SPIS TREŚCI

Spis treści 2

1. Fundusze strukturalne i ich podstawa prawna 3

2. Europejski Fundusz Społeczny 4

2.1 Sektorowy Program Operacyjny - Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO-RZL) 4

2.2 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) 7

3. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 10

3.1 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) 12

3.2 SPO - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw 14

3.3 SPO - Transport 15

3.4 Program Operacyjny - Pomoc Techniczna 16

4. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej 18

4.1 SPO - Rolnictwo 19

5. Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa 21

5.1 SPO - Ryby 21

6. Fundusz spójności 23

6.1 Przyczyny powstania 23

6.2 Cele 13

6.3 Warunki pomocy 24

6.4 Budżet 24

7. Stan realizacji Funduszy Strukturalnych na dzień 31-X-2005r. 26

8. Fundusze strukturalne w latach 2007 - 2013 28

9. Źródło 29

10. Załącznik: Wniosek projektu w ramach programu Młodzież 30

1. Fundusze strukturalne i ich podstawa prawna

Fundusze Strukturalne są instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii.

Fundusze kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE.

Polityka Strukturalna i Fundusze mają pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązaniu ich najważniejszych problemów gospodarczych.

Istnieją cztery Fundusze Strukturalne:

- Europejski Fundusz Społeczny

-

- Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

- Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa

- Fundusz Spójności, (instrument polityki strukturalnej)

W obecnym okresie budżetowym 2000-2006 zasady prowadzenia polityki strukturalnej UE regulują:

- Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1260/1999 z 21 czerwca 1999 roku, wprowadzające ogólne przepisy dotyczące Funduszy Strukturalnych;

- Rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 lipca 1999 roku w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF);

- Rozporządzenie (WE) nr 1784/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 1999 roku w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego (ESF);

- Rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/1999 z 17 maja 1999 roku dotyczące wsparcia rozwoju wsi przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF);

- Rozporządzenie Rady (WE) nr 1263/1999 z 12 lipca 1999 roku w sprawie Instrumentu Finansowego Wspierania Rybołówstwa (FIFG);

Postanowienia odnoszące się do Funduszu Spójności zostały zawarte w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1264/1999 z 21 czerwca 1999 roku zmieniającym Rozporządzenie Rady (WE) nr 1164/1994 z 16 maja 1994 roku ustanawiające Fundusz Spójności.

2. Europejski Fundusz Społeczny

EFS jest podstawowym narzędziem Unii Europejskiej ukierunkowanym na przeciwdziałanie bezrobociu oraz rozwój zasobów ludzkich powstał w 1957 r.. Przewidziany dla Polski okres programowania działań w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego przypada na lata 2004 - 2006.

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich oraz Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego wraz z ich Uzupełnieniami stanowią podstawę dla realizacji polityk wspólnotowych związanych z rozwojem zasobów ludzkich. Zawarte w nich priorytety i działania wynikają z Narodowego Planu Rozwoju oraz odpowiadają głównym założeniom Europejskiej Strategii Zatrudnienia.

Europejski Fundusz Społeczny - jeden z Funduszy Strukturalnych, który powołany został w celu wspierania wspólnotowej polityki społecznej. Finansuje on działania państw członkowskich w zakresie przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich. Ze środków funduszu finansowane są głównie szkolenia zawodowe, stypendia, praktyki zawodowe, doradztwo i pośrednictwo zawodowe, analizy i badania dotyczące rynku pracy itp.

• Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL)

Aby państwa członkowskie Unii Europejskiej mogły korzystać ze środków funduszy strukturalnych konieczne jest stworzenie szeregu dokumentów. Pierwszy z nich to Narodowy Plan Rozwoju - dokument określający cele rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz sposoby ich osiągnięcia. Jego wdrażaniu służą programy operacyjne. W Polsce jednym z takich programów jest Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich. Jego postanowienia są uszczegółowione w Uzupełnieniu Programu. Przygotowanie wniosku o dofinansowanie realizacji projektu i zarządzanie projektem wymaga dobrej znajomości obu dokumentów.

Głównym celem SPO RZL jest:

“budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i pracy”.

Celem szczegółowym programu jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości. Harmonijny rozwój gospodarki ma zapewnić wzrost zatrudnienia i osiągnięcie spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym.

Cele SPO RZL są realizowane poprzez trzy priorytety:

Priorytet 1: Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej

Celem tego priorytetu jest wzmocnienie potencjału instytucjonalnej obsługi klientów służb zatrudnienia, pomocy społecznej i innych instytucji działających na rzecz rynku pracy oraz wyrównywanie szans kobiet w dostępie do rynku pracy i zatrudnienia. Priorytet ten ma też służyć działaniom na rzecz ogółu poszukujących pracy i bezrobotnych oraz osób z grup szczególnego ryzyka.

