Pojęcie prawa gospodarczego

Prawo gospodarcze jest kompleksową gałęzią prawa, która tworzy normy prawne dotyczące organizacji i działalności przedsiębiorców. Nadał nie ma jednolitej koncepcji tej gałęzi prawa. Uważa się, że prawo gospodarcze — zarówno publiczne jak i prywatne obejmuje zespół norm dotyczących życia gospodarczego: prawo publiczne — obejmuje ustrój społeczno — gospodarczy, działalność interwencyjną państwa w dziedzinie gospodarki (kompetencje i formy działania swobodnej działalności gospodarczej), ochronę administracyjno — prawną przedsiębiorców, ich prawo zrzeszania się obligatoryjnego lub dobrowolnego, a także prawo zrzeszania się konsumentów, pracowników i pracodawców.- prawo prywatne (handlowe) — obejmuje zarówno wyżej wymienione elementy, jak i ustrój przedsiębiorców i stosunki prawne z ich udziałem oraz ochronę cywilnoprawna ich interesów.

4 kanony gospodarcze:

- Zasada społecznej gospodarki rynkowej (art. 20)

- ochrona własności (art. 20 i 64 konstytucji)

- wolność gospodarcza (art. 20)

- solidarność i dialog (art. 20)

Zasada wolności gospodarczej.

Zasada wolności gospodarczej jest cechą konstytutywną gospodarki rynkowej, podstawą nowego ustroju społeczno—gospodarczego. Zasadę wolności gospodarczej wprowadza art.. 5 Prawo działalności gospodarczej stanowiąc, że podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Np.: swoboda podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przejawia się w: wyborze formy działalności gospodarczej, profilu i jego zmianie, zatrudnieniu, kształtowaniu cen, zakończeniu działalności gospodarczej, składają się na nią również zespoły różnych wolności i praw, jak prawo własności, wolność osobista, wolność wyboru zajęcia i miejsca zamieszkania, prawo do przedsiębiorczości, prawo do równości wobec prawa z innymi przedsiębiorcami, prawo do równej i wolnej konkurencji, wolność umów itp. Charakter poszczególnych praw decyduje o charakterze wolności gospodarczej i jej zakresie. Przyjmuje się, że zasada wolności gospodarczej nie przysługuje podmiotom administracji publicznej: rządowej i samorządowej. Organy władzy i administracji publicznej są bowiem powołane do realizowania określonych prawem kompetencji i już z tej przyczyny nie mogą korzystać z „wolności podstawowych” w zakresie i w sposób jaki korzysta z nich jednostka (człowiek). Natomiast podmiotom publicznym o mieszanym charakterze wolność gospodarcza przysługuje tylko w zakresie, w jakim podmioty działają na podstawie prawa cywilnego.

Zasada równości gospodarczej.

Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, czyli przedsiębiorcy powinni być traktowani równo, według jednolitej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminacyjnych, jak i faworyzujących. Zasada wolności gospodarczej gwarantuje jednakowe traktowanie zarówno w stosunku do podmiotów krajowych jak i podmiotów zagranicznych. Urzeczywistnienie wolności gospodarczych zakłada, że państwo traktuje wszystkich obywateli w stosunkach gospodarczych w sposób jednakowy, czyli wmyśl zasady obywatele mają równe prawa (równość wobec prawa). Według ustawy nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Zasada równości zakazuje państwu zróżnicowanego traktowania gospodarujących obywateli, ale tylko wyłącznie w warunkach, które z natury rzeczy wymagają jednolitego traktowania. Zasada ta dopuszcza w niektórych sytuacjach odmienne traktowanie przedsiębiorców. Zasada równości gospodarczej oznacza także równość w zakresie: wyboru formy organizacji, obowiązków ubezpieczeniowych, określenia tzw. zdolności kredytowej i wekslowej, podatkom i dotyczącym innych obciążeń publiczno — prawnych, tzw. zdolności upadłościowej i układowe, przestrzegania działalności gospodarczej różnego rodzaju obowiązków wynikających z przepisów prawnych o charakterze policyjno — administracyjnym (ochrona środowiska, przepisy przeciwpożarowe, przepisy z zakresu planowania przestrzennego, itp.) Wyjątkiem od zasady równości w zakresie podejmowania działalności gospodarczej jest wykonywanie tej działalności przy utrzymaniu monopolu państwowego. Brak natomiast takiego wyjątku w przypadku koncesjonowania działalności gospodarczej oraz w odniesieniu do tych sytuacji, gdy na wykonywanie działalności gospodarczej potrzebne jest zezwolenie. W tym przypadku zasada równości doznaje pewnego uszczerbku, ale uprawnionymi do ubiegania się o otrzymanie koncesji, zezwolenia na wykonywanie takiej działalności są z reguły wszystkie podmioty na równych prawach, o ile spełniają określone ustawowo warunki.

Solidarność i dialog

W szczególności obejmuje ona relacje między pracodawcami a pracownikami. Nie wynikają z tego natomiast przesłanki do traktowania tego elementu jako korporacjonizmu (doktryny społ. głoszące, że podstawą państwa powinny być korporacje, zrzeszające zarówno pracodawców, jak i pracowników; oparte na solidaryzmie społ.). O korporatywnym sposobie negocjowania interesów Można mówić wówczas, gdy istnieje rozległy splot powiązań między państwem, związkami zawodowymi oraz związkami przedsiębiorstw. Dziś raczej można mówić o neokorporacjonizmie, który umożliwia udział organizacji społecznych w stanowieniu rozstrzygnięć państwowych. Dzisiejszy stan prawny zawarty w Konstytucji wysuwa trzy istotne postulaty:

- zasada współpracy odnosi się do sytuacji mieszczących się w obszarze społecznej gospodarki rynkowej

- istotne jest stworzenie podstaw do prowadzenia dialogu przez wszystkich możliwych partnerów

- brak jest mechanizmu tworzącego podstawę do rzeczowego podjęcia rozmów i wykonania postanowień.

Pojęcie źródeł prawa gospodarczego publicz.

Źródło prawa to akt normatywny (prawotwórczy) zawierający przepisy dające podstawę do konstruowania norm danej gałęzi prawa - źródło prawa w znaczeniu formalnym. Źródło prawa w znaczeniu materialnym możemy rozumieć jako ogół okoliczności o ekonomicznym, kulturowym, politycznym, społecznym oraz religijnym charakterze, których oddziaływanie wpłynęło na treść i formę obowiązującego prawa.

Na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. Nr 62, poz. 718) oficjalnym źródłem prawa są: 1.Dz.U. 2. Monitor Polski 3. dzienniki urzędowe administracji rządowej i urzędów centralnych 4. wojewódzkie dzienniki urzędowe

Nieoficjalnym źródłem prawa są: dokumenty i obiekty na podstawie których można ustalić treść norm prawnych. Źródła prawa możemy także podzielić na powszechnie obowiązujące oraz na wewnętrzne.

Źródła prawa powszechnie obowiązującego:

1. konstytucja - najwyższy akt prawny w państwie. Reguluje najbardziej ogólne prawa i obowiązki obywateli, ustrój państwa, zasadnicze funkcje organu państwa, ogólne zasady odnośnie spraw społecznych, 2. Umowy międzynarodowe - ratyfikowane przez parlament. Stanowią one źródło prawa wewnętrznego (krajowego), 3. Umowy - podstawowe źródło prawa (gospodarczego) reguluje każdą kwestię, która nie została uregulowana w konstytucji. Musi być zgodna z konstytucją oraz z umowami międzynarodowymi ratyfikowanymi w naszym kraju. 4. Rozporządzenia - reguluje te kwestie które zezwala mu ustawa i muszą być one zgodne z konstytucją i umowami międzynarodowymi oraz z uchwałą. Prawo wewnętrzne to normy obowiązujące jedynie wewnątrz organów aparatu władzy publicznej np.: uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezydenta RP, Prezesa RM i Ministrów.

Źródła prawa gospodarczego publicznego to forma, wola państwa w stosunku do przedsiębiorcy w zakresie gospodarowania. Cechuje je oszędność i mała stabilność: 1. Kodeks cywilny - reguluje stosunki cywilno prawne miedzy osobami fizycznymi i prawnymi.

2. Inne źródła prawa gospodarczego: (ustawy)

Struktura Europejskiego prawa gospodarczego.

Unia Europejska powstała w wyniku podpisania Traktatu w Maastricht w dniu 7.02.1992 r. Obecnie akt ten Obowiązuje w wersji zmienionej przez Traktat z Amsterdamu z 2.10.1997r. oraz przez Traktat z Nicei z 26.02.2002 r. Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy, przewiduje zastąpienie wszystkich istniejących traktatów jednym tekstem, który jest wynikiem prac Konwentu w sprawie przyszłości Europy oraz Konferencji Międzyrządowej (IGC). Konstytucja została przyjęta przez szefów państw i rządów na szczycie Rady Europejskiej w dniach 17 i 18 czerwca 2004 r. w Brukseli i podpisana 29 października 2004 r. w Rzymie. Musi ona zostać ratyfikowana przez poszczególne Państwa Członkowskie stosownie do ich wymogów konstytucyjnych (tzn. przez parlament i/lub w drodze referendum). Konstytucja wejdzie w życie dopiero po ratyfikacji przez wszystkie 25 Państw Członkowskich. Cele Unii (wg Konstytucji):

1. Celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów. 2. Unia zapewnia swym obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych oraz rynek wewnętrzny z wolną i niezakłóconą konkurencją. 3. Unia działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Unia wspiera postęp naukowo-techniczny. Zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka. Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między Państwami Członkowskimi. Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz zapewnia ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego Europy. 4. W stosunkach zewnętrznych Unia umacnia i popiera swe wartości i interesy. Przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, stałego rozwoju naszej Planety, do solidarności i wzajemnego szacunku między narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania i rozwoju prawa międzynarodowego, w szczególności zasad Karty Narodów Zjednoczonych. 5. Unia dąży do osiągnięcia swych celów właściwymi środkami, w zależności od zakresu kompetencji przyznanych jej na mocy Konstytucji.

Najważniejszą cechą charakterystyczną UE jest ich kompetencja stanowienia prawa tworzącego pewien system tzw. Acquis communautaire, Obowiązują we wszystkich państwach członkowskich, a ich przyjęcie jest warunkiem przystąpienie do Unii Europejskiej. Na system prawny Wspólnot składają się różne akty prawne, które ogólnie można podzielić na akty pierwotne i wtórne. Na zakres prawa pierwotnego składają się trzy kategorie źródeł: traktaty założycielskie, ogólne zasady prawne oraz prawo zwyczajowe. Cały ten system jest nadrzędn wobec prawa wtórnego, które nie może być sprzeczne z prawem pierwotnym. Traktaty założycielskie dzielimy na: traktaty o założeniu Wspólnot Europejskich - EWG, Euratomu, EWWiS, do tej grupy również należą traktaty z Maastricht, Amsterdamu i Nicei; źródła w postaci załączników i protokołów do tych traktatów; układy o wstąpieniu do UE. Prawo wtórne obejmuje: rozporządzenia (zbliżone do ustaw jako źródła prawa krajowego, ich cechą jest przymiot obowiązywania, jak również bezpośrednie działanie we wszystkich państwach członkowskich, istnieje pierwszeństwo norm zawartych w rozporządzeniach przed normami prawa krajowego), dyrektywy (są skierowane do państw członkowskich i zobowiązują do przeniesienia ich treści do aktów prawa krajowego, uwzględniają szczególne warunki każdego z państw członkowskich i nie obowiązują, poza nielicznymi wyjątkami, podmiotów krajowych wprost), decyzje (obowiązują w całości ale odnoszą się do konkretnego adresata lub adresatów), zalecenia oraz opinie (są aktami nieobowiązującymi, pierwsze powstaja z inicjatywy wydających je organów, drugie powstają na wniosek innch organów), inne akty prawne (należą do nich w szczególności akty organizacyjne stanowiące wewnętrzne prawo wspólnotowe)

Organami wspólnoty są: Parlament Europejski, Rada, Komisja, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy

Europejska polityka strukturalna - jej celem jest sterowanie procesami rozwojowymi, zmierzającymi do osiągnięcia czterech celów:

- wzrost wydajności przedsiębiorstw, przy czym zawiera się w tym intencja podniesienia efektów ekonomicznych, nie zaś wskaźników ilościowych

- polepszenie wykorzystania środków zarówno finansowych, jak też rzeczowych

- dostarczenie nowych miejsc pracy

- polityka regionalna - rozwój regionalny np. obszarów wiejskich

Pojecie działalności gospodarczej.

Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy (art. 2 ust. I ustawy z dnia 19 listopada 1999r — Prawo działalności gospodarczej) jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa i usługowa oraz poszukiwanie i rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób ciągły i zorganizowany. Na podstawie art. 2 ust. 1 Prawo działalności gospodarczej można wskazać trzy podstawowe wyznaczniki pojęcia działalności gospodarczej: 1) gospodarczy charakter wykonywanej działalności, 2) zarobkowy charakter tej działalności (ukierunkowanie jej na osiągniecie zysku), 3) wykonywanie tej działalności w sposób ciągły i zorganizowany.

Pojęcie przedsiębiorcy.

Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo (synonim zwrotu profesjonalny, fachowy, zarobkowy), we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Notariusz, a także radcy prawni i adwokaci świadczący pomoc prawną oraz świadczący pomoc w zakresie własności przemysłowej nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy Prawo działalności gospodarczej.

Kryteria podziału przedsiębiorców:

• roczne zatrudnienie;

• suma bilansowa aktywów;

• suma przychodów netto z działalności.

Celem podziału (zróżnicowania) jest konieczność dostosowania prawa do wymogów UE, czyli wprowadzenia zróżnicowania prawnego w celu zrównoważenia szans (art.53,P.Dz.G.).

(art.53,P.Dz.G.)Państwo stwarza, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji, korzystne warunki dla funkcjonowania i rozwoju małych i średnich przedsiębiorców, w szczególności poprzez: 1. inicjowanie zmian stanu prawnego sprzyjających rozwojowi małych i średnich przedsiębiorców, w tym dotyczących dostępu do środków finansowych pochodzących z kredytów i pożyczek oraz poręczeń kredytowych, 2. wspieranie instytucji umożliwiających finansowanie działalności gospodarczej na dogodnych warunkach, 3. wyrównywanie warunków wykonywania działalności gospodarczej ze względu na obciążenia publicznoprawne, 4. ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń oraz doradztwa, 5. wspieranie instytucji i organizacji lokalnych oraz regionalnych działających na rzecz małych i średnich przedsiębiorców, 6. promowanie współpracy małych i średnich przedsiębiorców z innymi przedsiębiorcami polskimi i zagranicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorczości lokalnej.

Z kolei art.55 pkt.3 P.Dz.G. wprowadza zasadę (możliwość) podwyższenia kwot granicznych.

