Stałe
Symbol |
Nazwa |
Opis |
A |
Liczba masowa |
Zaokrąglona, średnia masa atomowa dla danego pierwiastka. Równa sumie mas protonów i neutronów w jądrze atomu danego pierwiastka. A = p + n. Przy symbolu pierwiastka umieszczana po prawej w indeksie górnym. |
Z |
Liczba atomowa |
Ilość protonów w jądrze, co w wypadku cząstek obojętnych odpowiada ilości elektronów wokół jądra atomu danego pierwiastka. Z = p = e. Przy symbolu pierwiastka umieszczana po lewej w indeksie dolnym. |
N |
Liczba neutronowa |
Ilość neutronów w jądrze. Przy symbolu pierwiastka umieszczana po prawej w indeksie dolnym. N = n = A - p = A - Z. |
µ0 |
Przenikalność magnetyczna próżni |
µ0 = 4π · 10-7 Vs/Am |
ε0 |
Przenikalność elektryczna próżni |
ε0 = (µ0c2)-1 |
h |
Stała Plancka |
h = 6,6260755 · 10-34 Js |
c |
Prędkość światła w próżni |
c = 2,99792458 · 108 m/s |
e |
Ładunek elementarny |
e = 1,6021773 · 10-19 C |
m0 |
Masa spoczynkowa elektronu |
m0 = 9,1093897 · 10-31 kg |
mp |
Masa spoczynkowa protonu |
mp = 1,6726231 · 10-27 kg |
a0 |
Promień Bohra |
a0 = 0,529177249 · 10-10 m |
NA |
Liczba Avogadra |
NA = 6,0221367 · 1023 1/mol |
Liczebniki
Liczba |
Liczebnik polski |
Liczebnik grecki |
Liczebnik łaciński |
Węglowodór nasycony |
1 |
jedno |
mono (hen)* |
uni |
metan |
2 |
dwu |
di (do)* |
bi |
etan |
3 |
trój |
tri |
ter |
propan |
4 |
cztero |
tetra |
kwater |
butan |
5 |
pięcio |
penta |
kwinkwe |
pentan |
6 |
sześcio |
heksa |
seksi |
heksan |
7 |
siedmio |
hepta |
septi |
heptan |
8 |
ośmio |
okta |
okti |
oktan |
9 |
dziewięcio |
nona |
novi |
nonan |
10 |
dziesięcio |
deka |
deci |
dekan |
11 |
... |
undeka |
... |
undekan |
12 |
|
dodeka |
|
dodekan |
13 |
|
trideka |
|
tridekan |
20 |
|
ejkoza |
|
ejkozan |
21 |
|
henejkoza |
|
henejkozan |
22 |
|
dokoza |
|
dokozan |
30 |
|
triakonta |
|
triakontan |
40 |
|
tetrakonta |
|
... |
80 |
|
oktakonta |
|
|
100 |
|
hekta |
|
|
200 |
|
dikta |
|
|
300 |
|
trikta |
|
|
1000 |
|
kilia |
|
|
1/2 |
pół |
- |
semi |
- |
3/2 |
półtora |
- |
sekwi |
- |
*) służą do tworzenia nazw liczebników wyższych (np.: 11, 21, 22)
Tablica rozpuszczalności
|
Dobrze rozpuszczalny |
|
Słabo rozpuszczalny |
|
Bardzo słabo rozpuszczalny lub nierozpuszczalny |
|
Skomplikowane reakcje lub |
|
Brak informacji |
|
NH4 |
Li |
Na |
K |
Mg |
Ca |
Ba |
Ag |
Hg |
Hg2 |
Pb |
Bi |
Cu |
Sn |
Sn |
Ni |
Zn |
Mn |
Fe |
Fe |
Al |
Cr |
Co |
Sr |
Cd |
As |
As |
Sb |
Sb |
OH- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
F- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cl- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Br- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S-2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
SO3-2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
SO4-2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S2O3-2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NO2- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NO3- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
CO3-2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C2O4-2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
PO4-3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
SiO3-2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
MnO4- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