W ramach tego Priorytetu realizowane są następujące Działania:

1.1 Rozwój i modernizacja instrumentów i instytucji rynku pracy,

1.2 Perspektywy dla młodzieży,

1.3 Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia,

1.4 Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych,

1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka,

1.6 Integracja i reintegracja zawodowa kobiet.

Priorytet 2: Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy

Celem tego priorytetu jest rozszerzanie dostępu do edukacji i podnoszenie jej poziomu, a także podnoszenie kwalifikacji pracowników, promocja edukacji w zakresie przedsiębiorczości i promocja elastycznych form pracy. Istotne jest też włączanie w proces edukacji nowoczesnych technologii. Priorytet ten ma też na celu poprawę jakości pracy administracji.

W ramach tego Priorytetu realizowane są następujące Działania:

2.1 Zwiększenie dostępu do edukacji - promocja kształcenia przez całe życie

2.2 Podniesienie jakości edukacji w odniesieniu do potrzeb rynku pracy,

2.3 Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki,

2.4 Wzmocnienie zdolności administracyjnych.

Priorytet 3: Pomoc techniczna

Celem priorytetu jest wsparcie instytucji zaangażowanych we wdrażanie SPO RZL, tak aby mogły efektywnie i zgodnie z politykami wspólnotowymi dysponować środkami unijnymi.

W ramach tego Priorytetu realizowane są następujące Działania:

3.1 Wsparcie zarządzania SPO RZL,

3.2 Informacja i promocja Działań SPO RZL,

3.3 Zakup sprzętu komputerowego.

Za realizację SPO RZL odpowiedzialny jest Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. SPO RZL jest programem współfinansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

W ramach SPO RZL wnioski o dofinansowanie składać mogą m.in..: instytucje rynku pracy: (publiczne służby zatrudnienia, OHP, agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe, instytucje dialogu społecznego i partnerstwa lokalnego), pracownicy publicznych służb zatrudnienia, jednostki naukowe, szkoły, jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe działające na rzecz osób bezrobotnych, ośrodki wspierania przedsiębiorczości, pracodawcy, oraz organizacje pracodawców, przedsiębiorców i związki zawodowe.

• Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR)

Głównym celem ZPORR jest:

„tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską”.

ZPORR określa także cele i kierunki oraz wysokość wykorzystywania środków na realizację polityki regionalnej państwa, które będą uruchamiane w latach 2004-2006 z udziałem funduszy strukturalnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego.

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego jest jednym z programów operacyjnych, które posłużą do realizacji Narodowego Planu Rozwoju (NPR) /Podstaw Wsparcia Wspólnoty na lata 2004-2006 (NPR/CSF). Program ten rozwija cele NPR, określając priorytety, kierunki i wysokość środków przeznaczonych na realizację polityki regionalnej państwa, które będą uruchamiane z udziałem funduszy strukturalnych w pierwszym okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej.

Zmierzając do realizacji celu ZPORR polityka rozwoju regionalnego państwa sprzyjać będzie wzrostowi gospodarczemu, decentralizacji zarządzania państwem, przekształceniom strukturalnym regionów, wzrostowi urbanizacji, zwiększaniu mobilności przestrzennej ludności, zwiększaniu poziomu wiedzy i dostępu do najnowocześniejszych technologii społeczeństwa i podmiotów gospodarczych.

Realizacja ZPORR będzie podlegała kilku najważniejszym zasadom polityki spójności społeczno - gospodarczej UE i wymogom wynikającym z Ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego:

• zasadzie programowania

• zasadzie koncentracji

• zasadzie dodatkowości

• zasadzie subsydiarności

• zasadzie partnerstwa

Cel strategiczny ZPORR zostanie osiągnięty poprzez koncentrację interwencji państwa na następujących priorytetach, zgodnych z priorytetami polityki rozwoju regionalnego sformułowanymi w Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2001-2006:

Priorytety ZPORR współfinansowane z EFS - Priorytet 2: Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach

Celem niniejszego Priorytetu jest stworzenie warunków dla rozwoju zasobów ludzkich na poziomie lokalnym i regionalnym, a także poprawa zdolności do programowania i realizacji projektów w zakresie rozwoju zasobów ludzkich na tych szczeblach. Szczególne znaczenie ma realizacja działań mających na celu reorientację zawodową pracowników zanim staną się bezrobotnymi oraz przekwalifikowanie osób odchodzących z rolnictwa. Działania realizowane w ramach priorytetu będą koncentrować się zwłaszcza na obszarach zagrożonych marginalizacją, w tym w szczególności obszarach wiejskich i obszarach restrukturyzacji przemysłów. Na tych obszarach należy podjąć interwencję publiczną dostosowaną do specyfiki regionalnej i ukierunkowaną na uzupełnienie ogólnokrajowych programów wsparcia rozwoju zatrudnienia i edukacji.

W ramach tego Priorytetu realizowane są następujące działania:

2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie

2.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne

2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa

2.4 Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi

2.5 Promocja przedsiębiorczości

2.6 Regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy

Instytucją Zarządzającą Zintegrowanym Programem Operacyjnym Rozwoju Regionalnego (ZPORR) jest Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Ponadto w każdym z 16 województw pod nadzorem Instytucji Zarządzającej działają Instytucje Pośredniczące w zarządzaniu programem (intermediate body) - Urzędy Wojewódzkie, a także Urzędy Marszałkowskie. Wdrażanie ZPORR jest nadzorowane przez Komitet Monitorujący ZPORR, a w każdym z województw przez Podkomitet Monitorujący komponent regionalny ZPORR. W każdym z 16 województw działa Instytucja Pośrednicząca w zarządzaniu ZPORR ulokowana w Urzędzie Wojewódzkim.

3. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)

European Regional Development Fund - ERDF został powołany w 1975 roku jako reakcja na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów (spowodowane kryzysem gospodarczym
i przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii).

Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego określa art. 160 Traktatu ustanawiający Wspólnotę Europejską: „Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych we Wspólnocie poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych”.

Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego koncentruje się na następujących dziedzinach:

• inicjatyw na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak też działalności średnich i małych przedsiębiorstw

• rentownych inwestycji produkcyjnych umożliwiających tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia,

• infrastruktury,

• rozwoju turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury,

• ochrony i poprawy stanu środowiska,

• rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

W ramach tych dziedzin współfinansowane są następujące działania:

1. inwestycje produkcyjne mające na celu tworzenie i ochronę stałych miejsc pracy;

2. inwestycje w infrastrukturę:

• która w regionach objętych celem 1 przyczynia się do zwiększenia potencjału gospodarczego, rozwoju, dostosowania strukturalnego oraz tworzenia lub utrzymywania stałych miejsc pracy w tych regionach, w tym inwestowania w infrastrukturę przyczyniającą się do tworzenia i rozwijania transeuropejskich sieci w dziedzinie transportu, telekomunikacji i infrastruktury energetycznej, biorąc pod uwagę konieczność połączenia z centralnymi regionami Wspólnoty regionów strukturalnie upośledzonych na skutek ich wyspiarskiego, śródlądowego lub peryferyjnego usytuowania;

• która w regionach i na obszarach objętych celami 1 i 2 lub inicjatywami wspólnotowymi, określonych w art. 20 ust. 1 lit. a) i b) rozporządzenia (WE) nr 1260/1999, dotyczy zróżnicowania upadających terenów gospodarczych i obszarów przemysłowych, sprzyja odnowie obszarów miejskich dotkniętych kryzysem i tworzy lepszy dostęp do obszarów wiejskich i obszarów zależnych od rybołówstwa; narzędzia infrastruktury, w przypadku gdy modernizacja lub przekształcenie jest warunkiem wstępnym dla tworzenia lub rozwoju działań gospodarczych tworzących nowe miejsca pracy, łącznie z połączeniami infrastrukturalnymi, od których zależy rozwój tych działań;

rozwój endogeniczny potencjału poprzez środki, które zachęcają i wspierają lokalny rozwój i inicjatywy zatrudnienia oraz działalność małych i średnich przedsiębiorstw, obejmującej w szczególności:

• pomoc przy obsłudze przedsiębiorstw, zwłaszcza w dziedzinie zarządzania, badań rynku oraz badań i usług wspólnych dla kilku przedsiębiorstw,

• finansowanie transferu technologii, w szczególności, włącznie z gromadzeniem i upowszechnianiem informacji, wspólną organizację między przedsiębiorstwami i placówkami naukowymi oraz finansowanie wprowadzania innowacji w przedsiębiorstwach,

• poprawę dostępu przedsiębiorstw do środków finansowych i pożyczek poprzez tworzenie i rozwój właściwych instrumentów finansowych, określonych w art. 28 rozporządzenia (WE) nr 1260/1999,

• bezpośrednią pomoc inwestycyjną określoną w art. 28 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1260/1999, w przypadku, gdy żadne systemy pomocy nie istnieją,

• zapewnienie właściwej infrastruktury dla lokalnego rozwoju i polityki zatrudnienia,

• pomoc dla instytucji świadczących w regionie usługi w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy, ale z wyłączeniem środków finansowanych przez Europejski Fundusz Społeczny (EFS),

• środki pomocy technicznej określone w art. 2 ust. 4 akapit drugi rozporządzenia (WE)
  nr 1260/1999.

EFRR może przyczyniać się do finansowania inwestycji w dziedzinie edukacji i zdrowia, które są korzystne dla strukturalnego dostosowania regionów.

EFRR będzie współfinansował projekty realizowane w ramach następujących programów operacyjnych:

• Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

• SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw

• SPO Transport

• PO Pomoc Techniczna

3.1 Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego (ZPORR)





Celem strategicznym programu jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Cel ten został sformułowany w Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2001-2006 i jest podstawą prowadzenia i koordynacji w tym okresie wszystkich działań podejmowanych w ramach polityki rozwoju regionalnego oraz w ramach Narodowego Planu rozwoju 2004-2006.

