Wybierz język interfejsu:
|
|
Postępowanie w ch. ukł. oddechowego. Jakie leki wybrać?
Wysłano dnia 17-01-2003 o godz. 19:55:01 przez VetAdmin
Postępowanie w chorobach układu oddechowego.
W warunkach idealnych wybór leków powinno się opierać na precyzyjnym rozpoznaniu. W rzeczywistości często nie udaje się go postawić lub też leczenie trzeba rozpocząć przed zakończeniem postępowania diagnostycznego. Celem niniejszego artykułu jest omówienie racjonalnego wyboru leków oraz ich dawek, czasu leczenia, dróg podania i typowych działań niepożądanych.
Leki należy przepisywać na podstawie:
najbardziej prawdopodobnego rozpoznania w oparciu o objawy, wywiad, badanie kliniczne i już przeprowadzone badania dodatkowe;
tego z rozpoznań różnicowych, które najlepiej poddaje się leczeniu
Rozpoczynając leczenie przed ustaleniem ostatecznej diagnozy lub podejmując próbę zbliżenia się do niej na podstawie odpowiedzi na leczenie należy wybierać leki mające najmniej działań niepożądanych, na wypadek, gdyby potrzebne były dodatkowe badania. Unikać należy zwłaszcza kortykosteroidów, dopóki nie stwierdzi się jednoznacznego wskazania do ich stosowania lub nie zakończy się postępowania diagnostycznego.
Stosunkowo często leczenie kończy się niepowodzeniem nie z powodu wyboru złego leku, lecz ze względu na nieodpowiednią jego dawkę lub za krótki czas leczenia. Należy unikać jednoczesnego stosowania wielu leków, chyba że są one jednoznacznie wskazane. W przypadku poprawy klinicznej utrudnia to bowiem ustalenie, który czynnik okazał się skuteczny. Ponadto gdy właściciele muszą podawać kilka leków, zwykle mniej starannie przestrzegają zaleceń lekarza.
Dawki leków powinno się obliczać na podstawie oszacowanej masy ciała szczupłego zwierzęcia, jego wieku, współistniejących chorób i przypuszczalnego rozpoznania:
pacjentom pediatrycznym należy zwykle podawać wysokie dawki z mniejszą częstotliwością;
przepisując leki pacjentom geriatrycznym trzeba brać pod uwagę drogę, którą są one wydalane, ponieważ czynność nerek i (lub) wątroby jest u zwierząt tych często upośledzona;
w przypadkach, gdy dąży się raczej do podtrzymania pacjenta niż do wyleczenia, po opanowaniu objawów choroby należy zmniejszyć stosowane dawki do najniższych, które okazują się skuteczne klinicznie.
Częstość podawania leków trzeba dostosować do znanych cech farmakokinetycznych leku. Ma to szczególne znaczenie w przypadku leków przeciwbakteryjnych, których działanie może zależeć od dawki lub czasu.
Czas farmakoterapii uzależnia się od leczonej choroby. W przypadku wielu chorób układu oddechowego potrzebny jest względnie długi czas leczenia.
Aby osiągnąć możliwie najwyższe stężenie leku w układzie oddechowym, ograniczając jednocześnie do minimum ilość, jaka będzie działać ogólnoustrojowo, wiele leków (np. przeciwbakteryjnych) stosowano w formie rozpylonego płynu. Ograniczona przydatność tej metody wynika z trudności, jaką sprawia nakłonienie psów i kotów do wzięcia głębokiego wdechu.
Tlen i spoczynek odgrywają ważną rolę w postępowaniu ze zwierzętami mającymi silną duszność. Tlen można dostarczać różnymi drogami, w zależności od tego, z jakim pacjentem mamy do czynienia:
w kołnierzu elżbietańskim;
Jeśli tlen dostarczany jest bezpośrednio do jam nosowych, choćby przez krótki, czas, powinien być nawilżony w aparacie przepuszczającym gaz przez płyn, zawierającym jałową, w miarę możliwości ciepłą wodę.
Leki rozszerzające oskrzela
Intuicyjnie wydaje się, że w większości typów chorób układu oddechowego oskrzela powinny być maksymalnie rozszerzone, jednak dane doświadczalne nie potwierdzają tego zjawiska i często leki rozszerzające oskrzela są wskazane:
w chorobach dróg oddechowych ze skurczem oskrzeli (alergiczne);
w ostrym zapaleniu oskrzeli;
w przewlekłym zapaleniu oskrzeli;
w odoskrzelowym zapaleniu płuc.
