NAUKA O POLITYCE

W: 1

FUNKCJONOWANIE SYSTEMU POLITYCZNEGO

Polityka - jej istotą jest efektywne działanie, osiągnięcie celu, przedmiot badań naukowych; sztuka określania celów i sposobu ich osiągania; procesy związane z rządzeniem

Politologia - sprawowanie władzy - główny przedmiot badań

5 nurtów nauk politycznych

1. podejście formalno-prawne - funkcjonowanie aparatu prawnego, działalność instytucji państwowych

2. podejście behawioralne - skoncentrowanie się na istocie władzy; nacisk na stosunki władzy, konflikty

3. podejście funkcjonalne (systemowe) - polityka rozpatrywana jako funkcja systemu społecznego, funkcja związana z rozdziałem deficytowych dóbr; całe społeczeństwo to system społeczny, a w jego ramach systemy: gospodarczy, kulturalny, religijny, ekologiczny, polityczny, normatywny

4. podejście racjonalne (orientacja) - podejmowanie decyzji, gra

5. podejście postbehawioralne - definiowanie polityki jako służby społ., która ma na celu rozwiązywanie problemów wynikających z deficytu dóbr, prowadzącego do upośledzenia jednostek i dóbr społ.

P. zagraniczna - relacje z innymi krajami

P. wewnętrzna - relacja wewnątrz państwa

- ekonomiczna

- edukacyjna

- socjalna

1. Funkcjonowanie systemu politycznego - rozumienie funkcji

Każde społeczeństwo stanowi system, w obrębie którego wyróżnia się inne systemy

Systemy składają się na system społ.

2. System polityczny - cechy wyróżniające system polityczny od innych systemów

a) jako jedyny posiada prawo legalnego użycia środków przymusu (prawomocne użycie przymusu)

b) funkcja dystrybucyjna - głównym celem jest uchwalenie rozdziału deficytowych dóbr

c) wywiera daleko większy wpływ na inne systemy składające się na system społeczny, a nie odwrotnie

3. Funkcjonowanie systemu politycznego

a) otoczenie podwójne

- zewnętrzne - inne kraje (międzynarodowe)

- wewnętrzne - inne systemy (sfery) składające się na system społeczny

b) surowce - dostarcza się wkłady (wejścia) systemu politycznego

wkłady (wejścia) system polityczny wytwory (wyjścia)

sprzężenie zwrotne pomiędzy

wkładami i wytworami

(każdy wytwór powoduje

powstanie nowego wkładu)

Wewnątrz systemu politycznego następuje konwersja - przekształcenie żądań w oparciu o poparcie

Rezerwy poparcia - zmiany personalne

Efektem wewnątrzsystemowej konwersji są wytwory, wyjścia systemu politycznego

Żądania (informacje o problemach) kategorie:

1. dystrybucja dóbr i usług

2. regulacja zachowań (kodeks cywilny, karny, gospodarczy)

3. formy uzyskiwania zasobów przez państwo (podatki)

4. komunikacja i informacja (jawność życia politycznego, wymiana opinii)

5. partycypacja polityczna (prawo wyborcze, organizacja zgromadzeń, manifestacji)

6. stabilizacja i porządek (demokratyzacja życia politycznego, ograniczanie użycia przymusu)

Poparcie (energia do działania) kategorie:

1. wymuszone (podatki, służba wojskowa)

2. partycypacyjne (wybory, referenda)

1. materialne (podatki, darowizny)

2. symboliczne (wiec, list popierający)

Źródła żądań i poparć:

• społeczeństwo

• system polityczny

• otoczenie międzynarodowe

Wytwory:

1. decyzje (deklaracje) - ustawa, coś co zostało ogłoszone, ale nie jest jeszcze wdrażane

2. działania

Odpowiedź na żądania:

1. dystrybucja dóbr i usług - odpowiedź na żądania dotyczące dystrybucji

2. ekstrakcje - odpowiedź na żądania dotyczące form uzyskiwania zasobów

3. regulacje zachowań - odpowiedź na żądania związane z systemem prawnym - regulacji zachowań, partycypacji politycznej, stabilizacji i porządku

4. wytwory symboliczne - dotyczące komunikacji i informacji (informowanie społeczeństwa o tym co władza chce powiedzieć)

Wytwory oddziaływają na wejścia, każdy wytwór powoduje wytworzenie (powstanie nowego wkładu, decyzja satysfakcjonująca jedną grupę społeczną powoduje poparcie, inne grupy stawiają żądania - sprzężenie zwrotne

4. Wywieranie wpływu przez system polityczny

a) podwójne otoczenie

* wpływ na otoczenie zewnętrzne

1) dyplomatyczne działanie - oddziaływanie droga pokojową wykorzystując swoją pozycję

2) interwencja militarna - działania wojenne

3) doprowadzenie do zmian międzynarodowych np. Jesień Ludów, Okrągły Stół - doprowadził do upadku komunizmu w świecie

* wpływ na otoczenie wewnętrzne - cecha wyróżniająca systemu politycznego, przewaga, wszystkie sfery regulowane przez ustawy - system polityczny

W:2

Kultura polityczna - immanentna cecha każdego społeczeństwa (nie ma społeczeństwa bez kultury politycznej); zespół postaw wobec jakiegoś wycinka rzeczywistości społecznej (systemu politycznego)

Składa się z 3 typów postaw (orientacji):

a) poznawcza - prawdziwa lub fałszywa wiedza o systemie politycznym

b) afektywna (emocjonalna) - uczucia wobec systemu politycznego, sympatia, antypatia, duma, wstyd

c) normatywna - oceny normatywne (słuszne/niesłuszne, sprawiedliwe/niesprawiedliwe, itd. - kryterium moralne)

Typy obiektów kultury politycznej

1. system jako całość - mówimy o systemie jako całości (parlament, sejm, prezydent) lub patrzymy przez pryzmat konkretnych osób

a. układ instytucjonalny - ocena uprawnień urzędu, jak wygląda a nie jak działa, brak aspektu emocjonalnego

b. personalny wymiar - ocenianie spełniania funkcji, np. premiera

2. obiekty inicjujące - wszyscy, którzy są na wejściach systemu politycznego i ci, którzy wnoszą wkłady (to co się lokuje na wejściach systemu politycznego, na co dzień są nimi partie polityczne, związki zawodowe, instytucje, jednostka, media)

3. obiekty wynikowe - wszyscy na wyjściach systemu politycznego = wytwory sytemu politycznego (to co lokuje się na wyjściach, decyzja, realizacja)

4. jednostka - my sami postrzegający siebie wobec systemu politycznego, czy znamy swoje prawa i obowiązki

Sposoby ujmowania kultury politycznej:

Klasyfikacja ze względu na dominujący system wartości (1.) lub krzyżujemy postawy z obiektami (2.)

Ad. 1. Typy kultury:

1. tradycyjna

• całościowość - niewielkie wspólnoty, bez wydzielania poszczególnych sfer życia społecznego

• przypisanie - każdy ma przypisaną rolę od dnia narodzin (wynikającą z miejsca w hierarchii): kasty, stany, itd.

• partykularyzm - patrzenie na rzeczywistość tylko przez pryzmat swojej warstwy społecznej

• obyczaj jako źródło prawa

• sztywność norm

2. zsekularyzowana

• aspektowość - wyróżnianie sfer życia społecznego

• osiąganie - sprawiedliwość merytokratyczna - jesteś tym kim się stworzysz, co osiągniesz

• uniwersalizm - ludzie zdają sobie sprawę z powiązań w systemie

• prawo pisane, skodyfikowane - obiektywne, równe dla wszystkich

• elastyczność norm

3. kultura zorientowana na ideologię - w miejsce całościowości, przypisania i obyczajowości kultury tradycyjnej wchodzi zespół pewnych norm zawartych w ideologii; powstaje sztywność norm

Ad. 2. Typy kultury:

	System jako całość	Obiekty inicjujące	Obiekty wynikowe	Jednostka
1) zaściankowości	0	0	0	0
2) podporządkowania	1	0	1	0
3) uczestnictwa	1	1	1	1

1. zaściankowość
   - nie ma świadomości istnienia kultury politycznej (sekty)
   - w małych grupach, bez wydzielania sfer życia społecznego; brak aspektowości w postrzeganiu systemu politycznego

2. podporządkowania - jest świadomość istnienia systemu politycznego i tego, że wywiera on znaczący wpływ na ich życie, ale oni nie są zainteresowani oddziaływaniem zwrotnym na ten system

3. uczestnictwa

- świadomość istnienia systemu politycznego, jego wpływu oraz chęć oddziaływania na system

- wariant pozytywny - demokracja

negatywny - totalitaryzm

Zaściankowość - odniesienie do sekt, patologia

Realnie funkcjonują kultury polityczne systemowo niejednolite, są to mieszanki różnych typów, w społeczeństwie występują nosiciele różnych typów:

1. kombinacja podporządkowania i uczestnictwa - najczęściej występująca; problem proporcji, demokracja - przewaga uczestnictwa, autorytarne - przewaga podporządkowania

2. kombinacja zaściankowości i uczestnictwa - waśnie narodowe, religijne (występuje w stosunkowo młodych państwach, np. Sudan Rwanda, Afganistan, w państwach powstałych na bazie plemiennej, brak poczucia przynależności narodowej )

1. kombinacja zaściankowości i podporządkowania - okres wyzwalania się państw, które były koloniami (teraz nie jest aż tak rozpowszechniona, występowała przede wszystkim w procesie dekolonizacji)

3. obywatelska kultura polityczna - (trzy w jednym - zaściankowość, uczestnictwo i podporządkowanie) ideał, który powinien być realizowany w społeczeństwie; obywatele powinni w odniesieniu do różnych sfer życia realizować wszystkie trzy typy kultury politycznej;

uczestnictwo realizowane w sferze politycznej i ekonomicznej

podporządkowanie np. wobec przepisów prawnych

zaściankowość - organizacje zadaniowe (np. hospicja)

Subkultury Polityczne -duże grupy ludzi o względnie trwałych poglądach politycznych

Typy:

1. subkultura homogeniczna - charakterystyczna dla społ. demokratycznego, istnieją rozbieżności co do bieżącej polityki, ale jest zgoda co do zasad ustrojowych(USA - monarchiści i republikanie)

1. subkultura heterogeniczna - nie ma zgody co do ustroju państwa, odmienne wizje; 1789 - rewolucja francuska; 1917 - rewolucja lutowa

W: 3

WŁADZA POLITYCZNA

- atrybut

- urząd, instytucja

Podejścia do władzy politycznej w patologii

1. ujęcie funkcjonalne - funkcja w systemie społ., ma zapewnić równowagę tego systemu oraz trwałość i stabilność tego społeczeństwa

2. ujęcie władzy jako cechy nosiciela - atrybut, który pozwala tym którzy go posiadają realizować pewne cele

3. ujęcie relacjonalne (władza jako specyficzny stosunek społeczny) - dla zaistnienia specyficznego stosunku jakim jest władza, niezbędne jest:

• istnienie minimum 2 partnerów wchodzących w interakcje w ramach stosunku władzy

• rozkaz sprawującego władzę wobec tego nad kim władza jest sprawowana i temu rozkazowi towarzyszy sankcja

• posłuch ze strony tego nad kim władza jest sprawowana

• istnienie norm społecznych, zgodnie z którymi sprawujący władze ma prawo rozkaz wydawać, a podlegający władzy ma obowiązek rozkaz wykonywać

Władza - stosunek społ., w którym jeden podmiot posiadający władze narzuca swoja wolę innemu ograniczając lub pozbawiając tą osobę woli

Władza ~ panowanie ~ autorytet

Relacja między władzą a panowaniem: żeby panować trzeba mieć władzę, ukonkretnieniem panowania jest rządzenie.

