi naruszenie konstytucji lub ustaw

-nie jest przestępstwem

-zostal popełniony w zakresie urzędowania danej osoby lub w związku z zajmowanym stanowiskiem

-ma charakter umysln lub nieumyslny

odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą: Prezydent Rzeczypospolitej, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem, oraz Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.,ponoszą również posłowie i senatorowie w takim zakresie w jakim naruszyli zakaz prowadzenia dziala gosp polaczonej z osiaganiem korzyści z majatku skarbu panstwa lub majatku samorz terytor

Rodzaje kar orzekanych przez Trybunał Stanu określa ustawa.

Art. 2 u. TS.

1. Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji, ustawy, za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.

2. W okresie sprawowania urzędu Prezydenta nie biegnie przedawnienie karalności przestępstw lub przestępstw skarbowych, za które osoba sprawująca ten urząd nie została postawiona w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, którzy tymczasowo wykonują obowiązki Prezydenta.

4. Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.

4a. Jeżeli przeciwko osobom, o których mowa w ust. 4, wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, prokurator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym Marszałka Sejmu.

5. Prezydent i członkowie RM mogą być pociągnięte do odpowiedzialności karnej przed Trybunałem Stanu za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jeżeli w uchwale Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej tych osób łączne pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uznano za celowe. W takim przypadku Trybunał Stanu przejmuje do łącznego rozpoznania sprawę, która toczy się już przed sądem.

Art. 3 u. TS.

Odpowiedzialność konstytucyjna obejmuje czyny, którymi osoby wymienione w art. 1 ust. 1, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, chociażby nieumyślnie, naruszyły Konstytucję lub ustawę.

Prezydent odpowiada za przestępstwa wyłącznie przed Trybunałem Stanu (jedyny organ, przed którym prezydent ponosi odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa)

członkowie Rządu odpowiadają przed Trybunałem Stanu za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem

14. KARY ORZEKANE PRZEZ TRYBUNAŁ STANU (wykład)

1. Za delikt konstytucyjny Trybunał Stanu wymierza łącznie lub osobno następujące kary:

1) utratę czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach Prezydenta, w wyborach do Sejmu i do Senatu, w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu terytorialnego,

2) zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i w organizacjach społecznych,

3) utratę wszystkich albo niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych.

Za naruszenie zakazów, TS orzeka pozbawienie mandatu poselskiego.

2. Kary dotyczące utraty praw i zakazów , mogą być orzekane na czas od 2 do 10 lat.

3. W razie uznania przez Trybunał Stanu chociażby nieumyślnego popełnienia czynów orzeka odpowiednio w odniesieniu do Prezydenta - złożenie z urzędu, a w odniesieniu do pozostałych osób,- utratę zajmowanego stanowiska, z którego pełnieniem związana jest odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.

4. Trybunał Stanu z uwagi na znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu lub szczególne okoliczności sprawy może poprzestać na uznaniu winy oskarżonego.

Za czyny stanowiące przestępstwo lub przestępstwo skarbowe Trybunał Stanu orzeka kary lub środki karne przewidziane w ustawie - grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności (górna granica 15 lat), 25 lat pozbawienia wolności, dożywotnie pozbawienie wolności

15. ZASADA USTROJOWO ORGANIZACYJNA WYMIARU SPRAWIEDL. (wykład)

Zasada sadowego wmiaru sprawie-wymiar spraw sprawuje tylko sad

Wmiar spraw w Polsce sprawuja-sad najwzszy, sady powszechne,sad adm i sady szczegolne

WYMIAR SRAWIEDLIWOŚCI:

1. def. podmiotowa - działalność sądów

2. def. przedmiotowa - działalność polegająca na rozstrzyganiu spraw cywilnych i karnych,rozstrzyganiu konfliktow wynikaja ze stosunkow prawnych

3. def. podmiotowo-przedmiotowa/mieszania - działalność sądów polegająca na rozstrzyganiu spraw cywilnych i karnych

to ROZSTRZYGANIE KONFLIKTÓW co do praw i obowiązkow określonej osoby lub osob. Rozstrzyga tego konfliktu polega na wdaniu wiążącego orzeczenia nie tylko dla stron konfliktu ale także dla innych sadów i org oznacza to ze ta sama sprawa nie może być ponowanie rozpatrywana przed innym sadem lub org(ekonomika procesowa-czas i koszty)doszoby do rozstrzygniec niezgodnych

Nasza konst nie przewiduje wyjątków od tej zasady

16. ZASADA PRAWA DO SĄDU - GENEZA I TREŚĆ (wykład)

W okresie prlu nie była przewidziana, wynika z zasad demokratycznego panstwa prawa

Założenia:

- prawo dostępu jednostki do sądu w ogole

- możliwość kształtowania procedury

- prawo do uzyskania orzeczenia sądowego

Podstawa zasady prawa do sądu:

- art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych(1966)Pol(1977)

- art. 6 Konwencji Europejskiej o ochronie praw człowieka(1950)polska ratfi(1991)

Styczeń 1992 ZPSD obowiązuje tak stwierdzili w pakcie

Sąd:

- niezależny od organów władzy wykonawczej i uczestników postępowania

- złożony z sędziów nieodwoływalnych w każdej chwili przez organ nominujący

- gwarancje praworządności postępowania przed sądem

- ustanowiony przez ustawę

- bezstronny (nie może się identyfikować z żadną ze stron)

Konst z 1997 przewiduje PDS

• Art. 45 ust. 1 Konstytucji

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd - ujecie poztwne

-pojecie sprawa to szerokie pojecie obejmuje wszelkie stuacje w ktorch rozstrzyga się o prawach i obowiązkach określonego podmiotu:spr karne cywilne sadowo-adm.

• Art. 77 ust. 2 Konstytucji

2. Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw- ujecie negatqnw- zakaz stanowienia przepisu rangi ustawowej które ogranicza lob dostep do sadu

• Art. 175 Konstytucji

1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

2. Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być ustanowiony tylko na czas wojny.

17. GWARANCJE PRAWA DO SĄDU (wykład)

Gwarancje prawa do sądu dzielimy:

-gwarancje ustrojowe- są to pewne cechy, które powinien posiadać sąd: sąd właściwy (gwarantuje bezstronność), sąd niezależny (niezależność od innych org.), sąd niezawisły

-gwarancje procesowe- są to pewne cechy które powinno posiadać prowadzone przez sąd postępowanie rozpoznania sprawy, musi być: sprawiedliwe,publiczne,bez nieuzasadnionej zwłoki

Art. 45 ust. 1 Konstytucji

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

18. ZASADA UDZIAŁU CZYNNIKA SPOŁECZNEGO W SPRAWOWANIU

WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI (wykład)

Jest to rozpoznawanie indywidu spraw obywateli z udzialem przedst. Społeczeństwa. Wyraz demokratyzmu. 3 formy udzialu czynnika społecznego:

-dostep obywateli do publ odbywanych rozpraw

-udzial w procesie rzecznika interesu spol czyli podmiotu rezpre interes spol

-udzial obywateli w skladzie org sadowego

W związku z 3 formami trzeba wyroznic 3 sytuacje:

• organ sadowy zlozony wylacznie z urzednikow

• organ orzekający składa się wyłącznie z czynnika społecznego

• skład organu orzekającego jest mieszany

2 rodzaje org sadowych z udz czynn spol

-sad przysięgłych

-sad ławniczy -wyjatek a nie regula

SP-narodzil się w USA, w europie I krajem była Francja gdzie wystąpił SP, wpolscie w okresie miedzywojnym teraz go nie ma

W klasycznej wersji SP tworzył ława przysięgłych i prezydium

Ława-12 osob wbranych w drodze losowania z list obywateli. Ich zadaniem jest włącznie orzec o winie lub niewinności oskarozonego-tylko sedziami faktu SA-werdkt jednomyślny

Prezydium- tworzy sedzia zawodow jest związany werdyktem przsieglch. Wymierza kare i stosuje kwalifikacje karno-czynna.jest wyłącznie sedzia prawa

SŁ- polega na tym ze w skladzie org sadowego lawnicy zasiadaja na rowni z sedziami zawodowymi. Ławnicy SA jednoczesnie sedziami faktu i prawa. Ł maja te same prawa i obowiązki co sedziowie zawodowi

W postepowaniu karnym- ławnicy orzekaja praktycznie w sadach okregowych w sprawach o zbrodnie(1+2), o czyny zagrozone karami dożywotniego pozb wol (2+3)

W postepowaniu cywilnym-ławnicy orzekaja w niektórych sprawach dot prawa pracy(odszkodowanie z lobbing),w niektor sprawach dot. Stosunkow rodzinnych(rozwod)

Ławnik:

mająca co najmniej 30, a nie więcej niż 70 lat;

posiadająca co najmniej średnie wykształcenie;

odznaczająca się nieskazitelnym charakterem;

zamieszkała lub zatrudniona w miejscu kandydowania co najmniej od roku;

której stan zdrowia pozwala na pełnienie funkcji ławnika.

Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości określa ustawa.

W sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości obywatele biorą udział przez uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw przed sądami w pierwszej instancji, chyba że ustawy stanowią inaczej.

19. ZASADA NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ - TREŚĆ I ZAKRES (wykład)

Art. 178 ust. 1 Konstytucji

Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

Temu przepisowi podlegają sędziowie, sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, sędziowie Trybunału Stanu i podmiotowo ławnicy.

Sady sprawuja wmiar spraw na podst konst i ustaw i swego wew przekonania co oznacza ze

oprócz ustawodawcy nikt nie może wywierać wpływu na sędziego w zakresie orzekania.

Sedziowie są związani aktami prawnymi o charakterze wyk. Czyli rozporz gdy są spełnione nast. Warunki:

-rozporz zostalo wydane na podst ustawy i w celu jej wykonania

-zostalo należycie ogłoszone

-zostalo wydane przez uprawniony podmiot

-nie jest sprzeczne z ustawa

Tresc zasady NS:

-niezaleznosc w wydawaniu wszelkich rozstrzygniec zarówno tych konczacych postepowanie jak i w czasie trwania postepowania

-samodzielnosc w rozstrzy wszelkich pojawiających się wątpliwości dot. Stanu fakt i prawneg

-zakaz wywier wpływu na sędziego zarówno co do tresci orzecz jak i kierun rozpozna sprawy

-brak opow. Karnej i dyscyp za orzecz wydane w zgodzie z prawem i zgodn z wlas sumienie

Zakres zasady niezawisłości:

-podmiotowy-sedziowie wszystkich sadow TK TS ławnicy

-przedmiotowy-niezawisloscia SA objete tylko czynności ze sfery jurysdykcyjnej czyli związane z orzekaniem. Zakres niezawi nie obejmuje czynności dot adm sadowej

Sedziego nie wiaza instrukcje czy polecenia wydane przez inne org panst. Jeśli przepis ust na to zezwala sady wyjatkowo związane SA orzeczeniami innych sadow

Uchwala sady Najwyzszego rozstrzy zagadn prawne jest wiazaca dla sadu rozpat dana sprawe

W razie uchylenia przez sad odwoławczy wyroku sadu I instancji i skierowania sprawy temu sadowi do ponownego rozpatrzenia sad ponowanie rozpatrujący sprawe wiaze zapatrywania prawne i wskazowki sadu odwoławczego.