Mechanizm działania pochodnych teofiliny tłumaczony był na wiele sposobów. Mają słabe działanie rozszerzające oskrzela, poprawiają jednak transport rzęskowy zmniejszając zmęczenie mięśni oddechowych oraz osłabiają późną fazę reakcji alergicznej. JEDNAK mają mały margines bezpieczeństwa, jak również wywierają słaby efekt diuretyczny i dodatni inotropowy. Do działań niepożądanych należą podrażnienie żołądka i jelit, nadaktywność, częstoskurcz (potencjalnie mogący prowadzić do arytmii), drżenia mięśniowe i drgawki. Zakażenia wirusowe, choroby wątroby i serca oraz erytromycyna i cymetydyna podwyższają stężenie pochodnych teofiliny w surowicy krwi.
Agoniści receptorów adrenergicznych
Substancje te są lekami z wyboru w chorobach przebiegających ze skurczem oskrzeli i działają skuteczniej od pochodnych teofiliny. Mają wpływ anaboliczny i należy je stosować ostrożnie u kotów, u których występuje kardiomiopatia przerostowa. Do działań niepożądanych należą częstoskurcz i obniżenie ciśnienia krwi, zwłaszcza jeśli leki te są stosowane jednocześnie z kortykosteroidami, oraz podrażnienie żołądka i jelit, depresja i ospałość.
Hamują wpływ nerwu błędnego na skurcz oskrzeli, jednak ze względu na znaczne działania niepożądane - częstoskurcz i wysuszenie błon śluzowych - nie nadają się do dłuższego stosowania.
Są przydatne u psów w przypadku przewlekłego, suchego kaszlu. Najskuteczniej działają opiaty takie jak kodeina lub butorfanol. Mniej skuteczna jest powszechnie stosowana u psów dyfenhydramina o działaniu przeciwkaszlowym i przeciwhistaminowym.
Bromheksydyna jest lekiem rozpłynniającym wydzielinę oskrzli, co ma ułatwić jej usuwanie z dróg oddechowych. Jej skuteczność w leczeniu chorób dróg oddechowych nie została udowodniona
Leki łagodzące suchy kaszel
Działają łagodząco w przypadku suchego, drażniącego kaszlu.
Zwiększają objętość wydzieliny oskrzelowej zmniejszając jednocześnie jej lepkość, dzięki czemu ułatwiają jej usuwanie w czasie kaszlu. Nie są powszechnie stosowane w weterynarii.
Środki te są najczęściej przepisywanymi immunomodulatorami, stosowanymi zarówno ze względu na ich działanie przeciwzapalne jak i immunosupresyjne. Zapalenie jest główną składową chorób oskrzeli i płuc, wiąże się z nim nadmierna reaktywność dróg oddechowych, to znaczy silna reakcja na słabe bodźce. Leki rozszerzające oskrzela łagodzą wprawdzie objawy kliniczne, ale nie hamują procesów zapalnych w drogach oddechowych, dlatego rokowanie w przypadkach; gdy muszą być długo stosowane jest złe. W przypadkach tych może, być potrzebne długotrwałe podawanie kortykosteroidów których dawkę stopniowo obniża się do najniższej skutecznej. Stosowanie kortykosteroidów w wysokich dawkach przez krótki czas, przy szybkim zmniejszaniu dawki i odstawianiu lub iniekcje form o przedłużonym działaniu przy każdym epizodzie choroby może prowadzić do nawracania objawów klinicznych i obniżonej odpowiedzi na lek przy kolejnym jego użyciu.
Kortykosteroidy w większych dawkach, stosowane razem z innymi środkami immunosupresyjnymi, są przydatne w terapii eozynofilowego nacieku płuc.
Krótkie (3-5 dni) podawanie kortykosteroidów może być pomocne w ograniczaniu zapalenia dróg oddechowych u psów z kaszlem. Wpływają korzystnie na kaszel jednak nie skracają przebiegu choroby.
W niektórych przypadkach zapadnięcia tchawicy konieczne jest długotrwałe ich stosowanie.
U psów, u których kaszel jest związany z chorobą serca, należy w miarę możliwości unikać podawania kortykosteroidów, ponieważ powodują one zatrzymywanie sodu i przeciążenie objętościowe serca, które pogłębia chorobę. Od prednizolonu lepszy jest metylprednizolon, który ma bardzo małe działanie mineralokortykoidowe.
Azatiopryna jest w mojej praktyce drugim lekiem z wyboru w leczeniu zapalnych chorób miąższu płuc, takich jak eozynofilowy naciek płuc u psów. Stosując ten środek należy regularnie przeprowadzać badanie hematologiczne.
