Prasoznawstwo skrypt 2010, Prasoznawstwo


PRASOZNAWSTWO WYKŁADY

6.10.2010

Czym językoznawstwo się zajmuje?

  1. Grunt niemieckojęzyczny - Enrich Feldmann; nauka publizistik

Publicystyka - może być rozpatrywana jako nauka o komunikowaniu. Komunikowanie można najlepiej określić jako proces rozpowszechniania i odbioru sensownych informacji, wymagań i treści kulturowych między jednostkami. Przez komunikowanie masowe rozumie się dzisiaj przekazywanie wiadomości informujących, warunkujących lub oddziaływujących na dowolną, anonimową grupę ludzi żyjących ze sobą, bez duchowych i społecznych łączności, a także niepozostających w stosunku bezpośrednim do komunikującego.

Sensowna informacja to taka, która jest użyteczna dla odbiorcy.

Wiadomości informacyjne to te, które odbiorca słyszy po raz pierwszy.

Wiadomość ≠ Informacja

  1. Wilbur Schramm: journalism

Dziennikarstwo dzieli z psychologią, antropologią i socjologią odpowiedzialność za badania rozległych problemów procesu komunikowania.

Dziennikarstwo ma również swoisty obowiązek badania komunikowania masowego - tę odpowiedzialność w niewielkim stopniu dzieli z naukami politycznymi, ekonomią i socjologią instytucji.

Dziennikarstwo ma szczególny obowiązek badać:

13.10.2010

1) kto mówi?

2) co mówi?

3) do kogo?

4) jak?

5) z jakim skutkiem?

Przedmiotem prasoznawstwa jest prasa, radio, telewizja i pewne obszary działalności filmowej.

Przedmiot ten należy rozumieć w znaczeniu:

- naukowym (wytwór pracy dziennikarskiej)

- osobowym (ludzie mediów)

- terminologicznym (transmisja informacji)

Granice przedmiotu tej nauki muszą być wyraźnie określone, bo nie każda informacja i nie każde komunikowanie się jest przedmiotem prasoznawstwa. Czynnikami ograniczającymi ten przedmiot jest praca i twórczość dziennikarza.

Przedmiotem prasoznawstwa są:

1) twórcy, metody i organizacja ich pracy oraz twórczości

2) wytwór ich pracy i jego technika

3) zawartość i treść utworu oraz wytworu dziennikarskiego

4) proces przekazu treści informacyjnych

5) warunki społeczne działania i oddziaływania mediów

6) skutki i efekty działalności prasy

Prasoznawstwo to nauka o społecznych aspektach periodycznego komunikowania masowego, czyli komunikowania za pomocą prasy, radia i telewizji.

Obszarami zainteresowań badawczych prasoznawców są:

1) wiedza, nauka o komunikowaniu masowym, obejmująca wszystkie elementy, fazy i aspekty procesu komunikowania pośredniego za pomocą środków masowych wszelkiego typu - periodycznych i nieperiodycznych

2) prasoznawstwo sensu largo obejmuje elementy, fazy i aspkety komunikowania masowego za pomocą środków o charakterze periodycznym

3) nauka o dziennikarstwie, obejmująca wszystkie elementy, fazy i aspekty procesu komunikowania za pomocą prasy, radia i telewizji, które bezpośrednio łączą się z zasodową działalnością dziennikarzy

4) wiedza o prasie drukowanej, czyli prasoznawstwo sensu stricto, obejmujące wszystkie elementy, fazy i aspekty procesu komunikowania masowego, periodycznego, za pomocą środków drukowanych

przedmiotem zainteresowań prasoznawstwa jest działanie mające postać procesu komunikowania, czyli procesu o złożonym charakterze procesu społeczno-kulturowego, czyli procesu społecznego wypełnionego treściami kultury. Proces ten przeplata się z innymi procesami w społeczeństwie - procesem prawodawczym, produkcyjnym czy organizacyjnym. Składnikiem tych procesów są określone czynniki ludzkie

- czynności pisarskie dziennikarza, czynności redakcyjne, czynności realizatorskie

  Mieczysław Kafel: „Prasoznawstwo nie uczy dziennikarstwa, ale je wyjaśnia”

1) teoria prasy z metodologią badań prasowych
2) teoria informacji (przesyłania sygnału)
3) polityka informacyjna
4) teoria i psychologia propagandy
5) teoria reklamy i marketingu
6) socjologia dziennikarstwa i socjologia prasy
7) teoria gatunków dziennikarskich
8) język dziennikarski wraz z erystyką i stylistyką dziennikarską
9) historia prasy
10) prawo prasowe i etyka zawodowa
11) systemy prasowe
12) analiza prasowa

20.10.2010

GENEZA I EWOLUCJA PRASOZNAWSTWA

- pierwsze próby badania już w starożytności - Arystoteles „Retoryka”

- pierwsi badacze zaczęli interesować się prasą od razu po wyjściu pierwszych druków na terenach niemieckojęzycznych (tzw. szkoła niemiecka)

Szkoła niemiecka:

- 1666: Chritophorus Besoldus wydał w Norymberdze pierwszą pracę dotyczącą prasy: „Neue Zeitunge”

- 1667: 2 prace wydane w Jenie:

  1. Christian Weise „Rozważania pilne o czytaniu gazet”

  2. Ahasverus Fritsch „Dyskurs o dzisiejszym używaniu i nadużywaniu gazet”

- 1695: Kaspar von Stieler wydał w Hamburgu „Zeitungs lust und nutz”; w pracy swej napisał:

- 1698: Uniwersytet w Hale - wykłady dotyczące wiedzy o prasie - analogiczne na ziemiach polskich odbywają się dopiero od 1806

W początkowym okresie badań kryteriami badań nad prasą były cechy prasy:

CECHY TREŚCI

CECHY FORMY

Aktualność:

Upływ czasu pomiędzy wydarzeniami a relacją z tego wydarzenia w mediach.

Charakter względny cechy.

Teraz na rynku mamy najmniej mediów informacyjnych.

Periodyczność:

Cykliczność ukazywania się przekazu prasowego, regularność kontaktu z odbiorcą.

Wszechstronność treści:

Uniwersalizm w zakresie treści w mediach.

Odpowiedź na pytanie jak szerokie spektrum tematów jest mediach poruszane.

Teraz na rynku najwięcej jest mediów sprofilowanych.

Publiczny charakter:

Dostępność fizyczna przekazu.

Prasa tworzona jest z myślą, by odbiorca mógł się z tym nośnikiem zapoznać, choć napotyka on bariery językowe i ekonomiczno-technologiczne.

Przystępność treściowa, zrozumiałość przekazu.

- 1915: pierwszy periodyk branżowy „Prasoznawstwo”

- 1916: Uniwersytet w Lipsku - powstaje Instytut Prasoznawstwa; pierwsza placówka badawcza na gruncie niemieckim; badania, wykłady

- 1924: Uniwersytet w Monachium - Karol d'Ester- pierwszy profesor prasoznawstwa

- 1928: pierwszy Międzynarodowy Kongres Prasoznawczy

Przedstawiciele Szkoły Niemieckiej:

- Karl Bücher

- Karl d'Ester

- Läbl

- Dovifat

- Hagemann

Szkoła niemiecka zajmowała się:

Anglia:

- wg nich dziennikarstwa można nauczyć się tylko w redakcjach

- kształcenie „on the Job” - kształcenie przywarsztatowe

- po czasie uznano, że potrzebna jest także fachowa wiedza, a nie tylko doświadczenie, więc wrócono do modelu niemieckiego

Francja:

- wykorzystanie modelu niemieckiego

- szczególna uwaga dla:

USA:

- narodziny prasy z opóźnieniem jednego wieku

- społeczeństwo amerykańskie było i nadal jest współtworzone przez imigrantów wykształconych

- społeczeństwo zasilone od początku elitą intelektualną - stąd dynamiczny rozwój nauki

- prasoznawstwo na gruncie amerykańskim szybko nadrobiło stratę 100 lat i przegoniło starą Europę

- 1869: Washington and Lee University w Lexington to amerykański prywatny humanistyczny college, w którym rektor Lee postanowił uruchomić sekcję dziennikarską z przedmiotami takimi jak: badania opinii publicznej, prawo prasowe, historia prasy, warsztat dziennikarski, gatunki prasowe, drukarstwo, technika prasy, kwestie ogólno humanistyczne.

- 1878: Columbia University w stanie Missouri - utworzenie pierwszej katedry historii prasy -> 1884: dodano praktyczny kurs dziennikarstwa -> 1908: połączenie historii prasy i praktycznego kursu dziennikarstwa i utworzenie School of Journalism. Od tego momentu każdy uniwersytet chciał uruchomić katedrę dziennikarstwa.

