PSYCHIATRIA I PSYCHOPATOLOGIA2, Psychiatria i psychopatologia


Dykcik + wikipedia

PSYCHIATRIA I PSYCHOPATOLOGIA, PSYCHOLOGIA KLINICZNA

  1. Problemy definicyjne, co to jest i czym się zajmuje : psychiatria, psychopatologia, psychologia kliniczna

  1. Zdrowie, zdrowie psychiczne, kryteria zdrowia psychicznego, niedostosowania społeczne, niepełnosprawność intelektualna, norma psychiczna, mechanizmy obronne-ich rodzaje, odporność psychiczna

II. Mechanizmy obronne - pojęcie wprowadzone przez twórcę psychoanalizy, Zygmunta Freuda i przejęte przez współczesną psychologię. Oznacza metody radzenia sobie z wewnętrznymi konfliktami w celu ochrony osobowości (ego), zmniejszenia lęku, frustracji i poczucia winy. Na ogół są one nawykowe i nieuświadomione.

W pewnym nasileniu występują  u praktycznie każdego człowieka i pełnią rolę przystosowawczą, są niezbędne. Mechanizmy obronne są jednak zawsze zniekształceniem zachowania lub oglądu rzeczywistości, stosowane nadmiernie lub nieadekwatnie do sytuacji mogą utrudniać funkcjonowanie. Dobrze, gdy w zachowaniu jednostki jest ich duży repertuar, a ich dobór i intensywność jest zależna od sytuacji (elastyczność stosowania). Można wówczas mówić o efektywności i braku patologii związanej z mechanizmami obronnymi.

Mechanizmy obronne ego

Mechanizmy obronne można poklasyfikować  na przykład w następujący sposób:

Moralne mechanizmy obronne

Na szczególną uwagę  zasługują też tzw. moralne mechanizmy obronne, czyli takie, które pozwalają wciąż uważać się za dobrego człowieka pomimo naruszania własnych zasad moralnych. Można tu wyróżnić np.:

Skrajne postaci mechanizmów obronnych

Nerwice oraz fobie są często po prostu przerośniętymi ponad miarę mechanizmami obronnymi.

Za skrajny przypadek przerostu mechanizmów obronnych można nawet uznać psychozy, w których wizja świata ulega takiemu zniekształceniu, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Mechanizmy obronne w psychoanalizie

Klasyfikacja i samo dzisiejsze psychoanalityczne rozumienie mechanizmów obronnych jest w psychoanalizie nieco inne od proponowanego przez psychologię, a także znacznie szersze w stosunku do klasycznej psychoanalizy.

Mechanizmy obronne w psychologii transpersonalnej

Niektórzy psychologowie transpersonalni uważają oświecenie, osiągane podobno w wyniku medytacji, za stan, w którym człowiek całkowicie pozbawiony jest mechanizmów obronnych. Aby to było możliwe, musi jednak być przestrzegany jakiś kodeks moralny, musi też zaniknąć obraz swojego "ja" (ego), aby nie było czego bronić. W przeciwnym razie dysonans poznawczy powodowany konfliktem między własnym obrazem siebie a obrazem uzyskiwanym od innych osób powodowałby olbrzymie frustracje i nerwicę, co stałoby w sprzeczności ze stanem oświecenia.

Nieco inne ujęcie (bardziej czytelne i przystępne):

Mechanizmy obronne

Mechanizm obronny

Definicja

Przykład

Wyparcie

Usunięcie ze świadomości lub utrzymywanie poza świadomością myśli, wyobrażeń i wspomnień, które są bolesne lub budzą  lęk (konflikt pomiędzy id i ego)

Student zapomina o terminie egzaminu. Pacjent zapomina o terminie wizyty.

Zaprzeczenie

Udawanie, że sytuacja naprawdę zagrażająca lub wzbudzająca lęk nie ma miejsca (konflikt pomiędzy impulsami id i frustrującą je rzeczywistością)

Przekonanie, że pomimo palenia papierosów nie zachoruje się na raka płuc ani na zawał serca "Mnie się to nie zdarzy"

Reakcja upozorowana

Wyrażenie uczuć lub zachowań przeciwnych niż rzeczywiście odczuwane, po to by prawdziwe pozostały wyparte. Zachowanie przeciwne wyrażone jest przesadnie.

Wylewnie gratulujemy koledze sukcesu, którego mu zazdrościmy. Osoba oglądająca pornografię staje na czele komitetu do jej zwalczania.

Projekcja

Przypisanie własnego, nieakceptowanego impulsu innej osobie. Lęk neurotyczny przekształca się wówczas w obiektywny - z zagrożeniem zewnętrznym łatwiej sobie poradzić.

Kobieta, której zaloty są odrzucane, odbiera zachowanie mężczyzn jako molestowanie seksualne.

Przemieszczenie

Przeniesienie uczuć, zainteresowań itp., uznanych za nieodpowiednie, z jednej osoby na inną, z jednego przedmiotu na drugi, o mniejszym ryzyku, zagrożeniu, niebezpieczeństwie, lub w większym stopniu akceptowaną społecznie - bardziej "dozwoloną"

Mąż wszczyna z żoną kłótnię po tym, jak skrytykował go zwierzchnik w pracy. Córka odczuwa silną złość wobec matki, ale swoją  agresję przenosi na kogoś innego ze swojego otoczenia, np. na swoją koleżankę.

Sublimacja

Przemieszczenie celu popędowego na zgodny z akceptacją społeczną.

Zajęcie się malarstwem, lub fotografią o tematyce erotycznej (akty). Osoba o skłonnościach sadystycznych zostaje pracownikiem ubojni zwierząt.

Izolacja

Oddzielenie myśli (agresywnych lub seksualnych) od towarzyszących im uczuć, które podlegają stłumieniu.

Pozbawiona złości, lub wściekłości myśl, żeby wykrzyknąć coś nieprzyzwoitego, np. w kościele i wyrządzić krzywdę bliskiej osobie.