Koty, które nie wytwarzają enzymu koniecznego do metabolizowania azatiopryny, są na nią szczególnie wrażliwe. W związku z tym u tego gatunku wolę stosować niskie dawki chlorambucilu.
Leki przeciwbakteryjne są powszechnie używane i nadużywane w leczeniu chorób układu oddechowego psów i kotów. Trzeba zdać sobie sprawę, że pierwotne choroby bakteryjne dróg oddechowych zdarzają się rzadko. Jeśli wygląda na to, że w konkretnym przypadku choroba poddaje się leczeniu środkami przeciwbakteryjnymi, należy dołożyć wszelkich starań, aby znaleźć jej pierwotną przyczynę, taką jak ciało obce lub zachłystowe zapalenie. W przypadku zakażenia wirusowego, np. "grypy kotów", osłonę antybiotykową należy stosować przez odpowiednio długi czas.
Leczenie bakteryjnego zapalenia płuc
W wielu przypadkach zapalenia płuc trzeba rozpocząć leczenie przeciwbakteryjne nie mając do dyspozycji wyników badania bakteriologicznego ani antybiogramu. W ostrych poważnych przypadkach przez pierwsze 24-48 godzin leki przeciwbakteryjne podaje się dożylnie, ponieważ droga ta pozwala na osiągnięcie ich wysokiego stężenia. Niestety wybór leku jest problematyczny, ponieważ trudno przewidzieć, z jakimi drobnoustrojami mamy do czynienia. W przypadku około 2/3 przypadków występują bakterie Gram - ujemne. Wyższe stężenia w tkankach osiąga się stosując leki rozpuszczalne w tłuszczach takie jak fluorochinolony i makrolidy. Do często spotykanych bakterii Gram - dodatnich należą paciorkowce i gronkowce, w przypadku których skuteczne powinny być antybiotyki z grupy penicylin, cefalosporyn lub chinolonów.
Bordetella bronchiseptica
sulfonamidy potencjalizowane
amoksycylina +/- kwas klawulanowy
W 20-30% przypadkach wzrostu bakterii w materiale otrzymanym z płukania oskrzeli i pęcherzyków stwierdza się organizmy z rodzaju Pasteurella, które są drobnoustrojami oportunistycznymi (komensalami) w układzie oddechowym. Dlatego dopóki nie znajdzie się pierwotnej przyczyny choroby, zwykle leczenie trzeba powtarzać. Jeśli nie ma antybiogramu, zaleca się potencjalizowaną amoksycylinę, cefalosporyny, fluorochinolony, metronidazol, gentamycynę.
Leczenie przewlekłego zapalenia nosa i zatok u kotów
Zakażenia bakteryjne występują wtórnie do zaburzeń w czynności błony śluzowej nosa, dlatego leki przeciwbakteryjne łagodzą objawy, ale nie prowadzą do wyleczenia. Niektóre koty reagują dobrze na leczenie okresowe tylko w czasie obfitego wysięku powodującego utrudnienia w oddychaniu, innym natomiast lepiej służy ciągłe podawanie leków. Bez względu na to, która metoda jest lepsza w konkretnym przypadku, nie należy zmieniać środków przeciwbakteryjnych, lecz stosować jeden tak długo, jak długo okazuje się skuteczny.
Grzybicze zakażenia dolnych dróg oddechowych spotyka się rzadko tak u kotów, jak i psów. Zakażenie błony śluzowej nosa występuje częściej u psów, przy czym najczęściej stwierdza się grzyby z rodzaju Aspergillus. Stosowane były różne preparaty, na przykład płukanie roztworami enilkonazolu lub klotrymazolu oraz leczenie ogólne tiabendazolem, itrakonazolem i flukonazolem. Ogólne stosowanie leków daje się przynosić efekty w około 50% przypadków, zaś miejscowe irygacje - w 90%.
Furosemid jest wskazany przede wszystkim w przypadkach gromadzenia się płynu w opłucnej - idiopatycznego lub na tle zaburzeń w krążeniu, oraz w obrzęku płuc (zwykle na tle niewydolności krążenia). Środek ten jest przeciwwskazany w leczeniu zapalenia płuc lub choroby oskrzeli, ponieważ zwiększa lepkość wydzieliny dróg oddechowych i utrudnia jej usuwanie.
Zobacz omówienie przy chorobach opłucnej u kotów.
Omówienie wszystkich aspektów postępowania w przypadku nowotworu wywołującego objawy ze strony układu oddechowego wykracza poza zakres niniejszego wykładu. W klatce piersiowej często rozwijają się zarówno nowotwory pierwotne, jak i przerzuty nowotworowe. Prawdopodobnie najlepiej poddają się leczeniu chłoniaki śródpiersia i nosa, przy zastosowaniu standardowego schematu chemioterapii, takiego jak COP [cyklofosfamid, winkrystyna, prednizolon- przyp. tłum.]. W przypadku gdy rozpoznanie guza śródpiersia jest niepewne, można posłużyć się testem z L-asparaginazą.
