GOSPODARKA FINANSOWA, KONTROLA ZARZĄDCZA, RACHUNKOWOŚĆ, SPRAWOZDAWCZOŚĆ - zadania i odpowiedzialność kierownika jednostki organizacyjnej jednostki samorządu terytorialnego

Przepis	Treść przepisu
	Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241)
Art. 87	Z dniem 31 grudnia 2010 r. zakończeniu ulega likwidacja: 1) państwowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych; 2) gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów budżetowych prowadzących działalność w zakresie innym niż określony w art. 14 ustawy, o której mowa w art. 1; 3) gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych. 2. W przypadku zakończenia likwidacji państwowych jednostek organizacyjnych wymienionych w ust. 1 pkt 1 przed dniem 31 grudnia 2010 r. minister właściwy do spraw finansów publicznych dokona zmian w wydatkach budżetu państwa na wniosek dysponenta części, w szczególności mając na względzie zapewnienie odpowiednich środków na wynagrodzenia.
Art. 93	1. Utworzone przez jednostki budżetowe wydzielone rachunki dochodów własnych mogą funkcjonować zgodnie z dotychczasowymi przepisami, z jednoczesnym regulowaniem zobowiązań i ściąganiem należności, do dnia 31 grudnia 2010 r. 2. Po upływie terminu określonego w ust. 1: 1) nieściągnięte należności i nieuregulowane zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowały rachunki dochodów własnych; 2) środki pieniężne podlegają odprowadzeniu na rachunek pomocniczy odpowiednio państwowej jednostki budżetowej albo samorządowej jednostki budżetowej. 3. Środki pieniężne jednostek budżetowych, o których mowa w ust. 2 pkt 2, przekazane na rachunek pomocniczy, mogą być wykorzystane na dotychczasowe cele do dnia 30 czerwca 2011 r. 4. Środki pieniężne niewykorzystane w terminie, o którym mowa w ust. 3, państwowe jednostki budżetowe przekazują na dochody budżetu państwa, a samorządowe jednostki budżetowe przekazują na dochody budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Art. 100	1. Stosunki pracy z pracownikami likwidowanych podmiotów określonych w art. 87 wygasają z dniem zakończenia likwidacji, najpóźniej z dniem 31 grudnia 2010 r., jeżeli na 30 dni przed terminem zakończenia likwidacji albo nie później niż z dniem 30 listopada 2010 r. nie zostaną im zaproponowane przez organ, o którym mowa w art. 88 albo kierownika jednostki budżetowej, o której mowa w art. 89 ust. 1 i 2, nowe warunki pracy lub płacy na dalszy okres albo w razie ich nieprzyjęcia w terminie 15 dni od dnia złożenia propozycji. 2. Propozycja nowych warunków pracy lub płacy, o której mowa w ust. 1, może obejmować nawiązanie stosunku pracy na stanowisku urzędniczym, w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505), w urzędzie obsługującym organ, o którym mowa w art. 88, w innej jednostce budżetowej podległej temu organowi lub w jednostce budżetowej, o której mowa w art. 89 ust. 1 i 2, jeżeli charakter pracy wykonywanej w likwidowanej jednostce jest podobny do charakteru pracy wykonywanej na stanowisku urzędniczym. 3. Pracodawca jest obowiązany powiadomić na piśmie pracowników o zmianach, jakie mają nastąpić w zakresie ich stosunków pracy, w tym o skutkach nieprzyjęcia nowych warunków pracy lub płacy. Przepisy art. 23^1 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy stosuje się odpowiednio 4. Wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę z pracownikami likwidowanych podmiotów, o których mowa w art. 87, może nastąpić za wypowiedzeniem. 5. Z dniem następującym po dniu zakończenia likwidacji, najpóźniej z dniem 1 stycznia 2011 r., pracownicy likwidowanych podmiotów, o których mowa w art. 87, stają się pracownikami właściwych jednostek budżetowych, o których mowa w ust. 2, o ile ich stosunki pracy nie ulegną wygaśnięciu, o którym mowa w ust. 1, albo rozwiązaniu, o którym mowa w ust. 4. 6. W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy, o którym mowa w ust. 1, lub wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 4, pracownikom przysługują świadczenia przewidziane dla pracowników, z którymi stosunki pracy rozwiązuje pracodawca z przyczyn niedotyczących pracowników.
Art. 103	Do zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych, o których mowa w art. 87, do dnia ich likwidacji ma zastosowanie przepis art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy wymienionej w art. 41, w brzmieniu dotychczasowym.
Art. 119	1. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy, o której mowa w art. 85, zachowują moc do czasu wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie ustawy, o której mowa w art. 1, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2010 r., z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 112.
Art. 121	5. Uchwały budżetowe jednostek samorządu terytorialnego na rok 2010 w zakresie dotyczącym samorządowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych samorządowych jednostek budżetowych, samorządowych funduszy celowych oraz rachunków dochodów własnych są opracowywane, uchwalane i wykonywane na podstawie przepisów dotychczasowych. 10. Dochody na rachunkach, o których mowa w art. 223 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 1, mogą być gromadzone od dnia 1 stycznia 2011 r.
	Ustawa z dnia 30 czerwca 2005r o finansach publicznych (Dz.U. zNr 249, poz. 2104 ze zm.)
Art. 22.	1. Jednostki budżetowe uzyskujące dochody z: 1) opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej; 2) spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej; 3) odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu jednostki budżetowej - mogą je gromadzić na wydzielonym rachunku dochodów własnych. 5. Decyzje o utworzeniu rachunku, o którym mowa w ust. 1, podejmują: 1) kierownicy jednostek budżetowych - jeżeli dochody będą pochodziły z tytułów wymienionych w ust. 1; . 6. Dochody własne jednostek budżetowych wraz z odsetkami są przeznaczone na: 1) sfinansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych związanych z uzyskiwaniem przez jednostkę budżetową dochodów z tytułów wymienionych w ust. 1 pkt 1, a przez państwową jednostkę budżetową również z tytułów wymienionych w ust. 2 pkt 1-3, 5-11 i 14; 2) cele wskazane przez darczyńcę; 3) remont lub odtworzenie mienia w przypadku uzyskiwania dochodów z tytułów wymienionych w ust. 1 pkt 3, a przez państwową jednostkę budżetową również z tytułów wymienionych w ust. 2 pkt 4, 12 i 13; 4) ^(26) sfinansowanie wydatków stanowiących koszty, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 1-2 oraz w art. 26e ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.).
Art. 24.	1. Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które: 1) odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania; 2) pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5. 2. ^(^33) Do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych Skarbu Państwa. 2a. ^(34) Zakład budżetowy prowadzący działalność w zakresie administrowania i zarządzania nieruchomościami, obejmującą najem lub dzierżawę składników majątkowych Skarbu Państwa, do przychodów własnych zalicza przychody z tytułu świadczonych usług związanych z tą działalnością. 3. Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem. 4. Zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe. 5. W zakresie określonym w odrębnych przepisach zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. 6. Nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. 7. Dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50 % kosztów jego działalności. 8. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 7, nie dotyczy dotacji inwestycyjnych oraz dotacji otrzymywanych w związku z realizacją projektu lub zadania współfinansowanego ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności Unii Europejskiej. 9. Zakład budżetowy wpłaca do budżetu nadwyżki środków obrotowych, ustalone na koniec okresu rozliczeniowego. 10. W planie finansowym zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu.
Art. 26.	1. Gospodarstwem pomocniczym jednostki budżetowej, zwanym dalej "gospodarstwem pomocniczym", jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. 2. ^(37) Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust. 4. Do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu lub dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych Skarbu Państwa. 2a. ^(38) W przypadku gdy gospodarstwo pomocnicze prowadzi działalność w zakresie administrowania i zarządzania nieruchomościami, obejmującą najem lub dzierżawę składników majątkowych Skarbu Państwa, do przychodów własnych gospodarstwa pomocniczego zalicza się przychody z tytułu świadczonych usług związanych z tą działalnością. 3. Podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu, koszty i inne obciążenia, rachunek zysków i strat, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem. 4. Gospodarstwo pomocnicze może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe. 5. Nowo utworzonemu gospodarstwu pomocniczemu może być przyznana z budżetu dotacja na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. 6. Sprzedaży usług na rzecz macierzystej jednostki budżetowej gospodarstwo pomocnicze dokonuje według kosztów własnych. 7. Gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku. 8. W planie finansowym gospodarstwa pomocniczego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu. 9. Kierownik jednostki budżetowej może upoważnić kierownika gospodarstwa pomocniczego do dokonywania innych niż określone w ust. 8 zmian w planie finansowym w ciągu roku, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu.
	Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r o finansach publicznych (Dz.U Nr 157, poz. 1240)
