Międzynarodowe prawo publ. - pytania
z wykładów u dr Mikołajczyk
1.Co to jest prawo międzynarodowe
To zespół norm reguluj. wzajemne stosunki miedzy państwami i innymi niż państwo podmiotami prawa międzynarodowego
2. Co jest pierwotnym źródłem prawa międzynarodow. - wola państw
3 Źródła prawa międzynarodowego
( art. 38 Statutu MTS )
a/ umowy międzynarodowe, ogólne lub specjalne b/ zwyczaj międzynarodowy,
c/ zasady ogólne prawa, uznane przez
narody cywilizowane
MTS, w swej praktyce, wobec luk istniej. w art. 38 MTS, sięgał nieraz do źródeł nie wymien. w ar. 38, np. do rezolucji, uchwał organizacji międzynar. lub prawa wewn. stron, pomocniczo doktryna i orzecznictwo
4. Jakiego źródła brakuje w art. 38 Statutu MTS - uchwał organów organizacji
międzynarodowych
5. MTS w czasie orzekania bierze pod uwagę pomocniczo : doktryna, orzecznictwo
6. Cechy międzynar. prawa publicznego
a/ sankcje o innym charakterze
b/ brak obowiązkowego sądownictwa
c/ brak super rządu
7. Ogólne zasady prawa
1/ prawo nie działa wstecz
2/ przepis późn. uchyla p-s wcześniejszy
3/ umów należy dotrzymywać
4/ zasada pokoj. rozstrzygania sporów
5/ suwerenna równość wszystkich
6/ przestrzeganie praw człowieka i inne
8. Normy prawa międzynarodowego
- powszechne, - regionalne, - dwustronne
9. TREUPADEI - Pokoje boże - preferował je Tomasz z Akwinu
Pojawiły się w średniowieczu - nie walczy się w święta i w czasie Wielkiego Postu, nie atakuje się tego, kto jest w kościele.
Pokoje boże były początkiem prawa humanitarnego.
10. Obrońcy polskich interesów w sporze z Krzyżakami ( 1415 r. )
1/ prof. Stanisław ze Skarbimierza
(„Kazanie o wojnach sprawiedliwych” )
2/prof. Paweł Włodkowic z Brudzenia
11. Kontynuator - A. F. Modrzewski - „O naprawie Rzeczypospolitej”
12. Kto sformułował zasadę wolności mórz
Król Zygmunt August - 1563, traktat dot. wolności mórz
13. Krzysztof Warszewicki - „O dyplomacji i prawie dyplomatycznym”, 1595
14. Hieronim Stroynowski - napisał pierwszy podręcznik prawa, polski przedstawiciel prawa natury
15. Prof. Manfred Lach's - Przewodniczący Trybunału w Hadze, Polak, zmarł w 1992 r.
16. Twórca prawa narodowościowego
Jakub z Szatka ( 15 w. ) - wzywał do zjednoczenia wszystkich ziem polskich, „tam gdzie mieszkają Polacy, tam winno być Państwo Polskie”
17. Koncepcja suwerenności
Jan Bodinus, francuski filozof, suwerenne jest państwo, kt. ma silną władzę wewnętrzną ( np. króla )
18. Piotr Dubois ( Francuz, 1305 r.)
Autor pierwszego projektu utworzenia związku państw europejskich, „ wspólna Europa pod berłem cesarza Niemiec”
19. Jerzy z Podiebradu ( król czeski )
Pierwszy sformułował tezę utworzenia wspólnego europejskiego parlamentu z sądem międzynarodowym w celach obronnych
20. Hugo Grocjusz - zwany ojcem prawa narodów, Holender, dzieła :
a/ 1609 - „Traktat o prawie łupów” - część
traktatu - „O wolności mórz”-Mare liberum
b/ 1625 - O prawie wojny i pokoju
c/ „O traktowaniu mniejszości narodo-
wych” - stwierdził, iż system polski jest najlepszym systemem świata
21. Spór w sprawie Traktatu Jay'a
1794, traktat dot. nawigacji, handlu i przyjaźni między Stanami Zjednocz. i Wielką Brytanią, po raz pierwszy spór rozstrzygnięto pokojowo, za pomocą komisji, to pierwszy wyrok sądu międzynarod.
22. Henri Dunant ( Szwajcar )
Pomysłodawca i współtwórca międzynar. Czerwonego Krzyża. W 1864 r. zapropo-
nował, aby powołać organizację kt. będzie zajmowała się wszystkimi rannymi, utworzono międzyn. Czerwony Krzyż. Przyjęto 1 Konwencję „O polepszeniu losu chorych i rannych w armiach w polu będących”, potem wiele innych rezolucji
23. Międzynarodowy Czerwony Krzyż - 1864
24. Międzynar. Komitet Czerwonego Krzyża
Siedziba w Genewie, składa się z 25 obywateli szwajcarskich , 1893
25. Organizacje Czerwonego Krzyża
Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Półksiężyca
26. Pierwsza Konferencja Haska, 1899
Zwołana z inicjatywy cara Aleksandra I, miała wypracować zasady pokojowego rozwiązywania sporów i skodyfikować przyjęte zasady prowadzenia wojny, przyjęto 3 konwencje, w tym O pokojowym załatwianiu sporów międzynarod.
27. Druga Konferencja Haska, 1907
Wypracowała 13 konwencji, z kt. więk-
szość obowiązuje do dzisiaj, poprawiono i znowelizowano Konwencję o pokojowym załatwianiu sporów międzynarod., inne dot. sposobów prowadzenia wojny lądowej i morskiej, przyjęto regulamin, jak wojnę lądową prowadzić ( obowiązuje do dzisiaj )
28. Historia rozwoju społeczeństwa międz..
Dzieli się wg kryteriów czasowych na czasy starożytne, średniowieczne i nowożytne. Starożytne trwają do końca V w., średniowieczne od VI do 1492 r. (odkrycie Ameryki), a nowożytne dzielimy na dwa etapy : a/ od XVI wieku do końca wieku XVIII , b/ XIX do 1919 r.
Wiek XIX - 1794r. - 1919 r.
Wiek XX - 1919r. - 11.09.2001 r.
Wiek XIX do 1914 r. to kongresy międzyn.
( 1815 - pierwszy wiedeński, potem berliński, paryski, w Konstantynopolu ). Wiek XX to rozwój organizacji międzyn.
o char. powszechnym ( 1919 - Liga Narodów, i ONZ ) oraz sądownictwa międzynarod. ( Międzynarod. Trybunał Sprawiedl. w Hadze działaj. do dzisiaj )
1976 - 1985 - dekada kobiet
1990 - 2000 - dekada ONZ
29. Podmiotowość prawa międzynarod.
a/ ius tractatum - prawo do negocjowania
i zawieszania umów
b/ ius legacionis - prawo do wysyłania i
przyjmowania przedstawicieli dyplomat.
c/ ius standi - prawo do dochodzenia
roszczeń przed sądami międzynarod.
30. Od kt. roku Polska utrzymuje kontakty z Zakonem Maltańskim - od 1491 r.,
31. Charakter uznania
a/ deklaratoryjny - dla państwa uznanego
b/ konstytutywny - dla państwa uznającego
i dla strony wojującej
32. Formy uznania
a/ wyraźne, b/ dorozumiane,
c/ jednostkowe, d/ zbiorowe
33. Jaki charakter ma uznanie dla państwa uznającego - konstytutywny
34. Uznanie de facto - warunkowe, odwołalne, czasowe
35. Uznanie de jure - bezwarunkowe pełne, prawne, nieodwołalne
36. Od kt. momentu państwa posiadają zdolność pr. i zdolność do czynności pr.
Z momentem powstania,
37. Podmioty prawa międzynarod.
1/ pierwotne - państwa
2/ pochodne - inne podmioty : Stolica Apost., organizacje międzynarod., strona wojująca + powstańcy
38. Przykład ograniczenia zdolności do czynności pr. na arenie międzynarodowej
Niemcy po II wojnie światowej - Układ Poczdamski
39. Kiedy można uzyskać zdolność procesową międzynarod.
1/ terytoria niesamodzielne ( mandatowe )
2/ zbrodniarze wojenni, np. Miloszevic
3/ pozwanie przed Trybunał Administrac. np. gdy organizacja nie płaci pracownikom
4/ obywatele skarżący własne państwo
40. Państwo wieczyście neutralne to
a/ Szwecja, b/ Szwajcaria,
41. Strona wojująca i powstańcy
Strona wojująca może stać się podmiotem prawa miedzynar. gdy :
1/ jest zorganizowana,
2/ musi posiadać władzę,
3/ musi jawnie nosić broń,
4/ musi zawładnąć jakimś terytorium,
5/ muszą przestrzegać praw i zwyczajów
wojennych
42. Państwo to : terytorium, ludność, władza najwyższa
43. Federacja - państwo związkowe
Konfederacja - związek państw
44. Terytorium państwa
Ograniczona granicami, wyodrębniona część kuli ziemskiej, nad kt. państwo sprawuje swoją władzę zwierzchnią
45. Proces wyznaczania granic
a/ podjęcie decyzji politycznej,
b/ opisanie przebiegu granicy państwowej
w umowie lub akcie prawnym - na mapie
i dołączenie jej do umowy (delimitacja),
c/ wyznaczenie granicy państwowej w
terenie ( demarkacja).