20. GWARANCJE NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ (wykład)

Art. 178 ust. 3 Konstytucji

Sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

GWARANCJE NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ:

1. USTROJOWE

• odpowiedni poziom etyczno-moralny sędziów

• odpowiednie wykształcenie i przygotowanie zawodowe

• odpowiednie wynagrodzenie/materialna niezależność sedziego

• stałość zawodu sędziego

• zawodu sędziego nie wolno łączyć z innym funkcjami / stanowiskami (by nie wywierano na nim presji); sędzia może być pracownikiem naukowym

• immunitet sędziowski - nie może zostać odsunięty od sprawowania wymiaru sprawiedliwości, gwarancja niezależności

• samorząd sędziowski - decyduje o obsadzie stanowisk sędziowskich ( o powoływaniu i odwoływaniu)

PROCESOWE

• kolegialność składów orzekających

• jawność rozpraw (zewnętrzna i wewnętrzna)

• tajność narady sędziowskiej (wobec stron i publiczności)

• zasada swobodnej oceny dowodów

21. ZASADA KOLEGIALNOŚCI SĄDÓW (wykład)

Dot obsady składów sadzacych,polega na tym ze sad rozstrzgaja kolegialnie czyli w skladzie 3 osobowym:

-przejaw demokratyzmu

-nastepuje wzmocnienie powagi i autorytetu sadu

-jest to gwarancja niezawislosci sedziowskiej

-zmniejszenie niebezpieczeństwa bledow i uchybien

W postepowaniu karnym- koleg stracila swój dominujacy charakter(od nowelizacji-wyjatek),bo podst sklad w sadzie rejonowym i okregowym I instancji to 1 sedzia zawodowy:

- gdy szczególna zawiłość sprawy-3 sedziow zawodowych

-zbrodnie (1+2)

-kary zagrozone dożywociem (2+3)

• sad II instancji - sklad kolegialny

W postepowaniu cywilnym - 1osobowe orzekanie bo nowelizacja:

-gdy szczegolna zawiłość sprawy lub jej precedensowy charkter - 3 sedziow zawodowych

-niektóre sprawy z zakresu prawa pracy(1+2)

-niektóre sprawy z zakresu stos rodzinnych (1+2)

• sąd II instancji - skład kolegialny

W postepowaniu sadowo-adm - reguła jest kolegialność(3sedziow zawod)

- wyjątkiem jest 1osobowe orzekanie

22. ZASADA INSTANCYJNOŚCI / KONTROLI (wykład)

Każda decyzja org I instancyjnego podlega kontroli przez org wyższego rzedu w razie wniesienia środku zaskarżenia

Model postępowania odwoławczego:

1.dwuinstancyjny

2.trójinstancyjny

Ad2. Obowiązuje w państwach europy zachodniej-polega na tym że to samo orzeczenie w I instancji podlega podwójnym sprawdzeniu. Od wyroku w pierwszej instancji do II służy apelacja do wyroku,od II do III instancji służy kasacja. Zaleta jest to ze w większym stopniu stanowi gwarancje prawidłowego rozstrzygniecia.wada jest przedłużenie procesu

Ad1. Wystepuje w byłych państwach socjalistycznych-podlega jednokrotnej kontroli przez sad II instancji na tym tok instancji się konczy. Środkiem odwoławczym jest rewizja.

Wada: słabsze warunki do wydania prawidłowego orzeczenia

Zaleta:szybsze zakończenie postepowania

Z zasada instancyjności wiaże się skargowość-kontrola w postepowaniu odwoławczym nastepuje na wskutek wniesienia skargi.

Dewolutywność jest to przesuniecie sprawy do wyższej instancji

Postepowanie karne: wystepuje II instancyjność

-apelacja sluzy od wyrokow

-zazalenia sluza od postanowien

-srodki nadzwyczajne sluza poza tokiem instancji (najpowazniejsze uchybienia):

- kasacja

-wznowienie postepowania- wyrok sfalszowania, nowe dowody

Postepowanie cywilne: II instancyjność(do 2005 III-insancyjnosc)

-apelacja-od wyrokow

-zazalenie-od postanowien

-srodek nadzwyczajny:

-skarga kasacyjna

-wznowienie postepowania

Postepowanie sadowo-adm: II instancyjność

-zazalenie

-skarga kasacyjna

Art. 78

Kazda ze stron ma prawo wnieść srodek odwoławczy od orzeczen wydanych w I instancji. ograniczenia tego prawa okresla ustawa

Art. 176 ust. 1 Konstytucji

Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne.

Art. 236 ust. 2 Konstytucji

Ustawy wprowadzające w życie art. 176 ust. 1 w zakresie dotyczącym postępowania przed sądami administracyjnymi zostaną uchwalone przed upływem 5 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji. Do czasu wejścia w życie tych ustaw obowiązują przepisy dotyczące rewizji nadzwyczajnej od orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego.

23. ZASADA OBIEKTYWIZMU(wykład)

Jest pojeciem szerszym od bezstronności. Sad powinien zachowac bezstronny stosunek nie tylko wobec stron postepowania ale także wobec samej sprawy

-bezstronnosc wobec stron-zakaz uprzywilejowanego traktowania jednej z tych stron na niekorzyść drugiej

-bezstronnosc wobec samej sprawy-neutralny stosunek do tej sprawy

Gwarancje obiektywizmu:

-wylaczenie sędziego-jest to odsuniecie sędziego od prowadzenia danej sprawy

-z mocy prawa-automatycznie, bez potrzeby wydawania jakiejkolwiek decyzji sedzia zostaje odsuniety od danej sprawy w najbardziej rażących i jaskrawych sprawach

-na wniosek-postanowienie musi być wydane,gdy odpowiedni wniosek zostanie zlozony i gdy zachodzi okoliczność która może wywołać uzasadniona wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie

-uwzglednienie wszelkich okoliczności przemawiających zarówno na korzysc jak i na niekorzyść dwoch stron

24. SKŁAD I KADENCJA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA (wykład)

1989 r. - organ samorządu sędziowskiego - powołana do życia-chodzilo o zwiekszenie niezawisłości sadu

Art. 187 Konstytucji

Krajowa Rada Sądownictwa składa się z

czynnika adm:

-Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,

-Ministra Sprawiedliwości,

-Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (powoływani na czas sprawowania swojej funkcji)

Czynnika politycznego:

-osoba powołana przez Prezydenta Rzeczypospolitej (powoływana bez określenia kadencji, Prezydent może ja odwołać w każdej chwili, jej mandat wygasa najpóźniej 3 miesiące po zakończeniu kadencji Prezydenta),

- czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów

-dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów (4 i 2powoływani na okres kadencji Sejmu i Senatu, ich mandat wygasa najpóźniej 3 miesiące po zakończeniu kadencji Sejmu i Senatu).

Czynnika sędziowskiego:

-piętnastu członków wybranych spośród sędziów (2)Sądu Najwyższego, (10)sądów powszechnych(8-sadow okregowych,2-sadow apelacyjnych), (2)sądów administracyjnych i (1)sądów wojskowych,

2. Krajowa Rada Sądownictwa wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących.

3. Kadencja wybranych członków Krajowej Rady Sądownictwa trwa cztery lata.

4. Ustrój, zakres działania i tryb pracy Krajowej Rady Sądownictwa oraz sposób wyboru jej członków określa ustawa.

Art. 4 u. KRS.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego i Minister Sprawiedliwości są członkami Rady przez okres pełnienia tych funkcji.

Art. 5 u. KRS.

1. Osoba powołana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pełni swoje funkcje w Radzie bez oznaczania okresu kadencji i może być odwołana w każdym czasie.

2. Mandat osoby powołanej przez Prezydenta wygasa najpóźniej w ciągu trzech miesięcy po zakończeniu kadencji Prezydenta.

Art. 6 u. KRS.

1. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wybiera spośród posłów czterech członków Rady na okres swojej kadencji.

2. Senat Rzeczypospolitej Polskiej wybiera spośród senatorów dwóch członków Rady na okres swojej kadencji.

3. Kadencja członków Rady wybranych przez Sejm i Senat upływa najpóźniej w ciągu trzech miesięcy po zakończeniu kadencji Sejmu i Senatu.

Art. 7 u. KRS.

1. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego wybiera spośród sędziów tego Sądu dwóch członków Rady na okres kadencji.

2. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wspólnie z przedstawicielami zgromadzeń ogólnych wojewódzkich sądów administracyjnych wybiera spośród sędziów sądów administracyjnych dwóch członków Rady na okres kadencji.

3. Zebranie przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziów apelacji wybiera spośród sędziów sądów apelacyjnych dwóch członków Rady na okres kadencji.

4. Zebranie przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziów okręgów wybiera spośród swego grona ośmiu członków Rady na okres kadencji.

5. Zgromadzenie Sędziów Sądów Wojskowych wybiera spośród swego grona jednego członka Rady na okres kadencji.

25. KOMPETENCJE KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA

KRS stoi na straży niezależności sadow i niezawislosci sędziów.

-Kontrola konstytucyjności prawa:

KRS wystepuje do TK z wnioskiem dot. Zgodności aktów normatywnych z konstytucja. Tylko w tej części której akty prawne dot.niezależności sadów i niezawisłości sedziów.

-Zadania kadrowo-personalne

1)Tryb powoływania sedziów-KRS rozpatruje i ocenia kandydatury na stanowiska sędziowskie.

2)KRS wystepuje do prezydenta z wnioskiem o powołanie określonej osoby na stanow. sędziowskie.

3)Decyduje o przeniesieniu sedziów w stan spoczynku

4)Kompetencja kadrowo-personalna wyraza swoja opinię do powoływania i odwoływania prezesa i wice prezesa sądu powszechnego i wojskowego

5)Dot. etyki sędziowskiej. KRS uchwala wzór reguł zasad etyki zawodowej dla sędziów, czuwa nad przestrzeganiem reguł

Art. 186 Konstytucji

1. Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

2. Krajowa Rada Sądownictwa może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Art. 2 u. KRS.

1. Rada wykonuje czynności określone w ustawach, a w szczególności:

1) podejmuje uchwały w sprawach wystąpienia do Trybunatu Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej aktów normatywnych w zakresie dotyczącym niezależności sądów i niezawisłości sędziów,

2) rozpatruje i ocenia kandydatury do pełnienia urzędu sędziowskiego na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz na stanowiska sędziowskie w sądach powszechnych, wojewódzkich sądach administracyjnych i w sądach wojskowych,

3) przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wnioski o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym, Naczelnym Sądzie Administracyjnym, sądach powszechnych, wojewódzkich sądach administracyjnych i sądach wojskowych,

4) rozpatruje wnioski o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, wyraża zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który ukończył 65 rok życia,

5) rozpatruje wystąpienia sędziów w stanie spoczynku o powrót na stanowisko sędziowskie,

6) wybiera rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych,

7) wyraża opinie w sprawie powołania i odwołania prezesa albo wiceprezesa sądu powszechnego albo sądu wojskowego,

8) uchwala zbiór zasad etyki zawodowej sędziów i czuwa nad ich przestrzeganiem.

2. Rada ponadto:

1) wypowiada się o stanie kadry sędziowskiej,

2) ustala kryteria oceny kandydatów na stanowiska sędziowskie, przeprowadzanej przez prezesów sądów okręgowych i apelacyjnych,

3) opiniuje projekty aktów prawnych w sprawach wynagrodzeń sędziowskich oraz przedstawia wnioski w tym zakresie,

4) opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących sądownictwa i sędziów,

5) opiniuje programy szkolenia aplikantów sądowych, zakres i sposób prowadzenia egzaminów sędziowskich i ustalania ich wyników,

6) opiniuje zasady oceny pracy asesorów sądowych,

7) wyraża stanowisko w sprawach dotyczących sądów i sędziów, wniesionych pod obrady Rady przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne organy władzy publicznej i organy samorządu sędziowskiego,

8) czuwa nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej przez sędziów.

9) opiniuje kandydatów na Dyrektora Krajowego Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury spośród sędziów,

10) wskazuje 2 członków Rady Programowej Krajowego Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury.

Art. 3 u. KRS.

1. Rada może zarządzić przeprowadzenie:

1) wizytacji sądu albo jego jednostki organizacyjnej,

2) lustracji pracy sędziego, którego indywidualna sprawa podlega rozpatrzeniu przez Radę.

2. Czynności, o których mowa w ust. 1, mogą być wykonywane przez członków Rady lub przez sędziów delegowanych do Biura Rady na podstawie odrębnych przepisów.

26. ORGANIZACJA SĄDU NAJWYŻSZEGO (wykł., art. 183 ust. 3 Konstytucji, art. 3, 9-10, 13, 15 u. SN)

Organizacja SN- Naczelny, najważniejszy organ

- stoi na czele pierwszy prezes powołuje go prezydent na 6 latnią kadencje z 2 kandydatów

- prezes SN powołany przez prezydenta na wniosek pierwszego prezesa, kieruje pracami jednej z izb

4 IZBY SN

1. Izba cywilna

2. Izba karna

3. izba wojskowa

4. Izba pracy, ubezpieczen spolecznych i spraw publicznych

ORGANY SN

- pierwszy prezes

- prezes SN

- kolegium SN

-zgromadzenie ogólne SN- zgromadzenie sędziów Izby SN

Art. 183 ust. 3 Konstytucji

3. Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego (sędziowie Sądu Najwyższego w stanie czynnym).

Art. 3 u. SN.

