PODSTAWY ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
ZARZĄDZAĆ to decydować o tym co ma być zrobione i przez kogo.Decydować o cudzych działaniach,zachowaniach.
Zarządzanie jako działalnośc człowieka jest stare jak świat.Ci co zarzadzali to ludzie utalentowani, mieli wrodzoną predyspozycję co trzeba w konkretnej sytuacji zrobić i nakazać innym aby to wykonali. Kiedyś nikt zarzadzania nie uczył, i tak to trwało do czasów nowożytnych, wtedy zaczęły się mnożyć sytuacje, w których ludzie sprawdzali się w przeszłości swoimi trafnymi decyzjami, podejmowali złe decyzje.Punktem wyjścia dla powstania szkół zarzadzania był fakt, iż mądrzy ludzie często podejmują głupie decyzje
Decyzje trafne wymagaja zabezpieczenia decydenta(menager) w potrzeby informacyjne. Decyzja zależy od efektywnego systemu zarządzania, wymaga się aby na stanowiskach kierowniczych były dobrze rozlokowane potrzeby informacyjne, aby były prawdziwe i potrzebne. Na stanowiskach kierowniczych musza być odpowiednie uprawnienia, aby prawe decyzje w danej sprawie otrzymał ten szczebel który ma najpełniejsze informacje.
Dobry system zarzadzania jest wtedy gdy na stanowiskach kierowniczych są podejmowane odpowiednie decyzje, a zależą one od dobrej informacji, ale to nie jest gwarancją do podjecia trafnej decyzji.
Podejmując decyzję trzeba zadać pytanie co ja z tej decyzji będę miał, potrzebna jest motywacja. Człowiek podejmuje decyzje w przestrzeni trójwymiarowej (wiem, mogę, chcę)
Zbudowanie systemu motywacji, który sprawi że pracownik będzie się angażował w wykonywane obowiązki jest trudne.
Jak zbudowac system motywacji?-jest to najtrudniejsze z funkcji kierowniczych np. prosty akord (praca na sztuki).
Istotą prawidłowego systemu motywacji jest to, że decyzja którą podejmuje pracownik i która jest korzystna dla firmy jest automatycznie korzystna dla niego.
Zbudowanie systemu motywacji pracownika dla lojalności jest niemożliwe.
Teoria organ.zarzadzania rozwiązuje problemy zarzadzania w zbudowaniu prawidłowych systemow informacji pracowniczych, natomiast nie zdołala wypracować prawidłowych systemów -rozwiązań kierowniczych.
Zarządzanie to proces decyzyjny. Zarzadzanie stało się nauką.
System zarządzania - to system, który skłania uczestnika tego systemu do podejmowania trafnych decyzji kierowniczych w sytuacjach kiedy takie decyzje są niezbędne.
Decyzja - to rezultat przetworzenia informacji w instrukcji działania. Otrzymałem informację i podejmuje decyzję.
Podstawowym elementem podejmowania decyzji jest informacja. Do stanowisk kierowniczych ważne jest żeby docierała informacja prawdziwa, terminowa i adekwatna.
Prawidłowy system zarzadzania:
1.prawidłowo rozwiązany system informacji kierowniczej (SIK)
2.prawidłowy system zarządzania w zakresie podziału władzy wymaga aby prawo decyzji w danej sprawie otrzymywał ten szczebel, który w danej sprawie ma najpełniejszą informację,uprawnienia
3.motywacje,chęci, ja chcę podjąć decyzję
W naukach o zarządzaniu i organizacji problem motywacji to jest ta dziedzina, z którą nauki sobie nie radzą. Motywacja to ten obszar gdzie nie wypracowano absolutnie skutecznych i zawsze się sprawdzających systemów motywacji. Trudno jest zbudować system motywacji żeby się zawsze sprawdzał. Skuteczny system motywacji w firmie mamy wtedy kiedy człowiek podejmujący decyzję korzystną z punku widzenia firmy automatycznie ma sam z tego korzyści. Tylko jeden system motywacji wymyślony bardzo dawno spełniał te postulaty (prosty akord)
Abraham Maslow- rózne poglady istnieja na temat motywacji, Maslow zbudował arcytrafny model struktury motywacji. Motywacja to oddziaływanie na druga osobę aby zachowywała się w określony sposób. Motywacja pracownikow do wydajnej pracy (system premiowy, kar, nagród). Na człowieka można oddziaływać w rózny sposób, Maslow stwierdził że ta wrażliwośc nasza na oddziaływanie przez czynnik zewnętrzny może mieć hierarchię w poziomach:
1.bodźce fizjologiczne
2.bodźce bezpieczeństwa
3.potrzeba towarzystwa
4.człowiek chce się odznaczać, chcemy zwrócić na siebie uwagę
5.potrzeba samorealizacji, chcę robić to co lubię
Kiedyś za czasów niewolnictwa motywowano strachem, głodem, a w tej chwili motywujemy potrzebami wyższego rzędu.