Z treści ustawy wynika, że sami zainteresowani przedstawiają dokumenty o spełnieniu wymaganych kryteriów. Nietypowym przedsiębiorcą jest Skarb Państwa. W odniesieniu do wszystkich przedsiębiorców obowiązuje zasada wolności gospodarczej, również i do Państwa. Wśród przedsiębiorców nie jest wymieniony Skarb Państwa, ale podlega tym samym zasadom. Są wyjątki:

• Skarb Państwa nie ma obowiązku rejestrowania się w rejestrze sądowym;

• nie prowadzi rachunku bankowego;

• nie musi uzyskiwać koncesji czy pozwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej;

• funkcjonuje w obrocie gospodarczym.

Rejestr Sądowniczy.

Od 1.01.2001 obowiązek uzyskiwania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowniczego. W tym roku egzystuje jeszcze wpis do ewidencji gospodarczej. Rejestr stanowi zborny system ewidencji. Oddzielnie będzie prowadzony rejestr przedsiębiorstw, stowarzyszeń, organizacji społecznych, dłużników niewypłacalnych, itp. Uzyskanie wpisu do rejestru ma znacznie konstytutywne, tzn. moment wpisu będzie rozumiany jako początek działalności, a dla jednego przedsiębiorstwa będzie jeden numer. Jeśli poprzednie dane trzeba wykreślić, to nadal będą traktowane jako wpis. Ze względów dowodowych, skreślone dane nie będą usuwane (nadal figurują).

Ma być powołana Centralna Informacja Krajowego Rejestru Sądowego przy Sądach Rejonowych. Dane będą udostępniane. Sąd Rejestrowy będzie wydziałem Sądu Rejonowego. Centralna Informacja będzie czyniła wpisy, odpisy, zaświadczenia odpłatnie. Dane te mają moc dokumentów sądowych. Rejestr ma być jawnym rejestrem czyli jawność materialna (nikt nie może zasłaniać się nieznajomością wpisów w rejestrze, które dodatkowo ogłaszane będą w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) i jawność formalna (przepisy ustawy określają jawność rejestru czyli nie trzeba uzasadniać potrzeby interesu prawnego co do wglądu w rejestr).

Art.17 Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Ust.K.R.S.) wprowadza domniemanie o prawdziwości wpisów:

• 1.Domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe.

• 2.Jeżeli dane wpisano do Rejestru niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub bez tego zgłoszenia, podmiot ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu.

Przedsiębiorcy mają obowiązek nałożony przez prawo aktualizacji wpisów.

Osoby fizyczna rozpoczynające działalność za wpis będą płacić mniej (od 1.01.02 - 150zł wpis, zmiana 80zł) niż podmioty podlegające wpisowi (wpis 1000zł, zmiana zł). Ogłoszenia w Monitorach: 500zł I wpis, kolejne 250zł; osoby fizyczne zwolnione z opłat ogłoszenia I wpisu.

Małżonkowie wspólnie prowadzący działalność muszą oddzielnie się rejestrować.

Spółka cywilna nie jest traktowana jako przedsiębiorstwo w całości i dlatego każdy wspólnik rejestruje się osobno.

Podmioty gospodarcze podlegające rejestracji:

• spółki;

• przedsiębiorstwa państwowe;

• banki;

• spółdzielnie;

• przedsiębiorstwa z udziałem zagranicznym;

• fundacje;

• jednoosobowe podmioty gospodarcze;

• inne podmioty, np.partie, parafie, kółka rolnicze, szkoły, uczelnie.

Spółki oparte na przepisach zgodnych z Kodeksem Spółek Handlowych. Istoty działalności spółek cywilnych i prawa handlowego są podobne, mają prowadzić działalność gospodarczą (sp.handlowe- b.profesjonalne). Spółki cywilne działają w oparciu o art.860 Kodeksu Cywilnego. Spółki handlowe- art.3 Kodeksu Spółek Handlowych: (art.3,K.Sp.H.)Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób

Spółki handlowe - ich istota jest określona przez kodeks. Ustawodawca dokładnie ponazywał (określił) rodzaje spółek. Nowe rodzaje to spółka partnerska i komandytowo-akcyjna. Spółka partnerska to spółka osobowa (wg prawa amerykańskiego), a spółka komandytowo-akcyjna łączy elementy spółek komandytowej i akcyjnej (wg prawa niemieckiego). Obydwie te spółki są zaliczane do spółek osobowych.

Podział spółek wg kodeksu:

• spółki handlowe:

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością;

• spółka akcyjna;

• spółki osobowe:

• spółka jawna;

• spółka partnerska;

• spółka komandytowa;

• spółka komandytowo-akcyjna.

• Spółka cywilna w oparciu o Kodeks Cywilny.

Spółki kapitałowe:

• struktura spółki określona przez przepisy (swobodna);

• majątek stanowi własność spółki;

• wspólnicy wnoszą kapitał o określonej (min.) wielkości przez przepisy ustawy;

• praca jest wyłączona z kapitału zakładowego;

• sprawy spółki prowadzone są przez wyodrębniony organ;

• skład zmienny;

• odpowiedzialność za zobowiązania ponosi spółka jako całość.

Spółki osobowe:

• nie posiada osobowości prawnej;

• struktura spółki dowolna - zależna od właścicieli;

• majątek spółki to współwłasność wspólników;

• kapitał dowolny: praca gotówka, raporty;

• sprawy spółki prowadzone są przez wspólników;

• skład personalny spółki trwały;

• odpowiedzialność wobec wierzycieli ponoszą wspólnicy.

• Zostały utrzymane przepisy dotychczasowego Kodeksu Handlowego. Art.632 K.Sp.H. utrzymuje stare przepisy dotyczące nazwy firmy i prokury.

Obowiązki uniwersalne przedsiębiorców

1.Normatywy techniczne Zgodnie z przepisami ustawy, system oceny zgodności stanowią: przepisy określające wymagania oraz specyfikacje techniczne dotyczące wyrobów i procesów ich wytwarzania. Znakiem zgodności jest zastrzeżony znak, nadany lub stoso­wany zgodnie z zasadami certyfikacji, który wskazuje, że dany wyrób lub proces jest zgodny z wymaganiami lub specy­fikacjami technicznymi. Ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami obowiązkowo będą poddane wprowadzone do obrotu wyroby, które mogą stanowić zagrożenie albo służą ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia, mienia lub środowiska. 2.Certyfikaty Są to dokumenty przeznaczone do okazania właści­wym władzom poza granicami RP i zaświadczają o wiary­godności importera i o objęciu kontrolą przez właściwe or­gany RP transakcji w zakresie importu na polski obszar celny towarów o znaczeniu strategicznym. Wymienione dokumenty wydaje Minister Gospodarki. 3.Obowiązek posiadania uprawnień Przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Sam przedsiębiorca, gdy jest tylko właścicielem przed­siębiorstwa lub organizatorem jego działalności, a nie wy­konuje czynności wymagających uprawnień zawodowych, nie musi ich posiadać. Uprawnienia zawodowe to wiedza teoretyczna i umiejętności praktyczne, potwierdzone przez uprawniony organ w formie dokumentu rządowego na podstawie któ­rego jest możliwe wykonywanie określonego rodzaju dzia­łalności gospodarczej. 4.Obowiązki w zakresie rachunkowości Podstawową formą prowadzenia księgowości przez przedsiębiorców są księgi rachunkowe, które powinny być prowadzone w siedzibie przedsiębiorcy na podstawie wymogów i zasad określonych w ustawie. Księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim, a wszelkie zestawienia finansowe i wyniki przedstawia w wa­lucie polskiej. Przepisy szczególne mogą wprowadzać pewne odstępstwa od tych reguł. Księgi rachunkowe zamyka się w zasadzie z końcem roku i sporządza sprawozdanie finansowe według stanu na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych. 5.Rachunki bankowe i rozliczenia pieniężne Przedsiębiorcy muszą stosować obrót bezgotówkowy i obowiązek posiadania rachunku bankowego. Rozliczenia bezgotówkowe realizuje się poprzez: 1 ) polecenie przelewu, 2) czek rozrachunkowy, 3) akredytywę, 4) rozliczenie planowe, 5) okresowe rozliczenie saldami,6) karty kredytowe. Przedsiębiorca jest również zobowiązany do zawiadamia­nia urzędu skarbowego o posiadaniu rachunku bankowego oraz banków, w których są otwarte inne jego rachunki bankowe, a także o nazwie i adresie banku, w którym jest otwarty rachunek podstawowy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą. 6. Oznaczenie zewnętrzne przedsiębiorcy, towaru lub usługi Zakład główny, oddział lub inne stałe miejsce wykonywania przez przedsiębiorcę działalno­ści gospodarczej powinny zawierać oznaczenie przed­siębiorcy i zwięzłe określenie przedmiotu działalności. Jeżeli przedsiębiorca oferuje to­wary lub usługi jest obowiązany do podania w ofercie: oznaczenia przedsiębiorcy, numeru wpisu do rejestru przedsiębiorców, oznaczenie sądu rejestrowego, siedziby i adresu przed­siębiorcy na towarach lub na ich opakowaniach zamieszczenie informacji w języku polskim zawierających oznaczenie przedsiębiorcy, producenta towaru i jego adres, nazwę towaru, inne oznaczenia i informacje wyma­gane na podstawie odrębnych przepisów. 7. Regon i NIP Przedsiębiorca powinien uzyskać numer identyfika­cyjny nadany przez urząd statystyczny REGON . Jest to numer identy­fikacyjny krajowego rejestru urzędowego podmiotów go­spodarki narodowej, niezbędny przy przekazywaniu infor­macji wykorzystywanej do celów statystycznych. Uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej NIP. Podstawą do nadania takiego numeru jest zgłoszenie identyfikacyjne, które składa się we właściwym urzędzie skarbowym. Numer identyfikacyjny jest nadawany w drodze decyzji administracyjnej; powinien być używany w doku­mentach dotyczących zobowiązań podatkowych oraz przy realizowaniu innych obciążeń publicznoprawnych. 8. Przepisy karne Przedsiębiorca, który nie wypełnia obowiązków podlega karze grzywny. Tej samej karze podlega przedsiębiorca działając za osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej. Przedsiębiorca, który wbrew obowiązkowi realizuje należności lub zobowiązania, których wartość przekracza określone kwoty podlega karze grzywny. Natomiast przedsiębiorca, który nie dokonuje zawiadomień urzędu skarbowego i banków nie dokonuje zgłoszenia, podlega karze grzywny do 3 000 zł.

Formy koncetracji gospodarczej

Formy koncentracji to: 1. koncern - stanowi związek prawnie samodzielnych przedsiębiorstw pod jednym kierownictwem, decydujących o kierunku działalności gospodarczej

- Mamy koncerny: a)podporządkowujące - jedno przedsiębiorstwo uzyskało kontrolę nad innymi b)równorzędne - przedsiębiorstwa wchodzące w skład zachowują pozycję równorzędną, zaś organ kierujący jest powołany na mocy porozumienia m-dzy nimi

- Forma prawna przedsiębiorstw wchodzących w skład K. Może być dobrowolna. Powstaje poprzez: a)specjalną umowę przyznającą jednemu przedsiębiorstwu pozycję dominującą b)zawarcie umowy sp. cywilnej c)założenie sp. kapitałowej d)zdobycie przez jedno przed. pozycji dominującej (najczęściej) 2. Trust - definiowany jest nastepująco:

- Uważany za odpowiednik koncernu na terenie prawa angloamerykańskiego

- Forma najwyżej rozwiniętego koncernu (f-my tracą swoją prawną i gospod. samodzielność i niezależność we wszystkich lub określonych dziedzinach) 3. Kartel 4. Syndykat 5. Konsorcjum - porozumienie dwóch lub więcej samodzielnych podmiotów gospodarczych, na mocy którego zobowiązują się one do wspólnego wykonania określonego przedsięwzięcia gospodarczego na rzecz oznaczonej os.

- Członkowie konsorcjum dzielą się zadaniami i każdy wykonuje je we własnym imieniu i na własny rachunek

- Podział wynagrodzenia zgodny z zapisami w umowie

- Wobec zleceniodawcy członkowie odpowiadają całym majątkiem osobistym i solidarnie 6. Joint venture - realizacja określonych wspólnych przedsięwzięć z udziałem podmiotów zagranicznych

- Sp. j.v. podejmuje wspólne przedsięwzięcie i ryzyko

- Znana i wykorzystywana niemal na całym świecie 7. Holding - forma koncentracji gospod., polegająca na centralizacji alokacji kap. i zysków (najczęściej na cle rozwojowe) przez sprawowanie kontroli nad prawnie samodzielntymi podmiotami, którymi są z zasady sp. kapitałowe

- Cechuje się, stosunkiem dominacji jednej sp. (sp. matka, macierzysta) nad pozostałymi (sp. córki, filialne)

- W stosunku tym cechą istotną jest zaistnienie zależności m-zy sp. dominującymi, a sp. zależnymi

- Sp. dominująca posiada w każdej sp. zależnej przynajmniej: kontrolny pakiet udziałów (akcji); możliwość powołania więcej niż połowy członków Z.; w inny sposób wpływa na jej działalność lub funkcjonowanie. Rodzaje holdingów:
- czysty holding finansowy - sp. holdingowa oddziałuje na sp. filialne za pomocą wskaźników finansowych
- strategiczny holding zarządzający - sp. dominująca decyduje o zasadniczych sprawach, zapewnia i rozdziela środki fin. Planuje i koordynuje badania podstawowe itp.
- operacyjny holding zarządzający - sp. dominująca sprawuje funkcje zarządzające i kontroluje działalność sp. zależnych. 7. Konglomerat - luźny związek kapitałowy różnorodnych f-m lub ich grup, zorganizowany (z reguły) w formacie koncernu. Umożliwia: specjalizacje poszczególnych podmiotów, min. Wpływ zmian koniunktury i większą szanse przetrwania kryzysu 8. Pul (pool) - porozumienie niezależnych przedsiębiorstw w sprawie wspólnego gromadzenia i podziału zysku wg. Uzgodnionych zasad (szczególna odmiana kartelu)

Prokura i jej rodzaje

Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, którego może udzielić tylko sp. handlowa ( w przyp. s.c. zawsze jest mowa o przedstawicielstwie) Jak każde pełnomocnictwo prokura będąc jednostronną czynnością prawną, daje jedynie uprawnienie do dokonywania czynności prawnych w imieniu sp. handlowej i ze skutkami dla niej bezpośrednio Uprawnia ona prokurenta do dokonywania wszelkich czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa zarobkowego. Prokura może być w każdej chwili odwołana. Prokury nie można przenieść na inną osobę ( prokurent może ustanowić jedynie swojego pełnomocnika dla poszczególnych czynności lub pewnego rodzaju czynności). Udzielenie i wygaśnięcie prokury podlega wpisowi do rejestru. Prokura może być udzielona jednemu lub kilku prokurentom łącznie lub oddzielnie, niezależnie od rodzaju, uprawnienia prokurentów są równie obszerne i nie podlegają ograniczeniom ze skutkiem wobec os. trzecich, a doświadczenia zwrócone wobec sp. lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec każdego prokurenta. Łączna - do ważności czynności prawnej potrzebne jest współdziałanie wszystkich łącznie ustanowionych prokur
Oddzielna - każdy z prokurentów działa niezależnie od drugiego. Mamy wtedy tyle prokur ilu jest prokurentów

Ograniczenia policyjno - administracyjne.

Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Celem wprowadzenia ograniczeń tych jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, porządku publicznego oraz interesów prawnie chronionych. Ochrona życia i zdrowia ludzkiego Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenia w tym zakresie (art.100 pkt 4). Pracownik jest zobowiązany przestrzegać przepisów i zasad bhp, a także przepisów przeciwpożarowych (art.100 pkt 3). Organem kontroli w zakresie tym jest Państwowa Inspekcja Pracy. Ochrona przeciwpożarowa- Ograniczenia związane z ochroną przeciwpożarową wynikają z przepisów ustawy o ochronie pożarowej oraz na jaj podstawie aktów wykonawczych, które m.in. odnoszą się do działalności gospodarczej. Uprawnienia kontrolne należą do Państwowej Straży Pożarnej. Ochrona sanitarna- Ograniczenia natury sanitarnej są przedmiotem regulacji różnych aktów prawnych m.in. 14 III 1985 O Inspekcji Sanitarnej 10 X 1991 o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i Inspekcji Farmaceutycznej 29 III 2001 o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia Ochrona środowiska-Zasady ochrony środowiska i przyrody zawierające również ograniczenia zostały określone przede wszystkim w ustawach z : 27 IV 2001 -Prawo ochrony środowiska 16 X 1991 o ochronie przyrody 24 X 1974 - Prawo wodne 20 VI 1991 o Inspekcji Ochrony Środowiska 27 IV 2001 o odpadach itd. Porządek przestrzenny Przedsiębiorca podejmujący działalność gospodarczą ma obowiązek kierowania się podstawowymi standardami porządku przestrzennego.

Powszechny obowiązek wynika z norm zagospodarowania przestrzennego, które są określone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (plany gminne, uchwalone przez radę gminy). Prawo budowlane - Zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 - Prawo Budowlane, roboty budowlane można rozpocząć tylko na podstawie opracowanego projektu budowlanego oraz wydanego pozwolenia na budowę. Ograniczenia techniczno - organizacyjne Ustawa z dnia 28 kwietnia 2000 o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw dotyczy: eliminacji zagrożeń stwarzanych przez wyroby dla życia lub zdrowia użytkowników lub konsumentów oraz dla mienia lub środowiska, znoszenia barier technicznych w handlu i ułatwiania międzynarodowego obrotu towarowego, stworzenia warunków do rzetelnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompletne i niezależne podmioty, nie powodujących nadmiernych obciążeń dla przedsiębiorców. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 o dozorze technicznym określa zasady, zakres i formy wykonywania dozoru technicznego oraz jednostki właściwe do jego wykonywania. Ochrona własności przemysłowej Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 - Prawo własności przemysłowej normuje stosunki w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, ograniczeń geograficznych i topografii układów scalonych, zasady, na jakich przedsiębiorcy mogą przyjmować projekty racjonalizatorskie i wynagradzać ich twórców, zadania i organizację Urzędu Patentowego RP. Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 o normalizacji określa zasady działalności normalizacyjnej oraz zasady opracowywania i stosowania Polskich Norm. Działalność ta ma przede wszystkim zapewnić zgodność Polskich Norm z odpowiednimi standardami światowymi. Polskie Normy są opracowywane zgodnie z wytycznymi metodycznymi wydawanymi przez Polski Komitet Normalizacyjny, które powinny uwzględniać przepisy międzynarodowych i europejskich agencji normalizacyjnych dotyczące wprowadzenia norm europejskich i międzynarodowych do norm krajowych, w tym wprowadzania tych norm w języku oryginału. Inne ograniczenia Np. przepisy prawne mogą wprowadzać ograniczenia dotyczące dostępu do wyrobów alkoholowych, środków odurzających i psychotropowych.

Obciążenia publicznoprawne.

Obowiązki wynikające ze stosunków publicznoprawnych. Chodzi tu o podatki, opłaty i inne należności finansowe nakładane przez państwo lub podmioty wykonujące zadania administracji publicznej. Dotyczy to (jeśli chodzi o przedsiębiorców):

PODATKI a) państwowe Z pkt. widzenia dział. gosp. podatnikami są m.in. osoby fizyczne wykonujące taką działalność i wspólnicy spółek nie posiadających osobowości prawnej (cywilne). W tym drugim przypadku podatnikiem jest nie sama spółka, ale każdy ze wspólników w zależności od udziałów.( Ustawa z 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Osoby prawne: podatek pobierany od wszystkich przedsiębiorców z osobowością prawną (sp. kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie...) i jednostek organizacyjnych bez tej osobowości. Nie jest nim objęta dział. rolna i dochody wynikające z czynności nie mogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Ustawa przewiduje wiele zwolnień i ulg. (Ustawa z 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych). Towary i usługi: opodatkowane 2 rodz. czynności, czyli sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług oraz eksport i import towarów i usług i in. Podmiotami podatku są tu osoby prawne, jednostki nie posiadające os. prawnej i osoby fizyczne. Podatek akcyzowy dot. sprzedaży tow. akcyzowych i sprowadzania ich z zagranicy. (Ustawa z 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym). Przepisy mówią też o pod. importowym, od akcji w publicznym obrocie i in. b) samorządowe (gminne) czyli m.in.: p. od spadków i darowizn (U z 1983 r.) p. rolny (U. z 1984) p. leśny (U. z 1991) p. w postaci opłaty skarbowej (U. z 2000) p. od nieruchomości (U. z 1991) p. od czynności cywilnoprawnych (U. z 2000) Ustawa z 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 określono źródła dochodów jedn. samorządu terytorialnego, zas. ustalania subwencji ogólnych i tryb ich przekazywania oraz zasady i tryb udzielania dotacji.

CŁA- przymusowe świadczenie pieniężne o charakterze bezzwrotnym, pobieranym od towarów przewożonych przez granicę państwa, które go ustanowiło. Kodeks celny z 1997 r. określa zas. i tryb przywozu tow. na polski obszar celny i wywozu tow. z niego, związane z tym prawa i obowiązki osób oraz organów celnych. Cło - określane na podstawie taryfy celnej lub innych środków tranzytowych. OBCIĄŻENIA UBEZPIECZENIOWE -Przedsiębiorca, po wpisaniu do ewidencji działalności gospodarczej, powinien zgłosić m.in. osoby wykonujące dział. gosp., współpracujące spośród członków rodziny, zatrudnione na podst. umowy zlecenia i umów agencyjnych do ubezpieczenia społecznego. (ZUS). (Ustawa z 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) Osoby wykonujące dział. gosp. podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie na swój wniosek (U. z 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Obowiązkowi ubezp. zdrowotnego podlegają m.in. osoby objęte ub. społecznym, które są osobami wykonującymi pozarolniczą działalność lub osobami z nimi związanymi. (U. z 1997r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym).

Formy reglamentacji działalności gospodarczej

Ustawa przewiduje dwie formy reglamentacji działalności gospodarczej 1. koncesje 2. zezwolenia koncesje - prawo działalności gospodarczej przewiduje 7 dziedzin życia gospodarczego, które są koncesjonowane, co oznacza ze podjęcie działalności w jednej z nich wymaga uzyskania koncesji, która może być poprzedzona promesą koncesji koncesjonowane są:

& działalność związana z ochroną osób i mienia

& wykonywanie transportu lotniczego oraz innych usług lotniczych

& wytwarzanie, przetwarzanie magazynowanie przesyłanie i dystrybucja w obrocie paliwami i energią

koncesje można wprowadzić w interesie bezpieczeństwa państwa, ochrony obywateli i ochrony naturalnego środowiska. Przez koncesję należy rozumieć konstytutywny akt administracyjny w którym koncesjonariusz opiera prawo posiadania pewnego zakresu administracji publicznej wykonywanej we własnym imieniu a koncedent zachowuje dla siebie prawo kontroli działalności objętej koncesją

Strony postępowania koncesyjnego

& koncedent - zazwyczaj w praktyce minister, w bardzo wąskim zakresie może to być organ administracji terenowej

& koncesjonariusz - osoba ubiegająca się o koncesję

przedmiotem koncesji jest przekazanie części władztwa z zakresu administracji publicznej.

Istotą koncesji jest uznanie administracyjne /”widzi mi się urzędnika”/ Ustawa prawo działalności gospodarczej ogranicza w sposób istotny uznanie administracyjne przy wydawaniu koncesji:

1. szczegółowo precyzuje przypadki kiedy można odmówić wydania koncesji, kiedy można zmienić koncesje i kiedy można ja cofnąć,

2. postępowanie koncesyjne odbywa się wedle przepisów KPA wobec czego strona może skorzystać ze środków odwoławczych przez nie przewidzianych i może wnieść skargę do NSA

3. w przypadku kiedy jest więcej osób chętnych niż możliwości udzielenia koncesji koncedent kwestię jej przydzielenia jest zobowiązany rozstrzygnąć na rozprawie administracyjnej. Nadto przed przeprowadzeniem rozprawy adm. Koncedent jest zobligowany upublicznić wszystkie warunki związane z uzyskaniem koncesji. Koncesję wydaje się na okres od 2 do 50 lat promesa koncesji w sensie prawnym oznacza przyrzeczenie wydania koncesji. Promesę wydajemy na okres niekrótszy niż 6 miesięcy. W praktyce o promesę ubiega się przedsiębiorca, który chce uruchomić działalność gospodarczą, która wymaga wielu zabiegów organizacyjnych jest rozciągnięta w czasie i wymaga dużych nakładów finansowych. Zezwolenia - Ilekroć w dotychczasowych przepisach używa się terminów pozwolenie, upoważnienie, zgoda, licencja, dla oznaczenia formy reglamentowania działalności gospodarczej należy przez to rozumieć zezwolenie w rozumieniu przepisów omawianej ustawy. Istotą formy zezwolenia administracyjnego jest uprawnienie koncesjonariusza do wykonywania oznaczonej działalności w sposób i na warunkach przewidzianych prawem, zaś koncedent kontroluje przestrzeganie tych przepisów. W przeciwieństwie do koncesji organ zezwalający /koncedent/ nie może odmówić wydania zezwolenia na podjęcie i wykonywanie określonej działalności gospodarczej jeśli przedsiębiorca spełnia wymagania określone przepisami prawa. Przed wydaniem zezwolenia organ koncesyjny sprawdza dokładnie złożone przez koncesjonariusza dokumenty. Posiada uprawnienia do wezwania koncesjonariusza aby złożone dokumenty uzupełnił. Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony, jednakże na wniosek strony zainteresowanej koncedent może ten czas oznaczyć. Ustawa określa szczegółowo przypadki kiedy zezwolenie podlega cofnięciu lub może być cofnięte:

a. gdy wydane zostało prawomocne orzeczenie sądu zakazujące wykonywania przedsiębiorcy dalej działalności gospodarczej

b. gdy przestał spełniać warunki przewidziane przepisami prawa

c. gdy nie usunął w wyznaczonym terminie stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami prawa

może być cofnięte:

a. gdy wynika to z odrębnych przepisów prawnych

b. gdy nie podjął działalności mimo wezwania organu

c. gdy zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej

koncesja podpada wyłącznie pod ustawę prawo działalności gospodarczej, zaś obowiązek wydania zezwolenia może wynikać także z odrębnych ustaw.

Promesa zezwolenia spełnia te same funkcje co promesa koncesji.

Działalność gospodarcza j.s.t. /gminy, powiatu samorządowego i województwa samorządowego/
Polska ma bogate doświadczenia w organizacji komunalnej działalności gospodarczej, ale dot. one lat międzywojennych wyłącznie i częściowo powojennych ale tylko do 1950 roku.
Istota problemu są granice działalności gospodarczej gmin, a cała kwestia sprowadza się do dwóch następujących pytań:
1. dopuszczalności lub zakazu prowadzenia przez gminy działalności gosp. wykraczającej poza sferę użyteczności publicznej
2. czy powyższa działalność może mieć charakter komercyjny
W Polsce powyższa problematykę reguluje ustawa o działalności komunalnej Dz. U z 1997 r Nr 9 poz.43 z 20 grudnia 1996 roku weszła w życie 20 lutego 1997 r.