Intelektualizacja

Intelektualne przetworzenie impulsów agresywnych lub seksualnych, pozwalające odciąć się od nierozładowanych napięć, niezaspokojonych potrzeb seksualnych, konfliktowych myśli lub uczuć.

Uczeń  z niewspółmiernym do wagi poruszanego tematu zapałem prowadzi abstrakcyjną, akademicką dyskusję. Mąż, odczuwający wzrastającą niechęć do żony, z ogromnym zaangażowaniem rozprawia np. o polityce, biznesie, itp.

Racjonalizacja

Użycie samooszukujących się usprawiedliwień nieakceptowanego zachowania lub niepowodzenia.

Wynajdujemy dobre strony ze wszech miar niekorzystnej dla nas sytuacji, lub zdarzenia, np. podkreślając korzyści zdrowotne płynące ze spacerów w sytuacji, gdy skradziono nam samochód.

Anulowanie

„Odczynianie”  - usunięcie czynu agresywnego w rytualny sposób, poprzez odkupienie go, wynagrodzenie go komuś. Rytuał jest odczuwany jako przymus i nie poddaje się ocenom intelektualnym. W odróżnieniu od religijnego, wykonywany jest samotnie.

Szef nie wyrzuca z pracy podwładnego, który źle pracuje, lecz przyznaje mu doroczne nagrody. Obsesyjne mycie się, mające zapobiec napawającemu lękiem zarażeniu siebie lub innych.

Regresja

Powrót, zwykle pod wpływem stresu, do zachowania charakterystycznego dla wcześniejszego okresu rozwojowego.

Student reaguje płaczem, wdaje się w bójki, niszczy swoją własność, zachowuje się, lub ubiera infantylnie, posługuje się słownictwem oraz wymową typową dla małych dzieci.

Identyfikacja z agresorem

Przejęcie zachowań lub atrybutów agresora, by zmienić się z odczuwającego strach w tego, kto budzi strach.

Noszenie ubrań wojskowych lub broni.

Odporność psychiczna to, obok motywowania siebie, jeden z dwóch kluczowych obszarów kompetencji osobistych (zarządzania sobą).

Odporność psychiczna wiąże się ze sprawnością w zakresie samokontroli własnych emocji, zwłaszcza negatywnych, co ułatwia podejmowanie wyzwań i finalizowanie realizacji określonych celów pomimo napotkanych trudności. 

Doskonalenie się i zdobywanie wprawy w obszarze odporności psychicznej oznacza kształtowanie takich szczegółowych kompetencji jak:

kształtowanie takich szczegółowych kompetencji jak:

  1. Objawy, opis, przyczyny- depresji (depresji dwubiegunowej), zaburzenia lękowe-fobie, somatyzacja, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne ,dysocjacje, fuga, depersonalizacja- derealizacja, schizofrenia-rodzaje, zaburzenia jedzenia, snu, osobowości

Zaburzenia lękowe należą do grupy zaburzeń nerwicowych mających wpływ na zachowanie, myślenie, emocje i zdrowie fizyczne. Są spowodowane zarówno czynnikami biologicznymi jak i indywidualnymi warunkami osobowymi. Ludzie dotknięci tymi zaburzeniami często cierpią na więcej niż jeden rodzaj zaburzeń lękowych, którym bardzo często może towarzyszyċ depresja, zaburzenia apetytu lub uzależnienie.

Występowanie zaburzeń lękowych:

Zaburzenia lękowe są  najbardziej powszechnymi problemami zdrowia psychicznego. Dotykają przeciętnie jedną na dziesięć osób. Są bardziej rozpowszechnione wśród kobiet niż wśród mężczyzn, dotykają zarówno dzieci jak i dorosłych. Zaburzenia lękowe są chorobami. Mogą być diagnozowane i leczone.

Lęk występuje w istotnym natężeniu u 5-10% populacji. U podłoża mogą leżeć czynniki genetyczne, rozwojowe, osobowościowe, powodujące, w zetknięciu z aktualną trudną sytuacją życiową, wystąpienie różnych form lękowych zaburzeń. Chorzy skarżą się na dolegliwości somatyczne typowe dla lęku. Lęk opisują jako uporczywy, rozlany albo krótszy, natężony. Tematem skarg lękowych jest często nieumiejętność społecznego działania, lęk przed krytyką, odrzuceniem, skrzywdzeniem, przed podjęciem odpowiedzialnych zadań, napady lęku

Objawy występowania zaburzeń lękowych:

Schizofrenia - zaburzenie psychiczne zaliczane do grupy psychoz endogennych. Objawia się upośledzeniem postrzegania lub wyrażania rzeczywistości, najczęściej pod postacią omamów słuchowych, paranoidalnych lub dziwacznych urojeń albo zaburzeniami mowy i myślenia, co powoduje znaczącą dysfunkcję społeczną lub zawodową.

Początek choroby występuje najczęściej we wczesnej dorosłości[1], dotykając 0,4-0,6%[2][3] populacji. Diagnozę stawia się na podstawie wywiadu z pacjentem, a także na podstawie zaobserwowanego zachowania. Wykrycie schizofrenii nie jest możliwe za pomocą współcześnie dostępnych badań laboratoryjnych[4]. Z uwagi jednak na możliwe rozwinięcie na podłożu organicznych schorzeń mózgu zaburzeń o obrazie podobnym do schizofrenii, należy je wykluczyć. Kryteria diagnostyczne ICD-10 nie pozwalają także rozpoznać schizofrenii u osób z upośledzeniem umysłowym oraz przebytymi poważnymi urazami mózgu.

Wyniki badań wskazują  na to, że w patogenezie choroby mają znaczenie czynniki genetyczne, wczesne warunki środowiskowe, procesy socjologiczne i neurobiologiczne. Aktualne badania psychiatryczne są skoncentrowane na neurobiologii, lecz nie udało się odnaleźć konkretnej przyczyny organicznej.

