Psychologia rodziny

Wykład I

Pierwsza poważna praca 1929, Hamilton „badanie w małżeństwie” test, badania, pomiar przystosowania małżeńskiego

L. Torman, 1938, „o psychologicznych wyznacznikach szczęścia małżeńskiego”

L. Spaniel, 1980 jakość małżeństwa

F. Adamski próbował budować modele małżeństwa

M. Braun - Gałkowska

Fijałkowski, udział ojca w porodzie, cała strona medyczna

L.Starowicz

J. Laskowski, socjolog badanie narzeczonych i małżonków ze stażem max 50 lat

K. Pospiszyl, rola ojca, a funkcjonowanie dziecka

I Pospiszyl , przemoc w rodzinie

E Sujak, rola komunikacji małżeńskiej w rodzinie

J. Szopiński, więzi małżeńskie

M. Tyszkowa, badanie nad rodziną

M. Ziemska, postawy rodzicielskie, proces wychowawczy, wpływ dziecka na rozwój rodziców i odwrotnie.

M. Ryś

Ogólna charakterystyka rodziny.

Rodzina: grupa ludzi związanych specjalnymi więzami, relacjami bliskimi. Rodzina jest to skład osobowy, ma wspólny cel : wychować potomstwo, daje bezpieczeństwo i oparcie, dobro małżonków i dzieci, zaspokajanie potrzeb materialnych i duchowych, przynależności, miłości, bezpieczeństwa, ale i potrzeb psychicznych.

Rodzina tworzy nową jakość- jeżeli w rodzinie zdarzy się choroba, jest to na tyle ważne że jeżeli jeden musi leżeć to rodzina musi przeformułować swoje zadania, np. matka zawsze gotowała obiady, lecz jeśli jest chora to musi obiad ugotować ktoś inny (przejąć jej obowiązki). W rodzinie istnieją wzajemne relacje poszczególnych członków na siebie, czyli relacja między mężem, a żoną wpływają na pozostałych domowników.

Psychologia mówi, że relacja bliska jest to bliskość we wszystkich wymiarach( psychiczna, fizyczna, emocjonalna)

Rodzina to : uczenie dzieci funkcjonowania w takich relacjach by one same zakładały później te relacje. Fundamentem rodziny jest relacja małżeńska, gdy coś się „sypie” między małżonkami to cała rodzina uczestniczy w tych relacjach. Relacje są zachwiane. Gdy ta relacja zdrowieje to reszta relacji też zdrowieje.

Główny cel rodziny tworzenie relacji bliskich, ciepłych(ciepła życia rodzinnego)

Wg. Jana Szopińskiego są trzy wymiary relacji małżeńskiej :

1. współodczuwanie- dotyczy to sfery emocjonalnej, ( w życiu codziennym nie tylko wiedza i informacja, ale i wejście w klimat emocjonalny współmałżonka. To także zgoda na to, że współmałżonek przeżywa inne mocje niż ja.) wrażliwość na emocje drugiej strony, otwartość na emocje drugiej strony. Poziom współodczuwania jest adekwatny do poziomu rozwoju inteligencji ten wymiar przekłada się na funkcjonowanie relacji małżeńskiej.

2. współrozumienie dotyczy płaszczyzny poznawczej, intelektualnej, dzielenie się myśleniem, sytuacją, wymiana poglądów możliwa na drodze werbalnej komunikacji jest ważna. Słuchać drugiej osoby i milczeć .Ujawnienie swoich pragnień i niepragnień, rozmowa o planach to współrozumienie. Ma służyć poznaniu współmałżonka. Czas wolny-wspólne spędzanie czasu wolnego.

Wg. Godorowskiego- odnosząc się do tego działania wyróżnia 3 typy współdziałania:

1. Małżeństwo typu partnerskiego - traktują siebie jako równych w podejmowaniu decyzji dotyczących małżeństwa i rodziny.

2. Małżeństwo typu dąb i bluszcz- decyzje podejmuje jedno z małżonków, a druga strona się na to zgadza- nie musi być nieszczęśliwe pod warunkiem że jest to świadoma zgoda.

3. Małżeństwo typu klincz- obie strony walczą ze sobą o to która racja, kto jest ważniejszy, kto powinien podejmować decyzje- nieszczęśliwe małżeństwa.

Wykład 24.02.2009

Zadania rodziny

KKK- wspólnota mężczyzny, kobiety i dzieci, gdzie mężczyzna i kobieta połączeni są więzem małżeńskim

Zadania rodziców wg. KKK:

1. zrodzenie i wychowanie potomstwa

2. wychowanie moralne

3. dawanie dobrego przykładu

4. ewangelizacja

5. zaradzenie potrzebom materialnym i duchowym

6. wybór odpowiedniej szkoły

zadania dzieci:

1. poszanowanie rodziców

2. posłuszeństwo wobec nich

3. okazywanie wdzięczności rodzicom za przekazanie daru wiary

4. przejęcie materialnej i moralnej odpowiedzialności za rodziców w chorobie samotności, potrzebie

5. właściwe układanie relacji z rodzeństwem

Jakie zadania stawia psychologia ?

Wg Marii Przetacznik- Gierowskiej oraz Ziemowita Włodarskiego

1. zrodzenie i wychowanie potomstwa

2. zaspokajanie podstawowych potrzeb biologicznych ( sen, odpoczynek, jedzenie), psychicznych ( bezpieczeństwo, zależności i miłości)

3. kształtowanie nowych potrzeb poznawczych, emocjonalnych, społecznych ( uznania, ciekawości, życzliwości, samorealizacji)

4. przekazywanie dziecku dorobku kulturowego społeczeństwa, oraz pośrednictwo w nadawaniu przez dziecko znaczenia zjawiska i przedmiotu (zabawa)

5. dostarczania modeli osobowych i wzorców zachowań w różnych sytuacjach życiowych

6. przekazywanie dzieciom określonego systemu wartości i norm społecznych

7. socjalizacja dziecka, kształtowanie umiejętności funkcjonowania w grupie, pełnienia ról społecznych

8. umożliwienie dziecku wypróbowania swych sił i możliwości przestrzeni rodzinnej, która będzie jednocześnie pkt-em odniesienia i oparciem.

Wg. Marii Tyszkowej

1. dopomaganie dzieciom w organizacji doświadczenia indywidualnego która jest podstawą rozwoju psychicznego.

2. Umożliwienie dziecku przyswojenia sobie wzorców interpretowania i symbolizacji zjawisk życiowych

3. Przekazywanie wzorców emocjonalnych ustosunkowań i ocen wartości

4. Nauka pełnienia ról społecznych, oraz internalizacja moralnych i społecznych zasad postepowania

Teoria potrzeb Abrahama Maslowa

Wzorem tutaj jestem Ja!

Cechy zdrowej rodziny wg. Boavers'a (USA)

1. wspólny system wartości ( także religijny)

2. wzajemne zainteresowanie członków rodziny sobą, dbałość o dobre samopoczucie reszty członków rodziny

3. unikanie ograniczania możliwości

4. wytaczanie granic, oraz stanowienia indywidualnej niezależności

5. duża paleta uczuć (od czułości do wrogości)

6. wiara że inni ludzie mają dobre intencje

7. istnieje dialog, który pozwala każdemu wyrazić własne odczucia i stanowisko i wczuć się w uczucia bliźniego

Koncepcja zdrowej rodziny wg. Priaszkiera

1. jasne i zdecydowane granice między systemem (rodziną), a otoczeniem

2. subsystemy, a szczególnie rodzicielski są jednoznacznie wyodrębnione

3. struktura rodziny, czyli ( normy, hierarchia, role) są otwarte i czytelne

4. możliwa jest otwarta wymiana ze światem ( informacji, wzajemnej pomocy) zewnętrznych i wewnętrznych oraz zdolność do pokonywania kryzysów

5. epistemologia zespół przekonań o rodzinie u każdego jej członka powstał na skutek własnych doświadczeń jest jawna, otwarta na nowe informacje konstruowana wspólnie przez wszystkich członków rodziny

6. w rodzinie istnieje równowaga między relacją wspólnoty, a wymiany ( zasada sprawiedliwości

Rodzina jako system

Ludwik von Bertalanffy- twórca ogólnej teorii systemów, próbuje zbudować taką definicję systemu, która pozwoli opisać każdy system ( fizjologiczne, biologiczne, chemiczne, społeczne itd.)

Założenia:

1. całościowość- system nie jest tylko prostą sumą części, ale czymś więcej. Musimy zwracać uwagę na wzajemny układ elementów np. drużyna piłkarska

2. cyrkularność - poszczególne elementy systemu wchodzą ze sobą w interakcje cyrkularne, a nie linearne ( a oddziałuje na b, ale w tym samym momencie b oddziałuje na a, a w linearnym tylko a oddziałuje na b , a b jest bierne.)

3. otwartość- system otwarty pozwala na wymianę z otoczeniem, a system zamknięty nie ( granica nieprzepuszczalna) taki system dąży do entropii, dezorganizacji.

4. ekwifinalizm - różne przyczyny mogą doprowadzić do tego samego skutku.

5. ekwipotencjonalność - różne skutki mogą być wywołane przez podobne przyczyny

6. ekosystem - każdy system należy do systemu szerszego , tworząc w ten sposób ekosystem. Każdy system współistnieje z innymi systemami.

7. homeostaza - każdy system jest tworzony przez elementy, które choć oddziałują na siebie wzajemnie, to pozostają w dynamicznej równowadze

Bateson George - przyniósł w teorii ogólnej systemów na system rodzinny. Potraktował rodzinę jako system rodzinny. Potraktował rodzinę jako system.

1. w systemie panuje przyczynowość linearna i cyrkularna.

Pl A -> B -> C

2. w rodzinie panuje zasada cyrkularności. Żona oddziałuje na B, a w tym samym momencie B na A.

3. Jeśli dochodzi dziecko to oddziałują na siebie nawzajem. Przyczynowość cyrkularna pokazuje to, że mają współudział w konflikcie jednak w różnych procentach.

4. W rodzinie nie doszukujemy się przyczynowości linearnej, a cyrkularnej, np. przykład w przyczynowości cyrkularnej w małżeństwach zadowolonych. Od jednej osoby zależy zachowanie wielu osób.

5. wpływ jednej interakcji na inną ( a-matka, b- ojciec, c- dziecko) to jaki matka ma kontakt z ojcem ma wpływ na kontakt ojca z dzieckiem (on-ona przenosi się na relacje z dziećmi)

6. Wpływ jednego członka na interakcję między innymi jej członka . Relacja między dwoma osobami może być modyfikowana przez osobę trzecią nie biorącą udziału w relacji. Np. osoba z pracy uczestniczy w relacji domowej (szef zdenerwował matkę, a ona odreagowuje na dziecku)

7. Liczna interakcji w rodzinie -1. Rodzina to twór złożony. Jest w 12 relacji wzór na obliczanie interakcji w rodzinie to x(liczna interakcji) = y²-y/2 (y-to liczba osób)

8. Liczba interakcji w rodzinie -2.

Granice w rodzinie:

Salwador Minuchin - mamy kilka granic, niektóre się nakładają, inne nie.

1. sztywne (nie pozwalają na wymianę ze światem zewnętrznym) bo świat jest zły. Więc musimy się od niego odizolować. Jeśli występuje nałóg to rodzina się izoluje od świata. Nie przechodzą żadne informacje ani ze świata do rodziny, ani od rodziny do świata.

2. Elastyczne (wyraźne) prawidłowa wymiana informacji i zasobów ze światem. Pozwalają na zdrową zmianę w zależności od sytuacji.

3. Rozmyte- chore granice, każdy może wyjść z butami do rodziny o każdej porze dnia i nocy. Jest przepływ informacji tylko ze świata do rodziny. Jest bombardowana informacjami ze świata i nie potrafi tego zatrzymać.