Władza a wpływ

- Władza to taki wpływ, który może stosować sankcję

- Władza jest wpływem uświadomionym - normy społ. powodują świadomość obywateli o sankcjach

- Wpływ - jedna ze stron może nie być go świadoma

- Wpływ nie jest obwarowany sankcjami

- Wpływ przeciw skuteczny - społ. niedemokratyczne.

Władza a przywództwo: władza jest nad kimś, a przywództwo jest z kimś (polega na wytworzeniu pewnej więzi psychologicznej, aby przekonać ludzi by poszli za nim)(ludzie dobrowolnie zawierzają przywódcy, stan syntonii przywódca jest w stanie podporządkować innych przekonując, że razem uda się osiągnąć cel; brak sankcji)

Władza a autorytet

Autorytet - pewien szczególny atrybut jednostki lub grupy ludzi polegający na zdolności wpływania na postawy i zachowania poprzez wzbudzanie szacunku i uznania dla siebie i swoich decyzji (z władzy często wynika, ale przede wszystkim wynika z szacunku do osób sprawujących władzę i jej decyzje)

- autorytet osiągalny

Reguła autorytetu - zakłada że wyborcy głosują na tego, którego wskaże im osoba będąca autorytetem.

Władza polityczna pełni określone funkcje

Funkcje władzy politycznej:

1. funkcje integracyjne - scalanie i koordynowanie konfliktowych działań i interesów podmiotów polityki, wokół pewnych nadrzędnych wartości i interesów warunkujących trwałość, stabilność systemu politycznego i szeroko rozumianego systemu społecznego

2. funkcja dystrybucyjna - tworzenie i narzucanie kryteriów i regulacji, zasad podziału dóbr materialnych i niematerialnych pomiędzy podmioty

3. funkcja ochronna - władza ma zapewnić systemowi społecznemu i politycznemu, zarówno bezpieczeństwo wewnętrzne (reguły prawne - sprawne rządzenie) jak i bezpieczeństwo zewnętrzne (przynależność do odpowiednich organizacji, wymiar militarny, porozumienia, zapewnienie neutralności)

4. funkcja strukturotwórcza - wytwarzanie podziałów socjopolitycznych w społeczeństwie oraz form organizacyjnych umożliwiających innym podmiotom niż tym powstałym w wyniku podziału socjopolitycznego udział w życiu politycznym poprzez bezpośrednie lub pośrednie wpływanie na procesy decyzyjne w systemie politycznym

Podziały socjopolityczne

- socjoekonomiczny (wcześniej klasowy) - podział na pracodawców i pracobiorców, możliwość zrzeszenia się i wpływania na procesy decyzyjne, ustawy o związkach zawodowych

- religijny - partie polityczne (hadeckie) (polityka z założeniami religijnymi), PAX, Znak, CDU, CSU

- etniczny - organizacje mniejszości narodowych, np. Baskowie w Hiszpanii (ETA)

- centrum - peryferie - biedne i bogate części kraju; Włochy, zróżnicowanie ekonomiczne kraju

Środki sprawowania władzy politycznej:

1. przymus - stosowany w sytuacjach zagrożenia lub faktycznego łamania norm regulujących funkcjonowanie systemu politycznego i społecznego

a. przymus fizyczny

b. przymus ekonomiczny

• przymus organizacyjny

• przymus opinii publicznej

• bodźce materialne lub niematerialne - (pozytywne i negatywne, kary i nagrody) dowartościowanie niektórych zawodów

• zabiegi perswazyjno ideologiczne - uzasadnienie prawdziwej lub pozornej zgodności wartości interesów osób sprawujących władzę z interesami i wartościami społeczeństwa

• perswazja

• manipulacja

3. regulacja i kontrola informacji - kształtowanie świadomości społeczeństwa poprzez dostarczanie wyselekcjonowanych informacji wpływających na postawy i zachowania społeczeństwa poprzez dostarczanie wyselekcjonowanych informacji wpływających na postawy zachowania społeczeństwa

W: 4

LEGITYMIZACJA - prawomocnictwo władzy, proces lub cecha

- proces uzyskiwania aprobaty ze strony rządzących

- źródłem legitymizacji władzy są wybory większościowe

- realizuje założenia ideologii

- cecha s. polit. - władza legitymizowana to taka która opiera się na czynnym i dobrowolnym przyzwoleniu rządzących, a więc wyklucza przemoc i strach jako dominujące źródło podporządkowania

Max Weber - wprowadził termin l., podział

- legitymizacja tradycyjna - wynika z mocy zwyczaju, przekonuje o świętości władzy

- legitymizacja legalna - oparta na przeświadczeniu rządzących że posłuszeństwo wobec władzy wynika z faktu istnienia prawa stanowionego i przestrzegania go przez sprawujących władzę (demokracja), ale i ograniczona przepisami

- charyzmatyczna - wynikająca z oddania rządzących przywódcy, opiera się na pewnych nadzwyczajnych cechach, które posiada przywódca

Do koncepcji Webera nawiązał David Easton, który w odniesieniu do współczesności wyróżnił trzy wymiary legitymizacji

- w. ideologiczny - polega na uznaniu i poszanowaniu wartości, zasad i idei związanych z podstawami systemu politycznego

- w. strukturalny - w którym chodzi o akceptacje norm ustrojowych (konstytucja)

- w. personalny - poszanowanie dla poszczególnych osób sprawujących funkcje publiczne

Daniel Beetham - 3 wymiary:

• reguły nabywania i sprawowania władzy (przepisy)

• przekonania rządzących i rządzonych o słuszności zasad funkcjonowania systemu politycznego

• zachowania polityczne - manifestacje aprobaty dla władzy

Pełna legitymizacja = występowanie trzech wymiarów

Delegitymizacja - odwrotna do legitymizacji; utrata legitymizacji, utrata aprobaty społecznej, polega na różnie motywowanym, fragmentarycznym lub całkowitym, krótkookresowym lub trwałym wycofaniu akceptacji różnych kręgów społeczeństwa dla systemu politycznego i podmiotów władzy (np. partie); spadek zdolności systemu do zaspokajania potrzeb społecznych

Może dotyczyć:

• ustroju

• podmiotów

• decyzji

Źródłem jest niezadowolenie wynikające z tego, że system polityczny traci swoją sprawność zaspokajania żądań kierowanych pod jego adresem.

Przyczyny delegitymizacji

• wewnętrzne - utrata zdolności zaspokajania potrzeb

• zewnętrzne - wpływ otoczenia międzynarodowego; wzmacniane poprzez przyczyny wewnętrzne (sankcje nałożone przez międzynarodowe otoczenie, naciski, ukryte oddziaływanie na społeczeństwo - propaganda)

Rodzaje delegitymizacji

1. d. fragmentaryczna - odmiany:

- nie zagraża trwałości systemu politycznego i całego ustroju, dotyczy poszczególnych elementów systemu politycznego (np. decyzji); brak wyzwania obalenia systemu politycznego; nie postuluje zmian ustrojowych

- działania grup ekstremistycznych - jest postulat zmiany ustroju politycznego, wysuwany przez relatywnie niewielkie grupy, ale nie ma on szans powodzenia

2. d. całościowa - taka która prowadzi do pełnej zmiany systemu społecznego w wymiarze politycznym i gospodarczym, strukturalnym i proceduralnym, najczęściej ma przebieg rewolucyjny

Skutki delegitymizacji

- zachowanie status quo

- modyfikacja systemu - na mocy decyzji podmiotu władzy lub modyfikacja na skutek nacisków oddolnych podmiotów delegitymizujących.

• progresywna (autorytaryzm -> demokracja)

• regresywna (demokracja -> reżim)

- zmiana jakościowa - zmiana ustroju społecznego - zmiana całego systemu politycznego i ogólnospołecznego, w drodze rewolucyjnej, gwałtownych zmian

W: 5

Teorie Elit

Koncepcje koncentrują się na grupie rządzących, ale nie tylko.

Elityzm - Nurt sprawujący władzę są najlepsi do Rewolucji Francuskiej

Elita - role społeczne najważniejsze - dawniej

Arystoteles, Platon

Rządzący nie powinni być poddawani kontroli

Gustaw le Bone, J. Ortega y Gasset - badali masy, ale są zaliczani do elitystów

Elity - to są pozytywnie wyselekcjonowane, niezbędne i nie podlegające kontroli elementy systemu społecznego, które są konieczne dla funkcjonowania społeczeństwa

V. Pareto - wprowadził pojęcie elity do nauk społecznych (XIX/XX) - przedstawiciel nurtu psychologicznego

Elitę - tworzą ludzie o największych zdolnościach w danej dziedzinie. Jest to koncepcja psychologiczna. Człowiek jest istotą irracjonalną, która kieruje się popędami. Te popędy to rezyduły:

• uzewnętrznianie swoich przeżyć i potrzeb w działaniach

• potrzeba przebywania z ludźmi

• potrzeba chronienia swojej osobowości

• kombinowania - wprowadzania zmian w otoczeniu

• konserwowania stosunków, w których się żyje (rezyduum status quo)

Dużą rolę odgrywają derywacje - werbalna osłona rezydułów, idee.

Derywacje nadają działaniom ludzkim pozory racjonalności

Każde społeczeństwo składa się z 3 grup:

• elity
  - rządzące
  - kontrelity- nierządzące; umiejscowione w masach

• masy

W elitach znajdują się jednostki wyposażone w najcenniejsze rezyduła.

Często w elitach występują jednostki nie wyposażone w te rezyduła.

A w masach występują te rezyduła i są to właśnie kontrelity.

Dlatego elity degenerują się, a kontrelity umacniaja się.

Dochodzi do tego, że konrelity przejmują władzę, stając się elitą, proces się zamyka i trwa tak w kółko.