Art. 14.	Zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie: 1) gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi, 2) dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 4) lokalnego transportu zbiorowego, 5) targowisk i hal targowych, 6) zieleni gminnej i zadrzewień, 7) kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, 8) utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania, 9) cmentarzy - mogą być wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe.
Art. 15	7. Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyżkę środków obrotowych, ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego postanowi inaczej. 8. W planie finansowym samorządowego zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu jednostki samorządu terytorialnego ani zwiększenia dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Art. 34	5) podawanie do publicznej wiadomości przez jednostki sektora finansów publicznych informacji dotyczących: a) zakresu zadań lub usług wykonywanych lub świadczonych przez jednostkę oraz wysokości środków publicznych przekazanych na ich realizację, b) zasad i warunków świadczenia usług dla podmiotów uprawnionych, c) zasad odpłatności za świadczone usługi; 6) zapewnianie radnym danej jednostki samorządu terytorialnego dostępu do: a) dowodów księgowych i dokumentów inwentaryzacyjnych - z zachowaniem przepisów o rachunkowości oraz o ochronie danych osobowych, b) informacji o wynikach przeprowadzonych kontroli gospodarki finansowej, c) sprawozdania z wykonania planu audytu za rok poprzedni;
Art. 53.	1. Kierownik jednostki sektora finansów publicznych, zwany dalej "kierownikiem jednostki", jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki. 2. Kierownik jednostki może powierzyć określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej pracownikom jednostki. Przyjęcie obowiązków przez te osoby powinno być potwierdzone dokumentem w formie odrębnego imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym tej jednostki.
Art. 54.	1. Głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych, zwanym dalej "głównym księgowym", jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie: 1) prowadzenia rachunkowości jednostki; 2) wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi; 3) dokonywania wstępnej kontroli: a) zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym, b) kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.
Art. 68.	1. Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. 2. Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności: 1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi; 2) skuteczności i efektywności działania; 3) wiarygodności sprawozdań; 4) ochrony zasobów; 5) przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania; 6) efektywności i skuteczności przepływu informacji; 7) zarządzania ryzykiem.
Art. 69.	1. Zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej należy do obowiązków: (…) 2) wójta, burmistrza, prezydenta miasta, przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego; 3) kierownika jednostki.
Art. 249	. 1. W terminie 21 dni od dnia podjęcia uchwały budżetowej zarząd jednostki samorządu terytorialnego: 1) przekazuje podległym jednostkom informacje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków tych jednostek oraz wysokości dotacji i wpłat do budżetu; 2. Jednostki organizacyjne jednostki samorządu terytorialnego dostosowują projekty planów do uchwały budżetowej.
Art. 258	2. Kierownicy jednostek organizacyjnych dokonujący przeniesień wydatków na podstawie upoważnień, o których mowa w ust. 1 pkt 2, wprowadzają odpowiednie zmiany w planach finansowych i informują o dokonanych przeniesieniach zarząd.
Art. 261.	Kierownik samorządowej jednostki budżetowej może, w celu realizacji zadań, zaciągać zobowiązania pieniężne do wysokości kwot wydatków określonych w zatwierdzonym planie finansowym jednostki.
	ROZPORZĄDZENIEMINISTRA FINANSÓW z dnia 29 czerwca 2006 r.w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształcaniu w inną formę organizacyjno-prawną (Dz.U.06.116.783 ze zm.)
§ 4.	1. Zarządy jednostek samorządu terytorialnego przekazują kierownikom samorządowych jednostek budżetowych, w terminie określonym w art. 185 ust. 1 ustawy, informacje o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w projekcie uchwały budżetowej w szczegółowości: 1) dochody - dział, rozdział, paragraf; 2) wydatki - nie mniejszej niż dział, rozdział, kategorie (grupy) wydatków określone w art. 106 ust. 1 ustawy. 2. Na podstawie otrzymanych informacji kierownicy samorządowych jednostek budżetowych opracowują projekty planów finansowych tych jednostek. 3. Projekty planów finansowych samorządowych jednostek budżetowych są sporządzane w szczegółowości dział, rozdział i paragraf. 4. Projekty planów finansowych samorządowych jednostek budżetowych, zapewniające zgodność kwot dochodów i wydatków z projektem uchwały budżetowej, zatwierdzone przez kierowników tych jednostek, są przekazywane zarządowi jednostki samorządu terytorialnego w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji, o której mowa w ust. 1, nie później jednak niż do dnia 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy.
§ 5.	1. Kierownicy samorządowych jednostek budżetowych łącznie z projektami planów finansowych samorządowych jednostek budżetowych opracowują projekty planów finansowych dochodów własnych i wydatków z nich finansowanych. 2. Projekty planów finansowych dochodów własnych i wydatków z nich finansowanych są sporządzane w szczegółowości dział, rozdział, paragraf. 3. Projekty planów finansowych dochodów własnych i wydatków z nich finansowanych przekazywane są zarządowi jednostki samorządu terytorialnego w terminie umożliwiającym ujęcie ich w projekcie uchwały budżetowej. 4. Projekty planów finansowych dochodów własnych i wydatków z nich finansowanych samorządowych jednostek budżetowych: 1) w przypadku gdy zachowana została zgodność z projektem uchwały budżetowej, zatwierdzone przez kierownika samorządowej jednostki budżetowej, 2) zweryfikowane przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego w trybie i terminie określonych w § 6 ust. 3 - stanowią podstawę gospodarki finansowej samorządowych jednostek budżetowych w okresie od dnia 1 stycznia roku budżetowego do dnia uchwalenia uchwały budżetowej. 5. Plany finansowe dochodów własnych samorządowych jednostek budżetowych ujęte w uchwale budżetowej stanowią prognozę gromadzonych dochodów własnych i wydatków z nich finansowanych oraz stanowią podstawę gospodarki finansowej. 6. Plany finansowe dochodów własnych samorządowych jednostek budżetowych utworzonych w ciągu roku budżetowego ujmowane są w uchwale budżetowej na najbliższej sesji organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, nie później jednak niż w ciągu trzech miesięcy od dnia ich utworzenia.
§ 8.	1. Kierownicy państwowych jednostek budżetowych, o których mowa w § 3 ust. 1, w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w ustawie budżetowej, sporządzają plany finansowe swoich jednostek oraz jednostek im podległych i niezwłocznie przekazują jednostkom podległym ich plany. 2. Kierownicy samorządowych jednostek budżetowych w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych, przyjętych w uchwale budżetowej, sporządzają plany finansowe swoich jednostek.
§ 12.	1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego zawiadamia samorządowe jednostki budżetowe o zmianach planu dochodów i wydatków wprowadzanych w toku wykonywania budżetu. 2. Zawiadomienia, o których mowa w ust. 1, stanowią podstawę dokonania zmian w planach finansowych samorządowych jednostek budżetowych. 3. Kierownicy samorządowych jednostek budżetowych mogą dokonywać przeniesień planowanych wydatków w planach finansowych samorządowych jednostek budżetowych oraz w planach dochodów własnych tych jednostek, w granicach upoważnień przyznanych przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego. 4. Kierownicy samorządowych jednostek budżetowych, w terminie 7 dni od dnia dokonania zmiany, zawiadamiają zarząd o dokonanych zmianach.
§ 39.	1. Kierownicy samorządowych zakładów budżetowych sporządzają projekty planów finansowych i przekazują zarządowi jednostki samorządu terytorialnego w terminie umożliwiającym ujęcie ich planów przychodów i wydatków, obejmujących wydatki stanowiące koszty działalności, a także pozostałe koszty niestanowiące wydatków i innych obciążeń, zwane dalej "wydatkami", w projekcie uchwały budżetowej. 2. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego weryfikuje otrzymane projekty w trybie i terminie określonym w § 6 ust. 3. 3. Projekt planu finansowego, o którym mowa w ust. 1 i 2, stanowi podstawę gospodarki finansowej od dnia 1 stycznia roku budżetowego do dnia uchwalenia uchwały budżetowej.
§ 45.	1. Kierownik zakładu budżetowego może dokonywać zmian w planie finansowym zakładu budżetowego, w ciągu roku budżetowego, w przypadku i pod warunkami określonymi w art. 24 ust. 10 ustawy. 2. Inne niż wymienione w ust. 1 zmiany planu finansowego mogą być dokonywane tylko po uprzednim wprowadzeniu zmian odpowiednio w budżecie państwa lub budżecie jednostki samorządu terytorialnego. 3. W przypadku realizowania przez zakład budżetowy niższych od zaplanowanych przychodów, realizacja odpowiednio niższych wydatków następuje bez konieczności dokonywania zmian planu finansowego. 4. Nie wymaga dokonywania zmian planu finansowego zakładu budżetowego realizacja planu wydatków, polegająca na przeniesieniach pomiędzy paragrafami, przy uwzględnieniu ograniczeń określonych prawem. 5. Zasady kształtowania wynagrodzeń zakładu budżetowego regulują odrębne przepisy.