- Uniwersytet Columbia w Nowym Jorku i postać Josepha Pullitzera

27.10.2010

Próby integracji badań dziennikarskich


ROZWÓJ PRASOZNAWSTWA W POLSCE - około jednego wieku poślizgu do szkoły
niemieckiej

- 1761 - pierwsza praca, autor - Bauch
- 1794 - druga praca, anonimowa - „Co to są pisma periodyczne, jakie były początki i zamiary”
OKRES I (1761 - 1859) - od pracy Baucha do roku wydania książki przez Karola Estreicher „Ruch książkowy i dziennikarski w Galicji i innych prowincjach Polski przed 1849 r.”
- opublikowanie pracy przez Karola Estreichera „Ruch książkowy i dziennikarski w Galicji i innych prowincjach Polski przed 1849r”
Feliks Bentkowski - w 1814 opublikował „Historię literatury polskiej wystawionej w spisie dzieł drukiem ogłoszonych” (zapomniał o „Gazecie Warszawskiej” ks. Łuskiny - ukazywała się do 1939r.)
Adam Tomasz Chłędowski - 1816 „O początkowych pismach periodycznych w języku polskim”
popełnił pewne błędy faktograficzne (pominął 1661 „Merkuriusza Polskiego Ordynaryjnego”.

Obaj wyżej wymienieni autorzy zwrócili na funkcje rodzącej się prasy, wyeksponowali funkcję edukacyjną → nauka czytania i pisania. Obaj zwrócili uwagę na interdyscyplinarny charakter badań prasoznawczych

Jerzy Samuel Bandtkie - w maju 1817 wygłosił tzw. „rzecz czytaną”(referat) dotyczącą prasy, uzupełnił błędy dwóch poprzedników
Karol Szajnocha - 1848 „Literatura czasowa w Polszcze” (nie pojawia się określenie „prasa” → literatura czasowa lub periodyczna pierwszy wprowadził do badań metodę opisowo-porównawczą czasopism, które się wtedy ukazywały. Interesował się ogłoszeniami prasowymi → informowano o narodzinach, zaślubinach, pogrzebach, wizytach sławnych osób. Analizował treści polityczne i nie tylko, dokonywał oceny tych
tytułów, na uwagę zasługiwało według niego dziennikarstwo naukowe → uważał, że dziennikarstwo zabawne i polityczne stało na niskim poziomie. Analizował język gazetowy, umiejętność relacjonowania wydarzeń. Obliczał proporcje form zamieszczanych w pismach → można było później próbować zdefiniować dany tytuł badał składy ówczesnych redakcji a w szczególności zjawisko przepływu kadr z tytułu do tytułu → zauważył, że dziennikarze i redaktorzy często przechodzą do innych tytułu, jest to działalność szkodząca właścicielom mediów (koszty szkoleń)
Lipiński - 1845 „O gazetach pisanych w Polsce i niektóre z nich wyjątki” - podkreślał znaczenie doświadczenia w pracy prasoznawczej
Bruno Kiciński - nie tylko redaktor ale również publikował na tematy dot. wolności prasy i wolności słowa
Józef Ignacy Kraszewski - publikował o szkolnictwie dziennikarskim(potrzebie jego stworzenia), teorii prasy, gatunkach dziennikarskich

OKRES II (1859 - 1886) - Moment wydania książki Stanisława Czarnowskiego „Postęp literatury periodycznej”
1. Karol Estreicher
- uważany za pierwszego polskiego prasoznawcę
- zauważy jeden zasadniczy brak → brak warsztatu dziennikarskiego
- przygotował warsztat badacza prasy - 1400 tytułów prasowych zebrał, opisał i skatalogował i ogłosił drukiem w roku 1872. Kolejne pokolenia badaczy miały punkt wyjścia;

- wprowadził do wykładów w Szkole Głównej elementy wiedzy o prasie (1865 - 1868)
- publikował wyniki swoich prac: 1861 „Dziennikarstwo w Galicji i w Krakowie do roku 1860”
- podejmował nowatorskie tematy - ekonomika przedsiębiorstwa prasowego
- stosował metodę statystyczną w badaniach
- zajmował się także kwestiami redagowania tytułów prasowych

2. Dawid - jako jeden w pierwszych wykorzystywał analizę zawartości prasy na
polskim gruncie; 1886 „O zarazie moralnej” - chodziło o prasę
3. Chicińska - publikowała z zakresu socjologii prasy; „Czytelnik i prasa”
4. Lewi - 1879 „Rozwój prawa pisanego i drukowanego słowa w Zachodniej Europie”

OKRES III (1886 - 1918) - moment odzyskanie niepodległości przez Polskę
1. Stanisław Czarnowski
- zawodowo historyk ale też czynny redaktor
- uważał, że prasa ma potencjał do edukowania ludzi i że powinna występować jako trybun ludowy. Argumenty na rzecz upośledzonych warstw społecznych, ich obrona. Był tym prasoznawcą w Polsce, który skierował tę naukę na właściwe tory.
- wielostronność pracy dziennikarza „wielostronność pracy dziennikarskiej zmusza do:
♣nieustanne tworzenie
♣ tłumaczenie
♣ komentowanie
♣ drukowanie
♣ wydawanie
♣ przedrukowywanie (co można przedrukować bez podania źródła?)
♣ odbijanie - reflect, istnieje potrzeba aby media były
odzwierciedleniem rzeczywistości
♣ stereotypowanie
♣ rozsyłanie
♣ ogłaszanie
♣ rozdawanie - idea komunikacji, tworzenie wspólnoty na bazie informacji (comunis)
♣ objaśnianie
♣ czytanie innym
♣ rozpowszechnianie
♣ dawanie wszystkim :P (wspólnota informacji) tworzyć taki przekaz, który będzie fizycznie dostępny :p i chodzi o zrozumiałość przekazu, żeby nie ograniczać grona odbiorców przez kod, którym się posługujemy
♣ dawanie tanio - ideał, współcześnie realizacją tego ideału są pisma bezpłatne
♣ dawanie za cenę kosztu - ograniczanie kosztów po stronie odbiorcy

3.11.2010

Polska „szkoła prasoznawcza”

Pierwsze badania prasoznawcze w Polsce były opóźnione o ok. 100 lat względem Europy Zachodniej. 1761 - Bauch - „Patriota Polski” - na łamach

1794 - autor nieznany - „Co to są pisma periodyczne? Jakie były początki i zamiar onych.”

Popularyzowanie wiedzy o prasie - wystawy w latach 1921-34 - 9 wystaw, także poza granicami kraju:- 1928 - Polski Związek Wydawców Dzienników i Czasopism

- stworzenie instytutu dziennikarskiego udostępniającego warsztat badawczy

- 1938 - Towarzystwo Wiedzy o Prasie - stowarzyszenie, badania prasoznawcze, wspieranie prasoznawstwa, publikowanie wyników badań, gromadzenie materiałów, tworzenie bibliotek i czytelni, organizowanie szkoleń dla dziennikarzy, promowanie tworzenia kierunków uniwersyteckich, wykłady, prelekcje z tej tematyki.

Wyższa Szkoła Dziennikarstwa - 1927-1939 (Jankowski (szef), Basowski, Trzebiński)

- kształcenie dziennikarzy

- badania nad prasą

- seminaria, konwersatoria

- współpraca z instytutami

- po wybuchu wojny wykładowcy prowadzili tajne komplety

Jadwiga Bomsteinowa - 1928 - „Czasopisma w Polsce” - lata 1925-27

Zofia Zaleska - „Czasopisma kobiece w Polsce (materiały do historii czasopism) 1918-37” - 1938

Powstanie pierwszych prac z zakresu mediów i polityki

Perl, Zaremba - „Z dziejów prasy socjalistycznej w Polsce” 1919

Ekonomika prasy - Jerzy Gutsche - 1933 „Potrzeba naukowego badania prasy jako przedsiębiorstwa”

Poradniki dziennikarskie - Hanusz „ABC dziennikarstwa dzisiejszego” Chełmiński „Jej królewska mość prasa”

Socjologia prasy

Tadeusz Szczurkiewicz - 1934 -„Wpływ prasy codziennej”

Medyński, Lwów 1939 - „Prawo prasowe”

Zieleniewski, 1934, Warszawa - „Ustawodawstwo prasowe”

Olechnowicz, Wilno, 1932 - „Przestępstwo prasowe”

Rozwój radia

- Eydziatowicz „Kulisy radiofonii”

- Kasperowicz „Radio w życiu codziennym”

Szkolnictwo dziennikarskie

- J. Gutsche - Wyższe Katolickie Studium Społeczne - seminarium dziennikarskie, kierownik - przy poznańskiej Wyższej Szkole Handlowej, prowadził seminarium

1945 - 1946 to próby stworzenia namiastki szkolnictwa w postaci kursów dziennikarskich, półroczne, roczne - 40 uczestników (Łódź, Kraków)

grudzień 1945 - kurs w Krakowie - przedstawiciele propagandy dla zaznaczenia inności dziennikarskiej; prasa pasem transmisyjnym

1947 - reaktywacja Szkoły Dziennikarskiej w Warszawie (kluczowa rola wielkiej trójki: Jarkowski, Trzebiński i Wasowski)

 

Polski Instytut Prasoznawczy powstał z inicjatywy Związku Zawodowego Dziennikarzy - 8.10.1946.