Najistotniejsze rozwiązania tej ustawy:
- dopuszcza ona podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej także poza sferą użyteczności publicznej
- potwierdza możliwość przekształcenia:
a. przedsiębiorstwa komunalnego w zakład budżetowy oraz przedsiębiorstwa komunalnego i w spółkę prawa handlowego
b. zakładu budżetowego w sp. Prawa handlowego
c. nie pozwala jednak na komercjalizację przedsiębiorstw komunalnych
d. nie wyklucza natomiast możliwości odpowiedniego zastosowania przepisów ustawy komercjalizacyjnej do zbycia udziałów i akcji gminy w spółce powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego
- ustawa przykładowo wskazuje sytuacje kiedy gmina może podjąć działalność gospodarczą poza sferą użyteczności publicznej. Dotyczy to zwłaszcza możliwości tworzenia lub przystępowania przez gminę do spółek prawa handlowego. Aby gmina mogła to uczynić musza zaistnieć następujące przesłanki:
a/ brak podaży podstawowych usług na terenie gminy lub produktów pierwszej potrzeby;
b/ wówczas gdy w gminie występuje bezrobocie, które ujemnie wpływa na poziom życia wspólnoty samorządowej
- ustawa umożliwia aktywne włączenie się samorządów np. w proces zwalczania bezrobocia poprzez tworzenie miejsc pracy w spółkach handlowych tworzonych przez gminę lub z udziałem gminy,
- z ustawy wynika obowiązek dla gminy racjonalnego gospodarowania mieniem komunalnym /które stanowi własność gminy. Większość gmin wyzbyła się pospiesznie tego mienia/
- ustawa daje gminie przyzwolenie na posiadanie przez nią akcji lub udziałów w spółkach prawa handlowego już istniejących jeżeli zajmują się następującą działalnością:
a/ dot. czynności bankowych b/ dot. czynności ubezpieczeniowych
c/ jeżeli prowadzą działalność doradczą, promocyjną na rzecz gminy d/ jeżeli prowadzą działalność wydawniczą i edukacyjną na rzecz gminy e/ bądź też zajmują się dowolną działalnością lecz ważną dla rozwoju gminy
W aspekcie powyższego można stwierdzić, ze Polska należy do grupy państw w których działalność gospodarcza gmin poza sfera użyteczności publicznej jest dopuszczona w sposób bardzo szeroki.
Od 1.01.1999 roku rozpoczęły działalność powiaty i województwa samorządowe. Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej oznacza to, że działalność gospodarcza powiatu może być prowadzona w zasadzie jedynie w formie zakładu budżetowego. Województwo samorządowe w sferze użyteczności publicznej może tworzyć spółki prawa handlowego, ale wyłącznie z o.o. i akcyjne, a także może do takich spółek przystępować. Poza sferą użyteczności publicznej województwo samorządowe może tworzyć spółki z o.o. i akcyjne oraz do nich przystępować jeżeli działalność tych spółek polega na:
- wykonywaniu czynności promocyjnych na rzecz województwa
- wykonywanie czynności edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa
formy organizacyjno-prawne działalności gospodarczej j.s.t.
1. zakład budżetowy - jest ułomną osoba prawną, w obrocie prawnym działa samodzielnie, ale w granicach pełnomocnictwa udzielonego przez organ /gmina, powiat, województwo/; ma zdolność sądową; prowadzi działalność na zasadzie odpłatności i pokrywa koszty swojej działalności z dochodów własnych, chociaż nie ma przeszkód prawnych by korzystał z podmiotowych dotacji budżetowych. 2. spółki handlowe j.s.t. lub z ich udziałem - spółka z o.o.; spółka akcyjna; jednoosobowa spółka samorządu terytorialnego /gmina posiada w niej 100% akcji lub udziałów;
3. gmina może podjąć działania organizacyjne prowadzące do skojarzenia jednostek, które utworzą spółkę prawa handlowego w celu realizacji zadań gospodarczych gminy,
4. istnieje możliwość prawna powierzenia zadań gospodarczych gminy spółce gosp, już istniejącej /bez udziału kapitałowego gminy lub z udziałem/ 5. specjalne strefy ekonomiczne:
a. ustanawia je Rada ministrów
b. na wniosek Ministra właściwego ds. gospodarki
c. zarządzającym strefom może być wyłącznie sp. Z o.o. lub akcyjna w której Skarb Państwa posiada większość udziałów lub akcji /a w konsekwencji większość głosów/
d. Skarb Państwa jest także uprawniony do powoływania i odwoływania większości członków zarządu i rady nadzorczej w spółkach zarządzających strefom
e. Strefa funkcjonuje w oparciu o plan ustalony przez Ministra ds. gospodarki
f. Prowadzenie dział. gosp. na terenie strefy wymaga zezwolenia, które wydaje minister gospodarki
g. Prowadzący dział. na terenie strefy korzysta z wielu preferencji, dotyczą one m.in. : zwolnienia od podatku dochodowego; odliczania wydatków inwestycyjnych do celów podatkowych; podwyższania stawek amortyzacyjnych środków trwałych.
h. Strefy powstały w Mielcu. Legnicy w byłym woj. katowickim, suwalskim i łódzkim.
6. inne działania gminy mające wpływ na rozwój przedsiębiorczości
- sprawne procedury administracyjne np. przy wydawaniu zezwoleń
- właściwa polityka podatkowa
- właściwa polityka lokalowa
- właściwa polityka lokalizacyjna związana z racjonalnym planowaniem przestrzennym

ADMINISTRACJA PUBLICZNA
1. Administracja rządowa (państwowa)
administracja naczelna: PM, Rada Ministrów, ministrowie
administracja centralna: kierownicy urzędów centralnych (np. GUS) administracja ogólna/zespolona terenowa: wojewoda
administracja specjalna/niezespolona terenowa: policja, prokuratura, Państwowa Inspekcja Higieny, Państwowa Inspekcja Pracy, urzędy wojewódzkie GUS (na poziomie województwa, powiatu, gminy)
2. Administracja samorządowa
Administracja rządowa jest zbudowana na zasadzie hierarchicznego podporządkowania, tzn. organy wyższe mogą wydawać polecenia służbowe organom niższym.
Koncentracja - większość kompetencji jest skupiona na szczeblu centralnym
Centralizacja - występuje hierarchiczne podporządkowanie
SAMORZĄD. Jest formą decentralizacji władzy w państwie. Organy centralne sprawują nad samorządem jedynie nadzór z punktu legalności; premier i wojewoda. Jednostka samorządowa może odwołać się do NSA. Wszystkie jednostki samorządu są wzajemnie niezależne.
KONTROLA - sprawdzanie działalności innych organów i instytucji poprzez ocenę
NADZÓR - zawiera elementy kontroli i wpływu rzeczywistego na organ kontrolowany
KIEROWNICTWO - związane z organizowaniem pracy w zespole; organ kierujący może używać wszelkich środków
PODMIOTY ADMINISTRACJI:
1. Organ administracji publicznej - jednostka organizacyjna działająca w imieniu państwa i wyposażona w kompetencje władcze (może użyć przymusu). Organowi pomaga urząd, tj. zespół składników osobowych i majątkowych.
2. Zakład administracyjny - świadczy usługi dla ludności; szpitale, szkoły, więzienia
3. Przedsiębiorstwa państwowe i komunalne
4. Podmioty prywatne, które wypełniają funkcje zlecone, np. Polski Związek Wędkarski
FUNKCJE ADMINISTRACJI:
· policyjno-reglamentacyjna - utrzymywanie porządku publicznego, ochrona środowiska, normy sanitarne, reglamentacja dóbr (zasiłki, pozwolenia budowlane, częstotliwości radiowe)
· świadcząca - „państwo opiekuńcze”, służba zdrowia, oświata
· wykonawcza - wykonuje ustawy parlamentu
PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI:
· stanowienie przepisów prawnych; akty administracyjne ogólne albo normatywne (rozporządzenia i zarządzenia) / naczelne organy a.p.
· wydawanie aktów administracyjnych indywidualnych / na mocy przepisów ogólnych
· zawieranie porozumień administracyjnych / między organami równorzędnymi, np. 2 wojewodów
· prowadzenie działalności społeczno-organizacyjnej / np. noclegownie; gł. administracja terenowa
· wykonywanie czynności materialno-technicznych / np. wykaz dzieci, które podlegają obowiązkowym szczepieniom
PRAWO ADMINISTRACYJNE
1. zespół norm regulujących strukturę i kompetencję organów administracji państwowej
2. stosunki prawne powstające w toku wykonywania działalności przez te organy
Jedyna gałąź prawa, w której nie ma równości podmiotów. Jeden z podmiotów jest reprezentantem państwa i jest wyposażony w określoną władzę państwową. Jest podmiotem nadrzędnym.
· ustrojowe - reguluje strukturę administracyjną (organy i ich relacje); kto robi?
· materialne - określa prawa i obowiązki organów administracji publicznej; bardzo rozproszone; co robi?
· proceduralne - określa w jakim trybie i formach działa administracja; jak robi?
STOSUNEK ADMINISTRACYJNO-PRAWNY (stosunek społeczny uregulowany przez przepisy p.a.)
· nierówność podmiotów
· przedmiotem tego stosunku są jedynie te sprawy, które należą do kompetencji organów administracji państwowej
· powstaje najczęściej z mocy aktów administracyjnych pomiędzy organem wydającym ten akt (zazwyczaj decyzja) a adresatem tego aktu; czasami z mocy samego prawa, na podstawie obowiązującej ustawy
· obowiązki i uprawnienia mają charakter osobisty, nie mogą być przenoszone na inne osoby (wyjątek: ustanowienie pełnomocnika), wygasają w chwili śmierci

Polityka Handlowa
Zasady pol. Handlowej:
· zmian stawek celnych,
· zawierania umów celnych i handlowych,
· ujednolicenia środków liberalizacyjnych,
· polityki eksportowej,
· środków ochronnych podejmowanych w przypadku dumpingu i subsydiów.
4 Podstawowe wolności gospodarcze:
1. swobodny obrót towarami
2. swobodny przepływ ludzi
3. swobodny przepływ usług
4. swobodny przepływ kapitału.
Geograficzne zróżnicowanie wspólnej pol handlowej:
W krajach wysoko rozwiniętych wyróżniamy 2 grupy krajów:
1. kraje które opierają współpracę z UE na funkcjonowaniu europejskiego obszaru gospodarczego.
2. kraje które opieraja współpracę z UE na KNU
Podział instrumentów ochrony rynku:Są 2 grupy
1. środki tradycyjne obejmujące cła, kontyngenty, import, ceny minimalne
2. środki nowoczesne są to środki przeciwdziałające szkodliwemu importowi.
Polityka Rolna
Artykuł 33 TWE określa cele pol rolnej:
· zwiększanie wydajności rolnictwa poprzez wspieranie postępu technicznego, racjonalizacji produkcji i optymalizacji wykorzystania czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej,
· zapewnienie ludności wiejskiej odpowiedniego standardu życia,
· stabilizacja rynków rolnych,
· bezpieczeństwo żywnościowe,
· gwarancja rozsądnych cen dla konsumentów.
Wspólną politykę rolną określają trzy główne zasady, zdefiniowane w 1962 roku:
· jednolity rynek - oznacza on swobodny przepływ produktów rolnych na całym obszarze UE; jednolity rynek regulują jednolite mechanizmy na całym obszarze UE,
· preferencja wspólnotowa - oznacza ona, że na rynku unijnym produkty rolne UE są traktowane preferencyjnie i mają przewagę cenową nad produktami importowanymi z państw trzecich; rynek wewnętrzny znajduje się pod ochroną przed produktami importowanymi z krajów trzecich po niskich cenach i przed znacznymi wahaniami na światowym rynku,
· solidarność finansowa - oznacza ona, iż wszystkie wydatki, mające swoje źródło w realizacji WPR, są finansowane przez budżet Wspólnoty (fundusz FEOGA).
· Współodpowiedzialność producentów- oznacza to że we wspólnocie zostały przyjęte max progi produkcyjne.
Te zasady wskazują na to że pol rolna charakteryzuje się :
- Interwencjonizmem pol ekonomiczna realizowana przez państwo ma na celu ingerowanie w rozwój pol rolnej
- protekcjonizmem służy ochronie unijnej produkcji
są 2 subpolityki:
1. pol rynkowo - cenowa instrumenty które w sposób bezpośredni oddziaływają na procesy produkcyjne
2. pol strukturalna - wykorzystują różne kategorie cen, odnosi się to do interwencji wewnętrznej na obszarze rynku Unii Europejskiej. Służą do ochrony zewnętrznej przed importem.
Instrumenty:
- instrumenty do wspomagania polityki cenowej:
- ceny minimalne, interwencyjne, skup interwencyjny, kontyngenty i płatności kompensacyjne
- Instrumenty, które zwiększają opłacalność eksportu towarów z UE:
- refundacje eksportowe i dopłaty wyrównawcze
- Instrumenty, które skłaniają do ograniczenia napływów konkurencyjnych towarów z poza krajów członkowskich:
- cło i kontyngenty
Instrumenty (z innego źródła):
1. wspólna organizacja rynku rolnego i towarzysząca jej silna stabilizacja cen, osiągana w wyniku interwencji na rynku wewnętrznym, obciążenia importu i ograniczenia (w odniesieniu do mleka i cukru) produkcji
2. poprawa podstaw produkcji przez wspieranie przedsiębiorstw rolnych
3. poprawa struktury urynkowienia
4. subwencje w celu wyrównania uwarunkowanych naturalnie różnic
5. programy specjalne dla regionów upośledzonych i na rzecz przyjaznych dla środowiska sposobów produkcji
Polityka Ochrony konsumenta
ZAKRES I CELE POLITYKI
Wspólne działania państw Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w dziedzinie ochrony konsumenta rozpoczęły się już w pierwszej połowie lat 70., ale w zapisach traktatowych te zagadnienia pojawiły się dopiero kilkanaście lat później. Jednolity Akt Europejski z 1986 roku wprowadził pojęcie „wysokiego poziomu ochrony konsumenta”. Kolejny przełom nastąpił na początku lat 90., gdy Traktat z Maastricht (1992) podniósł ochronę konsumenta do rangi polityki wspólnotowej.
Zgodnie z art. 153 TWE, Wspólnota Europejska dąży do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów, czemu mają służyć: ochrona zdrowia, bezpieczeństwa i interesów gospodarczych konsumentów oraz wspieranie ich prawa do informacji, edukacji i organizowania się.
Cele:
· ochrona zdrowia i bezpieczeństwo konsumentów,
· ochrona ekonomicznych i prawnych interesów konsumentów,
· prawo do rzetelnej informacji, rozbudowa systemu informacji.
· ochrona prawna,
· reprezentowanie konsumentów na szczeblu narodowym i komunalnym.
Cele i kierunki działania polityki konsumentów:
1. osiągnięcie wysokiego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego
2. zapewnienie bezpieczeństwa ekonomicznego i ochrona przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi
3. zapewnienie konsumentom pełnej, rzetelnej, obiektywnej informacji umożliwiającej podejmowanie racjonalnej decyzji
4. stworzenie warunków rozwoju i pogłębianie wiedzy konsumenckiej oraz możliwości pełnej reprezentacji interesów nabywców przez nadzorcze organy konsumentów
5. zbudowanie efektywnego systemu dochodzenia roszczeń.
Strategia polityki ochrony konsumenta na lata 2002-2006
Przyjęta 7 maja 2002 roku strategia polityki ochrony konsumenta na lata 2002-2006 (COM 2002 (0208) final), zawiera trzy główne cele do zrealizowania w tej dziedzinie. Są to:
· wspólny wysoki poziom ochrony konsumentów w UE,
· skuteczne stosowanie reguł z dziedziny ochrony konsumenta,
· włączenie organizacji konsumenckich w realizację polityk wspólnotowych.
Osiągnięcie tych celów ma pomóc w łączeniu polityki konsumenckiej z innymi politykami wspólnotowymi, zwiększyć korzyści konsumentów wynikające z utworzenia jednolitego rynku, a także przygotować UE do rozszerzenia.
Instrumenty dzielą się na
1. instrumenty państwowe
2. instrumenty indywidualne
3. instrumenty mieszane.
Instrumentami są programy działania z zakresu polityki konsumentów.
W szczególności instrumenty:
- prawne
- ekonomiczne