Jest to KONCEPCJA CYRKULACJI

Robert Putnam - „Demokracja w działaniu” - badania we Włoszech

Mamy do czynienia z piramidą władzy



















Pareto analizował 3 różne wzorce elit

- polityka

- innowacyjne lisy - reformatorzy

- konserwatywne lwy

jest lepiej czasami by tu u władzy znajdowały się lisy a w innych lwy

- gospodarka

- ryzykanccy spekulanci - dominacja rezyduum kombinowania

- rentierzy - rezyduum status quo

- nauka, ideologie

- innowacyjni sceptycy

- konserwatywni dogmatycy

Nurt elit - przedstawiciel G. MOSCA (uczeń Pareto) - elita - rządząca mniejszość

Władza zawsze w mniejszości, przekonanie o rządach większości to mit

2 modele przechodzenia władzy:

• model arystokratyczny - jeden krąg przechodzenia władzy, elita jest zamknięta i nie odnawia się poprzez rekrutację spoza niej

• model demokratyczny - elity rekrutowane z szerszych mas, poprzez wyławianie jednostek o cechach najbardziej korzystnych z punktu widzenia sprawowania władzy

Zawsze w elitach powinni się znajdować najbardziej predysponowani do sprawowania władzy

Istnienie elit jest niezbędne

Uczniem Mosci był R. MICHELS - badał niemiecką

Sformułował Żelazne prawo oligarchizacji - każda organizacja ulega nieuchronnie oligarchizacji co jest efektem wymogów organizacyjnych

W każdej grupie wyłania się grupa kierownicza o prawach, która przestaje realizować cele dla których została powołana, a zaczyna w końcu koncentrować się na obronie uprzywilejowanej pozycji.

C.W.Mills - autor „Elita władzy”, „Białe Kołnierzyki”

Amerykanin stwierdził ze w USA władza znajduje się w ręku 3 grup:

1. bossowie wielkich korporacji (przedsiębiorcy)

2. polityczny Dyrektoriat (Biały Dom)

3. lordowie wojny (generałowie, właściciele koncernów zbrojeniowych)

Decyzje są wypadkową interesów tych trzech grup.

E.Burton, J.Higley sformułowali definicję elity obowiązującą do teraz

Elita - zbiór jednostek, które dzięki swojej strategicznej pozycji w kluczowych organizacjach społecznych są w stanie kształtować procesy decyzyjne substancjalnie i regularnie

W skład elit wchodzą główni decydenci największych najbogatszych w zasoby organizacji i ruchów politycznych., rządowych, militarnych, profesjonalnych, ekonomicznych, komunikacyjnych i kulturalnych. Oznacza to, że elity składają się z jednostek o różnorodnych postawach wobec istniejącego porządku politycznego, społecznego i ekonomicznego, a więc także z przywódców organizacji ruchów dysydenckich.

Dysydencki - opozycja

Wpływ substancjalny - bez poparcia lub sprzeciwu ze strony elit efekty procesu decyzyjnego wyglądałaby inaczej

Wpływ regulowany - cały czas podejmowania decyzji bierze się pod uwagę zadanie elit

3 typy elit

a) zintegrowane normatywnie - minimalizacja konfliktów consensu, uwzględnianie sprzecznych stanowisk (kompromisy, negocjacje)

b) zunifikowane ideologicznie - s. niedemokratyczne, czynnik łączący ideologia, centralizacja, eliminacja konkurencji politycznej (monopartia, partia homogeniczna) łączenie stanowisk partyjnych ze stanowiskami administracji brak pokojowej wymiany elit.

c) sfragmentaryzowane - podzielone, nieufne wobec siebie, niestabilne rządy

Inna klasyfikacja elit ze względu na stosunek do tradycji i nowoczesności

1. kosmopolityczne - przyjmowanie obcych rozwiązań kojarzonych z nowoczesnością

1. nacjonalistyczne - odrzucenie obcych wzorców w imię obrony własnych tradycji i wartości (Białoruś, Korea Płn.)

2. liberalne - łączenie nowoczesności z tradycją w harmonijny sposób - najbardziej pożądane

3. kompradorskie - dwoistość kulturowa; ciemnogród i awangarda (Indie)

W:6

DEMOKRACJA - władza ludzi

Podmiot władzy: nie jest jednostka lub grupa społeczna, ale naród (jako zorganizowana zbiorowość obywateli ustanawiająca wiążące wszystkich prawa i egzekwująca ich realizację)

Podstawowe formy przeciwstawne demokracji:

1. autokracja - rządy jednostki lub wąskiej grupy osób, które nie podlegają kontroli społ., nie ponoszące odpowiedzialności politycznej

1. ochlokracja - rządy tłumu, anarchia

2. timeokracja - rządy ludzi najbogatszych

3. arystokracja - rządy szlachetnie urodzonych wcześniej mających największe atuty

4. teokracja - rządy kapłanów (duchownych)(Iran)

5. gerontokracja - rządy ludzi starych

6. pajdokracja - rządy ludzi młodych

7. merytokracja - rządy ludzi zasłużonych i kompetentnych

Demokracja (demos - lud, kracio - władza) rządy ludów

Arystoteles - arystokracja; Platon - timeokracja => krytycznie nastawieni do demos

Różne ujęcia demokracji:

1. ujęcie aksjologiczne (etyczne) - demokracja oznacza sposób sprawowania władzy oparty na pewnym katalogu wartości (wolność, równość, godność, sprawiedliwość, tolerancja, pluralizm, itp.)

2. ujęcie proceduralne - główną rolę odgrywają instytucje i mechanizmy sprawowania władzy

3. ujęcie substancjalne (materialne) połączenie 1 i 2, pewne procedury i instytucje prowadzące do realizacji pożądanych społecznie celów; ważne aby rządzący nie powinni przeciwstawiać się woli rządzonych

Od demokracji ateńskiej do rewolucji francuskiej mamy do czynienia z elitarnym rozumieniem demokracji, tylko określona część społeczeństwa miała prawo podejmowania decyzji = lud

Ateny - oboje rodzice Ateńczykami; kobiety, rzemieślnicy, niewolnicy - brak praw

Różnice między demokracją ateńską a dzisiejszą

1. d. ateńska - d. bezpośrednia, dzisiaj d. przedstawicielska

2. d. ateńska - obowiązek uczestniczenia w życiu politycznym, dziś - wolność wyboru (zasada quorum - określa minimalną liczbę osób, które muszą być obecne podczas podejmowania decyzji, aby decyzja była wiążąca

3. podejmowanie decyzji - Ateny: mało ludzi, dyskusje, debatowano tak długo, aż uzyskano zgodność wszystkich; dziś: głosowanie, większość

4. Ateny: brak występowania naruszenia prawa, wolna od manipulacji, oszustw; dziś - naruszanie prawa

Demokracja szlachecka - lud - panowie szlachta

Rewolucja Francuska - wolność równość braterstwo, niezbywalne prawa i uprawnienia

1893 - Nowa Zelandia (prawa wyborcze kobiet)

1902 - Australia (prawa wyborcze kobiet)

1906 -Finlandia (prawa wyborcze kobiet)

XX-lecie międzywojenne - Europa (Polska)

1946 - Francja

1974 - Portugalia (najpóźniej po rewolucji goździków)

Niezbywalne prawa przysługujące jednostkom

Minimum proceduralne demokracji wg Schumpetera

Taki ustrój, w którym lud w cyklicznych, rywalizacyjnych wyborach wyłania swoich przedstawicieli

Porządkuje relacje między elitą rządzącą a rządzonymi, elita władzy wybierana w drodze wyborów demokratycznych (wolnych, powszechnych, równych i tajnych)

Dzisiejsze ograniczenia (cenzusy) demokracji: cenzus wieku i obywatelstwa

4 cenzusy wiekowe w Polsce

- czynne prawo: 18lat

- bierne prawo:

21 lat - poseł

30 lat - senator

35 lat - prezydent

Belgia - przymus głosowania (naród dwuetniczny)

- zasada kadencyjności - okresowa ocena przez wyborców, zasada cykliczności wyborów

- swoboda zrzeszania się - wolność zakładania partii politycznych

- legalność działania opozycji

- swoboda wypowiedzi i wolność przekonań

- negatywna władza rządzonych - odsunięcie w pokojowy sposób elity, która się nie sprawdza (wotum nieufności)

- rozdzielenie sfery publicznej i prywatnej

- zasady, aby decyzje rządzących nie były sprzeczne z wolą rządzonych

- kwestia ochrony praw mniejszości

Rodzaje demokracji:

I.

• d. radykalna (absolutna)

- uznaje że większość ma rację, mniejszość musi się podporządkować(Rwanda)

• d. liberalna

- szanowanie praw mniejszości

- większość ma rację ale chronione prawa mniejszości

- pożądana dzisiaj

II.

• bezpośrednia

- społeczeństwo podejmuje decyzje (lud sam decyduje czego chce)

3 formy referendum - społeczeństwo opowiada się za lub przeciw, obowiązuje zasada quorum

- lokalne (30% frekwencja)

- ogólnokrajowe

- istotne problemy społ. (50% frekwencja)

- notyfikacja umów międzynarodowych (50% frekwencja)

Brak frekwencji - umorzenie problemu odrzucenie referendum

Umowy - sprawa do parlamentu, przyjęcie 2/3 głosów

1996 - uwłaszczeniowe (30%)

1997 - konstytucyjne (47%)

2003 - unijne (58%)

• przedstawicielska

- lud wybiera kadencyjnie przedstawicieli

- mediatyzacja - utrata kontroli wyborcy nad swoim wybranym przedstawicielem - w Polsce poseł nie jest związany wolą wyborcy (zjawisko negatywne)

- mandat imperatywny (PRL) odwołanie posła po zebraniu 100 000 podpisów obywateli

- korupcja - demokracja przedstawicielska sprzyja korupcji

1. referendum może być rozpisane na wniosek: sejmu, prezydenta popartego 51 senatorów, 500tys. Obywateli (potem sejm decyduje czy przyjmie referendum czy nie)

2. obywatelska inicjatywa ludowa (ustawodawcza) pod projektem ustawy należy zebrać 100tys. Podpisów -> Marszałek sejmu -> sejm ma 3 m-ce na rozpatrzenie sprawy. Jedyny projekt przyjęty to nowelizacja kodeksu karnego

3. weto ludowe (Włochy, Szwajcaria) weto zawieszające, kontrowersyjna ustawa-> 100tys. podpisów pod wnioskiem o przeprowadzenie ogólnonarodowego referendum czy ma zostać czy nie -> parlament ma obowiązek zrobić referendum

Weto zawieszające pocz. lat 70 - tych, Włochy, małżeństwa cywilne i rozwody

W: 7

Demokracja wg kryterium instytucjonalnego:

1. Model Westministerski (Wielka Brytania)

• koncentracja władzy wykonawczej (jednopartyjny rząd)

• dominacja rządu nad parlamentem co jest związane z ordynacją większościową

• dwupartyjność (tylko dwie partie mogą realnie konkurować o absolutną większość)

• jednowymiarowość rywalizacji partyjnej (programy wyborcze nie różnią się znacznie od siebie)

• asymetryczny bikameralizm (większą rolę odgrywa izba niższa)

• centralizm i unitaryzm (państwo jest jednolite)

• elastyczność reguł w oparciu o które funkcjonuje system polityczny (nie ma rygorystycznie określonych zasad funkcjonowania systemu politycznego)