§ 1. Sąd Najwyższy dzieli się na Izby:

1) Cywilną - nadzór nad działalnością sądów w sprawach cywilnych i gospodarczych;

2) Karną - nadzór nad działalnością sądów powszechnych w sprawach karnych;

3) Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - nadzór nad działalnością sądów w sprawach pracy i ubezpieczeń społecznych;

4) Wojskową - nadzór orzecznictwa sądów wojskowych.

§ 2. Wewnętrzną organizację Sądu Najwyższego, szczegółowy podział spraw między izby oraz zasady wewnętrznego postępowania określa regulamin Sądu Najwyższego, uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego.

§ 3. Regulamin Sądu Najwyższego podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Art. 9 u. SN.

Organami Sądu Najwyższego są: Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Sądu Najwyższego, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego (wybór kandydatów na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, wybór członków Krajowej Rady Sądownictwa, wybór dwóch sędziów-kandydatów na stanowisko Pierwszego Prezesa), zgromadzenie sędziów poszczególnych izb Sądu Najwyższego (4 izby - 4 zgromadzenia, opiniowanie kandydatów na stanowisko sędziego i prezesa Sądu Najwyższego, wybór po 2 sędziów, którzy będą członkami Kolegium Sądu Najwyższego)i Kolegium Sądu Najwyższego (Pierwszy Prezes, Prezesi, po 2 członków wybranych przez zgromadzenie sędziów poszczególnych izb Sądu Najwyższego; określają podział czynności i strukturę wewnętrzną).

Art. 10 u. SN.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego jest powoływany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję spośród sędziów Sądu Najwyższego w stanie czynnym.

Art. 13 u. SN.

§ 1. Prezes Sądu Najwyższego jest zastępcą Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i kieruje pracą poszczególnej izby.

§ 2. Prezesa Sądu Najwyższego powołuje i odwołuje, na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej spośród sędziów Sądu Najwyższego w stanie czynnym.

Art. 15 u. SN.

Organami samorządu są: Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego, zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego oraz Kolegium Sądu Najwyższego.

27. KOMPETENCJE SĄDU NAJWYŻSZEGO

KOMPETENCJE

- sprawuje wymiar sprawiedliwości. Przejawia się on poprzez sprawowanie nadzoru nad orzecznictwem sądów powszechnych i wojskowych

-> celem tego nadzoru jest zapewnienie:

-zgodnosci z prawem tego orzecznictwa

-merytorycznej słuszności tego orzecznictwa

-jednolitosci tego orzecznictwa

Jednolitosc orzecznictwa przejawia się poprzez jednolitość stosowania prawa(można to osiągnąć poprzez jednolitość wykładni przez SN)

3 rodzaje środków nadzoru w SN

-srodki ogólne(bez konkretnej sprawy) i konkretne(w konkretnej sprawie)

-środki instancyjne (apelacja) i poza instancyjne(kasacja)- w toku instancyjnym w ramach zwyczajnych środków odwoławczych czy poza tokiem instancyjnym w ramach nadzwyczajnych środków odwoławczych

-srodki abstrakcyjne i konkretne

Art. 183 ust. 1 i 2 Konstytucji

1. Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania.

2. Sąd Najwyższy wykonuje także inne czynności określone w Konstytucji i ustawach.

Art. 1 u. SN.

Sąd Najwyższy jest organem władzy sądowniczej, powołanym do:

1) sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez:

a) zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych,

b) podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne,

c) rozstrzyganie innych spraw określonych w ustawach;

2) rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego;

2a) rozpoznawania protestów wyborczych w wyborach do Parlamentu Europejskiego;

3) opiniowania projektów ustaw i innych aktów normatywnych, na podstawie których orzekają i funkcjonują sądy, a także innych ustaw w zakresie, w którym uzna to za celowe;

4) wykonywania innych czynności określonych w ustawach.

28. SYSTEM SĄDÓW POWSZECHNYCH

Sądy powszechne:

-rejonowe

-okregowe

-apelacyjne

SP sprawuja wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem tych które zostały przekazane do właściwości innych sądów-domniemanie kompetencji sadów powszechnych

Art. 177 Konstytucji

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Art. 1 u. s. p.

§ 1. Sądami powszechnymi są sądy rejonowe, sądy okręgowe oraz sądy apelacyjne.

§ 2. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie nienależącym do sądów administracyjnych, sądów wojskowych oraz Sądu Najwyższego.

§ 3. Sądy powszechne wykonują również zadania z zakresu ochrony prawnej, powierzone w drodze ustaw.

§ 4. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sądach bez bliższego ich określenia, rozumie się przez to sądy powszechne.

Art. 10 u. s. p.

§ 1. Sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin; w uzasadnionych przypadkach może być utworzony więcej niż jeden sąd rejonowy w obrębie tej samej gminy.

§ 2. Sąd okręgowy tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch sądów rejonowych, zwanego dalej “okręgiem sądowym”.

§ 3. Sąd apelacyjny tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch okręgów sądowych, zwanego dalej “obszarem apelacji”.

29. ORGANIZACJA WEWNĘTRZNA SĄDÓW POWSZECHNYCH

Art. 11 u. s. p.

§ 1. Sądy dzielą się na wydziały.

§ 2. Wydziałem kieruje przewodniczący wydziału, którym jest prezes albo wiceprezes sądu lub inny sędzia.

§ 3. Funkcję przewodniczącego wydziału w sądzie apelacyjnym i okręgowym powierza sędziemu prezes tego sądu, a w sądzie rejonowym, na wniosek prezesa tego sądu, prezes przełożonego sądu okręgowego. Przed powierzeniem funkcji przewodniczącego wydziału prezes zasięga opinii właściwego kolegium sądu.

§ 4. W tym samym trybie prezes sądu zwalnia sędziego z funkcji przewodniczącego wydziału.

§ 5. Jeżeli przemawiają za tym szczególne względy, takie jak wielkość wydziału lub rozmiary jego zadań, właściwy prezes sądu może powierzyć sędziemu funkcję zastępcy przewodniczącego tego wydziału. Przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio.

Art. 43 u. s. p.

§ 1. Sąd może pełnić czynności poza swoją siedzibą, a w razie konieczności także poza obszarem swojej właściwości, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości lub jeżeli przez to nastąpi znaczne zmniejszenie kosztów.

§ 2. Minister Sprawiedliwości może zarządzić odbywanie stałych posiedzeń sądów poza siedzibą sądu.

ROKI SĄDOWE

Minister spraw wew. może zarzadzic odbywanie stalych posiedzen sadow w okreslonych dniach w okreslonej miejscowosci wyjazdowe sad moze pelnic swoje czynnosci poza swoja siedziba a nawet poza obszarem swojej wlasciwosci ale musi spelnic 2 warunk:

-jest to niezbedne dla dobra wymiaru sprawiedliwosci

-wymagaja teg wzgledy ekonomiczne postepowania sadowego

30. POMOC SĄDOWA

Art. 44 u. s. p.

§ 1. W przypadkach przewidzianych w ustawach sądy są obowiązane wykonywać poszczególne czynności sądowe na żądanie innych sądów oraz innych organów.

§ 2. Sądy są obowiązane udzielać pomocy sądowej również na żądanie sądów zagranicznych, jeżeli wzajemność jest zapewniona; żądanie pomocy sądowej, skierowane przez Ministra Sprawiedliwości, jest wiążące dla sądu wezwanego.

§ 3. Sądy są obowiązane wykonywać czynności dowodowe, w zakresie przewidzianym w przepisach o postępowaniu cywilnym, na wniosek organów orzekających w przypadkach innych niż wymienione w § 1 i 2, jeżeli wniosek został skierowany przez Ministra Sprawiedliwości.

§ 4. O wykonanie czynności wymienionych w § 3 należy zwrócić się do sądu rejonowego, w którego obszarze właściwości czynność ma być wykonana.

31. WYDZIAŁY W SĄDZIE REJONOWYM

Art. 12 u. s. p.

§ 1. Sąd rejonowy dzieli się na wydziały:

1) cywilny - do spraw z zakresu prawa cywilnego,

2) karny - do spraw z zakresu prawa karnego, w tym do spraw o wykroczenia rozpoznawanych w drugiej instancji,

3) rodzinny i nieletnich (sąd rodzinny) - do spraw:

a) z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego,

b) dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich,

c) dotyczących leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz od środków odurzających i psychotropowych,

d) należących do sądu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw,

4) pracy (sąd pracy) - do spraw z zakresu prawa pracy,

5) ksiąg wieczystych - do prowadzenia ksiąg wieczystych oraz do innych spraw cywilnych z zakresu postępowania wieczystoksięgowego.

§ 2. W sądzie rejonowym mającym siedzibę w mieście będącym siedzibą sądu okręgowego, w którym jest utworzony wydział ubezpieczeń społecznych albo wydział pracy i ubezpieczeń społecznych, w miejsce wydziału, o którym mowa w § 1 pkt 4, tworzy się wydział pracy i ubezpieczeń społecznych do spraw z zakresu prawa pracy oraz do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, należących do właściwości sądów rejonowych w tym samym okręgu sądowym. Wydział pracy i ubezpieczeń społecznych można utworzyć także w sądzie rejonowym mającym siedzibę w mieście na prawach powiatu.

§ 3. W sądzie rejonowym mającym siedzibę w mieście będącym siedzibą sądu okręgowego tworzy się wydział gospodarczy albo wydziały gospodarcze (sąd gospodarczy) - do spraw z zakresu prawa gospodarczego i cywilnego, powierzonych sądom gospodarczym (spraw gospodarczych). Wydział gospodarczy można utworzyć także w sądzie rejonowym mającym siedzibę w mieście na prawach powiatu.

§ 4. Do orzekania w jednostkach, o których mowa w § 1 pkt 4, wyznacza się sędziów wykazujących szczególną znajomość problematyki spraw pracowniczych, a do orzekania w jednostkach, o których mowa w § 2, także sędziów wykazujących szczególną znajomość celów ubezpieczenia i potrzeb osób ubezpieczonych.

§ 5. Do orzekania w jednostkach, o których mowa w § 3, wyznacza się sędziów wykazujących szczególną znajomość problematyki gospodarczej.

32. SĄDY GRODZKIE

Są to sądy w stanie likwidacji do 2010r. orzecznictwo w drobnych przestępstwach

Art. 13 u. s. p.

§ 1. W sądzie rejonowym mogą być tworzone, w jego siedzibie lub poza jego siedzibą, sądy grodzkie jako wydziały lub wydziały zamiejscowe sądów rejonowych.

§ 2. Sądom grodzkim powierza się rozpoznawanie spraw:

1) o wykroczenia w pierwszej instancji,

2) o wykroczenia skarbowe oraz o przestępstwa skarbowe, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym,

3) o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu z udziałem ławników,

4) o pozostałe przestępstwa, podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym,

5) cywilnych podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym oraz dotyczących depozytów sądowych i przepadku rzeczy.

§ 3. Sądy grodzkie tworzy i znosi Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia. W rozporządzeniu o utworzeniu sądu grodzkiego należy określić jego siedzibę, obszar właściwości w granicach obszaru właściwości sądu rejonowego oraz zakres spraw przekazanych do rozpoznawania sądowi grodzkiemu, spośród spraw wymienionych w § 2. Przy tworzeniu i znoszeniu sądów grodzkich należy kierować się ilością spraw wpływających do sądów oraz względami ekonomii postępowania sądowego.

33. WYDZIAŁY W SĄDZIE OKRĘGOWYM

Art. 16 u. s. p.

§ 1. Sąd okręgowy dzieli się na wydziały:

1) cywilny - do rozpoznawania w pierwszej instancji spraw cywilnych i rodzinnych oraz do rozpoznawania w drugiej instancji spraw cywilnych oraz spraw należących do właściwości sądów rodzinnych, z wyjątkiem spraw przeciwko nieletnim o popełnienie czynu karalnego, jeżeli wobec nieletniego zastosowano środek poprawczy lub gdy środek odwoławczy zawiera wniosek o orzeczenie środka poprawczego,

2) karny - do spraw z zakresu prawa karnego w pierwszej i drugiej instancji oraz do spraw rozpoznawanych w drugiej instancji przeciwko nieletnim o popełnienie czynu karalnego, jeżeli wobec nieletniego zastosowano środek poprawczy lub gdy środek odwoławczy zawiera wniosek o orzeczenie środka poprawczego,

3) penitencjarny i nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń karnych - do spraw penitencjarnych i nadzoru nad sądowym postępowaniem wykonawczym w sprawach z zakresu prawa karnego,

4) pracy (sąd pracy) - do spraw z zakresu prawa pracy oraz wydział ubezpieczeń społecznych (sąd ubezpieczeń społecznych) - do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych,

5) gospodarczy (sąd gospodarczy) - do spraw gospodarczych.