- psychologiczne
- ekologiczne
- etyczne
Z tego najbardziej znane to rękojmie i gwarancje
Polityka Przemysłowa
Cele:
- poprawa warunków dla przedsiębiorstw o dużej wydajności produkcyjnej, zorientowanych na inwestycje i zdolnych do międzynarodowej konkurencyjności, szczególnie przedsiębiorstw małych i średnich
- umocnienie zdolności konkurencyjnej poprzez wspieranie badań i rozwoju, korporacji i ułatwień w trakcie dostosowywania struktur.
Instrumenty:
1. inicjowanie i popieranie międzynarodowych konsultacji i kooperacji
2. po jednomyślnej decyzji rady również wspieranie określonych działań państw członkowskich
Wyróżnia się 2 podejścia do pol przemysłowej:
1. Liberalne - odnosi się do pozytywnej polityki przemysłowej celami są
tworzenie stabilnego środowiska makroekonomicznego, ograniczenie subsydiowania przemysłu, stworzenie warunków otwartego handlu, wspieranie innowacji technologicznych.
2. Szerokie - cechuje się interwencją w sektorach gospodarczych z wykorzystaniem różnych instrumentów podatkowych , subsydiów bezpośrednich a także innych protekcji handlowych.
W raporcie Bangemanra określono wspólnotowe zasady:
1. sektorowej pomocy państwa
2. horyzontalnej pomocy państwa
W traktacie o UE ramowo określono zasady MŚP:
1. konieczność stworzenia korzystnego otoczenia dla działania MŚP i współpracy między nimi
2. zachęcanie firm do współpracy z ośrodkami badawczymi i naukowymi dla rozwoju technologicznego
3. ich rola w kształtowaniu spójności ekonomicznej i społecznej, harmonijnym rozwoju i niwelowaniu różnic rozwojowych między regionami.
Cele w kreowaniu konkurencyjności przemysłu wspólnotowego:
1. przyspieszenie adaptacji przemysłu do zmian strukturalnych
2. tworzenie warunków dla inicjatyw i rozwoju przedsiębiorstw zwłaszcza MŚP
3. tworzenie sprzyjającego klimatu współpracy między przedsiębiorstwami
4. stymulowanie lepszego wykorzystania potencjału przemysłowego w polityce innowacyjnej, badawczej i przemysłowej
Rozwinięcie tych celów:
5. promocja inwestycji niematerialnych - badania, rozwój, własność intelektualna, edukacja, szkoła
6. rozwój współpracy przemysłowej
7. ochrona uczciwej konkurencji wewnętrznej i zewnętrznej co oznacza ograniczającą rolę pomocy państwa
8. zmiana roli władz publicznych
Cele długookresowe:
1. likwidacja barier w przemieszczaniu się czynników produkcji na obszarze ugrupowania
2. tworzenie szerokiego rynku zbytu
3. popieranie gałęzi przyszłościowych
4. współdziałanie w dostosowaniu przemysłu do konkurencji na rynku światowym.
Cele krótkookresowe:
1. ochrona gałęzi schyłkowych
2. pomoc rządowa dla przedsiębiorstw lub branż przeżywających okresowe trudności
Cele te realizowane są przez:
1. pomoc finansową
2. popieranie badań
3. transfer technologii
POLITYKA TRANSPORTOWA
CELE:
1. całościowe rozwiązanie zagadnienia przemieszczania osób i towarów w obrębie europejskiego rynku wewnętrznego, a także z i do państw trzecich
2. zagwarantowanie rozwoju transportu w sposób jak najmniej obciążający środowisko i po niskich kosztach ogólnogospodarczych
3. stworzenie multimodalnego międzynarodowego systemu transportu, sprzyjającego integracji i współpracy przewoźników lądowych, wodnych i powietrznych
INSTRUMENTY:
1. dyrektywy i rozporządzenia
2. zapewnienie pomocy finansowej
3. koordynacja polityki i środków podejmowanych przez poszczególne państwa
4. wspieranie badań i rozwoju technologicznego w zakresie transportu
5. układy z państwami trzecimi
Celem wspólnej polityki transportowej jest usuwanie barier we wszystkich gałęziach transportu. Ma temu służyć ujednolicanie przepisów technicznych, podatkowych i socjalnych, promowanie swobodnej konkurencji oraz znoszenie dyskryminacji przewoźnika ze względu na jego siedzibę.
Celem wspólnej polityki transportowej jest sukcesywne usówanie barier w każdej dziedzinie transportu: śródlądowym, morskim, kolejowym itd. Poprzez ujednolicanie przepisów, harmonizowanie, promowanie konkurencji, znoszenie dyskryminacji przewoźnika.
Na mocy Traktatu o Unii Europejskiej, który wszedł w życie 1 listopada 1993 r., zostały wprowadzone zmiany do przepisów art. 75 (obecnie art. 71) TWE, określającego zakres wspólnej polityki transportowej. Oprócz wspólnych zasad transportu między krajami UE oraz warunków świadczenia usług transportowych przez przewoźników, którzy nie mają stałej siedziby w kraju wykonywania usługi, przedmiotem decyzji na szczeblu wspólnotowym są odtąd również środki mające na celu poprawę bezpieczeństwa transportu. W bezpośrednim związku z polityką transportową pozostają przepisy o tworzeniu i rozwoju sieci transeuropejskich w dziedzinie infrastruktury transportu (art. 154-156 TWE).
Zasady polityki transportowej
Podstawowe zasady wspólnej polityki transportowej zostały sformułowane już w latach 60. i do dziś nie uległy większym zmianom.
Działania unijne w dziedzinie transportu opierają się na:
· wolnej i uczciwej, ale kontrolowanej konkurencji,
· wolności wyboru środka transportu przez użytkownika,
· równym traktowaniu przez władze środków transportowych i przewoźników,
· finansowej i handlowej niezależności przedsiębiorstw transportowych,
· idei wspólnotowej koordynacji inwestycji w infrastrukturę transportową.
Polityka transportowa UE od początku opierała się na założeniach:
1. inwestycje z zakresu infrastruktury transportowej zaowocują korzyściami w rozwoju gospodarki
2. sprzyjanie wolnej konkurencji oraz uwalnianie przewoźników od wielu regulacji ograniczających ich działalność w UE podniesie ich wydajność w działalności gospodarczej w tym też transportowej
3. skracanie czasu dostawy, zarządzanie czasem uznano jako jeden z elementów doskonalenia funkcjonowania tej dziedziny gospodarki.
Podstawowe problemy wspólnej polityki transportowej:
1) nieskuteczne mechanizmy konkurencji
2) przestarzałe struktury przedsiębiorstw (kolej, żegluga śródlądowa)
3) propozycja Komisji Europejskiej określająca globalną strategię wspólnoty , transportowego rynku wspólnotowego, w której podkreśla się konieczność stosowania środków fiskalnych i zaostrzenie technicznych standardów przejazdów
4) podjęcie działań na rzecz rozwoju europejskich przejazdów zintegrowanych. Przewiduje tworzenie sieci ogólnoeuropejskich włączających kraje Europy środkowej i wschodniej. Transeuropejskie korytarze (multimodalne)
Podstawy polityki UE w dziedzinie ochrony środowiska.
− Argument etyczny
Każda żywa istota ma prawo do życia, a gatunek ma prawo do przetrwania. (np. dyrektywa ptasia)
− Argument o dobru ogółu
Opiera się na związku pomiędzy degradacją środowiska (brudna woda - choroby, zanieczyszczone powietrze - zaburzenia w oddychaniu, hałas - stres). Artykuł 130 traktatu ustanawiającego WE wymienia ochronę zdrowia ludzkiego jako jeden z powodów prowadzenia polityki ochrony środowiska.
− Argument ekonomiczny
Wspólne standardy w zakresie ochrony środowiska są podstawowym warunkiem funkcjonowania rynku Unii. Brak zharmonizowanego prawodawstwa odnośne do ochrony środowiska spowodowałoby
stan, w którym ci którzy przestrzegają wymogów ochrony środowiska, ponosili by koszty powstałe wskutek działalności tych, którzy tego nie robią.
Zasady Polityki UE
− Wysoki poziom ochrony środowiska.
Polityka ochrony środowiska musi uwzględniać badania naukowe, warunki środowiskowe w
regionach Wspólnot, koszty o korzyści działań Wspólnoty na tym obszarze oraz ekonomiczne i
społeczne warunki Wspólnoty i poszczególnych jej regionów.
− Podejmowanie środków ostrożności.
Zasada ta oznacza, że przede wszystkim należy unikać szkód w środowisku naturalnym o ile jest to
możliwe.
− Zasada zapobiegania.
Rozumiana jako zapobieganie skutkom zanieczyszczenia u samego źródła i niedopuszczanie do tego,
by przenikały one do środowiska.
− Zasada „zanieczyszczający płaci”.
Szkody ekologiczne powinny być ponoszone przez tych, którzy je spowodowali.
− Zasada integracji.
Została ustalona w Artykule 3c Traktatu Amsterdamskiego. Ochrona środowiska musi być
zintegrowana z wszystkimi dziedzinami polityk Wspólnotowych.
− Zasada subsydarności.
Oznacza, że UE zaczyna działać dopiero wówczas, gdy jest w stanie zrobić więcej niż jej kraje
członkowski.
− Rozwój zrównoważony.
Rozwój zrównoważony jest to taki rozwój, który spełnia potrzeby czasów obecnych, nie naruszając
zdolności przyszłych pokoleń do spełniania ich własnych potrzeb.
UE zaangażowała się w zasadę rozwoju zrównoważonego, podpisując „Agendę 21”.
CELE:
1. zachowanie środowiska i poprawa jego stanu
2. ochrona zdrowia ludzkiego
3. rozważne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych
4. popieranie międzynarodowych przedsięwzięć na rzecz rozwiązywania regionalnych i globalnych problemów ochrony środowiska
INSTRUMENTY:
1. akty prawne głównie dyrektywy dotyczące norm oceny jakości środowiska,
2. normy postępowania (normy emisji, budownictwa i komunikacji)
3. normy produkcyjne (graniczne wartości obciążenia lub emisji danego produktu)
Wskazać można na pewne zasady związane z polityką ekologiczną:
1. Przezorności - przesunięcie ciężaru dowodu, albowiem zgodnie z tą zasadą ciężar dowodu spoczywa na osobie i instytucji, które chcą podjąć działalność
2. stosowanie działań zapobiegawczych - podejmowanie działań zanim może powstać szkoda w środowisku
3. naprawienie szkód - źródło szkody powinno być naprawione w miejscu bądź blisko jej powstania
4. zasada „zanieczyszczający płaci” - polega na alokacji kosztów, zapobieganiu i kontroli zanieczyszczeń i zmierza ku racjonalnemu wykorzystaniu ograniczonych zasobów środowiska
5. zasada subsydiarności - każde państwo samo ma sobie w tej dziedzinie przywrócić równowagę
6. zasada integracji - uznaje rolę sektora ekonomicznego, który ma być siłą napędową dla zmian w środowisku.
Są też inne zasady np. zasada subsydii)
Instrumenty realizacji polityki ochrony środowiska:
1) prawo wtórne
- rozporządzenia
- dyrektywy
- decyzje
2) instrumenty rynkowe
- zachęty
- bodźce ekonomiczne i fiskalne
- opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska
- karty ekologiczne
- odpowiedzialność cywilna
3) mechanizmy wspomagania finansowania ochrony środowiska przez państwo
- bezpośrednie lub pośrednie subwencje
- finansowanie z budżetu UE
- finansowanie z projektów realizowanych w ramach funduszy strukturalnych
- pomoc kredytowa Europejskiego Banku Inwestycyjnego
4) opłaty, kary oraz opłaty produktowe będące źródłem funduszy za usunięcie szkód
Instytucje UE do spraw ochrony środowiska:
1. Europejska Agencja Ochrony Środowiska. Czerwiec 1990. siedziba jest w Kopenhadze. CELE: zapewnienie szerokiego rozpowszechnienia wiarygodnych informacji, stymuluje planowanie i zastosowanie technik, programowanie stanu środowiska
2. Komisja Ochrony Środowiska - funkcjonuje z ramienia Rady Europejskiej. 1970. Współpracuje z Dyrekcją Federalną Środowiska. CELE: osiągnięcie wysokiego poziomu środowiska, poprawa jakości życia, wzrost wydajności środowiska,
POLITYKA STRUKTURALNA (REGIONALNA)
Podstawowe zasady polityki regionalnej:
1. zasada subsydiarności - poszerzenie zakresu spraw przekazywanych w geście władz lokalnych i regionalnych
2. zasada monitorowania i oceny poziomu rozwoju regionalnego oznaczająca konieczność systematycznej informacji statystycznej jak i również stałych analiz służących do pomiaru międzynarodowych zróżnicowań
3. zasada montażu finansowego - dotyczy inicjowania współfinansowania niższych przedsięwzięć przez podmioty publiczne i prywatne działające w danym regionie
4. zasada programowania polityki regionalnej - konieczność realizowania długookresowej polityki regionalnej w oparciu o strategiczne programy rozwoju regionalnego
Poprzez te zasady ma łączyć, tworzyć warunki do wykorzystania spójności.
Cele polityki regionalnej (początkowo było ich 6):
1. wspieranie i strukturalne dostosowanie regionów zacofanych gospodarczo
2. restrukturyzacja obszarów dotkniętych upadkiem przemysłu
3. zwalnianie długoterminowego bezrobocia oraz ułatwienie młodzieży a także innym grupom społecznym wejścia w życie zawodowe
4. przystosowanie siły roboczej do zmian w systemie produkcji
5. wspieranie obszarów rolniczych: przyspieszanie dostosowań w ramach wspólnej polityki rolnej, pomoc w rozwoju i zmianach strukturalnych obszarów miejskich
6. wspieranie obszarów słabo rozwiniętych z niską gęstością zaludnienia
Cele dzielą się na:
1. cele horyzontalne - dotyczą wyodrębnionej grupy ludności bez względu na miejsce zamieszkania i obejmują całą UE
2. cele regionalne - przyznają pomoc określonemu regionowi (dotyczy regionów priorytetowych)
Cele polityki strukturalnej:
1. obejmuje on regiony zapóźnione w rozwoju. Kryterium jest PKB na mieszkańca poniżej 75%, tereny słabo zaludnione
2. prowadzone są działania prowadzące do odbudowy terenów silnie uzależnionych od gałęzi gospodarki
3. w jego ramach ma służyć modernizacji rynku pracy poprzez szkolenie, inicjatywy w zakresie zatrudnienia oraz poprzez poprawę dostępu do miejsc pracy
Instrumenty realizacji celów są poprzez wykorzystanie funduszy strukturalnych:
1. Europejski fundusz rozwoju regionalnego - skierowany jest na inwestycje produkcyjne służące tworzeniu i utrzymywaniu miejsc pracy, zwiększenie atrakcyjności regionów.
2. Fundusz spójności - inwestycje w dziedzinie infrastruktury, chodzi o kierunki, które aktywizują działalność gospodarczą sieci komunikacyjne, transportowe, energetyczne. Odbudowa upadających terenów miejskich i wiejskich. Finansowanie inicjatyw zmierzających do zwiększenia miejscowego potencjału gospodarczego, usługi dla transferu nowych technologii, poprawa dostępu do środowisk finansowych. Inicjatywy wspierania o zasięgu ponadgranicznym finansowaniu stypendiów, doświadczeń
3. Fundusz orientacji i gwarancji rolnictwa - ustanowiony w 1964 r. Obejmuje finansowanie przedsięwzięć związanych z rozwojem regionalnym i przystosowaniem do nowych wyzwań regionów wiejskich. Orientacja ma nakierowywać na rozwój i zmiany strukturalne w rolnictwie. Gwarantowanie realizacji celów dominuje we wspólnej polityce rolnej. W ramach tego funduszu są zachęty do odchodzenia z rolnictwa, finansowanie kierunkowych przekształceń zróżnicowania produkcji rolnej, wydatki związane z poprawą infrastruktury wiejskiej, finansowanie procesów związanych ze scalaniem ziemi, inwestycje o charakterze agroturystycznym oraz inwestycje uwzględniające działalność rzemieślniczą na wsi, wydatki na ochronę środowiska, rozwój i poprawa stanu zalesienia, doradztwo związane z rolnictwem itd.
4. Finansowy instrument orientacji rybołóstwa - znaczna część państw UE posiada rozwiniętą gospodarkę związaną z rybołóstwem. Został stworzony w 1993. służy do finansowania przedsięwzięć modernizujących i restryktyzujących rybołóstwo.
5. europejski fundusz socjalny - utworzony w 1960 roku. Nakierowany na działania związane z zapewnieniem harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego. Odzwierciedla pogłębianie się spójności społeczno ekonomicznej w procesie integracji
6. fundusz Kohezji (spójności) - powstał w 1993. Ustanowiony w kontekście nowo przyjętych państw członkowskich (Grecja, Hiszpania). Finansuje przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska oraz rozwoju sieci transportowych.
POLITYKA SPOŁECZNA
Najważniejsze sprawy polityki społecznej:
1. sprawy pracownicze, bezpieczeństwo, ochrona pracy, higiena pracy
2. swoboda przepływu pracowników i zabezpieczenie społeczne
3. walka z bezrobociem
4. polityka równości i zwalczania dyskryminacji
5. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu - zwiększenie udziału w zatrudnieniu oraz dostępu do usług, pomoc dla niepełnosprawnych, emigrantów, młodzieży, grup na drodze patologii życiowej i mobilizacja odpowiednich instytucji w tym zakresie.
Instrumenty:
1. Instytucja minimalnego dochodu - minimum środków na utrzymanie. Konsekwencja ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie europejskiej karty społecznej z 1961. w karcie jest zapisane że w celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa należy zapewnić każdej osobie, która nie posiada dostatecznych zasobów ani też zdolności do zapewnienia sobie odpowiednich warunków życia przyznania odpowiedniej pomocy w przypadku choroby i opieki.
2. Świadczenia pieniężne na rzecz rodziny - stanowią one jedną z ważniejszych form pomocy dla rodzin z dziećmi. Obejmują: zasiłki porodowe, rodzinne, świadczenia dla dzieci niepełnosprawnych, dla samotnych rodziców, alimentacyjne