Rodzaje granic:

1. zewnętrzne (systemowe) oddzielają rodzinę od świata (ramka w schematach)

2. wewnętrzne ukazują obszary podsystemów (subsystemy)

- podsystem małżeński (mąż- żona)

- podsystem dziecięcy (dzieci)

- podsystem rodzicielski ( matka + ojciec + dziecko)

- podsystem dziadków ( dziadkowie)

3. otaczające- wyróżniające każdego z członków w rodzinie (każda osoba ma własną granicę)

Właściwe interakcje i podsystemy rodzinne

W zdrowej rodzinie granice są wyraźne, wszystkie granice są elastyczne.

Żona ma tendencje do fobii, którą może wdrukować dziecku co spowoduje, że relacja dziecka z otoczeniem jest sztywna, bo np. mama nie pozwala mu grać w piłkę.

Wg. Miluczina stan granic w rodzinie między rodziną, a światem może ukazać jakość tej rodziny- czy jest zdrowa, czy chora. Zdrowe podsystemy mają układ poziomy (np. dzieci- dzieci) może być tez układ łamiący podsystem- przymierza i koalicję.

a) Przymierza- żona, dziecko, dziecko ( ma na celu realizację pozytywnego określonego zadania, jest kierunkowana na dobro osoby.)

b) Koalicja- przeciwieństwo przymierza jest wymierzona przeciwko komuś np. matka z synem przeciwko ojcu (np. żeby kontrolować ojca picie dziecko często wysyłane jest po ojca np. do sklepu pod którym pije.)

Jak to rozróżnić na poziomie granic? Przymierze jest elastyczne ( relacja dobra), koalicje mają granice sztywne ( relacja zła)

Relacja małżeńska

Wg, J. Szczepańskiego jakość relacji małżeńskich składa się z:

1. trwałość małżeństwa.

2. subiektywne poczucia szczęścia małżonków ( nie przekładać swojej wizji szczęścia w małżeństwie, tylko zapytać czy są szczęśliwi i co im to szczęście daje)

3. wypełnianie oczekiwań grup szerszych ( pełnienie pewnych ról w społeczeństwie)

4. pełny rozwój osobowości małżonków (mają się wciąż rozwijać ), wychowanie zdolnych i aktywnych dzieci

5. osiągnięcie pełnej integracji małżeństwa, brak konfliktów i kryzysów.

Wg Rostowskiego na jakość relacji małżeńskiej składa się :

1. miłość

2. więzi interpersonalne (umiejętność ich budowania)

3. intymność ( na każdej płaszczyźnie psychologicznej, fizycznej, emocjonalnej)

4. podobieństwo

5. życie seksualne

6. stosunek do dzieci

7. motywy wyboru partnera do małżeństwa

Wg Koręby ( doczytać u ks. Opalacha w książce)

Wg Marii Braun- gałkowskiej

Działają przed i w trakcie małżeństwa.

Elementy przed ślubem :

- dojrzałość do małżeństwa

- wybór współmałżonka

Elementy po ślubie:
- uwarunkowania zewnętrzne

- uwarunkowania wewnętrzne

Wg Socjologii

Dojrzałość do małżeństwa (opiera się na socjologicznych punktach) :

1. dojrzałość fizyczna, zrodzenia dzieci

2. dojrzałość prawna (ukończenie odpowiedniego wieku)

3. socjalna ( możliwość samodzielnego utrzymania się, do zarobkowania)

4. psychiczna ( zdolność do realistycznej oceny sytuacji np. ile możemy wziąć kredytu , równowaga emocjonalna, zdolność do przeżywania uczuć społecznych)

jak widzi dojrzałość do małżeństwa Gałkowska :

1. zdolność do miłości.

1. Eric Fromm wg niego miłość składa się z 4 elementów:

1. Troska o przedmiot miłości ( by się rozwijała)

2. odpowiedzialność (troska o potrzeby psychiczne osoby którą kocham)

3. szacunek (nacisk na wymiar personalny miłości - jako element niepowtarzalny, emocji

4. poznanie w kategoriach poznania myślenia potrzeb drugiej osoby

2. Abraham Maslow : 2 rodzaje

1. miłość D (potrzeb) kocham cię bo coś mi dajesz, np. bezpieczeństwo

2. miłość B (bycia) kocham dlatego że jesteś

3. Viktor Frankl- potrzeba pełniejszego stawania się sobą, osoba obdarzona tym uczuciem potrafi dostrzec dary i talenty które ma i je rozwijać

2. Rodzina pochodzenia

Rodzina z której się wywodzę, rodzina zakładana to prokreacyjna, która jest zakładana przez dorosłe dzieci .

Jakość relacji małżeńskiej rodziców

( tak będą funkcjonować ich dzieci w dorosłości) ukazane przez badania Rostowskiej ukazują, ze jakość relacji rodziców wpływa na osobowość dzieci. Młodzież o wysokiej relacji jest bardziej pomysłowa, spontaniczna, lubiąca przyjemności i rozrywki. Dziewczynki funkcjonują gorzej intelektualnie od chłopców, ale za to są bardziej przedsiębiorcze, życzliwość, opiekuńczość, zdolność do poświęceń chłopcy mają odwrotny.

Wymiar rodziny pochodzenia

Webster i Haus badali wiele małżeństw. Małżeństwa z rodzin rozbitych (jedno z małżonków) jest bardziej smutne, mają trudności z relacjami interpersonalnymi.

Techniki i style wychowania:

1. Autokratyczny

1. relacje jak z wojska - oficer, szeregowy

2. rodzic ustala normy, nakazy, zakazy, dziecko ma posłusznie wszystko wykonywać i być posłusznym, kary są nieproporcjonalne do złamanych norm. Dziecko jest posłuszne do tego momentu, kiedy się boi.

1. Liberalny

Przeciwny do poprzedniego, dziecko nie ma postawionych żadnych wymagań i to może mieć dwa źródła :

1. stosuje taki styl ponieważ nie mam czasu dla dziecka (praca, projekty itd.)

2. nie stawiam ci żadnych wymagań ponieważ jesteś dla mnei najważniejszy ( w roli bożka), usuwanie wszelkich przeszkód z pod nóg, bo jest najważniejsze,

takie dziecko nadal będzie wymagało od otoczenia by było tak nadal, nie ma zdolności do pokonywania trudności.

1. Demokratyczny

W psychologii nazywany stylem bezstresowym. Normy podzielone zostały na dwie grupy :

a) pryncypalne- podstawę, którą obowiązują i dziecko i rodzice np. dekalog. Są to normy niedyskutowane dlatego, że tak mówi norma i koniec.

b) konwencjonalne- umowne, powstają na drodze rozmowy, dialogu z dzieckiem, zwraca uwagę na rozwiązania które podaje dziecko

Relacje z rodzeństwem

Sposób w jaki rodzice budują relacje z dzieckiem (nr. 1 ) pokazuje jakie relacje buduje dziecko 1 z 2 . Relacje poziome są odbiciem pionowym rodzic- dziecko.

Wg. Braun- Gałkowskiej

Przebadała ona jedynaków, Gdy jedno jest jedynakiem to drugi małżonek jest mniej zadowolony z małżeńskich relacji niż w małżeństwie, gdzie nikt nie był jedynakiem.

Wg. M. Ryś

1. jeżeli małżonkowie pochodzą z prawidłowych rodzin to w swoim małżeństwie mają wyższe oczekiwania

2. te osoby charakteryzują się bardziej pozytywnym nastawieniem do współmałżonka:

dwa wymiary:

1. większa akceptacja osoby wspołmałżonka

2. większa życzliwość wobec niego- bardzo blisko altruizmu

3. ci małżonkowie mają wyższy poziom zaspokojenia z małżeństwa

4. mają wyższą akceptację ważnych wartości- wyższych wartości, oraz większą zgodność ze wzajemnej afirmacji ( pochwała, zachwyt, szacunek)

NARZECZEŃSTWO

Dojrzałość do małżeństwa

Narzeczeństwo ma sens psychologiczny. Jest to czas przed ślubem co daje nam naturalną możliwość lepszego poznania talentów i antytalentów drugiej strony. Nie może być tutaj tematów tabu. O wizji małżeństwa trzeba porozmawiać. Musimy planować co dobrego weźmiemy z obu stron tak żeby było jak najlepiej w naszych małżeńskich relacjach, musimy połączyć obie te wizje. Wg. M. Ryś Małżeństwa które miały czas narzeczeństwa są bardziej zadowolone w małżeństwie.

Cherlin, Lorson, Holman małżeństwo, rozwód, i powtórne małżeństwo. Z ich badań wynika, że jeżeli małżonkowie przed ślubem mieszkali razem mają mniejsze zadowolenie i większe ryzyko rozwodu.

Pierwsze doświadczenia seksualne:

1. badania Laskowskiego pokazały iż nawiązywania kontaktów seksualnych z więcej niż jednym partnerem przed ślubem jest niekorzystne

2. niezadowolenie jest mniejsze jeżeli przed ślubem był partner seksualny i to był przyszły mąż/ żona

3. niezadowolenie jest większe u żon, niż u mężczyzn

WYBÓR WSPÓŁMAŁŻONKA

M. Gałkowska mówi, że duży wpływ ma osobowość.

Luis Terman stosował testy osobowości

Mężowie zadowoleni z wlasnego małżeństwa ( ich cechy) :

1. stałość emocjonalna

2. przewaga ekstrawersji nad introwersją

3. gotowość do podejmowania decyzji

4. odpowiedzialność

5. przyjazny stosunek do ludzi

Mężowie niezadowoleni z własnego małżeństwa: ( ich cechy)

1. pogrążali się w bezużytecznym myśleniu

2. Byli pobudzeni - łatwość przechodzenia ze złości w smutek, czy radość.

3. Napięcie- brak zdolności budowania relacji dobrych w małżeństwie.

Żony zadowolone z własnego małżeństwa (ich cechy) :

1. przyjazne nastawienie do ludzi

2. były wyrozumiałe

3. prostolinijne

4. miały zaspokojone poczucie bezpieczeństwa, ale gdy relacja małżeńska była dobra i była oparciem

Żony niezadowolone z własnego małżeństwa (ich cechy):

1. Napięcie emocjonalne

2. Zmienność nastroju

3. mniejsze poczucie własnej wartości

4. podatność na irytację i rozdrażnienie

Wg M. Braun- Gałkowskiej

Jakie cechy osobowości mieli zadowoleni małżonkowie:

1. szerokie zainteresowania (spacer, basen, wyjazdy)

2. duża umiejętność refleksji ( co by poprawić)

3. wysoki poziom twórczości i aktywności

4. bogata wyobraźnia

5. Lepsza zdolność syntezy ( jest ogólna, małżonkowie z analizą będą się skupiać na minusach a w syntezie pozwala na ujęcie minusów i plusów, pozwala widzieć pełen bilans)

6. wyższy poziom inteligencji (średnia IQ 100/ +/- /15)

Te cechy sprawiają, że ta relacja budowana jest bardziej w sposób świadomy, mają tendencję do panowania nad emocjami, impulsami i większa zdolność do empatii.

Jakie cechy osobowości mieli niezadowoleni małżonkowie:

1. mniejsza uczuciowość

2. mniejsza refleksyjność i empatia

3. bardziej sztywne stereotypowe myślenie

4. wzmożona lub ograniczona aktywność

Cechy przewidujące dobre małżeństwo:

1. Dojrzałość osobowa jako zdolność do refleksji, analiza jego postępowania

2. W wymiarze realistycznej oceny sytuacji

3. zdolność do empatii

4. zdolność do długofalowego planowania ( na lata )

Powinni się uzupełniać, musi być komplementarność

PO ŚLUBIE:

Uwarunkowania zewnętrzne:

1. kwestia prawodawstwa na jakich warunkach pomagają

2. urządzenia socjalne

3. kwestia pracy, czy są w stanie sami się utrzymać

4. własne mieszkanie

1. wg M. Iwańskiej 80% ważny element szczęścia małżeńskiego

- stwarzanie naturalnych granic w stosunku do rodziny pochodzenia własne mieszkanie jest dobre w przypadku konfliktów, uczenie się rozwiązywania konfliktów

- sprzyja lepszemu poznaniu partnera, a także sprzyja intymności w relacji

2. wg Gałkowskiej

- żonom bardziej zależy żeby mieszkać oddzielnie, bardziej o to zabiegają

II. Stosunek do dzieci (wg Gałkowskiej)

Dzieci są czymś zewnętrznym rodziców, nie są własnością rodziców. Małżonkowie bezdzietni mają mniejsze zadowolenie z małżeństwa. Jeżeli małżeństwo było szczęsliwe przed narodzeniem dziecka to po narodzinach jest wzrost tego szczęścia. Szczęście z dzieckiem większe u matek niż u ojców.