§ 2. W sądzie okręgowym, w którym wpływ spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest niewielki, zamiast odrębnych wydziałów pracy i ubezpieczeń społecznych tworzy się wydział pracy i ubezpieczeń społecznych (sąd pracy i ubezpieczeń społecznych).

§ 3. Do orzekania w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w § 1 pkt 4 oraz w § 2, wyznacza się sędziów wykazujących szczególną znajomość problematyki spraw pracowniczych oraz celów ubezpieczenia i potrzeb osób ubezpieczonych.

§ 4. Do orzekania w jednostkach, o których mowa w § 1 pkt 5, wyznacza się sędziów wykazujących się szczególną znajomością problematyki gospodarczej.

§ 5. W Sądzie Okręgowym w Warszawie działają ponadto jako wydziały:

1) odrębna jednostka organizacyjna do spraw z zakresu ochrony konkurencji, regulacji energetyki, telekomunikacji i transportu kolejowego (sąd ochrony konkurencji i konsumentów),

2) odrębna jednostka organizacyjna do spraw rejestrowych powierzonych temu sądowi na podstawie odrębnych przepisów,

3) odrębna jednostka organizacyjna do spraw z zakresu ochrony wspólnotowych znaków towarowych i wspólnotowych wzorów przemysłowych (sąd wspólnotowych znaków towarowych i wzorów przemysłowych).

34. WYDZIAŁY W SĄDZIE APELACYJNYM

Art. 18 u. s. p.

1.Sąd apelacyjny dzieli się na wydziały:
1) cywilny - do rozpoznawanych w drugiej instancji spraw z zakresu prawa cywilnego, gospodarczego oraz rodzinnego i opiekuńczego,
2) karny - do rozpoznawanych w drugiej instancji spraw z zakresu prawa karnego,
3) pracy i ubezpieczeń społecznych - do rozpoznawanych w drugiej instancji spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
§ 2. W Sądzie Apelacyjnym w Warszawie działa ponadto Wydział Lustracyjny.

35. TRYB POWOŁYWANIA SĘDZIÓW wykł., art. 179 Konstytucji, art. 55 § 1, art. 56 - 60 u.s.p.).

1)Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości. Musi je zamieścić w Monitorze Polskim o wolnych stanowiskach sędziowskich przypadających dla poszczególnych sądów.

2)Osoba która spełnia wymogi zgłasza swoją kandydaturę w terminie 1 miesiaca.

Jeśli kandydat dotyczy SSN i SSO zgłasza się do prezesa sądu rejonowego lub okregowego. Jesli dot. SSA to do prezesa sadu apelacyjnego

Jeżeli na stanowisko kandyduje się po raz 1 dajemy info w KRK a także zaświadczenie lekarskie potwierdzające zdolność do pełnienia obowiązku sędziego

3)Prezes sadu przedstawia swoją opinie

4)Kolegium właściwego sadu kolegialnie przedstawia swoja opinie o kandydacie.

5)Zgromadzenie ogólne SO i SA

6)Minister Sprawiedliwosci przedst. swoją opinie a jednoczesnie zasięga info o kandydacie wśród jednostek policji

7)KRS rozpatruje i ocenia kandydature(jeśli ocenia na minus to kandydat odpada)

8)Wniosek KRS`u do prezydenta i powolanie danej osoby przez Prezydenta na stanowisko sedziego

Art. 179 Konstytucji

Sędziowie są powoływani przez Prezydenta Rzeczypospolitej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, na czas nieoznaczony.

Art. 55 u. s. p.

§ 1. Sędziów sądów powszechnych do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Art. 56 u. s. p.

§ 1. Minister Sprawiedliwości ustala corocznie liczbę wolnych stanowisk sędziowskich dla poszczególnych sądów i obwieszcza o tym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Polski”, najpóźniej do dnia 1 czerwca każdego roku.

§ 2. W razie zwolnienia stanowiska sędziowskiego, Minister Sprawiedliwości obwieszcza o tym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Polski”, najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy od zwolnienia stanowiska.

§ 3. O zwolnieniu stanowiska sędziowskiego nie obwieszcza się, jeżeli jego obsadzenie następuje w drodze przeniesienia służbowego sędziego równorzędnego sądu.

Art. 57 u. s. p.

§ 1. Każdy, kto spełnia warunki do objęcia stanowiska sędziego sądu powszechnego, może zgłosić swoją kandydaturę na jedno wolne stanowisko sędziowskie, w ciągu miesiąca od obwieszczenia, o którym mowa w art. 56. Zgłaszający swoją kandydaturę wypełnia w dwóch egzemplarzach kartę zgłoszenia kandydata na wolne stanowisko sędziowskie oraz dołącza do niej informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą jego osoby i zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego, z zastrzeżeniem art. 58 § 4a.

§ 2. Kandydaturę zgłasza się prezesowi sądu okręgowego - gdy zgłoszenie dotyczy stanowiska sędziego sądu rejonowego albo sędziego sądu okręgowego, a prezesowi sądu apelacyjnego - gdy zgłoszenie dotyczy stanowiska sędziego sądu apelacyjnego.

§ 2a. Jeżeli swoją kandydaturę zgłosiła osoba, która nie spełnia warunków do objęcia stanowiska sędziego sądu powszechnego, o których mowa w art. 61 § 1 pkt 1, 3, 4 oraz 6 i 7, albo zgłoszenie nastąpiło po upływie terminu, o którym mowa w § 1, lub nie spełnia wymogów formalnych określonych w tym przepisie, prezes sądu zawiadamia zgłaszającego o pozostawieniu zgłoszenia bez rozpatrzenia, podając przyczynę. Osoba, której zgłoszenie pozostawiono bez rozpatrzenia, może, w terminie 7 dni złożyć pisemne zastrzeżenie. Jeżeli prezes sądu nie uwzględni zastrzeżenia, niezwłocznie przekazuje je wraz ze zgłoszeniem Krajowej Radzie Sądownictwa. W przedmiocie pozostawienia zgłoszenia bez rozpatrzenia rozstrzyga Krajowa Rada Sądownictwa.

§ 3. Prezes sądu, po stwierdzeniu spełniania warunków przez kandydata, przedstawia jego kandydaturę właściwemu kolegium sądu, wraz z oceną jego kwalifikacji, oraz określa termin zgromadzenia ogólnego sędziów, na którym będzie prezentowana kandydatura, wraz z opinią kolegium o kandydacie.

§ 4. O zgłoszeniu każdego kandydata na wolne stanowisko sędziowskie właściwy prezes sądu zawiadamia Ministra Sprawiedliwości, przekazując wypełnioną kartę zgłoszenia kandydata.

§ 5. Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, określi, w drodze rozporządzenia, wzór karty zgłoszenia na wolne stanowisko sędziowskie. Karta zgłoszenia powinna zawierać informacje dotyczące warunków wymaganych przez ustawę od kandydatów na stanowisko sędziowskie.

§ 6. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres i sposób przeprowadzania badań kandydatów do objęcia urzędu sędziego, w tym badań lekarskich i psychologicznych, oraz kwalifikacje wymagane od lekarzy i psychologów uprawnionych do przeprowadzania tych badań i wydawania zaświadczeń o zdolności do pełnienia obowiązków sędziego.

Art. 58 u. s. p.

§ 1. Jeżeli na wolne stanowisko sędziowskie zostanie zgłoszona więcej niż jedna kandydatura, rozpatrzenie wszystkich kandydatur odbywa się na tym samym posiedzeniu zgromadzenia.

§ 2. Zgromadzenie ogólne sędziów ocenia zgłoszonych kandydatów w drodze głosowania i przekazuje prezesowi właściwego sądu wszystkie zgłoszone kandydatury, ze wskazaniem liczby uzyskanych głosów.

§ 3. Kandydatury ocenione w sposób, o którym mowa w § 2, prezes właściwego sądu przekazuje Krajowej Radzie Sądownictwa, za pośrednictwem Ministra Sprawiedliwości.

§ 4. Minister Sprawiedliwości zasięga od właściwego organu Policji informacji o każdym z kandydatów do objęcia stanowiska sędziowskiego, z zastrzeżeniem § 4a, a następnie przedstawia kandydatury Krajowej Radzie Sądownictwa, wyrażając o każdym z kandydatów opinię wraz z uzasadnieniem oraz przekazując informację uzyskaną od organu Policji.

§ 4a. Dołączanie informacji i zaświadczenia, o których mowa w art. 57 § 1, oraz zasięganie informacji, o której mowa w § 4, nie dotyczy kandydatów zajmujących stanowisko sędziego sądu powszechnego, administracyjnego lub wojskowego oraz stanowisko prokuratora.

§ 5. Przedstawiając informację, o której mowa w § 4, organ Policji przekazuje Ministrowi Sprawiedliwości wszystkie zebrane materiały, służące do sporządzenia informacji.

§ 6. O treści informacji uzyskanej od organu Policji oraz wyrażonej o kandydacie opinii Minister Sprawiedliwości zawiadamia kandydata najpóźniej z przedstawieniem kandydatury Krajowej Radzie Sądownictwa.

§ 7. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób i tryb oraz zakres uzyskiwania i sporządzania informacji przez organy Policji o kandydacie do objęcia stanowiska sędziowskiego, mając na względzie sprawność uzyskiwania informacji, dbałość o ochronę dóbr osobistych kandydatów oraz ich praw i wolności chronionych konstytucyjnie, a także potrzebę oceny spełnienia przez kandydatów warunku nieskazitelności charakteru.

Art. 59 u. s. p.

Na każde wolne stanowisko sędziowskie może zgłosić Krajowej Radzie Sądownictwa kandydata także Minister Sprawiedliwości. Art. 58 § 1-3 nie stosuje się. Do informacji przedstawianych przez kandydata na urząd sędziego w karcie zgłoszenia przepis art. 57 stosuje się.

Art. 60 u. s. p.

Krajowa Rada Sądownictwa rozpatruje kandydatury na stanowiska sędziów sądów powszechnych, w trybie określonym w odrębnej ustawie.

36. WYMOGI DOTYCZĄCE KANDYDATÓW NA STANOWISKO

SĘDZIEGO SĄDU REJONOWEGO, OKRĘGOWEGO I APELACYJNEGO

Art. 61 u. s. p.

1. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto:
1) posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
2) jest nieskazitelnego charakteru,
3) ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,
4) jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,
5) ukończył 29 lat,
6) złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski,
7) pracował w charakterze asesora sądowego lub prokuratorskiego co najmniej trzy lata lub referendarza sądowego przez okres pięciu lat.
§ 2. Wymagania określone w § 1 pkt 6 i 7 nie dotyczą tego, kto przed powołaniem:
1) zajmował stanowisko sędziego sądu administracyjnego lub sądu wojskowego,
2) zajmował stanowisko prokuratora,
3) pracował w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych,
4) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza - co najmniej przez trzy lata,
5) zajmował stanowisko radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa - co najmniej przez trzy lata.
§ 3. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w § 1 pkt 1-5, zajmował stanowisko asystenta sędziego lub referendarza sądowego co najmniej przez sześć lat i złożył egzamin sędziowski.
§ 4. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto zajmował jedno ze stanowisk określonych w § 1 pkt 7 oraz w § 2 i § 3 w okresie 3 lat przed powołaniem.

Art. 63 u. s. p.

§ 1. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany sędzia sądu rejonowego oraz sędzia wojskowego sądu garnizonowego, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu rejonowego lub sędziego wojskowego sądu garnizonowego lub na stanowisku prokuratora.
§ 1a. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany również prokurator, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku prokuratora lub sędziego.
§ 2. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany także ten, kto spełnia wymagania określone w art. 61 § 1 pkt 1-4, jeżeli:
1) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza - co najmniej przez sześć lat,
1a) zajmował stanowisko starszego radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa - co najmniej przez sześć lat,
2) pracował na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych,
3) zajmował stanowisko sędziego wojskowego sądu okręgowego.
§ 3. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany ten, kto wykonywał zawód lub zajmował stanowisko określone w § 2 w okresie 3 lat przed powołaniem.

Art. 64 u. s. p.