Ze względu na często niejednorodny obraz kliniczny powstała hipoteza, że schizofrenia to nie jedno zaburzenie, lecz grupa chorób, dla których stosuje się określenie zbiorcze psychozy schizofreniczne. Z tego powodu Eugen Bleuler określił chorobę jako schizofrenie (liczba mnoga), gdy nazwał zaburzenie. Słowo "schizofrenia" dosłownie oznacza "rozszczepienie umysłu", ale pomimo swojej etymologii, nazwa ta nie oznacza posiadania więcej niż jednej osobowości (tzw. osobowość mnoga, "rozdwojenie jaźni")[5]; według obowiązujących w psychiatrii kryteriów diagnostycznych podstawowym objawem schizofrenii jest rozszczepienie (gr. schisis) pomiędzy myśleniem, zachowaniem, emocjami, sferą motywacyjną, ekspresją emocji, przejawiające się m.in. niedostosowaniu zachowania, emocji pacjenta do sytuacji i treści jego wypowiedzi. W chorobie zwiększona jest aktywność dopaminergiczna w szlaku mezolimbicznym mózgu, co konsekwentnie wykazują różne badania. Szczególną rolę odgrywa tu receptor D2 (układ dopaminergiczny). Podejrzewa się, że jego niewłaściwe funkcjonowanie jest odpowiedzialne za część objawów występujących w tej chorobie. Podstawą leczenia jest farmakoterapia z użyciem środków przeciwpsychotycznych, które działają głównie poprzez hamowanie aktywności dopaminergicznej. Stosowane dawki są zazwyczaj niższe, niż w początkowych dekadach ich używania. Ważną rolę pełnią atypowe neuroleptyki (początkowo klozapina wprowadzona na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, obecnie też risperidon, olanzapina i inne). Z jednej strony nie powodują one tak wyraźnych objawów pozapiramidowych oraz późnych dyskinez poneuroleptycznymi na tle wtórnej nadwrażliwości receptora D2, z drugiej strony część z nich ma niekorzystny profil metaboliczny, może w związku z tym zwiększać ryzyko otyłości, cukrzycy i chorób serca. Psychoterapia, zawodowa i społeczna rehabilitacja są także ważne. W poważniejszych przypadkach, gdy istnieje zagrożenie dla osoby chorej lub innych, może być konieczna przymusowa hospitalizacja, chociaż obecnie pobyty w szpitalu są krótsze i mniej częste niż w dawniejszych czasach.

Uważa się, że zaburzenie dotyka pierwotnie zdolności poznawcze, ale znaczenie mają także przewlekłe problemy z zachowaniem i emocjami. U osób ze zdiagnozowaną schizofrenią zwiększone jest prawdopodobieństwo wykrycia zaburzeń współtowarzyszących, takich jak depresja, zaburzenia lękowe, a występowanie nadużywania różnych substancji psychoaktywnych w ciągu całego życia wynosi 40%. Jednakże, w odróżnieniu od depresji jako choroby afektywnej niejako podłożem obniżonego nastroju nie jest smutek, a ogarniająca chorego pustka.

U osób chorych powszechne są problemy społeczne, takie jak długotrwałe bezrobocie, ubóstwo i bezdomność, a ich oczekiwana długość życia jest mniejsza o około 10-12 lat z powodu problemów ze zdrowiem fizycznym oraz sięgającego 10% wskaźnika samobójstw[6]. W schizofrenii spotyka się też najwięcej przypadków ciężkiego samookaleczenia.

Rodzaje schizofrenii wg DSM-IV

Dla rozpoznania schizofrenii niezbędne jest spełnienie wszystkich wymienionych kryteriów:

A. obecność co najmniej jednego z poniższych objawów czynnej fazy zaburzeń przez co najmniej jeden miesiąc lub krócej przy prawidłowym leczeniu (poprzednio w DSM-III R co najmniej tydzień)

1. dwa z następujących:

a) urojenia

b) nasilone omamy

c) niespójność lub znaczne rozluźnienie skojarzeń 

d) zachowanie katatoniczne

e) płytki lub wyraźnie niedostosowany afekt

2. dziwaczne urojenia

3. nasilone omamy w postaci głosów komentujących lub dyskutujących

B. obniżenie poziomu funkcjonowania społecznego poniżej poziomu wyjściowego

C. ciągłe oznaki zaburzeń przez co najmniej pół roku. Okres ten musi zawierać fazę czynną (minimum jeden miesiąc lub krócej przy prawidłowym leczeniu), poza tym mogą go wypełnić objawy fazy zwiastunowej lub rezydualnej

D. nieobecność zespołu depresyjnego lub maniakalnego (zob. choroba afektywna dwubiegunowa)

E. brak uchwytnych czynników organicznych inicjujących lub podtrzymujących zaburzenia

F. jeśli w wywiadzie są zaburzenia autystyczne to rozpoznanie wymaga stwierdzenia nasilonych urojeń lub omamów (zob. autyzm dziecięcy, zespół Aspergera)

Podtypy

Na zachodzie wyróżniano historycznie 4 typy schizofrenii: prosty, hebefreniczny, katatoniczny i paranoidalny. Obecnie w klasyfikacji DSM-IV wyróżniono 5 rodzajów schizofrenii:

oraz kilka rodzajów jej przebiegu:

W ICD-10 wyróżnia się  2 dodatkowe podtypy:

Klasyfikacja Schneidera

Psychiatra Kurt Schneider (1887-1967) stworzył listę objawów psychotycznych ("objawy Schneiderowskie"), które jego zdaniem odróżniają schizofrenię od innych zaburzeń psychotycznych. Nazywa się je "objawami pierwszorzędowymi" i zalicza do nich urojenia kontrolowania przez siły zewnętrzne; odciąganie i nasyłanie myśli, ugłośnienia myśli, głosy (omamy) komentujące myśli lub działania chorego albo głosy dyskutujące z myślami chorego lub innymi głosami[18]. Wiarygodność objawów pierwszorzędowych została zakwestionowana, chociaż zostały one uwzględnione w obecnych kryteriach rozpoznawczych.