46. Ograniczenie zwierzchnictwa terytorialnego państwa
Państwo wykonuje zwierzchnictwo wobec wszystkich jego elementów, a więc wobec obszaru lądowego, powietrznego i wod-
nego. Wyłączone spod zwierzchnictwa są 1/ części mórz i oceanów,
2/ rzeki międzynar.,
3/ tranzyt międzynarodowy,
4/ służebności i dzierżawa,
5/ bazy wojskowe i stacjonowanie obcych
sił zbrojnych oraz
6/ tereny związane z polityką neutralności
( państwa są neutralne w czasie konfliktu
zbrojnego ).
47. Służebność międzynarodowa to zezwolenie danego państwa aby na konkretnym terytorium państwa inne wykonywało określone prawa,
48. Dzierżawa - polega na oddaniu na określony czas części swego terytorium w użytkowanie innemu państwu.
49. Nabycie terytorium
a/ pierwotne - zawładnięcie ziemi niczyjej
2/ wtórne, 3/ pochodne - zwykle cesja,
czyli przekazanie
50. Derylikcje
1/ przeciwieństwo pokojowego zasiedzenia
2/ porzucenie terytorium przez dane
państwo
3/ utrata terytorium na skutek niewykony-
wania zwierzchności terytor.
51. Wyspy Alanckie, 1856
Obszar jednocześnie zneutralizowany i zdemilitaryzowany na mocy Traktatu
Paryskiego z 1856
52. Co powstało w wyniku Traktatów Laterańskich ? ( 1929 )
a/ Watykan, b/ Stolica Apostolska,
c/ Państwo Watykańskie
d/ Państwo kościelne
53. Traktaty Laterańskie
Podpisane w 1929 r. przez Benito Mussoliniego i Pietro Gaspariniego
( Włochy ze Stolicą Apostolską )
54. Kto podpisał w 1929r. z Włochami Umowy Laterańskie - Stolica Apostolska
55. Stolica Apostolska - powstała w 1871r.,
jest stroną
a/ Konwencji Wiedeńskiej o prawie
traktatów, 1969
b/ Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach
dyplomatycznych,1961
c/ ma status obserwatora w Radzie Europy
d/ nie jest członkiem organizacji międzyn.
Stolica Apost. zajmuje się dyplomacją, polityką, religią, najważniejszymi sprawami
56. W kt. roku powstało Państwo Watykańskie 1929r., zajmuje się sprawami transportu, znaczkami, ochroną zabytków. Jest członkiem :
1/ Powszechnej Unii Pocztowej
2/ Międzynar. Związku Telekomunikacyjn.
3/ jest stroną Konwencji Haskiej o ochro-
nie zabytków w czasie konfliktu, 1954
57. Państwa karłowate
1/ Andora ( to ostatni wasal Europy )
2/ Monako, 3/ Lichtenstein , 4/ San Marino
Państwa te nie mogą w pełni korzystać z prawa ius legacionis ( prawo do wysyłania i przyjmowania przedstawicieli dyplomat. ) - brak miejsca na ambasady
58. Ilu członków liczy Rada Gospodarcza
i Społeczna ? a/ 54, b/15, c/5, d/626
59. Gdzie ma siedzibę Rada Europy ?
a/ w Strasburgu, b/ w Genewie,
c/ w Hamburgu, d/ w Wiedniu
60. Co jest wspólnym dziedzictwem ludności ? a/ Arktyka,
b/ przestrzeń kosmiczna, morze pełne,
dna mórz i oceanów poza jurysdykcją państwową, Antarktyda z Arktyką
c/ Antarktyka, d/ Pacyfik
61. Pierwszy akt dot. dzieci nie mający mocy wstecznej, pochodził z roku
a/ 1959 ( Deklaracja Praw Dziecka ),
b/ 1969, c/ 1979, d/ 1989
62. Z kt. roku pochodzi Konwencja Praw Dziecka - 1928 r.
63. Deklaracja Praw Dziecka - 1959r.
64. Deklaracja - niewiążąca
65. Konwencja - wiążąca
66. Z kt. roku pochodzi Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów ?
a/ 1969, b/ 1963, c/ 1961, d/ 1989
67. Co jest celem dobrych usług ?
a/ pośrednictwo, b/ doprowadzenie do spotkania skłóconych państw,
68. Ustawa o uchodźcach - 1951
69. Ustawa o jeńcach wojennych
1949r. Traktat Genewski
70. Podział na sektory - Arktyka
71. Konwencja Genewska o prawie morza - 1958r.
72. Ustawa o polskich obszarach morskich 1976r.
73. Morskie wody wewnętrzne
Wody zatoki, kt. brzegi należą tylko do 1 państwa, jeśli odl. między państwami wytyczającymi jej naturalne ujście nie przekracza 24 mile ( po 12 mil z każdej strony )
74. Morze terytorialne
12 mil morskich od linii podstawowej
75. Ile wynosi max. szer. strefy ekonom. ?
a/ 200 mil morskich od brzegu, b/200 mil morskich od morza teryt., c/ 200 mil morskich od linii podstawowej
76. Co to jest strefa rybołówcza i wyłączna strefa ekonomiczna?
Obie te strefy to obszary maksymalnie sięgające 200 mil morskich licząc od linii podstawowej morza. Strefa rybołówcza dot. wyłącznie bogactw znajdujących się w wodzie. Natom. wyłączna strefa ekonom. to obszar na kt. państwo czerpie pożytki zarówno z wód jak i skryte w dnie i podziemiach morskich.
77. Jakie prawa obowiązują na morzu pełnym?
Gospodarkę na morzu pełnym reguluje konwencja z 1982 r . Morze pełne jest wolne, co oznacza, że wszystkie państwa mogą z niego korzystać. Można tam łowić ryby, a jedynym ograniczeniem jest ograniczenie biologiczno - gatunkowe. Mamy tu wolność żeglugi, przelotu, badań naukowych itp. Nad prawidłową gospodarką czuwa tu Międzynarodowa Organizacja Dna Morskiego.
78. Konwencja Montego Bay ( Jamajka )- 1982 r. ( szkodliwy przepływ ), granica szelfu nie może przekraczać 350 mil od linii podstawowej
79. Jurysdykcja karna - co do osób znajduj. się na statku przepływającego przez morze terytorialne
80. Jurysdykcja cywilna - wykonuje się co do statku, np. długi armatora
81. Szelf kontynentalny
Opadające dno morskie, półka skalna, na kt. państwu należą suwerenne prawa do korzystania z dna do 200 mil morskich licząc od linii podstawowej, a w szczeg. przypadkach może to być niżej położone dno morskie, lecz max . na odległość 350mil morskich
82. Pas przyległy
Do 24 mil od linii podstawowej, w celach ochronnych państwa : sanitarnych, skarbowych, celnych, do wykonywania jurysdykcji w sprawach emigracyjn.
( Polska nie posiada pasa przyległego )
83. Reguła irlandzka
Związana jest z prawem morza i dot. wyznaczania zewnętrznej granicy szelfu kontynentalnego
84. Izobata
Mierzy się 2500 m na głębokość + 100 mil na szerokość
85. 4 stare wolności morza pełnego -1958
a/ wolność przepływu przez morze pełne,
b/ wolność przelotu nad morzem
c/ wolność rybołówstwa
d/ wolność układania wodociągów i kabli morskich
86. 2 nowe wolności morza pełnego - 1982
a/ wolność budowania sztucznych wysp
b/ wolność prowadzenia badań naukowych
87. .Prawo nieszkodliwego przepływu
Dot. morza terytorialnego, to prawo innych państw do przepłynięcia przez morze terytorialne danego państwa, lecz wyłącznie w celach komunikacyjnych. Zabrania się tu m. in. prowadzania do wód substancji szkodliwych dla ludzi i zwierząt morskich
88. Podaj przykłady szkodliw. przepływu
To każde naruszenie prawa wewn. danego państwa, np. :
1/ użycie broni, 2/ piractwo, 3/ nielegalne nadawanie stacji RTV, telewiz.,
4/ łamanie prawa celnego, skarbowego,
5/ umyślne zanieczyszczanie wód terytor.,
6/ prowadzenie połowów,
7/ prowadzenie manewrów wojskowych
89. Spośród zatok morskich państwa nadbrzeżnego do jego wewn. wód należą :
a/ zatoki historyczne
b/ zatoki, kt. szerokość ujścia nie
przekracza 24 mil morskich
90. Prawo pościgu
To prawo państwa nadbrzeżnego do ścigania obcego statku, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że statek lub członkowie załogi albo pasażerowie dopuścili się naruszenia prawa lub p-sów państwa nadbrzeżnego. Występuje na morzu otwartym. Pościg ten musi być gorący(natychmiastowy) i nieprzerwany.