Cel główny	Priorytety	Działania	Podmiot przyjmujący wnioski
Tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską.	1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionów	1.1. Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego	Urząd Marszałkowski
				1.3. Regionalna infrastruktura społeczna	Urząd Marszałkowski
				1.4. Rozwój kultury i turystyki	Urząd Marszałkowski
				1.5. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego	Urząd Marszałkowski
				1.6. Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach	Departament Wdrażania Programów Rozwoju Regionalnego w MGPiPS
			3. Rozwój lokalny	^3.1. Obszary wiejskie
				^3.2. Obszary podlegające restrukturyzacji
				^3.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych (miejskich, poprzemysłowych, powojskowych)
				^3.4. Mikro- przedsiębiorstwa
				^3.5. Lokalna infrastruktura społeczna
			4. Pomoc techniczna	^4.1. Wsparcie procesu wdrażania ZPORR - wydatki limitowane	Instytucja Zarządzająca ZPORR
				^4.2 Wsparcie procesu wdrażania ZPORR - wydatki nielimitowane.	Instytucja Zarządzająca ZPORR
				^4.3. Działania informacyjne i^promocyjne	Instytucja Zarządzająca ZPORR

3.2 Sektorowy Program Operacyjny - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw





Celem głównym programu jest poprawa pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki funkcjonującej w warunkach otwartego rynku. Będzie on osiągany poprzez koncentrację środków finansowych kierowanych bezpośrednio do sektora przedsiębiorstw, sektora naukowo-badawczego oraz instytucji otoczenia biznesu, na najbardziej efektywne projekty i przedsięwzięcia, gwarantujące wzrost innowacyjności produktowej i technologicznej. Niski poziom konkurencyjności polskiej gospodarki wymusza konieczność podjęcia działań wspierających rozwój firm, które przede wszystkim są zdolne do tworzenia i absorbowania innowacji - o największym potencjale wzrostu oraz możliwościach eksportowych.

Cel główny	Priorytety	Działania	Podmiot przyjmujący wnioski
Poprawa pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na terenie Polski w warunkach Jednolitego Rynku Europejskiego".	1. Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu,	1.1. Wzmocnienie instytucji wspierających działalność przedsiębiorstw	Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)
				1.2. Poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji przedsiębiorstw;	PARP
				1.3. Tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju firm	Agencja Rozwoju Przemysłu S. A.
				1.4. Wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a gospodarką	Wydział Funduszy Strukturalnych w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji
				1.5. Rozwój systemu dostępu przedsiębiorców do informacji i usług publicznych on-line	Jw.

	2. Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na Jednolitym Rynku Europejskim	2.1. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez doradztwo;	PARP we współpracy z RIF
				2.2 Wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej przedsiębiorstw;	- Departament Instrumentów Finansowych MGPiPS - Departament Inwestycji Zagranicznych i Promocji Eksportu MGPiPS
				2.3. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje;	PARP działająca poprzez Regionalne Instytucje Finansujące
				2.4. Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska	Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
			3. Pomoc techniczna	3.1. Wsparcie procesu zarządzania SPO WKP	Instytucja Zarządzająca SPO WKP
				3.2. Komputeryzacja i zakup wyposażenia biurowego dla instytucji zaangażowanych w zarządzanie i wdrażanie SPO WKP	Instytucja Zarządzająca SPO WKP
				3.3. Informowanie i promowanie działań SPO WKP	Instytucja Zarządzająca SPO WKP
				3.4. Wsparcie Jednostki Ewaluacyjnej	Instytucja Zarządzająca SPO WKP

3.3 Sektorowy Program Operacyjny Transport




Celem strategicznym programu jest zwiększenie spójności transportowej kraju oraz polepszenie dostępności przestrzennej miast, obszarów i regionów Polski w układzie Unii Europejskiej. Osiągnięciu celu strategicznego programu sprzyjać będzie realizacja jego celów cząstkowych - przyspieszenie procesu modernizacji i rozbudowy infrastruktury transportowej poprzez modernizację głównych linii kolejowych, rozbudowę sieci drogowej, poprawę dostępu do portów morskich ważnych dla gospodarki narodowej.

Cel główny	Priorytety	Działania	Podmiot przyjmujący wnioski
Uzyskanie systemu transportowego spójnego przestrzennie w sali kraju i spójnego z systemem UE oraz realizacja przedsięwzięć nie tylko gwarantujących dodatnie efekty ekonomiczne, społeczne (w tym ekologiczne), ale także mieszczące się w sposób maksymalnie skoncentrowany w paneuropejskich korytarzach transportowych mających fundamentalne znaczenie w tworzeniu spójności przestrzeni europejskiej, (w skrócie „spójność przestrzenna”)	1. Zrównoważony gałęziowo rozwój systemu transportowego	1.1. Modernizacja linii kolejowych w relacjach między aglomeracjami miejskimi i w aglomeracjach	Departament Programowania i Strategii w Ministerstwie Insfrastruktury
				1.2. Poprawa infrastruktury dostępu do portów morskich	Jw.
				1.3. Rozwój systemów intermodalnych	Jw.
			2. Bezpieczniejsza infrastruktura drogowa	2.1. Przebudowa i budowa dróg krajowych	Departament Programowania i Strategii w Ministerstwie Infrastruktury
				2.2. Usprawnienie przejazdów drogami krajowymi przez miasta na prawach powiatu	Jw.
				2.3. Wdrażanie i monitoring środków poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego	Jw.
			3. Pomoc techniczna	3.1. Wsparcie efektywnego zarządzania SPO Transport	Jw. lub Departament Finansowania Infrastruktury i Funduszy Europejskich
				3.2. Informacja i promocja operacji SPO Transport	Jw.