2. Model konsensualny (w społeczeństwach zróżnicowanych wewnętrznie - Szwajcaria)

• stworzenie najszerszej koalicji (dużo partii), aby osłabić opozycję

• ordynacja proporcjonalna

• wielopartyjność

• wielowymiarowość rywalizacji międzypartyjnej

• równoprawna pozycja obu izb parlamentu

• federalizm

• sztywność reguł w oparciu o które funkcjonuje system polityczny

Demokracja wg kryterium przedmiotowego:

1. elektoralna - dotyczy sposobu stanowienia władzy

2. polityczna - sprawujący władzę nie podejmują decyzji sprzecznych z wolą rządzonych (pojawia się problem komunikowania się ze społeczeństwem)

3. ekonomiczna - realizacja zasad sprawiedliwości merytokratycznej

4. terytorialna - władza centralna samoogranicza się i deleguje część swoich uprawnień na niższe szczeble

5. socjalna - wszystkie jednostki w ramach określonej zbiorowości mają równe prawo do podmiotowości rozumianej jako możliwość samorealizacji

Kapitalizm ludowy

1. rewolucja w stosunkach własnościowych polegająca na demokratyzacji własności (pracownicy dostawali akcje)

2. rewolucja w zarządzaniu (menadżerowanie)

3. rewolucja w dochodach - spłaszczenie struktury dochodów, spadek zróżnicowania dochodów

Demokracje skonsolidowane i nieskonsolidowane wyróżnione ze względu na staż demokracji:

1. Skonsolidowane - takie, gdzie demokracja liczy sobie ok. 40 lat

• liberalne - zabezpieczające prawa mniejszości

• dojrzałość polityczna - fakt, że funkcjonują długo

• ustabilizowane - nie ulegające wpływom otoczenia, tzn. kryzys gospodarczy nie powoduje rozwiązań autorytarnych

• wysoki poziom instytucjonalizacji (stopień demokratyzacji nie zależy od cech i chęci sprawujących władzę, ale jest wynikiem akceptowania standardów)

• zintegrowane - spójność między wartościami, strukturami i zachowaniami politycznymi

• elastyczność - zdolność demokratycznej reprodukcji (systemy potrafią nie tylko przezwyciężyć kryzys, ale również wychodzą po nim wzmocnione)

2. Nieskonsolidowane - niedojrzałe, mają problemy z przebiciem

• płynność rozwiązań instytucjonalnych (częste zmiany ordynacji wyborczej, itp.)

• personalizacja władzy

• zmienność preferencji wyborczych

• wzajemna nieufność rywalizujących elit politycznych, na co nakłada się jeszcze nieufność ze strony społeczeństwa

• istotny udział w życiu politycznym podmiotów nie pochodzących z wyborów (np. armia)

Typy:

1. kraje, które spełniają część wymogów dla skonsolidowanej ale nie mają stażu (Polska, Czechy, Węgry, Republiki Nadbałtyckie)

2. - kraje, w których nie są do końca rozwiązane konflikty etniczne (ruchy nacjonalistyczne)

- utrzymujący się przez dłuższy czas immobilizm polityczny (trudno odsunąć aktualnego przywódcę od władzy - Chorwacja)

- używanie siły w rozwiązywaniu konfliktów wewnętrznych

- otwarty konflikt w łonie elit rządzących

- ograniczenie wolności mediów

Demokracja delegatywna - charakterystyczna dla państw między demokracją a autokratyzmem (szara strefa polityczna); oznacza, że w demokratycznych wyborach zostaje wybrany prezydent, który zaczyna rządzić następnie w sposób niepodzielny popierany jest przez partię proprezydencką, system partyjny zostaje ograniczony, wprowadzanie zmian do konstytucji przez prezydenta co gwarantuje mu przedłużanie kadencji (Wenezuela, Meksyk, Brazylia, Chorwacja, Rosja - Kuczma, Jelcyn, Białoruś)

Poliarchia - wprowadził R.Dahl, stwierdza, że najbliższa ideałowi demokracji jest poliarchia, która nie gwarantuje rządów większości, ale zabezpiecza przed przejęciem władzy przez elitę; instytucjonalne gwarancje dla alternatywnych źródeł informacji; swobody ekspresji poglądów i ocen politycznych; powszechne prawo wyborcze; konkurencja między liderami partyjnymi o głosy poparcia; faktyczna możliwość ubiegania się o urzędy publiczne; swoboda działania i zakładania partii politycznych

Demokracja elektroniczna - Grossmann „Republika Elektroniczna” XXIw. Rządy IV władzy - opinia społeczeństwa ma wpływ na rządy poprzez drogę elektroniczną; pewien sposób głosowania

W: 8

PARTIA POLITYCZNA - to wyspecjalizowana organizacja społeczna posiadająca określony program polityczny będący podstawą uzyskania poparcia społecznego i zdobycia dzięki niemu władzy i/lub maksymalnej pozycji w systemie politycznym

Pochodzi od `pars' - część

Początki Grecja, Rzym

ugrupowania o strukturze rodowej -> ugrupowania arystokratyczne z elementami programowymi - optymaci (ważny interes najwyższych warstw) i popularzy (ważny interes ludu) ->partie klubowe „Biała i Czerwona Róża” ->partie programowe ->partie kadrowe (mało liczne, zainteresowane jakością członków) -> partie masowe (socjalistyczne, komunistyczne, robotnicze, program utopijny o ile chodzi o czas, istotny czynnik ideologiczny)

p. lewicowe - p. masowe

p. centrowe, prawicowe - p. kadrowe

poł. XX w. -

dzisiaj - partie wyborcze, ale niektóre partie podkreślają swoją kadrowość - dbanie o jakość; partie profesjonalno - wyborcze

KPN - p. kadrowa (Konfederacja Polski Niepodległej)

PiS - partia kadrowa

Unia Polityki realnej - partia o charakterze kadrowym

Partie wyborcze - koncentracja na udziale w wyborach i „łowieniu głosów” brak nawiązań do ideologii, określone metody formowania programów wyborczych - badanie opinii publicznych. Powstanie partii wyborczych wiąże się z finansowaniem partii z budżetu państwa

Partie profesjonalne - wyborcze - sposób komunikowania się z wyborcą - Internet; same kreują potrzeby które wmawiają wyborcom; dostosowują program; stosują zaawansowane techniki marketingu wyborczego (w USA-demokraci, republikanie)

PRL - partia jako pas transmisyjny - partia pośredniczy między obywatelem a systemem

Dzisiaj partia jako ogniwo pośredniczące między systemem a jednostką

Cztery typy partii o charakterze ogniw pośredniczących

1. ogniwo partycypacyjne - partycypacja uczestników, zwolenników partii i członków szeregowych, wpływanie na program; wpływ obywateli na kształt list wyborczych - w małym stopniu realizowane, ale najbardziej pożądane; rozbudowana struktura terytorialna powinna być, ale nie jest; stały kontakt między partią a jednostką

2. ogniwo wyborcze - najważniejszy lider partii i ścisłe kierownictwo, oni podejmują najważniejsze decyzje programowe; funkcją lidera jest kontrola nad członkami, będącymi we władzach, aby nie kompromitowali partii (SLD i Leszek Miller);ustalają listy wyborcze

3. ogniwo klientylistyczne - „kiełbasa wyborcza”, kupowanie lojalności wyborczej i głosów poprzez obietnice wymiernych korzyści
Te ogniwa są charakterystyczne dla systemów demokratycznych (1,2 i 3)
(Ogniwo klientylistyczne występuje też czasami w systemach niedemokratycznych, ale tam nie chodzi o zdobycie głosów, ale o spokój społeczny)

4. ogniwo kierowniczo - nakazowe - systemy niedemokratyczne; partia nie zabiega o wynik wyborczy, bo ma to zapewnione; koncentruje się na nadzorowaniu obywateli i kierowaniu gospodarką, cecha charakterystyczna - fuzja (łączenie) stanowisk w aparacie partyjnym i państwowym

Funkcje partii politycznych

1. integracyjno - ekspresyjna - partia zobowiązuje się do reprezentowania interesów tych osób, którzy poprą ją w wyborach; partia integruje wokół swoich programów jak największą ilość obywateli, w zamian za ekspresje żądań obywateli

1. selekcji (rekrutacji) kandydatów na obieralne stanowiska we władzy samorządowej, państwowej - kreowanie list wyborczych, lider

2. udziału w procesach decyzyjnych - f. Rządzenia

Z tą funkcją wiąże się pojęcie „idei rządów partii”

Rządy partii - współcześnie partie są jednym z wielu podmiotów uczestniczących w procesie decyzyjnym, ale jedynym podmiotem odpowiedzialnym politycznie za te decyzje

Typy rządów partii:

1. bipolarny rząd partii - partia bądź koalicja przedwyborcza zdobywa absolutną większość głosów i może samodzielnie sprawować władzę (USA)

2. dominacyjny rząd partii - partia wygrywa, ale nie ma absolutnej większości, musi zawiązać koalicję

3. koalicyjny rząd partii - wyniki wyborcze partii są zbliżone, po wyborach zaczyna się okres tworzenia koalicji rządowej
   alternacja władzy - w trakcie tworzenia kadencji parlamentu zmienia się skład partyjny koalicji rządzącej

System partyjny - całokształt stosunków zarówno współpracy jak i rywalizacji pomiędzy działającymi partiami

Rodzaje systemów partyjnych:

1. jednopartyjny (monopartyjny) - Chiny (hegemoniczny); jedna partia ma realną władzę

2. dwupartyjny - Malta, Wlk. Brytania; możliwość stworzenia jednopartyjnej egzekutywy

• są 2 partie

• jest wiele partii, ale tylko 2 odgrywają znacząca rolę

3. dwu i półpartyjny - Niemcy (hadecja i socjaldemokracja), dwie partie o zbliżonych wynikach wyborczych, o rządach decyduje trzecia mała partia w zależności od tego do kogo się przyłączy
   stanowisko szefa dyplomacji i wicekanclerza - przewodniczący z półpartii

4. wielopartyjny z dominacją jednej partii - dominacyjny rząd partii musi stworzyć koalicję, Skandynawia - partie socjalistyczne, Socjaldemokraci

5. wielopartyjny bez partii dominującej - brak lidera; tworzenie rządu po wyborze parlamentu - kraje Benelux - Belgia

Polski system partyjny:

1990 - liberalna ustawa o partiach politycznych (15 osób wystarczy, do ok. 1997 było 400 partii polit.)