91. Pościg odbywa się
Przez wody terytorialne, morze pełne
( otwarte ) obcego państwa. Ścigać taki statek można aż do morza pełnego lub do miejsca gdzie statek ten schroni się na wodach innego państwa
92. Cechy pościgu
a/ hot ( gorący ), b/ continius ( ciągły ),
c/ musi być podjęty natychmiast,
d/ sygnał dźwiękowy lub świetlny - 3 x,
e/ przez jednostki do tego uprawnione
93. Prawo pościgu kończy się
a/ gdy statek wpłynie na wody państwa trzeciego, b/ gdy wpłynie na wody
własne, c/ jeśli zostanie złapany,
d/ jeśli się zatrzyma
94. Prawo wizyty i rewizji
Przysługuje okrętom wojennym na morzu pełnym. Okręt wojenny może zatrzymać statek na morzu pełnym, gdy ma uzasadn. podejrzenie o np. piractwo, handel żywym towarem, handel narkotykami, gdy statek ukrywa banderę lub ma fałszywą banderę
95. Państwo, kt. korzysta z szelfu kontynentalnego pow. 200 mil płaci -
7 % z zysku do Organizacji Dna Morskiego
96. Rodzaje szelfu kontynentalnego
USA, Meksyk, Peru, Wielka Brytania
97. Linia podstawowa
Wewnętrzna granica morza terytorialnego
98. Polskie zatoki historyczne
Polska nie ma takowych, mogłyby być :
1/ Zatoka Gdańska, 2/ Zatoka Pucka
99. Morze pełne
Poza 200 mil morskich- otwarte dla wszys-
tkich państw nadbrzeżnych i śródlądowych
100. Przestrzeń powietrzna
Od pow. ziemi do ok. 80 km do góry, powyżej to przestrzeń kosmiczna
101.Ust. o obywatelstwie polsk. 15.02.'62
102. Obywatelstwo - węzeł prawny łączący jednostkę z jej państwem
103. Nabycie obywatelstwa :
1/ pierwotne ( poprzez urodzenie )
a/ prawo krwi - ius sangwini
b/ prawo ziemi - ius soli
2/ wtórne sposoby
a/ naturalizacja, czyli nadanie obywatelstwa
polskiego
b/ zawarcie związku małżeńskiego,
c/ poprzez adopcję
d/ reintegrację - przywrócenie utraconego
kiedyś obywatelstwa
e/ repatriację - nadanie obyw. osobie
powracającej na stałe do Polski
104. Kiedy w prawie polskim stosujemy prawo ziemi
1/ gdy rodzice są bezpaństwowcami, a ich
dziecko urodzi się w Polsce
2/ gdy dziecko znalezione jest na teryt.
Polski i nie można ustalić matki ani ojca
105. Repatriacja - dot. Polaków z Kazachst.
106. Uchodźca
Wg Konwencji Genewskiej to osoba, kt. opuściła swój kraj i nie może do niego wrócić z powodu prześladowań, dokonywanych przez władze państwa
107. Genewskie dokumenty podróży
Osoba będąca uchodźcą otrzymuje ten dokument zamiast paszportu i oświadczenie RP, że RP dała tej osobie status międzynar. uchodźcy, z tym dokumentem może podróżować do tych samych państw, co obywatele polscy
108. Bezpaństwowcy-apatrydzi pozbawieni obywatelstwa przez prawomocny wyrok, przez wrogi stosunek do danego państwa, negatywny zbieg 2 przesłanek. Państwo preferuje urodzenie z prawa ziemi
109. Instancje w postępowaniu o nadaniu statusu uchodźcy
1/ I inst. - Urząd Prezesa ds. Repatriacji i
Cudzoziemców
2/ II inst. - Rada ds. Uchodźców - 12
ekspertów wyznacz. przez Prezesa RM, to
organ odwoławczy od Prezesa z I inst.
3/ III instancja -skarga do NSA
Kto ma status uchodźcy, ma takie prawa, jak obywatel polski za wyj. prawa do głosowania
110. Zasada niewydalania uchodźców z przyczyn konwencyjnych
Non refontement ( art. 33 Konwencji - rasa, poglądy polit. )
111. Europ. Konwencja Ekstradycji -1957r.
1/ nie wydaje się swoich obywateli,
b/ wydaje się cudzoziemców, kt. popełnili
p-stwo pospolite
c/ nie wydaje się osób, kt. są podejrzane o
czyny o char. politycznym, za wyj.
zamachowców,
d/ gdy za dany czyn grozi kara śmierci, to
np. w Polsce nie będzie wykonana taka
kara, bo brak kary śmierci
112. Formy dopuszczenia cudzoziemca
1/ wiza - zgoda na wjazd
2/ generalne zezwolenie - decyzja zbiorowa
w razie klęski żywiołowej
3/ azyl terytorialny i polityczny - jednostka
jest prześladowana w swoim państwie
113. Typy sankcji
1// psychologiczna, 2/ odwetowa,
3/ zorganizowana
a/ sankcje niewojskowe (zerwanie
stosunków dyplomatycznych,
gospodarczych oraz komunikacji,
rezolucje potępiające )
b/ sankcje wojskowe (zbiorowa akcja
wojskowa sił zbrojnych członków ONZ)
114. Środki odwetowe w prawie międzynar.
1/ retorsje (działalność odwetowa tymi
samymi środkami) działanie, które
powoduje zastosowanie retorsji nie
stanowi pogwałcenia prawa międzynar.,
podobnie jak sam odwet retorsyjny
2/ represalia (odwet w odpowiedzi na
bezprawną działalność drugiego państwa,
takimi samymi lub podobnymi środkami,
a więc również bezprawnymi, lecz
usprawiedliwionymi w tej sytuacji)
3/ embargo, czyli zatrzymanie przedmiotów
należących do obcego państwa, przede
wszystkim zaś utrzymanie w swoich
portach statków należących do obcego
państwa lub zatrzymanie cudzego
ładunku na statkach państw trzecich
4/ blokada pokojowa (obecnie zakazana,
może być uznana za akt agresji)
zamkniecie komunikacji z portami lub z
wybrzeżem obcego państwa w czasie
pokoju
115. Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych - 1961
116. Konwencja Wiedeńska o stosunkach konsularnych - 1963
117. Konwencja o misjach specjalnych 1969
118. Konwencja Wiedeńska o stosunkach państw z organizacjami międzynarod. 1975
119. Podział przedstawicieli dyplomatycz.
1/ ambasadorowie i nuncjusze papiescy
2/ posłowie, ministrowie i internuncjusze,
1 i 2 - składają listy uwierzyteln. głowie
państwa
3/ charges d'affaires ( szarże dafer ) -
najniższy szczebel - składa listy
uwierzyteln. ministrowi spraw zagran. w
państwie przyjmującym
120. Zgoda państwa przyjmującego na osobę szefa placówki (misji dyplomat. )- agrement
121. Kim jest charge d'affaires ad pied ?
a/ szef misji dyplom. najniższej klasy,
b/ szef placówki konsularnej,
c/ szef przedstawicielstwa handlowego
122. Kim jest charge d'affaires ad interim
Najstarszy rangą z-ca szefa misji dyplomat.
( w razie jego nieobecności )
123. List uwierzytelniający
Wystawia prezydent, stanowi dowód, że osoba jest ambasadorem, nuncjuszem, internuncjuszem, ministrem, posłem
124. Patenty
To listy komisyjne, kt. składają konsulowie ministrowi spraw zagran. w państwie przyjmującym
125. Co składa konsul państwa przyjmują-
cemu - listy komisyjne, notyfikacja o nomin.
126. Kto wysyła listy komisyjne - Konsul
127. Porządek starszeństwa
Decyduje moment złożenia listów uwierzytelniających
128. Dyplomata to :
Ambasador, sekretarz ambasady, attache
( wojskowy, kulturalny ), radca ambasady
129. Personel administracyjny i techniczny misji : Sekretarki ambasadora, tłumacze, lekarze, szyfranci, archiwiści. Osoby te korzystają z przywilejów i immunitetów w związku z pełnioną funkcją
130. Personel służby misji
Kucharz, sprzątaczka, kierowca
Osoby te korzystają z przywilejów i immunitetów w czasie pełnienia funkcji
131. Przywileje i immunitety
Przywilej to danie komuś takiego prawa, którego inni nie mają, natomiast immunitet to wyjęcie spod określonego prawa konkretnych osób. Przywileje :
1/ osobiste - związane z osobą dyplomaty,
jego rodziną, pracownikami placówki
dyplomatycznej
2/ rzeczowe - dot. ruchomości i nierucho-
mości, środków transportu, archiwum,
korespondencji, itp.
Do przywilejów należy: przywilej nietykal-
ności zarówno osobistej jak i godności i wolności, eksterytorialność terenu ambasa-
dy, immunitet jurysdykcyjny - nie staje przed sądem państwa gdzie przebywa, nie ma obowiązku składania zeznań w char. świadka, zwolnienie z wszelkich opłat i podatków,zwolnienie od służby wojskowej,
przywilej celny(zakaz kontroli jego bagaży), immunitet cywilny i administracyjny
132. Kiedy stosuje się immunitet cywilny
a/ w sytuacji gdy x zdecyduje się
prowadzić jakąś działalność
b/ gdy przedstawiciel dyplomat. jest spadkobiercą lub wykonawcą testamentu
c/ gdy x kupuje jakąś nieruchomość albo ją
dzierżawi ( ale jako osoba prywatna )
133. Podział konsulów
a/ konsul generalny, b/ konsul,
c/ wicekonsul, d/ agent konsularny
134. Konsul ( to urzędnik państwowy poza granicami ) - przykładowe funkcje :
1/ rozwija przyjazne stosunki między
państwami
2/ opiekuje się obywatelami państwa
wysyłającego, szszeg. małoletnimi
3/ czasami działa jako kurator, urzędnik
stanu cywilnego, notariusz
4/ sprawuje opiekę nad statkami morskimi i
lotniczymi
5/ świadczy pomoc obywatelom swojego
państwa, też prawną
6/ wydaje paszporty
135. Zasada precedencji
Reguły wiedeńskie - 1815r., art. 14 o stosunkach dyplomat., określa pierw-
szeństwo - ten jest pierwszy, ważniejszy, kto dłużej przebywa w danym państwie,
obowiązuje we wszystkich 3 klasach dyplomat.