Rodzaje schizofrenii wg Timothy'ego Crowa [edytuj]

Timothy Crow przedstawił koncepcję typologiczną schizofrenii, uważaną za jedną z ważniejszych i potwierdzoną przez innych badaczy:

Schizofrenia typu I: przeważają w niej objawy wytwórcze, tzw. pozytywne (urojenia, omamy, zaburzenia w treści myślenia np. myślenie magiczne) w ośrodkowym układzie nerwowym nie obserwuje się zmian anatomicznych - prawdopodobnie podłożem tych objawów jest nieprawidłowe przekaźnictwo synaptyczne neuronów.

Schizofrenia typu II: przeważają w niej objawy negatywne (np. zaburzenia ruchowe, mutyzm, alogia - niezdolność mówienia itp.) obserwuje się zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym np. poszerzenie komór bocznych mózgu.

Rokowanie jest zdecydowanie lepsze w przypadku schizofrenii typu I - pacjenci reagują  dobrze na leczenie farmakologiczne itd. W przypadku typu II występują  znaczne upośledzenia w funkcjonowaniu jednostki i prognozy lecznicze są gorsze. 

ZABURZENIA JEDZENIA:

Zaburzenia jedzenia - Istnieje wiele sądów na temat podłoża zaburzeń jedzenia. Pojawiają się w okresie adolescencji i znacznie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. W Polsce w ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowania na zaburzenia jedzenia. Przy wyjaśnieniu tego zjawiska należy wziąć pod uwagę czynniki społeczno-kulturowe a ściślej - lansowany przez media model „idealnej” sylwetki, urody. Szczupłość staje się modna ale zarazem niebezpieczna, gdyż zakłada kontrolę jedzenia, co może być pierwszym krokiem do anoreksji, bulimii lub napadowego objadania się. Zaburzenia jedzenia związane są m.in. z niskim poczuciem własnej wartości oraz identyfikacją siebie poprzez chorobę. Terapia pomaga zmieniać to, pomaga budować stabilne poczucie własnej wartości oraz pomaga budować prawdziwą tożsamość, opartą na silnych, realnych fundamentach.

Wyróżnia się trzy rodzaje zaburzeń  jedzenia:

- Anoreksja nervosa - to bezwzględne dążenie do szczupłości, dotyka obecnie coraz częściej nie tylko bardzo młode osoby, ale również dorosłe kobiety. Choroba cechuje się odmawianiem utrzymania prawidłowej wagi ciała, co jest realizowane przez restrykcyjne diety (lub całkowite odmawianie jedzenia), forsowne ćwiczenia, przeczyszczanie, czasem wymioty. Utrzymuje się przekonanie o nadwadze, nawet przy skrajnym wychudzeniu. Anoreksja wiąże się z izolacją od otoczenia, depresją oraz wysokim ryzykiem śmierci z powodu wyniszczenia organizmu.

- Bulimia nervosa - inaczej „żarłoczność psychiczna”, nazwana tak od słowa bulimis, oznaczającego „wilczy apetyt”. Główny mechanizm tej choroby polega na nawracających epizodach przejadania się, po których następuje gwałtowna potrzeba pozbycia się nadmiaru pokarmu np. poprzez doprowadzanie do wymiotów lub nadużywanie środków przeczyszczających. Chorzy na bulimię mają skłonność do impulsywnego przyjmowania bardzo dużych ilości pokarmu, prawie bez przeżuwania go. Po takich epizodach pojawia się silne poczucie winy. Problemem jest również stałe myślenie o wadze, wyglądzie i podporządkowanie temu wszystkich sfer życia. Nieleczona bulimia prowadzi do spustoszenia i wycieńczenia organizmu, a w skrajnych przypadkach może nawet prowadzić do śmierci.

- Napadowe objadanie się - jedzenie staje się odpowiedzią na różnorodne emocje. Zapewnia poczucie bezpieczeństwa, pomaga unikać stresujących sytuacji, znieczula emocjonalny. Osoby tracą kontrolę nad ilością przyjmowanego pokarmu, ponieważ jest to jedyny znany im sposób na osiągnięcie ukojenia i spokoju. Chorzy nie podejmują działań służących pozbyciu się pokarmu, choć czasem mają za sobą całą historię nieudanych diet. Często choroba prowadzi do otyłości i związanych z nią chorób somatycznych oraz do wielu problemów emocjonalnych.

Zastosowanie psychoterapii grupowej w leczeniu 

Zakłada się,  że zaburzenia jedzenia (anoreksja, bulimia, napadowe objadanie się) często wiążą się z trudnościami, jakich człowiek doświadczał  w przeszłości. Występujące objawy stanowią zastępczy sposób wyrażania emocji, czy wyraz potrzeby kontroli nad samym sobą. Praca w grupie skoncentrowana jest na rozpoznawaniu swoich nieświadomych wzorców funkcjonowania i ich powiązań z przeszłością. Uczestnicy mogą także uczyć się nowych form zachowań, poprzez przekraczanie swoich ograniczeń oraz mogą też badać  wpływ relacji z ludźmi na swoje funkcjonowanie. Terapia grupowa pomaga lepiej poznać siebie oraz polepszać funkcjonowanie w zakresie radzenia sobie z codziennymi problemami. Terapia pomaga osobom, które cierpią z powodu zaburzeń jedzenia w następujących obszarach:

-objawów (zmniejszając bądź całkowicie eliminując objawy; normalizując nawyki żywieniowe);

-wglądu psychologicznego (poprzez zrozumienie funkcji i znaczenia psychologicznego występujących objawów oraz źródeł choroby);

-emocji (poprzez naukę umiejętności adekwatnego rozpoznawania, nazywania i wyrażania uczuć);

- ciała (poprzez pogłębienie kontaktu z własnym ciałem);

-relacji z ludźmi (poprzez lepsze poznanie siebie i swojego funkcjonowania w relacjach interpersonalnych oraz nauce budowania głębszych i bardziej satysfakcjonujących relacji z ludźmi). 

