Typ budowy Ciała

W Polsce oryginalną metodę oceny somatotypu przedstawił A.Wanke. Metoda ta umożliwia typologiczne określenie poszczególnych osobników oraz na wyliczanie składników somatycznych całych populacji lub ich określonych części na podstawie wartości średnich arytmetycznych stosowanych wskaźników (wskaźniki tułowia, barków, miednicy, klatki piersiowej i Rohrera).

Typy budowy wyodrębnione wśród mężczyzn:

Typ I - słaba budowa ciała, długi tułów, wąskie barki, średnioszeroka miednica, płaska klatka piersiowa, mała masa ciała w stosunku do wysokości ciała,
Typ A - długi tułów, wąskie barki, szeroka miednica, beczkowata klatka piersiowa, duża masa ciała w stosunku do wysokości ciała,
Typ V - tułów krótki, szerokie barki, wąska miednica, płaska klatka piersiowa, duża masa ciała w stosunku do wysokości ciała,
Typ H - krótki tułów, szerokie barki i miednica, beczkowata klatka piersiowa, średnia masa ciała.

Typy budowy wyodrębnione wśród kobiet wg Kolasy

Typ I - smukła sylwetka, długi tułów, wąskie barki, wąska miednica, głęboka klatka piersiowa, mała masa ciała w stosunku do wysokości ciała,
Typ A - długi tułów, wąskie barki, szeroka miednica, głęboka klatka piersiowa, duża masa ciała w stosunku do wysokości ciała,
Typ Y - krótki tułów, szerokie barki, wąska miednica, płaska klatka piersiowa, mała masa ciała,
Typ H - krótki tułów, szerokie barki, szeroka miednica, głęboka klatka piersiowa, średnia masa ciała.

Wg Kretschmera

Typologia niemiecka napisana jest w oparciu o opis morfologiczny, powiązana z właściwościami fizjologicznymi i wyższymi czynnościami nerwowymi.

• Leptosomiczny - o smukłej budowie, małej masie ciała, przewadze wymiarów długościowych nad szerokościowymi, długiej szyi, wąskiej twarzy, płaskiej klatce piersiowej i ostrym kącie podżebrowym (poniżej 90º). Krańcowa postać tego typu określona została jako typ asteniczny,

• Atletyczny - o silnej budowie, silnym rozwoju kośćca i mięśni, szerokiej twarzy i szyi, silnie wysklepionej klatce piersiowej z kątem podżebrowym ok.90º, o szerokich barkach, wąskiej miednicy, długich kończynach o szerokich dłoniach i stopach,

• Pykniczny - o przewadze wymiarów poprzecznych nad długościowymi, przysadzistej budowie, drobnym szkielecie i słabo rozwiniętych mięśniach, tendencji do odkładania się tkanki tłuszczowej, krótkiej szyi i szerokiej twarzy, zaokrąglonych konturach ciała i kącie podżebrowym powyżej 90º.

Zdaniem E. Kretschmera przedstawiciele typu leptosomicznego to osoby zamknięte w sobie, mało towarzyskie, drażliwe i egocentryczne, mające trudności w dostosowaniu się do otoczenia, zdolne do myślenia abstrakcyjnego. W wieku dorosłym wykazują tendencję do schizofrenii.

Typ atletyczny cechuje mała wrażliwość, mała plastyczność umysłu i mało abstrakcyjne myślenie, duża sumienność i drobiazgowość, trudność w porozumiewaniu się z otoczeniem, reakcje powolne i ociężałe - rzadko wybuchowe i gwałtowne; skłonność do epilepsji.

Przedstawiciele typu pyknicznego są towarzyscy, wykazują łatwość w nawiązywaniu kontaktów z otoczeniem, cechuje ich myślenie konkretne ze stylem działania skłonnym do improwizacji.
W późniejszym wieku wykazują tendencje do depresji maniakalnej.