3.4 Program Operacyjny - Pomoc techniczna

Program Pomoc techniczna ma za zadanie zapewnić efektywność zarządzania funduszami strukturalnymi oraz prawidłowość interwencji i przejrzystość operacji środków pomocowych, a także podnieść poziom wiedzy potencjalnych beneficjentów oraz ogółu społeczeństwa na temat pomocy strukturalnej. Obejmuje on działania przygotowawcze, monitorujące, oceniające i kontrolne oraz z zakresu informacji i promocji, niezbędne dla wdrażania funduszy strukturalnych i realizowane na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty.

Cel główny	Priorytety	Działania
Osiągnięcie sprawnego i przejrzystego systemu wdrażania Podstaw Wsparcia Wspólnoty i Narodowego Planu Rozwoju	1. Wzmocnienie zdolności w zakresie zarządzania, monitorowania, oceny i kontroli Podstaw Wsparcia Wspólnoty (PWW)	1.1. Szkolenia osób odpowiedzialnych za zarządzanie, monitorowanie ocenę i kontrolę 1.2. Wsparcie obsługi Komitetów PWW i PO Pomoc techniczna 1.3. Wsparcie procesu zarządzania, monitorowania i kontroli PWW oraz PO Pomoc techniczna 1.4. Wsparcie procesu oceny (ewaluacji) PWW 1.5. Zakup wyposażenia - Wsparcie procesu oceny PWW - Zakup wyposażenia
		2. Wsparcie systemu informatycznego SIMIK	2.1. Rozwój i utrzymanie systemu SIMIK i sieci rozległej SIMIK-NET 2.2. Szkolenia 2.3. Działania informacyjne 2.4. Wydatki osobowe na potrzeby systemu SIMIK 2.5. Wyposażenie
		3. Upowszechnianie informacji i promocja funduszy strukturalnych	3.1. Rozpowszechnianie informacji i promocja PWW, PO Pomoc techniczna oraz Funduszy Strukturalnych 3.2. Stworzenie i eksploatacja portalu internetowego 3.3. Promocja i wymiana informacji pomiędzy uczestnikami procesu realizacji PWW

4. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

European Agriculture Guidance and Guarantee Funds (EAGGF) powstał w 1964 roku na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (1957). Zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich. Na Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej jest przeznaczana największa część budżetu Unii Europejskiej (w 1999 przeznaczono na ten cel 42,2 procenta budżetu). Ponadto środki Funduszu pochodzą z opłat nakładanych na importowane spoza Unii Europejskiej produkty rolne.

EAGGF składa się z dwóch sekcji: Sekcji Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną (zakupy interwencyjne produktów rolnych, dotacje bezpośrednie dla rolników) oraz Sekcji Orientacji, która wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych państwach UE i jest instrumentem polityki strukturalnej. W ramach Sekcji Orientacji EAGGF realizuje się następujące zadania:

• rozwój i modernizacja terenów wiejskich

• wspieranie inicjatyw służących zmianom struktury zawodowej na wsi (w tym kształcenia zawodowego rolników i ich przekwalifikowania do innych zawodów)

• wspomaganie działań mających na celu zwiększenie konkurencyjności produktów rolnych

• restrukturyzacja oraz dostosowanie potencjału produkcyjnego gospodarstw do wymogów rynku

• pomoc przy osiedlaniu się młodych rolników

• wspieranie rozwoju ruchu turystycznego i rzemiosła

• rozwój i eksploatacja terenów leśnych

• inwestycje w ochronę środowiska

• wyrównywanie szans gospodarstw położonych na terenach górzystych i terenach dotkniętych kataklizmami

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej współfinansuje w Polsce: Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich.

4.1 Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich.




Sektorowy Program Operacyjny pt. Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich określa strategię oraz kierunki działań w zakresie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich.

Program operacyjny jest wdrażany na terenie całego kraju w latach 2004 - 2006, przy założeniu, że realizacja płatności odbywać się będzie do końca 2008 roku. Źródłem finansowania są środki publiczne: budżetu państwa, budżetów samorządów regionalnych i lokalnych oraz Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie - Sekcja Orientacji (EAGGF), jak również środki inwestorów prywatnych.

W oparciu o analizę sytuacji na obszarach wiejskich i w sektorze rolno-spożywczym przyjęto, że Sektorowy Program Operacyjny pt. Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich będzie narzędziem w realizacji celu Narodowego Planu Rozwoju - Restrukturyzacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich. Planowane działania, zgodnie z priorytetami Rozporządzenia Rady (WE) 1257/99, mają służyć realizacji dwóch celów strategicznych programu, które określono jako:

Cel 1 „Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno - żywnościowej” - traktowany jako najważniejszy cel strategiczny rozwoju polskiego rolnictwa oraz przetwórstwa żywności w pierwszych latach integracji z UE.