§ 52	2. Kierownik samorządowego zakładu budżetowego przekazuje zarządowi jednostki samorządu terytorialnego, w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku, rozliczenie wykorzystania dotacji w szczegółowości określonej przez ten zarząd. 3. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego, w przypadku stwierdzenia wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem lub pobrania w nadmiernej wysokości, wydaje decyzję o zwrocie dotacji do budżetu jednostki samorządu terytorialnego wraz z odsetkami, w wysokości i terminie określonych w art. 145 ust. 1 ustawy.
§ 54.	1. Zakład budżetowy posiada odrębny rachunek bankowy. 2. Z rachunku zakładu budżetowego można dokonywać wypłat do wysokości środków zgromadzonych na tym rachunku. 3. Odsetki od środków własnych, z wyłączeniem dotacji z budżetu, zgromadzonych na rachunku, o którym mowa w ust. 1, stanowią przychody zakładu budżetowego. 4. Decyzja o likwidacji zakładu budżetowego stanowi dla banku podstawę do zamknięcia rachunku oraz przekazania środków finansowych, pozostałych po dokonaniu rozliczeń likwidacyjnych, na dochody budżetu odpowiednio państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
§ 55.	1. Kierownik gospodarstwa pomocniczego w terminie 10 dni od dnia otrzymania informacji określonych w: 2) art. 185 ust. 1 ustawy - dla gospodarstwa pomocniczego samorządowej jednostki budżetowej - opracowuje i przekazuje projekt planu finansowego jednostce budżetowej. 2. Projekty planów finansowych oraz plany finansowe gospodarstw pomocniczych państwowych i samorządowych jednostek budżetowych sporządzane są w szczegółowości dział, rozdział i paragraf. 4. Kierownik gospodarstwa pomocniczego samorządowej jednostki budżetowej, przy której gospodarstwo zostało utworzone, opracowuje plan finansowy gospodarstwa, w terminie 10 dni od dnia otrzymania od jednostki budżetowej, przy której gospodarstwo zostało utworzone, informacji, o której mowa w art. 186 ust. 1 pkt 2 ustawy, i niezwłocznie przekazuje do zatwierdzenia kierownikowi tej jednostki budżetowej.
§ 56.	1. Kierownik gospodarstwa pomocniczego - w zakresie udzielonego przez kierownika jednostki budżetowej upoważnienia - może dokonać zmian w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego, w ciągu roku budżetowego, w przypadku i pod warunkami określonymi w art. 26 ust. 8 ustawy. O dokonanych zmianach kierownik gospodarstwa pomocniczego informuje niezwłocznie kierownika jednostki budżetowej. 2. Inne niż wymienione w ust. 1 zmiany planu finansowego mogą być dokonywane przez kierownika jednostki budżetowej, tylko po uprzednim wprowadzeniu zmian w budżecie państwa lub budżecie jednostki samorządu terytorialnego. 3. W przypadku realizowania przez gospodarstwo pomocnicze niższych od zaplanowanych przychodów, realizacja odpowiednio niższych wydatków, stanowiących koszty działalności gospodarstwa pomocniczego, następuje bez konieczności dokonywania zmian planu finansowego. 4. Nie wymaga dokonywania zmian planu finansowego gospodarstwa pomocniczego realizacja planu wydatków, polegająca na przeniesieniach pomiędzy paragrafami, przy uwzględnieniu ograniczeń określonych prawem. 5. Zasady kształtowania wynagrodzeń gospodarstwa pomocniczego regulują odrębne przepisy.
§ 65.	1. Likwidacja jednostki budżetowej dokonana w celu jej przekształcenia w inną formę organizacyjno-prawną polega na zamknięciu rachunku bankowego i ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości. W terminie nie później niż trzy miesiące po likwidacji jednostki budżetowej sporządzany jest bilans. 2. Organ podejmujący decyzję, o której mowa w ust. 1, określa formę organizacyjno-prawną nowej jednostki. § 66. 1. W przypadku przekształcenia jednostki budżetowej należy przeprowadzić likwidację gospodarstwa pomocniczego tej jednostki budżetowej i likwidację jej rachunków dochodów własnych. 2. Likwidacja rachunku dochodów własnych jednostki budżetowej polega na spłaceniu zobowiązań zaciągniętych z tytułu dochodów własnych, przekazaniu pozostałych środków na rachunek dochodów budżetowych, zamknięciu rachunku bankowego. 3. Likwidacja gospodarstwa pomocniczego polega na zamknięciu rachunku bankowego oraz ustaleniu i przejęciu przez jednostkę budżetową należności, zobowiązań i środków pieniężnych pozostałych na rachunku bankowym. § 67. Nowo tworzona jednostka organizacyjna nie może przejąć należności przekształconej jednostki budżetowej, które na mocy odrębnych przepisów stanowią dochody budżetu państwa lub dochody jednostki samorządu terytorialnego. § 68. Decyzja o przekształceniu zakładu budżetowego w inną formę organizacyjno-prawną wymaga przeprowadzenia inwentaryzacji wszystkich aktywów i pasywów zgodnie z przepisami o rachunkowości, w tym ustalenia należności i zobowiązań oraz stanu środków obrotowych i majątku trwałego znajdującego się w użytkowaniu zakładu. § 69. 1. Likwidacja zakładu budżetowego w celu jego przekształcenia w inną formę organizacyjno-prawną polega na zamknięciu rachunku bankowego i ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości. W terminie nie później niż trzy miesiące po likwidacji zakładu budżetowego sporządzany jest bilans. 2. Organ podejmujący decyzję, o której mowa w ust. 1, określa formę organizacyjno-prawną nowej jednostki. § 70. Decyzja o przekształceniu gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej w inną formę organizacyjno-prawną wymaga przeprowadzenia inwentaryzacji wszystkich aktywów i pasywów zgodnie z przepisami o rachunkowości, w tym ustalenia należności i zobowiązań oraz stanu środków obrotowych i majątku trwałego przydzielonego gospodarstwu pomocniczemu. § 71. 1. Likwidacja gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej w celu jego przekształcenia w inną formę organizacyjno-prawną polega na zamknięciu rachunku bankowego i ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości. W terminie nie później niż trzy miesiące po likwidacji gospodarstwa pomocniczego sporządzany jest bilans. 2. Organ podejmujący decyzję, o której mowa w ust. 1, określa formę organizacyjno-prawną nowej jednostki. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 lutego 2010r w sprawie sprawozdawczości budżetowej ( Dz. U. ) ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań sporządzanych za okresy sprawozdawcze roku 2010 § 5. Sprawozdania jednostkowe - są sporządzane przez kierowników jednostek organizacyjnych na postawie ksiąg rachunkowych § 9. 1. Kierownicy jednostek są obowiązani sporządzać sprawozdania rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym 2. Kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej § 15. Kierownicy jednostek sporządzający sprawozdania w formie elektronicznej zachowują na dowolnym nośniku elektronicznym kopie tych sprawozdań § 18.1. Kierownicy samorządowych jednostek organizacyjnych sporządzający sprawozdania są obowiązani do terminowego przekazania sprawozdania odbiorcom sprawozdań § 23. Kierownicy zakładów budżetowych, kierownicy gospodarstw pomocniczych, kierownicy jednostek budżetowych dysponujący rachunkami dochodów własnych, sporządzają i przekazują sprawozdania tych jednostek do dnia zakończenia ich likwidacji lub zmiany formy organizacyjno-prawnej, zgodnie z przepisami rozporządzenia MF z dnia 27 czerwca 2006r
	Ustawa z dnia 29 września 1994r o rachunkowości (Dz.U. z 2009r Nr 152 poz 123 ze zm.)
Art.4	5. Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości - z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury - zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. W przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.
Art. 10.	1. Jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasady (politykę) rachunkowości (….) 2. Kierownik jednostki ustala w formie pisemnej i aktualizuje dokumentację, o której mowa w ust. 1. W dokumentacji należy wskazać przyjęte rozwiązania, o których decyduje kierownik jednostki - art. 17 ust. 2, art. 20 ust.4 art. 22 ust.4) Pamiętać trzeba o obowiązkach kierownika wynikających z art. 73 ust. 2 i art. 75 pkt 1
	Rozporządzenie Ministra Finansów z z dnia 28 lipca 2006 r.w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 142 poz. 1020 ze zm.)
§ 3	. Jednostki prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości i ustawy o finansach publicznych, z uwzględnieniem zasad szczególnych określonych w rozporządzeniu.
§ 13.	Jednostki i placówki są obowiązane wprowadzać do zakładowych planów kont zmiany wynikające ze zmian w zasadach wykonywania budżetu, gospodarki finansowej lub sprawozdawczości.
§ 17	1. Sprawozdanie finansowe jednostki i placówki podpisuje kierownik jednostki i główny księgowy lub księgowy placówki.
	Ustawa z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty ( Dz.U.
Art. 34a.	1. Organ prowadzący szkołę lub placówkę sprawuje nadzór nad jej działalnością w zakresie spraw finansowych i administracyjnych, z uwzględnieniem odrębnych przepisów. 2. W zakresie wymienionym w ust. 1 nadzorowi podlega w szczególności: 1) prawidłowość dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami pochodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowania mieniem; 2) przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników i uczniów; 3) przestrzeganie przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły i placówki.
Art. 39.	1. Dyrektor szkoły lub placówki w szczególności: 5) dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły lub placówki zaopiniowanym przez radę szkoły lub placówki i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyjną, finansową i gospodarczą obsługę szkoły lub placówki; 5a) wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę; 6) wykonuje inne zadania wynikające z przepisów szczególnych;