§ 1. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany sędzia sądu powszechnego i sądu wojskowego, który posiada co najmniej sześcioletni okres pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora, w tym co najmniej trzyletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury okręgowej.
§ 1a. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany również prokurator, który posiada co najmniej sześcioletni okres pracy na stanowisku prokuratora lub sędziego, w tym co najmniej trzyletni okres pracy na stanowisku prokuratora prokuratury okręgowej, prokuratora wojskowej prokuratury okręgowej, sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury apelacyjnej, Prokuratury Krajowej, Naczelnej Prokuratury Wojskowej lub prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
§ 2. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany także ten, kto spełnia wymagania określone w art. 61 § 1 pkt 1-4, jeżeli:
1) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza co najmniej przez osiem lat,
2) pracował na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych.
§ 3. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany ten, kto wykonywał zawód lub zajmował stanowisko określone w § 2 w okresie 3 lat przed powołaniem.

37. NIEUSUWALNOŚĆ SĘDZIÓW I ZŁOŻENIE SĘDZIEGO Z URZĘDU

Art. 180 Konstytucji

1. Sędziowie są nieusuwalni.

2. Złożenie sędziego z urzędu, zawieszenie w urzędowaniu, przeniesienie do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie.

Art. 68. § 1. Stosunek służbowy sędziego rozwiązuje się z mocy prawa, jeżeli sędzia zrzekł się urzędu. Zrzeczenie się urzędu jest skuteczne po upływie trzech miesięcy od dnia złożenia na ręce Ministra Sprawiedliwości oświadczenia, chyba że na wniosek sędziego Minister Sprawiedliwości określi inny termin. O zrzeczeniu się urzędu przez sędziego Minister Sprawiedliwości zawiadamia Krajową Radę Sądownictwa i Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 2. Prawomocne orzeczenie sądu dyscyplinarnego o złożeniu sędziego z urzędu oraz prawomocne orzeczenie sądu skazujące na środek karny pozbawienia praw publicznych lub zakazu zajmowania stanowiska sędziego pociąga za sobą, z mocy prawa, utratę urzędu i stanowiska sędziego; stosunek służbowy sędziego wygasa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

§ 3. Stosunek służbowy sędziego wygasa z dniem utraty przez niego obywatelstwa polskiego.

38. PRZENIESIENIE SĘDZIEGO W STAN SPOCZYNKU

Art. 180 Konstytucji

3. Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku na skutek uniemożliwiających mu sprawowanie jego urzędu choroby lub utraty sił. Tryb postępowania oraz sposób odwołania się do sądu określa ustawa.

4. Ustawa określa granicę wieku, po osiągnięciu której sędziowie przechodzą w stan spoczynku.

5. W razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych wolno sędziego przenosić do innego sądu lub w stan spoczynku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia.

Art. 69 u. s. p.

§ 1. Sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że Krajowa Rada Sądownictwa na wniosek sędziego, po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego sądu, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez sędziego 70 roku życia.

§ 2. Sędzia przechodzi na swój wniosek w stan spoczynku, z zachowaniem prawa do uposażenia określonego w art. 100 § 2, po ukończeniu 55 lat przez kobietę, jeżeli przepracowała na stanowisku sędziego lub prokuratora nie mniej niż 25 lat, a 60 lat przez mężczyznę, jeżeli przepracował na stanowisku sędziego lub prokuratora nie mniej niż 30 lat.

§ 3. Wniosek, o którym mowa w § 1, składa się do Krajowej Rady Sądownictwa najpóźniej na sześć miesięcy przed ukończeniem przez sędziego 65 roku życia. W razie niezakończenia postępowania związanego z rozpoznaniem wniosku, sędzia pozostaje w służbie do czasu zakończenia postępowania, w tym postępowania przed Sądem Najwyższym.

Art. 70 u. s. p.

§ 1. Sędziego przenosi się w stan spoczynku na jego wniosek albo na wniosek właściwego kolegium sądu, jeżeli z powodu choroby lub utraty sił uznany został przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków sędziego.

Art. 71 u. s. p.

§ 1. Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku, na wniosek kolegium właściwego sądu, jeżeli z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia nie pełnił służby przez okres roku. Do okresu tego wlicza się okresy poprzedniej przerwy w pełnieniu służby z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia, jeżeli okres czynnej służby nie przekroczył 30 dni.
§ 2. Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku, jeżeli bez uzasadnionej przyczyny nie poddał się badaniu, o którym mowa w art. 70 § 2, jeżeli z żądaniem badania wystąpiło kolegium sądu albo Minister Sprawiedliwości.
§ 3. Sędzia może być również przeniesiony w stan spoczynku, na wniosek Ministra Sprawiedliwości, w razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych, jeżeli nie został przeniesiony do innego sądu.

Art. 73 u. s. p.

§ 1. W sprawach przeniesienia sędziego w stan spoczynku, o których mowa w art. 70 i 71, podejmuje decyzję Krajowa Rada Sądownictwa, na wniosek sędziego, kolegium właściwego sądu albo Ministra Sprawiedliwości.

§ 2. Od decyzji Krajowej Rady Sądownictwa w sprawach, o których mowa w art. 69 § 3, art. 70 i 71, przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego.

§ 3. Odwołanie wnosi się, za pośrednictwem Krajowej Rady Sądownictwa, w terminie miesiąca od doręczenia skarżącemu decyzji. Odwołanie przysługuje sędziemu i prezesowi właściwego sądu, a w sprawach, w których wniosek został złożony przez kolegium sądu albo przez Ministra Sprawiedliwości - także temu kolegium albo Ministrowi Sprawiedliwości.

Art. 74 u. s. p.

§ 1. Sędzia przeniesiony w stan spoczynku z przyczyn, o których mowa w art. 71 § 3, ma prawo powrócić na stanowisko zajmowane poprzednio albo otrzymać stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu, jeżeli ustały przyczyny będące podstawą przeniesienia w stan spoczynku.

§ 2. W celu wykonania prawa, o którym mowa w § 1, sędzia zgłasza zamiar powrotu na stanowisko zajmowane poprzednio albo wniosek o wyznaczenie mu stanowiska równorzędnego do Krajowej Rady Sądownictwa, która w terminie miesiąca wydaje w tej sprawie decyzję. W razie decyzji negatywnej sędziemu przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego.

39. POJĘCIE I RODZAJE IMMUNITETÓW

IMMUNITET - forma ochrony przysługująca określonej osobie ze względu na pełnioną funkcję lub zajmowane stanowisko.

PODZIAŁ IMMUNITETÓW:

1. MATERIALNE - stałe; uchylenie karalności przestępstwa albo wprowadzenie nieodpowiedzialności w pewnym oznaczonym zakresie; wszystkie immunitety materialne są bezwzględne - nie mogą być uchylone; występuje tu silniejsza ochrona bo nigdy nie można przeprowadzić procesu karnego; immunitet poselski, immunitet senatorski

2. FORMALNE -zwany czasem imm. Formalnym, czasowe wyłączenie możliwości ścigania danej osoby- osoba chroniona tym immunitetem nie może być ścigana lub tymczasowo aresztowana

• TRWAŁE -chroni daną osobę z powodu czynu z jakim się wiąże nie tylko w czasie pełnienia funkcji ale także po jej zakończeniu

• NIETRWAŁE - przysługują tylko w okresie sprawowania funkcji

- BEZWZGLĘDNE - nie mogą być uchylone decyzją uprawnionego organu państwa (dyplomata, konsul)

- WZGLĘDNE - mogą być uchylone przez odpowiedni organ przy spełnieniu odpowiednich warunków

40. IMMUNITET SĘDZIOWSKI

Procesowy, względny, nietrwały

- Nie wolno pozbawic sędziego wolności

-Nie wolno go zatrzymać

-Nie wolno go aresztować tymczasowo

-Nie wolno wszcząć i prowadzić postepowania bez zgody Sadu Dyscyplinarnego wyjątek: Zatrzymanie sędziego na gorącym uczynku w momencie popełniana przestępstwa i zatrzymanie sędziego jest niezbędne dla prowadzenia toku postępowania:

1) zawiadamia się prezesa SA właściwego do miejsca zatrzymania

2)Prezez ma obowiązek powiadomić o zatrzymaniu MS KRS i I prezesa SN

3)Można nakazać natychmiastowe zwolnienie

-Istnieje możliwość zaskarżenia uchwały SD zarówno te pozytywną(uchyla imm.) i negatywna(nie uchyla imm.)

UCHYLENIE IMM. SEDZIEMU JEST MOŻLIWE TYLKO WTEDY GDY JEST DOSTATECZNIE UZASADNIONE PODEJRZENIE POPEŁNIENA PRZESTĘPSTWA.

Sad dyscyplinarny może uchylić immunitet poprzestając na samym oświadczeniu sędziego który wnosi taki wniosek

Art. 181 Konstytucja

Sędzia nie może być, bez uprzedniej zgody sądu określonego w ustawie, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się prezesa właściwego miejscowo sądu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

Art. 80 u. s. p.

§ 1. Sędzia nie może być zatrzymany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego. Nie dotyczy to zatrzymania w razie ujęcia sędziego na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Do czasu wydania uchwały zezwalającej na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej wolno podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki.

§ 2. O zatrzymaniu sędziego niezwłocznie powiadamia się prezesa sądu apelacyjnego właściwego ze względu na miejsce zatrzymania. Może on nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego sędziego. O fakcie zatrzymania sędziego prezes sądu apelacyjnego niezwłocznie zawiadamia Krajową Radę Sądownictwa i Ministra Sprawiedliwości.

§ 2a. Wniosek o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata albo radcę prawnego będącego pełnomocnikiem.

§ 2b. Jeżeli wniosek o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej nie odpowiada warunkom formalnym pisma procesowego określonym w Kodeksie postępowania karnego lub jest oczywiście bezzasadny, prezes sądu dyscyplinarnego odmawia jego przyjęcia. Na zarządzenie o odmowie przyjęcia wniosku przysługuje zażalenie do sądu dyscyplinarnego właściwego do rozpoznania wniosku.

§ 2c. Uchwałę zezwalającą na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej można wydać, jeżeli zachodzi dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego przestępstwa.

§ 3. W terminie siedmiu dni od doręczenia uchwały odmawiającej zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, organowi lub osobie, która wniosła o zezwolenie oraz rzecznikowi dyscyplinarnemu przysługuje zażalenie do sądu dyscyplinarnego drugiej instancji. W tym samym terminie sędziemu przysługuje zażalenie na uchwałę zezwalającą na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. Poza tym do postępowania przed sądem dyscyplinarnym w sprawach o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej stosuje się przepisy o postępowaniu dyscyplinarnym.

§ 4. Orzekając w sprawie, o której mowa w § 1, sąd dyscyplinarny może poprzestać na oświadczeniu sędziego, że wnosi o wydanie uchwały o zezwoleniu na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej.

Art. 81 u. s. p.

Za wykroczenia sędzia odpowiada wyłącznie dyscyplinarnie.

41. ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA SĘDZIÓW

Art. 107 u. s. p.

§ 1. Za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa i uchybienia godności urzędu (przewinienia dyscyplinarne), sędzia odpowiada dyscyplinarnie.

§ 2. Sędzia odpowiada dyscyplinarnie także za swoje postępowanie przed objęciem stanowiska, jeżeli przez nie uchybił obowiązkowi piastowanego wówczas urzędu państwowego lub okazał się niegodnym urzędu sędziego.

Art. 109 u. s. p.

§ 1. Karami dyscyplinarnymi są:

1) upomnienie,

2) nagana,

3) usuniecie z zajmowanej funkcji,

4) przeniesienie na inne miejsce służbowe,

5) złożenie sędziego z urzędu.

§ 2. Sąd może podać prawomocne orzeczenie dyscyplinarne do wiadomości publicznej.

§ 3. Wymierzenie kary określonej w § 1 pkt 3 lub 4 pociąga za sobą pozbawienie możliwości awansowania na wyższe stanowisko sędziowskie przez okres pięciu lat, niemożność udziału w tym okresie w kolegium sądu, orzekania w sądzie dyscyplinarnym oraz uzyskania utraconej funkcji.

§ 4. Wymierzenie kary określonej w § 1 pkt 5 pociąga za sobą utratę możliwości ponownego powołania ukaranego do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim.

§ 5. W przypadku przewinienia dyscyplinarnego lub wykroczenia mniejszej wagi, sąd dyscyplinarny może odstąpić od wymierzenia kary.