Mack Gregor- zwrócił uwagę, że róznych ludzi można motywować innymi instrumentami. Są dwie grupy ludzi, X i Y. Jedna kategoria jest wrażliwa na słowo, argument, ambitna. A druga to ludzie do których przemawiają bodźce brutalne. Menager powinien zorientować się z kim ma doczynienia, wykazać się zmysłem.
Trzeba mieć pewne predyspozycje do wykonywania zawodu. Cechą charakteryzującą człowieka do pełnienia funkcji kierowniczych:
1.zdolnośc do pracy w warunkach stresu
2.kreatywnośc, zdolnośc do twórczego myślenia, pomysłowość
3.odpowiedni poziom skłonności do ryzyka
4.poziom lojalności
Polityka personalna to odpowiednie sterowanie zasobami ludzkimi, wykorzystywaniem czynnika ludzkiego w sposób optymalny dla firmy.
Procesy zarządzania realizowane są na róznych poziomach społecznych organizacji, a właściwie największe zainteresowanie budzą procesy zarządzania w organizacjach zorientowanych na wynik finansowy. Natomiast zarzadzanie firmą to w sposób najprostszy, jakość tego procesu obrazuje wynik ekonomiczny jaki firma osiąga.
T :Kapitałowe źródła powstawania firmy.
Żeby powstało przedsiębiorstwo to potrzebne są środki finansowe. Mogą to być środki własne, środki pochodzące z kredytu bankowego(trzeba przedstawić biznes plan), można znaleźć wspólnika (będzie potem odpowiednio uczestniczył w zyskach), można znaleźć wielu wspólników, kiedy firma działa na zasadzie wypuszczenia akcji i działa jako firma akcyjna tzn, zgłasza do obywateli posiadających gotówkę propozycję wykupienia akcji mojego przedsiębiorstwa. I staje się jego współwłaścicielem i partycypuje zarówno w zyskach jak i stratach. Akcjonariusze mają uprawnienia właścicielskie, mogą kontrolować, odwołać (jeżeli na zebraniu dojdę do wniosku że trzeba zmienić szefa bo się źle sprawuje). W firmach akcyjnych sytuacja szefa firmy jest trudna, bo ma na karku tych akcjonariuszy którzy chcą wiedzieć co dzieje się z ich pieniędzmi. Następne źródło zdobywania kapitału przez przedsiębiorców to wypuszczanie obligacji.
Obligacje - to papier wartościowy, który otrzymuje osoba, która pożycza firmie określoną kwotę pieniędzy np. obligacja 10 000 (kupon 1000 taka kwota została ustalona i tyle musi oddać w określonym terminie.
Siłą obligacji jest to (że jeśli ja sprzedaję obligacje to te pieniądze do mnie wrócą). Posiadacze obligacji mają pierwszeństwo w odzyskaniu swoich pieniędzy, nawet w przypadku kiedy firma zbankrutowała. Posiadacz obligacji, nawet jeżeli firma zrobi fantastyczne zyski to nie dostanie ani grosza więcej od tego co jest na kuponie (1000),nie dopuszczaja ani do extra zysków, ani do dywidendy. Posiadacze obligacji dywidendy nie dostają.