Obowiązki i odpowiedzialność kierownika samorządowej jednostki organizacyjnej w zakresie gospodarki finansowej

Kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki.

Jednostki sektora finansów publicznych mogą być tworzone w formach określonych w ustawie o finansach publicznych na jej podstawie oraz na podstawie odrębnych ustaw. W obrębie jednostek samorządu terytorialnego organ stanowiący może tworzyć jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, które nie posiadają osobowości prawnej oraz jednostki wyposażone w osobowość prawną takie jak; samorządowe instytucje kultury, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Z dniem 1 stycznia 2010r na podstawie ustawy z dnia 20 listopada 2009r. 0 zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska i innych ustaw, został utworzony wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej działający jako samorządowa osoba prawna. Funkcjonowanie każdej jednostki nakłada na jej kierownika wiele obowiązków związanych z reprezentacją jednostki na zewnątrz, zatrudnianiem pracowników, prowadzeniem działalności statutowej, prowadzeniem gospodarki finansowej itd. Obowiązki kierownika jednostki sektora finansów publicznych w zakresie gospodarki finansowej wynikają głównie z ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o rachunkowości. Natomiast zakres odpowiedzialności należy przed wszystkim wiązać z ustawą o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Obowiązki kierownika jednostki organizacyjnej wynikające z ustawy o finansach publicznych.

Ustawa z dnia 27.08.2009r o finansach publicznych nakłada na kierowników jednostek sektora finansów publicznych szereg nowych obowiązków i związaną z tym odpowiedzialność Przede wszystkim są to obowiązki związane z;;

1. Przygotowaniem jednostek organizacyjnych do likwidacji,

2. Uzupełnieniem zasad gospodarki finansowej,

3. Zapewnieniem jawności i przejrzystości finansów publicznych,

4. Wdrożeniem kontroli zarządczej,

5. wykonywaniem planu finansowego,

Przygotowanie jednostek organizacyjnych do likwidacji

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r -Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych zawiera przepisy przejściowe zgodnie z którymi z dniem 31 grudnia 2010r ma się zakończyć likwidacja zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych ( oprócz samorządowych zakładów budżetowych realizujących zadania w dziedzinach określonych przepisem art. 14 ustawy o finansach publicznych). A więc rok 2010 to rok, w którym należy rozpocząć i zakończyć likwidację wszystkich gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz niektórych zakładów budżetowych. W 2010 roku na dotychczasowych zasadach działają rachunki dochodów własnych przy jednostkach budżetowych. Od 2011 roku zasady działalności rachunków dochodów znacznie różnią się od dotychczasowych. Obowiązki związane z likwidacją zakładów budżetowych ciążą przede wszystkim na organach stanowiących jednostek samorządu terytorialnego bowiem one podejmują uchwałę o likwidacji zakładu budżetowego, decydują o przeznaczeniu mienia, które było w użytkowaniu zakładu. Uchwała organu stanowiącego jst o likwidacji zakładu budżetowego jest sygnałem dla banku do zamknięcia rachunku bankowego zakładu budżetowego i przekazania zgromadzonych środków na rachunek budżetu gminy. Środki pieniężne, należności i zobowiązania likwidowanego zakładu budżetowego na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego przejmuje organ, który podjął decyzję o likwidacji. Trzeba pamiętać jednak, że należności i zobowiązania zakładu budżetowego likwidowanego w celu przekształcenia w inną formę organizacyjną przejmuje jednostka utworzona.