Uwarunkowania wewnętrzne według Gałkowskiej

- wiek małżonków - różnica wieku 2-3 lata, mężczyzna starszy od żony spowodowane jest to tym, że mężczyzna później zaczynają i kończą dojrzewać.

- długość trwania małżeństwa

Wg. Johnson i Boof poczucie szczęścia małżeńskiego zależy od długości trwania związku- im dłużej trwało tym wyższy poziom zadowolenia. To zadowolenie uwidaczniało się w :

• Pożyciu

• Interakcje w małżeństwie

• Zależność odwrotna (im dłużej żyją ze sobą, tym mniejszy poziom niezgodności i mniejsza liczba problemów)

• Niezgodność

• Liczba problemów

Wg. Gałkowskiej staż a zadowolenie nie jest prostolinijna Podzieliła małżeństwa na grupy :

• Staż 0 - 4 lata

• Staż 5 - 9 lat

• Staż 10 - 14 lat

• Staż 15 - 24 lata

• Staż 25 i wyżej

W dwóch zaznaczono obniżenia zadowolenia ( 5 - 9 lat ponieważ jest to czas kiedy pojawiają się dzieci, więc są nowe problemy i obowiązki. Drugim okresem jest 15- 24 lata ponieważ wtedy pojawia się syndrom „pustego gniazda” ) .

Najbardziej zadowoleni z małżeństwa są pary z najwyższym stażem

2. Podobieństwo postaw, wartości i ról.

Postawy Wg Rostowskiego

1. małżonkowie zadowoleni z małżeństwa mają tendencję do podkreślania podobieństw i minimalizowania postaw.

2. Małżonkowie zadowoleni postrzegają siebie jako bardziej podobni do siebie w postawach niż jest w rzeczywistości.

3. Małżonkowie zadowoleni są podobni do siebie w 3 postawach ( behawioralnej, poznawczej i emocjonalnej), niezadowoleni bardziej się różnią.

POSTAWA

4. Kwestia wartości- upodobanie się to jest najbardziej intensywne na początku małżeństwa. W miarę czasu ten poziom poznawania spada, ale w miarę upływu czasu wzrasta poziom intymności. Im większy staż małżeński, tym mniejsze tempo upodobania się pod względem wartości, a budowanie intymności rośnie.

Wartości Wg. Zbigniewa Zalewskiego

Zależność między wartościami, a zadowoleniem z małżeństwa. Z poczuciem szczęścia współgrają dwa wymiary :

1. Religijne wartości

2. Hedonistyczne wartości

Te małżeństwa są szczęśliwe, które najbardziej są podobne w sferze religijności i hedonistycznej ( stąd zdanie „ do tańca i do różańca”)

Pełnione role (role rodzajowe Gałkowskiej)

Na ile mężczyzna w związku wchodzi w rolę mężczyzny, a kobieta na ile pełni role kobiety.

Wg. Przetacznik- Gierowskiej

Kiedy mówimy o ich rolach to musimy mieć 3 wymiary.

1. Oczekiwania związane z rolą ( presja społeczna).

2. Własna koncepcja roli ( mój pomysł na bycie żoną, ale odnosi się także do strony przeciwnej- ma pomysł w dwóch kierunkach. Dla siebie i dla współmałżonka)

3. Zachowanie związane z rolą.

Wg. Wirginii Satir

Nie ma nic złego w tym, że różnią się w podejściu do ról na tych 3 płaszczyznach. Ważne jest by wiedzieli, że się różnią od siebie i ze sobą o tym rozmawiali. Kobiety zwracają większą uwagę na sferę emocjonalną, mężczyźni zaś na realizację zadań. Im większa zgodność w działaniu, tym większe poczucie szczęścia.

Wg. Rostowskiego nieporozumienia w małżeństwie dotyczą:

- pieniędzy ( zarabianie, zdobywanie, wydawanie)

- style i techniki wychowawcze (różnice między małżonkami- w jaki sposób budować relacje z dziećmi)

- stosunki , relacje z rodzicami partnera

- nawyki i maniery partnera

- pożycie seksualne

3. Zadowolenie seksualne

Wg. Termana

Lepszą sytuacją jest jej podobieństwo w wymiarze temperamentu seksualnego , niż różnice. Udane życie seksualne jest wypadkową zadowolenia w innych sferach.

Wg. Marii Ryś

Podstawą udanego pożycia seksualnego są dobre relacje interpersonalne ( poczucie bezpieczeństwa i wymiar zadowolenia) w małżeństwie.

Wg. Gałkowskiej

Mówi ona o komunikacji ( rozmowa o pożyciu seksualnym)

Wg. Laskowskiego

Udane życie seksualne prowadzi do wzmocnienia więzi uczuciowej ( udane życie seksualne musi mieć dobre emocje)

Wg. H. Malewskiej

Istnieje negatywna zależność między satysfakcją ze współżycia, a deklarowaną religijnością. ( wystąpiła w grupie badanych kobiet z podstawowym wykształceniem ) Problem dotyczył deklaracji ( deklarowały siebie jako religijne) Jest to źle przeprowadzone badanie, ponieważ nie użyto do badania tego odpowiednich narzędzi.

PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY WSPÓŁŻYCIA SEKSUALNEGO

Poziom satysfakcji zależy od dojrzałości osobowej. Zależy od poziomu rozwoju miłości. Są 4 etapy rozwoju miłości w życiu ludzkim:

1. Etap dzieci narodzonych ( bliskość fizyczna) kiedy ma fizyczny kontakt z matką to interpretuje to w sposób „jestem kochany”.

2. Przedszkole (3 rok i w górę) dzieci żądają wyłączności, by był ich wyłączną . Dorośli to wykorzystują i często drażnią się z nimi np. to moja mamusia, na co dziecko odpowiada NIE! MOJA!

3. Okres dorastania- empatia, ale chociaż jest zdolność empatii to dziecko nie jest w stanie podjąć działań adekwatnych do uczuć drugiej osoby.

4. Zdolność do obdarzania miłością. Człowiek potrafi więcej dawać, niż brać. Zdolny do miłości ofiarnej.

Zdaniem Gałkowskiej te 4 punkty powinny mieć miejsce w miłości fizycznej małżonków:

1. Bliskość oznacza tutaj wybór odpowiedniego miejsca, pory, przygotowania własnego ciała (pielęgnacja), otwartość na potrzeby drugiej strony. ZAINTERESOWANIE SOBĄ, ZWRACANIE UWAGI NA POTRZEBY PSYCHICZNE WSPÓŁMAŁŻONKA PRZEZ CAŁY DZIEŃ.

2. Wyłączność - według Johnson'sa i Marters'a jest tu postulat psychiczny, seksuologiczny dopiero po małżeństwie bo wtedy unika się porównywania partnerów : małżonka z innymi partnerami. Kiedy wtedy słyszymy „ z tym było lepiej „ to tracimy poczucie bezpieczeństwa w małżeństwie. A tak to uczą się siebie i satysfakcji z siebie nawzajem.

Zdaniem Laskowskiego w przypadku mężczyzn którzy mięli inne partnerki przed, aż 1/3 miała kryzysowe sytuacje.

3. Empatia- zwracanie uwagi na potrzeby drugiej osoby, Bo różnić się mogą temperamentem seksualnym. To otwiera b y pogodzić te różnice, rozmawiać o nich. Łatwiej wtedy o upodobnienie się małżonków w sferze seksualnej na płaszczyźnie fizycznej i emocjonalnej. Wtedy też nie dojdzie do gwałtu (jeśli nie ma empatii to może się tak zdarzyć bez zaangażowania jednej ze stron). Myślenie powszechne jest takie, że to mężczyzna powinien być ekspertem i skutek jest taki, że często małżonkowie nie rozmawiają ze sobą o zbliżeniu. Ona twierdzi, że on powinien wiedzieć, a on że wszystko jest ok. bo ona nie zgłaszała żadnych „ale”. Błędy najczęstsze u kobiet to nie wyrażanie swych uczuć, że pewne potrzeby są niezaspokojone, symulacje satysfakcji. U mężczyzn niski poziom wczucia się w sferę emocjonalną żony, częste niezauważanie, że różnią się w temperamencie seksualnym ( kobieta potrzebuje dłuższej inicjacji do zaspokojenia)

4. Obdarzenie-możliwe wówczas, gdy jest nastawienie na dobro drugiego. Zwracanie uwagi nie tylko na swoje potrzeby, ale i drugiej strony.

Wg Lwa Starowicza źródłem satysfakcji z pożycia jest potrzebna struktura potrzeb seksualnych. Podobne miejsce potrzeb seksualnych w całej hierarchii potrzeb.

Współzycie może realizować się na różnych poziomach:

-Najniższy poziom to rozładowanie napięcia seksualnego, intensywne doznania życiowe, dominuje zaspokajanie własnych potrzeb.

-Na poziomie wyższym dominują potrzeby psychiczne: potrzeba bezpieczeństwa, afirmacji ( dowartościowania) samorealizacji, dominuje potrzeba uszczęśliwiania współmałżonka, fascynacji drugiej osoby. To wyzwala altruizm w relacjach, twórczość i otwiera na płodność.

Udane życie seksualne jest wzmacnianiem relacji małżeństwa (psychicznej i fizycznej) zwraca uwagę na małżonka i buduję wspólnotę. Są gotowi by być rodzicami gdy więcej dają niż biorą. Są gotowi by dbać o to nowe życie.

Wg. E. Szujek budowanie szczęścia tylko na satysfakcji z seksu jest nieporozumieniem.

d. Maris, Thomson, Colela - naukowcy. Małżeństwa, które wspólnie mieszkały przed małżeństwem są mniej zadowoleni z małżeństwa, mają niższy poziom satysfakcji bo na tyle się poznali, że wypalili się i nie ma tendencji na dalsze odkrywanie, poznawanie siebie.

Wg. D Maris osoby któe mieszkaly wspólnie przed ślubem:

- rzadziej uznają że należy wytrwać w małżeństwie za wszelką cenę.

- małżeństwa te na tyle sie poznały, że wypalili siebie, nie ma tendencji na dalsze pozanawanie, odkrywanie siebie;

- nie mają silnych skłonności do wypelniania tradycyjnych ról płciowych

Osoby które nie zamieszkały razem ( a miały taką możliwość) mają bardziej tradycyjne poglądy na temat ról i małżeństwa. Są niezadowoleni bo maja inne myślenie.

WYBRANE ASPEKTY PSYCHOLOGII RODZAJU

Pierwsze badania z tego zakresu to przełom XIX i XX wieku.

Próba interpretacji zachowań męskich:

1. Będąc myśliwymi rozwinęli zdolności orientacji przestrzennej i lepiej czują się na świeżym powietrzu.

2. Poczucie bezpieczeństwa jest bardzo mocno związane z poczuciem przestrzeni wokół siebie.

3. Mają lepiej rozwinięte zdolności komunikacji niewerbalnej, gdyż na polowaniu musieli zachować ciszę.

4. Lepiej rozwinęli widzenie tunelowe i koncentracje na jednym celu.

5. Mają większą tendencję do organizowania swoich działań wokół konkretnych projektów.

6. Ze swojej natury są wojownikami bo musieli walczyć o tereny łowieckie.

Próba interpretacji zachowań kobiecych:

1. Lepiej czują się w zamkniętej przestrzeni i mają gorszą orientację przestrzenną.

2. Poczucie bezpieczeństwa jest bardzo mocno związane z przebywaniem wewnątrz domu ( przy ognisku) oraz z odczuciem bliskości.