Posiadacz obligacji nie ma żadnego prawa głosu w sprawach przedsiębiorstwa. Mogę posiadać obligacje na duże pieniądze firmy, a właściciel jeśli nie ma ochoty to mnie nie musi wpuścić do gabinetu żeby ze mną rozmawiać.
Natomiast akcjonariusz to jest współwłaściciel, wspólnik, on ma prawo zabierania głosu w sprawach firmy, może przyjść na zebranie. Akcjonariusz jest właścicielem firmy, a dyrektor jest jego pracownikiem (wynajęty przez niego).
Procesy finansowe w przedsiębiorstwie odbywają się w trójkącie finansowym:
1.zysk (dochody minus koszty)
2.bilans (co posiadamy, jakie są źródła finansowania)
3.gotówka (wpływy minus wydatki)
Zysk i gotówka, te pojęcia nie SA utożsamiane w praktyce. Bowiem firma może mieć olbrzymi zysk i nie mieć gotówki, bądź firma może mieć dużo gotówki a nie mieć zysku.Np. jeżeli wzięłam kredyt to mam gotówkę, ale nie jest to zysk tylko kredyt. Przedsiebiorstwo zaciągnęło dług i ma w sejfie sporo pieniędzy ale od dwóch lat nie zrobiło żadnego zysku. Przedsiębiorstwo może mieć duzy zysk, a nie mieć gotówki (bo ci co kupili nie zapłacili).
BILANS - to najważniejszy dokument na podstawie którego można otrzymać, uzyskać najbardziej istotną informację o przedsiębiorstwie (majatek firmy i skąd on się wziął)
AKTYWA - (MA)- śr. trwałe, śr.obrotowe
PASYWA- (WN)-kapitał własny, kredyt
Rachunek wyników- to są informacje o dochodach, kosztach i co zostaje w przedsiębiorstwie.
Cash flow== wpływy - wydatki (jak wyglada ruch pieniądza)
Przedsiębiorstwo realizując swoje zadania i cele ponosi koszty. Wśród kosztów mamy podział na koszty stałe i zmienne. Koszty zmienne w przedsiębiorstwie wiążą się z wielkością produkcji (np. ile par butów firma wyprodukuje). Koszty stale nie wiążą się z wielkością produkcji (np. oświetlenie, ochrona, spłata kredytu).
Żeby firma utrzymała się to :
-sprzedaż np 1,5 mln butów, musi pokryć koszty zmienne
-koszty zmienne- gdy surowiec i robocizna jest wieksze niż 1,5mnl to ozn. Że przedsiębiorstwo nie jest zdolne zapłacic ludziom za pracę ani dostawcom za surowiec
-koszty stałe-placi za światło
-zysk- to jest potrzebne
Każda organizacja składa się z 4 komponentów:
1.ludzie
2.cel jej istnienia
3.technika(np.faks, komputery)
4.struktura zarządzania (układ stanowisk kierowniczych)
Te 4 komponenty pozostaja ze sobą w organicznym związku, jeżeli 1 się zmieni to muszą zmienić się 3 następne.
Okazuje się że te komponenty a przynajmniej 3 z nich, zmieniają się automatycznie. Cel organizacji się zmienia bo otoczenie zewnętrzne wymusza ten cel.Automatycznie zmienia się technika w firmach (postęp techniczny). Automatycznie zmienia się w organizacji człowiek.
W strukturze zarzadzania automatycznie nic się nie zmienia.Ludzie walczą o swoje kierownicze stanowiska, bo daja przywileje .PETRYFIKACJA struktur- jest to groźne zjawisko w organizacjach bo powoduje że 3 elementy się zmieniają ale zdolność organizacji do rozwiazywania problemów poprzez własciwie przygotowaną kadrę kierowniczą nie jest spełniona.
Raz ustanowiona hierarchiczna struktura władzy wykazuje tendencje do samoutrwalania i niezależnie od tego czy się sprawdza czy nie, w nowych okolicznościach nie chce automatycznie zmienić się. Dopiero kiedy w organizacji zaczyna być źle, grozi bankructwo, to wtedy ewentualnie coś się zmienia, próbuje się temu zapobiegać. W USA co 3-4 lata wynajmują firmę konsultacyjną, która dokonuje przeglądu stanowisk kierowniczych z punktu widzenia zasadności obsady tych stanowisk przez aktualną kadrę.