ZABURZENIA SNU:

Zaburzenia snu - grupa zaburzeń snu, które mogą dotyczyć długości snu, jak i jego jakości. Niektóre zaburzenia snu są na tyle poważne, że zakłócają normalne fizyczne, umysłowe i emocjonalne funkcjonowanie. Badaniem powszechnie stosowanym w niektórych zaburzeniach snu jest polisomnografia.

Do zaburzeń snu zalicza się:

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI:

Zaburzenie osobowości - występuje gdy elastyczny system regulacji usztywnia się i powoduje stały, niezmienny wzorzec zachowania, ujawniający się w niezmiennych reakcjach na zmieniające się sytuacje.

Powyższy model opiera się  na założeniach, że:

  1. osobowość to wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (poczucie stabilności).

  2. zaburzenie to efekt niedopasowania potrzeb, sposobu ich zaspokajania i sposobu realizacji zadań jednostki na danym etapie życia do wymogów społecznych czyli aktywności własnej do wymagań społecznych i kulturowych obowiązujących w środowisku jednostki.

Zaburzenie osobowości jest stanem psychicznym, w którym następuje częściowa dezintegracja psychiki, rozchwianie emocjonalne, szybkie gwałtowne zmiany osobowości. Osobowość może ulec dezintegracji gdy dochodzi do traumatycznych przeżyć osobistych, uzależnień lub może być jednym z objawów niektórych chorób psychicznych. Zaburzenia osobowości nie są typowymi zespołami klinicznymi, to raczej stany behawioralne i psychospołeczne. 

  1. Uzależnienia-fazy, współuzależnienia

UZALEŻNIENIA-FAZY

1.Biopsychiczne- Indywidualna wysoka podatność na uzależnienie, labilność UN, pobudliwość psychiczna, niska odporność na stres, zaburzenia natury emocjonalnej, zaburzenia rozwoju osobowości, neurotyzm, uszkodzenie mózgu, choroby somatyczne i związane z nimi dolegliwości 
2.Psychospołeczne-brak zaspokojenia potrzeb psychicznych lub trudności w ich zaspokajaniu wskutek wadliwego oddziaływania środowiska wychowawczego, szkolnego i rodzinnego; niepowodzenia życiowe w sferach: zawodowej, szkolnej, osobistej, co jest podstawą do ucieczki przed niekorzystną, stresującą i nieakceptowaną sytuacją życiową i społeczną w świat iluzji. 
3.Kulturowe- moda, dostępność środków, postawy hedonistyczne, brak odległych celów i perspektyw życiowych, rozrywek i możliwości atrakcyjnego spędzenia wolnego czasu, przynależność do subkultury młodzieżowej, w której istnieje norma zażywania środków toksycznych, bunt przeciw powszechnie obowiązującemu systemowi wartości i stylowi życia, zaspokojenie potrzeb poznawczych, aktywizacja zdolności twórczych, chęć odniesienia sukcesu 

Współuzależnienie - można określić jako utrwaloną formę funkcjonowania w długotrwałej, trudnej i niszczącej sytuacji życiowej, związanej z patologicznymi zachowaniami partnera. Ogranicza ona w istotny sposób swobodę wyboru postępowania, prowadzącą do pogorszenia stanu i utrudnia zmianę położenia na lepsze. Jest to bardzo głębokie uwikłanie się w chorobę alkoholową osób dorosłych związanych z osobą nadużywającą alkoholu i zdominowanie życia osób współuzależnionych od tej osoby.  
 
Jeżeli w podstawowej jednostce jaką jest rodzina, jedna z osób popadła w uzależnienie od alkoholu całość funkcjonowania rodziny i spełniania przez nią podstawowych funkcji jest zagrożona, a nawet w dużym stopniu uniemożliwiona. Klimat takiej rodziny diametralnie różny jest od rodziny zdrowej, ponieważ w przypadku wszystkich jej członków, pojawiają się niezdrowe uczucia i zachowania, które mają pomóc członkom rodziny przystosować się do zaistniałej sytuacji. 
 
W rodzinie z problemem alkoholowym pojawia się gniew, smutek, poczucie krzywdy i możliwe poczucie współodpowiedzialności za postępowanie alkoholika. Te zaś mogą prowadzić osoby dorosłe, a więc współmałżonków lub rodziców osoby uzależnionej do współuzależnienia. Jego powstaniu sprzyja silna zależność emocjonalna i materialna od osoby z problemem alkoholowym, słaba sytuacja zawodowa osoby współuzależnionej, izolacja rodziny, a także nacisk środowiska np. na utrzymanie rodziny za wszelką cenę, a także charakter osoby i to co wnosi ona w związek, i zmiany jakie zachodzą w psychice osoby współuzależnionej na skutek zachodzących w rodzinie zdarzeń. 
 
Osoby wspóluzależnione koncentrują się na partnerze z problemem alkoholowym z pominięciem własnych potrzeb. Z powodu problemu alkoholowego u uzależnionego członka rodziny osoba współuzależniona na co dzień żyje z poczuciem niepewności, wstydu, zagrożenia, beznadziejności i ogólnego chaosu, a więc w permanentnym stresie. W sytuacji tej nie potrafi często zorientować się w swoich własnych pragnieniach ponieważ pozostawia je na moment kiedy problem alkoholowy zniknie, a w między czasie skupiając wszystkie swoje wysiłki na osobie uzależnionej i pomocy jej. 
 