3. Mają lepiej rozwinięte zdolności komunikacji werbalnej, gdyż podczas pracy mogły rozmawiać ze sobą

4. Lepiej zapamiętują szczegóły, gdyż były zbieraczkami, np. ziół, jagód

5. Lepiej radzą sobie z realizacją kilku zadań jednocześnie.

Elementy stereotypów Mężczyzny i Kobiety wg. D.S David i R. Brannona

Kult prawdziwej kobiecości:

Pobożność - kobieta z natury jest religijna

Czystość - kobieta nie interesuje się seksem

Uległość- kobieta jest słaba, zależna, nieśmiała

Domatorstwo - miejscem kobiety jest dom

Modelowa męska tożsamość:

Nie bądź babą - piętnowanie cech kobiecych u mężczyzn

Człowiek „steru”- mężczyzna potrzebuje sukcesu i wysokiej pozycji

Twardy jak stal - mężczyzna jest wytrzymały, pewny siebie, samodzielny

Ja im dam popalić - mężczyźnie towarzyszy aura agresywności, brawury, gwałtowności.

Atrybuty męskości i kobiecości:

Mężczyzna jest:

- odważny

- dominujący

- gwałtowny

- niezależny

-męski

- silny

Kobieta jest:

- czuła

- uległa

- przesądna

Różnice rodzajowe mężczyzn i kobiet cz.1

Mężczyźni:

1. Mają więcej testosteronu niż kobiety, który kojarzy się z dominacją, aktywność fizyczna i wysoka samoocena, przez co są bardziej agresywni fizycznie, chętniej podejmują ryzyko, dążą do większej niezależności, są bardziej zainteresowani seksem.

2. Ich aktywność pobudzają obrazy

3. Zmieniają się poprzez swoje doświadczenia, a nie przez to co słyszą

Kobiety:

1. Mają więcej serotoniny, która z natury jest uspokaja ludzi, stąd kobiety mają lepszą samokontrolę, są mniej agresywne fizycznie, ale za to bardziej agresywne słownie, są mniej skłonne do przemocy

2. Ich aktywność pobudzają słowa

3. Zmieniają się poprzez swoje przeżycia

Różnice rodzajowe mężczyzn i kobiet cz.2

Mężczyźni:

1. Mają trudności w mówieniu o swoich przeżyciach i stanach wewnętrznych, więc zamiast mówić „doświadczyłem” mówią „zrobiłem”.

2. Mają skłonności do poszukiwania wyzwań, co się wiąże z takimi wartościami jak przygoda, ryzyko, niezależność, konflikt, różnorodność, przyjemność o nagroda.

3. Pragnę odnosić sukces we wszystkich, co robią, bardzo ważne jest dla nich kompetencja.

Kobiety:

1. Mają łatwość w mówieniu i dzieleniu się z innymi swoimi przeżyciami, doświadczeniami i emocjami.

2. Mają tendencję do poszukiwania poczucia bezpieczeństwa, co się wiąże z takimi wartościami jak : bezpieczeństwo, stabilizacja, współpraca, przewidywalność, ochrona, wygoda, odpowiedzialność, wsparcie i tradycja.

3. Przewyższają mężczyzn w nawiązywaniu relacji między ludzkich, wyrażaniu emocji, wspieraniu potrzebujących, ekspresji werbalnej.

Różnice rodzajowe mężczyzn i kobiet cz.3

Mężczyzna:

1. Są nastawieni na współzawodnictwo i chcą wygrywać w każdej sytuacji.

2. Marzą o uratowaniu świata przed niebezpieczeństwem.

3. Najbardziej boję się osaczenia i utraty niezależności.

4. W ocenie sytuacji kierują własnymi zasadami, poglądami i przemyśleniami.

5. Są mniej tolerancyjni wobec homoseksualizmu

Kobiety:

1. Są nastawione na wspólnotowość i pomaganie innym

2. Marzą o związku ze wspaniałym mężczyzną

3. Najbardziej boją się utraty ważnego związku, porzucenia, rozłąki i utraty miłości.

4. W ocenie sytuacji przekładają relacje międzyludzkie nad zasady.

5. Chętniej wspierają legalizację małżeństw homoseksualnych i nadawanie praw parom homoseksualnym

Różnice rodzajowe mężczyzn i kobiet cz.4

Mężczyzna:

1. W sytuacji stresowej mają tendencję do podjęcia walki lub wycofania się co oznacza że mężczyźni wolą radzić sobie sami ze swoimi problemami

2. Największym respektem darzą …. Który nie dba o to co myślą inni. Chcą być postrzegani jako osoby odważne, żądne przygód, a nawet niebezpieczne stąd nie znoszą kiedy kobiety są od nich lepsze.

Kobieta:

1. W sytuacji stresowej mają tendencję do zawierania przyjaźni, czyli szukania pomocy u innych

2. Potrafią podporządkować się przywództwu zarówno męskiemu jak i kobiecemu

RELACJA RODZICIELSKA

- gdy małżonkowie są biologicznymi rodzicami

- gdy wcześniej byli szczęśliwym małżeństwem

- bardziej matki

wtedy relacja rodzicielska jest prawidłowa.

Wg. Rogersa i … na podstawie swoich badań zauważyli że:

- zadowolenie jest większe po 4 latach posiadania dziecka

Wg. Luisa

Po narodzeniu zadowolenie jest mniejsze, dotyczy bardziej żony, bo to one najczęściej idą na macierzyński.

Wg. Satir powrót zadowolenia zależny jest od dojrzałości osobowej rodziców. Jeśli poziom jest niski wówczas rodzice skupiają się na negatywach i trudnościach, zastanawiają się wtedy co tracą, ci którzy mają wysoki poziom tej dojrzałości -> odwrotnie.

Najważniejsze jest podejście rodziców do posiadania dziecka

Badanie M. Tyszkowej:

1. Poziom dojrzałości rodziców stan rozwoju indywidualnego jeżeli któryś z rodziców nie rozwiązali jakiś swoich problemów, to teraz przenoszą to na relacje rodzicielskie.

2. Wartości i potrzeby aktualnie cenione przez rodziców i dzieci

3. Indywidualne własności rodziców i dzieci np. poziom zdolności umysłowych

4. Społeczne wzorce i normy które modelują zachowania osób w rodzinie

5. Pleć partnerów interakcji, bo inaczej relacja matka córką, matka - syn ( mężczyźni słabiej angażują się w interakcje z dziećmi)

6. Przynależność klasowo - warstwowa rodziny małżonkowie z wyższym wykształceniem są bardziej elastycznym co do ról z niższym są sztywni w schematach

7. Warunki społeczno - ekonomiczne

ZADOWOLENIE Z MAŁŻEŃSTWA A POSTAWY RODZIECIELSKIE

Jak funkcjonują kobiety zadowolone z małżeństwa w roli matki :

1. Utrzymują dobre kontakty z dziećmi ( 88% matek powiedziało, że są zadowolone, 78% mężów powiedziało, że są zadowoleni, 77% dzieci mówiło, że to dobra relacja)

2. Mają mniejszy niepokój i lęk

3. Umiar w bliskości emocjonalnej wobec dzieci

Jak funkcjonują mężczyźni zadowoleni z małżeństwa:

1. Kierowanie dzieckiem - jest umiar, ale czasami pojawia się za duże wymaganie

2. 78% mężów uważa że relacja z dzieckiem jest dobra

3. 67% żon uważa że relacje z dzieckiem jest dobra

4. 76% dzieci mówi, że to dobra relacja

Rola matki rola ojca:

1. Noworodek :Od 7 roku życia mózg dziecka przejmuje kontrole nad zachowaniem dziecka, uczy się bodźców, które docierają do dziecka . Po narodzinach dziecko uczy się przez kontakt fizyczny jak np. noszenie na rękach, przewijanie.

2. Przedszkolak :

Wg. Beckerai Kruga jeżeli dziecko ma przekonanie, że jest kochane przez ojca to ma większą stabilność emocjonalną, w przypadku córek mniejsza wrogość i nieufność

3. Szkoła podstawowa:

Wg Seligmana ( badania) gdy ojcowie ukazują brak akceptacji, to szczególnie występuje u chłopców : podporządkowanie, uległość i wycofanie

4. Dorastanie - Lorson i Richards- badania pokazały że istnieje związek między emocjami dzieci, a emocjami ojców, ta tendencja jest widoczna bardziej u synów.

Jest związek między postawą ojca, a osobowością dziecka. np wg Plopa w przypadku chłopców: uspołecznienie, wewnętrzna integracja , niezależność, kształtowanie superego, samoocena i samokontrola. W przypadku dziewczynek niezależność, wytrwałość, dyscyplina wewnętrzna, kształtowanie się sfery emocjonalnej.

Brak fizyczny ojca odbija się źle na funkcjonowaniu dziecka, nie jest korzystna dla rozwoju dziecka. Takie dzieci maja trudności w przystosowaniu do grupy rówieśniczej, wyższy poziom wrogości i agresywności, ograniczona aktywność, wyższy lęk i niepokój. Pojawia się brak poczucia bezpieczeństwa.!

Z. Pietrosiński ukazał, że ojciec może być obecny w domu, ale nie daje poczucia bezpieczeństwa dziecku bo nie wypełnia obowiązków ponieważ jest zdominowany przez żonę tzw. Pantofel.

Matka

Uprzywilejowana pozycja, ponieważ ma z nim bezpośredni kontakt od poczęcia.

Ciąża- ważny jest klimat emocjonalny towarzyszący ciąży. Czy dziecko jest chciane, akceptowane przez rodziców, czy matka czuje się kochana. Od 7 miesiąca życia bardzo namacalnie budowana więź matki i dziecka.

Noworodek - Spitz był psychiatrą, jego prace pokazały, że jeśli do 3 miesiąca życia zabrakło matki to u dzieci rozwija się depresja (wprowadził określenie- choroba sieroca). Od 8 miesiąca pojawia się relacja przywiązania. Jeśli relacja przywiązania jest to dziecko będzie buszowało po sklepie i to dobrze,

Przedszkolak - gdy relacja przywiązania była z matką to dzieci lepiej sobie radzą w rozwiązywaniu problemów, postawa poznawcza jest silniejsza, lepszy jest kontakt z rówieśnikami, posłuszne, skłonne do współpracy i rzadko problemy emocjonalne.

Badania B Horpas- Napierała pokazały, że postawa matki jest decydującym czynnikiem w kształtowaniu postawy lękowej u dzieci i młodzieży.

Dojrzewanie - u dorastającej młodzieży zachowania impulsywne, postawy aspołeczne a także mniejsze zainteresowanie zdobywaniem nowych umiejętności szkolnych (jeśli była postawa lękowa)

Mieczysław Plopa badał 12 latki :

1. Matki częściej niż ojcowie ograniczali kontakty z rówieśnikami płci przeciwnej

2. Ojcowie mniej czasu niż matki spędzają z dzieckiem

3. Bardziej zarzucają ojcom nieokazywanie uczuć i brak kontaktu psychicznego

4. Matki przewyższają ojców w zakresie rozwiązywania konfliktów są bardziej opiekuńcze i otwarte

Jeśli chodzi o interakcję to :

22% z 300 osób oceniało relacje z rodzicami jako negatywne

3,7% jako negatywne z matką

14% jako negatywne z ojcem

22% ponad ma nienajlepszą relacje uczuciową z matkami

33% ponad ma nienajlepszą relacje uczuciową z ojcami

Koncepcja wg której dzieci mają zapisany kod od urodzenia: „ lepiej” budują relacje z matką (9 miesięcy w brzuchu ma znaczenie), identyfikacja jest silniejsza. Na początku dzieci przechodzą proces identyfikacji z matką - dopiero ok. 3- 5 roku życia pojawia się bardziej zapotrzebowanie na relacje z ojcem ( identyfikacji z nim zarówno dziewczyn i chłopców).