W czerwcu 1947 wydano pierwszy numer periodyku prasoznawczego Prasa Polska

Główne zadania:

Szkic programu kształcenia dziennikarzy opracowany przez Instytut:

- historia prasy, technika pracy redakcyjnej, ruch zawodowy dziennikarstwa, propaganda

- 1949 - rozwiązanie Instytutu, środowisko dziennikarzy zostało dotknięte reperkusjami

- zdegradowano statut Szkoły Dziennikarskiej:

       utworzono wydział Dziennikarstwa Akademii Nauk Politycznych - podporządkowany partii. Później nastąpiła likwidacja wydziału i utworzono studium dziennikarskie przy wydziale społeczno-polityczny Akademii Nauk Politycznych

       zmieniono także kształt programu nauczania (został skrócony - społeczne funkcje prasy, socjologia prasy, technika wydawnictwa

 

- 1946 - poznańska katedra socjologii powołała lektorat zagadnień prasowych, szefem został Szczurkiewicz, dość bogaty program, pojawiły się przedmioty socjologiczne i propagandowe, języki obce, stenografia, główne momenty historii politycznej, 22 przedmioty, przetrwał do 1950

  - 1950 - w Warszawie i na Uniwersytecie Jagiellońskim uruchomiono sekcje dziennikarskie przy wydziałach humanistycznych,

              4 bloki nauczania w tych sekcjach:

       przedmioty ogólnohumanistyczne

       przedmioty dotyczące teorii prasy

       przedmioty dotyczące zakresu praktyki dziennikarstwa prasowego, radiowego, agencyjnego

       umiejętności praktyczne (np. fotografia)

- sekcje te dały początek działaniom instytucjonalnym:

              - w 1952 na Uniwersytecie Warszawskim stworzono Wydział Dziennikarstwa, który

miał prawo nadawania tytułu magistra, tak przetrwał do 1961, wtedy zlikwidowany >> zamiast tego podyplomowe studium dziennikarskie, 2-letnie. W ramach wydziału działały 3 katedry:

katedra teorii i praktyki dziennikarstwa

o      zakłady

       polskiej prasy współczesnej

       form dziennikarskich

       prasy zagranicznej

       techniki wydawniczej i edytorstwa

       katedra historii prasy

o      zakłady

       historii prasy polskiej

       powszechnej historii prasy

       czasopiśmiennictwa i krytyki literackiej

       katedra stosunków i polityki międzynarodowej

       zakład stylistyki i kultury języka polskiego działał niezależnie

10.11.2010 - nie było wykładu

17.11.2010

DZIAŁY BADAŃ PRASOZNAWCZYCH

I sposób: bazuje na rozwiniętej pentadzie Lasswella - rozbudował ją Bradock
- 1. Kto mówi? 2. Co mówi? 3. Jakimi środkami informacji? 4. W jakim
celu? 5. Do kogo? 6. W jaki sposób? 7. Z jakim skutkiem?

              Kto mówi? Control analysis (pytanie o nadawcę - dysponenci mediów, wydawcy, redaktorzy)
               a) badania nad zawodem dziennikarskim
               b) badania nad stosunkami prawnymi, ekonomicznymi i politycznymi różnych grup ludzi mediów
               c) prawo prasowe i socjologia mediów

d) badania nad organizacją, techniką i technologią prasy
e) ekonomika przedsiębiorstwa prasowego
             

Co mówi? Content analysis (przekaz medialny, zawartość)
               a) analiza zawartości
               b) analiza źródeł informacji i publicystyki
               c) badania proporcji form w jakich prasa się wypowiada
             

Jakimi środkami informacji? (kanały komunikowania mediów)
               - kierunki badania nad typologia mediów; systematyzacja wiedzy o różnych kanałach informacji

W jakim celu?
               - badania dotyczące funkcji mediów, przeznaczenie do działania w społeczeństwie

Do kogo?
               - pytanie o adresatów, do których kierujemy przekazy, badania np. telemetria
             W jaki sposób? (pytanie o organizację i metody działań redakcji/dziennikarzy)
               - teoria form dziennikarskich, stylistyka języka polskiego, badania nad układem
 graficznym gazety

Z jakim skutkiem?
               - pytanie dotyczące efektywności mediów, np. badania percepcji treści, badania kolportażu,
 nakłady mediów

II sposób: 2 rodzaje badań:
 1) Basic research - badania podstawowe - informuja nas o ogólnych prawidłowościach funkcjonowania mediów, np. studia nad terminologią prasoznawczą, funkcje prasy, typologia
mediów, analiza zawartości prasy, teoria informacji, teoria gatunków dziennikarskich, badania czytelnictwa, badania form kontroli mediów
2) Applied research - badania stosowane, których wyniki można wykorzystać w codziennej działalności mediów; walor użyteczności w pracy dziennikarskiej np. organizacja i metody pracy dziennikarskiej, ekonomika prasy, technika wydawnicza, prawo prasowe, analiza zawartości prasy, badania czytelnictwa, badania nad zawodem dziennikarskim, badania języka prasy, badania nad reklamą prasową

TYPOLOGIA MITZNERA:
- małe formy dziennikarskie
 tytuł i podpis (legenda)
 informacja
 wzmianka
- większe formy dziennikarskie
 sprawozdanie
 korespondencja
 wywiad
 konsultacja (dziennikarz + ekspert) → kiedy dziennikarz nie ma
odpowiedniej wiedzy z danego zakresu
- historyczne formy dziennikarskie
 reportaż
 felieton
 artykuł publicystyczny
- inne formy dziennikarskie
 fotografia, rysunek, karykatura, komiks, single

MODELE - zbiory powiązanych ze sobą elementów oraz pewne rodzaje interpretacji
zachodzących między nimi zależności

Modele w komunikowaniu:
1. Model ukryty (model podskórnej igły, strzykawki, model pasa transmisyjnego, model kuli śnieżnej) → model ten powstał w czasach kiedy propaganda odgrywała dużą rolę w zarządzaniu społecznym,
pokazuje jak wykorzystując dany bodziec/bodźce, którymi oddziałujemy na emocje odbiorcy i możemy w ten sposób wywołać u odbiorców pożądaną reakcję, która będzie jednakowa u większości

2. model pentady H. Lasswella


Modele tradycyjne: (1948 - 1964)
1. model teorii informacji (teoria przesyłu sygnałów Schannona i Weaver'a, 1948)
2. model teorii uczenia (Karl Hovland - 1948)
- model będący ilustracją zależności: media wykorzystujące znane sobie metody uczą odbiorców takiej recepcji przekazów, aby odbiór był zgodny z intencją nadawcy w momencie tworzenia (warunek → regularny odbiór przekazu z danego mediów)
 3. model kategorii społecznych (Paul Lazarsfeld - 1948)
 - chciał potwierdzić hipotezę: jeżeli nadawca pozna cechy demograficzne i strukturę danego
audytorium, może to ułatwić przewidzenie reakcji tego audytorium na konkretny przekaz
 4. model dyfuzji (Paul Lazersfeld i Elihu Katz - 1955)
 - obserwacja przepływu informacji od nadawcy do odbiorcy
 - ustalili, że bezpośredni przekaz między nadawcą a odbiorcą nie istnieje - pomiędzy nimi jest przywódca opinii LO
- PRZYWÓDCA OPINII (10-20% społeczeństwa) - osoba z nieprzeciętną wiedzą i autorytetem
- odbiorcy otrzymują informację przekształconą przez lidera opinii (może być ich więcej niż jeden)

Modele współczesne:
1. model umowy (zaczął go w 1964 Rajmond Bauer, dokończył w 1972 Wilbur Schram)
- komunikowanie jest forma niepisanej umowy, podmiot aktywny - nadawca
i podmiot bierny - odbiorca
2. model użytkowania i zaspokojeń (Elihu Katz, Jay Blumler, Michael Goorevitch,
Karl Rosengren, William Stephenson - 1967 - 1973)
 - co ludzie czynią z treściami komunikowania masowego?
 - 2 kategorie:
        1) portrety informacyjne odbiorców
        2) konsumpcja mediów
 - jeżeli uda się zbadać potrzeby informacyjne i asocjacyjne odbiorców, uda się o wiele lepiej przygotować informacje, ofertę dla nich , aby w sposób pełny oferta ta była skonsumowana przez odbiorców
 3. model agenda setting (hipoteza porządku dziennego, hipoteza ustalania priorytetów)
 - powstał na początku lat 70. (Shaw, McCombs)
 - media mówią nam co jest ważne, co powinniśmy wiedzieć, ale nie - co o tym myśleć, nadawanie statusu wydarzeniom, jeżeli dane zdarzenie jest ważne a dla redakcji niewygodne to może ona zepchnąć je nadalszy plan
- umieścić w miejscu pomijanym przez odbiorców