Decyzja o likwidacji zakładu budżetowego ( także w celu przekształcenia w inną jednostkę organizacyjną) wymaga przeprowadzenia inwentaryzacji wszystkich aktywów i pasywów zgodnie z przepisami o rachunkowości w tym ustalenia stanu należności i zobowiązań oraz stanu środków obrotowych i majątku trwałego znajdującego się w użytkowaniu zakładu. Likwidacja zakładu budżetowego polega na zamknięciu rachunku bankowego i ksiąg rachunkowych. W terminie nie później niż trzy miesiące po likwidacji zakładu budżetowego należy sporządzić bilans. Bilans zamknięcia sporządzony na dzień poprzedzający postawienie zakładu w stan likwidacji będzie stanowił podstawę sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji. W związku z rozpoczęciem likwidacji należy otworzyć księgi rachunkowe likwidowanego zakładu, w ciągu 15 dni od dnia rozpoczęcia likwidacji.

Czynności związane z likwidacją gospodarstwa pomocniczego są właściwie takie same, z tym, że decyzję o jego likwidacji podejmuje kierownik jednostki budżetowej przy której działa gospodarstwo pomocnicze. Przed podjęciem decyzji o likwidacji kierownik jednostki budżetowej winien uzyskać opinię wójta odnośnie terminu rozpoczęcia i zakończenia likwidacji gospodarstw. Decyzja o likwidacji a także likwidacji w celu przekształceniu gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej w inną formę organizacyjno-prawną także wymaga przeprowadzenia inwentaryzacji wszystkich aktywów i pasywów zgodnie z przepisami o rachunkowości, w tym ustalenia należności i zobowiązań oraz stanu środków obrotowych i majątku trwałego przydzielonego gospodarstwu pomocniczemu. Inwentaryzacja prowadzona w związku z końcem działalności jednostki powinna być przeprowadzona z taką samą rzetelnością oraz spełniać wszystkie wymogi w zakresie dokumentacji i prawidłowości rozliczania jak standardowa inwentaryzacja roczna.

Likwidacja gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej polega na zamknięciu rachunku bankowego i ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości. W terminie nie później niż trzy miesiące po likwidacji gospodarstwa pomocniczego sporządzany jest bilans.

Obowiązki związane ze stroną techniczna likwidacji zakładu budżetowego, gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej z reguły obciążają kierownika likwidowanej jednostek. A więc to na nim spoczywał będzie obowiązek zarządzenia i czuwania nad prawidłowym przeprowadzeniem i rozliczeniem inwentaryzacji, zamknięciem ksiąg rachunkowych czy też sporządzeniem bilansu. Kierownik likwidowanej jednostki w myśl art. 76 ust. 1. ustawy o rachunkowości zbiory jednostek, które zostały zlikwidowane przekazuje wyznaczonej osobie lub jednostce a o miejscu przechowywania informuje właściwy organ prowadzący rejestr lub ewidencję działalności gospodarczej oraz urząd skarbowy.

Likwidacja jednostek organizacyjnych nakłada także na ich kierowników obowiązki wynikające z przepisów prawa pracy, udzielenie zaległych urlopów, przygotowanie świadectw pracy.

Z dniem 31 grudnia 2010r likwidacji ulegną wszystkie rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych. Po upływie tego terminu nieściągnięte należności i zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowały rachunki dochodów własnych. Zgromadzone na rachunku środki pieniężne podlegają odprowadzeniu na rachunek pomocniczy samorządowej jednostki budżetowej. W tym celu kierownik jednostki budżetowej na dzień 31 grudnia 2010r musi otworzyć rachunek pomocniczy. Do dnia 30 czerwca 2011r środki przekazane na rachunek pomocniczy mogą być wykorzystywane na dotychczasowe cele. Środki, które nie zostaną wykorzystane do 30 czerwca 2011r. powinny zostać przekazane do budżetu jst jako dochód jednostki samorządu terytorialnego. Od 1 stycznia 2011r mogą być tworzone rachunki dochodów jedynie przy jednostkach budżetowych prowadzących działalność określoną w ustawie o systemie oświaty. Rachunki te są tworzone wyłącznie w drodze uchwały organu stanowiącego. Kierownik jednostki nie ma żadnych kompetencji jeżeli chodzi o możliwość tworzenia rachunku dochodów. Uchwała organu stanowiącego określa źródła dochodów, ich przeznaczenie, jednostki przy których tworzone są rachunki a także sposób i tryb sporządzenia planu finansowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ich zatwierdzania.

2.Zapewnienie jawności i przejrzystości finansów publicznych, sprawozdawczość budżetowa

Jedną z podstawowych zasad finansów publicznych jest zasada ich jawności i przejrzystości. Na poziomie jednostki jawność zapewniona powinna być przez kierownika min. poprzez podawanie do publicznej wiadomości informacji dotyczących zakresu zadań lub usług wykonywanych lub świadczonych przez jednostkę, oraz wysokości środków publicznych przekazanych na ich realizację, zasad i warunków świadczenia usług dla podmiotów uprawnionych, zasad odpłatności za świadczone usługi.

Z powyższego wynika obowiązek jednostki (kierownika) do podjęcia działań w celu upublicznienia -ogłoszenia, wymaganych informacji, np. poprzez umieszczenie w BIP. Z konstrukcji przepisu - art. 34 ust. 1 pkt 5 uofp wynika, że będzie on miał zastosowanie zwłaszcza do zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych, jako jednostek tworzonych w celu prowadzenie odpłatnej działalności.

Zasada jawności gwarantowana jest także poprzez zapewnianie radnym danej jednostki samorządu terytorialnego dostępu do:

a) dowodów księgowych i dokumentów inwentaryzacyjnych - z zachowaniem przepisów o rachunkowości oraz o ochronie danych osobowych,

b) informacji o wynikach przeprowadzonych kontroli gospodarki finansowej,

c) sprawozdania z wykonania planu audytu za rok poprzedni

Na mocy tego przepisu kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiązany umożliwić radnym danej jednostki zapoznanie się z dokumentami księgowymi, dokumentami inwentaryzacyjnymi. Jednakże ustawodawca zastrzegł, że dostęp do tych dokumentów musi odbywać się z zachowaniem reguł wymaganych przepisami ustawy o rachunkowości oraz o ochronie danych osobowych. Przepis art 71 ustawy o rachunkowości stanowi, że księgi rachunkowe, dowody księgowe, dokumenty inwentaryzacyjne należy chronić przed niedozwolonymi zmianami, nieupoważnionym rozpowszechnianiem, uszkodzeniem lub zniszczeniem.  Udostępnienie osobie trzeciej zbiorów lub ich części, w myśl art. 75 tej ustawy do wglądu na terenie jednostki - wymaga zgody kierownika jednostki lub osoby przez niego upoważnionej, Natomiast poza siedzibą jednostki - wymaga pisemnej zgody kierownika jednostki oraz pozostawienia w jednostce potwierdzonego spisu przejętych dokumentów,