Osoba współuzależniona obsesyjnie myśli o problemie alkoholika i próbuje zająć odpowiednią do zaistniałej sytuacji wg siebie postawę. W rzeczywistości w postawie osoby współuzależnionej możemy wyróżnić kilka zachowań z których podstawowym jest obsesyjne myślenie o piciu osoby uzależnionej i koncentracja na nim wszystkich swoich myśli, uczuć i działań. Prowadzi to do poczucia współodpowiedzialności za osobę nadużywającą alkohol, pilnowanie jej na każdym kroku, chowanie alkoholu i myślenie wciąż gdzie alkohol mogła schować uzależniona osoba. Także obarczanie siebie winą za niedopilnowanie kiedy osoba uzależniona znów się napije. Drugim ważnym zachowaniem osoby współuzależnionej jest nieustanna huśtawka emocjonalna, od euforii i pewności, że problem da się zwyciężyć, i wiary we wszystkie przyrzeczenia alkoholika dotyczące jego poprawy, po skrajny pesymizm i poczucie beznadziejności oraz niemożliwości wyjścia z obecnej sytuacji. Osoba współuzależniona może na zmianę prowokować kłótnie z alkoholikiem i popadać w dłuższe okresy letargu i obojętności. Na co dzień cechuje ją obojętność w stosunku do siebie i tego co się z nią samą stanie. Na zewnątrz osoba współuzależniona stara się jak najbardziej maskować i bagatelizować problem, także w stosunku do samej siebie poszukuje wyjaśnień problemu, a także jego wagi i często bagatelizuje zachowania alkoholika lub też próbuje znaleźć dla nich racjonalne wyjaśnienie. Z lęku przed opuszczeniem i utratą alkoholika osoba taka rezygnuje z pokazywania własnych uczuć, szczególnie złości i obaw zarówno alkoholikowi jak i pozostałym osobom, a jednocześnie pragnie i oczekuje pomocy ze strony innych osób. 
 
W zachowaniu osoby współuzależnionej można zauważyć trzy schematy: nieudane próby rozwiązania sytuacji, nieudane próby wycofania się z sytuacji i szkodliwe dla osoby współuzależnionej sposoby przystosowania się do sytuacji. Współuzależnienie prowadzi do bardzo głębokich i trwałych zmian w sferze poznawczej, emocjonalnej i w strukturze „ja” osoby współuzależnionej dlatego terapia takiej osoby jest bardzo trudna. Pierwszym krokiem jest uświadomienie osobie współuzależnionej jej problemu, następnie dopiero rozpoznanie źródeł zachowań destrukcyjnych osoby współuzależnionej i próba ich zmiany, a także zmiany nastawienia osoby współuzależnionej do „konieczności” trwania związku w którym się ona znajduje. 

Zaburzenia psychoorganiczne to zaburzenia funkcji psychicznych, niekoniecznie intelektualnych wywołane organicznym uszkodzeniem mózgu, które ujawniają się w postaci zaburzeń czynności wyższych. O uszkodzeniu organicznym mówi się, gdy osoba osiągnęła pewien poziom umysłowy, lecz w wyniku zadziałania czynników patogennych powstały zaburzenia prawidłowo rozwiniętych funkcji.

Pojęcie "zaburzeń  psychoorganicznych" jest klasycznym terminem psychiatrycznym, znajdującym zastosowanie także w neurologii, jednak wedle współczesnych kryteriów, przynajmniej tych obecnych w psychologii, jest pojęciem zbyt ogólnym. Pojęcie zespołu psychoorganicznego (syndroma psychoorganicum) oznacza bliżej nie określone zaburzenia procesów poznawczych, osobowości i funkcji emocjonalnych na tle organicznego uszkodzenia mózgu, których cechą charakterystyczną jest przede wszystkim zaburzenie osobowości, bliskie charakteropatii, w jakim osoba chora jest w pewnym lub znacznym stopniu uciążliwa dla osób trzecich. Według współczesnych kategorii klasyfikacyjnych zespół psychoorganiczny może być obecny w otępieniu, lub w organicznym zaburzeniu osobowości.

Przyczyny zaburzeń organicznych

Diagnoza organiczności

W psychiatrycznej służbie zdrowia istnieje potrzeba rozróżnienia, czy u podstaw objawów w indywidualnym przypadku znajdują się czynniki psychogenne, czy też neurologiczne.

Klasyczna procedura obejmuje opis zaburzonego zachowania, ustalenie patomechanizmu, co umożliwia przewidywanie zachowania i ustalenie działań korekcyjnych. Celem diagnozy jest wykrycie defektu podstawowego, wskazanie zaburzeń wynikających bezpośrednio z uszkodzenia i wydzielenie objawów psychogennych.

Tymczasem obecnie wiemy, że uszkodzenie mózgu zawsze przejawia się w sposób indywidualny a jego objawy są w nierozerwalny sposób powiązane z cechami osobowości, zasobów intelektualnych, wykształceniem, płcią, wiekiem itd. Uszkodzenie mózgu może upośledzać funkcje poznawcze i emocjonalne, lecz dość wybiórczo. Dlatego też badanie organiczności, jeżeli nie jest nastawione na badanie tej funkcji, która w danym przypadku jest uszkodzona, zawiedzie. Cechą charakterystyczną metod służących określaniu organiczności jest to, że angażują one wiele różnych funkcji, lecz nigdy wszystkie. Formalne zasady badania organiczności stwierdzają, że użycie pojedynczej metody nie jest miarodajne, a im więcej metod, tym większa trafność diagnozy. Tymczasem wszystkie metody stotowane do badania organiczności w Polsce (istnieją 3 takie metody) są nastawione na te same funkcje poznawcze. Obecnie badanie organiczności powinno być raczej rozumiane jako krótkie badanie przesiewowe, pozwalające postawić przypuszczenie występowania organicznego ubytku funkcji poznawczych (nie koniecznie precyzując, jakich funkcji to dotyczy), pod warunkiem, że w użyciu znajdą się metody które łącznie angażują wiele różnych funkcji.