136. Dziekan korpusu dyplomat. - najstar-
szy stażem, dziekanka - to żona dziekana
137. Kto może być uznany za persona non grata -
Szef misji dyplomat. - ambasador, sekretarz ambasady, attache, radca ambasady, konsul
138. Osoby niepożądane : sekretarka, tłumacz, szyfrant, lekarz
139. Exequatur - to zgoda na osobę konsula
140. Agrement - zgoda państwa przyjmującego na szefa misji dyplomatycznej, np. ambasadora
141. Obowiązki przedstawicieli dyplomat.
a/ respektowanie prawa państwa
przyjmującego,
b/ respektowanie obyczajów
c/ wykorzystywanie pomieszczeń misji
dyplomat. zgodnie z ich przeznaczeniem
142. Funkcje misji dyplomatycznej
1/ reprezentowanie państwa, z kt. pochodzi
w państwie, w kt. przebywa
2/ ochrona interesów państwa, z kt.
pochodzi w państwie, w kt. przebywa
3/ popieranie przyjaznych stosunków
między państwami, inne ...
143. Jaka jest różnica między dyplomatami a konsulami?
Różnica między nimi tkwi w podstawie ich tworzenia (dwie różne Konwencje ), w podziale na klasy oraz w zadaniach wykonujących.
144. Różnice między ambasadorami a konsulami
AMBASADOR
1/ podstawa pr. - Konwencja z 1961r.
2/ jest jeden, 3/ listy uwierzytelniające
4/ agrement, 5/ funkcje reprezentacyjne
KONSUL
1/ podstawa pr. - Konwencja z 1963r.
2/ może być wielu, 3/ listy komisyjne
4/ exequatur, 5/ funkcje administracyjne
145. Jaka jest różnica między konsulem a konsulem honorowym
1/ konsul honorowy nie musi mieć
obywatelstwa państwa przyjmującego,
( państwa, kt. reprezentuje )
2/ swoje funkcje pełni honorowo, nieodp.
146. Co to są misje specjalne
To jednorazowe misje wysyłane w konkretnych celach specjalnych np. na otwarcie czegoś, na ślub monarchy, na pogrzeb dostojnika itp.
147. Azyl dyplomatyczny
Udzielenie schronienia w placówce dyplom osobie, kt. jest obywatelem tego państwa, kt. jest poszukiwana przez policję państwa przyjmującego, nie może być poszukiwana za „grzechy kryminalne”
148. W Polsce jest - NUNCJUSZ
149. Jak nazywa się nuncjusz papieski
Kard. Józef Kowalczykl, Hanna Suchocka - ambasador w Stolicy Apostolskiej
150. Źródła prawa wg art.87 Konstytucji
a/ konstytucja, b/ ustawy, c/ ratyfikowane umowy międzynarod., d/ rozporządzenia
151. Źródła prawa wg art.91 Konstytucji
a/ konstytucja, b/ ratyfikowana umowa międzynarod. ( za zgodą parlamentu )
c/ ustawy, d/ zwykła umowa,
e/ rozporządzenia
152. Brak w źródłach :
1/ uchwał organizacji międzynarod.,
2/ prawa zwyczajowego
3/ umów międzynarod. zawartych między
Radą Ministrów, a jej odpowiednikami
4/ umów, np. Konwencji Gen. „O statucie
uchodźcy” bo jest przez przystąpienie, a
nie ratyfikację
153. Art. 89 Konstytucji
Ratyf. przez RP umowy międzynarod. i jej
wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody
wyrażonej w ustawie, jeśli umowa dot. :
1/ pokoju, sojuszy, układów polit. lub
wojskowych
2/ wolności, praw lub obowiązków
obywatelskich określonych w Konstytucji
3/ członkostwa RP w organizacji
międzynarod.
4/ znacznego obciążenia państwa pod wzgl.
finansowym
5/ spraw regulow. w ustawie lub w kt.
Konstytucja wymaga ustawy
154. Art. 9 Konstytucji - RP przestrzega wiążącego go prawa międzynarodowego
( stąd np. zwyczaj też jest wiążący )
155. Zgoda na ratyfik. umowy międzynarod. uchwalana jest przez :
- Sejm i Senat większością 2/3 głosów w obecn. co najmn. połowy ustawowej liczby posłów i senatorów
156. Monizmy - prawo międzynarodowe i prawo wewnętrzne powinny stanowić całość, Kelsen
157. Dualizm
Odwrotność monizmu, Tripel, Anzilotti
158. Elementy definicji umowy międzynar.
1/ zawarta pomiędzy państwami,
2/ zawarta w formie pisemnej
3/ bez wzgl. na liczbę dokumentów
4/ bez wzgl. na nazwę
159. Etapy powstawania umowy międzynarodowej :
1/ rokowania ( negocjacje), 2/ zredago-
wanie tekstu umowy i 3/ podpisanie
( czasem poprzedzone przez parafowanie ),
4/ ratyfikacja lub zatwierdzenie,
5/ wymiana lub złożenie dokumentów ratyfikac., 6/ przekazanie depozytariuszowi, 7/ publikacja, 8/ rejestracja
160. Kto ratyfikuje umowy międzynarod.
w Polsce - Prezydent
161. Gdzie ogłasza się w Polsce ratyfikowane umowy międzynarodowe ?
a/ Dziennik Ustaw, b/ Dziennik Urzędowy, c/ Monitor Polski
162. Umowy ze wzgl. na ilość stron :
1/ dwustronne ( bilateralne )
2/ wielostronne ( multilateralne )
163. Umowy ze względu na podmiot zawierający umowę w imieniu państwa
a/ państwowe(zgodę wyraża głowa
państwa),
b/ rządowe (Rada Ministrów, rząd )
c/ resortowe (właściwy minister).
164. Umowy ze względu na treść
1/ polityczne(sojusze wojskowe,polityczne)
2/ gospodarcze (handlowe, np.,CEFTA )
3/ administracyjne ( policja, łączność,
transport )
165. Umowy ze względu na możliwość przystąpienia
1/ otwarte - dla wszystkich państw,
2/ półotwarte - państwo musi spełnić pewne
warunki ,
3/ zamknięte - żadne państwo nie może
przystąpić - umowy dwustronne -bilateralne
166. Przesłanki wygaśnięcia umowy
1/ przewidziane w umowie :
a/ upływ czasu, na jaki umowa została
zawarta
b/ skorzystanie z klauzuli wypowiadającej
c/ spełnienie się warunku rozwiązującego
d/ spełnienie się celu umowy
2/ nie przewidziane w umowie :
a/ zmiana umowy zgodnie z wolą stron
b/ wygaśnięcie umowy z powodu utraty
podmiotowości z drugiej strony, np. NRD
c/ powstanie sytuacji uniemożliw.
wykonanie umowy
d/ pogwałcenie umowy przez drugiego
kontrahenta
e/ na skutek trwałego jej niestosowania
lub uporczywego łamania umowy przez
jedno z państw
f/ z powodu zniknięcia przedmiotu umowy
g/ klauzula rebus sis stantibus - zasadnicza
i nieoczekiwana zmiana okoliczności
faktycznych - ta klauzula nie może być
stosowana do umów granicznych i
pokojowych !
h/ powstanie nowej normy ius cogens
167. Klauzule w umowach międzynarod.
1/ klauzula najwyższego uprzywilejowania - jedno państwo przyznaje drugiemu, z kt.
podpisuje umowę takie same uprawnienia,
jakie posiada trzecie państwo
2/ klauzula narodowa mówi o jednakowym
traktowaniu osób fizycznych i prawnych
obcych państw i własnych,
3/ klauzula wzajemności - 2 strony
przyznają sobie takie same prawa w
danym zakresie
4/ klauzula kolonialna - dana umowa dot.
tylko metropolii, dla jej rozciągnięcia na
obszary kolonialne niezb. były dodatk.
oświadczenia państw kolonialnych
5/ klauzula o zróżnicowanym przyjęciu -
kiedy umowa wejdzie w życie
(ratyfikacja, zatwierdzenie )
168. Kto prowadzi rejestr umów międzynarod. - Sekretarz ONZ
169. Na mocy jakiego dokumentu są rejestrowane umowy międzynarodowe - na mocy art. 102 Karty Narodów Zjednoczon.
170. Reguła ALTERNAŁU - dot. umów dwustronnych.
171. Kolejność podpisów w umowie międzynar. wielostronnej :
a/ alfabetyczna,
b/ pele - mele - strony podpisują się gdzie jest miejsce ( dot. umów wielostronnych )
172. W jakim alfabecie składa się podpisy na umowach międzynarod.
W takim, w jakim sporządzona jest umowa
173. Domniemanie posiadania pełnomocnictwa do zawierania umów :
a/ głowa państwa - prezydent, król
2/ szef rządu - premier, kanclerz
3/ minister spraw zagranicznych
Domniemanie posiadania pełnomocn. do negocjacji umów mają ambasadorzy
oraz przedstawiciele danego państwa na konferencji międzynarod.