Administracyjne uwarunkowania działalności bankowej
1. banki państwowe
2. Banki spółdzielcze
3. Banki działające w formie spółek akcyjnych
Banki państwowe nie podlegają wpisaniu do rejestru przedsiębiorstw państwowych. Podstawowe akty prawne to akty dotyczące ściśle przepisów bankowych - prawo bankowe. Jest to ustaw z 29 sierpnia 1997r., weszła w życie 1.I.1998r.
Oprócz prawa bankowego mamy ustawę o NBP z 29.VIII.1997r.i ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z 1994r.
Bank, który działa w formie banku spółki akcyjnej podlega przepisom dotyczących spółek akcyjnych, spółek handlowych i prawu bankowemu.
BANK (art.2 prawa bankowego) - osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustawy, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem środki poniesione pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Banki wykonują dwojakie czynności bankowe:
• czynności wynikające bezpośrednio z prawa bankowego (wykonuje tylko bank - przyjmowanie wkładów pieniężnych i prowadzenie rachunków, udzielanie kredytów, prowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych)
• czynności, które stają się czynnościami bankowymi, gdy wykonuje je bank (udzielanie pożyczek, operacje czekowe, wekslowe, udzielanie poręczeń).
Bank ma obowiązek dochowania tajemnicy naszych obrotów bankowych. Bank zwolniony jest z dochowania tajemnicy na wniosek sądu lub prokuratora, gdy prowadzone jest:
• postępowanie karne
• postępowanie karno - skarbowe
• postępowanie o alimenty
• postępowanie o podział majątku wspólnego
• postępowanie podatkowe
Bank występuje jako partner w umowach, sam odpowiada za swoje zobowiązania.
Skarb państwa odpowiada wyjątkowo za zobowiązania klientów.
Skarb państwa odpowiada:
• za zobowiązania banków państwowych z tytułu wkładów oszczędnościowych Bank Handlowy)
• za zobowiązania innych banków niepaństwowych, za których zobowiązania był już odpowiedzialny poprzednio.
TWORZENIE BANKÓW
Jest to uzależnione od tego, jaki to będzie rodzaj banku.
Banki państwowe
Tworzy je i likwiduje Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii prezesa NBP. Rada Ministrów nadaje statut i powołuje prezesa tego banku.
Banki spółdzielcze
Mają prawną formę spółdzielni. Musi uzyskać zgodę Prezesa NBP wydaną w porozumieniu z Ministrem Finansów. Działalność banku spółdzielczego regulują przepisy bankowe i spółdzielcze.
Banki w formie spółek akcyjnych
Powstają tak jak spółki akcyjne. Artykuł 21 Kodeksu Spółek Handlowych wymaga, aby taki bank był utworzony na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego. Paragraf 2 tego artykułu mówi, iż do utworzenia banku stosuje się przepisy Kodeksu SH w zakresie, jakim nie pozostają w sprzeczności z innymi ustawami NBP.
NARODOWY BANK POLSKI
To centralny bank państwowy - emisyjny.
Ma osobowość prawną, nie podlega wpisaniu do rejestru przedsiębiorstw państwowych. Na czele stoi Prezes NBP, który jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta. Jego kadencja trwa 6 lat. Nie może piastować tej funkcji dłużej niż 2 kadencje. Wiceprezesi są powoływani i odwoływani przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP, który bierze udział w posiedzeniach Sejmu i Rządu. Nadzoruje on także banki zagraniczne, które działają na terenie Polski.

Transformacja struktur gospodarczych - Prywatyzacja

Prywatyzacja, proces przekazywania majątku państwowego podmiotom prywatnym, przekształcania gospodarki państwowej w gospodarkę prywatną, ograniczania roli państwa w gospodarce. Proces prowadzący do zmiany kontroli nad gospodarką i zmiany własności społecznej w prywatną. Rodzaje prywatyzacji:-mała -duża -średniaPrywatyzacja przedsiębiorstw państwowych może dokonywać się wróżnych formach:Sposoby / formy prywatyzacji
1.Prywatyzacja kapitałowa- polega na sprzedaży przedsiębiorstw państwowych osobom lub firmom dysponującym niezbędnym kapitałem. W pierwszym etapie przekształcą się przedsiębiorstwo w jednoosobową spółkę skarbu państwa a następnie właściwa prywatyzacją .Złe sytuacje finansowania wielu przedsiębiorstw i wysoki stopień ich technicznego zacofania powoduje duże trudności ze sprzedażą tego majątku po opłacalnej cenie dla skarbu państwa.
2.Akcjonariat pracowniczy -forma własności środków produkcji instytucjonalnie gwarantująca pracownikom współwłasność lub własność przedsiębiorstwa; akcjonarjat pracowniczy stanowi kapitałowe (własnościowe) źródło udziału pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem w ramach gospodarki rynkowej i różni się jakościowo od tradycyjnej partycypacji pracowniczej, której podstawą jest sam fakt zatrudnienia (pracownicze współzarządzanie). W ramach akcjonariatu pracownniczego dochodzi do połączenia pracy i własności indywidualnej — pracownicy uczestniczą w zarządzaniu przedsiębiorstwem nie tylko jako zatrudnieni, lecz także jako współwłaściciele; w prawie polskim akcjonariat pracowniczy wprowadziła ustawa z 1990 o prywatyzacji przedsiębiorstw państw.; umożliwia ona zakup na zasadach preferencyjnych do 29% akcji prywatyzowanego przedsiębiorstwa.
3.Powszechne rozdawnictwo bonów prywatyzacyjnych - pomiędzy wszystkich dorosłych obywateli karaju cieszy się duża popularnaościa jednak w ten sposób z tytułu własności zostają rozproszone między dużą liczbe anonimowych z których żaden nie miałby istotnego wpływu na przedsiębiorstwo, brak byłoby również srodków na modernizacje maszyn i urządzeń
4.Tworzenie narodowych funduszy inwestycyjnych - utworzone przez skarb państwa w ramach Programu Powszechnej Prywatyzacji (PPP), działające w formie spółek akcyjnych. Majątek NFI stanowią akcje byłych przedsiębiorstw państwowych, przekształconych w spółki, wniesione do funduszy przez skarb państwa.W początkowej fazie PPP narodowe fundusze inwestycyjne są jednoosobowymi spółkami skarbu państwa. Na dalszym etapie, po wprowadzeniu akcji funduszy na giełdę, akcjonariuszami NFI zostaną polscy obywatele, którzy wcześniej nabyli świadectwa udziałowe w PPP, i którzy wymienią te świadectwa na akcje NFI. Zarządzanie majątkiem NFI zostało powierzone polsko-zagranicznym konsorcjom - tzw. firmom zarządzającym, wyspecjalizowanym w działalności doradczo-inwestycyjnej. Każdy z NFI początkowo posiada akcje wszystkich spółek, które biorą udział w PPP, w niektórych udziały wiodące - 33%, w innych mniejszościowe. Rolą NFI jest wypełnienie funkcji aktywnego właściciela, szczególnie wobec spółek, których będą posiadać znaczne pakiety akcji. Celem NFI, zapisanym w ustawie o NFI i prywatyzacji (która m.in. reguluje powstawanie i funkcjonowanie funduszy) jest pomnażanie ich majątku, w szczególności poprzez zwiększanie wartości akcji spółek, w których fundusze są akcjonariuszami. Utworzenie NFI ma być sposobem na przeprowadzenie szybkiej i efektywnej restrukturyzacji dużej liczby przedsiębiorstw, połączonej z udostępnieniem części majątku narodowego obywatelom. NFI mają dać szansę przedsiębiorstwom na dostęp do nowych źródeł kapitału, nowych rynków zbytu, nowych technologii oraz nowoczesnych metod organizacji pracy i zarządzania.
5.Reprywatyzacja proces zwrotu tytułów własności majątku przedsiębiorstw lub ich części byłym właścicielom lub ich spadkobiercom. W ujęciu tym nie jest ważne, czy przedsiębiorstwo było znacjonalizowane czy przekształcone np. w spółdzielnię, natomiast istotne jest ponowne przejęcie jego majątku (w całości lub części) przez byłych właścicieli.
Cele prywatyzacji:
1.podniesienie efektywności w skali przedsiębiorstw oraz całej gospodarki
2.Ograniczenie udziału państwa w finansowaniu gospodarki, wyeliminowanie subwencji i datacji.
3.Uniezależnienie kierownictwa przedsiębiorstw centralnych
4.Zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw
5.Swobodny przepływ kapitału krajowego i zagranicznego
6.Alokacja kapitału za pomocą mechanizmu giełdowego
7.Zmniejszenie zaangażowania środków państwowych w działalność gospodarczą

Restrukturyzacja

Restrukturyzacja, jest to przebudowa systemowa lub rekonstrukcja struktury. Proces zmian zasadniczych, gruntownych, wywołanych głównie czynnikami zewnętrznymi - sytuacjami krytycznymi w rozwoju struktur, których dotyczy. Wyróżnia się:
1) makrorestrukturyzację, czyli restrukturyzację w skali gospodarki narodowej, której zadaniem jest osiąganie długofalowych celów gospodarczych m.in. poprzez aktywną działalność państwa, za pomocą różnych środków, w kierunku przyspieszenia rozwoju pewnych grup wyrobów czy gałęzi przemysłu kosztem innych, zmierzającą do poprawy wyników ekonomicznych i konkurencyjności gospodarki na rynkach światowych. 2) mikrorestrukturyzację, czyli restrukturyzację przedsiębiorstwa*, która jest zwykle reakcją na zmiany zachodzące w jego otoczeniu i może przykładowo dotyczyć struktury majątkowej (własności), organizacyjnej, zatrudnienia, produkcyjno-asortymentowej, techniczno-technologicznej, rynków zaopatrzenia i zbytu itd.
*Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy restrukturyzacją są objęci przedsiębiorcy, o których mowa w przepisach o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców, w szczególności którzy tracą zdolność do konkurowania na rynku, wyrażającą się zwłaszcza w znacznym stopniu: zmniejszeniem obrotów, nadmierną zdolnością produkcyjną, wzrostem zapasów, spadkiem zyskowności lub ponoszeniem strat, jak również wzrostem zadłużenia
i brakiem możliwości uzyskania bankowych kredytów, poręczeń lub gwarancji.

Prywatyzacja pośrednia.

Ustawa z 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych - określa zasady i tryb prywatyzowania przedsiębiorstw państwowych. Przewiduje 2 tryby prywatyzacji: 1. przekształcenie przeds. w spółkę kapitałową z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, a następnie sprzedaż akcji (udziałów) prywatnym nabywcom, a także inne działania prywatyzacyjne - PRYWATYZACJA POŚREDNIA. 2. likwidacja przedsiębiorstwa - prywatyzacja bezpośrednia.

Komercjalizacja - wg ustawy - przekszt. przeds. w jednoosobową spółkę kapitałową. Oznacza ona zmianę prawnej formy przeds., a nie zmianę właściciela. Przeds. przekształcone w spółkę z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa pozostaje własnością państwa. Komercjalizacja stanowi więc pierwszy krok. Następny krok to nabywanie akcji lub udziałów Skarbu Państwa w spółkach powstałych w wyniku komercjalizacji przez osoby inne niż skarb państwa. Jest to jednocześnie istota pryw. pośredniej. Nabycie akcji lub udziałów - przez ich sprzedaż. Czasami przekazywane nieodpłatnie, ale tylko w sytuacjach określanych przez ustawę. Przejście w ręce prywatne takiej liczby akcji, że Sk. Państwa traci kontrolę nad spółką - zakończenie procesu prywatyzacji pośredniej. Komercjalizacji nie podlegają przedsiębiorstwa: postawione w stan upadłości lub likwidacji będące przedmiotem postępowania układowego lub bankowego post. Ugodowego będące w trakcie łączenia się lub dzielenia na podst. aktu administracyjnego zarządzane na podstawie umowy o zarządzaniu przeds. państwowym (chyba że zarządca wystąpi z wnioskiem o komercjal.) w stosunku do których zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej lub złożyły w tej sprawie wniosek działające na podstawie odrębnych przepisów prawnych prz. użyteczności publicznej (na specjalnych zasadach).

Komercjalizacja - na podstawie decyzji Ministra Skarbu Państwa. Jeśli nie ma na celu prywatyzacji - zgoda Rady Ministrów. Minister Skarbu podejmuje decyzję o przekształceniu przeds. na wniosek organu założycielskiego, wspólny wniosek dyrektora i rady pracowniczej lub z własnej inicjatywy. W celu przekształcenia sporządza się wtedy akt komercjalizacji, w którym ustalany statut spółki, wielkość kapitału zakładowego i skład władz spółki pierwszej kadencji. Funkcję prezesa zarządu spółki obejmuje dyrektor przeds. przekształcanego. Akt komercjalizacji zastępuje wszystkie czynności, które wg kodeksu spółek handlowych są niezbędne do złożenia wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców. Zarząd spółki występuje z wnioskiem o zarejestrowanie spółki. Wpisanie spółki do rej przedsiębiorców powoduje wykreślenie z rejestru przedsiębiorstw. Spółka powstała w wyniku komercjaliz. wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przeds. państwowego. Do powstałej spółki stosuje się przepisy k.s.h. ze zmianami wynikającymi z ustawy. Zbycie udziałów lub akcji osobom prywatnym poprzedza analiza mająca na celu ustalenie sytuacji prawnej majątku spółki, stanu i perspektyw jej rozwoju itd. Na podstawie tej analizy Min. Skarbu Państwa może zobowiązać spółkę do wprowadzenia określonych zmian.