Cel 2 „Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich” - realizowany również poprzez Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz inne programy operacyjne w ramach Narodowego Planu Rozwoju.

Powyższe cele realizowane będą w ramach dwóch priorytetów.

1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym

2. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich

Pomoc strukturalna na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa musi być uzupełniona, ze względu na ograniczenia możliwej interwencji, wynikającej z jednofunduszowego charakteru Sektorowego Programu Operacyjnego pt. Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, przez:

• transfery środków przeznaczonych na rozwój infrastruktury (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - ERDF);

• tworzenie pozarolniczych miejsc pracy i rozwój zasobów ludzkich (Europejski Fundusz Socjalny - ESF i ERDF);

• instrumenty pomocy krajowej, kontynuowane po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej.

W ramach tego programu wdrażane są takie działania jak: renty strukturalne, programy rolnośrodowiskowe, zalesianie gruntów rolnych, płatności dla terenów trudnych dla gospodarki rolnej, płatności dla gospodarstw niskotowarowych, wsparcie dostosowań do standardów Wspólnotowych, grupy producenckie oraz pomoc techniczna.

Działania wdrażane w ramach obydwu programów są kompatybilne i wzajemnie się uzupełniają w ramach nadrzędnego celu jakim jest rozwój obszarów wiejskich.
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej oznacza szansę na zdynamizowanie procesów rozwoju społeczno - gospodarczego kraju, obejmujących także przekształcenia struktur rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz poprawę warunków życia i prowadzenia działalności gospodarczej na terenach wiejskich.




5. Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa

Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (FIFG - Financial Instrument for Fisheries Guidance) powstał w 1993 roku w ramach reformy funduszy strukturalnych. Ten instrument polityki strukturalnej Unii Europejskiej wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich.

Za pośrednictwem FIFG finansowane są inicjatywy w następujących dziedzinach:

• rozwój hodowli ryb

• rozwój infrastruktury portów rybackich oraz ich wyposażenie w niezbędne zaplecze i urządzenia

• restrukturyzacja i unowocześnienie floty rybackiej oraz metod połowu i przetwarzania ryb

• podnoszenie konkurencyjności produktów rybnych i ich promowanie na rynku

Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa współfinansuje w Polsce: Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb.

5.1 Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb

Celem głównym SPO "Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006" jest racjonalna gospodarka żywymi zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego oraz podniesienie konkurencyjności polskiego rybactwa i przetwórstwa rybnego. Produkty rybołówstwa oraz chowu i hodowli ryb, produkty przetwórstwa powinny odpowiadać zapotrzebowaniu rynku krajowego pod względem ceny i jakości oraz powinny być konkurencyjne na rynkach zagranicznych.

1. Dostosowanie nakładu połowowego do zasobów

• złomowanie statków rybackich

• przeniesienie statków do krajów trzecich lub zmiana ich przeznaczenia (Działanie wygasło z dniem 01.01.2005)

• wspólne przedsięwzięcia (Działanie wygasło z dniem 01.01.2005) 


2. Odnowa i modernizacja floty rybackiej

• budowa nowych statków rybackich (działanie wygasło z dniem 01.01.2005)

• modernizacja istniejących statków rybackich

• wycofanie (bez pomocy publicznej) związane z odnową 


3. Ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla, rybacka infrastruktura portowa, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe

• ochrona i rozwój zasobów wodnych

• chów i hodowla ryb

• rybacka infrastruktura portowa

• przetwórstwo i rynek rybny

• rybołówstwo śródlądowe


4. Inne działania

• rybołówstwo przybrzeżne

• działania społeczno-ekonomiczne

• znajdowanie oraz promowanie nowych rynków zbytu na produkty rybne

• działanie organizacji obrotu rynkowego

• czasowe zawieszenie działalności

• działania innowacyjne i inne

5. Pomoc techniczna 

6. Fundusz spójności

6.1 Przyczyny powstania


Fundusz Spójności powstał na mocy Traktatu z Maastricht o utworzeniu Unii Europejskiej z 1991 r., który wszedł w życie w 1993 r. Fundusz Spójności został powołany w celu zmniejszania różnic w poziomie gospodarczo-społecznym krajów i regionów Unii Europejskiej. Różnice w poziomie ekonomicznym pojawiły się wraz z przyjmowaniem do Unii kolejnych państw członkowskich, których wyniki gospodarcze odbiegały od państw najbardziej rozwiniętych. W dalszej perspektywie zapewnienie równowagi gospodarczej i społecznej krajów członkowskich wiązało się z planami wprowadzenia unii gospodarczo-walutowej. Fundusz Spójności miał dostarczyć wsparcia finansowego na realizację dużych inwestycji związanych z rozwojem lub modernizacją infrastruktury transportowej i ochrony środowiska.