Nie wszystkie jednak dowody księgowe mogą być udostępnione radnym. Przepis art. 23 ustawy kodeks cywilny stanowi, że dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. A zatem takie dokumenty jak listy płac, wnioski o zasiłki z pomocy społecznej nie mogą być udostępniane radnym. Także w myśl przepisu art. 100 ust 1 ustawy o pomocy społecznej w postępowaniu w sprawie świadczeń z pomocy społecznej należy kierować się przede wszystkim dobrem osób korzystających z pomocy społecznej i ochroną ich dóbr osobistych. W szczególności nie należy podawać do wiadomości publicznej nazwisk osób korzystających z pomocy społecznej oraz rodzaju i zakresu przyznanego świadczenia.  Także dokumenty objęte tajemnicą skarbową nie powinny być udostępniane radnym. Tajemnica skarbową w myśl art.293 ustawy ordynacja podatkowa objęte są indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów . Nie oznacza to, że kierownik danej jednostki organizacyjnej nie będzie zobowiązany na żądanie radnego udostępnić danych zestawionych w tabelach czy też w innej formie jednak należy pamiętać o tym, aby zestawione dane nie można było powiązać z konkretną osobą.

Obowiązkiem kierownika jednostki jest także udostępnienie radnemu na jego wniosek informacji o wynikach przeprowadzonych kontroli gospodarki finansowej zarówno kontroli wewnętrznych jak i zewnętrznych.

Od 2010 r radni maja też dostęp do sprawozdania z wykonania planu audytu za rok poprzedni.

Przejrzystość finansów publicznych zapewnia się poprzez klasyfikowanie środków budżetowych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji budżetowej. Obowiązkiem kierownika jednostki sektora finansów publicznych jest klasyfikowanie przedmiotowych środków zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Opracowując plany finansowe należy mieć na uwadze zmienione przepisy rozporządzenia MF z dnia 22 lipca 2009r. w sprawie klasyfikacji dochodów, wydatków(…) (Dz.U.Nr 121, poz.1002), które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2010 r.

3. Uzupełnienie zasad budżetowych.

Ustawa o finansach publicznych wprowadziła możliwość innego niż dotychczas sposobu rozliczania się zakładu budżetowego. Ustawa z 2005r o finansach publicznych oraz rozporządzenie MF z dnia 29 czerwca 2006r. w sprawie gospodarki finansowej (…) zobowiązuje kierownika zakładu budżetowego do wpłacenia do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyżki środków obrotowych, ustalonej na koniec okresu sprawozdawczego. Natomiast przepis art. 15 ust. 7 ustawy o finansach publicznych z 2009r.który będzie stosowany od 2011r stanowi, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może wprowadzić inne zasady rozliczania zakładu budżetowego. Organ stanowiący jst może np. uznać, że cała wypracowana nadwyżka środków obrotowych pozostaje w zakładzie budżetowym. Wydaje się, że jest to dobre rozwiązanie stwarzające większe możliwości rozwoju zakładu budżetowego, sprzyjające podnoszeniu standardów wykonywanych zadań przez samorządowy zakład budżetowy.

W art. 44 ust. 3 ustawodawca określił zasady obowiązujące przy dokonywaniu wydatków. W myśl tego przepisu wydatki powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny z zachowaniem zasad;

• Uzyskiwaniem najlepszych efektów z danych nakładów,

• Optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów.

Wydatki powinny być dokonywane w sposób umożliwiający terminową realizację zadań, oraz w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Ustawodawca wprowadził nowa zasadę dokonywania wydatków, a mianowicie zasadę skuteczności, zobowiązującą kierownika jednostki do optymalnego doboru metod i środków do osiągnięcia założonych celów. Z regulacji zawartej w tym przepisie wynika obowiązek kierownika jednostki organizacyjnej do przeanalizowania metod i środków możliwych do zaangażowania dla osiągnięcia założonych celów i wyboru optymalnych tj. najlepszych metod i środków dla osiągnięcia poszczególnych celów.

Ustawodawca wprowadził także nowe zasady udzielania ulg w zakresie niepodatkowych należności samorządu i podległych mu jednostek organizacyjnych. Należności niepodatkowe o charakterze publicznoprawnym będą mogły być rozkładane na raty, odraczane, umarzane na podstawie art., 60-61 oraz art. 64-67 ustawy o finansach publicznych. Natomiast należności o charakterze cywilnoprawnym, a więc wynikające z umów, porozumień, będą mogły być np. umarzane w dalszym ciągu na podstawie uchwały organu stanowiącego. Przedmiotową uchwałą określone zostaną zasady, sposób i tryb udzielania ulg, warunki dopuszczalności pomocy publicznej oraz wskazany zostanie organ lub osoba uprawniona do udzielania tych ulg. Z reguły osobami upoważnionymi do udzielania ulg byli kierownicy jednostek organizacyjnych. W związku z tym, że ustawodawca określił odrębne zasady udzielania ulg dla należności o charakterze cywilnoprawnym i niepodatkowych należności charakterze publicznoprawnym niezwykle istotnym jest aby przestrzegać tych zasad, gdyż niedochodzenie tych należności, wadliwe udzielenie umarzania np. przez organy do tego nieupoważnione, może osoby winne narażać na odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