Wg. Heabsa badając dzieci w wieku 10 - 12 lat zadał pytanie o pojęcie „moi rodzice”, na ile jest blisko pojęcie „moja matka”, a na ile „mój ojciec”. Odpowiedź- moja matka.

Ojciec jest potrzebny w relacjach dziecka w okresie dorastania co rzutuje na całym jego życiu. Styl kultury zachodniej ( sztywny) :jeśli urlop macierzyński to ma go tylko matka , jednak od 5-6 lat może wziąć również ojciec.

Różnice kulturowe w relacji dziecko - rodzice

Wg. Smitha który przebadał dzieci japońskie i amerykańskie, badając je w ten sposób że okazało się że japońskie dzieci mają większy dystans, ale darzą większym autorytetem ojca niż w USA. Jednak badając dzieci amerykańskie i niemieckie to niemieckie mają bardziej od amerykańskich uważają, że ojcowie są bardziej zaangażowani. Jest to ocena dzieci.

Jerzy Rembowski przebadał młodzież polską i słowacką. Stosunki młodzieży polskiej z rodzicami i korzystniej wpływają na rozwój osobowościowy młodzieży niż u dzieci słowackich.

Podział ról rodzicielskich

Do tej pory był bardzo sztywny ( matka z dzieckiem, ojciec zarabia) teraz są bardziej miękkie, wymieniają się obowiązkami. W tych relacjach to lepiej wpływa na relacje z dzieckiem. To daje dziecku budowanie relacji na tym samym poziomie z matką i ojcem.

Relacje Braterskie

Ta relacja jest odbiciem relacji dziecko - rodzice. Relacja dziecko- samochód jest wzorem do budowania relacji z rodzeństwem.

Badania żon niezadowolonych pokazuje, że częściej mężem tych żon byli jedynacy. Czegoś w tych relacjach brakowało.

M. Tyszkowa niejednacy lepiej rozumieją sytuacje społeczne i potrzeby innych bo uczyli się np. dzielenia z rodzeństwem różnymi rzeczami.

Lepiej się układają relacje tej samej płci. Lepiej się układają kontakty między dziećmi małymi i średnimi, niż średnimi i najstarszymi ( Rembowski) lepiej się układają relacje przy większej niż mniejszej różnicy wieku, bo nie ma rywalizacji. Przy zbyt dużej różnicy wieku rodzi się sytuacja, że najmłodsze prawie nie ma kontaktu z najstarszym.

Relacje z pokoleniem dziadków

Wg. Dyczewskiego 90 % rodzin międzygeneracyjnych ich relacje były dobre i serdeczne. ( Bad. Socjologiczne)

Psycholog M. Ziemska gdy rodzina mieszka z dziadkami to częściej dochodzi do konfliktów niż w rodzinach dwupokoleniowych.

Wg. M. Wiśniewska - Roszkowska zwraca uwagę na destrukcyjny wpływ matek teściowych, bo mają większą gotowość do integrowania w małżeństwo, głównie gdy ich dziecko jest pod wielki wpływem matki i jest między młotem, a kowadłem bo chce być wobec męża i matki ok. Teściowe są nadopiekuńcze, wysyłają sygnały do współmałżonka, że go nie akceptują. Uwagi pod adresem rodziców współmałżonka to pokazuje, że relacje matki nie są zdrowe. Niedojrzała osobowościowo do roli teściowej, by dziecko żyło własnym życiem.

Wg. Humińskiej przy wspólnym zamieszkaniu 3 pokoleń jakość zależy w dużej mierze od postawy rodzicielskiej teściowej. Mąż i żona uważają, że małżeństwa są niesatysfakcjonujące, teściowe częściej są skłonne do gniewu , postawy dominacji. Mają tendencję do odseparowania dziecka od wpływów zewnętrznych, forsowania swoich rozwiązań w życiu dzieci ( np. powinniście się przeprowadzić do Olsztyna i się przeprowadzają) . Te cechy pokazały, że teściowe były wścibskie itp., ale też że te teściowe prezentowały siebie jako matka polka męczennica. Zostawiła wszystko dla dziecka , więc gdy już jest dorosłe to uważa że jego obowiązkiem jest żeby cala była dla niej i wykonywała wszystkie jej życzenia.

Dziadkowie - wnuki

Opieka dziadków jest wskazana, ale muszą być zdrowe granice. Im mniejsze dziecko tym większe zapotrzebowanie na kontakt z rodzicami ( pierwsze 5 lat jest decydujące). Dziadkowie mogą pomóc jednak nie zastąpić. Opieka dziadków nad wnukami odbywa się kosztem relacji małżeńskiej babci ( a ona trwa i powinna się dalej rozwijać) zaniedbują się emocjonalnie. Może być tak, że będą żyli nie z sobą, a obok siebie. Dziadkowie mogą pomóc, ale nie kosztem własnego małżeństwa. Jeżeli oboje dziadków dysponuje chęcią i czasem to dobrze jest zorganizować oboje dziadków do opieki i wtedy obowiązki stają się równomierne.

KOMUNIKACJA MAŁŻEŃSKA W RODZINIE

Jest to styl porozumiewania się małżeństwa w rodzinie. Interakcja odbywa się równolegle na dwóch poziomach - werbalnym i niewerbalnym.

Polo Alto - gr. Psychologów twierdzi, że niemożliwe jest „niekomunikowanie”,

1. w każdym momencie naszego życia wysyłamy komunikaty,

2. każdy komunikat zawiera aspekt treściowy i relacyjny, a zwłaszcza w komunikacji werbalnej.

3. Komunikacja może być symetryczna ( osoba do której mówię ma jedynie odpowiadać, np. przesłuchanie) lub komplementarna ( wszystkie osoby uczestniczące w komunikacji mogą powiedzieć co chcą) .

Jak została zastosowana komunikacja:

Wg. Wirgini Satir „złotym środkiem” do terapii jest praca nad komunikacją, zwłaszcza werbalną. Chodzi o to by uchwycić jak rozmawiają między sobą. Decydujące role w komunikacji rodzinnej odgrywa poczucie własnej wartości- jest kluczowe dla stylu komunikacji ( osoba z prawidłową samooceną nazywa się osobą dostrojoną. W komunikacji potrafi wyrazić swoje zdanie, pragnienie, potrafi doprecyzować te pragnienia, potrafi poprosić o informacje zwrotną, jest otwarta na informacje zwrotną. Fundamentem jest właściwa samoocena. Taka postawa skutkuje kongruencja, czyli zgodność współgranie moich mysli, emocji, komunikatów, zachowanie.( chce tego, ale nie wyraża tego na zewnątrz ).

4 wadliwe style komunikacji:

1. Postawa zjednująca- osoba która zawsze stara się zadowalać innych.

2. Postawa oskarżycielska osoby które uważają siebie lepszych od innych, a stąd krok do tropienia błędów innych i przejmuje postawy dyktatorskie.

3.Postawa superracjonalna- osoba która zakochuje się zawsze poprawnie, właściwie, rozsądnie, zawsze przestrzega etykiety, nigdy nie ujawni emocji „robot”, nie przeżywa emocji.

4. Postawa chaotyczna - osoba reagująca nieadekwatnie di sytacji

Jak powinna wyglądać prawidłowa komunikacja w rodzinie:

1. Każdy członek rodziny powinien otrzymać prawo do wyrażania jasno i dokładnie tego co widzi, słyszy, czuje i myśli o sobie, o innych i w obecności innych.

2. Do każdego członka rodziny (dorosłego, czy dziecka) w komunikacji należy się odnosić jak do osoby niepowtarzalnej ( okazywać jej szacunek)

3. Różnice pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny powinny być oficjalnie uznane, spożytkowane ku rozwojowi) a nie odrzucane jako coś zagrażającego.

Według J. Grzybowskiego („ Spotkanie małżeńskie”) podstawą komunikacji w rodzinie jest:

1. Otwartość i wrażliwość - zdolność przyjęcia drugiego człowieka takim jakim jest.

2. Słuchanie przed mówieniem- zasłuchanie w siebie zobaczenie swoich emocji po to żeby potem wsłuchać się w innych

3. Rozumienie przed ocenianiem - spojrzenie na sytuację oczami rozmówcy, wejście w jego świat emocji.

4. Dzielenie przed dyskutowaniem- przekazywanie swoich emocji, przeżyć, przez daną sytuacją.

5. Świadectwo- ewangeliczne stawanie w prawdzie, mówienie o swoich sukcesach i porażkach

6. Przebaczenie - prośba o wybaczenie i potrafienie wybaczyć

Dialog ma doprowadzić do komunikacji osób. Celem jest prawdziwa relacja pomiędzy- ja - ty.

Przezroczysty- otwarty, mówi co czuje co myśli.

Empatyczny- otwartość na zrozumienie emocji komunikatu

Intencja- co i dlaczego chcę powiedzieć, świadomość czemu tu i teraz. Czasem nie zna nadawca intencji bo nieuświadomione mechanizmy obronne. Intencja jest ważna bo jej brak niesie ryzyko, że będzie rozdźwięk między komunikacją werbalną, a niewerbalną.

Wiadomość - ubieram swoje myśli w słowa. Ważne jest żeby być zrozumiałym dla odbiorcy. Może być sprzeczność komunikacji werbalnej i niewerbalnej, gdy np. obawiają się że mogą urazić uczucia drugiej osoby, gdy istnieje ryzyko rozpadu relacji, niskie poczucie własnej wartości lęk przed odwetem. Każdy ma swój zespół otwieraczy i zamykaczy. Mają być komunikaty „ ja” , Anie „ty”. Kolejnym błędem jest posługiwanie się kwantyfikatorami wielkimi ; „ TY/ZAWSZE/ NIGDY/ MUSISZ” Powoduje to, że zamiast chęci rozmowy jest chęć walki . Dobra wiadomość zawiera informacje o faktach, emocjach, pragnieniach i życzeniach, braku zgody ( na co nie ma mojej zgody) . Kobiety kładą nacisk na emocje, a faceci na fakty.

Przekaz- może być słowny, może być mail, sms, kartka na lodówce. Jeżeli info dotyczy ważnej rzeczy to ważny jest miejsce i czas przekazu informacji.

Odbiór chęć odbioru nastawienie, zakłócenia fizjologiczne

Selekcja psychologiczna - zwracamy mniejszą uwagę na sprawy które znamy, lub uważamy za zbyt trudne

Wiadomość- usłyszenie, przeczytanie

Interpretacja- trzeba się cofnąć do wiadomości po stronie nadawcy. Jest ona niekonkretna to po stronie odbiorcy może powstać kilka interpretacji. Odbiorca ma prawo interpretować wiadomość inaczej niż ja. Aby uniknąć konfliktów to prośba o informację zwrotną.

Stylu komunikacji uczymy się w domu rodzinnym. Do dorastania nasz styl jest „kalką”. Nigdy nei jest za późno na zmianę stylu komunikacji. Wyniki Ks. Opalacha mówią, że jest duża korelacja między rozmową a wszystkimi innymi dziedzinami życia.

Fazy życia rodzinnego wg. L Combrinck- Grahama

Przyjście na świat-> dzieciństwo-> adolescencja- > zawarcie małżeństwa-> podjęcie roli opiekuna dzieci-> stabilizacja-> bilans lat 40-> wiek średni- >podjęcie roli dziadka i babci-> planowanie przejścia na emeryturę-> przejście na emeryturę-> starość

Faza 1. Para małżeńska- około dwóch lat ( od małżeństwa do dzieci)

Faza2. Para z małym dzieckiem- od narodzin do 30 m. ż tego dziecka

Faza3. Rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym - do lat 6

Faza4. Rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym - szkoła podstawowa

Faza5. Rodzina z nastolatkiem- pomiędzy 13- 21 rokiem życia

Faza6. Rodzina z dzieckiem opuszczającym dom- do ostatniego które opuszcza

Faza7. Rodzina w wieku średnim- „puste gniazdo”- od kiedy ostatnie dziecko opuszcza dom, do emerytury.