W wyniku zmian wprowadzonych w 2000r., część akcji/udziałów spółek powst. w wyniku komercjalizacji oraz mienie wybranych przeds. państwowych jest przeznaczane na różne cele, m.in.: związane z reformą ubezpieczeń społecznych, reprywatyzacyjne, rozwoju nauki. Szczególny rodzaj komercjalizacji - komercjalizacja z konwersją wierzytelności. Polega ona na przekształceniu przeds. w spółkę z o.o. z udziałem skarbu państwa i wierzycielami przeds., którzy w zamian za swoje wierzytelności otrzymują udziały spółki. Z dniem wstąpienia do UE rodzaj ten zostanie uchylony. Akcje przekszt. w wyniku komerc. przeds. są zbywane w trybie: a) oferty ogłoszonej publicznie b) przetargu publicznego c) rokowań podjętych na podst. publicznego ogłoszenia Rada Ministrów może zezwolić na inny tryb zbywania. Pracownicy prywatyzowanego przeds. (aktualni i emerytowani) oraz rolnicy i rybacy dostarczający mu surowce mają prawo do nieodpłatnego nabycia(na warunkach ustawy) po 15% udziałów. Akcje/udziały te przez pewien czas nie mogą być przedmiotem obrotu (2 lub 3 lata).

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców.

Ustawa z 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców wymaga zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za zgodą Ministra Obrony Narodowej. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi udziela zgody, gdy sprawa dotyczy nieruchomości rolnej. Zezwolenie to - w formie decyzji administracyjnej, zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego. Nabycie nieruchomości (w rozumieniu ustawy) - nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego na podstawie każdego zdarzenia prawnego. Nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w mającej siedzibę na terytorium RP spółce handlowej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości wymaga zezwolenia MSWiA, jeśli: -w wyniku nabycia lub objęcia akcji/udziałów spółka stanie się spółką kontrolowaną -spólka jest spółką kontrolowaną, a udziały/akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec nie będący udziałowcem/akcjonariuszem spółki. Nabycie nieruchomości z pominięciem przepisów ustawy z 1920r. jest nieważne. Przepisy nie dotyczą dziedziczenia przez osoby uprawnione do dziedziczenia. Ustawa przewiduje też inne wyjątki od zasady udzielania zezwoleń na nabywanie nieruchomości. Wg nowelizacji ustawy z 2001r., której celem było dostosowanie do norm UE, w okresie 10 lat od wydania zezwolenia MSWiA dokonuje kontroli przestrzegania warunków określonych w zezwoleniu. Jeśli stwierdzi się niezgodność, minister stwierdza jego nieważność. Jeżeli o zezwolenie (z wyjątkiem zez. na nabycie zasobów naturalnych, gruntów rolnych i leśnych) ubiega się przedsiębiorca UE, którego przeds. lub jego oddział zostało założone na terytorium RP, minister wydaje zezwolenie, gdy jest to konieczne do wykonywania działalności gosp. Nie dot. to obywateli UE działających na terytorium RP na zasadzie samozatrudnienia w rozumieniu Układu Europejskiego. Minister odmawia zezwolenia, gdy jest touzasadnione względami polityki społecznej, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia społeczeństwa.

Wywłaszczanie nieruchomości na cele publiczne

Artykuł 21 Konstytucji stanowi, iż RP chroni własność i prawo dziedziczenia, a wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieru­chomościami reguluje m. in. zasady wywłaszczenia nierucho­mości, odszkodowania i zwrotu wywłaszczonych nierucho­mości (dział III, roz. 4 - 6). Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawie­niu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczo­wego na nieruchomości. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne (art. 6) nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządo­wej, natomiast w miastach na prawach powiatu organem jest prezydent miasta wykonujący funkcje starosty Od decyzji starosty przysługuje stronie odwołanie do wojewody Nierucho­mość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz gminy, powiatu i samorządu województwa. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego należy poprzedzić rokowaniami o nabycie nieruchomości w drodze umowy cywilnoprawnej. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego na rzecz Skarbu Państwa następuje z urzędu, a na rzecz gminy, powiatu i samorządu województwa na wniosek zarządu tych jednostek. Postępowanie administracyjne toczy się według zasad k.p.a. z ewentualnymi odmiennościami wynikającymi z ustawy o gospodarce nieruchomościami. Przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz gminy, powiatu i samorządu województwa następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna.

Wywłaszczenie nieruchomości lub innego prawa następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, odpowiadającym wartości wywłaszczonej nieruchomości lub wartości tego prawa. Wysokość odszkodowania ustala starosta w drodze decyzji, według stanu wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu i według jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu (po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego określającej wartość nieruchomości). Nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na cel inny niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, chyba że poprzedni właściciel lub jego następca prawny nie złożą wniosku o zwrot tej nieruchomości. W razie powzięcia zakresu użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu właściwy organ zawiadamia poprzedniego właściciela lub jego następcę prawnego o tym zamiarze, informując równocześnie o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. Nieruchomość wywłaszczona podlega zwrotowi w stanie, w jakim znajduje się w dniu jej zwrotu. O zwrocie wywłaszczonych nieruchomości, zwrocie odszkodowania, w tym także nieruchomości zamiennej oraz o rozliczeniach z tytułu zwrotu i terminach zwrotu, orzeka starosta w drodze decyzji.

USTAWA O ZWALCZANIU NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI
Jest to ustawa z 18.IV.1993r. - ostatnia nowelizacja ustawy w 2001r.
Określa ona wiele czynów, które są określane mianem „czynów nieuczciwej konkurencji” -precyzuje, na czym one polegają i wprowadza odpowiedzialność za owe czyny.
Zakres stosowania ustawy:
Art.1 - Ustawa reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności w produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach, w interesie publicznym przedsiębiorców oraz klientów, a zwłaszcza konsumentów.
Ustawa chroni interesy zarówno producentów jak i konsumentów.
Art. 2 - Przedsiębiorcami są osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które prowadzą, chociaż ubocznie działalność zarobkową lub zawodową, uczestniczą w działalności gospodarczej.
Art. 3 - Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza ono interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności (lista nie jest zamknięta):
• wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa (nazwa różniąca się literą od znanej firmy)
• fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towaru lub usług (metka z napisem, że wyprodukowano w USA)
• wprowadzające w błąd oznaczenie towaru lub usług
• naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
• nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy
• naśladownictwo produktu
• pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie
• utrudnianie dostępu do rynku (wprowadzanie niskich cen, poniżej kosztów produkcji celem wyeliminowania konkurentów)
• przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną
• nieuczciwa lub zakazana reklama
Nieuczciwa lub zakazana reklama to:
1) reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka
2) reklama wprowadzająca klientów w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzje, co do nabycia towaru lub usługi
3) reklama odwołująca się do uczuć klientów, przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci
4) wypowiedź, która zachęca do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji
5) reklama, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta nie zamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji.
Przy ocenie reklamy wprowadzającej w błąd należy uwzględnić wszystkie jej elementy, zwłaszcza dotyczące: ilości, jakości, składników, sposobu wykonywania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy lub konserwacji reklamowanych towarów i usług, a także zachowania się klienta.
Reklama umożliwiająca bezpośrednie lub pośrednie rozeznanie konkurenta, albo towaru lub usług oferowanych przez konkurenta, zwana dalej reklamą porównawczą, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami.
Reklama porównawcza nie jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeżeli łącznie spełnia następujące przesłanki:
1) nie wprowadza w błąd
2) w sposób rzetelny, dający się weryfikować na podstawie obiektywnych kryteriów, porównuje towary lub usługi zaspakajające te same potrzeby lub przeznaczone do tego samego celu
3) w sposób obiektywny porównuje jedną lub kilka istotnych, charakterystycznych, sprawdzalnych i typowych cech tych towarów i usług, do których może należeć także cena.
4) Nie powoduje na rynku pomyłek w rozróżnieniu między reklamującym, a jego konkurentem, ani między ich towarami albo usługami, znakami towaru, oznaczeniami przedsiębiorstwa lub innymi oznaczeniami rozróżniającymi.
5) Nie dyskredytuje towarów, usług, działalności, znaków towarowych, oznaczeń przedsiębiorstwa lub innych oznaczeń odróżniających, a także okoliczności dotyczących konkurenta
6) W odniesieniu do towarów z geograficznym oznaczeniem regionalnym, odnosi się zawsze do towaru z takim samym oznaczeniem
7) Nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób renomę znaku towarowego, oznaczenie przedsiębiorstwa lub innego oznaczenia odróżniającego konkurenta, ani też regionalnego oznaczenia produktów konkurencyjnych
8) Nie przedstawia towaru lub usługi jako imitacji, czy naśladownictwa towaru lub usługi opatrzonej chronionym znakiem towarowym, albo innym oznaczeniem odróżniającym
W praktyce nie jest stosowana, warunki są trudne do spełnienia.
Czynu nieuczciwej konkurencji dopuszcza się też agencja reklamowa, albo inny przedsiębiorca, który reklamę opracował.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ za czyny nieuczciwej konkurencji.
Ustawa wprowadza płaszczyznę:
- odpowiedzialności cywilnej
- płaszczyznę odpowiedzialności karnej (jedna nie wyklucza drugiej)
Odpowiedzialność cywilna
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca, którego interes został naruszony lub zagrożony, może żądać zaniechania działań, usunięcia skutków, naprawienia szkody, czyli:
1) zaniechania niedozwolonych działań

2) usunięcia skutków niedozwolonych działań
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie
4) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych (pełne odszkodowanie = koszty + zyski)
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych
6) zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochrona dziedzictwa narodowego, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Sąd na wniosek uprawnionego może orzec również o wyrobach i ich opakowaniach, materiałach reklamowych bezpośrednio związanych z popełnieniem czynów nieuczciwej konkurencji, w szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania.
Nie ma zasady domniemania niewinności - przy zarzucie nieuczciwej konkurencji ciężar dowiedzenia niewinności (prawdziwości) spoczywa na tej osobie, której wysuwamy zarzut - musi udowodnić swoją niewinność.
Z tymi roszczeniami obok przedsiębiorcy może wystąpić również krajowe lub regionalne organizacje, których celem statutowym jest ochrona konsumenta, przedsiębiorców oraz prezes i rzecznik ochrony konsumentów.
Roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat.
Odpowiedzialność karna
Występuje, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji ma znamiona określonego przestępstwa (np. przekupstwo).
Ustawa wprowadza 2 przestępstwa (drobniejsze):
1) występki
2) wykroczenia (nie są przestępstwem)
Występkiem jest:
- ujawnienie lub wykorzystanie informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza
to poważną szkodę przedsiębiorstwu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawieniu wolności do lat 2.
- kto uzyskanie bezprawnie informacji, będącej tajemnicą przedsiębiorstwa i przekazanie jej innej
osobie lub wykorzystuje w swojej działalności (kara taka sama).
- kto za pomocą technicznych środków reprodukcji kopiuje zewnętrzną postać produktu lub tak
skopiowane wprowadza do obrotu, stwarzając tym możliwość wprowadzenia klientów w błąd, co
do tożsamości producenta lub produktu, czym wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 2.
Wykroczeniem jest:
- kto umyślnie oznaczając lub wbrew obowiązkowi nie oznaczając towaru albo usługi wprowadzając
klientów w błąd, co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności,
możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów lub usług,
zataja ryzyko wiążące się z ich korzystaniem, wyrządza tym samym istotną szkodę klientowi -
podlega karze aresztu albo grzywny.
- kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, w
szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach i świadczonych
usługach lub stosowanych cenach, albo o sytuacjach gospodarczej i prawnej przedsiębiorstwa w
celu szkodzenia przedsiębiorcy, podlega karze aresztu albo grzywny.
- tak samo, kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o swoim
przedsiębiorstwie .........(jak wyżej).

Ściganie przestępstw (występków) przewidzianych w tej ustawie następuje na wniosek pokrzywdzonego, a wykroczeń na żądanie pokrzywdzonego - dalej sprawa toczy się z urzędu, nie można wycofać wniosku (w prawie karnym przestępstwa ścigane są z urzędu - sprawa toczy się z oskarżenia publicznego).
Gdy przestępstwo ścigane jest z oskarżenia prywatnego - wniosek i przebieg postępowania jest uzależniony od woli osoby pokrzywdzonej (może wycofać wniosek).

Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym

Artykuł 76 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, ze władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich życiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa. Konkurencja jest koniecznym i niezbędnym elementem każdej gospodarki wolnorynkowej, ale niekontrolowany wolny rynek może spowodować wzrost siły ekonomicznej części przedsiębiorców, a w dalszej konsekwencji wzmożenie koncentracji produkcji i własności. W wyniku takich działań niektórzy przedsiębiorcy uzyskują umożliwiającą im kontrolę na rynku towarów i usług.Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów reguluje (art. 1 ust. 2) zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium RP. Praktykami ograniczającymi konkurencję są porozumienia ograniczające konkurencję oraz nadużywanie pozycji dominującej. Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na: ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów;

ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz

postępu technicznego lub inwestycji; podziale rynków zbytu lub zakupu; stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwa­rzających tym osobom zróżnicowane warunki konku­rencji; uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nie objętych porozumieniem; uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu warunków składanych ofert, w szczególności dotyczących zakresu prac lub ceny. Natomiast nadużywanie pozycji dominującej na rynku polega w szczególności na: bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych ocen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych wa­runków zakupu albo sprzedaży towarów; ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów; stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwa­rzających tym osobom zróżnicowane warunki konku­rencji; uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnie­nia przez drugą stronę innego świadczenia, nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbęd­nych do powstania bądź rozwoju konkurencji; narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści; stwarzaniu

konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw. Czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. Ustawa dotyczy także osób fizycznych, które uczestniczą w koncentracji dużego kapitału. Chodzi o osoby, które posiadają już akcje lub udziały zapewniające im co najmniej 25% głosów w organach co najmniej jednego przedsiębiorcy lub mających kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, nawet jeśli same nie wykonują działalności gospodarczej, lecz zmierzają do koncentracji dużego kapitału (przekraczającego równowartość 50 000 000 EURO). Przedsiębiorcy, którzy planują koncentrację,

to zgłosić Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który zezwoli na koncentrację, gdy nie będzie zagrażać konkurencji; może ją jednak uzależnić od spełnienia określonych warunków. Za niezgłoszenie zamiaru koncentracji, choćby nieumyślnie, grozi kara

pieniężna od 1000 do 50 000 EURO, za nadużycie pozycji dominującej - od 1000 do 5 000 000 EURO,

za podanie nieprawdziwych danych w zgłoszeniu - od 200 do 5000 EURO.Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów chroni także interesy konsumentów, współpracując w tym zakresie z samorządem terytorialnym i organizacjami konsumenckimi.