PROCEDURY STOSOWANE W PRASOZNAWSTWIE
Każda nauka powinna stosować metody pomiaru rzeczywistości. Każdy akt komunikacji jest ważny i niepowtarzalny.
Sposoby na przekazywanie treści: komunikacja werbalna, obraz, zdjęcie itp., rzeźba, taniec, śpiew, mowa ciała

24.11.2010

Procedury badań prasoznawczych

Doświadczenie - zmysły. Komunikowanie, poznawana rzeczywistość. Komunikacja - różne formy przekazu. Znak - fizyczny przedmiot stojący za inne przedmioty

Znaki:

1) oznaki - symptomy - ich forma wiąże się w sposób naturalny ze stojącą za nimi treścią

2) znaki właściwe - forma znaku pozostaje bez związku ze stojącą za nim treścią. Relacja ma charakter konwencjonalny

3) ikon - znak odwzorowujący pewne cechy znaczonego przez siebie elementu rzeczywistości - fotografia, mapa

4) indeks - znak będący numerem konkretnego przedmiotu - nazwisko

5) symbol - rozumiany w pewnym kontekście

Tej samej formie w różnych kulturach przypisuje się różne znaczenie; znaki właściwe należą do kultury, oparte są na konwencji. Efekt: w różnych kulturach tej samej formie odpowiada różna treść, przykład z (c)hamem, kolor żałoby czarny/biały (europa/azja).

- Holstin - ludzie dlatego się ze sobą komunikują, ponieważ są członkami tej samej społeczności. Proces komunikowania jest wewnętrzną częścią każdej interakcji społecznej od poziomu międzyosobowego poczynając, a na międzynarodowym kończąc. Grupy, instytucje i organizacje od rodziny po naród istnieją na podstawie komunikowania i przestają istnieć z chwilą, gdy ono zostaje całkowicie przerwane.

Komunikacja - interakcja

- W. Pisarek - komunikowanie się występuje dzięki istnieniu grup, instytucji i organizacji od rodziny po naród, i przestaje istnieć gdy ich egzystencja zostaje przewana

Interakcja - komunikacja

Stąd pytanie: czy interakcja warunkuje komunikację, czy na odwrót?

- nierówny status obu podmiotów - nadawca-odbiorca

Komunikowanie jest masowe, odbiór - indywidualny
 - pośredniość
- z góry określone role
- anonimowość - przekaz trafia do anonimowego odbiorcy
- nadawca może się jedynie domyślać reakcji, którą u odbiorcy wywoła przekaz
- o nawiązaniu i przerwaniu kontaktu decyduje odbiorca
- przekazywane treści szybko się dezaktualizują
- są gatekeeperzy

Badanie dotyczy przekazów prasowych. Istotny jest kontekst.

Henryk Greniewski:

każda info ma nadawcę lub odbiorcę. tylko niektóre info mają zarówno nadawcę i odbiorcę

Pisarek: analiza przekazu, odczytywanie różnych treści i info

a)denotowanie znaczenia przekazu: treść odpowiada znaczeniu użytych znaków

b)konotowanie znaczenia przekazu: chodzi o skojarzenia

c)treści dodatkowe, wynikające z właściwości kodu

d)treści dodatkowe, wynikające z właściwości kanału przekazu

e)treści dodatkowe, wynikające z właściwości nadawcy

f)treści implikowane logicznie

g)treści implikowane kulturowo

h)treści dające się odczytać z relacji między przekazem a rzeczywistością a innymi przekazami (powstałe wskutek selekcji opisywanych faktów / zabiegów pomniejszenia lub powiększenia znaczenia przekazu lub faktu / powstałe z sąsiedztwa przekazów / z porównania przekazów prasowych do aktualnej sytuacji w rzeczywistości / wynikające z orientacji kanału)

Procedura badawcza to procedura nacechowana systematycznością i planowością działania przystosowanego do przedmiotu badań.

Mikułowski - Pomorski:

- stosowane przez redakcje i dziennikarzy

1) analiza danych o nakładach i ich dystrybucji

- pozwala modyfikować sposób dystrybucji - nadziały

2) analiza i opracowanie listów do redakcji

1) otwarta / specjalistyczna dyskusja z czytelnikami

2) ankiety prasowe

3) badania czytelnictwa / telemetria - określenie grupy docelowej, struktury demograficznej

4) badanie zawartości prasy - kolegium redakcyjne

5) sondaże opinii publicznej

1.12.2010

Badania czytelnictwa

>> badania redakcji dla własnego użytku

>> sondaże opinii publicznej

Mikułowsko-Pomorski

Kafel

1)procedury stosowane w badaniach prasoznawczych bez potrzeby adaptacji: (przenosimy metody z innych nauk i „żywcem” wykorzystujemy je w prasoznawstwie)

2)metody wykorzystywane w naukach społecznych, które po adaptacji mogą być wykorzystane w prasoznawstwie:

8.12.2010

Metoda ilościowej analizy zawartości prasy:

- twórcą tej metody była Irena Tetelowska, Bernard Bernson, Thiel de Sola Pool, Rogu Faraone, Jacques Kaiser

-Jacques Kaiser - opracował metodę mierzenia tzw. stopnia uwidocznienia materiału prasowego

  1.    umiejscowienie materiału prasowego

2.    rozmieszczenie materiału prasowego

a) wartość realna tytułu (czcionka)

              - długość (szerokość) szpaltowa tytułu

              - wysokość (liczba wierszy)

              - powierzchnia tytułu (przemnożenie szerokości przez wysokość

              - wielkość i intensywność znaków drukarskich

b) wartość względna - stosunek różnych tytułów względem siebie

c) zawartość tytułu (wartość informacyjna)

                    3.   układ graficzny

                                          - przede wszystkim ilustracje

                                          - typografia (krój czcionki, wielkość, rodzaj świateł)

                                          - struktura układu graficznego (rozmieszczenie materiałów)

 

stopień uwidocznienia (S = max 100)

S = U + T +G

U - umiejscowienie (max 40 - pierwsza strona, początek tekstu, w lewym górnym rogu)

T - tytuł (max 40)

G - układ graficzny (max 20)

 

Procedura analizy zawartości prasy

- kategorie jej poddane to tekst, tytuł i ilustracja

 

Kryteria podziału materiałów do analizy (wg I. Tetelowskiej)

1.   Kryterium autorskie

- materiały przygotowane lub opracowane przez redakcję i jej członków

- materiały pozaredakcyjne

      2.   Kryterium rodzajowe (forma wypowiedzi)

              - informacja, publicystyka, reportaż, felieton

              - literatura, przemówienia, listy od czytelników, komunikaty urzędowe,

ogłoszenia, reklamy , artykuły naukowe, rozmaite krzyżówki, szarady

Etapy procedury analizy ilościowej zawartości prasy:

1.   ustalenie reprezentacyjnej próby

- klasyfikacja tytułów do badania (tygodnik lub dziennik, krajowa lub regionalna)

- dobór wydań danego tytułu

- dobór badanej tematyki

2.  stworzenie klucza kategoryzacyjnego

              - dobór jednostek klasyfikacyjnych (np. pojedyncze słowa, tematy, postaci, zdarzenia)

- operacjonalizacja hipotez

3. wybór jednostki pomiaru

Najczęściej cm2, czasem długość znormalizowanych szpalt, liczba wierszy lub liczba słów

4. dokonanie właściwego pomiaru, które wstępnie muszą być zweryfikowane przez

innych badaczy żeby sprawdzić czy nie ma błędu

      5.  identyfikacja wyników

 

Bernson wymyślił 5 bloków zastosowań tej metody:

1. można zastosować do charakterystyki cech treści informacji (np. oszacować zmiany tendencji w zawartości przekazu)

2. do charakterystyki formy przekazu (np. analiza technik propagandowych)

3. charakterystyka nadawcy (tzw. biały wywiad - każda agencja wywiadowcza dysponuje taką komórką, grupa analityków która bada dostępne przekazy prasowe i na ich podstawie tworzy ekspertyzy i raporty; uzyskiwanie informacji politycznych czy militarnych)

4. charakterystyka odbiorców (np. możemy spróbować ujawniać postawy audytorium po jakiejś publikacji)

5. charakterystyka efektów przekazu (np. zainteresowania naszych odbiorców po choćby listach do redakcji)

DZIENNIKARSTWO ŚLEDCZE - wykład 5.01.2011 r.

Czym jest Investigative reporting ? - Leonard Sellers w obronionej w 1976 roku dysertacji doktorskiej w Stanford University zdefiniował dziennikarstwo śledcze, jako działalność dziennikarza podążającego za informacją celowo, z premedytacją ukrytą z powodu naruszenia prawa lub moralności.