1997 - nowelizacja ustawy o partiach politycznych - 1000 osób potrzebnych do założenia partii

2005 - 140 partii zarejestrowanych

Wyznacznikiem lewicowości - jest stosunek do kościoła i przeszłości

Zmiana ordynacji wyborczych (1993 i 1997 taka sama ordynacja)

Od 2001 - obowiązuje zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez partię

Nie ma partii centrowej, a partie mówią że są centrowe

W: 9

REŻIMY POLITYCZNE

Reżim polityczny - ogół prawno - politycznych relacji pomiędzy władzą ustawodawczą a wykonawczą (legislatywy a egzekutywa)

Reżimy:

1) demokratyczne

a) parlamentarne

b) prezydenckie

2) niedemokratyczne

Kryterium powoływania rządu i ponoszenia odpowiedzialności politycznej

1. Reżim parlamentarny - egzekucja rządu zależy od woli parlamentu.

• Parlament (a co najmniej jego izba niższa) pochodzi z wyborów powszechnych

• Układ sił w parlamencie przesądza w powołaniu premiera i uformowaniu rządu, niezależnie od tego, kto formalnie podejmuje taką decyzję

• Rząd ponosi odpowiedzialność polityczną przed parlamentem, który może uchwalić wobec niego wotum nieufności, co oznacza dymisję premiera, a najczęściej całego rządu

• Dla zachowania równowagi rząd lub głowa państwa (na wniosek szefa rządu) decyduje o rozpisaniu nowych przedterminowych wyborów

• Między legislatywą a egzekutywą istnieją powiązania personalne, organizacyjno - funkcjonalne

• Głowa państwa pełni funkcje wyłącznie reprezentacyjne bądź wykonawcze wobec woli większości parlamentarnej

• Prezydent nie pochodzi z wyborów bezpośrednich, powszechnych, wybierany przez parlament

Tam gdzie mamy silna pozycję egzekutywy (rządu) - parlamentaryzm gabinetowy (Niemcy, Wielka Brytania, Hiszpania)

W systemie gdzie pozycja rządu jest słabsza (silna pozycja komisji parlamentarnych) - parlamentaryzm komitetowy (Włochy, Benelux)

Różnice w parlamentaryźmie:

1) System partyjny

 P. gabinetowy - system dwu- lub dwu i pół partyjny

 P. komitetowy - im bardziej odbiega od powyższego systemu, tym słabsza jest pozycja rządu wobec parlamentu

2) Ordynacja wyborcza

 P. gabinetowy - większościowa (sprzyja silnej pozycji rządu)

 P. komitetowy - proporcjonalna (odzwierciedla faktyczne podziały polityczne, utrudnia proces rządzenia

3) Mechanizmy racjonalizujące parlamentaryzm (mają na celu wzmocnić pozycję rządu, zapobiec rozdrobnieniu)

 Próg wyborczy - klauzula zaporowa (Polska - 5% dla partii, 8% - dla koalicji przedwyborczej)

 Konstruktywne wotum nieufności - nie można odwołać rządu nie mając jednocześnie poparcia większości parlamentarnej dla składu nowego rządu (Polska, Niemcy, Hiszpania)

2. Reżim prezydencki - w czystej postaci - USA

• Monolityczny charakter władzy wykonawczej - tylko jedna osoba odpowiada za władzę wykonawczą, prezydent stoi na czele rządu, nie ma premiera

• Funkcjonalna i organizacyjna separacja władzy wykonawczej i ustawodawczej

• Organizacyjna

Władza ustawodawcza - reprezentowana jest przez dwuizbowy kongres; oddzielne wybory do izby wyższej i niższej

o Izba Niższa (reprezentantów) - 435 deputowanych; wybory powszechne, bezpośrednie co 2 lata

o Izba Wyższa - 100 senatorów; wybory powszechne, bezpośrednie co 6 lat, ale co 2 lata zmieniana jest 1/3 składu senatu

Władza wykonawcza - prezydent, wybory powszechne, pośrednie, co 4 lata, można tylko 2 razy być prezydentem; wyborcy nie wybierają bezpośrednio kandydata, tylko kolegium elektorów składające się z 538 elektorów (435 ; 100 senatorów; 3 z Columbia) każdemu stanowi przypada tyle głosów ile ma osób w parlamencie, kto wygrywa w danym stanie bierze wszystko
270 głosów wystarczy by być prezydentem

• Funkcjonalna

Kwestie ustaw - zadanie kongresu
bieżąca polityka - rząd i prezydent

• Deputowani do parlamentu nie mogą być w rządzie

• Prezydent sam dobiera sobie współpracowników (tworzy rząd)

• Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, parlament nie może go odwołać
  * procedura impeachmentu - w przypadku oskarżenia o pospolite przestępstwo (Izba Niższa - oskarżyciel, Izba Wyższa - ława przysięgłych)

• Prezydent nie ma możliwości skrócenia kadencji parlamentu

• Prezydent ma prawo weta ustawodawczego, ale nie posiada inicjatywy ustawodawczej (za odrzuceniem weta musi się opowiedzieć 2/3 deputowanych, w obu izbach parlamentu)

• Weto kieszonkowe - jeżeli jest jakaś ustawa, która wzbudza opór prezydenta, nieformalna informacja dociera do deputowanych w celu wprowadzenia określonych poprawek („groźba zawetowania”)

• Prezydent - zwierzchnik sił zbrojnych, zazwyczaj (ale nie obowiązek) prezydent informuje o swoich zamiarach kongres, aby uzyskać od niego opinię (bo kongres może nie dać pieniędzy na działania zbrojne)

3. Reżim semiprezydencki - złagodzona forma reżimu prezydenckiego, próba pogodzenia obu systemów np. Francja, Finlandia, Portugalia, Islandia

• Dualizm wł. wykonawczej - prezydent, szef rządu

• Prezydent musi uzyskać większość parlamentarną (ograniczenie władzy)

• Ma prawo inicjatywy i weta ustawodawczego (od 2/3 do ¾)

• Kadencja prezydenta: 5 lat, wybory powszechne, bezpośrednie

• Po wyborach parlamentarnych, to prezydent wskazuje kandydata na premiera, ale musi uzyskać dla tej decyzji większość w parlamencie

• Prezydent - prawo zdymisjonowania premiera (ale też potrzeba większość parlamentarna)

• Udział prezydenta w posiedzeniach rządu

• Istnieje hierarchiczny dualizm władzy wykonawczej, większa rolę odgrywa prezydent, dotyczy to polityki zagranicznej, ale rola prezydenta może ulec wyraźnemu osłabieniu, jeżeli prezydent i premier reprezentują różne opcje polityczne;

Reżim komitetu np. Szwajcaria (kraj wielojęzyczny, federacyjny, demokracja bezpośrednia, 23 kantony, kanton posiada własny parlament, rząd)

1. Rola rządu - nadawanie kształtu ustawowego woli narodu

2. Parlament dwuizbowy: co 4 lata wybory, izba niższa - Rada Narodowa (200 deputowanych) ordynacja proporcjonalna, wyborca sam układa listę, ranguje 4 deputowanych
   izba wyższa: Rada Kantonów, 46 przedstawicieli (każdy kanton decyduje jak chce wybierać swoich przedstawicieli)

3. Spośród 200 deputowanych Rady Narodowej wyłania się rząd - Rada Związkowa wg tzw. Formuły magicznej, 7 osób (3 partie po 2 osoby,1 partia -1 osoba, 4 partie o największej liczbie głosów - ok. 70% - 80% głosów - tworzą rząd, wszyscy członkowie rządu są sobie równi, rada spośród swoich członków wybiera co roku przewodniczącego Rady, ale nie ma on pozycji władczej (tylko jak wyjeżdża za granicę przysługuje mu tytuł prezydenta), ma rolę speakera, zmienia się co roku

4. Parlament nie może odwołać rządu, rząd nie może skrócić kadencji parlamentu

5. Komisje parlamentarne - funkcje mediacyjne z podmiotem gospodarczym, pracują nad projektami ustaw (często alternatywnymi, 1 z nich zostanie na pewno odrzucona)

6. Duża rola izby wyższej - weto mniejszości, zasada jednomyślności, liberum veto

7. Nie ma posłów zawodowych (tylko diety za posiedzenia)

POLSKA

 Sprzeczności w konstytucji - zaznaczone jest że system panujący to system parlamentarno - gabinetowy (parlamentaryzm gabinetowy), jednak:

• Prezydent wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich

• Szerokie uprawnienia decyzyjne prezydenta:

• Prawo weta ustawodawczego (odrzucenie wymaga 3/5 głosów posłów w sejmie) (oprócz budżetowej)

• Inicjatywa ustawodawcza

• Możliwość zwołania rady gabinetowej (posiedzenia rządu pod przewodnictwem prezydenta)

• Zwierzchnik sił zbrojnych

• Kreator polityki zagranicznej

• Uprawnienia kreacyjne (KRRiTV) (DOCZYTAĆ W KONSTYTUCJI KOGO)

• Silne uprawnienia premiera

W: 10

ZMIANA SPOŁECZNA

Procesy prowadzące do zmiany społecznej mogą mieć różny charakter: liniowy, cykliczny, skokowy (po niej zmiana jakościowa:

a) zmiana kierunkowa - żadna faza procesu nie jest identyczna z inną, każdy późniejszy etap przybliża stan systemu społecznego do pewnego stanu wyróżnionego (pozytywnego i negatywnego)

2. koncepcje cykliczne - po upływie pewnego czasu system wraca do punktu wyjścia (zmiana wzrostu i recesji)

3. skokowe - przekraczanie progu, zmiana jakościowa

Procesy liniowe są traktowane jako rozwojowe. Przyjmuje się że kierunek zmian jest pozytywny (możliwe że pod pewnym względem jest rozwój, a pod innym regres). Owa zmiana społeczna może być uwarunkowana przez sam system społeczny (procesy endogenne) lub procesy egzogenne (przez czynniki zewnętrzne - tzw. Adaptacja)

Wizje zmian:

1. Ewolucjonizm klasyczny
   założenia

• Determinizm - zakłada, że każdy stan społeczny jest etapem szerszego procesu w pełni zdeterminowanego genetycznie przez wcześniejszy przebieg procesu w sposób konieczny wynikający z tego co było wcześniej

• Fatalizm - rozwój społeczny toczy się w sposób nieodwracalny, nieuchronny i konieczny

• Finalizm - założenie że rozwój społeczny zmierza nieuchronnie w kierunku punktu docelowego

• Progresywizm - każdy późniejszy stan jest relatywnie lepszy od poprzedniego

• Uniformizm - cala ludzkość jest przedmiotem rozwoju

• Jednoliniowość (unilinearyzm) - rozwój biegnie tym samym torem, zawsze przechodzi te same fazy i nie ma możliwości ominięcia jakiejś fazy
  F. Tense - zadaje pytania o koszty postępu
  filozof cyberprzestrzeni - Kastelway społeczeństwo sieciowe

2. Neoewolucjonizm - po II w. ś., lata 50 - te - jest podejściem realistycznym i naukowym, część założeń została zmodyfikowana

• Determinizm => probabilizm - prawdopodobny wpływ poprzednich faz, ale nie muszą mieć wpływu na obecne etapy

• Fatalizm => ludzie kształtują dzieje ludzkości

• Odejście finalizmu na rzecz alternatywnych scenariuszy rozwojowych

• Progresywizm => zastąpiony poglądem, że każdy kolejny etap jest różny, ale niekoniecznie lepszy od poprzedniego; możliwa jest też zmiana na gorsze