Przed rozszerzeniem Unii Europejskiej w maju 2004 r. z pomocy w ramach Funduszu Spójności korzystały cztery kraje: Grecja, Hiszpania, Irlandia i Portugalia. Od 1 styczna 2004 r. do wsparcia z Funduszu Spójności przestała kwalifikować się Irlandia. Dzięki pomocy z Funduszu Spójności kraje te mogły osiągnąć kryteria konwergencji dla unii gospodarczej i walutowej, a także kontynuować inwestycje infrastrukturalne. Od dnia 1 maja 2004 r., oprócz wyżej wymienionych państw członkowskich, z pomocy Funduszu Spójności korzysta 10 nowych państw członkowskich, w tym Polska.



6.2 Cele


Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Pomoc Unii Europejskiej dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki głównie poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem środowiska i jego zasobów, a przez to - kosztem przyszłych pokoleń.


Fundusz Spójności współfinansuje przede wszystkim projekty służące rozwojowi infrastruktury publicznej. Pomiędzy projektami z zakresu ochrony środowiska i infrastruktury transportowej musi być zachowana równowaga podziału funduszy, która została ustanowiona na poziomie 50% dla każdego sektora.



6.3 Warunki pomocy


Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwach Unii Europejskiej, oraz w których opracowany został program zmierzający do spełnienia kryteriów konwergencji ustalonych w art. 104 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W przypadku, gdy kraj członkowski nie dotrzyma programu konwergencji dla unii gospodarczej i walutowej, przyznane fundusze mogą zostać wstrzymane.

Projekty finansowane z Funduszu Spójności powinny być zgodne z postanowieniami traktatów, przyjętymi zgodnie z nimi instrumentami oraz politykami wspólnotowymi łącznie z polityką ochrony środowiska, transportową, w dziedzinie sieci transeuropejskich, polityką konkurencji oraz polityką zamówień publicznych.



6.4 Budżet


Przy wyznaczaniu alokacji środków z Funduszu Spójności dla danego kraju brana jest pod uwagę liczba ludności, PNB na jednego mieszkańca, powierzchnia kraju oraz inne czynniki społeczno-ekonomiczne np. deficyt w obszarze infrastruktury transportowej w kraju odbiorcy wsparcia. Pomoc z Funduszu wraz z transferami z funduszy strukturalnych nie powinna przekroczyć 4% PKB kraju beneficjenta.

Zgodnie z postanowieniami Traktatu o Przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej na zobowiązania (commitments) podejmowane przez nowe Państwa Członkowskie w ramach interwencji Funduszu Spójności, Unia Europejska przeznaczyła na lata 2004 - 2006 środki finansowe w wysokości 7 590,5 mln euro według cen z 1999 r.

Biorąc pod uwagę kryteria stosowane przy wyznaczaniu wstępnej alokacji oraz wysokość środków finansowych przeznaczonych na zobowiązania w obecnym okresie programowania alokacja dla Polski, określona w Traktacie Akcesyjnym, waha się w przedziale od 45,65 % do 52,72 % całości środków. Oznacza to, że począwszy od 2004 r. roczne zobowiązania dla Polski będą wahać się w następujących przedziałach (według cen z grudnia 2003 r.):

Rok	Przedziały zobowiązań dla Polski w mln euro	Średnie zobowiązania dla Polski w mln euro
2004	1312,9 - 1516,3	1 414,6
2005	1086,5 - 1254,7	1 170,6
2006	1478,9 - 1707,9	1 593,4
2004-2006	3878,3 - 4478,9	4178,6

Tak więc średnia alokacja dla Polski w latach 2004-2006 wynosi 4178,6 mln euro. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady 1164/94/WE przyznane Polsce środki Funduszu Spójności będą w równym stopniu wspierać obydwa obszary priorytetowe: środowisko i transport.

7. Stan realizacji funduszy strukturalnych - stan na 31-X-2005 r.

Fundusze strukturalne cieszą się niesłabnącą popularnością. W październiku br. wzrosła liczba wniosków o dofinansowanie także w ramach mniej dotąd popularnych działań. Natomiast Komisja Europejska przekazała 22 mln euro refundacji wydatków.

Dane o wykorzystaniu środków strukturalnych zbierane są za pomocą systemu monitorowania NPR/PWW. Bada on m.in.: wartość złożonych i ocenionych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie z funduszy strukturalnych, wartość podpisanych umów i wartość zrealizowanych płatności. Dane są porównywane z ilością środków dostępnych w latach 2004-2006 (tzw. alokacja). Analiza jest prowadzona dla każdego z programów operacyjnych, składających się na Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) i Programów Inicjatyw Wspólnotowych (PIW) EQUAL i INTERREG III A.

W październiku złożono prawidłowe pod względem formalnym wnioski o wartości 2,1 mld zł, a łącznie wsparcie, o które wnioskowano od początku realizacji PWW, wzrosło do 50,7 mld zł tj. 151,5% alokacji na lata 2004-2006. Największy przyrost zanotowano w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) - o 17 pkt proc. i Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich (SPO ROL) - o 11 pkt proc.

Wnioski o największej łącznej wartości w stosunku do alokacji na lata 2004-2006 złożono w ramach:

• Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO WKP) - 214,63%,

• ZPORR - 195,86%.