Słownikowe znaczenie terminu investigare to:

  1. Prowadzenie śledztwa, dochodzenie (śledzenie, czynne działanie, mało powszechne)

  2. Badanie, dociekanie, analizowanie (badanie dokumentów, w bibliotece, nudnawe, bardziej powszechne)

  Różnice między dziennikarstwem śledczym a normalnym:

  1. Ze względu na cel przyświecający dziennikarzom śledczym:

  1. Przedstawienie materiałów, które mogłyby sprowokować reakcje społeczne i wywołać żądania czy postulaty przeprowadzenia reform

  2. Mobilizowanie elit politycznych do podjęcia bardziej zdecydowanych akcji w celu ukrócenia opisywanego zła

  3. Współpraca z urzędnikami czy przedstawicielami instytucji państwowych, aby uzyskać dostęp do materiałów, których publikacja pozwoli zdobyć poparcie całych grup społecznych czy elit politycznych

  4. Reporterzy śledczy dążą konsekwentnie do zdemaskowania procederu pozbawionego publicznej akceptacji

  5. Motyw działania: w przypadku dziennikarstwa śledczego jest nim próba odkrycia „usterki w systemie”, systemowej obojętności, hipokryzji, ujawnienia zagrożenia ze strony biurokracji lub demaskacja źle działających instytucji

  6. Moralizatorski wydźwięk tych publikacji - celem takiego pouczania jest obrona tradycyjnych wartości poprzez opowiadanie historii o poważnych przestępstwach

  7. Jego moralnym zadaniem jest wywołanie skandalu w związku z zagrożeniem istniejących wartości w sprawach społecznych oraz zaproszenie, jeśli nie jawne żądanie, do powrotu do tych wartości

GATE - zawsze ten przyrostek, jak coś nie jest gate to nie jest z dziennikarstwa śledczego, nie jest aferą, skandalizujący jest temat, ale forma jest wyważona, utrzymana w konwencji reportażu. Skandal dziennikarstwa tabloidowego - zupełnie inne,

  1. Ze względu na cechy szczególne materiałów śledczych

  1. Powinny one dotyczyć kwestii, których niektórzy ludzie nie chcieliby ujawniać

  2. Powinny być efektem rzeczywistej pracy reportera

  3. Powinny być sprawozdaniem (doniesieniem) o sprawach ważnych - zazwyczaj dotyczących czynów niemoralnych lub przestępstw

  4. Powinny mieć na względzie dobro publiczne

  1. Ze względu na procedury stosowane przez dziennikarzy śledczych

  1. Etap pierwszy - wstępne badanie potencjalnych projektów (screening the tips)

  2. Etap drugi - ocenie poddawane są gromadzone dowody przestępstwa i określana jest ich wiarygodność (weighing the evidence)

  3. Etap trzeci - dopasowywanie poszczególnych części, czyli decydowanie, co powinno znaleźć się w publikacji i w jakim porządku (fitting the pieces)

  4. Etap czwarty - ocena poprawności konstrukcji materiału i upewnienie się, że informacje zawarte w publikacji zostały rzetelnie zbadane i nie mogą być obalone, jako nieprawdziwe (evaluating the story)

  1. Ze względu na techniki zdobywania i opracowania informacji

  1. Stosowane są zaawansowane techiniki zdobywania informacji, sporadycznie wykorzystywane przez pozostałe grupy dziennikarskie (przecieki, undercover journalism (wcielanie się w czyjąś postać; dziennikarstwo wcieleniowe, dopuszczalne gdy wszystkie tradycyjne techniki zawiodły oraz gdy szkoda wywołana publikacją jest mniejsza niż zyski uzyskane z publikacji), podsłuchy, prowokacje, analizy baz danych, archiwów, akt sądowych, dokumentów administracyjnych)

  2. Wielostopniowość weryfikacji zebranych informacji, prowadząca do wykluczania danych nieprawdziwych lub niedostatecznie potwierdzonych

  3. W zabieraniu materiałów normą jest korzystanie z poufnych informatorów, którym gwarantuje się pełną anonimowość

  4. We współpracy z poufnymi informatorami powszechną praktyką reporterów śledczych jest unikanie płacenia za informacje, głównie z powodów etycznych, jak i pragmatycznych (przyjmowanie gratyfikacji przez informatora podważa jego wiarygodność)

  5. Reporterzy śledczy selekcjonują informatorów pod względem ich przydatności w rozwinięciu problematyki przygotowanych publikacji, w szczególności wybierając takie osoby, które mogą naświetlić zakulisowe działania w instytucjach publicznych

  1. Ze względu na tematykę publikacji

  1. Przestępczość, korupcja, nepotyzm i niemoralne prowadzenie się osób publicznych

  2. Ograniczona do negatywnych aspektów życia społecznego, politycznego i gospodarczego, skupienie uwagi na osobach publicznych (politykach, urzędnikach, przedstawicielach świata wielkiego biznesu)

  1. Ze względu na formę wypowiedzi i charakter publikacji

  1. W dziennikarstwie śledczym elementy sensacyjności są równoważone przez zachowanie warsztatowych reguł (prezentację stanowisk stron konfliktu, wyważenie argumentów, oparcie na dobrze udokumentowanych faktach), sensacja nie jest celem samym w sobie, ale wypadkową wagi tematu, skali wyrządzonych szkód, rangi osób zamieszanych w opisywany preceder oraz kontrowersji związanych z ich postępowaniem

  2. Odmienna forma wypowiedzi: reporterzy dochodzeniowi w znacznej części przypadków operują gatunkami z pogranicza dziennikarstwa i literatury, skupiając się bardziej na treści, niż na formie - reportaż uczestniczący (w pierwszej osobie)

  3. Nie ma przyzwolenia na wplatanie do publikacji elementów fikcyjnych

  1. Ze względu na pozaprawne skutki dla reporterów prowadzących śledztwa

  1. Dochodzenia reporterów śledczych obarczone są wysokim poziomem ryzyka, co jest związane z potencjalnymi reakcjami na publikacje demaskatorskie negatywnych bohaterów (groźby, pobicia, porwania, a nawet zabójstwa są częstą praktyką stosowaną wobec dziennikarzy śledczych)

  1. Ze względu na obciążenia dla redakcji

  1. Utrzymanie dziennikarzy śledczych jest kosztowne (pensje, przejazdy, noclegi, telefony), a przy tym związane z ryzykiem braku wyników prowadzonych przez nich dochodzeń (a to oznacza brak publikacji wieńczących śledztwo)

  2. Redakcje muszą liczyć się z prawnymi konsekwencjami publikacji, co w tym przypadku oznacza większą niż zwykle liczbę pozwów sądowych, a tym samym większe ryzyko strat finansowych.

  1. Ze względu na skutki publikacji będących wynikiem śledztwa

  1. Publikacje śledcze wywołują zazwyczaj dalekosiężne efekty polityczne, społeczne lub gospodarcze

  2. Konsekwencją zdemaskowania bezprawnych działań osób publicznych są dymisje, procesy sądowe, zmiany ustaw, dzielenia monopoli

  3. Dodatkową karą takiego medialnego napiętnowania może być publiczny ostracyzm, niejednokrotnie o wiele bardziej dotkliwy od prawnych i politycznych sankcji

  4. Efektem działalności śledczej dziennikarzy bywają zmiany legislacyjne, prowadzące do eliminacji nagłośnionych wad w systemie

  5. Współcześnie to właśnie śledztwa dziennikarskie w największym stopniu identyfikowane są przed odbiorców jako charakterystyczny element wywiązywania się z funkcji kontrolnej prasy (watch-doga)

Adversarial journalism (nieprzyjazne dziennikarstwo) - stosowane przede wszystkim w kontekście negatywnych skutków dla bohaterów tego typu publikacji. Termin te budzi jednoznaczne skojarzenia z napastliwą formą uprawiania zawodu dziennikarza, przypominającego typowego dziewiętnastowiecznego reportera: agresywnego, bezkompromisowego, odwołującego się w swoim działaniu do wszelkich technik mogących ułatwić zdobycie dowodów w sprawie; jest negatywnie nastawiony, a nawet uprzedzony do obiektu swoich dociekań, Od początku śledztwa dziennikarz przyjmuje i konsekwentnie prezentuje postawę charakteryzującą się jednostronnością w doborze i ocenie zbieranego materiału.

Advocay journalism (dziennikarstwo obronne) - celem dziennikarzy jest występowanie w obranie praw i interesów najbardziej upośledzonych grup społecznych; reporter śledczy kojarzy się z autentycznym zainteresowaniem i poruszonym określonym problemem społecznym przedstawiciele mediów, co zmusza do go porzucenia kryteriów dziennikarskiego obiektywizmu w imię wyższych celów. Obserwować to można głównie w mediach prywatnych, niezależnych od nacisków instytucji władzy, zarówno w mainstreamowych mediach i alternatywnych.

Public service journalism (dziennikarstwo służby publicznej, obywatelskie) - akcentuje ideę służebnej roli mediów wobec odbiorców i społeczeństwa, jako głównych podmiotów działań. Znaczącą róż nicą jest postrzeganie obywateli oraz mediów nie jako obserwatorów wydarzeń, ale jako ich aktywnych uczestników.