Metoda DYSKONTOWANIA:
100 ZŁ za rok- dzisiaj jest warte dla mnie taka sumę , jaką kładąc na lokatę otrzymałbym za rok.
90 zł dzisiaj warte jest 100 zł za rok i to jest dyskontowanie. Ta metoda jest bardzo użyteczna i w decyzjach finansowych różnymi procesami w przedsiębiorstwie jest bardzo często stosowana. Stopa procentowa odgrywa olbrzymią rolę w funkcjonowaniu całej gospodarki.
Jakie jest znaczenie stopy procentowej dla menadżera i dla gospodarki narodowej ?
Menedżer wybiera korzystne decyzje czy wydzierżawić czy kupić. Może wpływać to na intensywność procesów inwestycyjnych.
Wszelkie decyzje wiążą się z jakąś kalkulacją ilosciową, a szczególnie decyzje związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem ( cos się mniej opłaca, cos bardziej, trzeba wybrać korzystny wariant). Nie byłoby to takie trudne gdyby w tym procesie nie pojawił się jeszcze jeden czynnik tzw probalistyczny -przypadku i prawdopodobieństwa. Chodzi oto że ustalenia ilościowe rzutujące na naszą decyzję rzadko są 100 procentowo pewne. Trzeba znaleźć metodę uwzględniania tego prawdopodobieństwa w ostatecznej decyzji jaką podejmujemy, żeby uwzględnić to prawdopodobieństwo, jakoś skalkulować.
Tu pojawiło się pojęcie NADZIEJA MATEMATYCZNA- prawdopodobieństwo zajscia pewnego zadarzenia razy wartość otrzymanego wyniku.
Np. ½ *100=EV = 50 zł
1/6 *10000=EV = 1300zl
1/6 * 300= EV = 50 zł
INSTRUMENTY:
-OPCJE, KONTRAKTY TERMINOWE.
Kontrakty-dogadujemy się przed np. zbiorami i pertraktujemy cenę zakupu, spisujemy kontrakt, są zobowiązania obustronne, ja zobowiązany jestem kupić, a wy jesteście zobowiązani mi sprzedać. Kontrakt terminowy jest instrumentem bardzo użytecznym , albowiem stronom kontraktu gwarantuje bezpieczeństwo. Jedna ze stron może tracić ale nikt nie zbankrutuje.
Opcje- są również ważnym instrumentem, jest to dokument, który temu kto go nabył nadaje pewne uprawnienia, a temu który go sprzedał (wystawił) nakłada pewne obowiązki np. bilet tramwajowy.
Opcja to ochrona przed zmianami tych parametrów ekonomicznych. Opcje służą do róznych operacji, opcje zakupu, opcje sprzedazy, mogą też służyc do spekulowania. Pojawiły się 2 strategie spekulacyjne:
1.pozycja strategia długa, kiedy spodziewamy się że cos zdrożeje, natychmiast kupuję
2.pozycja strategia krótka, spodziewam się że cos stanieje
Przy opcjach trzeba mieć dostęp do wiarygodnych informacji. Jednym z podstawowych zagrożeń decyzyjnych jest niepewność. Szczególnie groźne jest to kiedy zmieniaja się ceny, koszty. To jest szczególnie groźne dla decydenta.
Np. Instrumenty związane z decyzjami w warunkach niepewności to OPCJE.
Planowanie strategiczne
STRATEGIA- łączy się z wojskiem, są to działania strategiczne. Strategie można zniszczyć złą taktyką (sposób realizowania strategii). Strategia łaczy się zawsze z wyborem jakiegoś podstawowego, zasadniczego dla losów organizacji celu.
Trafność decyzji wytycza naszą przyszłość, zarówno w życiu osobistym jak i zawodowym. Bardzo użytecznym instrumentem do budowania strategicznych rozstrzygnień jest analiza SWOT.