CrO4-2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(COO)2+2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Winian... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
CH3COO- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
CN- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
SCN- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AsO4-3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AsO3-3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fe(CN)6-4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fe(CN)6-3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ClO4- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ClO3- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKLAD OKRESOWY
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
18 |
H |
2 |
|
13 |
|
15 |
16 |
17 |
He |
|||||||||
Li |
Be |
|
B |
|
N |
O |
F |
Ne |
|||||||||
Na |
Mg |
3 |
4 |
14 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
Al |
Si |
P |
S |
Cl |
Ar |
K |
Ca |
Sc |
Ti |
V |
Cr |
Mn |
Fe |
Co |
Ni |
Cu |
Zn |
Ga |
Ge |
As |
Se |
Br |
Kr |
Rb |
Sr |
Y |
Zr |
Nb |
Mo |
Tc |
Ru |
Rh |
Pd |
Ag |
Cd |
In |
Sn |
Sb |
Te |
I |
Xe |
Cs |
Ba |
La |
Hf |
Ta |
W |
Re |
Os |
Ir |
Pt |
Au |
Hg |
Tl |
Pb |
Bi |
Po |
At |
Rn |
Fr |
Ra |
Ac |
Rf |
Db |
Sg |
Bh |
Hs |
Mt |
Uun |
Uuu |
Uub |
113 |
Uuq |
115 |
Uuh |
117 |
Uuo* |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lantanowce |
Ce |
Pr |
Nd |
Pm |
Sm |
Eu |
Gd |
Tb |
Dy |
Ho |
Er |
Tm |
Yb |
Lu |
|
||
Aktynowce |
Th |
Pa |
U |
Np |
Pu |
Am |
Cm |
Bk |
Cf |
Es |
Fm |
Md |
No |
Lr |
|
||
*) Synteza pierwiastka została zakwestionowana
1. Stechiometria
Poprawne wykonywanie obliczeń chemicznych wymaga znajomości praw i zależności rządzących przemianami fizykochemicznymi, wielkości fizycznych, ich jednostek i powiązań między nimi, a także umiejętności prowadzenia obliczeń z odpowiednią dokładnością. Prawa opisujące zachowanie się materii w przemianach chemicznych są podawane sukcesywnie w całym podręczniku. W tym miejscu zatrzymamy się nad podstawowymi wielkościami fizycznymi stosowanymi w chemii i ich jednostkami wynikającymi ze stosowania międzynarodowego układu jednostek SI. Jednostki układu SI stosowane są w postaci ich wielokrotności lub podwielokrotności co zaznacza się odpowiednimi przedrostkami będącymi potęgami liczby 10. Zestawienie stosowanych przedrostków zamieszczono w tabeli 1.
Tabela 1. Przedrostki jednostek metrycznych.
Przedrostek |
Skrót przedrostka |
Wielokrotność/podwielokrotność |
Nazwa liczby* |
eksa |
E |
1018 |
trylion |
peta |
P |
1015 |
biliard |
tera |
T |
1012 |
bilion |
giga |
G |
109 |
miliard |
mega |
M |
106 |
milion |
kilo |
k |
103 |
tysiąc |
hekto |
h |
102 |
sto |
deka |
da |
101 |
dziesięć |
jednostka bez przedrostka |
- |
100 |
jeden |
decy |
d |
10-1 |
jedna dziesiąta |
centy |
c |
10-2 |
jedna setna |
mili |
m |
10-3 |
jedna tysięczna |
mikro |
|
10-6 |
jedna milionowa |
nano |
n |
10-9 |
jedna miliardowa |
piko |
p |
10-12 |
jedna bilionowa |
femto |
f |
10-15 |
jedna biliardowa |
atto |
a |
10-18 |
jedna trylionowa |
*w niektórych krajach (USA, Francja) stosuje się inne nazewnictwo liczb o wykładnikach potęg powyżej 9 np. 109 (miliard) to w USA bilion, 10-12 jedna bilionowa to w USA ppt (parts per trillion).