Expose reporting (dziennikarstwo demaskujące) - charakter działań, które w rezultacie prowadzą do ujawnienia opinii publicznej nagannych, bezprawnych lub amoralnych zachowań ludzi władzy, instytucji politycznych lub gospodarczych; główny cel wysiłków podejmowanych przez reporterów oraz wskazuje na determinację, z jaką prowadzą swoje dochodzenia; odkrycie,a następnie ujawnienie nieznanych opinii publicznej istotnych faktów dotyczących działań polityków, urzędników, instytucji i podmiotów gospodarczych staje się ważnym elementem realizacji prawa obywateli do informacji. W realizacji wytyczonego celu dziennikarze dochodzeniowi stosują całą paletę technik ułatwiających dotarcie do dowodów przestępstwa (inwigilacja, podsłuchy, prowokacje, undercover reporting i przecieki).

Muckraking - stosowany głównie w odniesieniu do złotej ery dziennikarstwa amerykańskiego z przełomu XIX i XX wieku, choć również obecnie pojęcie to funkcjonuje w publicystyce i pracowniach na temat tego typu aktywności współczesnych dziennikarzy. Zgodnie z intencją twórcy tego terminu, prezydenta USA Theodore'a Roosevelta, oznacza on charakterystyczne podejście przedstawicieli mediów do wyszukiwania określonych tematów ze sfery publicznej, przede wszystkim dotykających trudnych, a nawet często kłopotliwych dla świata polityki i wielkiego biznesu przejawów patologii. Muckrakerzy - ktoś, kto grzebie się w nieczystościach.

Klasyczny model muckrakingu:

1. (Ś) śledztwo dziennikarskie

2. (P) publikacja, ujawnienie

3. (M) mobilizacja opinii publicznej

4. (I) inicjatywy polityczne przedstawione przez władze ustawodawcze i wykonawcze

5. (K) polityczne konsekwencje

Np. : Pentagon Papers, Watergate

a) skrócony

b) skokowego wpływu

ad. a Skrócony model muckrakingu { - zatrzymanie procesu

1. śledztwo przeniesione w czasie

(Ś) --- { (P) --- (M) --- (I) --- (K)

Np. inwazja w zatoce Świń

2. niezauważona demaskacja

(Ś) --- (P) --- { (M) --- (I) --- (K)

Brak:

- reakcji pozostałych mediów

- listów do redakcji

- komentarzy polityków

- konsekwencji personalnych

- zmian w sondażach

3. mało znaczącej opinii

(Ś) --- (P) --- (M) --- { (I) --- (K)

Np. Bar Mirage

Brak wpływu na politykę

4. symboliczne działania polityczne

(Ś) --- (P) --- (M) --- (I) --- { (K)

 

ad. b) model skokowego wpływu

Warianty: ( … ) - etapy w nawiasie pominięte              

1. rozwiązanie bez działań politycznych

śledztwo dziennikarskie à publikacja à mobilizacja opinii publ. (inicjatywy polityczne) à polityczne konsekwencje

(Ś) --- (P) --- (M) --- { (I) } --- (K)

|______________| 

2. inicjatywy polityczne bez wpływu opinii publicznej

śledztwo dziennikarskie à publikacja (mobilizacja opinii publ.) à inicjatywy polityczne à polityczne konsekwencje

(Ś) --- (P) --- { (M) } --- (I) --- (K)

|______________|

Np. Pentagon Papers

             

3. inicjatywy polityczne bez publikacji 

śledztwo dziennikarskie (publikacja ; mobilizacja opinii publ.) à inicjatywy polityczne à polityczne konsekwencje 

(Ś) --- { (P) --- (M) } --- (I) --- (K)

|___________________|

Np. „Alton Telegraph” 1969 list dziennikarza (wpływanie reporterów śledczych na decyzje polityków)

 

4. mobilizacja opinii bez demaskacji (bez publikacji demaskatorskiej)

śledztwo dziennikarskie (publikacja) à mobilizacja opinii publ. à inicjatywy polityczne à polityczne konsekwencje

(Ś) --- { (P) } --- (M) --- (I) --- (K)

|_____________|

 

Rodzaje dziennikarstwa śledczego:

1.    oryginalne dziennikarstwo śledcze - to, co ustala dziennikarz śledczy jest w całości dziełem jego pracy

2.    dziennikarstwo interwencyjne, wyjaśniające - odmiana oryginalnego, ale dziennikarz śledczy musi także dodawać wyjaśnienia, tłumaczenia tego, co pokazuje

3.    sprawozdanie ze śledztwa - dziennikarz korzysta z pracy instytucji, która sama prowadzi postępowanie np. afera Rywina; z czasem wchodzą w to śledztwo, podchwytują niezbadane do końca wątki i je eksploatują

Muckrakerzy jako ikony dziennikarstwa:

Upton Sinclair

Nellie Bly

Ida M. Tarbell - była córką potentata naftowego, upadł, ojciec popełnił samobójstwo. Otrzymała zamówienie na napisanie artykułu o przemyśle paliwowym (Rockefeller i standard oil - wykończyli jej

ojca). Rockefeller postanowił spalić dokumenty, ale chłopiec nim to schował do pieca wyniósł to i wysłał do Tarbell. Całą seria publikacji odsłoniła drugą twarz Rockefellera. Po tych publikacjach prezydent postanowił sprawdzić dowody. Kongres uchwalił ustawę anty-trustową (?)

- Standard Oil podzielone na ileś spółek.

Lincoln Steffens - badał korupcję w urzędach municypalnych. Cykl publikacji „Shame od cities”, zaczęło się od St. Louis i historii Tweeda. Jego publikacje były na uczelniach amerykańskich dokładnie analizowane.

Ray Stannard Baker

Henry Demarest Lloyd

Organizacje dziennikarzy śledczych:
The Center for Investigation Reporting
Investigative Reporters and Editors
Center for Public Integrity
International Consortium of Investigative Journalists
Fund for Investigative Reporting and Editing

Nagrody w kategorii dziennikarstwa śledczego:
The Pulitzer Prize for Investigative Reporting
International Consortium of Investigatibe Journalizm Awars of
Outstanding International Investigative Reporting
Sigma Delta Chi Awards for Excellence in Journalism

Muckrakerzy jako ikony dziennikarstwa:
Carl Bernstein i Bob Woodward - watergate
Daniel Pearl - był korespondentem na Bliskim Wschodzie „Wallstreet Journal”, Al kaida zdecydowała się go uciszyć, dostał cynk, który miał go doprowadzić do ważnej osoby, a w rzeczywistości go porwano, przetrzymywano, a później odcięto mu głowę. Jego bliscy założyli fundację jego imienia, która nagradza dziennikarzy.
Veronica Guerin - postanowiła rozpracować środowisko handlarzy narkotyków w WB, dostawała pogróżki, gdy mocno zbliżyła się do odkrycia wszystkich powiązań zastrzelili ją na autostradzie
Anna Politkowska - po próbach dyskredytacji, w końcu została zastrzelona, w Rosji.
Gunter Wallraff - od lat 70. wykonuje undercover reporting, w latach 70. wcielił się najpierw w postać tureckiego gastarbeitera, także pracowałw „bildzie” i napisało tym, jak pracuje się w tabloidzie.

Dziennikarstwo śledcze - przykłady

 

1690 - pierwszy druk na gruncie amerykańskim, Brytyjczyk Benjamin Harris w druku „Publick Occurences Both Foreign and Domestick” napisał m. in. o wykorzystywaniu pracowników przez Brytyjczyków, domniemanym romansie synowej Króla Francji.

Nie spodobało się to gubernatorowi Bostonu (Simon Bradstreet) - wiedziawszy, że Harris nie miał licencji na wydawanie gazet, zabronił mu wydawać kolejne, a wszystkie egzemplarze pierwszego kazał spalić.

 Powody podjęcia tej decyzji:

a) oskarżenie B. Harrisa o druk bez zezwolenia i zamieszczanie nieprawdziwych historii

b) drukowanie refleksji niezwykle w swej istocie aroganckich

c) insynuacje zawarte w jednym z opublikowanych tekstów, dotyczące rzekomo przypadku kazirodztwa we francuskiej rodzinie królewskiej

d) zawartą w publikacji krytykę polityki kolonialnej

e) ujawnienie barbarzyńskiego sposobu potraktowania francuskich żołnierzy przez Indian sprzymierzonych z brytyjską armią

Od 1733r. drukarz John Peter Zenger z NY publikował na zlecenie polityków „Weekly Journal” o treściach niepochlebnych obecnemu gubernatorowi Cosby'emu NY (nazywali Cosby'ego idiotą, „łajdakiem”, „kryminalistą, oskarżali go, że chce z mieszkańców NY zrobić niewolników.