Leki stosowane w chorobach układu krążenia
Leki te nie zostaną tutaj omówione.
W przypadkach wielu chorób układu oddechowego jest miejsce na postępowanie dietetyczne.
l. U zwierząt z chorobą układu oddechowego, której towarzyszy nasilony katabolizm, zapotrzebowanie na energię może być nawet dwukrotnie większe niż zapotrzebowanie bytowe. W wielu przypadkach wskazane są diety bogate w przeciwutleniacze i kwasy tłuszczowe n-3.
Pickwickian syndrome (hipowentylacja pęcherzykowa, senność i erytrocytoza towarzyszące bardzo znacznej otyłości - przyp. tłum.) - spowodowany nadmiernym odkładaniem w klatce piersiowej tłuszczu, który powoduje ucisk podobny jak guz.
Zachłystowe zapalenie płuc związane z zaburzeniami połykania, mającymi źródło w gardle lub przełyku. Konsystencja pokarmu oraz sposób żywienia (ustawianie przodu ciała wyżej, żywienie przez zgłębnik dożołądkowy) może mieć podstawowy wpływ na ograniczanie liczby zachłyśnięć.
Choroba ze skurczem oskrzeli może, choć rzadko, być wywołana alergią pokarmową. W takim przypadku właściwym postępowaniem jest zastosowanie diety eliminacyjnej.
Rozpylanie wody może być skuteczną metodą nawadniania dróg oddechowych i rozpłynniania wydzieliny błony śluzowej nosa, co ułatwia jej usuwanie. Istnieje na to kilka sposobów:
wstawienie firmowego rozpylacza do klatki, której przód okryto folią;
włożenie małego psa lub kota do drucianego koszyka, postawienie obok miseczki z gorącą, parującą wodą i nakrycie obu ręcznikiem
zamknięcie dużego psa w łazience i puszczanie gorącej wody przez prysznic. Dodawanie do wody takich środków, jak Olbas Oil nie jest wskazane i może być wręcz szkodliwe, zwłaszcza dla kotów.
Łagodne opukiwanie klatki piersiowej złożonymi dłońmi może również pomóc zwierzętom w odkrztuszaniu wydzieliny.
Jest wiele powodów, dla których wybrane leczenie może nie przynieść poprawy, i trzeba je rozważyć, zanim zmieni się postępowanie.
Właściciel nie przestrzega zaleceń.
Upłynęło zbyt mało czasu, aby dało się zauważyć odpowiedź na leczenie.
Dawka leku lub częstość jego podawania jest nieodpowiednia.
lek odpowiedni, ale który musi być podawany razem z innym lekiem;
nieodpowiednia grupa leków.
Właściciel oczekuje zbyt dużej poprawy.
Rozpoznanie było nieprawidłowe.
Lek uległ przeterminowaniu lub był niewłaściwie przechowywany, co zmniejszyło jego aktywność.
Zakażenia dróg oddechowych
Bordetella bronchiseptica
Antybiotyki aminoglikozydowe
penicyliny oporne na beta-laktamazę
Dawkowanie leków wymienionych w tekście
Dawka przeciwzapalna dla psów
Dawka przeciwzapalna dla kotów
d. immunosupresyjna dla psów
d. immunosupresyjna dla kotów
raz dziennie przez miesiąc, następnie co drugi dzień
d. immunosupresyjna dla psów
Cztery kolejne dni co 3 tygodnie
d. immunosupresyjna dla kotów
O przedłużonym uwalnianiu - Koty
O przedłużonym uwalnianiu -
Koty i psy - grzybiczy nieżyt nosa
Koty i psy - grzybiczy nieżyt nosa
Koty - grzybiczy nieżyt nosa
Psy - grzybiczy nieżyt nosa
2 razy dziennie przez 7-10 dni
Wlać i pozostawić na godzinę
Bakteryjne zapalenie płuc - koty2 i psy
Amoksycylina potencjalizowana
Bakteryjne zapalenie płuc - koty i psy
Bakteryjne zapalenie płuc - koty i psy
1 wstrzykiwać powoli ponieważ zawiera potas
2 w dawkach przekraczających 20 mg/kg powodowała ślepotę u kotów
Wynik głosowania: 0
Głosów: 0
Poświęć chwilę i oceń ten artykuł:
Przepraszamy, komentarze dla tego artykułu są niedostępne.
|