1.1 Podstawowe wielkości fizyczne i ich jednostki.
Długość
Jednostką długości jest metr (m). Jest to droga, którą w próżni przebywa światło w czasie 1/299792458 sekundy.
Masa
Jednostką masy jest kilogram (kg). Wzorcem kilograma (kg) jest walec platynowoirydowy przechowywany w Międzynarodowym Biurze Miar i Wag w Sevres we Francji.
Czas
Jednostkę czasu - sekundę (s) definiuje się jako czas trwania 9,19263177თ109 okresów przejścia między podpoziomami F=3 i F=4 struktury nadsubtelnej poziomu podstawowego
atomu 133Cs.
Natężenie prądu
Jednostką natężenia prądu jest amper (A) definiowany jako taka wartość natężenia prądu nie zmieniającego się, który płynąc przez dwa równoległe nieskończenie długie prostolinijne przewody elektryczne, o znikomo małych przekrojach, umieszczone w próżni w odległości 1 m od siebie, wywołują między tymi przewodami siłę 2*10-7 N na każdy metr długości przewodu.
Temperatura termodynamiczna
Jednostką temperatury jest kelwin (K), który jest 1/273,16 częścią temperatury stopnia potrójnego wody. Zależność między skalą temperatury termodynamicznej (bezwzględnej) i, będącej w codziennym użyciu, skalą Celsiusza podaje wzór T = t + 273,15.
Światłość
Jednostką natężenia światła jest kandela (cd), której odpowiada światłość, jaką posiada w kierunku prostopadłym 1/600000 m2 ciała doskonale czarnego promieniującego w temperaturze krzepnięcia platyny pod ciśnieniem 101325 Pa.
Liczność (ilość) materii
Jednostką jest kmol. Mol to ilość materii zawierająca tyle cząstek, ile jest atomów węgla w 0,012 kg izotopu węgla 12C.
Pochodne wielkości fizyczne, stosowane w chemii, i ich jednostki
Wielkościami pochodnymi nazywa się wielkości fizyczne, które można określić za pomocą wielkości podstawowych. Z wielkości pochodnych należy przykładowo wymienić objętość, gęstość, ciśnienie lub stężenie molowe. Gęstość określa się jako stosunek masy do objętości, przy czym objętość z kolei stanowi pochodną wielkość długości. Jednostką masy jest kilogram, a objętości metr sześcienny, a więc jednostką podstawową gęstości jest kg/m3 (kgm-3). Podobnie ciśnienie jest stosunkiem siły do powierzchni, na którą działa. Stąd jednostką ciśnienia jest N/m2 (N*m-2) zwana paskalem. Zestawienie wybranych wielkości stosowanych w obliczeniach chemicznych zamieszczono w tabeli 2.