Współczesna neuropsychologia raczej odrzuca przydatność pojęcia organiczności i zaleca precyzyjny opis zachowanych i zaburzonych funkcji u danej osoby. Tylko bowiem w taki sposób możliwe jest postawienie trafnej diagnozy i zrozumienie problemów osoby chorej. Analiza specyficznego profilu zaburzonych funkcji poznawczych może zasugerować dalsze postępowanie wobec osoby chorej. Może np. pomóc lekarzowi w przepisaniu właściwych leków łagodzących objawy behawioralne i poznawcze, zleceniu dalszych, dokładniejszych badań diagnostycznych, może też pomóc w przewidzeniu przyszłych trudności w sferze zawodowej i społecznej. Tylko na podstawie takiej diagnozy można przystąpić do efektywnej i odpowiedniej rehabilitacji poznawczej, jak też zastosować różnicowanie odmiennych zaburzeń neuropsychologicznych, np. różnych zespołów otępiennych.

Niemniej jednak krótkie i ogólne badanie przesiewowe jest w większości przypadków wystarczające (ewentualnie może być podstawą do skierowania danej osoby do neuropsychologa). Nie zawsze jest bowiem potrzebne dokładne rozróżnienie w zakresie zaburzonych i zachowanych funkcji, jak też nie zawsze może być możliwe (zwłaszcza w umiarkowanych i głębokich zaburzeniach obejmujących wiele funkcji). Jeżeli nie ma wyraźnych wskazań  do dokładnego badania neuropsychologicznego, nie ma potrzeby prosić  osobę chorą na długotrwałe i niekiedy rozdzielone na dwie, lub więcej sesji, badanie.

Etapy diagnozy

  1. Diagnoza organiczności

Czy zaburzenie ma charakter organiczny czy czynnościowy?

  1. Diagnoza lokalizacji

Wnioskowanie na podstawie zmian patologicznych w funkcjach o typie, wielkości i lokalizacji uszkodzeń  mózgu (np. ogniskowe, czy rozsiane).

  1. Diagnoza funkcjonalna, ustalenie patomechanizmu zaburzenia

 

Choroba Alzheimera - postępująca, degeneracyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się występowaniem otępienia.

Nazwa choroby pochodzi od nazwiska niemieckiego psychiatry i neuropatologa Aloisa Alzheimera, który opisał tę chorobę w 1906.

Epidemiologia

Jest to najczęstsza przyczyna występowania otępienia u osób powyżej 65 roku życia. Ocenia się,  że na świecie choruje na chorobę Alzheimera ok. 30 mln osób, w Polsce ok. 200 tys. Ze względu na starzenie się społeczeństw w krajach uprzemysłowionych zakłada się, że ilość chorych do roku 2050 potroi się.

Początek choroby występuje zwykle po 65 roku życia. Przed 65 rokiem życia zachorowania na chorobę  Alzheimera stanowią mniej niż 1% przypadków[1]. Badania epidemiologiczne stwierdzają, że zapadalność na chorobę Alzheimera wzrasta z wiekiem - u osób po 65 roku życia, stwierdza się ją u ok. 14%, a po 80 roku życia w ok. 40%.

Etiopatogeneza

Przyczyna choroby nie jest znana i obecnie (2007) nie istnieją metody pozwalające na jej wyleczenie.

Istnieje postać choroby Alzheimera (ok. 10% przypadków), która występuje rodzinnie (z początkiem choroby przed 60 rokiem życia) i jest dziedziczona w sposób autosomalny dominujący. Choroba Alzheimera ma złożoną etiopatogenezę, gdzie rolę odgrywają czynniki genetyczne i środowiskowe, a penetracja czynników genetycznych jest zależna od wieku osoby obciążonej.

Na początek wystąpienia objawów i przebieg choroby mają wpływ również czynniki środowiskowe i choroby współistniejące (np. choroby układu krążenia).

Zapobieganie

Procesowi starzenia nie można zapobiec, ale można go spowolnić. Dowody dotyczące prawdopodobieństwa rozwoju choroby Alzheimera w związku z pewnymi zachowaniami, zwyczajami żywieniowymi, ekspozycją środowiskową oraz chorobami mają  różną akceptację w środowisku naukowym.

Czynniki obniżające ryzyko choroby Alzheimera

Czynniki ryzyka

Objawy i przebieg choroby

W przebiegu choroby dochodzi do wystąpienia następujących objawów:

Charakterystyczne dla demencji (i w tym choroby Alzheimera) objawy to:

Zmianom otępiennym mogą  towarzyszyć objawy neurologiczne, spośród których najczęstszym jest tzw. zespół parkinsonowski - spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia mimiki twarzy i sztywność mięśni.[30]

W zaawansowanym stadium choroba uniemożliwia samodzielne wykonywanie nawet codziennych prostych czynności i osoba chorująca na chorobę Alzheimera wymaga stałej opieki.

Czas trwania choroby 6-12 lat, kończy się śmiercią.

Rozpoznanie różnicowe

W rozpoznaniu różnicowym choroby Alzheimera należy wziąć pod uwagę szereg chorób, zespołów chorobowych i stanów chorobowych w przebiegu których zasadniczym objawem jest otępienie. Szczególnie trzeba poszukiwać i wykluczyć obecność stanów potencjalnie poddających się leczeniu (i często wyleczeniu) takich jak: depresja, przewlekłe zatrucia (np. lekowe), uszkodzenia OUN w przebiegu zakażeń, choroby tarczycy (niedoczynność), niedobory witaminowe (głównie witaminy B12 i tiaminy), stany zapalne naczyń OUN i normotensyjne wodogłowie.

Leczenie

Dotychczas nie znaleziono leku, cofającego, lub chociaż zatrzymującego postęp choroby. Leczenie farmakologiczne koncentruje się na objawowym leczeniu zaburzeń  pamięci i funkcji poznawczych.