- Cosby domagał się od prokuratora zakazu wydawania i aresztowania Zengera (drukarz ponosił odpowiedzialność)

- w 1734r. odbył się proces, prawnik Zengera obronił go podkreślając, że nie można karać przekaźnika informacji, on nie był dziennikarzem

- sędziowie uniewinnili Zengera, co dało podwaliny do rozwoju wolności prasy w USA - 1971r. poprawka do konstytucji o wolności słowa

Pierwszy w Historii prasy amerykańskiej wydawca walczył o wolność prasy → nie dziennikarz!

 

Lata 70. XIX wieku. Wpływowi nowojorscy politycy skupieni w Tammany Hall z Williamem Marcy Tweedem na czele stworzyli przyczółek korupcyjny, bogacąc się kosztem lokalnych funduszy i podatników. Prasa milczała na ten temat, gdyż politycy wykupywali całe strony reklamowe, dając im zarobić.

1793 r. - Philip Freneau, wydawca pisma „National Gazette” opublikował szczegóły skandalu w departamencie skarbu USA. Na łamach tej republikańskiej gazety oskarżył on A. Hamiltona, pełniącego w administracji Georga Washingtona funkcją sekretarza skarbu oraz kilku innych urzędników o niewłaściwe postępowanie przy sprzedaży rządowych obligacji. Kongres zbadał sprawę w efekcie postawił niektórym z osób opisanych w publikacji P. Freneau konkretne zarzuty.

1795 r. - Benjamin Franklin Bache (wnuk B. Franklina), w wydawanym przez siebie piśmie” The Philadelphia Aurora” ujawnił nadużycia finansowe wśród współpracowników prezydenta USA Waszyngtona i jego wiceprezydenta, Johna Adamsa (późniejszego prezydenta). Wśród oskarżeń formułowanych na łamach pisma pojawiły się również kontrowersyjne doniesienia o sekretnej współpracy z Anglikami w czasie amerykańskiej wojny o niepodległość.

AFERA TWEEDA

Piastował jednocześnie kilka prominentnych funkcji (był najwyższym rangą urzędnikiem w „Tammany Hall”, przewodniczącym nowojorskiego komitetu Partii Demokratycznej, członkiem Senatu stanowego i Zarządu Nadzorców w hrabstwie, dyrektorem Wydziału Robót Publicznych).

Kontrolował skutecznie stanową legislaturę, radnych miejskich i wymiar sprawiedliwości. Został jednym z największych magnatów z majątkiem szacowanym na 12 mln dolarów. Wraz z burmistrzem NY A. Oakey Hall („Elegant Oakey”), Richardem B. Connolly („Slippery Dick”) i szambelanem miejskim Peterem B. Sweeny („Brains”) - wykorzystywali swoją pozycję w celu czerpania korzyści z miejskich zasobów. Tę grupę określano mianem „The Tweed Ring”.

Thomas Nast - karykaturzysta „Harper's Weekly”, znany jako pierwszy autor wizerunku świętego Mikołaja, autor dwóch symboli partii amerykańskich (słonia i osła), chciał zdemaskować „The Tweed Ring”. Rysunki jego jednak nie trafiały do przekonania odbiorców, mimo że pismo to było typowo śledcze. Mieszkańcy nie rozumieli tych rysunków.

Skoncentrował się zatem tylko na Tweedzie → Tweed uznał go za zagrożenie. Wysłał do Nasta swoich przedstawicieli. Zaoferowano mu stypendium na kształcenie w Europie. Nast jednak zauważył, że chodzi o coś większego i odmówił. Wtedy zaczęto mu grozić. Przemieścił swoją rodzinę, ale nadal robił swoje. Wydawca gazety również nie dał się podkupić. W 1871 r. do akcji przyłączyła się „The New York Times”. Nie zrobili tego wcześniej ponieważ dyrektor wydawniczy był zaprzyjaźniony z Tweedem. Później z Tweedem skłócił się szeryf NY i dostarczył dowodów. Redakcja zaczęła publikować serię materiałów o tych przekrętach. dodatek NYT, opublikowany w nakładzie 200 tys egzemplarzy, w którym podsumowano dotychczasowe ustalenia dziennikarskiego śledztwa Tweeda aresztowano, ale z więzienia uciekł w przebraniu kobiety, najpierw na Kubę, a później do Hiszpanii. Okazało się jednak, że do portu, do którego zawinął jego statek do Hiszpanii, pracowali tam celnicy czytający Harpers Weekly. Myśleli, że jest porywaczem i dostarczyli go do USA.


UNDERCOVER REPORTING
Kalendarium operacji „Bar mirage”
25 luty 1976 r.: Pamela Zekman przedstawia Jamesowi Hoge'owi, redaktorowi naczelnemu chicagowskiego dziennika „Sun-Times” pomysł operacji polegającej na otwarciu i prowadzeniu przez dziennikarzy baru, w którym dzięki zainstalowaniu sprzętu podsłuchowego udałoby się uzyskać dowody przeciwko skorumpowanym urzędnikom municypalnym w Chicago.
23 grudnia 1976 r. kierownictwo redakcji wydaje zgodę na zakup tawerny. Zespół realizujący  projekt tworzyli: Zekman, Hoge, redaktorzy dziennika - Ralph Otwell, Stuart H. Loory, Joseph Reilly,
prawnik gazety A. Daniel Feldmann, fotoreporterzy Gene Pesek i Jim Frost, William Recktenwald, szef działu śledczego z The Better Government Association i jeden z jego pracowników Douglas Longhini. Do tego grona później dołączyli dziennikarze śledczy „Sun-Times” Zay N. …
24 czerwiec 1977 - zakup tawerny „Firehouse”, zmienione na „Mirage”
sierpień 1977 - do zespołu zostaje dokopotowany Zay N. Smith
8 wrzesień 1977 - oficjalne otwarcie baru
8 styczeń 1978 - w niedzielnym wydaniu „Sun-Times” ukazuje się tekst
Zekman i Smith pod tytułem „Our Bar uncovers payoffs tax gyps”,
rozpoczynający liczący 25 artykułów cykl publikacji poświęcony zakończonemu śledztwu
15 styczeń 1978 - na antenie stacji CBS w audycji pod nazwą „60 minutes”, zostaje wyemitowany materiał pod tytułem „How to succeed...” będący filmowym zapisem śledztwa w barze
czerwiec 1979 - osiemnastu opisanych przez dziennik skorumpowanych inspektorów municypalnych zostaje skazanych przez sąd

Elizabeth Cochrane Seaman (Nellie Bly) w The New York Times warunki hospitalizacji osób psychicznie chorych w jednym z miejscowych zakładów. By zrealizować cel przez pewien czas trenowała symulowanie choroby psychicznej w biały dzień na ulicy zaczęła udawać chorą psychicznie, wezwano odpowiednie służby, które przyjechały i odstawiły ją do odpowiedniego przytułku dla kobiet obłąkanych Blackwell's Island dziesięciodniowe śledztwo - kobiety karmione żywnością zainfekowaną przez robactwo, znęcanie fizyczne i psychiczne („zimna wanna”), przypadek hospitalizowania zdrowej kobiety innej narodowości, która została oddana do przytułku siłą przez niewiernego męża przyłapanego na zdradzie, a z powodu nieznajomości języka nie potrafiła wyjaśnić
się teksty ukazały się  9 i 16 października 1887

Upton Sinclair - przeniknął do środowiska robotników z zakładów produkujących konserwy mięsne. Niehigieniczne warunki prasy, nieuczciwe praktyki wobec pracowników, opublikował artykuły i książkę „Jungle”.
Ray Springle - był dziennikarzem piszącym na ogół wstępniaki, postanowił pokazać jak działa system segregacji rasowej na pd USA. Przyciemnił skórę, poruszał się bocznymi drogami, seria publikacji „I
was a Negro in the South dor 30 Days”

AFERA PROFUMO 1961r.:

Christin Keeler - femme fatale tego zdarzenia ;) uciekła z prowincji do Londynu, gdzie wpadła w objęcia dr Stephana Warda - została call-girl

John Profumo - w rządzie konserwatywnym minister obrony

Eugeniusz Iwanow - oficer GRU, szpieg (radzieckiego wywiadu wojskowego)

Doszło do serii schadzek Profumo z Keeler, a potem z Eugeniuszem Iwanowem.

Potem Keeler miałą kochanka kolejnego - Johny Edgekombe (Jamajczyk), który kiedy to Keeler była w mieszkaniu dr S. Warda zaczął strzelać z zazdrości do przebywającego tam na potajemnej schadzce ministra J. Profumo.

W marcu 1963r. Profumo stanął przed Izbą Gmin i wyparł się wszystkiego.

10 tygodniach Profumo zeznawał ponownie i przyznał się do winy przed parlamentarzystami.

AFERA SPIEGLA

Minister obrony Franz Josef Strauss

W 1962r. Der Spiegel poświęcił 30 artykułów działaniom F.J.S, ministra obrony w rządzie kanclerza Konrada Adenaurea. Redakcja oskarżała go o udział w skandalach związanych z wyposażeniem Bundeswehry w sprzęt wojskowy, kumoterstwo i prywatę.