Nadal niski poziom zainteresowania widoczny jest przy Sektorowym Programie Operacyjnym Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb (SPO RYB).

W październiku br. najpopularniejsze były działania (w nawiasie numer):

• Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego (1.1), Rozwój Kultury i Turystyki (1.4) i Obszary Wiejskie (3.1) - ZPORR;

• Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska (2.4) - SPO WKP.

A także m.in.:

• Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego (2.3) -
  SPO ROL;

• Podniesienie jakości edukacji w odniesieniu do potrzeb rynku pracy (2.2) -  Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL).

W ramach PIW INTERREG III A najczęściej ubiegano się dofinansowanie projektów w ramach współpracy Polska - Mekleburgia - Pomorze Zachodnie/ Brandenburgia.

Wnioski po złożeniu podlegają ocenie pod względem formalnym i merytorycznym wg ustalonych kryteriów. Instytucje, których wnioski uzyskają najwyższe oceny, podpisują umowy lub są powiadamiane o decyzji o dofinansowaniu projektu.

W październiku br. podpisano umowy na kwotę 1,56 mld zł. Łącznie, od rozpoczęcia realizacji programów, podpisano umowy na kwotę ponad 17 mld zł, co stanowi 50,7% alokacji na lata 2004-2006.

Umowy o największej wartości w stosunku do alokacji na lata 2004-2006 podpisano w ramach:

• Sektorowego Programu Operacyjnego  Pomoc Techniczna (PO PT) - 69,96%;

• Sektorowego Programu Operacyjnego Transport (SPO T) - 61,76%

• ZPORR - 55,58%.

W październiku br. podpisano pierwszą umowę w ramach INTERREG III A. Obejmuje ona 90% zobowiązań w ramach działania  Poprawa infrastruktury transportowej  programu  Polska - Mekleburgia - Pomorze Zachodnie/ Brandenburgia.

Październik był kolejnym miesiącem znaczącego wzrostu płatności z kont programowych. Wydano 341 mln zł tj. o blisko 30% więcej środków niż we wrześniu br. Natomiast od początku okresu wdrażania funduszy strukturalnych wydano łącznie 1,45 mld zł, czyli 4,35% alokacji na lata 2004-2006. Największych łącznych wydatków dokonano dotąd w SPO RYB - 19,38% i SPO ROL - 13,06%. Płatności w październiku pochodziły z wszystkich programów operacyjnych poza SPO RYB i PIW INTERREG III A. Największe z nich - blisko 190 mln zł - zanotowano w ramach SPO ROL. Po raz pierwszy dokonano płatności w ramach SPO T.

We wrześniu przekazany został do Komisji Europejskiej kolejny wniosek o refundację na kwotę 37 mln euro. Dotyczył on SPO ROL. Łącznie przekazano wnioski o wartości 113,6 mln euro tj. 1,32% alokacji na lata 2004-2006. Natomiast Komisja Europejska wypłaciła na konto instytucji Płatniczej kwotę ponad 22 mln euro w ramach refundacji wydatków dotyczących sześciu programów operacyjnych, w tym po raz pierwszy ZPORR, PO PT i PIW EQUAL.

Tempo kontraktacji zbliżyło się do pożądanego poziomu. Problemem natomiast pozostaje tempo wydatkowania środków w poszczególnych programach operacyjnych. Dlatego też w najbliższych miesiącach podjęte zostaną kroki mające na celu uproszczenie procedur, w szczególności w zakresie rozliczeń.

8. Fundusze strukturalne 2007 - 2013

Według aktualnego (2005) stanu prac w perspektywie finansowej 2007-2013 planuje się:

• utrzymanie wagi i budżetu polityki spójności - ok. 1/3 budżetu Unii Europejskiej,

• zmniejszenie ilości funduszy finansujących politykę spójności; planowane fundusze:

- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)

- Europejski Fundusz Społeczny (EFS)

- Fundusz Spójności

• zmniejszenie ilości działań strukturalnych.

Planowane kierunki działań oraz budżet w mld €

1	Wsparcie konwergencji - wspieranie przyspieszonego wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych miejsc pracy w regionach słabiej rozwiniętych (PKB poniżej 75% średniej UE-25); działania finansowane z EFRR, EFS i Funduszu Spójności.	264,0	78,5%
2	Wsparcie regionalnej konkurencyjności i zatrudnienia - wspieranie zmian strukturalnych w regionach nie kwalifikujących się do wsparcia konwergencji; finansowanie z EFRR i EFS.	57,9	17,2%
3	Wsparcie europejskiej współpracy terytorialnej - wspieranie terytorialnej konkurencyjności oraz promowanie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju terytorium UE - beneficjentami będą wewnętrzne i zewnętrzne regiony graniczne; finansowanie z EFRR.	13,2	3,94%
	Razem polityka spójności	336,1

9. Źródło

http://www.up.gov.pl

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl

http://www.fundusze-strukturalne.pl

http://fs.ngo.pl

http://www.delpol.pl

Fundusze strukturalne

2

---