Duże znaczenie ma też  leczenie niefarmakologiczne i właściwa pielęgnacja chorych. 

Otępienie - spowodowane uszkodzeniem mózgu znaczne obniżenie się sprawności umysłowej. Istnieje wiele definicji i kryteriów otępienia, ponieważ istnieją spory, kiedy obniżenie sprawności umysłowej staje się już otępieniem. Wbrew niektórym potocznym opiniom, otępienie nie jest normalnym objawem procesów starzenia się.

Pojęcie otępienia odnosi się wyłącznie do sfery psychicznej i nie określa samo w sobie żadnej konkretnej jednostki chorobowej. Istnieje bardzo wiele czynników, które mogą uszkodzić mózg i doprowadzić do obniżenia się sprawności umysłowej. Osłabienie tej sprawności może mieć różny charakter, jak i nasilenie.

W najcięższych przypadkach osoba z otępieniem nie jest w stanie w żaden sposób być aktywną  zawodowo, społecznie, nie jest w stanie wykonywać czynności dnia codziennego, może mieć spore trudności z komunikacją  i nawiązywaniem kontaktu z innymi, jak i z aktywnością zapewniającą  zaspokajanie potrzeb fizjologicznych, a tym samym być całkowicie zależną od osób trzecich, wymagając ciągłej opieki pielęgniarskiej.

Podczas gdy tak skrajne sytuacje raczej nie budzą wątpliwości, problemy z określeniem czym jest otępienie pojawiają się w lżejszych przypadkach, kiedy osłabienie sprawności umysłowej nie jest aż tak zaawansowane. Otępienie nie jest upośledzeniem umysłowym, które to pojęcie jest zarezerwowane do zaburzeń rozwojowych, jak też jest definiowane poprzez niski iloraz inteligencji mierzony testem w skali Wechslera. Tymczasem otępienie dotyczy osób dorosłych, najczęściej w starszym wieku, które przed zadziałaniem czynnika uszkadzającego mózg miały wyższą sprawność umysłową. W niektórych przypadkach ogólna sprawność intelektualna, mierzona psychometrycznie w badaniu psychologicznym może być nawet całkowicie poprawna, podczas gdy pewne obszary funkcjonowania umysłowego są wyraźnie osłabione i przyczyniają się do znacznego pogorszenia się funkcjonowania takiej osoby w sferze zawodowej i społecznej, jak i w czynnościach dnia codziennego.

Tradycyjny punkt widzenia przyjmuje, że otępienie ma charakter progresywny (funkcje umysłowe słabną  wraz z postępem czasu) i nieodwracalny. Natomiast samo osłabienie się funkcji umysłowych jest znacznie większe, niż mogłoby to wynikać z naturalnego procesu starzenia się.

Jednak większość podejść obecnie przyjmuje, że objawy demencji nie muszą być stricte progresywne. Niektóre podejścia z kolei przyjmują, że demencja może być odwracalna, co prawdopodobnie większość badaczy kwestionuje i przypisuje np. trudnościom diagnostycznym (przykładowo, depresja u osób w podeszłym wieku może bardzo przypominać objawy demencji, podczas gdy prawidłowe rozpoznanie i właściwe leczenie psychiatryczne "niespodziewanie" przynosi znaczną poprawę - tzw. otępienie rzekome).

Choroby prowadzące do otępienia:

Kryteria zdrowia psychicznego w ujęciu Hermansa

Zdrowie psychiczne w ujęciu Hermansa rozumiane jest jako „pełne funkcjonowanie”

1. Zróżnicowanie

Słabe zróżnicowanie

2. Integracja

Osłabienie integracji

3. Giętkość

Sztywność oznacza trwanie przy jednym typie doświadczenia czy jednej pozycji Ja bez względu na charakter aktualnej sytuacji

4. Dobre samopoczucie (P>N) jest istotnym, lecz nie najważniejszym aspektem zdrowia psychicznego. „Rozwojowi w pozytywnym kierunku mogą sprzyjać także negatywne doświadczenia” (Hermans, Hermans-Jansen, 2000, s. 147).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Tajemnica ludzkiej psychiki wstep do psychologii
Psychiatria W4 28 04 2014 Zaburzenia spowodowane substancjami psychoaktywnymi
psychiatria i psychopatologia 2
Psychologia i życie Badanie tajemnic psychiki
pytania na kolos z klinicznej, psychiatria i psychologia kliniczna
Sposoby Ochrony Psychicznej, Psychologia
przebieg, PSYCHOLOGIA, I ROK, semestr II, biologiczne mechanizmy zachowania II.mózgowe mechanizmy fu
skrypt- psychopatologia, MEDYCYNA telietta, Psychiatria
Psychologia i psychiatria - Zespół z kręgu cyklofren, pedagogika
Księga o Sczęściu, ! PSYCHOLOGIA PSYCHIATRIA, 0 0 NA DOBRY POCZĄTEK, 0 samorozwoj
15 Psychoterapia i inne niefarmakologiczne metody leczenia w psychiatrii
7. Ludzka psychika wg S. Freuda, psychologia
Całujcie mnie wszyscy w dupę, ! PSYCHOLOGIA PSYCHIATRIA
Przemoc psychiczna w rodzinie, Interesujące, PSYCHOLOGIA, PSYCHOLOGIA (materiały)
moja najlepsza przyjaciółka - anoreksja, psychologia i psychiatria
Pomoc psychologiczna a zdrowie psychiczne i zdrowa osobowosc, Pomoc Psychologiczna
Przemoc psychiczna w rodzinie a przebaczenie, Interesujące, PSYCHOLOGIA, PSYCHOLOGIA (materiały)
Poziom samooceny i poczucie umiejscowienia kontroli w jadłowstręcie psychicznym, Psychologia
Diagnostyka i Psychoterapia Zaburzeń Psychicznych i Seksualnych

więcej podobnych podstron