Faza8. Starzenie się członków rodziny- śmierć któregoś lub obojga.

Koncepcja Laskowskiego

1. Faza pierwsza - narzeczeństwo- od poznania do ślubu

2. Faza tworzącej się więzi małżeńskiej do ślubu do pierwszego dziecka

3. Faza rozbudzania i rozwoju postaw rodzicielskich- od niemowlęctwa dziecka do osiągnięcia dojrzałości ostatniego dziecka

4. Faza wzajemnego partnerstwa rodzinnego rodzice mieszkają z dorosłymi, samowystarczalnymi dziećmi

5. Faza pustego gniazda- od chwili kiedy pierwsze dziecko opuszcza rodzinę aż do śmierci któregoś ze współmałżonków

Etapy:

Narzeczeństwo- istotne by poznać siebie w różnych sytuacjach i miejscach., porozmawiać o wszystkich własnych aspektach dotyczących życia przeszłego ( chcemy mieć dzieci, gdzie zamieszkamy, z czego się utrzymamy) nie może być tematów tabu. Dojrzałość osobowa jest bardzo ważna ponieważ po ślubie jest separacja od rodziców. Jeśli jej nie ma to ślub wcale nie oznacza życia własnego. Od dnia ślubu zmienia się hierarchia wartości osoby. Najważniejszy jest współmałżonek, na drugim miejscu są dzieci, a na trzecim miejscu są rodzice i rodzeństwo. Jeśli ta hierarchia jest zachwiana to będzie problem. I trzeba się zastanowić czy warto wychodzić za mąż. Dużo małżeństw jest zawieranych warunkowo ( on się po ślubie zmieni) czy ja i druga strona jesteśmy gotowi do separacji od rodziców w sferze emocjonalnej, ale i materialnej. Ważnym pytaniem jest : „dlaczego on/ona”?, „na ile ta relacja daje mi poczucie bezpieczeństwa, bliskości i przynależności”? swoje i drugiej strony cechy złe, chcę żeby się zmieniła, ale jeśli tak się nie stanie to nic  Kiedy sobie na nie odpowiemy wtedy będzie dobry moment na podjęcie decyzji o ślubie.

Małżeństwo bez dzieci- od ślubu do narodzin pierwszego dziecka. Małżeństwo bez dzieci powinniśmy określić tożsamość swojego małżeństwa, jak żyć, kwestia utrzymywania relacji z naszymi rodzinami. Budowanie tożsamości małżeńskiej, budowanie wizji małżeństwa. Znalezienie swojego „terytorium”- materialne, ale i psychiczne (jak układać relacje z rodzicami), jak wygląda hierarchia rodzinna, na I miejscu mąż/żona. Jest w Polsce zły zwyczaj wtrącania się rodziców w relacje małżeńską dzieci. Zbudowanie naszej jakości życia (małżonkowie są „z dwóch różnych bajek” i muszą budować nową, wspólną jakość relacji) poznanie siebie bardziej, wzięcia odpowiedzialności za rozwój emocjonalny, psychiczny współmałżonków. Jasna, otwarta i dobra komunikacja.

Małżeństwo z malutkim dzieckiem- Nowe role rodziców, małżonkowie zdaja egzamin z własnej dojrzałości i odpowiedzialności. Trzeba wejść w relację taką, że więcej daje się niż otrzymuje. Przyjęcie dziecka jako nowej, niepowtarzalnej osoby. Już nie my ( małżonkowie), ale co zrobić by ta nowa osoba wzrastała fizycznie i osobowościowo- by jak najlepiej się rozwijała. Bardzo ważna jest także miłość- bezinteresowna i dojrzała. Może być problem, gdy płeć jest inna niż sobie wymyślili. Może nastąpić pomieszanie ról bo rodzice podświadomie będą go wychwalali np. dziewczynka, na chłopca. Następny problem to matka ma ekstra kontakt z synami, ale odrzuca córkę, nie potrafi zbudować z nią relacji. Powinniśmy stworzyć wszelkie warunki potrzebne do rozwoju dziecka!

Małżeństwo z adolescentem- okres bardzo trudny, ponieważ gdy dziecko wchodzi w okres dorastania to jest relacja ja dorosły- ty dziecko, a na koniec powinno być ja dorosły- ty dorosła (dziecko, partner). Dziecko w tym czasie poszukuje własnej tożsamości, )jakie jest moje powołanie ?), Rodzice powinni pomóc jak najbardziej łagodnie przejść przez ten czas. Ten czas pokazuje wszelkie braki w komunikacji małżonków. Z jednej strony rodzice oczekują, że dziecko będzie będzie im podporządkowane, z kolei dziecko potrzebuje większych „luzów”. Pokazuje na ile elastyczne są ich granice. Czas przeobrażeń dotychczasowych struktur rodzinnych. Dziecko z roli podporządkowanej powinno przejść na pozycje partnera.

Małżeństwo z dziećmi opuszczającymi dom ( puste gniazdo)- kolejny etap z dojrzałości dla małżonków. Muszą pozwolić swym dzieciom odejść. Istotą jest separacja dorosłych dzieci od rodziny pochodzenia. Trudności jakie są na drodze separacji ( nie pozwalają dzieciom odejść): z lęku przed pustym gniazdem, fakt że w rodzicach uruchamiają się wspomnienia jak oni opuszczali dom, bilans dotychczasowego życia (rodzinnego i małżeńskiego). Dzieci nie wymagają tak intensywnej opieki, więc jak teraz zorganizować czas? Jeśli nie było rozwiązanych problemów w dwóch pierwszych etapach to wracają teraz z mega siłą. Zastanawiają się jak budować własne więzi kiedy zostajemy sami. Jak ta relacja ma istnieć, trzeba je pielęgnować na każdym etapie życia.

Małżeństwo na emeryturze- bilans całego życia, wg Ericssona jeśli on jest na + to pragnienie dzielenia się własnym doświadczeniem (generatywność) i dzieleniem się np. z wnukami. Jeśli na - to jest źle i też rzutowane jest to na współmałżonków w pierwszej kolejności. Muszą dalej budować własną relację.

TECHNIKI WYCHOWAWCZE MARTINA HOFFMANA

1. Okazywanie mocy - styl autokratyczny

2. Wycofanie miłości

3. Wprowadzenie w zasadę - styl demokratyczny

Omówiony zostanie tylko b ponieważ a i b są omówione i nakładają się ze stylami ( demokratycznym oraz autokratyczne)

Wycofanie miłości- „Ja cię już nie kocham!”, dzieci mają takie same emocje jak nas chłopak rzuca Jeśli byłoby to nasilone to odcięłoby się od emocji, czułoby radość na dawanie bólu innym i wychowaliby psychopatę. Jest to tragiczne skutkach

Wychowanie religijne:

Zaczyna się od momentu urodzin. Tło dla całego procesu wychowawczego . Jeśli rodzice zaspokajają fizyczne potrzeby to dziecko czuje się kochane. Wg Ericssona jeśli jest to przeświadczenie „jestem kochany” to w dziecku buduje się powstałe przekonanie - zaufanie ( przeciwne to lęk) wychowanie religijne w tle. Jest to podstawa do zaufania względem innej osoby np. babci, czy Boga.

W modelu autokratycznym + włączona religijność, pod groźbą kary ma iść do kościoła, jeśli dają karę to powołują się na dekalog, lub mówią o czynie w kategorii grzechu to dziecko myśli: jak to może być, że są tacy religijni a wobec mnie tacy surowi, ostry, to ja takiego Boga nie chcę, odrzucają rodziców i ich system religijny. Pojawia się deizm.

W modelu liberalnym- jeśli rodzice usuwają wszelkie kłody spod nóg to jeśli coś trzeba , ale jeśli nie to nie i nie stanie to tak samo Bóg daje dekalog, ale ee tam, nic się nie stanie jak go trochę ominę. Bóg i tak mi wybaczy bo jest miłosierny. Pójdę do spowiedzi, będzie ok.

W modelu demokratycznym- są zasady pryncypalne np. dekalog, ale są też takie, że można dyskutować, ale są rzeczy które nie wiadomo czy to jest grzech czy nie, bo nie ma w dekalogu, a jednak mnie coś gryzie… wychowanie religijne w tle, wspólne.

Model wycofania miłości - pojawia się ateizm

WYCHOWANIE SEKSUALNE

W rodzinie kształtuje się tożsamość płciowa.

1. 18-24 m-c życia dziecko zdobywa tożsamość przynależności od płci. Wie, że są na świecie dziewczynki i chłopcy,

od 3 roku życia jest w stanie określić płeć innego dziecka tylko na podstawie zewnętrznych oznak jak ubiór czy fryzura

b)3-4 rok życia stabilność przynależności do płci. Dziecko wie, że płeć jest czymś stałym. Rozumie, że strój nie definiuje płci, ale popełnia błędy

c) 5-6 rok życia trwałość przynależności do płci, 100% przekonanie o stałości płci. Jest w stanie w 100% określić płeć, nawet gdy np. nosi długie włosy. Męskość, kobiecość niezależne od wyglądu i działania

Na innym planie są role płciowe ( jak zachowują się kobiety i mężczyźni. 30 - miesięczne dziecko ma świadomość o różnicach w rolach płciowych ( dziewczynki- lalki, chłopiec- auta) w wyniku przyjmowania stereotypów sterowanych przez otoczenie.

Martin- gromadzenie wiedzy na temat ról płciowych jest procesem i ma etapy:

1. Dziecko poznaje cechy przypisane kobiecie i mężczyźnie

2. Dziecko przyswaja sobie te zachowania i próbuje je naśladować zgodnie ze swoją płcią.

3. Dziecko poznaje poprzez doświadczenie zachowanie płci przeciwnej

Sprawia to, że dziecko jest zdolne do stereotypowych zachowań, myśli.

Stereotypy ról płciowych zmieniają się :

1. Coraz mniejszy podział na zachowania typowo męskie i typowo kobiece

2. Przejmowanie działań typowych dla jednej płci przez drugą płeć- bardziej dotyczy to kobiet- skutkiem jest, że mamy kryzys męskości

Cechy integralnego (zdrowego) wychowania seksualnego w rodzinie:

1. Sprawy płci muszą być ukazywane jako dobro, ale w kontekście osoby, małżeństwa i rodziny.

2. Rodzice znają poziom wrażliwości dziecka, jego rozwój emocjonalny, powinni podawać informacje na temat seksualny w sposób odpowiadający temu poziomowi aby je zrozumiało

3. Wychowanie seksualne zakłada rzetelną wiedzę na temat budowy ciała i psychiki kobiety i mężczyzny.

4. Płciowość ludzka ujmuje wiele aspektów ( psychicznych, fizycznych, duchowych) w ramach integralnego wychowania należy to wykazać oraz cele płciowości

5. Sposób przekazu tych informacji powinien być dostosowany w treści i języku dostosowany do wieku dziecka.

6. Należy uprzedzać pytania dziecka biorąc pod uwagę środowisko ( przedszkole) oraz współpracować z informacjami podawanymi w szkole

7. Stworzenie przestrzeni dialogu przez rodziców aby dziecko nie bało się pytac

8. Seksuolodzy wskazują że ważna jest zgodność tego co rodzice przekazują dziecku o seksualności wraz z ich zachowaniem (mówi, że trzeba szanować, a sam nie szanuje)

9. Wychowanie seksualne powinno być zgodne z hierarchią wartości rodziców.

ZWIĄZKI I RODZINY HOMOSEKSUALNE

Domagają się:

- zlikwidowania dyskryminacji jakiej doświadczają homoseksualiści w takich dziedzinach jak prawo spadkowe, kwestie własności, prawo najmu, emerytury, podatki, ubezpieczenia społeczne.

- legalizacji związków, oraz przyznanie takich praw i obowiązków jakie mają pary heteroseksualne w tym do adopcji.