Działania antykorupcyjne

W związku z transformacją gospodarczo-ustrojową niezbędne jest rozdzielenie funkcji wykonywania działalności gospodarczej. Wynika to z potrzeby zapewnienia prawidłowego funkcjonowania organów państwowych. W przeciwnym wypadku może wystąpić zagrożenie zjawiskami korupcji sektora publicznego, dlatego też osoby pełniące funkcje publiczne powinny wykazywać szczególną lojalność wobec państwa i nie podejmować działań, które mogłyby tę lojalność naruszyć. Prawne regulacje w tym zakresie zostały już określone m. in. w przepisach ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora, ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, w ustawach dotyczących różnych grup zawodowych oraz w przepisach kodeksu karnego (rozdz. XXIX - Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego) .

E. Łętowska podkreśla, że w naszym kraju brakuje świadomości następujących zjawisk:

szkodliwości nie tylko samej korupcji, lecz również stwarzania jej pozoru przez piastunów władzy; błędnego przekonania, że cały problem sprowadza się tylko do ulegania korupcji karnej, a nie wykorzystywania stanowiska i dostępu do wiadomości o szansach powszechnie dostępnych;

chwiejności ocen tego, jakie konkretne zachowania szkodzą wizerunkowi władzy i jej piastunów jako nie ulegających pokusom sprzedajności. Korupcja oznacza wykorzystywanie władzy publicznej dla osobistych korzyści niezależnie od tego, kto (polityk czy biznesmen) jest inicjatorem korupcyjnych działań. Pojawia się tam, gdzie mamy do czynienia z monopolem, uznanio­wością i równoczesnym brakiem odpowiedzialności. Do najbardziej korupcjogennych obszarów należą: sfera umów zawieranych przez władze publiczne z biz­nesem, obszar zezwoleń i koncesji wydawanych na działalność gospodarczą, obszar prac ustawodawczych (wykorzystywanie systemu lobbingu), proces prywatyzacji. Walka z korupcją oznacza wprowadzenie rozdziału między interesami prywatnymi a obowiązkami publicznymi. Polska jest postrzegana jako jedno z najbardziej skorumpowanych państw w Europie, co wynika z Indeksu Percepcji Korupcji sporządzonego w 2001 r. przez między­narodową organizację antykorupcyjną Transparency Interna­tional (jest to organizacja pozarządowa założona w 1993 r. w Berlinie, działająca w 70 krajach, m. in. w Polsce). Polska znalazła się na 44 miejscu (wśród 91 państw) i osiągnęła wynik nieznacznie lepszy niż w latach poprzednich. Z państw kandydujących do Unii Europejskiej lepiej jest w Estonii, Słowenii, na Węgrzech i w Czechach. Za kraj o najmniejszej korupcji TI uznało Finlandię, następnie Da­nię, Nową Zelandię, Szwecję i Kanadę. Jednym z najbar­dziej zagrożonych korupcją krajów jest - zdaniem TI - Ukraina, która znalazła się na trzecim miejscu od końca, Rosja zajęła 82 miejsce, na ostatnim miejscu znalazła się Nigeria. Nasz kraj - uważa TI - przyjął wiele antykorupcyjnych regulacji prawnych, ma też instytucje do ścigania zorgani­zowanych struktur przestępczych, nie posiada jednak instytucji specjalizujących się w przygotowywaniu i wprowadzaniu w życie reform antykorupcyjnych oraz w ściganiu korupcji w każdej dziedzinie życia politycznego i gospodarczego. Takie instytucje mają m. in. Francja, Hiszpania i Włochy. Dnia 26 stycznia 1999 r. Polska podpisała konwencję Rady Europy o korupcji, która zobowiązuje strony do spe­nalizowania zarówno czynnego, jak i biernego przekupstwa funkcjonariuszy publicznych oraz wprowadzenia odpowie­dzialności osób prawnych za przestępstwa popełnione przez ich pracowników na ich korzyść. Zobowiązuje też do penalizacji przekupstwa w sektorze prywatnym, handlu wpływami, przestępstw związanych z księgowością. Konwencja mająca służyć walce z korupcją dotyczy własnych i zagranicznych funkcjonariuszy publicznych, organizacji międzynarodowych, członków zgromadzeń przedstawicielskich krajowych i zagranicznych, między­narodowych zgromadzeń parlamentarnych, a także sędziów i urzędników sądów międzynarodowych. Wymaga, by strony przewidziały wobec osób prawnych sankcje finansowe, a osoby fizyczne karały za korupcję pozbawieniem wolności umożliwiającym ekstradycję. W obu przypadkach powinno być możliwe orzekanie przepadku narzędzi i dochodów po­chodzących z przestępstwa. Dnia 15 lutego 1999 r. weszła w życie konwencja orga­nizacji współpracy gospodarczej i rozwoju (OECD) o zwal­czaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych w państwach, które ją ratyfikowały Konwencja podpisana 17 grudnia 1997 r. przez 29 krajów członków OECD oraz 5 innych państw uznaje za przestępstwo kryminalne przekupywanie funkcjo­nariuszy państwowych za granicą w celu uzyskania kontraktów lub korzyści w danym kraju przez firmy państw - sygnatariuszy. Polska ratyfikowała konwencję w dniu 11 lipca 2000 r., w naszym kraju weszła w życie 7 listopada 2000 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 23, poz. 264, 265). Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o zmianie ustawy ­kodeks karny, ustawy - kodeks postępowania karnego, ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawy o zamówieniach publicznych oraz ustawy - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 93, poz. 1027) dostosowuje prawo polskie do ratyfikowanych konwencji. I tak np. w art. 45 k.k. rozszerzono możliwość orzeczenia przepadku korzyści majątkowej osiągniętej z popełnienia przestępstwa; w art 228 § 6 przewidziano karal­ność osoby, która w związku z pełnieniem funkcji publicz­nej w państwie obcym lub organizacji międzynarodowej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czyn­ności służbowej od jej otrzymania; w art. 229 § 5 przewi­dziano karalność osoby, która udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji między­narodowej w związku z pełnieniem tej funkcji. W ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nie­uczciwej konkurencji rozszerzono pojęcie czynów nieuczci­wej konkurencji o przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną oraz dodano rozdział 3a (Odpowiedzialność przed­siębiorców za przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną). Do­konano również stosownej zmiany w ustawie z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych. Wiele racji ma O. Górniok, iż walka z korupcją jest możliwa dopóki korupcja nie zawładnie znaczną częścią in­stytucji, które mają jej zapobiegać. W Polsce stwierdza się szczyt zainteresowania, podekscytowania czy rzeczywistego oburzenia społecznego zjawiskiem korupcji, mobilizującego do konkretnych akcji. Świadczy to o nie utraconej jeszcze wrażliwości społeczeństwa, które wprawdzie posługuje się stosunkowo często łapówką dla zaspokojenia niektórych wymienionych potrzeb, ale ciągle nie uznaje tego za ogól­nie respektowany obyczaj. Raport NIK z 2001 r. wylicza dziesięć obszarów najbar­dziej podatnych na korupcję. Są to: prywatyzacja, gospoda­rowanie publicznym majątkiem, działalność funduszy celo­wych i agencji, zamówienia publiczne, kontyngenty i kon­cesje, działalność administracji skarbowej, służb celnych, służb nadzoru i inspekcji, policji oraz finansowanie badań naukowych. W związku z powyższym NIK zaleca: wprowa­dzenie systemu niezależnego weryfikowania wycen prywatyzacyjnych przedsiębiorstw, określenie prawem podstawo­wych zasad gospodarowania publicznym majątkiem, wpro­wadzenie jednolitych, obiektywnych regulacji płac dla sa­morządów, ściślejsze rygory prawne dotyczące nadzoru nad funduszami celowymi, dokładne dokumentowanie i uza­sadnianie przyznania kontyngentu, ujednolicenie i uprosz­czenie prawa podatkowego, równe traktowanie wszystkich podatników, wprowadzenie zasad rotacyjności i „wielu oczu" w pracy celników.

Postępowanie w sprawach praktyk monopolistycznych. Przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r o ochronie konkurencji i konsumentów określają warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów.

Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz anty- konkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywołać skutki na terytorium RP, ustawa określa także organy właściwe w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Nad działalnością prezesa Urzędu sprawuje nadzór prezes Rady Ministrów. W skład Urzędu wchodzi Centrala w Warszawie oraz delegatury Urzędu w Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Warszawie i we Wrocławiu. Postępowanie przed Prezesem Urzędu jest prowadzone jako postępowanie wyjaśniające lub postępowanie antymonopolowe. Prezes Urzędu może wszcząć z urzędu, w drodze postanowienia, postępowanie wyjaśniające, jeżeli okoliczności wskazują na możliwość naruszenia przepisów ustawy, w sprawach dotyczących określonych gałęzi gospodarki oraz ochrony interesów konsumentów. Postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz w sprawach koncentracji wszczyna się na wniosek lub z urzędu. Prezes Urzędu może w toku postępowania przeprowadzić rozprawę, na którą może wezwać i przesłuchać strony, świadków oraz zasięgnąć opinii biegłych. Prezes UOKiK może także zarządzić kontrolę u każdego przedsiębiorcy lub każdego związku przedsiębiorców w zakresie objętym tym postępowaniem. Prezes UOKiK wydaje decyzje dotyczące m.in. uznania za ograniczającą konkurencję i nakazujące zaniechanie jej stosowania, zgody na dokonanie koncentracji i zakazu dokonania koncentracji. Od decyzji Prezesa urzędu przysługuje odwołanie do sądu antymonopolowego w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia.

Zakazy konkurencji Gospodarka rynkowa tworzy odpowiednie zabezpieczenia i możliwości tworzenia układów konkurencyjnych i sprzyjających konkurencji. Definicja - nie ma w ustawie. Przyjmuje się, że konk. to rywalizacja co najmniej 2 przedsiębiorców w dążeniu do osiągnięcia tego samego celu, ale z jednoczesnym działaniem zmierzającym do osiągnięcia przewagi. Artykuły kodeksu spółek handlowych mówiące o konkurencji: Wspólnik spółki jawnej nie może bez zgody wspólników zajmować się interesami konkurencyjnymi, w szczególności uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik. Każdy wspólnik ma prawo żądać wydania spółce korzyści, jakie osiągnął wspólnik naruszający zakaz konkurencji lub naprawienia jej szkody. 211: członek zarządu spółki z o.o. nie może bez zgody wspólników zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik. 380: To samo odnośnie członka S.A.Ustawy mówiące o konkurencji: 1.U. z 1981r. o przedsiębiorstwach państwowych: Dyrektor prz. państw., jego zastępca, główny księgowy, osoby zatrudnione na stanowiskach równorzędnych i członkowie rady pracowniczej nie mogą mieć udziałów lub akcji przedsiębiorców tworzonych przez to przedsiębiorstwo, a także powstawać w nich w stosunku pracy ani świadczyć pracy na ich rzecz na podstawie innego tytułu prawnego (?). Zakaz nie dot. członkostwa w radach nadzorczych. 2. U. z 1997r., Prawo bankowe: Członkowie zarządu lub rad nadzorczych banków państwowych nie mogą się zajmować działalnością konkurencyjną, w szczególności nie mogą być członkami zarządu lub rady nadzorczej innego banku, chyba że bank państwowy jest jego akcjonariuszem. 3. U. z 1982r., Prawo spółdzielcze: Członkowie rady i zarządu spółdzielni nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi. [O konkurencji w kodeksie pracy: Rozdział II: Zakaz konkurencji: Ma na celu ochronę pracodawców przed podejmowaniem działalności konkurencyjnej przez pracowników aktualnie zatrudnionych lub zatrudnionych w przeszłości. Pierwszy to zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy, a drugi - tzw. klauzula konkurencyjna (po ustaniu stosunku pracy).] 4.U. z 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: przewiduje zakazy konkurencji nieuczciwej. Czyn nieuczciwej konkurencji - działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeśli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. 5. U. z 1997r. o ograniczeniach prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne: Wprowadza szereg zakazów konkurencji, m.in.: Osoby wykonujące funkcje publiczne nie mogą być członkami rad nadzorczych, zarządów, komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego itd. 6. U. z 1996r. o wykonywaniu mandatu posła lub senatora: Wprowadza ograniczenia wykonywania dział. gosp. przez posłów i senatorów.

Zamówienia publiczne

Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. Nr 76, poz. 344 ze zm.) dotyczy zamówień na dostawy, wykonywanie usług i robót budowlanych opłacanych w całości lub w części ze środków publicznych. Instytucja zamówień publicznych może mieć istotne znaczenie przy eliminowaniu źródeł patologicznych związanych z uznaniowością w administracji publicznej. Urząd Zamówień Publicznych wykonuje zadania centralnego organu rządowego dotyczące zamówień publicznych. Prezes Urzędu posiada kompetencje o charakterze techniczno - organizacyjnym i władczym. W przepisach ustawy szczegółowo zostało określone wymagania dotyczące warunków zamówienia, informacji niezbędnych do prawidłowego sporządzania oferty i uczestnictwa w przetargu, warunków, które powinien spełniać oferent itp. Podmiotami zobowiązanymi do stosowania przepisów ustawy mogą być: państwowe jednostki i zakłady budżetowe oraz gospodarstwa pomocnicze; państwowe fundusze celowe; jednostki samorządu terytorialnego; państwowe i komunalne jednostki organizacyjne wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej, jeżeli dysponują środkami publicznymi; spółdzielnie, fundacje i stowarzyszenia (w zakresie, w jakim dysponują środkami publicznymi). W ustawie zostały również określone uprawnienia i podstawy do wydawania przez Prezesa Urzędu w indywidualnych sprawach zezwoleń na odstąpienie od stosowania przepisów ustawy w części, a nawet w całości. Ustawa wyróżnia sześć trybów udzielania zamówień publicznych: przetarg nieograniczony, przetarg ograniczony, przetarg dwustopniowy, negocjacje z zachowaniem konkurencji, zapytanie o cenę oraz zamówienie z wolnej ręki. W stosunku do decyzji podejmowanych przez zamawiającego, gdy naruszają one przepisy ustawy i mają negatywny wpływ na sytuację dostawcy (wykonawcy), a wartość zamówienia przekracza 20 000 EURO, mogą być wnoszone protesty. Protesty rozpatruje w ciągu 7 dni zamawiający. Od rozstrzygnięć zamawiającego przysługuje odwołanie do Prezesa Urzędu, które rozpatruje zespół arbitrów, powołany z listy prowadzonej przez Prezesa. Rozstrzygnięcia arbitrów są ostateczne i wiążące zarówno dla zamawiającego, jak i wykonawcy zamówienia (dostawcy).

---