174. Sprzeciw kwalifikowany złożony do zastrzeżenia - umowa nie wchodzi w życie
między państwem składaj. zastrzeżenie i sprzeciw
175. Sprzeciw zwykły -dane postanowienie co do kt. złożono zastrzeżenie i sprzeciw nie wchodzi w życie
176. W przypadku sprzeciwu zwykłego, postanowienie pomiędzy państwem, kt. złożyło zastrzeżenie i państwem, kt. złożyło sprzeciw do tego zastrzeżenia - nie wchodzi w życie
177. W sprzeciwie kwalifikowanym - to cała umowa nie wchodzi w życie
178. Jaki skutek wywołuje zawarcie umowy pod przymusem wobec przedstawiciela państwa bezwzględna nieważność
179. Państwo X zgłasza do umowy sprzeciw, a państwo Y w odpowiedzi zarzut, jaki skutek
a/ dane postanowienie nie wchodzi w życie
180. Pacta servanda sunt - umów należy dotrzymywać
181. IN VAWOREM TERTI - umowy na korzyść państw trzecich
182. IN DETERMINUM TERTI - umowy na niekorzyść państw trzecich
183. W jakiej formie państwo wyraża zgodę na niekorzyść - forma pisemna
184. W jakiej formie państwo przyjmuje korzyść - nie musi wyrażać zgody
185. Nieważność zasadnicza względna :
1/ gdy umowa została zawarta z narusz.
p-sów wewnętrznych technicznych
danego państwa
2/ wady oświadczenia woli - błąd, podstęp,
przekupstwo, przekroczenie kompetencji
przez pełnomocnika
186. Nieważność bezwzględna :
1/ przymus wobec przedstawiciela państwa
2/ przymus wobec państwa, ale wtedy, gdy
jest sprzeczny z prawem międzynarod. :
- z prawami człowieka;
- z prawami Karty NZ
3/ niezgodność z ius cogens prawa
międzynarodowego
187. Kiedy przymus będzie zgodny z zasadami prawa międzynarod.
a/ gdy jest zgodny z Kartą Narodów Zjedn.,
2 gdy będzie miał na celu ukaranie agresora
188. Nieskuteczność umów - nieważność, wygaśnięcie ( nie składa się zastrzeżeń do umów 2-stronnych - może być aneks do umowy)
189. Przymus wobec przedstwiciela państwa - ius cogens
190. Rodzaje granic państw
a/ sztuczne - astronomiczna za pomocą
południków i równoleżników
b/ naturalne - orograficzne - z wykorzyst.
naturalnego ukształtowania terenu
191. Granice na rzekach
a/ rzeki żeglowne - głównym nurtem rzeki,
tzw. thalvegiem
b/ rzeki nieżeglowne - wytycza się środ-
kiem geometrycznym, tzw. medianą
Warunki umiędzynarodowienia rzeki
1/ musi przepływać przez więcej niż 1
państwo,
2/ musi być bezpośrednio połączona z
morzem
3/ status rzeki musi być określony w
umowie międzynarod.
192. Która z rzek nie ma statusu rzeki międzynarod. ?
a/ Niger, b/ Indus, c/ Odra
193. Konwencja Barcelońska 20.04.1921r. - reguluje status pr. dróg żeglownych o znaczeniu międzynarodowym
194. Konwencja Belgradzka - 1948r.
O międzynarodowym statusie Dunaju
195. Status prawny Renu - uregulowany
w Konwencji mannheimskiej z 1868r.
196. Zwierzchność państwa
a/ personalna- idzie za swoimi obywatelami
b/ rzeczowa - ustanowienie : ambasady,
konsulatu
197. Pierwsze państwo niechrześcijańskie przyjęte do społeczności międzynarod. -
Turcja, 17/18 w.
198. Pokojowe rozstrzygnięcie sporu na podst. Komisji Amerykańsko - Brytyjskiej - 1794
199. Pakt Brianda - Kelloga
1928, Pakt o wyrzeczeniu się wojny
200. Pakt o wyrzeczeniu się wojny, to :
Pakt Brianda - Kelloga,
201. Deklaracja Narodów Zjednoczonych
01.01.1942, podpisana w Waszyngtonie
202. Rada Bezpieczeństwa - wielka piątka
USA, GB, Rosja, Francja, Chiny Ludowe
203. ONZ - założone przez 51 państw 24.10.1945 ( Dzień ONZ )
204. Obecnie w ONZ jest : 192 państwa
205. Konwencja Genewska - 1929
206. Międzynarodowy Pakt Praw Cywilnych i Politycznych - 1966
207. Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów, 1969, Polska podpisała w 1969, a ratyfikowała w 1990
208. Karta Narodów Zjednoczonych
1945, Polska ratyfikowała w 1945
209. Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów 1969, Polska przystąpiła w 1990
210. Konwencja Wiedeńska o Sukcesji Państw w Odniesieniu do Traktatów
1978, Polska nie jest stroną
211. Konwencja Wiedeńska o Stosunkach Dyplomatycznych
1961, Polska ratyfikowała w 1965
212. Konwencja Wiedeńska o Stosunkach Konsularnych
1963, Polska ratyfikowała w 1981
213. Konwencja o Misjach Specjalnych
1969, Polska przystąpiła w 1977, weszła wżycie w 1985
214. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
Uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 10.12. 1948 r., Polska wstrzymała się od głosu
215. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
1966, polska ratyfikowała w 1977
216. Prawa człowieka - skąd się biorą
1/ z istnienia człowieczeństwa i człowieka
( z samej istoty ); 2/ z godności ludzkiej.
Nie biorą się z dokumentów !
217. Powszech. Deklaracja Praw Człowieka
Przyjęta na forum ONZ przez Zgromadz. Ogólne 10.12.1948r. w Nowym Jorku - to dzień praw człowieka, to uchwała ( nie umowa ) pro foro externo, składa się z 37 art. PDPC nie została przyjęta w 48r. przez państwa socjalist., gdyż zawierała prawo do
własności, do poruszania się, opuszczania swojego kraju i swobodnego osiedlania się
Deklaracja zawiera prawa osobiste, społ., gospod., kulturalne
218. 2 międzynarodowe Pakty Praw Człowieka - dnia 16.12.1966r. przyjęto :
1/ Międzynarodowy Pakt Praw Ekonom.,
Społ., Polit.
2/ Międzynarodowy Pakt Praw Osobistych
i Politycznych
Żadne z nich nie zawiera praw do własności, Pakty weszły w życie w 1976r., państwa socjalist. zbiorowo przyjęły je w 1977r. , w tym Polska
Pakt 1 - charakter nie kategoryczny, nie było mechanizmu do składania skarg ( pań-
stwo zobowiązuje się np. do zapewnienia pracy ), to druga generacja praw człowieka
Pakt 2 - char. kategoryczny, prawa osobiste i polit. znacznie starsze - to Pakt pierwszej generacji praw człowieka
Art. 2 - prawo do samostanowienia narodów, nie dla osób fiz.!, tylko w tym art. jest prawo zbiorowe
Art. 27 -nie przysługuje prawo etnicznej mniejszości
219. Protokół fakultatywny
Przyjęty w 1966r., przewidywał możliwość składania indywid. skarg na państwo do Komitetu Praw Człowieka z siedzibą w Genewie
220. Do Komitetu Praw Człowieka w Genewie obywatele polscy mogą składać skargi -
od 7.02.1992 ( to organ ONZ ) - dot. tylko naruszeń praw osobistych, Komitet składa się z 18 ekspertów, nie ma prawa do orzekania o odszkodowaniach
221. Co stanowi powszechną Kartę Praw Człowieka
1/ Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
2/ 2 Pakty z 1966r.
222. Skarga do Komitetu Praw Człowieka w Genewie - musi zawierać :
1/ należy udowodnić, że osobiście jest się
poszkodowanym lub nasi najbliżsi
2/ należy wykorzystać wszystkie środki
odwoławcze w danym kraju
3/ można sądzić się o prawo zawarte w
dokumencie ( comunications )
4/ osobiście jest się prześladowanym
Skarga może być złożona w imieniu małoletniego
223. Ochrona regionalna
Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności + Protokoły dodatkowe (aktualnie jest ich 11)
Została przyjęta w 1954 r. przez 12 państw, aktualnie jest 44 państw Rady Europy. Od '91 Polska jest stroną Konwencji. Każdy protokól jest umową, traktatem międzynar. W '98 weszła poprawka do Konwencji - zawiera mechanizm zaskarżania - zlikwidowano Europ. Komisję Praw Człowieka, aktualnie jest to wyłącznie Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Protokół 6 - zakaz orzekania i wykonyw. kary śmierci. Skarga :
1/ musi dot. prawa zawartego w
Konwencji lub Protokole dodatkowym;
2/ muszą być wszystkie środki (zwykłe)
krajowe wyczerpane;
3/ skarga musi być osobista - musi być
osobiste prześladowanie
224. Do Europ. Trybunału Praw Człowieka obywatele polscy mogą składać skargi co do spraw, kt. miały miejsce po 01.05.1993
225. Tylko Europ. Trybunał Praw Człowieka ma prawo orzekać o odszko-
dowanie pieniężne - to organ Rady Europy
226. Europejska Karta Socjalna
1961, Turyn, przyjęta przez państwa RE, Polska jest stroną od 1998r., ale nie jest związana wszystkimi postanowieniami, np. prawo do pracy, ochrona pracy młodocianych