• Uniformizm => pluralizm kulturowy, różne zmiany społeczeństw

• Jednoliniowość =>multilinearny rozwój

• Asynchroniczny charakter rozwoju w(w różnym tempie na różnych obszarach)

3. Teoria modernizacji - zaliczana do nurtu neoewolucyjnego - kraje III-go świata; próba naukowego podważenia poszerzania wpływu Związku Radzieckiego w tych krajach

• Kraje postkolonialne znajdują się na początku tej samej drogi na której są w tej chwili, ale dużo dalej, rozwinięte państwa zachodu. Państwa postkolonialne maja naśladować drogę państw kapitalistycznych (są to zmiany egzogenne)

• Ta koncepcja tak do końca się nie sprawdziła. Elity polityczne z państw III-go świata dążyły do standardu życia zachodniego. Nie ważne były społeczeństwa

4. Koncepcja społeczeństwa postindustrialnego - rodzaj neoewolucyjnej koncepcji, społeczeństwa informacyjne; D. Bell - twórca tej koncepcji
   Trzy fazy wg Bella:

• Preindustrialna - rolnictwo

• Industrialna - rewolucja przemysłowa

• Postindustrialna - od poł. Lat 60-tych - zanik sektora rolnego, ograniczenie przemysłowego, dominuje sektor usług (usługi + oświata + administracja + bankowość + mass media + opieka zdrowotna)
  Temu, że te dziedziny odgrywają ważną rolę towarzyszy zmiana technologii z energetycznej na informatyczną. Wzrasta znaczenie planowania i prognozowania. Znaczenie czynnika technokratycznego. Zanik elit. Technologia intelektualna: nauka rozwija się na potrzeby praktyki. Następują zmiany w strukturze społecznej. Maleje rola wielkich właścicieli, a rośnie wykwalifikowanych specjalistów

Koncepcje cykliczne (np. elity)

Koncepcja O.Spengler'a - historia ludzkości opiera się na tym, że są 2 wątki: apoliński i faustyczny

W dominacji każdego z nich są istotne:

• Każdy zaczyna od zera

• Osiągają szczyt - okres kultury, potem okres cywilizacji - schyłek kultury

Wprowadził pojęcia:

• Centrum - społeczeństwa, które mają szczyt

• Peryferia - społeczeństwa, które mają schyłek

Zmiany skokowe - wizja rewolucji

Marksizm - rozwój skokowy. Następują drobne zmiany cząstkowe, które ise kumulują do pewnego progu. Po jego przekroczeniu następuje zmiana jakościowa.

Wg Marksa postęp dokonuje się w oparciu o regres formacji społeczno-ekonomicznych

 Formacje społ. - ekonomiczne - podział pracy; w dziejach ludzkości wyróżnia się 5 faz:

* Wspólnota pierwotna - kumulacja -> rewolucja -> nowa forma (niewolnictwo)

* System niewolniczy - to już są wielkie kultury, znów bunt niewolników, następuje kolejna faza

* Feudalizm - rozwój rolnictwa, wielcy właściciele ziemscy mają tylko coś do powiedzenia, chłopi ise buntują

* Kapitalizm - wyzysk robotników spowoduje rewolucję, bunt przeciw właścicielom fabryk

* Komunizm - „raj na ziemi”, nie będzie wyzysku

Napięcia pomiędzy skrajnymi grupami społecznymi powodowały przejścia z jednej fazy do drugiej

Rozwój skokowy: dana formacja rozwija się ciskając inne grupy społ. Postęp oparty o regres - próg po którym następuje następna formacja

Rozwój -> regres -> kolejna faza

Rewolucja:

• przynosi zmiany o charakterze społecznym; najistotniejsze zmiany radykalne we wszystkich dziedzinach

• zmiany zachodzą w relatywnie krótkim czasie

• zmiany wiążą się z mobilnością szerokich mas społ.

• dzisiaj rewolucja nie musi mieć przebiegu krwawego - aksamitna rewolucja

Modele rewolucji:

1. konstruktywistyczne - rewolucja jest efektem pewnej aktywności, działań

• wulkaniczny - rewolucja jest efektem skumulowanego niezadowolenia społecznego

• konspiracyjny - rewolucje wybuchają, ale dlatego że są wywoływane, pojawiają się przywódcy, wątek ogranizacyjny

2. strukturalistyczne - samo niezadowolenie nie wystarcza, muszą pojawić się odpowiednie sprzyjające warunki

• metafora kipiącego garnka - gdy widać, że władza słabnie

• metafora arsenału - rewolucja wybucha gdy jest w pełni zabezpieczona od strony logistycznej (przywódcy, środki, poparcie, rozpoznane środowisko międzynarodowe)

Koncepcje przyczyn wybuchu:

1. behewioralne - do zachowań rewolucyjnych zmuszają ludzi nieludzkie warunki życia

2. strukturalne - sprzeczność interesów grup społ., np. pracowników i pracodawców, podział na uprzywilejowanych i upośledzonych

3. polityczne - rewolucja wynikiem walki o hegemonię wśród elit politycznych i opozycyjnych

4. psychologiczne - teorie deprywacji (poczucie upośledzenia);

Wybuch możliwy w sytuacjach:

• deprywacja aspiracji


standard





życia Pożądany nieosiągalny poziom aktualny poziom czas gwałtowny wzrost oczekiwań

• 
  
  
  
  
  deprywacja kryzysowa spadek wydolności systemu

• deprywacja nożycowa

















Wzrost oczekiwań, spadek wydolności systemu

• deprywacja krzywej J (Davies'a)











Rzeczywista możliwość poprawy

Schemat możliwości krzywej J - aspiracje rosną, możliwości zaspokajania rosną potem załamuje się najbardziej

W:11

PROCESY DECYZYJNE

Polityczna sytuacja decyzyjna to system zmiennych niezależnych skłaniających decydentów do podjęcia działań

Może też być rozumiana jako system zmiennych niezależnych od decydentów ale zależnych od działań innych ośrodków decyzyjnych

Klasyfikacja decyzji politycznych ze względu na poziom ryzyka decyzyjnego:

1. deterministyczna sytuacja decyzyjna - brak większego ryzyka, bo decydent w dużym stopniu kontroluje czynniki kształtujące sytuację decyzyjną; sytuacja wyborcza

2. probabilistyczna sytuacja decyzyjna - decydent nie jest w stanie kontrolować jednego lub kilku czynników kształtujących sytuację decyzyjną, bo działają one w sposób losowy, ale są znane rozkłady prawdopodobieństwa parametrów pozostających poza kontrolą

3. statystyczna sytuacja decyzyjna - stopień ryzyka jest znacznie większy, bo ośrodek decyzyjny nie ma kontroli nad jednym lub kilkoma czynnikami i nie zna ich rozkładu prawdopodobieństwa, więc musi formułować hipotezy

4. strategiczna sytuacja decyzyjna - najbardziej ryzykowna, nie ma kontroli, rozkładu prawdopodobieństwa, nie można nawet formułować hipotez; decydent podejmuje decyzje w oparciu o założenia że dane czynniki są kontrolowane przez inny ośrodek polityczny i wysnuwa się hipotezy jak ten ośrodek się zachowa; teoria gier.

Podział ośrodków decyzyjnych:

1. Miejsce ośrodka decyzyjnego

• ośrodki, które są organami państwa

• ośrodki nie będące organami państwa, ale stanowią część systemu politycznego, np. partie polityczne

• różne ośrodki powstające z innych podmiotów - połączenie organów państwowych i partyjnych (KRRiTV, Komisja 3-stronna)

• ośrodki całkowicie nieformalne, ale mogące spowodować przekształcenie ich decyzji w decyzje państwowe, np. grupy nacisku, żony polityków

2. Poziom decyzyjny

- ośrodki narodowe

 centralne (parlament) - podejmujące decyzje dotyczące całego państwa

 lokalne (województwo, powiat, gmina) - podejmujące decyzje dotyczące pewnego wycinka państwa

- ośrodki międzynarodowe - takie, które koordynują interesy co najmniej dwóch suwerennie sobie równych ośrodków narodowych, np. Grupa Wyszechradzka (umowy bilateralne)

- o. transnarodowe - suwerenność jest ograniczona, mamy do czynienia z współdecydowaniem i podziałem kompetencji między ośrodki narodowe i międzynarodowe, np. Unia Europejska

3. Trwałość

- O. działające trwale - organy państwowe umocowane konstytucyjnie

- O. powoływane ad hoc, powstałe w celu rozwiązania danej sytuacji, w sytuacji kryzysowej

4. Wewnętrzna struktura ośrodka decyzyjnego

- Hierarchicznie zorganizowane, decyzje podejmuje główny decydent, szybkość decyzji, często błędne

- Nie hierarchicznie zorganizowane - może istnieć lider, wypracowany consensus, proces decyzyjny wydłużony w czasie, mniejsze ryzyko błędu

5. Skłonność do ryzyka

- O. podejmujące duże ryzyko, albo sukces albo porażka (system 1-0)- o. skłonne do podejmowania ryzykownych działań

- O. ostrożne - wyolbrzymianie ryzyka, decyzje połowiczne, albo zaniechanie decyzji

- O. normalne (przeciętne) - działania o wyważonym ryzyku

Proces decyzyjny - fazy

a) faza wejścia - na zewnątrz ośrodka pojawia się pewna sytuacja decyzyjna i ośrodek musi zdefiniować problem, zebrać informacje i zanalizować

b) faza konwersja

- rola ośrodków decyzyjnych - musi doprowadzić do rozładowania napięcia

- przygotowanie decyzji, stworzenie wariantów rozwiązania problemów pod kątem skutków, ocena skutków i dokonanie wyboru

 wariant innowacyjny - powolne zmiany prowadzące do rozwiązania problemu, zakłada rozwiązanie problemu tak aby pojawiły się skutki pozytywne

 wariant centrowy - rozwiązanie kompromisowego problemu rozwiązania problemu, zakłada się, że dobrze by było gdy będzie zmiana na plus

 wariant konserwatywny - utrzymanie status quo, tak samo jak przedtem

4. faza wyjścia - realizacji decyzji; ustalenie zakresu zmian, kolejności wprowadzania zmian, wykonawców, czynności, za pomocą czego, kontroli

Decyzja polityczna - świadomy i ukierunkowany akt nielosowego, nieprzypadkowego wyboru jednego działania ze zbioru działań politycznych

Podział decyzji ze względu na:

1. cele i kryterium czasu

• d. strategiczne - określa długofalowe perspektywistyczne cele grup, organizacji, instytucji politycznych

• d. taktyczne - wskazują cele i sposoby etapowej realizacji; perspektywa czasowa 6 miesięcy - 2 lata (3), są ukonkretnieniem decyzji strategicznych

• d. operacyjne - perspektywa krótkookresowa bieżącej praktyki politycznej, ukonkretnienie decyzji strategicznych i taktycznych