4.Wdrożenie kontroli zarządczej

Ustawa z 27 sierpnia 2009r o finansach publicznych nałożyła na wszystkich kierowników jednostek sektora finansów publicznych obowiązek wdrożenia kontroli zarządczej. Pojęcie kontroli zarządczej należy rozumieć w sposób tożsamy z funkcjonującym w standardach międzynarodowych pojęciem kontroli wewnętrznej. Użycie słowa „zarządcza” zamiast „wewnętrzna” ma podkreślać, że nie jest to jedynie system przyjęty na poziomie jednostki (wewnętrzny), lecz dotyczy także działów administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego . Z regulacji nowej ustawy wynika, że zakres kontroli zarządczej jest znacznie szerszy niż kontroli dotychczasowej, normowanej ustawą z 2005r. Kontrola zarządcza stanowi bowiem ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Opiera się ona na informacjach, które mają wpływ na podejmowanie decyzji. Informacje te mogą pochodzić z zewnątrz ( zalecenia pokontrolne RIO, NIK; skargi, zażalenia itd.) z otoczenia wewnętrznego (wnioski pracowników). Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie przede wszystkim zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi, jak też skuteczności i efektywności działania, wiarygodności sprawozdań, ochrony zasobów, przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania, efektywności i skuteczności przepływu informacji, zarządzania ryzykiem. Obowiązkiem kierownika jednostki jest zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej. W większości jednostek organizacyjnych cele kontroli zarządczej są realizowane. Każdy kierownik jednostki stara się prowadzić swoją działalność zgodnie z prawem oraz ustalonymi procedurami wewnętrznymi, wykorzystując w tym celu mechanizmy kontroli, które na bieżąco eliminują projekty przepisów niezgodnych z prawem poprzez uruchomienie kontroli funkcjonalnej oraz kontroli przez osoby świadczące obsługę prawną w jednostce. Zapewnienie wiarygodności sprawozdań to obowiązek sporządzania sprawozdania jednostkowego na podstawie ewidencji księgowej ale także zgodnie ze stanem faktycznym. Zgodnie z art. 20 ustawy o rachunkowości do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić, w postaci zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej, zwane dalej "dowodami źródłowymi. W trakcie prowadzonych kontroli niejednokrotnie spotyka się przypadki ujmowania w ewidencji księgowej faktur, rachunków czasami nawet z kilkumiesięcznym opóźnieniem. Ustalone procedury wewnętrzne winny nakładać w zakresach obowiązków na pracowników oraz ich bezpośrednich przełożonych określone obowiązki mające na celu wyeliminowanie takich nieprawidłowości.. Mówiąc o ochronie zasobów należy mieć na uwadze nie tylko ochronę zasobów informatycznych a więc wdrożenie zabezpieczeń uniemożliwiających korzystanie z zasobów informatycznych przez osoby nieupoważnione, ale także ochronę mienia danej jednostki poprzez ustalenie określonych zabezpieczeń np. kasa pancerna na przechowywanie pogotowia kasowego oraz druków ścisłego zarachowania, odpowiednie zabezpieczenie pomieszczeń biurowych itp. Ochronę zasobów należy powiązać z obowiązkiem przeprowadzania okresowej kontroli zasobów w drodze inwentaryzacji mienia zgodnie z wymogami określonymi w art. 26 ustawy o rachunkowości. Obowiązkiem kierownika jednostki organizacyjnej jest wydanie zarządzenia w sprawie inwentaryzacji oraz czuwania nad terminowym, zgodnym z przepisami przeprowadzenia inwentaryzacji oraz jej rozliczeniem. W celu zdjęcia z ksiąg zbędnych, zniszczonych składników mienia kierownik powinien powołać komisję likwidacyjną oraz zatwierdzić wyniki jej działania. Zapewnienie efektywności i skuteczności przepływu informacji to nie tylko przepływ informacji między poszczególnymi pracownikami, komórkami organizacyjnymi ale także przepływ informacji z zewnątrz danej jednostki organizacyjnej. Niezwykle istotny jest przepływ informacji z poszczególnych komórek organizacyjnych do komórki księgowo finansowej. Podpisane umowy, akty notarialne, faktury itp. powinny niezwłocznie trafiać do księgowości. Można powiedzieć, że w większości jednostek wyżej wskazane cele kontroli zarządczej były realizowane. Natomiast w wielu jednostkach nie stworzono systemu zarządzania ryzykiem. Aby prawidłowo zbudować taki system należy wyznaczyć cele jakie jednostka chce osiągnąć. Następnie należy dokonać identyfikacji ryzyka, a więc co może się stać gdy założonych celów nie osiągniemy. Dalej trzeba dokonać analizy takiego ryzyka, aby zaplanować mechanizmy kontroli zapobiegające powstaniu ryzyka.

Regulacje nowej ustawy mają na celu usystematyzowanie procesów kontroli w taki sposób, aby każda jednostka zbudowała na swoje potrzeby pełny instytucjonalny system kontroli zarządczej. Kontrola zarządcza rozumiana jest jako system mechanizmów, zasad i narzędzi służących zarządzaniu jednostką i osiąganiu przez nią celów.

System kontroli zarządczej to zbiór obowiązujących przepisów, reguł obejmujących ogół działań w jednostkach sektora finansów publicznych. Przepisy, reguły zamieszczone w zbiorze powinny być ze sobą powiązane relacjami w taki sposób aby ich zbiór stanowił całość zdolną do funkcjonowania.

Organizacja systemu kontroli zarządczej to jego struktura (układ, budowa) w formie sieci relacji między elementami oraz własności tych relacji.

System powinien zawierać określenia:

• ścisłe - by było wiadomo, co do niego należy, a co nie należy. Określenie systemu może być nawet bardzo ogólne, ale nie może być ogólnikowe,

• zupełne - czyli system nie może zawierać elementów nie należących do niego lub pomijające pewne obszary działalności jednostki,

• funkcjonalne - służące spełnieniu określonych funkcji,

Budując system kontroli zarządczej należy uwzględnić standardy kontroli zarządczej określone wytycznymi Ministra Finansów i dostosować je do działalności danej jednostki organizacyjnej.

Biorąc powyższe pod uwagę na kierowniku jednostki ciąży obowiązek zbudowania systemu kontroli zarządczej adekwatnej tj odpowiadającej założonym celom, przystosowanej do struktury i zadań danej jednostki, skutecznej co oznacza realizację założonych zadań i celów przy wykorzystaniu dostępnych zasobów i efektywnej oznaczającej relację pomiędzy wykorzystanymi zasobami a osiągniętymi efektami.

Zachodzi zatem pytanie czy kierownik jednostki, w której wdrożono wewnętrzne procedury (np. regulamin udzielania zamówień publicznych, instrukcja kasowa, instrukcja w sprawie zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków, instrukcja sporządzania, obiegu, kontroli i archiwizowania dowodów księgowych, przyjęte zasady rachunkowości, instrukcja inwentaryzacyjna itd.)musi tworzyć dodatkowe dokumenty. Nowa ustawa nie wymaga tworzenie nowych procedur kontroli, nie miej jednak kierownik jednostki winien zadbać o to aby dotychczas wdrożone procedury, mechanizmy, reguły były ze sobą powiązane, aby były zupełne oraz funkcjonalne a także aby zapewniały jednostce osiągnięcie założonych celów oraz zapobiegały nieprawidłowościom Obowiązkiem kierownika jest przede wszystkim zapewnienie przestrzegania wdrożonych procedur kontroli, a więc sprawdzanie czy cele kontroli zarządczej wyrażone w poszczególnych procedurach kontroli składające się na system kontroli zarządczej ( zarządzanie poprzez cele) są realizowane. W tym celu kierownik w drodze zarządzenia określić zasady, organizację prowadzenia kontroli zarządczej. Dokument ten winien wskazywać osobę odpowiedzialną za koordynację kontroli, osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli w tym inspektora kontroli o ile wójt zdecyduje o stworzeniu stanowiska do prowadzenia kontroli instytucjonalnej, cel kontroli, etapy postępowania kontrolnego. Regulamin powinien nakładać obowiązek opracowania rocznego planu kontroli, sposób dokumentowania czynności kontrolnych, zawartość protokołu kontroli. Przy opracowywaniu organizacji kontroli zarządczej należy wykorzystać standardy kontroli zarządczej. Komunikat MF w sprawie standardów (…) zawiera katalog podstawowych zasad na jakich powinien opierać się system kontroli zarządczej. Standardy mają stanowić pomoc w ocenie systemów kontroli zarządczej przez kierowników jednostek i audytorów wewnętrznych.

5. Obowiązki związane z przekazaniem pobranych dochodów budżetowych związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej.

Od 1 stycznia 2010 r zamiast regulacji wynikających z rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie planów finansowych zadań z zakresu administracji rządowej (…) należy stosować regulacje wynikające z art. 255 nowej ustawy o finansach publicznych. Przepis ten przewiduje terminy dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego, natomiast nie określa ich dla jednostek pobierających dochody budżetowe związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej. Jednocześnie ustawodawca nie przewidział delegacji o wydania przepisów wykonawczych w tym zakresie. W świetle powyższego nie ma podstaw prawnych do tego aby stosować przepisy wyżej wskazanego rozporządzenia. Zatem to organ wykonawczy danej jednostki samorządu terytorialnego w przepisach wewnętrznych określi terminy dla jednostek pobierających dochody. W związku ze zmianami w stanie prawnym koniecznym jest aby kierownicy tych jednostek zapoznali się z regulacjami wewnętrznymi i dotrzymywali tam określonych terminów.