227. UNESCO - mieści się w Paryżu
228. Komitet Praw Człowieka mieści się -
w Genewie
229. Trybunał Praw Człowieka mieści się -
w Strasburgu
230. Organ powierniczy ONZ
a/ Komitet Praw Człowieka,
b/ UNESCO, c/ Rada Powiernicza,
d/ Europejski Trybunał w Strasburgu
231. Jaki organ wykonuje funkcje w ramach Praw Człowieka, współpracuje z agendami wyspecjaliz. i organizacjami ?
Rada Gospodarcza i Społeczna
232. W jakim składzie Europejski Trybunał Praw Człowieka rozpatruje skargi?
Składa się z 44 sędziów państw wchodzących do organizacji po jednym z każdego państwa. Skargi rozpatruje 3-osobowy skład Komitetu, kt. dopuszcza skargę lub nie. Jeżeli Komitet w oparciu o prawo międzynar. dopuści skargę do rozpatrzenia ,to jeżeli jest ona prosta podlega rozpatrzeniu przez Izbę składającą się z 7 sędziów, natomiast jeżeli jest złożona, skomplikowana - rozpatruje ją Wielka Izba składająca się z 17 sędziów. Wyroki są ostateczne i nieodwołalne.
233. Kto może kierować opinie doradcze do MTS ? ZO i RB ( organy ONZ )
234. Użycie siły zbrojnej podejmuje - RB
235. Kto może wchodzić w porozumienie gospodarcze, kulturalne
Rada Społeczna i Gospodarcza
236. Jakie państwo nie należy do ONZ ?
Tajwan
237. Siedziba ONZ - New York
238. Siedziba MTS - Haga
239. System mandatowy
Pakt Ligi Narodów, to ona wymyśliła mandat brytyjski na Palestynę. LN powstała w 1919r., jej statut został włączony jako integralna część Traktatu Wersalskiego, kończącego I wojnę światową
240. System powierniczy powstał przy organizacji - ONZ
241..Karta Narodów Zjednoczonych
26.06.1945 - podpisanie w San Francisco, weszła w życie 24.10.1954
241. Europ. Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - 1950
242. Konwencja Haska o Pokojowym Załatwianiu Sporów Międzynarod.
18. 10.1907 r.
243. Konwencje dot. kobiet
1/ O prawach polit. kobiet, Nowy York,
1952;
2/ O obywatelstwie kobiet zamężnych,
1952 ?;
3/ W sprawie likwidacji dyskryminacji
kobiet, Nowy York, 1972
244. Akty prawne dot. praw dziecka
1928 - Konwencja Praw Dziecka (wiążąca)
1959 - Deklaracja Praw Dziecka
(niewiążąca) - to pierwsza uchwała dot. praw dziecka
245. Liga Narodów - powstała w 1919r. , to
organizacja międzynarod. o celach uniwer-
salnych, jej statut włączono do Traktatu Wersals., kończącego I wojnę światową
246. Pro foro interno
Uchwały, kt. regulują wewn. sytuację w organizacjach międzynarod., prawnie niewiążące
247. Pro foro externo
Uchwały, kt. są skierowane na zewn. , do państw członkowskich, prawnie wiążące
248. Ius in bello
Prawo w wojnie
249. Ius ad bellum
Prawo do wojny, zakazane przez pakt Brianda Kellogga w 1928 r.
250. Organ pomocniczy Rady Bezpiecz.
Wojskowy Komitet Sztabowy
251. Organizacja powszechna o cechach uniwersalnych - tylko ONZ
252. Organizacje rządowe poza systemem ONZ NATO i ANZUS
253. Organizacje powszechne
LN, ONZ, MOP, FAO, WHO, UNESCO
254. Organizacje regionalne
Organizacja Jedności Amerykańskiej, Organizacja Państw Amerykańskich, Liga Państw Arabskich, RE, OBWE, WE, UE
255. Która z organizacji jest organizacją regionalną o char. specjalnym ?
a/ OPA, b/ ONZ, c/ EWWIS
256. Która z organizacji jest organizacją
międzynarod. ?
a/ UNICEF, b/ UNESCO, c/ ONZ,
d/ AMNESTY INTERNATIONAL
257. Która organizacja jest o cechach szczególnych ? UNESCO
258. Która organizacja jest organizacją pozarządową ? UNICEF, YMCA, Światowa Federacja Przyjaciół ONZ, Green Peace, Światowa Liga Kobiet, Amnesty International
259. Organizacje regionalne o celach ogólnych - OPA i RE
260. Organizacje regionalne - OPA
261. Organizacje regionalne o celach specjalnych - Europejska Wspólnota Węgla i Stali ( EWWIS ), EUROATOM, EWG
262. Wyspecjalizowane organizacje międzynar.
- MOP ( Międzynarod. Organizacja Pracy )
- WHO ( Światowa Organizacja Zdrowia )
263. Niewiążące ( dyplomatyczne ) sposoby rozstrzygania sporów
1/ Rokowania - 2 państwa między sobą
próbują osiągnąć porozumienie. Jeśli państwa zerwały stosunki, wtedy istnieje możliwość uruchomienia rokowań pośrednich - 2 postacie jak w 2 i 3 :
2/ Mediacja (pośrednictwo ) - gdy państwa nie mogą się dogadać
3/ Dobre usługi - państwo lub osoba trzecia doprowadza do stołu obrad, ten kto świadczy dobre usługi już nie uczestniczy dalej, ich celem jest pośrednictwo
4/ Komisje śledcze ( badawcze ) - tworzą państwa będące w sporze, zgadzają się na utworzenie komisji, kt. bada stan faktyczny, nie ocenia i nie proponuje rozwiązania, swoją działalność kończy sprawozdaniem lub raportem
5/ Komisje koncyliacyjne (pojednawcze)
- bada stan prawny, faktyczny, kończy swoją działaln. na sporządzeniu zalecenia
( ma char. niewiążący ) co dane państwa winny zrobić. Jeżeli strony odmówią tu zagaszenia sporu to kończy się etap rozwiązywania sporów środkami niewiążącymi.
264. iążące sposoby rozstrzygania sporów
1/ arbitraż międzynarodowy ( Konwencja
Haska z 1907 r.)
2/ sądownictwo międzynarodowe ( MTS )
3/ decyzje organów organizacji
miedzynarod., np. RB
265. Arbitraż międzynarodowy,
Uregulowany już w Konwencji Haskiej z 1907r., to stały sąd arbitrażowy z siedzibą w Hadze, nie ma obowiązkowego sądow-
nictwa arbitrażowego, a więc państwa najpierw muszą się zgodzić na ww. - początkiem zawsze musi być umowa kompromisu lub zapis na sąd lub kompromis. Strony decydują, jakie to będzie postępowanie - pisemne, czy ustne, czy będą świadkowie, czy będzie odwołanie, kto jest sędzią, jaka będzie moc wiążąca rozstrzygnięcia, kiedy zapadnie wyrok.
266. MTS - siedziba w Hadze
Sądownictwo międzynarodowe jest zapi-
sane w wyraźnej i wiążącej strony formie w Statucie MTS, Rozdz. XIV od art. 92.
To bardzo sztywne postępowanie sądowe, MTS składa się z 15 sędziów wybieranych na 9 lat przez ZO na wiążące zalecenie RB
bezwgl. większością głosów ( 8 z 15 ),
rozstrzygających spory, ale tylko wówczas, gdy państwa będące w sporze zgodzą się na jego przedłożenie MTS. Rozstrzygnięcie sporu następuje na podst. umów międzyna., zwyczajów, ogólnych zasad prawa, a wyrok w I instancji jest dla państw ostateczny i wiążący. Oprócz wyrokowania MTS wydaje również opinie doradcze, ale tylko
na wniosek ZO lub RB, ( kt. mogą upoważnić inne organy ).
267. Obowiązkowa lub nieobowiązkowa jurysdykcja MTS
Obowiązkowa - ma miejsce, gdy najpierw państwa zgodzą się na to, że spory będzie rozstrzygał MTS, a potem wybuchnie spór.
Nieobowiązkowa - najpierw wybucha spór miedzy państwami, kt. nie mogą się
dogadać, a potem zgadzają się na wniesienie sprawy do MTS.
268. Klauzula fakultatywna
To możliwość wniesienia deklaracji o obo-
wiązkowej jurysdykcji MTS - dot. niekt.
sporów, wymienionych w art. 36 Statutu.
Polska wniosła deklarację w 1990 r. za wyj.
1/ długów zagranicznych, 2/ granic,
3/ spraw dot. ochrony środowiska
269. Jaki art. mówi o kompetencjach ratione personae MTS
Art. 34 Statutu MTS głosi, że tylko państwa mają prawo stawać jako strony
270. ONZ
Genezy powstania ONZ doszukujemy się już w trakcie działań wojennych. Początek ONZ można wiązać z 1941r., tj. z podpis. Karty Atlantyckiej przez USA - Roosevelta i Wielką Brytanię - Churchilla na Krecie. 01.01.1942r. państwa alianckie przyjęły Deklarację Narodów Zjednoczonych.