Art. 110 u. s. p.

§ 1. Sądami dyscyplinarnymi w sprawach dyscyplinarnych sędziów są:

1) w pierwszej instancji - sądy apelacyjne,

2) w drugiej instancji - Sąd Najwyższy.

42. ŁAWNICY W SĄDACH

Art. 158 u. s. p.

§ 1. Ławnikiem może być wybrany ten, kto:

1) posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

2) jest nieskazitelnego charakteru,

3) ukończył 30 lat,

4) jest zatrudniony lub zamieszkuje w miejscu kandydowania co najmniej od roku,

5) nie przekroczył 70 lat,

6) jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków ławnika,

7) posiada co najmniej wykształcenie średnie.

§ 2. (uchylony).

Art. 159 u. s. p.

§ 1. Ławnikami nie mogą być:

1) osoby zatrudnione w sądach powszechnych i innych sądach oraz w prokuraturze,

2) osoby wchodzące w skład organów, od których orzeczenia można żądać skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego,

3) funkcjonariusze Policji oraz inne osoby zajmujące stanowiska związane ze ściganiem przestępstw i wykroczeń,

4) adwokaci i aplikanci adwokaccy,

5) radcy prawni i aplikanci radcowscy,

6) duchowni,

7) żołnierze w czynnej służbie wojskowej,

8) funkcjonariusze Służby Więziennej,

9) radni gminy, której rada dokonuje wyboru ławników.

§ 2. Nie można być ławnikiem jednocześnie w więcej niż jednym sądzie.

Art. 160 u. s. p.

§ 1. Ławników do sądów okręgowych oraz do sądów rejonowych wybierają rady gmin, których obszar jest objęty właściwością tych sądów - w głosowaniu tajnym.

§ 2. Wybory przygotowują gminy jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej.

Art. 161 u. s. p.

§ 1. Liczbę ławników wybieranych przez poszczególne rady gmin do wszystkich sądów działających na obszarze właściwości sądu okręgowego, w tym także liczbę ławników do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy, ustala kolegium sądu okręgowego; liczbę ławników do poszczególnych sądów rejonowych ustala się po zasięgnięciu opinii prezesów tych sądów.

§ 2. Prezes sądu okręgowego podaje liczbę ławników do wiadomości poszczególnym radom gmin najpóźniej na trzydzieści dni przed upływem terminu zgłaszania kandydatów.

Art. 162 u. s. p.

§ 1. Kandydatów na ławników zgłaszają radom gmin prezesi sądów, stowarzyszenia, organizacje związkowe, organizacje pracodawców oraz inne organizacje zarejestrowane na podstawie przepisów prawa, z wyłączeniem partii politycznych, oraz co najmniej dwudziestu pięciu obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na danym terenie, w terminie do dnia 30 czerwca ostatniego roku kadencji.

§ 2. Kandydatów na ławników do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy zgłaszają związki zawodowe oraz organizacje pracodawców.

§ 3. Do zgłoszenia kandydata na ławnika załącza się informację z Krajowego Rejestru Karnego, oświadczenie kandydata, że nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne, oraz zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia.

§ 4. O kandydatach na ławników rady gmin zasięgają informacji od właściwych organów Policji.

§ 5. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb zgłaszania radom gmin kandydatów na ławników oraz wzór karty zgłoszenia, mając na uwadze potrzebę udokumentowania przez podmioty zgłaszające spełnienia przez kandydatów na ławników wymogów określonych w ustawie, a także zapewnienia wyboru kandydatów o najwyższych walorach etycznych i intelektualnych, umożliwienia rzetelnej weryfikacji zgłoszeń i przejrzystości działań związanych ze zgłaszaniem kandydatów na ławników, a przez określenie wzoru karty zgłoszenia - potrzebę ujednolicenia procedury zgłaszania i ułatwienia rozpatrywania zgłoszeń.

Art. 169 u. s. p.

§ 1. W zakresie orzekania ławnicy są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.
§ 2. Ławnik nie może przewodniczyć na rozprawie i naradzie ani też wykonywać czynności sędziego poza rozprawą, chyba że ustawy stanowią inaczej.

43. WOJEWÓDZKIE SĄDY ADMINISTRACYJNE

Art. 6 u. s. a.

§ 1. Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego może być powołany ten, kto:
1) ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
2) jest nieskazitelnego charakteru,
3) ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,
4) jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,
5) ukończył 35 lat życia,
6) wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej,
7) pozostawał co najmniej osiem lat na stanowisku sędziego, prokuratora, radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo przynajmniej przez osiem lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo przez dziesięć lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego lub pracował w charakterze asesora sądowego w wojewódzkim sądzie administracyjnym co najmniej dwa lata.
§ 2. Wymagania, o których mowa w § 1 pkt 7, nie dotyczą osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych.
§ 3. W wyjątkowych przypadkach Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, może powołać kandydata na stanowisko sędziego mimo krótszych, niż określone w § 1 pkt 7, okresów pozostawania na stanowiskach wymienionych w tym punkcie lub wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza.
§ 4. Osoby, o których mowa w § 2, mogą być zatrudnione na stanowisku sędziego również w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Art. 16 u. s. a.

§ 1. Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw.

§ 2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów.

Art. 17 u. s. a.

§ 1. Wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały, które tworzy i znosi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

§ 2. Wydziałem w wojewódzkim sądzie administracyjnym kieruje prezes lub wiceprezes sądu albo wyznaczony sędzia.

Art. 19 u. s. a.

Organami wojewódzkiego sądu administracyjnego są: prezes sądu, zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego, zwane dalej "zgromadzeniem ogólnym", oraz kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego, zwane dalej "kolegium sądu".

Art. 3 p. s. a.

§ 2. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
1) decyzje administracyjne;
2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;
3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;
5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;
6) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;
7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;
8) bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4.

Art. 13 p. s. a.

§ 1. Wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego.

44. NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY.

Art. 184 Konstytucji

Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

Art. 185 Konstytucji

Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Art. 7 u. s. a.

§ 1. Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w art. 6 § 1 pkt 1-4 i 6, jeżeli ukończył 40 lat oraz pozostawał co najmniej dziesięć lat na stanowisku sędziego lub prokuratora albo przynajmniej przez dziesięć lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza. Wymaganie ukończenia 40 lat nie dotyczy sędziego, który co najmniej przez trzy lata pozostawał na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego.
§ 2. Do powołania na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego stosuje się także przepisy art. 6 § 2-4.

Art. 31 u. s. a.

Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są: Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego i Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Art. 4 p. s. a.

Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Art. 15 p. s. a.

§ 1. Naczelny Sąd Administracyjny:
1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy;
2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;
4) rozstrzyga spory, o których mowa w art. 4;
5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.

45. SĄDY WOJSKOWE

1.Sprawują wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych w obrębie sił zbrojnych RP

2.Rodzaje SW:

-Wojskowe Sądy Garnizonowe - rozpoznają sprawy w I instancji o wszystkie przestępstwa z wyjątkiem tych, które przepisami ustawy zostały przekazane do właściwości innych sądów.

• Sprawy o przestępstwo popełnione przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej

Przestępstwa określone w tzw. czesci wojskowej KK

I - Przestępstwa popełnione przeciw organowi wojsk. lub innemu żołnierzowi

II - Przestępstwo popełnione podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych

III - Przestępstwo popełnione w związku z popytem lub użyciem sił zbrojnych RP poza granicami państwa polskiego

-Wojskowe Sądy Okręgowe - rozpoznają w I instancji - 2 rodzaje spraw:

1)sprawy o przestępstwo popełnione przez zołnierzy od majora wzwyż

2)przestępstwa popełnione przez żołnierzy sił zbrojnych państw obcych i członków personelu jeżeli czyn wiąże się z wykonywanymi czynnosciami służbowymi i został popełniony na terytorium RP ( chyba ze z umowy miedzynarodowej której polska jest stroną wynika coś innego)

- rozpoznają w II instancji środki odwoławcze od orzeczeń wydanych w I instancji WSG

-Izba Wojskowa Sądu Najwyższego - rozpoznaje w II instancji środki odwoławcze od orzeczeń wydanych w I instancji WSO

->kasacje

->inne sprawy przekazane przez ustawę

46. IZBY MORSKIE

Organ quasi-sądowy - organy specjalnie powołane do rozstrzygania sytuacji konfliktowych i z tego punktu widzenia specjalnie zorganizowane, posiadające własne kompetencje ale nie spełniające którejś z cech sądu w znaczeniu materialnym np.: samorządowe kolegia odwoławcze, arbitraż społeczny(spory zbiorowe między pracodawcą a pracownikami)

Izby morskie rozpoznają sprawy dot. wypadków morskich. Ustala przebieg i przyczyny takiego wypadku. Może wskazać wady w budowie statku i jego sprzęcie, załadunku- ma charakter prewencyjny. IM nie jest uprawniona do stosowania jakichkolwiek sankcji. Orzeka tylko co do faktów. Nie rozstrzyga sytuacji konfliktowych

WYJĄTEK: IM może pozbawić kapitana lub członka załogi statku praw związanych z wykonywaniem uprawnień na okres od 1-5lat jeśli taka osoba przez swoje zaniedbanie lub ze swej winy spowodowała wypadek morski przyczyniła się do jego powstania lub wykazała brak umiejętności konieczny do zapewnienia odpowiedzialności w żegludze

-ta sankcja jest stosowana fakultatywnie

-jest to bardziej sankcja dyscyplinarna

Orzeczenie IM stanowi podstawę dla późniejszego ewentualnego postępowania cywilnego lub karnego.

Art. 1 u. izb. mor.

1. Do właściwości izb morskich należy:

a) orzekania w sprawach z wypadków morskich (ustalanie stanu faktycznego),

b) rozpoznawanie innych spraw przekazanych izbom morskim odrębnymi przepisami

2. Wypadkami morskimi w rozumieniu niniejszej ustawy są zdarzenia na morzu lub wodach z nim połączonych, na których statki morskie uprawiają żeglugę, polegające na:

a) zatonięciu, zaginięciu lub utraceniu statku w inny sposób,

b) opuszczeniu statku,

c) zderzeniu statków,

d) zetknięciu statku z dnem, podwodną lub nadwodną przeszkodą,

e) uderzeniu statku w budowlę, urządzenie lub instalację, w następstwie którego statek

spowodował ich uszkodzenie lub doznał uszkodzenia,

f) powstanie pożaru lub wybuchu na statku,

g) zanieczyszczeniu środowiska w następstwie utraty lub uszkodzenia statku,

h) zagrożeniu albo ograniczeniu bezpieczeństwa statku lub znajdujących się na nim osób,

na skutek:

• uszkodzenia lub niesprawności konstrukcji, urządzeń albo innych elementów statku,

• zmian w zakresie stateczności statku,

i) zaginięciu człowieka przebywającego na statku,

j) śmierci lub uszczerbku na zdrowiu człowieka w związku z pracą lub pobytem na statku,

zachowaniem się statku, działaniem lub stanem jego urządzeń albo innych jego

elementów lub właściwościami ładunku statku.

Art. 2 u. izb. mor.

1. Izby morskie rozpoznają wypadki morskie:

a) statków o polskiej przynależności,

b) statków o obcej przynależności, jeżeli wypadek nastąpił na polskich morskich wodach

wewnętrznych lub polskim morzu terytorialnym albo jeżeli z wnioskiem o wszczęcie

postępowania wystąpił armator lub kapitan takiego statku.

2. Sprawy wypadków morskich, w których uczestniczyły jednostki Marynarki Wojennej,

Straży Granicznej lub Policji, izby morskie rozpoznają, w odniesieniu do tych jednostek, za

zgodą Dowódcy Marynarki Wojennej, Komendanta Głównego Straży Granicznej lub

Komendanta Głównego Policji.

Art. 3 u. izb. mor.

Sprawy należące do właściwości izb morskich rozpoznają:

a) w pierwszej instancji - Izba Morska w Gdańsku i Izba Morska w Szczecinie,

b) w drugiej instancji - Odwoławcza Izba Morska.

Art. 6 u. izb. mor.

1. Izba Morska w Szczecinie działa przy Sądzie Okręgowym w Szczecinie, a Izba Morska w

Gdańsku i Odwoławcza Izba Morska działają przy Sądzie Okręgowym w Gdańsku.

2. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki

morskiej może określić, w drodze rozporządzenia, uwzględniając podział terytorialny

państwa, siedzibę izby morskiej poza siedzibą sądu okręgowego, przy którym działa izba

morska.