Dymorfizm płciowy

Termin pochodzi od słów greckich

di - podwójnie, morphe - kształt. Określa się tym terminem dwupostaciowość organizmów przejawiającą się zróżnicowaniem zarówno morfologicznym i fizjologicznym, jak i psychicznym kobiet i mężczyzn. Dymorfizm płciowy pojawia się już w życiu płodowym i stale narasta, a szczególnie w okresie dojrzewania. Jego największe nasilenie obserwuje się w życiu dorosłym.

Typ skrajnie męski

• większe rozmiary ciała (wysokość ciała, masa ciała),

• bardziej rozbudowane górne partie ciała (barki, duża głowa, kark),

• dobrze rozbudowana klatka piersiowa,

• niewielka ilość tkanki tłuszczowej, zgromadzona głównie wokół obręczy barkowej,

• przeponowy tor oddychania,

• niska barwa głosu,

• szybsza przemiana materii,

• większa wydolność fizyczna.

Typ skrajnie żeński

• rozmiary ciała mniejsze,

• słabo rozwinięta obręcz barkowa,

• widocznie zaznaczone wcięcie talii,

• poszerzony tułów w okolicy obręczy biodrowej, gdzie szczególnie gromadzi się tłuszcz

• piersiowy tor oddechowy

U mężczyzn dojrzewanie i stopień zaawansowania rozwoju wykazuje opóźnienie w stosunku do kobiet. Różnice w dojrzewaniu wynoszą przeciętnie około 2 lata. Z punktu widzenia budowy somatycznej, widoczna jest 6-8% różnica ogólnej wielkości ciała na korzyść mężczyzn. W wysokości ciała przeciętne różnice na korzyść mężczyzn wynoszą około 8-10 cm. Przeciętnie kobiety są także o około 8 kg lżejsze od mężczyzn. Bardzo wyraźne są różnice płciowe szkieletu, gdyż szkielet kobiet jest mniejszy, delikatniejszy i lżejszy. Warstwa korowa kości długich jest cieńsza, a nasady są mniejsze. Czaszki kobiet są bardziej podobne do dziecięcych. Miednica kobiet jest krótsza, szersza, z bardziej na boki rozstawionymi talerzami, wschód miednicy jest wydłużony w kierunku poprzecznym, podczas gdy u mężczyzn jest on owalem wydłużonym w osi strzałkowej. Przeciętnie większy jest zakres ruchów w stawach u kobiet, niż u mężczyzn. Zewnętrznie widoczne są też odmienności typu owłosienia ciała, a więc brak zarostu twarzy kobiet, forma trójkątna owłosienia wzgórka łonowego, wyższy zarost karku.

U kobiet punkt ciężkości ciała jest położony niżej, kończyny są krótsze w stosunku do tułowia. Tkanka tłuszczowa u mężczyzn gromadzi się głównie wokół obręczy barkowej, natomiast u kobiet - biodrowej. U mężczyzn przyrost tkanki tłuszczowej wraz z wiekiem jest większy i gromadzi się on na brzuchu. Męski typ otłuszczenia (brzuszny) jest mniej korzystny, ponieważ następuje łatwiejsze uwalnianie lipidów do krwi, co może być przyczyną np. zawału serca.

Skóra kobiet jest cienka, włosy i oczy są nieco bardziej pigmentowane. Funkcje rozrodcze kobiety powodują zapewne bardziej beczkowaty kształt klatki piersiowej i wyżej położona przeponę - przewagę piersiowego toru oddychania nad przeponowym, który cechuje mężczyzn.

Organy wewnętrzne - tarczyca i śledziona - większe są u kobiet, natomiast mniejsza jest u nich niż u mężczyzn krtań. Mniejsza o około 1000 cm³ pojemność życiowa płuc, mniejsze o około 10-15% serce, które jest położone u kobiet bardziej poprzecznie niż u mężczyzn.

Kobiety cechuje nieco większa odporność biologiczna niż mężczyzn, stąd dłuższe są u nich przeciętne dożywania, mniejsza jest zapadalność na choroby, mniejsza śmiertelność noworodków.

---