Kościół: „ uwagi dotyczące projektów legalizacji związków między osobami homoseksualnymi” Związki homo nie realizują nawet najdalej idącej analogii zadań ze względu na które małżeństwo i rodzina zasługują właściwe i specyficzne uznanie prawdy- dlatego kościół nie zgadza się na legalizację. Holandia, Belgia, Hiszpania- legalne związki są na równi z hetero. Zarejestrowanie związków partnerskich w innych krajach. Holandia, dania, część Belgii zezwoliły parom homo na adopcję dzieci. Niektóre państwa zezwalają na adopcję dziecka z poprzedniego związku- Niemcy, Francja i Szwecja.

CBOS badanie w 2008 roku

92% uważa homoseksualizm za odstępstwo od normy.

25% zgadza się aby parom tej samej płci pozwolono pokazywać publicznie swój styl życia

76% nie akceptuje związków homoseksualnych

18% nie widzi żadnych przeciwwskazań

41% opowiedziało się za prawną legalizacją par homo

43% przeciw legalizacji par homo

90% przeciw przyznania parom homo prawa do adopcji dzieci

6% przyznało by prawa do adopcji dziecka parom homo

Adopcja:

Negatywna jest jeśli są następujące motywy:

1. Egoistyczne- adoptujemy dziecko aby opiekowało się nami na starość

2. Ekonomiczne- adoptujemy by pomagało nam w gospodarstwie

3. Prestiżowy, ambicjonalny- adoptujemy to nie będziemy gorsi od innych którzy mają dzieci, nie będziemy się odróżniać

Ten trzeci motyw może kierować homoseksualistom, chcą adoptować dziecko aby sobie i innym udowodnić, że nie różnią się niczym od innych rodzin.

Badania Linda Brannon- cechy funkcjonowania par homo

1. Różnice przy wyborze partnera, preferencje cech partnera: homo preferują partnerow otwartych emocjonalnie i wysportowanych

2. Związki homo cechują się wyższym poziomem konfliktów

3. Konflikty te nie dotyczą podziału obowiązków są w tym względzie bardziej zgodne jest tu różnice w płci. Pary gejowskie rozdzielają między siebie poszczególne zadania. Pary lesbijek obowiązki są rozdzielone na zasadzie dyżurów.

4. W związkach hetero zazwyczaj ten kto więcej zarabia ten ma większą władze tak samo jest u gejów. Jednak lesbijki dzielą się po równo obciążeniem finansowym

5. Pary homo częściej się rozpadają niż hetero. Dotyczy to bardziej lesbijek

6. Kwestia akceptacji przygodnego seksu . geje bardziej akceptują zdradę , jest większa tolerancja

RODZINNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU OSOBOWOŚCI

Rozwój osobowości dziecka w rodzinie

Rodzinne uwarunkowania osobowości Marii Tyszkowej

1. W polskiej rodzinie stosunki między dziećmi i rodzicami były na ogół bliskie, dobre, poprawne, ale jednocześnie powierzchowne ( nie wnikanie rodziców w potrzeby rozwojowe dziecka).

2. Szczególne i specyficzne relacje/stosunki między samotnymi matkami i ich dziećmi szczególnie w wieku przedszkolnym ich rozwój wtedy zależy od postawy matki i dojrzałości psychicznej. Nadopiekuńczość ze strony matki rodzi agresję.

3. Centralną pozycję w polskiej rodzinie zajmuje matka- czyli to układ matriarchalny. Matka zajmuje się domem i dziećmi ma to też odniesienie do relacji między goleniowych - relacje miedzy wnukami a dziadkami ze strony matki jest częstsza

4. W rodzinach młodych relacje miedzy małżonkami są partnerskie jednak z zachowaniem specyfiki i komplementarności ról kobiecych i męskich - widoczny podział obowiązków.

5. Przyjście na świat pierwszego dziecka, a zwłaszcza drugiego cementuje związek i sprawia, że młodzi rodzice przejmują społeczne role rodzinne.

6. Na ogół relacje dzieci i młodzieży z dziadkami są pozytywne, trwałe i bliskie. Dziadkowie intensywnie uczestniczą w życiu rodzinnym dzieci, np. opieka nad wnukami

Układ relacji miedzy matką, dzieckiem jest szczególnie ważna w rozwoju dziecka w okresie wieku przedszkolnym :

1. Gdy ta relacja jest bliska i promuje rozwój dziecka to takie dzieci wcześniej osiągają poziom rozwoju nazywany gotowością do nauki szkolnej.

2. Gdy nie jest bliska to odwrotnie

Pozycja zajmowana w rodzinie :

1. Jeśli ta pozycja jest odbierana przez dziecko jako pozytywna to cechuje się otwartością i ukierunkowane na poznanie świata. Chce angażować się w nowe działania, tendencje do dominacji w sensie pozytywnym wzięcie odpowiedzialności za cel.

2. Jeśli pozycja nie jest satysfakcjonująca to dzieci są nastawione na obronę siebie, rezerwa wobec ludzi, małe zaangażowanie

Czas Dorastania

Młodzież jest w znacznym stopniu podporządkowana rodzicom, jest zależna w sferze psychicznej i społecznej od rodziców. Okazało się, że jeżeli powstają konflikty to nie są one rozwiązywane. W Polskich rodzicach jest tendencja do przeczekania konfliktów. Ze strony rodziców jest pewna forma infantylizacji dorastających dzieci. To znaczy, że traktują je jako dzieci, nie pozwalają im wejść w role partnera, np. w rozmowie- jest to niebezpieczne , to utrudnia dorastanie i dojrzewanie osobowości. Istotny wpływ na kształtowanie osobowości dzieci wywiera styl komunikacji, w jaki sposób rodzice komunikują się z dziećmi- kształtuje układ stosunków międzyosobowych oraz układ ról. Komunikacja jest wskaźnikiem jakości rodziny. Postawy rodziców zwłaszcza matek mają istotny wpływ na wdrukowywania lęku. Centralną pozycję ma matka więc jej styl funkcjonowania udziela się dzieciom. Jest zależność między funkcjonowaniem dzieci na początku dorosłości a pełnieniu ról rodzinnych. Doświadczenie rodzicielstwa przy 1 dziecku wywołuje znaczne przekształcenia ( sfera aktywności, auto percepcja- jak postrzegam siebie, sfera wartości- ja byłem najważniejszy a teraz jest rodzina)

KOLEJNOSC NARODZIN

1 Najstarsze dziecko

Szczególne ralacje z rodzicami, gdyż jest to pierworodne dziecko. Rodzice uczą się, „eksperymentują”. Często rodzice mogą faworyzować to dziecko. Pełna, niezmącona, wyłączna miłość rodziców- aż do pojawienia się kolejnego dziecka. Najstarsze jest „tarczą” na której kumulują się lęki rodziców.
Pierwszy poród jest najtrudniejszy, trwa przeciętnie 14 h., kolejny mniej wiecej 8 h.
Rodzice dostrzegaja szczególne podobienstwo miedzy soba a pierwszym dzieckiem. Stawiaja mu wieksze wymagania. (ma szybciej niż rowiesnicy chodzic, mowic itp.). Najstarsze może być „alterego”. Moga wystapic dwa niebezpieczenstwa:
- nadopiekunczosc
- zbyt wygurowane wymagania.

Pierworodne dziecko najciezej znosi pojawienie się rodzenstwa gdy jest w wieku od 18 miesiecy do 5 lat. Lekarstwem jest rekompensowanie czasu który matka poswieca maluchowi przez ojca. Kolejny lekarstwem może być próba wlaczenia najstarszego do opieki nad najmlodszym. Najstarsze może wybrac mu imie, i dzieki temu może to lżej przechodzić. Najstarsze dziecko może się buntowac, bo czuje się opuszczone, jest zazdrosne. Jeżeli ojciec nie będzie tego rekompensowal, bunt może się nasilic, mogą pojawic się zachowania przeciw mlodszemu rodzenstwu (popychanie,uciskanie). Jeśli nadal rodzice nic z tym nie zroba mogą pojawiac się zachowania regresyjne (jak niemowle). Dziecko może również stac się perfekcjonista, żeby w ten sposób zyskac uwage i pochwaly rodzicow.

Czasem jawi się przekonanie rodzicow, ze starsze dziecko będzie dla mlodszego przykladem, wzorem. Przez to przy dojrzewaniu starszego może pojawic się poczucie krzywdy, poczucie zabrania dziecinstwa.

Badania pokazuja, ze jeśli roznica wieku rodzenstwa jest wieksza niż 5 lat, to postawa negatywna jest mniejsza. Badania wskazuja również na to, ze najstarsze dziecko z regoly jest traktowane przez rodzicow bardziej surowo. Glownym tego powodem jest lęk rodzicow, czy dobrze wywiążą się ze swojej roli. Są temu dziecku stawiane wyższe wymagania, na to naklada się mniej cierpliwosci wobec najstarszego.

Często najstarsze powiela zachowania rodzicow, bo przez pewnien czas było tylko ono i rodzice.
Badania pokzauja ze lepsze umiejetnosci werbalne i umiejetnosci myslenia abstrakcyjnego maja dzieci najstarsze. Przez to najstarsze jest lepiej przygotowane do nauki w szkole niż mlodze dzieci.
Najstarsze toruje droge mlodzemu rodzenstwu, jeśli chodzi o normy rodzienne.

Najstarsze w małżeństwie

Sygnaly od wspolmalzonkow najstarszych wskazuja, ze najstarsze w roli malzonka sa nadmiernie wymagajace i niecierpliwe. Najgorzej gdy mialo rodzenstwo tej samej płci. Najstarsi w roli malzonka lepiej sobie radza w relacji malzenskiej, jeśli wspolmalzonek nie był najstarszy. Jeśli oboje sa najstarsi to wśród takich par jest najmniej rozwodow i wystepuje wieksza wiernosc. Ale jeśli malzenstwo się rozpada to najstarsi silniej to przezywaja.
Jeśli najstarsi wiążą się z małżonkiem który był najmłodszy, to traktuja go troche jak „dziecko”. Mogą go swiadomie odsuwac od zadan malzenskich i rodzinnych.
Najstarsze w roli malzonka może chcieć we wszystkim dominowac.

Najstarsze jako rodzic

Chce mieć dzieci i jest bardzo odpowiedzialnym rodzicem. Istnieje jednak ryzyko nadmiaru- zbyt surowe wymagania lub odwrotnie, brak norm i nadmiar wolnosci. Rodzice którzy sami byli najstarsi zwykle wymagaja od dzieci szybkiego dorastania, zachowan perfekcyjnych.
Najstarsze dzieci gdy wchodza w role rodzica, sa bardziej szczesliwe w roli rodzica, gdy pochodzily z rodzin niewielkich(np.2 dzieci).

Jak budowac relacje z najstarszym dzieckiem

- unikac wymagania od dziecka perfekcyjnosci
- rodzice wobec najstarszego powinni przyznawac się do błędu, jeśli go popelnili
- powinni unikac krytuki (w kategoriach ciaglej krytyki, ciaglego poprawiania)
- powinni otworzyc się na dostrzeganie dobra, na chwalenie
- rodzice powinni pozwalac nastarszemu na samodecydowanie w jakim stopniu chce pomagac w opiece nad mlodszym rodzenstwem
- jeżeli już je wlaczaja do opieki, to adektwatnie do mozliwosci najstarszego.


2 Najmłodsze dziecko

Wychowanie troche przypomina styl jedynaka, pod tym kątem, ze już mlodszego dziecka nie będzie. Rodzice już przetestowali na starszym umiejetnosci wychowawcze. Najmlodsze nie odczuwa już takiej presji jeśli chodzi o wymagania. Nie ma relacji lękliwych. Może być tak, ze najmlodsze dziecko, podswiadomie, traktowane jest przez rodzicow jak maskotka. Rodzice mogą przejawiac wobec tego dziecka najwieksza tolerancje. Najstarsze jest duma, najmlodsze radością. W opinii rodzicow najmlodsze dziecko sprawialo najmniej trudnosci wychowawczych, było najlatwiejsze w wychowaniu.