Tabela 2. Wybrane wielkości fizyczne i ich jednostki
Wielkość |
Symbol |
Jednostka w układzie SI |
Wymiar |
używane |
Powierzchnia |
S |
m2 |
m2 |
|
Objętość |
V |
m3 |
m3 |
1 l = 1 dm3 |
Objętość molowa |
V0 |
m3*kmol-1 |
m3*kmol-1 |
l/mol |
Ciśnienie |
p |
paskal, Pa |
Nm-2 |
1 bar = 105Pa |
Temperatura |
T |
kelwin, K |
K |
ႰC |
Gęstość |
ၲ, d |
kg*m-3 |
kg*m-3 |
g/ml |
Ciepło |
Q |
dżul, J |
J |
|
Ciepło właściwe |
cw |
J*kg-1*K-1 |
J*kg-1*K-1 |
|
Entalpia |
H |
dżul, J |
J |
|
Entropia |
S |
J*K-1 |
J*K-1 |
|
Stężenie |
cm |
kmol/m3 |
kmol/m3 |
%, g*m-3,g/l |
W oparciu o dane przedstawione w tabeli 1 i 2 można utworzyć wielokrotności i podwielokrotności dowolnych jednostek oraz znaleźć relacje między nimi np.:
1 MJ = 1*106 J = 1*1012 ၭJ
1 m3 = 1000 dm3 = 1* 106 cm3
0,1 MPa = 0,1*106 Pa = 105 Pa = 1000 hPa
1
l = 1* 10-6 l = 1* 10-6 dm3 =1* 10-9 m3
1 nA/cm2 = 1*10-9 A/1 * 10-4 m2 =1 10-5 A/m2 = 0,01 mA/m2
0,01 mg/ml = 0,01*10-3 g/cm3 = 0,01*10-6 kg/1*10-6m3 = 0,01 kg/m3
1.2 Dokładność obliczeń
Wiele obliczeń wykonywanych jest z użyciem kalkulatorów lub komputerów, które podają wyniki z dokładnością przekraczającą niekiedy sens fizykochemiczny. Stąd istnieje potrzeba zaokrąglania uzyskanych wyników. Wartość liczbowa wyniku obliczeń zależy od ilości cyfr znaczących w danych wyjściowych. Cyframi znaczącymi są wszystkie cyfry od 1 do 9 oraz zero, ale zero tylko wtedy, gdy nie występuje na początku liczby np. w liczbie 0,0101 są trzy cyfry znaczące tzn. 1, 0 i 1 stojące na drugim, trzecim i czwartym miejscu po przecinku. Dwa zera stojące na pierwszych miejscach wyznaczają jedynie rząd wielkości. Tak samo jest oczywiście w przypadku odmiennego zapisu tej samej liczby: 1,01*10-2. Zero na końcu liczby jest cyfrą znaczącą jedynie wtedy, gdy wynika z dokładności oznaczenia. Jeśli wynik ważenia wynosi 1,000 g, to wszystkie trzy zera są cyframi znaczącymi, a wynik oznacza, że dokładność stosowanej metody wynosi
0,001 g. Jeśli nic więcej nie podano na temat błędu oznaczenia, to wartość
0,001 g możemy uznać za błąd bezwzględny oznaczenia.
Podobnie liczba 6,022*1023 oznacza, że podano ją z dokładnością
0,001*1023. Jeśli zatem nie jest podana dokładność liczby przyjmuje się, że jest ona podana z dokładnością
1 na ostatnim miejscu dziesiętnym podanej liczby.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
10.dysocjacja wykład, AGH różne, chemia wykłady
7-9.Związki chem, AGH różne, chemia wykłady
Sole, AGH różne, chemia wykłady
5.TLENKI, AGH różne, chemia wykłady
11.jony, AGH różne, chemia wykłady
Związki kompleksowe, AGH różne, chemia wykłady
Związki amfoteryczne, AGH różne, chemia wykłady
Słownik chem, AGH różne, chemia wykłady
Prawo Oswalda, AGH różne, chemia wykłady
Pytania stęż, AGH różne, chemia wykłady
2.Kwant, AGH różne, chemia wykłady
1.Atom, AGH różne, chemia wykłady
6.Wodorki, AGH różne, chemia wykłady
9.Kwasy i zasady, AGH różne, chemia wykłady
wodorotlenki, AGH różne, chemia wykłady
4.Teoria wiązań, AGH różne, chemia wykłady
Chemia wyklad I i II (konfiguracja wiÄ…zania Pauling hybrydyzacja wiazania pi i sigma)
Chemia Wykład 6
pytania testowe i chemia budowlana -zestaw3, Szkoła, Pollub, SEMESTR II, chemia, wykład, testy
więcej podobnych podstron