Art. 7 u. izb. mor.

W skład izby morskiej wchodzi przewodniczący oraz jeden lub więcej wiceprzewodniczących

i ławnicy.

Art. 8 u. izb. mor.

1. Przewodniczącego i wiceprzewodniczących powołuje i odwołuje Minister Sprawiedliwości

w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej spośród sędziów

sądów powszechnych posiadających znajomość zagadnień morskich w zakresie spraw

należących do właściwych izb morskich.

2. Pozostałych pracowników izb morskich przyjmuje i zwalnia przewodniczący właściwej

Izby morskiej.

Art. 9 u. izb. mor.

1. Przewodniczący i wiceprzewodniczący izb morskich zachowują stanowiska sędziowskie

oraz, z zastrzeżeniem odmiennych przepisów ustawy prawa i obowiązki przewidziane w

przepisach dotyczących sędziów.

2. Do pozostałych pracowników izb morskich mają odpowiednie zastosowanie przepisy o

Pracownikach sądów i prokuratury.

Ławnicy są powoływani przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej spośród osób posiadających wiedzę oraz praktykę i doświadczenie w zakresie spraw objętych zakresem izb morskich. Kandydatów przedstawia przewodniczący izby morskiej. Lista kandydatów jest tworzona przez Zarząd Główny Związku Zawodowego Marynarzy i Portowców w porozumieniu z przewodniczącym izby morskiej. Albo są powoływani przez ministra spośród osób wyznaczonych przez dowódcę Marynarki Wojennej i Straży Granicznej.

47. SĄDY POLUBOWNE

SĄDY POLUBOWNE - organy niepaństwowe, powołane do rozstrzygania spraw cywilnych (WYJĄTEK stanowią sprawy o alimenty i sprawy o stosunek pracy), gdy stanowią na to przepisy prawne i gdy tak postanowiła strona konfliktu.

KPC-podstawa prawna

-czas trwania może być krótszy + koszty

-podstawa kompetencyjna jest wpis na sad polubowny

-umowa miedzy stronami konfliktu sporządzona na piśmie, na jej podstawie strony oddają pod rozstrzygnięcie SP istniejącego między nimi sporu lub taki, który będzie w przyszłości.

-przedmiotem wpisu może być każdy spór o prawa majątkowe i niemajątkowe pod warunkiem że mogłyby być przedmiotem ugody sądowej.

-strony w umowie określają arbitrów-sędziów SP

-gdy nie ma postepowania-SP orzeka w składzie 3 arbitrów

-jeśli strony nie określiły sposobu wyboru arbitrów obowiązują reguły przewidziane w KPC

48. MODELE PROKURATURY

1. Powiązana z władzą ustawodawczą - Prokurator Generalny jest powoływany przez parlament, przed którym ponosi odpowiedzialność (Węgry)

2. Podporządkowana władzy wykonawczej - Prokurator Generalny wchodzi w skład rządu lub prokuratura jest podporządkowana ministrowi sprawiedliwości

3. Niezależna od władzy wykonawczej - prokuratura jest powiązana z władzą sądowniczą - Prokurator Generalny powoływany przez najwyższą władzę sądowniczą (Włochy)

4. Prokuratura ma pozycję autonomiczną - jest niezależna od trzech (wszystkich) władz (Portugalia)

5. Współcześnie, polska prokuratura ukształtowana jest według modelu mieszanego francusko—radzieckiego. Jak podnosi się w doktrynie, działalność prokuratury należy uznać za odrębny kierunek działalności
   państwa. Obejmuje ona badanie określonych stosunków społecznych pod kątem zgodności postępowania ich podmiotów z prawem obowiązującym oraz formułowanie wniosków, kierowanych do innych organów, co do sposobu przywrócenia stanu zgodnego z prawem lub zapobiegnięcia naruszenia prawa w przyszłości (kontrola legalności). Przyjmuje się, że uprawnienia do podejmowania stanowczych rozstrzygnięć nadane prokuraturze nie wynikają z jej funkcji, lecz są jej przydane dodatkowo.

49. ZASADY ORGANIZACYJNE PROKURATURY

1. JEDNOLITOŚCI - wszystkie jednostki organizacyjne prokuratury tworzą jedną organizacyjną całość

2. CENTRALIZMU - wszystkie jednostki organizacyjne prokuratury są podporządkowane jednemu organowi centralnemu - minister sprawiedliwości, zajmujący stanowisko Prokuratora Generalnego

3. JEDNOOSOBOWEGO KIEROWNICTWA - poszczególnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury i całą prokuraturą kieruje jedna osoba

4. HIERARCHICZNEGO PODPORZĄDKOWANIA - prokurator niższego rzędu jest podporządkowany prokuratorowi wyższego rzędu

5. NIEZALEŻNOŚCI - prokuratura ani organizacyjnie ani w trakcie działania nie jest podporządkowana innym organom państwowym.

50. ZASADY DZIAŁANIA PROKURATURY

1. LEGALIZMU - prokurator ma obowiązek działania w każdym gdy doszło do naruszenia prawa / zagrożenia naruszenia prawa

2. BEZSTRONNOŚCI - (obligującej do zachowania obiektywizmu w ramach wszystkich podejmowanych czynności) i równego traktowania wszystkich obywateli (stanowiącą konsekwencję zasady równości wszystkich obywateli wobec prawa, niezależnie od jakichkolwiek kryteriów wyróżniających) oznaczającej wymóg działania prokuratora wyłącznie na podstawie prawa i przy użyciu środków w nim wskazanych, bez względu na podmiot, wobec którego środki te będą (lub już są) stosowane

3. RÓWNEGO TRAKTOWANIA STRON PROCESOWYCH / WSZYSTKICH OBYWATELI - podejmowanie środków prawnych bez względu na to kim jest podmiot

4. DZIAŁANIA Z URZĘDU/ŚCIGANIA Z URZĘDU - prokuratura podejmuje działania z własnej inicjatywy/ 2 tryby ścigania z urzędu- tryb warunkowy (ściganie na wniosek lub za zgodą organu) i tryb bezwarunkowy

5. WSPÓŁPRACY Z ORGANAMI PAŃSTWA, ORGANIZACJAMI SPOŁECZNYMI w dziedzinie ochrony prawa

6. SUBSTYTUCJI - prokurator przełożony może powierzyć prokuratorowi podporządkowanemu wykonanie każdej czynności należącej do właściwości prokuratora przełożonego (oprócz czynności zastrzeżonych przez ustawę dla określonego prokuratora)

7. DEWOLUCJI - odwrócenie zasady substytucji

8. INDYFERENCJI - czynność prawna jest ważna bez względu na podmiotowe zmiany (bez względu na to, który prokurator jej dokonał) oraz przejęcie sprawy przez jakiegokolwiek prokuratora nie ma wpływu na jej przebieg

51. SYSTEM PROKURATURY POLSKIEJ

Instytucja prokuratury - zastępstwo w sprawie, działa z urzędu, reprezentant państwa, podmiot występujący w interesie państwa, nie ma unormowania w konstytucji, opiera się tylko na ustawie o prokuraturze.

W Polsce obowiązują 3 piony Prokuratorskie:

-Prokuratury Powszechne

-Prokuratury Wojskowe

-Instytut Pamięci Narodowej

Art. 6 u. prok.

1. Prokuratorami powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury są prokuratorzy Prokuratury Krajowej, prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych.
2. Prokuratorami wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury są prokuratorzy Naczelnej Prokuratury Wojskowej, wojskowych prokuratur okręgowych i wojskowych prokuratur garnizonowych.
3. Prokuratorami Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu są prokuratorzy Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej oraz prokuratorzy oddziałowych komisji ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej.

Art. 17 u. prok.

1. Powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury są: Prokuratura Krajowa oraz prokuratury apelacyjne, okręgowe i rejonowe.
2. Prokurator Generalny jest przełożonym prokuratorów powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
2a. Prokuraturą Krajową, w zakresie określonym przez Prokuratora Generalnego, kieruje Prokurator Krajowy. Prokurator Krajowy jest prokuratorem przełożonym prokuratorów Prokuratury Krajowej.
2b. Prokuraturą apelacyjną kieruje prokurator apelacyjny. Prokurator apelacyjny jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury apelacyjnej, prokuratorów prokuratur okręgowych oraz prokuratorów prokuratur rejonowych na obszarze działania prokuratury apelacyjnej.
2c. Prokuraturą okręgową kieruje prokurator okręgowy. Prokurator okręgowy jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury okręgowej oraz prokuratorów rejonowych i prokuratorów prokuratur rejonowych na obszarze działania prokuratury okręgowej.
3. Prokuraturą rejonową kieruje prokurator rejonowy. Prokurator rejonowy jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury rejonowej.
4. Prokuratura Krajowa wchodzi w skład Ministerstwa Sprawiedliwości. Prokuraturę apelacyjną tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur okręgowych. Prokuraturę okręgową tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur rejonowych. Prokuraturę rejonową tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin; w uzasadnionych przypadkach może być utworzona więcej niż jedna prokuratura rejonowa w obrębie tej samej gminy.
5. Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi prokuratury apelacyjne, okręgowe i rejonowe oraz ustala ich siedziby i obszary właściwości.
6. Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, może tworzyć poza siedzibą prokuratury, a także znosić, ośrodki zamiejscowe prokuratur okręgowych lub rejonowych.
6a. Pracownicy zniesionego ośrodka zamiejscowego przechodzą do prokuratury, której ośrodek zamiejscowy został zniesiony.
8. Wojskowymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury są: Naczelna Prokuratura Wojskowa, wojskowe prokuratury okręgowe oraz wojskowe prokuratury garnizonowe. W miarę potrzeby mogą być tworzone inne rodzaje wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury.
8a. Naczelną Prokuraturą Wojskową kieruje Naczelny Prokurator Wojskowy. Naczelny Prokurator Wojskowy jest prokuratorem przełożonym prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej oraz pozostałych prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury.
8b. Wojskową prokuraturą okręgową kieruje wojskowy prokurator okręgowy. Wojskowy prokurator okręgowy jest prokuratorem przełożonym prokuratorów wojskowej prokuratury okręgowej oraz wojskowych prokuratorów garnizonowych i prokuratorów wojskowych prokuratur garnizonowych na obszarze działania wojskowej prokuratury okręgowej.
8c. Wojskową prokuraturą garnizonową kieruje wojskowy prokurator garnizonowy. Wojskowy prokurator garnizonowy jest prokuratorem przełożonym prokuratorów wojskowej prokuratury garnizonowej.
9. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości tworzy i znosi wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury oraz ustala ich siedziby i terytorialny zakres działania.

52. POWOŁANIE PROKURATORÓW

Art. 11 u. prok.

1. Prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury powołuje Prokurator Generalny, a prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury - Prokurator Generalny na wniosek Ministra Obrony Narodowej.

2. Kandydat na stanowisko prokuratorskie przedstawia informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą jego osoby i zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków prokuratora, z zastrzeżeniem ust. 4. Wydanie zaświadczenia oraz badanie kandydata na stanowisko prokuratorskie odbywa się na zasadach dotyczących kandydata na stanowisko sędziowskie.

3. Prokurator Generalny zasięga od właściwego organu Policji informacji o każdym z kandydatów do objęcia stanowiska prokuratorskiego, z zastrzeżeniem ust. 4. Informacje o kandydacie do objęcia stanowiska prokuratorskiego uzyskuje się i sporządza na zasadach określonych dla informacji o kandydacie do objęcia stanowiska sędziowskiego.

4. Przedstawianie informacji i zaświadczenia, o których mowa w ust. 2, a także zasięganie informacji, o której mowa w ust. 3, nie dotyczy kandydatów zajmujących stanowisko prokuratora oraz stanowisko sędziego sądu powszechnego, administracyjnego lub wojskowego.

5. Przedstawiając informację, o której mowa w ust. 3, organ Policji przekazuje Prokuratorowi Generalnemu wszystkie zebrane materiały służące do sporządzenia informacji.

6. Prokurator Generalny, przed rozpatrzeniem kandydatury, zawiadamia kandydata na stanowisko prokuratorskie o treści informacji uzyskanej od organu Policji.

Art. 12 u. prok.