Postanowiły one utworzyć w miejsce Ligi Narodów nową organizację międzynarod. W 1944r. w Dumbarto Oaks opracowano projekt Karty Narodów Zjedn., podpisany na konferencji w San Francisco 26.06.1945r
Polska nie brała udziału w Konferencji,
ponieważ były u nas 2 rządy - emigracyjny, i drugi utworzony pod wpływem Moskwy,
a między mocarstwami nie było zgody, kt. rząd zaprosić. Zaproszenie na Konferencję otrzymało 50 państw - pierwotni członko-
wie ( to państwa założycielskie, kt. biorą udział w konferencji, podpisują statut, a następnie go ratyfikują, państwa przystępu-
jące nabywają członkostwo pochodne ) + Polska ( wyjątkowo ) - art. 3 Karty -
klauzula, że członkostwo pierwotne nabywają także te państwa, kt. uprzednio podpisały Deklarację NZ z 01.01.'42r., a nast. podpisały i ratyfikowały Kartę ONZ
( chodziło o Polskę ).
26.06.1945r. Karta ONZ została podpisana
i po ratyfikacji państw weszła w życie 24.10.1945r. ( 24.10 to dzień ONZ ).
272. Art. 1 - Cele ONZ :
Jest organizacją koordynującą całe życie międzynarod., a w szczeg. spraw dot. praw człowieka oraz utrzymania bezpieczeństwa i pokoju.
1/ Utrzymanie międzynarodowego pokoju i
bezpieczeństwa,
2/ Rozwijanie przyjaznych stosunków
między narodami,
3/ Doprowadzenie do współdziałania
międzynar. w zakr. zagadnień gospodarcz.,
społecznych, kulturalnych, popierania
przestrzegania praw człowieka,
4/ Być ośrodkiem zmierzającym do
osiągnięcia tych wszystkich celów.
273. Art. 2 - Zasady ONZ :
1/ suwerennej równości wszystkich
członków
2/ dobra wiara w wykon. zobowiązań Karty
3/ pokojowe rozstrzyganie sporów międzyn
4/ powstrzymanie się od stosowania siły,
groźby p-wko integralności terytorialnej
jakiegokolwiek państwa
5/ powstrzymanie się przed udzieleniem
pomocy państwu, p-wko kt. ONZ
zastosowało pewne sankcje
6/ rozciągnięcie zasad Organizacji na
państwa, kt. nie są jej członkami
( np. Tajwan, Państwo Watykańskie,
uwaga - Stolica Apost. jest obserwatorem
ONZ ) )
7/ zasada nieingerencji Organizacji w
wewnętrzne sprawy państw.
274. Art. 4 - Członkiem ONZ może być każde państwo miłujące pokój i kt. przyjmie wszystkie zobowiązania zawarte w Karcie i zdaniem Organizacji, zdolne są i pragną zobowiązania te wykonywać. Przyjęcie następuje decyzją ZO, powziętą za zaleceniem RB.
Można wykluczyć państwo z ONZ :
1/ kt. nie miłuje pokoje,
2/ kt. nie płaci składek
Art. 6 - ZG może, na zalecenie RB, wykluczyć z ONZ członka, kt. uporczywie łamie zasady Karty.
Żadne państwo nie zostało wykluczone, ale zawieszono Indonezję ( z własnej woli ) oraz Jugosławię.
275. Struktura ONZ- to głównych organów
1/ Zgromadzenie Ogólne ONZ - wchodzą
tu wszyscy członkowie - to organ
przedstawicielski. Organy wykonawcze:
2/ Rada Bezpieczeństwa - organ odpow.
za utrzymanie międzynarodowego pokoju
i bezpieczeństwa,
3/ Rada Społeczn a i Gospodarcza- odpo-
wiada za współpracę międzynarodową w
gospodarce, sprawy socjalne, prawa
człowieka
4/ Rada Powiernicza - zajm. się terenami
niesamodzielnymi przejętymi z Ligi
Narodów jak i powstałymi po II wojnie
świat. jako odebrane pokonanym w wojnie
5/ Sekretariat z Sekretarzem Generaln.
na czele (Kofi Annan)
6/ Międzynarodowy Trybunał Sprawiedl.
276. Główne organy mogą tworzyć pomocnicze organy, np. :
1/ Komitet Praw Człowieka,
2/ Komisja Praw Człowieka
3/ Komisja Prawa Międzynarodowego
4/ Wojskowy Trybunał Sztabowy - jedyny
organ pomocniczy, wymien. w Karcie !
277. Wyspecjalizowane agencje, agendy, organizacje, kt. współdziałają z ONZ i są w jej systemie : WHO, FAO, UNESCO, UNICEF
278. Zgromadzenie Ogólne ( ZO )
Grupuje przedstawicieli wszystkich państw - członków ONZ ( 192 ), każdy może mieć najwyżej 5-ciu delegatów, ale liczy się tylko 1 głos. Pracuje sesyjnie - raz do roku na sesjach zwyczajnych - zaczyna się w trzeci wtorek września i trwa do grudnia, może zwoływać w razie zajścia takiej potrzeby sesje nadzwyczajne. W ramach ZO zwołuje się komisje, gdzie dyskutuje się o różnych problemach, a na posiedzenia plenarne przenosi się tylko konkluzje. Na sesji nadzwyczajnej grupuje się pojedyncze sprawy, problemy. Każde państwo ma 1
głos. Głosowanie zależne jest od kategorii rozpatrywanej sprawy :
1/ sprawy ważne - dana uchwała jest przyjęta, gdy „za” głosuje 2/3 obecnych i głosujących
2/ w sprawach nie uznawanych za ważne-
wystarczy zwykła większość głosów obecnych i głosujących
3/ w sprawach rewizji Karty - przyjęcie poprawek większością 2/3 wszystkich członków ze 192, za musi głosować „wielka piątka”.
Sprawy ważne dot. utrzymania pokoju, wybór niestałych członków RB, wybór członków Rady Gospod. i Społecznej, wybór Rady Powiern. oraz przyjmowanie nowych członków i zawieszanie oraz wykluczanie członków z organizacji jak też sprawy budżetowe.
279. Rada Bezpieczeństwa (RB)
To najważn. organ. Odpowiada za pokój i bezpieczeństwo międzynar.. W jej skład wchodzi 15 państw. Mamy tu 5-ciu członków stałych : USA, Rosja, Wielka Brytania, Francja i Chiny Ludowe - mają one prawo veta i 10-ciu niestałych, wybie-
ranych przez ZO na okres 2 lat wg klucza geograficz.: 5 mandatów - państwa Afryki i Azji, 2 - państwa Ameryk, 1 - państwa Europy Środk., 2 - państwa Europy Zach. i
innych państw (Australia czy inne ).
Zadaniem RB jest dbałość o zachowanie pokoju lub go przywracać. Każdy członek Rady w głosowaniu ma 1 głos, a decyzje zapadają tu w 2 procedurach, w zależności od tego jakiej sprawy dotyczy :
1/ w sprawach merytorycznych - decyzje zapadają większością 9-ciu głosów, przy czym muszą tu być głosy „za”całej wielkiej piątki,(wstrzymanie od głosu nie jest uważane za veto). Jeśli ktoś z wielkiej 5 głosuje przeciwko - oznacza to prawo veta;
2/ w sprawach proceduralnych (dot. wewnętrznego funkcjonowania Rady ) przebiega zwykłą większością ( 9 / 15 )
RB jest organem obradującym stale.
280. Art. 25 Karty - zobowiązuje państwa do respektowania decyzji RB w sprawach pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Na mocy Rozdz. VI Karty RB ma prawo do pokojowego rozstrzygania sporów międz. W związku z art. 25 będzie to zalecenie wiążące. RB wydaje wiążące dec. w sprawie członkostwa nowego państwa
( sprawy merytoryczne ).
281. Co zawiera art. 41 i 42 Kart NZ
RB na mocy Rozdz. VII ( art. 41, 41 ) ma prawo do podjęcia akcji w razie zagrożenia pokoju, jego naruszenia i aktów agresji.
Art. 41 - sankcje nie pociągające za sobą użycia sił zbrojnych, np. zupełne lub częś-
ciowe przerwanie stosunków gospodar.,
dyplomat. oraz komunikacji : kolejowej, morskiej, lotniczej, pocztowej, telegraficznej, radiowej i innej ).
Art. 42 Karty - sankcje zbrojne, np.
demonstracje, blokady i inne operacje sił zbrojnych, morskich lub lądowych
282. Jaki dokument w art. 52 stanowi prawo państw do samoobrony - Karta NZ
Plany wojskowe opracowuje Wojskowy Komitet Sztabowy, składaj. się z szefów sztabów stałych członków RB albo ich przedstawicieli ( art. 47 ).
Karta NZ przewiduje prawo każdego państwa do samoobrony - państwo napadnięte może bronić się samo lub
z sojusznikami, ale do momentu, aż RB nie podejmie decyzji w tej sprawie
283. Rada Gospodarcza i Społeczna RGS
RGS to organ składający się z 54 państw-członków, wybieranych przez ZG na 3 lata,
rotacyjnie co roku odnawiając 1/3 składu
( 18 członków ). Aktualnie ( 2002 ) Polska jest członkiem RGS. Zadania :
1/ jest to organ odpow. za współpracę
państw w dziedzinach rozwoju,
społecznej, gospodarczej.