W 41 nr 8.10.962 Spiegel opublikował artykuł zatytułowany „Warunkowow gotowi do obrony” dot. manewrów NATO, który ujawnił kiepski stan Bundeswehry, stojącej wobec komunistycznej groźby agresji ze wschodu. Publikacja ta doprowadziała do eskalacji konfliktu i była główną przyczyną wywołania skandalu.

11.11.1962 pułkownik Friedrich Freiher von der Heydte (zaufany F.J Staraussa) złożył doniesienie do prokuratury przeciwko Der Spiegel. Czasopismo zostało oskarżone o zdradę, m.in. o ujawnienie tajemnic państwowych dot. stanu Bundeswehry i planów jej wyposażenie Bundeswehry.

W wyniku afery der Spiegel podwoił swój nakład do poziomu miliona egzemplarzy.

Tygodnik w oczach opinii publicznej stał się instytucją narodową.

Conrad Ahlers 4 lata później został powołany na zastępcę rzecznika prasowego w rzadzie Kurta G. Kiesingera.

AFERA PENTAGON PAPERS

Ellsberg Daniel

W 1964 Daniel Ellsberg pracował w Pentagonie, następnie służył w Wietnamie podczas toczącej się tam wojny jako cywilny pracownik Departamentu Stanu.

Na linii frontu zmienił się diametralnie. Badał tam cały czas straty na linii frontu - zauważył, że armia zaniża własne straty i zawyża straty ze strony Wietnamu.

Po powrocie z Wietnamu w 1967, jako ekspert został ponownie zatrudniony przez RAND Corporation, gdzie uczestniczył w tworzeniu ściśle tajnego raportu o historii amerykańskiego zaangażowania w Wietnamie (raport zamówił sekretarz obrony Robert McNamara).

Dzięki posiadaniu wysokiego stopnia wtajemniczenia (security clearance) - Ellsberg był jedną z niewielu osób z dostępem do całego zbioru dokumentów. Najważniejszą zawartością dokumentu były dowody, że od początku wojny wietnamskiej wysoko postawieni przedstawiciele rządu amerykańskiego uważali, że wojna jest nie do wygrania, jednak cynicznie nie informowali o tym opinii publicznej z powodu politycznych kalkulacji.

Ellsberg bardzo chciał pokazać opinii publicznej, by udowodnić, że żaden z amerykańskich prezydentów nie chciał wycofać swych wojsk, bo jeszcze żaden wcześniejszy prezydent nie przegrał wojny.

Ellsberg po kryjomu wyciągał akta i je kopiował.

Po tych daremnych próbach ujawnienia raportu Ellsberg przekazał raport dziennikowi New York Times, który rozpoczął jego publikację 13 czerwca 1971. Rewelacje raportu poruszyły amerykańską opinię publiczną i jeszcze bardziej obniżyły poparcie dla amerykańskiego zaangażowania w Wietnamie.

29 czerwca 1971 senator Mike Gravel przedstawił część raportu podczas prac amerykańskiego senatu dodając go do sprawozdania z obrad, dzięki temu udostępnił go opinii publicznej i umożliwił całkowicie legalną publikację w formie książkowej przez Beacon Press.

Prezydent Richard Nixon, choć nie był osobiście opisany w raporcie (który opisywał wydarzenia przed objęciem przez niego prezydentury w 1969), uważał przeciek dokumentu za zdradę, i poprosił sąd o wydanie zakazu publikacji dokumentów który trwał 15 dni, aż Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uchylił go jako nielegalny. Choć gazeta nie wyjawiła źródła przecieku, FBI rozpoczęła poszukiwanie Ellsberga, który zaczął ukrywać się.

28 czerwca 1971 Ellsberg oddał się w ręce organów sprawiedliwości. Po rewelacji że administracja Nixona próbowała skompromitować go podczas operacji związanych z aferą Watergate, sąd wycofał wszystkie zarzuty przeciwko niemu.

WATERGATE

nazwa skandalu politycznego i związanego z nim kryzysu konstytucyjnego, który dotknął Stany Zjednoczone w pierwszej połowie lat 70. W jego wyniku prezydent Richard Nixon został zmuszony podać się do dymisji.

Bob Woodward i Carl Bernstein - dziennikarze Washington post otrzymują do obróbki sprawę włamania w budynku Watergate.

………………………………….. :P

Dylematy zawodu dziennikarza

Dziennikarstwo - (Kontrapunkt 3.06.2001 - dodatek do Tygodnika Powszechnego „Dogma mediów” - Miller)

- podejście TTKT

- podejście dogmy

1. TTKT - dziennikarstwo to dostarczanie informacji, informacja to towar - będziemy sprzedawać taki towar na jaki jest zapotrzebowanie; to zwykły etat; chodzi tylko o awans; atrakcyjny dodatek to reklamy, która występuje przy dziennikarstwie; w dziennikarstwie waży jest sukces - chcę być pierwszy, więc muszę wyeliminować drugiego; zawód do którego nie trzeba żadnych kwalifikacji; zawód bez refleksji, bez świadomości; Branża to zwrot retoryczny, to nadzieja słabych. Tak naprawdę jestem sam, to zawód skazany na samotność; zawód na sprzedaż; Dziennikarz to przedstawiciel rodzącej się klasy średniej. Inteligencja to przeżytek. Inteligencja nie istnieje.

2. Dogma - dziennikarstwo to budowanie świata poprzez media, to wehikuł do badania otaczającej nas rzeczywistości; dziennikarstwo to powołanie i sposób życia a nie etat; dziennikarstwo to cel - awansujemy w głąb nie wzwyż, zbieranie materiałów - reżyserowanie tekstów - nowy rodzaj zapisu, pole do popisu, eksperymentu; wartością tej branży jest więź, budowanie wspólnoty; Dziennikarz to inteligent. Inteligent, z racji swojej wiedzy odpowiedzialny za niższe warstwy społeczeństwa, odpowiedzialny za sygnalizowanie, diagnozę i rozwiązywanie najistotniejszych społecznych problemów.

TTKT i DOGMA - 2 sprzeczne stanowiska

W redakcjach nie ma relacji mistrz- uczeń, nie ma autorytetów, które mogą nas poprowadzić.

system komunikacji masowej ma część wspólną z systemem polityczny i z publicznym - nie da się uciec, będąc w mediach, od polityki (media są zawsze dystrybutorem propagandy)

 system zamknięty - nadawcą treści propagandowych jest państwo, publikacja kłamstw;

 system otwarty tzn. demokratyczny: jest wielu nadawców, a my sami decydujemy, jakimi treściami będziemy się żywili

Wszystko tworzone jest dla opinii publicznej - świat polityki jest dzisiaj stworzony sztucznie, bo i tak nie wiemy, co się dzieje :P

Pseudowydarzenia tworzą pseudowiedzę, bo media wkładają w usta komuś jakąś wypowiedź, a odbiorca się tym pasjonuje - nasze spojrzenie na politykę jest zatem oderwane od rzeczywistości.

Polityka w mediach to miraż.

Dziennikarze mówią, że są niezależni od władz- to tylko pobożne życzenia, bo praktycznie każdym segmencie rynku medialnego ta zależność jest widoczna

Media a pieniądz - dziennikarz ma produkować informację i trzeba na wolnym rynku tę informację sprzedać - problem: być czy mieć? Zarobić czy stracić? :D

Wielowieyska z „GW” - „Korupcja czwartej władzy”: dziennikarz, jak każda ludzka jest istota, jest ułomny.

Wielowieyska opisuje wiele problemów, np.:

- Jak kupić dziennikarza? Dziennikarze publikujący w pismach branżowych lub dodatkach branżowych, np. w dziedzinie motoryzacji - dziennikarz dostaje auto do testowania, ma opłacone paliwo i ma dobrą recenzję za to napisać.

23


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
BIOCHEMIA skrypt 2010 id 86508 Nieznany
Psychologia przemysłowa - skrypt 2010, Psychologia, Psychologia Przemysłowa
BIOCHEMIA skrypt 2010 id 86508 Nieznany
Historia wychowania Skrypt 2010 2011
Zeszyty prasoznawcze (2)
2010 KD mgr zaocz teczka, Skrypty, PK - materiały ze studiów, II stopień, pomoc, III semestr, KBI 2
baza BN zeszyty prasoznawcze
Społeczne uwarunkowania polskiego prasoznawstwa katolickiego
kwerenda zeszyty prasoznawcze
prawo pracy skrypt 2009 2010 id Nieznany
FR M2 2010 skrypt
poprawiony skrypt ze srodowiska 2010
prasoznawstwo-program, Prawoznawstwo
Prasoznawstwo cwiczenia
skrypt z finansow - borodo 2010, Prawo Finansów Publicznych(5)
Podstawy prawoznawstwa skrypt[1] 23.01.2010(2), Szkoła, Uczelnia
prasoznawstwo-notatki, Prawoznawstwo
prawo materialy 2, Prawo administracyjne skrypt zaoczne 2010, DECYZJA

więcej podobnych podstron