6.Wykonywanie planu finansowego

Jednym ze sposobów wydatkowania środków publicznych jest regulowanie zobowiązań pieniężnych przy użyciu karty płatniczej. Nowa ustawa o finansach publicznych dopuszcza możliwość funkcjonowania kart płatniczych w jednostkach samorządu terytorialnego. Wymagane jest jednak aby zarząd jst określił szczegółowe zasady, sposób i tryb przyznawania i korzystania z kart płatniczych przy dokonywaniu wydatków z budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz innych samorządowych jednostek organizacyjnych i osób prawnych, a także zasady rozliczania płatności dokonywanych przy ich wykorzystaniu, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia prawidłowości i gospodarności dokonywania wydatków. Regulacje w przedmiotowej sprawie wynikające z zarządzenia wójta obowiązują wszystkich kierowników jednostek organizacyjnych. Wydanie pracownikowi karty płatniczej winno być poprzedzone zawarciem umowy cywilnoprawnej z pracownikiem określającej sposób korzystania z karty oraz sposób rozliczenia dokonanych płatności. Przyznanie pracownikom służbowych kart płatniczych wymaga odpowiednich regulacji w instrukcji obiegu i kontroli dowodów księgowych. Ewidencja operacji gospodarczych realizowanych kartami płatniczymi dokonywana jest na takich samych zasadach, jak rozliczenia finansowe bezgotówkowe. Jednostka przeprowadzająca rozliczenia bezgotówkowe za pomocą służbowych kart płatniczych powinna prowadzić szczegółową ewidencję wszystkich wydanych pracownikom kart oraz ewidencję rozliczeń transakcji dokonanych za pomocą tych kart.

Obowiązki kierownika jednostki organizacyjnej wynikające z ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Obowiązek kierownika jednostki do niezwłocznego zawiadomienia rzecznika dyscypliny finansów publicznych o ujawnionym naruszeniu dyscypliny finansów publicznych

Artykuł 93 ust. 1 u.o.n.d.f.p. formułuje prawny obowiązek złożenia zawiadomienia o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych. Obowiązek ten ciąży min na kierowniku jednostki sektora finansów publicznych. Zawiadomienie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych powinno być skierowane przez zawiadamiającego do właściwego rzeczowo i instancyjnie w danej sprawie rzecznika dyscypliny finansów publicznych. Warto podkreślić, że przepisy nie przewidują żadnej odpowiedzialności za niewypełnienie obowiązku zawiadomienia o ujawnionym naruszeniu dyscypliny. Ustawa przyznaje zawiadamiającemu prawo żądania informacji niezbędnych do złożenia zawiadomienia oraz prawo wniesienia zażalenie na postanowienie rzecznika dyscypliny finansów publicznych o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego.

Zawiadomienie zawiera co najmniej:

1) datę, imię i nazwisko, stanowisko służbowe, adres i podpis zawiadamiającego;

2) określenie ujawnionego naruszenia dyscypliny finansów publicznych wraz z podaniem sposobu, czasu jego popełnienia oraz naruszonego przepisu prawa;

3) wskazanie okoliczności, w jakich doszło do naruszenia dyscypliny finansów publicznych, a także jeżeli nastąpiło uszczuplenie środków publicznych, przekroczenie upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych, do zaciągnięcia zobowiązań lub niewykonanie zobowiązań albo zapłata odsetek, kar lub opłat - określenie ich wysokości;

4) informację, czy przedstawione naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest przedmiotem postępowania karnego, postępowania w sprawie o wykroczenie, postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe.

Zawiadomienie zawiera również, w miarę możliwości, wskazanie imienia i nazwiska, adresu zamieszkania osoby, która naruszyła dyscyplinę finansów publicznych, adresu pracodawcy i stanowiska zajmowanego przez tę osobę w czasie popełnienia naruszenia, a także nazwy i adresu jej aktualnego pracodawcy.

Jeżeli zawiadomienie nie zawiera imienia, nazwiska, stanowiska służbowego lub adresu zawiadamiającego, pozostawia się je bez rozpoznania.

 Jeżeli zawiadomienie nie zawiera któregokolwiek z elementów wymienionych w pkt 2 lub podpisu zawiadamiającego, rzecznik dyscypliny zwraca zawiadomienie, wskazując braki złożonego zawiadomienia. Jeżeli zawiadomienie nie zawiera któregokolwiek z elementów wymienionych w pkt 3 i 4, rzecznik dyscypliny uzupełnia braki we własnym zakresie albo wskazuje je zawiadamiającemu, wzywając go jednocześnie do ponownego złożenia uzupełnionego zawiadomienia w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty doręczenia wezwania.

Artykuł 154 u.o.n.d.f.p. zobowiązuje kierownika jednostki ( pracodawcę ukaranego) organizacyjnej do dołączenia do akt osobowych obwinionego orzeczenia o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Do akt osobowych obwinionego dołącza się każde orzeczenie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, niezależnie od rodzaju kary wymierzonej za przypisane naruszenie, a także wtedy gdy od wymierzenia kary odstąpiono.

Jeżeli obwinionego ukarano karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi przewodniczący właściwej komisji orzekającej dołącza do prawomocnego orzeczenia o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych wezwanie do odwołania z pełnionej funkcji. Wezwanie przekazywane jest kierownikowi jednostki, w której zatrudniony jest obwiniony lub - gdy obwiniony jest kierownikiem - organowi sprawującemu nadzór nad tą jednostką.

Jeżeli ukaranym karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta, przewodniczący komisji orzekającej przekazuje orzeczenie właściwemu wojewodzie i dołącza wezwanie do wystąpienia z wnioskiem o odwołanie.

Odwołanie z funkcji objętej zakazem następuje w trybie przewidzianym dla postępowania w razie powtarzającego się naruszenia konstytucji lub ustaw (art. 96 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).

Pracodawca obwinionego zawiadamia  o odwołaniu z funkcji objętej zakazem w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, przewodniczącego komisji orzekającej oraz Przewodniczącego Głównej Komisji Orzekającej. W zawiadomieniu podaje się datę, z jaką ukarany został odwołany.

Należ także podnieść, że ukaranie osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie ogranicza, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych do dochodzenia odszkodowania za poniesioną szkodę.

Odpowiedzialność kierownika jednostki organizacyjnej

Zgodnie z art. 53 ustawy o finansach publicznych  kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki.

 Kierownik jednostki może powierzyć określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej pracownikom jednostki. Przyjęcie obowiązków przez te osoby powinno być potwierdzone dokumentem w formie odrębnego imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym tej jednostki.

1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240),

2. Ustawa z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty (Dz.U z 2004r Nr 256, poz. 2572 z późn.zm.)

3. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241)

4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 2006r w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych (…) Dz. U Nr 116, poz. 783 z późn.zm)

5. Komunikat w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych z dnia 16 grudnia 2009 r. Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów Nr 15, poz. 84.

6. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004r o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U.z 2005r. Nr14, poz.114 z późn.zm.)

7. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r Ordynacja podatkowa (Dz.U z 2005r. Nr 8, poz 60 z późn.zm)

8. Ustawa z dnia 12 marca 2004r o pomocy społecznej (Dz.U.z 2009r. Nr 175, poz.1362 z późn.zm)

9. Ustawa z dia 23 kwietnia 1964r Kodeks cywilny (Dz.U.Nr 16, poz 93 z późn.zm )

10. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 czerwca 2006r w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U.Nr 107, poz.726 z późn.zm.)

11. ustawa z dnia 20 listopada 2009r. 0 zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska i innych ustaw, (Dz.U.Nr

12. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie planów finansowych zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, przekazywania dotacji celowych i przekazywania pobranych dochodów związanych z realizacją tych zadań (Dz. U. Nr 135, poz. 955).

---