2. złożoność warunków i przewidywane skutki

• decyzje podejmowane w warunkach normalnych (optymalnych), w sytuacji deterministycznej, ośrodki dysponują wiedzą o warunkach, skutkach

• decyzje podejmowane w warunkach ryzyka, sytuacja probalistyczna i statystyczna, ośrodki dysponują wiedzą o prawdopodobnych kierunkach zmian w otoczeniu

• d. podejmowane w warunkach absolutnego ryzyka - sytuacja strategiczna

Różne sposoby (procedury) podejmowania decyzji politycznych w oparciu o:

- consensus - dochodzenie do porozumienia, wymaga czasu (UE), 1-myślne podjęcie decyzji

- większość kwalifikowana - potrzebna wyraźna, ściśle określona większość, próg z góry ustalony, głosowanie, weto prezydenta w Polsce 3/5

- głosowanie na zasadzie bezwzględnej większości - 50% + 1, Komisja Europejska; powstanie rządu - 231 głosów

- głosowanie na zasadzie względnej większości (zwykła); brak wymagania 50% ogółu, 50% obecnych

• głosowanie na zasadzie większości ważonej - każdy decydent ma przypisaną określoną liczbę głosów; Rada Ministrów w UE

Niedecyzja polityczna - akt świadomego, nielosowego wyboru zaniechania politycznego

Rodzaje niedecyzji (rodzaj decyzji)

a) d. neglekcyjna - ignorancja problemu, ośrodek decyzyjny nie przyjmuje do wiadomości, że jest problem

b) d. omisyjna - ośrodek decyzyjny dostrzega problem i ma świadomość że brak decyzji wywoła skutki negatywne, ale nie podejmuje działań, liczy na rozwiązanie problemu przez inny ośrodek lub zakłada, że nie ma sensu bo się i tak nie uda lub że nie ma właściwych kompetencji

c) d. kunktatorska - o. d. ma świadomość problemu i uznaje że trzeba go rozwiązać, ale odwleka go w czasie ze względu na przewidywane skutki

d) d. remisyjna - zaniechanie określenia celów działania, zauważa się problem, określa się sposób rozwiązania, ale brak ustalenia efektu końcowego

e) d. symboliczna - (deklaracja ONZ, G8) dostrzeżony problem, podjecie działań, ustalony cel działania brak określenia środków realizacji

5. d. optatywna - decyzja w fazie wyjścia, ale nie wchodzi w fazę posunięcia (ustawy, ale one nie są realizowane)

Implementacja polityczna - realizacja decyzji, faza wyjścia

• implementacja twórcza - w życie jest wcielana treść i duch decyzji

• implementacja literalna - ścisłe i bardzo dosłowne wykonywanie postanowień zapisanych w decyzji, strajk włoski - przestrzeganie przepisów zbyt dokładnie

• implementacja nieskuteczna - takie wykonywanie decyzji, które przynajmniej częściowo jest sprzeczne z założeniami decyzji reforma służby zdrowia

• implementacja przeciwskuteczna - działania podejmowane przez aparat wykonawcy są sprzeczne z założeniami ośrodka politycznego (sabotaż, 50% VAT)

Ważna rolę w procesie decyzyjnym odgrywa reakcja społeczeństwa

2 sytuacje:

• akceptacja przez większość - obojętna, poparcie, protest społeczny

• akceptacja asymetryczna - ci którzy są zadowoleni z decyzji i ci którzy nie są, polaryzacja

Postacie komunikacji:

- deskryptywna - opis procesu decyzyjnego; ośrodek decyzyjny opisuje sytuację decyzyjną, sugestia, że to rozwiązanie jest optymalne

- eksplanacyjna - wskazuje na przesłanki decyzji, opis sytuacji i sugestia oraz wyjaśnienie dlaczego

- prospektywna - opis sytuacji w przyszłości, opis sytuacji i sugestia oraz wyjaśnienie dlaczego, a także element prognozy

- aksjologiczna - wszystkie trzy elementy oraz element wartości, odwołania do wartości patriotycznych

W: 12

Komunikacja polityczna

Komunikacja społeczna - to proces wytwarzania, przekształcania i przekazywania informacji pomiędzy jednostkami, grupami, organizacjami społecznymi, który ma na celu stałe i dynamiczne kształtowanie, modyfikowanie, bądź zmianę wiedzy, postaw i zachowań w kierunku zgodnym z wartościami i interesami oddziaływujących na siebie podmiotów

Schemat Lasswella

KTO? CO? KOMU? JAK? Z JAKIM SKUTKIEM?

Nadawca przekaz odbiorca kanał sprzężenie zwrotne

• komunikacja jednokierunkowa (komu?)

• komunikacja dwukierunkowa (z kim?)

Komunikacja polityczna - komunikacja między systemem politycznym a obywatelami

Skuteczność komunikacji zależy od:

1. Nadawca powinien być wiarygodny i atrakcyjny dla odbiorcy

2. Przekaz - dostosowany do wymogów i potrzeb odbiorcy (wiek, poziom inteligencji, racjonalny czy emocjonalny)

3. Nadawca musi mieć odpowiednia wiedzę o odbiorcy

4. Kanał (sposób przekazu treści, komunikatu) - najskuteczniejszy czasem przekaz bezpośredni, ale tu różnie jest

5. Czy występuje sprzężenie zwrotne czy nie, co prawda propaganda jest przekazem jednokierunkowym, ale można obserwować skutki, ale to nie jest przekaz dokładny. Nie ma bezpośredniości.

Komunikacja jednokierunkowa - propaganda

Komunikacja dwukierunkowa - marketing polityczny

Propaganda polityczna - celowe, realizowane przez metody perswazji i manipulacji emocjonalno - intelektualne oddziaływanie na świadomość jednostek w celu modyfikowania (delikatniejsze) i zmiany (bardzo radykalne) ich postaw i zachowań zgodnie z interesami podmiotów polityki i władzy politycznej

Realizuje funkcję informacyjną - przekaz prawdziwych lub spreparowanych informacji o faktach, zjawiskach i procesach politycznych oraz narzucaniu ich odpowiedniej interpretacji

Funkcja mobilizacyjna - polega na tym, żeby doprowadzić u odbiorcy do określonych emocji i motywacji, które wywołają zachowanie pożądane przez ośrodek propagandowy

Przesłanki skuteczności działań propagandowych:

1. Prawdziwość - operowanie informacjami zgodnymi z rzeczywistością lub mogące za takie uchodzić

2. Masowość i długotrwałość - ludzie są skłonni wierzyć w informacje, które są często powtarzane w dłuższym czasie, przez różne źródła

3. Informacja pożądana - ludzie przyjmują najchętniej przekaz zgodny z ich dotychczasową wiedzą, który nie burzy ich poglądów

4. Stopniowanie - jeżeli chcemy wywołać zmianę poglądów i postaw, to musimy informacje wprowadzać stopniowo

5. Emocjonalne pobudzenie - dużo skuteczniejsze okazuje się oddziaływanie na sferę emocji

6. Zrozumiałość przekazu - odwoływanie się do symboli, zrozumiałość, jasność komunikatu

7. Specjalizacja - właściwe zdiagnozowanie odbiorcy, przekaz ukierunkowany na poszczególne segmenty społeczne

8. Rzekoma oczywistość - nie stosuje się argumentów, teza jest „tak dobra, wspaniała i oczywista” -> argumenty osłabiają tezę, bo wtedy dopuszcza się wątpliwość

9. Nie stawianie kropki nad i, u odbiorcy ma wywołać przekonanie, że dana kwestia nie jest do końca sformułowana, że odbiorca ma możliwość dojścia do „własnych” wniosków i ocen

Metody stosowane w propagandzie:

1. Strukturalna organizacja komunikatu - kolejność podawania informacji, formalnego oddzielania informacji od ocen i komentarzy

2. Indukcja informacyjno - propagandowa - preparowanie sekwencji informacji od pojedynczych prawd do ogólnej nieprawdy

3. Wersja wyprzedzająca - podawanie nie do końca sprawdzonych informacji -> I informacja wywiera największy wpływ na świadomość odbiorcy, blokuje znaczenie kolejnych

4. Zrównoważona informacja - dotyczy informacji personalnych, jeżeli nie da się uniknąć powiedzenia czegoś pozytywnego o przeciwnikach podaje się również negatywne przeciwnikowi dla jego dyskredytacji

5. Emocjonalna podpowiedź - oddziaływanie na świadomość i podświadomość poprzez to, że treść komunikatu jest przekazywania w odpowiednim tle (muzyka, intonacja, sceneria ...)

6. Świadectwo - nadawcy wykorzystują do przedstawienia przekazu osoby, które są autorytetami, są powszechnie szanowane i lubiane

7. Fałszywa dokumentacja, głownie w materiałach filmowych

Marketing polityczny - zespół działań mających na celu promocję konkretnej inicjatywy politycznej. Pewną odmianą marketingu politycznego jest marketing wyborczy, a więc zespół działań mających na celu przedstawienie danego kandydata w możliwie najlepszym świetle przy jednoczesnym ukazaniu wad przeciwników

• Telewizja

• Sondaże opinii publicznej

• Reklama

• (public relations)

I kampanie - Eisenhauer

• jest cykliczność

• nie ma gwarancji

• szczegółowo opisany od strony prawnej

• koszty kampanii ponosi państwo (my)

• charakter sponsoringu (nie chcą być widoczni)

Działania podejmowane w ramach marketingu politycznego kierowane do:

• tych którzy do tej pory popierali dane ugrupowanie i chce się ich utrzymać

• przekonanie zwolenników innych partii do głosowania na naszą partię

• niezdecydowani - chcą głosować, ale nie wiedzą na kogo

• tych, którzy nigdy nie głosowali, żeby zagłosowali i to na nas

Prowadzenie - zasady skuteczności

1. zasada spójności - właściwa koordynacja wszystkich działań w toku kampanii wyborczej, żeby były dostosowane do uwarunkowań kulturowych. Kolejne kampanie powinny mieć pewne podobieństwa, ale nie można powielać

2. zasada innowacyjności - trzeba nawiązać do poprzedniej kampanii, ale także wprowadzić coś nowego (nie można zbyt dużo odbiegać)

3. zasada różnicowania - musi to być wyważone, np. stosuje się wiek, wykształcenie

4. zasada bezpieczeństwa - polega na tym, że podczas prowadzenia kampanii należy brać pod uwagę najbardziej pesymistyczne scenariusze i nie ukrywać negatywnych zdarzeń z życia kandydata, które później mogą być wykorzystane w kampanii

Środki reklamy wyborczej:

• slogan - krótkie, zwięzłe hasło przekonujące do oddania głosu

• logo - znak graficzny, symbol, który jest znakiem rozpoznawczym lub

• logotyp - stylizowane na graficzne litery, kolorystyka jest bardzo ważna (najlepszy - niebieskie ...)