1. Prokuratora Krajowego jako zastępcę Prokuratora Generalnego oraz innych zastępców Prokuratora Generalnego powołuje, spośród prokuratorów Prokuratury Krajowej, i odwołuje z tych stanowisk - Prezes Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego.

2. Jednym z zastępców Prokuratora Generalnego jest Naczelny Prokurator Wojskowy, którego powołuje, spośród prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej, i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek Prokuratora Generalnego zgłoszony w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej. Naczelny Prokurator Wojskowy kieruje w zastępstwie Prokuratora Generalnego działalnością wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury.

Art. 14 u. prok.

1. Prokuratorem może być powołany ten, kto:

1)posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

2)jest nieskazitelnego charakteru,

3)ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

4)jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków prokuratora,

5)ukończył 26 lat,

6)złożył egzamin prokuratorski lub sędziowski,

7)pracował w charakterze asesora prokuratorskiego lub sądowego co najmniej rok albo odbył w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury okres służby przewidziany w przepisach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

2. Na prokuratora w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury może być powołany tylko oficer zawodowy lub oficer służby okresowej.

3. Wymagania, o których mowa w ust. 1 pkt 6 i 7, nie dotyczą:

1)profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych w polskich szkołach wyższych, w Polskiej Akademii Nauk oraz w instytutach naukowo-badawczych i innych placówkach naukowych,

2)sędziów oraz oficerów, którzy w sądach wojskowych zajmowali stanowiska sędziów,

3)adwokatów, radców prawnych oraz radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, którzy wykonywali ten zawód lub zajmowali takie stanowisko przez co najmniej trzy lata.

4. Wymagania, o których mowa w ust. 1 pkt 7, nie dotyczą notariuszy.

53. ODWOŁANIE PROKURATORA

Art. 16 u. prok.

1. Prokurator Generalny może odwołać prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury, jeżeli prokurator, mimo dwukrotnego ukarania przez sąd dyscyplinarny karą wymienioną w art. 67 ust. 1 pkt 2-4, popełnił przewinienie służbowe, a w tym dopuścił się oczywistej obrazy przepisów prawa lub uchybił godności urzędu prokuratorskiego; przed podjęciem decyzji Prokurator Generalny wysłuchuje wyjaśnień prokuratora, chyba że nie jest to możliwe, oraz zasięga odpowiednio opinii zebrania prokuratorów Prokuratury Krajowej albo opinii właściwego zgromadzenia prokuratorów w prokuraturze apelacyjnej.

2. Prokurator Generalny może odwołać prokuratora wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury na wniosek Ministra Obrony Narodowej w wypadkach, gdy przepisy o służbie wojskowej przewidują zwolnienie z zawodowej służby wojskowej.

3. Prokurator Generalny odwołuje prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury, jeżeli zrzekł się stanowiska prokuratora.

4. Stosunek służbowy prokuratora wygasa po upływie trzech miesięcy od doręczenia zawiadomienia o odwołaniu, chyba że na wniosek zainteresowanego prokuratora określono krótszy termin.

5. Prawomocne orzeczenie sądu dyscyplinarnego o wydaleniu ze służby prokuratorskiej, z zastrzeżeniem art. 83 ust. 2, oraz prawomocne orzeczenie sądu skazujące prokuratora na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych, zakazu zajmowania stanowiska prokuratora lub na karę degradacji pociąga za sobą z mocy prawa utratę stanowiska prokuratora; stosunek służbowy prokuratora wygasa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

5a. Stosunek służbowy prokuratora wygasa z dniem utraty przez niego obywatelstwa polskiego

54. AUTONOMIA PROKURATORA I POLECENIE PRZEŁOŻONEGO

Art. 8 u. prok.

1. Prokurator przy wykonywaniu czynności określonych w ustawach jest niezależny, z zastrzeżeniem przepisów ust. 2-5.

2. Prokurator jest obowiązany wykonywać zarządzenia, wytyczne i polecenia przełożonego prokuratora. Polecenie dotyczące treści czynności procesowej prokurator przełożony wydaje na piśmie, a na żądanie prokuratora - wraz z uzasadnieniem. W razie przeszkody w doręczeniu polecenia w formie pisemnej dopuszczalne jest przekazanie polecenia ustnie, z tym że przełożony jest obowiązany niezwłocznie potwierdzić je na piśmie.

3. Jeżeli prokurator nie zgadza się z poleceniem, może żądać zmiany polecenia lub wyłączenia go od wykonania czynności albo od udziału w sprawie. O wyłączeniu rozstrzyga ostatecznie prokurator bezpośrednio przełożony nad prokuratorem, który wydał polecenie.

4. Żądanie, o którym mowa w ust. 2 i 3, prokurator zgłasza na piśmie wraz z uzasadnieniem przełożonemu, który wydał polecenie.

5. Polecenie dotyczące treści czynności procesowej, wydane przez prokuratora przełożonego innego niż prokurator bezpośrednio przełożony, nie może obejmować sposobu zakończenia postępowania przygotowawczego i postępowania przed sądem.

6. W przypadku gdy w postępowaniu sądowym ujawnią się nowe okoliczności, prokurator samodzielnie podejmuje decyzje związane z dalszym tokiem tego postępowania.

7. Prokurator przełożony w razie stwierdzenia oczywistej obrazy prawa przy prowadzeniu sprawy wytyka, niezależnie od innych uprawnień, właściwemu prokuratorowi uchybienie, po uprzednim zażądaniu - w razie potrzeby - wyjaśnień. Stwierdzenie i wytknięcie uchybienia nie wpływa na rozstrzygnięcie sprawy. Art. 68 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

7a. Prokurator, któremu wytknięto uchybienie może, w terminie siedmiu dni, złożyć pisemne zastrzeżenie do prokuratora przełożonego, który wytknął uchybienie. W razie wniesienia zastrzeżenia, prokurator przełożony uchyla wytknięcie uchybienia albo przekazuje sprawę do rozpoznania sądowi dyscyplinarnemu.

7b. W przypadku przewidzianym w ust. 7a sąd dyscyplinarny wydaje postanowienie po wysłuchaniu rzecznika dyscyplinarnego oraz prokuratora, któremu wytknięto uchybienie, chyba że nie jest to możliwe. Na postanowienie odmawiające uwzględnienia zastrzeżenia prokuratorowi przysługuje zażalenie. Zażalenie rozpatruje ten sam sąd dyscyplinarny w innym równorzędnym składzie.

8. W razie stwierdzenia oczywistej i rażącej obrazy przepisów prawa, prokurator przełożony jest obowiązany żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko prokuratorowi, który obrazy się dopuścił.

55. ZAKRES DZIAŁANIA PROKURATURY

Art. 2 u. prok.

Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw.

Art. 25 u. prok.

1. Prokurator, stosownie do przepisów ustaw, wszczyna i prowadzi postępowanie przygotowawcze albo zleca wszczęcie lub prowadzenie takiego postępowania innemu uprawnionemu organowi.

2. W toku postępowania przygotowawczego prokurator stosuje, w wypadkach przewidzianych w ustawach, środki zapobiegawcze wobec podejrzanych.

Art. 32. u. prok.

1. Prokurator wykonuje czynności oskarżyciela publicznego przed wszystkimi sądami. Może również wykonywać te czynności w sprawach wniesionych do sądu przez innych oskarżycieli.

2. W razie gdy wyniki postępowania sądowego nie potwierdzają zarzutów oskarżenia, prokurator odstępuje od oskarżenia.

3. Prokurator wnosi, w wypadkach przewidzianych w ustawach, środki zaskarżenia od orzeczeń sądowych.

Art. 35 u. prok.

Prokurator sprawuje, w granicach przewidzianych ustawami, nadzór nad wykonywaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu i decyzji o pozbawieniu wolności.

Art. 40 u. prok.

1. Jeżeli wyniki badań to uzasadniają, Prokurator Generalny występuje z wnioskiem do właściwego organu o podjęcie odpowiednich środków, w tym również o wydanie lub zmianę określonych przepisów, w celu przeciwdziałania przestępczości.

2. Zadania określone w ust. 1 wykonują również prokuratorzy okręgowi i rejonowi w stosunku do wojewodów i terenowych organów administracji niezespolonej oraz innych o terenowym zakresie działania.

3. Organ, do którego zwrócił się prokurator, jest obowiązany, w terminie trzydziestu dni od daty otrzymania wniosku, zawiadomić prokuratora o podjętych środkach, o których mowa w ust. 1.

Art. 42 u. prok.

Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach określają odrębne ustawy.

56. IMMUNITET PROKURATORSKI

Ma on 2 immunitety:

1)materialno-procesowy-chodzi o nadużycie wolności słowa i pisma stanowiące zniewagę ściganą z oskarżenia prywatnego:

-zniewaga strony

-zniewaga jej obrońcy

-zniewaga pełnomocnika

-zniewaga świadka

- zniewaga biegłego

- zniewaga kuratora

- zniewaga tłumacza

Za tę zniewagę ściganie następuje w drodze dyscyplinarnej (zniewaga przy wykonywaniu obowiązków służbowych)

2)procesowy-nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej i aresztowany bez zgody Sądu Dyscyplinarnego; nie może być zatrzymany bez zgody przełożonego dyscyplinarnego.

Art. 54 u. prok.

1. Prokurator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego ani zatrzymany bez zgody przełożonego dyscyplinarnego. Nie dotyczy to zatrzymania na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa. Do wydania zezwolenia na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej wolno przedsięwziąć tylko czynności niecierpiące zwłoki, zawiadamiając o tym niezwłocznie prokuratora przełożonego.

2. Do czasu rozstrzygnięcia wniosku o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej sąd dyscyplinarny może polecić niezwłoczne zwolnienie prokuratora zatrzymanego na gorącym uczynku.

2a. Wniosek o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata albo radcę prawnego będącego pełnomocnikiem.

2b. Jeżeli wniosek o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej nie odpowiada warunkom formalnym pisma procesowego określonym w Kodeksie postępowania karnego lub jest oczywiście bezzasadny, przewodniczący sądu dyscyplinarnego odmawia jego przyjęcia. Na zarządzenie o odmowie przyjęcia wniosku przysługuje zażalenie do sądu dyscyplinarnego właściwego do rozpoznania wniosku.

2c. Orzeczenie zezwalające na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej można wydać, jeżeli zachodzi dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego przestępstwa.

3. Od orzeczenia sądu dyscyplinarnego odmawiającego zezwolenia na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej przysługuje organowi lub osobie, która wnosiła o zezwolenie, oraz rzecznikowi dyscyplinarnemu odwołanie do odwoławczego sądu dyscyplinarnego w terminie 7 dni od daty jego ogłoszenia. W tym samym terminie prokuratorowi przysługuje odwołanie od orzeczenia zezwalającego na pociągnięcie tego prokuratora do odpowiedzialności karnej.

4. Za wykroczenie prokurator odpowiada tylko dyscyplinarnie.

Art. 66 ust. 2 u. prok.

2. Za nadużycie wolności słowa przy wykonywaniu obowiązków służbowych, stanowiące ściganą z oskarżenia prywatnego zniewagę strony, jej pełnomocnika lub obrońcy, kuratora, świadka, biegłego lub tłumacza, prokurator odpowiada tylko dyscyplinarnie.

57. ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA PROKURATORA

Art. 66 ust. 1 u. prok.

1. Prokurator odpowiada dyscyplinarnie za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa i uchybienia godności urzędu prokuratorskiego.

Art. 67 u. prok.

1. Karami dyscyplinarnymi są:

1)upomnienie,

2)nagana,

3)usunięcie z zajmowanej funkcji,

4)przeniesienie na inne miejsce służbowe,

5)wydalenie ze służby prokuratorskiej.

2. Wymierzenie kary określonej w ust. 1 pkt 2-4 pociąga za sobą pozbawienie możliwości awansowania przez okres trzech lat oraz niemożność udziału w tym okresie w kolegium prokuratury okręgowej, w kolegium prokuratury apelacyjnej i w zgromadzeniu prokuratorów, w Radzie Prokuratorów i w sądzie dyscyplinarnym oraz uzyskania utraconego stanowiska.

Art. 70 ust. 1 u. prok.

1. W sprawach dyscyplinarnych orzekają sądy dyscyplinarne:

1)dla prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury działające przy Prokuratorze Generalnym:

a)w pierwszej instancji - Sąd Dyscyplinarny,

b)w drugiej instancji - Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny,

2)dla prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury - Sąd Dyscyplinarny w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej.

1

---