Najczesciej z najmlodszych dzieci wyrastaja optymisci i hedoniści (lubia zabawe,lubia odpoczac). Najmlodsi mogą swiadomie oczekiwac pomocy od innych ludzi, nieswiadomie postawa osoby która sobie nie poradzi.

Rodzice stosuja wobec najmlodszych mniej kar cielesnych i nakladaja mniejsza dyscypline. A to budzi niechec i poczucie krzywdy u najstarszych.

Ta wieksza poblazliwosc utrwala myslenie najmlodszych, ze „zasady sa, ALE…”, lub „zasady sa, ale obowiazuja bardziej innych niż mnie”- tendencja do lamania reguł spolecznych, do otwartej,ale zartobliwej krytyki innych. To może oznaczac mniejsza dyscypline w zyciu osobistym.

Najmlodsze w roli małżonka

Malżeństwo najmlodszych może charakteryzowac się tym, ze poszukuja malzonka wobec którego będą ulegle.
Jeśli malzenstwo tworza dzieci najmlodsze, innym może jawic się ono jako malzenstwo nieodpowiedzialne. To może oznaczac ze mogą pojawic się dlugi, utrata pracy. Mogą nie wypelniac oczekiwan spolecznych.

Najmlodsze jako rodzic

Jeżeli najmlodsi wejda w role rodzica, to ich dzieci, zwlaszcza najstarsze, może być nadzwyczaj odpowiedzialne i dorosle. Malżonkowie mogą mieć trudnosci w stawianiu wymagan swoim dzieciom. Niebardzo potrafia budowac relacje „ja rodzic-autorytet, ty dziecko które się uczy”. Nie umieja być autorytetem. Dzieci sa zafascynowane takimi rodzicami, ale jak trzeba podjac jakas decyzje, to zaczynaja się schody. Rodzice którzy byli najmlodsi z rodzenstwa pozostawiaja swoim dzieciom duzo swobody. Stad tez te dzieci maja problemy z postawa konsekwencji w swoim zyciu. I potem jak te dzieci maja wlasne dzieci, to mogą szczególnie traktowac swoje najmlodsze dziecko.
Jeżeli jeden z malzonkow jest najstarszy, a drugi najmlodszy, to może dochodzic do konfliktow, jeśli chodzi o normy. A gdy pojawiaja się dzeci to rozdwojenie (jedno z rodzicow mowi”najpierw lekcje,potem zabawa”a drugie „rob co chcesz”).

Budowanie relacji z najmłodszym

- swiadome budzenie niezależności
- świadome chwalenie
- świadomosc rodzicow, ze najstarsze może zdominowac najmlodsze, rodzice nie mogą do tego pozwolic. (Bo najmlodszemu rodzice poswiecaja najmniej uwagi)
- rodzice nie powinni porownywac dzieci- ich osiagniec, zdolnosci. Norma sa zdolnosci tego dziecka(jego wlasne)
- rodzice powinni podzielic się swoim autorytetem(swoja wladza). Dziecko powinno moc decydowac o tym, np. gdzie pojdziemy na spacer, jaka ksiazke przeczytac, najmlodszy rozdziela czekolade, która dostalo cale rodzenstwo)
- staranie się o nowe rzeczy dla najmlodszego (nowa zabawka,nowe ubranko), a nie wszystko po starszym rodzenstwie
- rodzice chca najmlodsze dziecko jak najdluzej zatrzymac w domu- jest to zle myslenie,i musza się od niego uwolnisc.

3 Dzieci średnie

Te średnie dzieci mogą „zaginac w tłumie”. Pozycja urodzenia nie wyroznia tego dziecka. Te dzieci sa często w relacjach z rodzicami pomijane. To utrudnia zdobycie tozsamosci(Co potrafie szczegolnego?Kim jestem?). Te dzieci nie maja jakiejs szczegolnej uwag rodzicow. Mogą przez to mieć tendencje wachadlowe, raz nasladuja rodzenstwo najstarsze, innym razem najmlodsze. Średnie dziecko walczy z najstarszym, rywalizuje z najmlodszym. To srednie musi sobie radzic samo.
Średnie dzicko może mieć poczucie niesprawiedliwosci. Nie może robic tego co najstarsze,bo nie ma tylu lat co ono, ale nie może tez powielac zachowan najmlodszego, bo przeciez jest od niego starsze.

Średnie dzieci gdy dorosna są narazone na lekcewazenie i ponizanie innych. Z reguły srednie sa mniej zdolne do pzrejmowania inicjatywy i samodzielnego myslenia. Odnosza najmniejsze sukcesy naukowe, rzadziej podejmuja studia. Jeśli srednie dziecko ma jakies szczegolne zdolnosci, to sa one zupelnie inne od tych, które posiada najstarsze z rodzenstwa.
Plusem jest fakt, ze rodzice w mniejszym stopniu boja się o to dziecko, jest w nich mniej lęku, mniej nadkątroli. Mniejsze ryzyko wdrukowania lęku. Mniejsza presja ze strony rodzicow, by srednie odnosilo duze sukcesy.

Średnie dzieci sa mniej zazdrosne gdy rodzi się mlodsze rodzenstwo. Średnie są najlepszymi mediatorami.

Średnie probujac zdobyc tozsamosc, poszukuja, eksperymentuja. Jeśli najstarsze dziecko jest perfekcjonista, to istnieje ryzyko podjecia zachowan destrukcyjnych przez to srednie, w celu wyroznienia się.

Istnieje tez ryzyko, ze rodzice „spisza to dziecko na straty”. Rodzice walcza najbardziej walcza o najstarsze i najmlodsze dzieco,o srednie mniej.

Zwykle dzieci srednie rozwijaja swą osobowosc z rodzenstwem najblizszym wiekowo.
Jeśli wszystkie dzieci maja tą sama plec, to jest to dla sredniego niekorzystne. Trudno jest mu się wyroznic z tlumu. Może to powodowac wycofanie, alienacje, lub nawet depresje.

Średnie jako małżonek

Średnie dziecko z regóły dobrze klada swoje relacje malzenskie. Potrafi wykorzystac umiejetnosci mediacyjne. Jednak umiejetnosc mediacji może czasem blokowac przwdziwe ujawnianie siebie. Bo woli przemilczec, żeby był spokoj, zamiast się kłócić. Nie umie być dominujace, pojawia się submisja(wycofanie).
Gdy wchodza w role malzonka lub rodzica w koncu maja jakas konkretna role.

Średnie jako rodzic

Średnie dzieci nastawione sa na wielodzietne rodziny. Łatwo im wejsc w obowiazki rodzicielskie. Podejscie do tych relacji jest wlasciwe, zdrowe. Rodzic taki będzie uczyl swoje dzieci mediacji.


Wskazówki dla rodziców średniego dziecka

- trzeba wydobyc to dziecko „z tła”. To ze dziecko nic nie sygnalizuje, może być zludne.
- pomocne z wdobyci z tla jest danie takich obowiazkow, z których tylko ono będzie rozliczane
- rodzice powinni prawdziwie podkreslac szczegolne cechy średniego dziecka


4 Jedynacy

W Polsce przybywa rodzin z jedynakami. Jedynacy nie mogą przecwiczyc pewnych rzeczy z rodenstwem, nie maja gdzie pzrecwiczyc relacji rownoleglych- z rowiesnikami. To rzutuje na to, ze w pierwszych latach inaczej funkcjonuja w grupie rowiesniczej. Badania pokazuja ze pozniej się tego ucza(Szkola, podworko) i pozniej maja takie same umiejetnosci jak rowiesnicy.

Jedynacy maja cechy zarówno najstarszego jak i najmlodszego dziecka. Z jednej strony mogą być stawiane pod presja osiagniec, z drugiej mogą być nadmiernie rozpieszczane. Ze strony rodzicow może pojwic się nadopiekunczosc.

To, ze jedynacy nie musza rywalizowac z rodzenstwem, na poziomie dziecka sprawia, ze maja lepsza samoocene, mniejsza potzrebe kontrolowania innych, swobodniej czuja się sami.
Jedynacy przejmuja cechy rodzica tej samej płci. Fakt, ze jest to jedyne dziecko, może sprawiac, ze stawiane sa mu zbyt surowe wymagania. Wczesniej jedynacy dojrzewaja psychicznie. Jednak przez to jedynakom odbiera się dziecinstwo.

W rodzicach istnieje wiekszy lęk o to dziecko. Przez to jedynacy probuja uciec od tej nadmiernej uwagi, a rodzice maja z tym trudności.

Jedynakom trudniej jest przyjac krytykę. Trudniej na nowo podjac wyzwanie, w którym zostali skrytykowani.
Jedynacy maja najmniej zgody rodzicow na przyprowadzanie kolegow do domu- bo nabrudza, bo porozwalaja zabawki.

Z reguły jedynacy maja dobre oceny w szkole, bo ucisk ze strony rodzicow. Z reguly są spokojnymi uczniami, maja dobry kontakt z nauczycielami, wychowawca.
Nacisk na perfekcjonizm może prowadzic do wewnetrznego lęku- co będzie jeśli nie sprostam wymaganiom rodzicow? W zabawach z rowiesnikami jedynacy to tacy „mali-dorosli”.
Czasami jedynacy maja problem z opuszczeniem domu rodzinnego.
Rodzice którzy decyduja się na jedno dziecko to zazwyczaj osoby o wyższym wykształceniu, starsi niż rodzice wielodzietni, nastawieni na osiągnięcia zawodowe. Ich swiat jest uporządkowany, i dziecko ma tego nie zmienic.

Jedynacy w małżeństwie:

Moze występować trudnosc w budowaniu relacji bliskich, głębokich. Najbardziej dotyczy to sytuacji zagrożenia, bo zabiera im to poczucie bezpieczeństwa.

Mogą miec trudnosci w negocjacji, do podzialu władzy, ponieważ w dzieciństwie nie mieli na kim tego przećwiczyć.

Trudność w dzieleniu sie szeroko pojętą własnością. A jesli już jest ta umiejętność, to pod ścisłym warunkiem, że rzeczy zostaną zwrócone w stanie idealnym i niezniszczonym.

Trudność w mówieniu "przepraszam", a to idzie w parze z przebaczaniem.

Trudności z przyjeciem od współmałżonka zdrowej krytyki.

Cecha na plus: są konsekwentni jesli chodzi o trwanie w związku.

Pare słów do rodziców jedynaków:

Jest potrzebna bardzo duza świadomosc rodziców, ze istnieja ine normy zachowania dla dzieci a inne dla dorosłych. Dziecko ma prawo do zabaw, żartów, nie mozna traktowac go jak dorosłego.

Rodzice jedynakow maja problem z pochwałą adekwatna do konkretnego dobra. Nie powinni chwalić zawsze i za wszystko, bo później takie dziecko ma zbyt rozdmuchane ego.

Rozpuszczanie dziecka w zdrowych granicach

- nagroda ma byc natychmiastowa, nie ciągła a sporadyczna, im młodsze dziecko tym nagroda bardziej konkretna, dotykalna, materialna. Rodzice maja caly wachlarz nagród i powinni z niego korzystac, np. i cukierki i przytulenie, pogłaskanie, im młodsze dziecko tym częstsze nagrody;

- kara ma byc równiez natychmiastowa, adekwatna do czynu, dziecko przyjmuje kare wtedy gdy jest jego zgoda, dziecko przyjmuje kare i ma ona wymiar wychowawczy wtedy gdy jest pozytywna relacja miedzy osoba karajaca a dzieckim.

PRZYPISYWANIE RÓL

- pułapka zwiazana z temperamentem, przypisywanie np. roli powolnego, flegmatycznego, a pozniej ten temperament kształtuje osobowosc;

- istnieje proces identyfikacji z rolą. Dziecko slyszy "jestes spokojny" to tak sie zachowuje, przyjmuje taka role;

- trzeba pozwolic dziecku na wybór, na testowanie ról. Jest to ważne bo ulatwia to dziecku proces tożsamości, proces "identyfikacji z samym sobą".

---