• dźwięk - może występować samodzielnie, slogan jest wyśpiewywany lub w reklamie audiowizualnej - podkład muzyczny

Klasyfikacja reklamy wyborczej:

• audiowizualna (słuch i wzrok, klasyczna płatna - spoty reklamowe, nieodpłatne wywiady i debaty telewizyjne)

• audytywna (słuch; reklama w radio, płyty, kasety)

• wizualna (wzrok; reklama zewnętrzna - billboardy, plakaty; reklama ruchoma - pojazdy, sterowce, człowiek; reklama bezpośrednia - do konkretnego odbiorcy (czasopisma))

Reklama pozytywna

Reklama niekontrolowana przez przeciwnika politycznego, karykatury, fotomontaże

Kampania negatywna (w USA - przebieg brutalny) (w Europie - metody subtelne, bo metody brutalne wręcz mają działanie odwrotne) może odebrać głosy, ale nie można ich ukierunkować na daną osobę. Tu nie powinno być stempla nadawcy. Najlepiej komuś podrzucić.

Jeżeli już to stosujemy, to nie powinno się zestawiać jako pozytyw z poszkodowanym

W: 13

Nacjonalizm - jako proces historyczny, który doprowadził do powstania państw narodowych ( do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, do zakończenia II wojny światowej)

Druga strona nacjonalizmu to poczucie narodowe danego społeczeństwa, świadomość wychwalająca nasz naród wbrew innemu narodowi

Doktryna nacjonalistyczna (bardziej z 2-im ujęciem)

Założenia:

1. każdy człowiek ma jakąś narodowość. Narodowość jest immanentną cechą każdego człowieka

2. zakłada się, że ludzie chcą żyć z tymi, którzy są tej samej narodowości, a zwłaszcza nie życzą sobie być rządzonymi przez reprezentantów innej narodowości

3. założenie że 1) i 2) są słuszne

Nacjonalizm zmniejsza znaczenie jednostki. Człowiek jest ważny, ale tylko jako część narodu

Atut nacjonalizmu:

Naród to taka kategoria, która występuje w naukach społecznych, ale i realnie

Nacjonalizm i jego historia i rozwój

I etap

Od rewolucji francuskiej (1789) do połowy XIX wieku (1848 - Wiosna Ludów)

Charakter głównie kulturowy, romantyczny.

Wszystkie narody ze sobą w zgodzie, mają równe prawa

II etap

Od Wiosny Ludów do wybuchu I wojny światowej

Nacjonalizm zaczyna mieć charakter agresywny, egzekucyjny (wyłączenie niektórych narodów)

Postulaty państwo - twórcze. Tylko pewne narody powinny mieć swoje państwa, a inne powinny się podporządkować

Efektem I wojny światowej był rozpad imperium habsburskiego i carskiego

III etap

Okres XX-lecia międzywojennego -> rozwój nacjonalizmu

Powstałe po wojnie państwa były państwami wielonarodowymi. Część narodów miała państwa. To że źle to wina obcych (Żydzi - naród bez państwa)

Solidaryzm narodowy - pomagać sobie, choć jest źle, to ważne, że jako naród jesteśmy i mamy niepodległość

IV etap

Po II wojnie światowej nacjonalizm kojarzony jest z Hitlerem

Problem mniejszości narodowych

Polska w korzystniejszej sytuacji - jednolitość etniczna

Katalonia, Belgia - nacjonalizm ekonomiczny

Kraj Basków - nacjonalizm etniczny

Irlandia Płn. - nacjonalizm religijny

Jugosławia: Serbia - prawosławie

Chorwacja - katolicy + zaszłości historyczne z wątkiem etnicznym

Bośnia - Islam

Słowenia - nacjonalizm ekonomiczny

Problem nacjonalizmu to problem stosunków do obcych

Etnonacjonalim - danej mniejszości nadaje się bardzo daleko idącą autonomię polityczną, gospodarczą, kulturową w ramach danego państwa o to, aby nie występowała z żądaniami separatystycznymi

Nacjonalizm defensywny - dotyczy okresu realnego socjalizmu (od I wojny światowej do 1989) -> państwa bloku radzieckiego -> obrona przed wymuszonym, narzuconym przez Związek Radziecki, internacjonalizmem, który był specyficznie rozumiany

Nacjonalizm przybiera często charakter szowinistyczny

Szowinizm - patologiczne uwielbienie własnego narodu, któremu towarzyszy nienawiść do innych narodów

Ksenofobia - lęk przed obcymi (przedstawicielami innych narodowości i kultur)

Etnocentryzm - własny naród uznajemy za wyjątkowo lepszy od innych, w związku z tym wymagamy dla naszego narodu uprzywilejowanego traktowania

W: 14

Globalizacja - zespół procesów prowadzących do zunifikowania praktyk politycznych, gospodarczych, kulturowych wywodzących się z zachodu i emanujących na pozostałe części świata. Dla jego zaistnienia i rozwoju kluczowe znaczenie ma rozwój technologii informatycznych umożliwiający błyskawiczne przekazywanie wiedzy i kapitału

4 kategorie aktorów globalizacji:

1. państwa narodowe

2. organizacje ponadnarodowe - takie, które mogą podejmować decyzje wiążące dla należących do nich państw narodowych (UE)

3. organizacje międzynarodowe - państwa narodowe, które wspólnie podejmują decyzje wiążące dla nich (NATO, Bank Narodowy, WTO)

4. organizacje transnarodowe - członkami nie są państwa narodowe (banki o światowym zasięgu, firmy - McDonalds, Nike, organizacje pozarządowe - Greenpeace)

Obecnie mamy do czynienia z III falą globalizacji

I fala - wiąże się z I odkryciami geograficznymi, ale także z podbojami (aspekt militarny)

04.07.1776- deklaracja USA

II fala - wiąże się z rewolucją przemysłową, państwa przemysłowe zaczęły tworzyć imperia kolonialne (Wielka Brytania, Francja, Holandia, Rosja), występował bardzo duży przepływ siły roboczej

Okres XX-lecia międzywojennego

III fala - po roku 1989, jedyna słuszna droga to ustrój kapitalistyczny, przebiega szybciej, gwałtowniej, jest wszechogarniająca, dużo większy przepływ kapitału niż siły roboczej, większe sprzeciwy (antyglobaliści, alterglobaliści)

Problemy:

1. Są to problemy, które dotyczą całej ludzkości

2. Dotyczą przetrwania ludzkości

3. Wymagają współpracy wszystkich państw

Główne problemy globalizacji:

1. Bariery wspólne dla wszystkich ogniw gospodarki - efekt cieplarniany, zanieczyszczenie środowiska, wyczerpywanie się zasobów środowiska

2. Problemy o selektywnym charakterze występowania, ale wymagające działań globalnych - AIDS, głód

3. Zagrożenia polityczno - militarne - broń nuklearna, terroryzm, wojny lokalne

Teorie globalizacji:

1. teoria imperializmu - Hopson

Z: system kapitalistyczny osiągnął najwyższą z faz rozwoju, ale to oznacza, że mamy kryzys nadprodukcji, zbytu

Efekt św. Mateusza - bogaci będą bogatsi, biedni będą biedniejsi

Jedyną szansą zapobiegnięcia jest rewolucja światowa

2. teoria zależności (XX w.) - okres postkolonialny

Państwa postkolonialne są formalnie niezależne, ale pogrążają się w zależności gospodarczej

Nurt pesymistyczny - nie mogą przestać być uzależnione, gdyż jak osiągną zysk to go transferują poza kraj

Nurt optymistyczny - są uzależnione technologicznie i kapitałowo, ale z biegiem czasu firmy staną się wzorem dla lokalnych firm, bo można osiągnąć zysk

3. teoria systemu światowego - Wallerstein

Ludzkość przeszła 3 fazy rozwojowe:

• epoka minisystemów - nieduże społeczności, samowystarczalne ekonomicznie, cechujące się wewnętrznym podziałem pracy i jednolitą kulturą, związane z koczowniczym trybem życia, zbieractwo, łowiectwo

• epoka imperiów światowych - wchłaniają minisystemy, osiadły tryb życia, gospodarka rolna, silna władza polityczno - militarna, która koordynuje gospodarkę opartą o pobór danin i podatków, najwyższą formą aktywności są podboje i wojna (Starożytny Egipt, Rzym, Chiny); kryzys tej epoki wiąże się z przerostem aparatu biurokratycznego, który nie mógł sobie poradzić z coraz bardziej skomplikowanym aparatem administracyjnym

• epoka sytemu światowego - wiąże się z narodzinami wczesnego kapitalizmu, zmiana funkcji państwa, podział świata na obszary: centrum, peryferie i półperyferie (semiperyferie)

centrum - kraje, które przodują w wyścigu technologicznym, koncentrują zasoby kapitału, wysoka wydajność, niskie ryzyko inwestycyjne, wysoki PKB per capita

peryferia - państwa uzależnione ekonomicznie i eksploatowane przez centrum, dostarczają surowce i produkty o niskim stopniu przetworzenia, główne źródło taniej siły roboczej

semiperyferie - są eksploatowane przez centrum , ale też biorą udział w eksploatacji peryferii

System międzynarodowy - system, którego głównymi aktorami są państwa narodowe

System globalny - system, którego głównymi aktorami są instytucje ponadnarodowe

Glokalizacja - efekt napięcia między globalnością a lokalnością (Wieśmac)

4 areny globalizacji:

• ekonomiczna - przepływ dóbr, usług, kapitału

• kulturowa - np. amerykanizacja życia

• polityczna - główni aktorzy - USA,Chiny, UE

• przestępczości zorganizowanej - handel narkotykami, kobietami, terroryzm (najczęściej z krajów biednych

Błędne koło ubóstwa - zakłada, że po to by wydobyć się z biedy trzeba zainwestować w edukację, ale brak jest tych środków

14% ludności - centrum

6% ludności - semiperyferie

80% ludności - peryferie

Idea podatku globalnego

Cały świat składa się na pomoc dla najbiedniejszych.

Dodatkowo opodatkowane:

• międzynarodowe operacje finansowe

• bilety lotnicze

• legalny handel bronią

• emisja gazów cieplarnianych

Szczyt przywódców w Dawos

Od 2000 odbywa się AntyDawos - forum społeczne w Brazylii (Porto Alegre)

2005 - Konsensus z Porto Alegre (darować długi najbiedniejszym, zlikwidować raje podatkowe, opodatkować obroty kapitałowe, zakaz prywatyzacji powszechnych dóbr, zakaz patentowania wiedzy, która jest dobrem całej ludzkości (leki), wycofać wojska zewsząd z wyjątkiem mających mandat ONZ-u, podporządkować MFW, WB do ONZ-u

www.aeportal.net

Elita decyzji (stanowiska wybierane) wyborach)

Elita wpływu (oddziaływujące w sposób pośredni na władzę) (lobbyści, grupy nacisku

Aktywiści polityczni

(działacze partyjni)

Uważni obserwatorzy życia politycznego

(intelektualiści, publicyści)

Wyborcy

Nie uczestniczący w życiu politycznym

---