SWOT (siła, słabośc, okazja, zagrożenia), posługująca się 4 zjawiskami. Pomaga w podejmowaniu decyzji strategicznych zawiązanych z przyszłością. Jest techniką , która ma naprowadzić nas na jak najprawdziwszą decyzję zwiazaną z wyborem przyszłego celu działania.
Jeśli przedsiębiorstwo zastanawia się nad przyszłosciowa strategiś działania to najpierw musi przeprowadzić diagnozę i z tej diagnozy wynikaja zawsze plusy i minusy (np. przedsieb. zastanawia się nad wyborem nowego profilu produkcji), zaczyna od tego że sprawdza swoje możliwości, swój potencjał, stan posiadania, w czym jest dobre a w czym złe.
DIAGNOZA + i -
PROGNOZA szane i zagrożenia
Jeżeli się w coś zaangazuję to jakie wynikna szanse i jakie zagrożenia. Jeżeli podejmę konkretne działania, to czego mogę się w przyszłości spodziewać (na odcinku szans i zagrożeń).
Analiza SWOT w zarządzaniu jest bardzo powszechnie stosowanym instrumentem analitycznym, który pozwala przedsiębiorstwu na w miarę racjonalne ustawienie przyszłych celów w jakie przedsiębiorstwo będzie się angażowało.
Analiza ta pozornie wydaje się bardzo prostą operacją, ale żeby przeprowadzić ja dobrze i mieć z niej pożytek to okazuje się że to wcale nie jest takie proste.
PROGNOZA- trudno jest zrobić dobrą prognozę. Prognozy są zawodne bo odnoszą się do przyszłości (a przyszłość jest nieznana). Prognozy sprawdzają się w obszarze demografii. Można pomylić się w prognozowaniu.
DIAGNOZA- kadra kierownicza przygotowując nowe plany strategiczne, zaczyna od tego że sprawdza swój stan posiadania zaczynając od tego w czym firma jest mocna a w czym słaba. Z diagnozą też nie zawsze jest dobrze, zrobienie dobrej diagnozy nie jest rzecza łatwą. Przeprowadzenie diagnozy wymaga wypowiedzenia całej prawdy i tylko prawdy o tym jak jest w organizacji.Zwłaszcza gdy cos szwankuje. Bardzo często diagnozę zleca się firmie konsultacyjnej zewnętrznej, chociaż tez do końca to się nie sprawdza.
Zrobienie analizy SWOT tak żeby była wiarygodna w 100% jest trudno ze względów:
-obiektywnych
-subiektywnych
T:Podejmowanie decyzji w trybie zbiorowym.
W organizacjach decyzje zespołowe często są następstwem asekuranctwa. Decyzje podejmowane są w procesie uzgodnień, bierze w tym udział wiele osób, decyzje podejmowane SA zespołowo. Mądrośc zbiorowa jest wieksza
Zagrożenia:
-w zbiorowym podejmowaniu decyzji chodzi oto żeby stworzyć odpowiednią atmosferę, żeby ludzie nie bali się zgłaszać pomysłu
-należy maksymalnie często posługiwać się „dlaczego”, przybliży nam to istotę zjawiska.
Decyzje łączą się z rozwiązywaniem jakiegoś problemu, musi być sytuacja problemowa(jest inaczej niż być powinno). Ważne jest podjecie ważnej decyzji ale i wczasne dostrzeżenie problemu.
-zdobywanie informacji może mieć niekorzysystne skutki
-wyzbycie się obawy rzucania pomysłów, które mogą wydawac się w 1 momencie idiotyczne, a później okazuje się że to jest czego szukamy.
-przyjmujemy najbardziej prawdopodobne i najprostsze rozwiązania
Dla producenta jedną z podstawowych rzeczy jest ustawienie długości serii produkcji. Jeżeli chcę sprzedawać wyrób to podstawowe pytanie na odp. jest : ile sztuk muszę sprzedać żeby wyjśc na swoje.
P_ = C ST (koszt stały) /cena - koszt jednostkowy = 500/2-1= 500 pączków musze sprzedać