2/ współpracuje z agendami wyspecjalizo-
wanymi w dziedzinach : gospodarczej,
społ., kulturalnej, wychowawczej, zdrowia
i innych dziedzinach pokrewnych - art. 57
np. UNESCO, MOM, WHO, FAO, WTO
3/ współpracuje z organizacjami pozarządo-
wymi, np. Amnesty Intern., Liga Kobiet.
Ponad 400 organizacji ma status
konsultanta w RGS.
W ramach RGS powołano Komisję Praw Człowieka - organ kt. był odpowiedzialny za przygotowanie Paktu Praw Człowieka.
284. Rada Powiernicza to właściwie organ martwy gdyż terytoria powiernicze stały się już państwami i weszły w skład członków ONZ. Ostatnie terytorium powiernicze, kt. jest już państwem to Palau.
285. Sekretarz Generalny ONZ - Kofi Annan . To najwyższy urzędnik ONZ, reprezentuje ONZ na zewnątrz. posiada przywileje i immunitety dyplom., wybiera go ZO na zalecenie RB na 5 lat, odpowiada za budżet ONZ. Art. 100 - Sekretarz nie może żądać ani przyjmować instrukcji od żadnego rządu ani innej władzy poza ONZ, jako funkcjonariusz międzynarodowy jest niezależny, niezawisły, odpowiada tylko przed ONZ
286. Prawo Haskie
Nazwa od Konwencji z 1907r. - to czwarta Konwencja dot. sposobów prowadzenia wojny lądowej i morskiej, przyjęto regulamin, jak wojnę lądową prowadzić (obowiązuje do dzisiaj )
287. Pakt Brianda - Kelloga
Inaczej Traktat paryski, pakt przeciw- wojenny, 1928r., zakazano w nim prawa do wojny ( ius ad bellum ) jako sposób rozstrzygania sporów między państwami, wojna od tego roku jest nielegalna, sprzeczna z prawem, Pakt ten był podstawą prawa norymberskiego - na jej podstawie sądzono w Norymberdze zbrodniarzy wojennych
288. Prawo norymberskie
11.12.1946 r. - ustawy norymberskie.
Dot. karania zbrodniarzy wojennych,
- to część układu pocztamskiego,
- konwencja o nie przedawnianiu
- oskarżanie zbrodniarzy wojennych
289. Prawo genewskie, czyli prawo humanitarne, dot. ochrony ofiar wojny, to prawo w wojnie ( ius in bello ).
Pod patronatem Organizacji Czerwonego Krzyża państwa poprzez wielostronne porozumienia zawierane w Genewie (1864r - pierwsza Konwencja czerwonokrzyska : O polepszeniu losu chorych i rannych w polu będących, 1906r., 1929r.) stworzyły tzw. prawo humanitarne. Jego najnowszą wersję stanowią 4 Konwencje Genewskie uchwalone 12.08.1949 r.:
1/ o polepszeniu losu rannych i chorych
ofiar wojny;
2/ o polepszeniu losu rannych, chorych i
rozbitków w wojnie morskiej;
3/ o traktowaniu jeńców wojennych ;
4/ o ochronie osób cywiln. podczas wojny
Uzupełnieniem 4 Konwencji są 2 Protokoły dodatkowe, przyjęte w 1974r. :
1/ dot. ochrony ofiar międzynarodowych
konfliktów zbrojnych
2/ dot. ochrony ofiar konfliktów zbrojnych
nie mających charakteru międzynarod.
290. Co nazywamy minikonwencją
Art. 3 Konwencji Genewskiej - w czasie konfliktu zbrojnego każdy ma prawo do :
1/ życia, 2/ zakaz tortur wobec jeńców,
3/ wolność do wyznawania religii.
Konwencje nakładają na państwa obowiązek ścigania i karania osób, które naruszyły konwencję, niezależnie od ich obywatelstwa.
291. Podaj Konwencje dot. jeńców wojennych
1/ 1929 - Konwencja Gen. O traktowaniu
jeńców wojennych
2/ 1949 - III Konwencja Genewska
292. Podaj prawa uchodźców
1/ 1951 - Konwencja dot. statusu
uchodźców, Genewa
2/ Protokół dot. statusu uchodźców, Nowy
Jork
293. Podaj 2 akty dot. dyskryminacji rasowej
1/ Deklaracja w sprawie likwidacji
wszelkich form dyskryminacji rasowej z
20.11.1963r.
2/ Konwencja w sprawie likwidacji
wszelkich form dyskryminacji rasowej z
21.03.1965r.
294. Zdobycie Bastylii - 14.07.1789, głosiła : wolność, równość, obywatelstwo
295. Wielka Hanza - organizacja łącząca miasta nad oceanami i Morzem Bałtyckim
( Brema, Lubeka, Hamburg - Wrocław, Kraków, Gdańsk )
ANZUS -Pakt Bezpiecz. zawarty przez Australię, Nową Zelandię i Stany Zjednocz.
ASEAN - Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej
CENTO - Organizacja Paktu Centralnego
Deklaracja Narodów Zjednocz -1.01.1942r.
EFTA - Europ. Stowarzyszenie Wolnego Handlu
ECSC - Europ. Wspólnota Węgla i Stali
EUROATOM - Europ. Wspólnota Energii Atomowej
EWG - Europ. Wspólnota Gospodarcza
FAO - Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa
GATT - Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu, podpisany w Genewie w 1947 r.
GO - Organizacje Rządowe
IAEA - Międzynarod. Agencja Energii Atomowej
IDA - Międzynarod. Stowarzyszenie Rozwoju
IFC - Międzynar. Korporacja Finansowa
IMF - Międzyn. Fundusz Monetarny
IPU - Powszechna Unia Pocztowa
ITU - Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny
Karta Atlantycka - 1941
MKCK - Międzynar. Komitet Czerwonego Krzyża
MOP - Międzynarod. Organizacja Pracy, 1919, siedziba Genewa, wspólpracuje z LN
MTS - Międzynar. Trybunał Sprawiedl.
NATO - Organizacja Paktu Północnoameryk.
NGO - Pozarządowe Organizacje Międzynarod.
NZ - Narody Zjednoczone
OECD - Organizacja ds. Współpracy i Rozwoju
OJA - Organizacja Jedności Afrykańskiej
ONZ - Organizacja Narodów Zjednocz.
OPA - Organizacja Państw Amerykańs.
( traktat bogotański z 1948 r. )
RE - Rada Europy - powstała w wyniku umowy lozańskiej w 1949r.
SEATO - Organizacja Paktu Azji Południowo -Wschodniej
SECLA - Latynoameryk. Organizacja Gospodarcza
STSM - Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarod., Haga, 1921, w 1946 r. przekształcił się w Międzynarod. Trybunał Sprawiedliwości
UNCITRAL - Komisja NZ ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego
UNCTAD - Konferencja NZ ds. Handlu i Rozwoju
UNESCO - Organizacja NZ ds. Wychowania, Nauki i Kultury
UNICEF - Fundusz NZ Pomocy Dzieciom, 1946
UNIDO - Organizacja NZ ds. Rozwoju Przemysłu
UE - Unia Europejska
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
WMO - Światowa Organizacja Meteorologiczna
YMCA - Chrześcijańskie Stowarzyszenie Młodych Mężczyzn
1609 - Traktat o prawie łupów- H.Grocjusz
1625 - Traktat o prawie wojny i pokoju -
H. Grocjusz
1907 - Konwencja Haska o pokojowym
załatwianiu sporów międzynarod.
1928 - Konwencja Praw Dziecka
1928 - Pakt Brianda-Kelloga „O
wyrzeczeniu się wojny”
1929 - Konwencja Genewska
1942 - Deklaracja Narodów Zjednocz.
1945 - ONZ
1945 - Karta Narodów Zjednocz.
1946 - Ustawy norymberskie
1948 - Powszechna Deklaracja Praw
Człowieka
1949 - Ustawa o jeńcach wojennych
( Traktat Genewski )
1950 - Europ. Konwencja Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności
1951 - Ustawa o uchodźcach
1952 - Konwencje : 1/ O prawach polit.
spr. kobiet, Nowy York,
2/ O obywatelstwie kobiet zamężnych
1954 - Konwencji Haskiej o ochronie
zabytków w czasie konfliktu
1958 - Konwencja Genewska o prawie
morza
1959 - Deklaracja Praw Dziecka
1961 - Konwencja Genewska o stosunkach
dyplomatycznych
1961 - Karta socjalna, Turyn
1962 - Ustawa o obywatelstwie polskim
1963 - Konwencja o stosunkach konsularn.
1966 - Międzynarodowy Pakt Praw
Cywilnych i Politycznych
1966 - Międzynarodowy Pakt Praw
Obywatelskich i Politycznych
1966 - Międzynarodowy Pakt Praw
Gospodarczych i Kulturalnych
1969 - Konwencja o misjach specjalnych
1969 - Konwencja Wiedeńska o prawie
traktatów
1972 - Konwencja w sprawie likwidacji
dyskryminacji kobiet, Nowy York
1975 - Konwencja Wiedeńska o stosunkach
państw z organiz. międzynarod.
1978 - Konwencja Wiedeńska o sukcesji
państw w odnies. do traktatów
1976 - Ustawa o polskich obszarach
morskich
1982 - Konwencja Montego Bay
1989 - Konwencja o prawach dziecka
2000 - Ustawa o umowach międzynarod.