555


Prof. Anna Wyrozumska

Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ

Jean Monnet Chair of European Constitutional Law

Wstęp do prawa europejskiego 2009 - 2010

Charakter prawny Unii - przeniesienie kompetencji, podział i wykonywanie od 1 grudnia 2009 r.

1. Przeniesienie suwerennych kompetencji, aby osiągnąć wspólne cele

2. Konstytucyjny charakter Traktatów

Konstytucja = zbiór podstawowych zasad, zgodnie z którymi działa państwo lub inna organizacja

Artykuł 4 ust. 2 TUE

2. Unia szanuje równość Państw Członkowskich wobec Traktatów, jak również ich tożsamość narodową, nierozerwalnie związaną z ich podstawowymi strukturami politycznymi i konstytucyjnymi, w tym w odniesieniu do samorządu regionalnego i lokalnego. Szanuje podstawowe funkcje państwa, zwłaszcza funkcje mające na celu zapewnienie jego integralności terytorialnej, utrzymanie porządku publicznego oraz ochronę bezpieczeństwa narodowego. W szczególności bezpieczeństwo narodowe pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego Państwa Członkowskiego.

Artykuł 2 TUE

Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.

3. Demokratyczny charakter Unii

[Author:KPE]

4. Podstawowy element porządku konstytucyjnego wertykalny podział kompetencji

Kompetencje nie są dzielone według dziedzin, lecz ograniczone ”funkcyjnie” tym co jest niezbędne do osiągnięcia celów i wypełnienia zadań.

4.1. Komptencje wyłączne i dzielone

kompetencja wyłączna UE = „jedynie Unia może stanowić prawo oraz przyjmować akty prawnie wiążące, natomiast Państwa Członkowskie mogą to czynić wyłącznie z upoważnienia Unii lub w celu wykonania aktów Unii” (art. 2 ust. 1 TFUE)

Artykuł 3 TFUE

1. Unia ma wyłączne kompetencje w następujących dziedzinach:

a) unia celna;

b) ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego;

c) polityka pieniężna w odniesieniu do Państw Członkowskich, których walutą jest euro;

d) zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa;

e) wspólna polityka handlowa.

2. Unia ma także wyłączną kompetencję do zawierania umów międzynarodowych, jeżeli ich zawarcie zostało przewidziane w akcie prawodawczym Unii lub jest niezbędne do umożliwienia Unii wykonywania jej wewnętrznych kompetencji lub w zakresie, w jakim ich zawarcie może wpływać na wspólne zasady lub zmieniać ich zakres.

kompetencjA dzielonA = „Unia i Państwa Członkowskie mogą stanowić prawo i przyjmować akty prawnie wiążące w tej dziedzinie. Państwa Członkowskie wykonują swoją kompetencję w zakresie, w jakim Unia nie wykonała swojej kompetencji. Państwa Członkowskie ponownie wykonują swoją kompetencję w zakresie, w jakim Unia postanowiła zaprzestać wykonywania swojej kompetencji.” (art. 2 ust. 2 TFUE)

Artykuł 4

1. Unia dzieli kompetencje z Państwami Członkowskimi, jeżeli Traktaty przyznają jej kompetencje, które nie dotyczą dziedzin określonych w artykułach 3 i 6.

2. Kompetencje dzielone między Unią a Państwami Członkowskimi stosują się do następujących głównych dziedzin:

a) rynek wewnętrzny;

b) polityka społeczna w odniesieniu do aspektów określonych w niniejszym Traktacie;

c) spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna;

d) rolnictwo i rybołówstwo, z wyłączeniem zachowania morskich zasobów biologicznych;

e) środowisko naturalne;

f) ochrona konsumentów;

g) transport;

h) sieci transeuropejskie;

i) energia;

j) przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości;

k) wspólne problemy bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego w odniesieniu do aspektów określonych w niniejszym Traktacie.

3. W dziedzinach badań, rozwoju technologicznego i przestrzeni kosmicznej Unia ma kompetencje do prowadzenia działań, w szczególności do określania i realizacji programów, jednakże wykonywanie tych kompetencji nie może doprowadzić do uniemożliwienia Państwom Członkowskim wykonywania ich kompetencji.

4. W dziedzinach współpracy na rzecz rozwoju i pomocy humanitarnej Unia ma kompetencje do prowadzenia działań i wspólnej polityki, jednakże wykonywanie tych kompetencji nie może doprowadzić do uniemożliwienia Państwom Członkowskim wykonywania ich kompetencji.

4.2. Kompetencje koordynacyjne i inne

Artykuł 2 TFUE cd.

3. Państwa Członkowskie koordynują swoje polityki gospodarcze i zatrudnienia na zasadach przewidzianych w niniejszym Traktacie, do których określenia Unia ma kompetencję.

4. Zgodnie z postanowieniami Traktatu o Unii Europejskiej Unia ma kompetencję w zakresie określania i realizowania wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym stopniowego określania wspólnej polityki obronnej.

5. W niektórych dziedzinach i na warunkach przewidzianych w Traktatach, Unia ma kompetencję w zakresie prowadzenia działań w celu wspierania, koordynowania lub uzupełniania działań Państw Członkowskich, nie zastępując jednak ich kompetencji w tych dziedzinach.

Prawnie wiążące akty Unii przyjęte na podstawie postanowień Traktatów odnoszących się do tych dziedzin nie mogą prowadzić do harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich.

6. Zakres i warunki wykonywania kompetencji Unii określają postanowienia Traktatów odnoszące się do każdej dziedziny.

Artykuł 6

Unia ma kompetencje do prowadzenia działań mających na celu wspieranie, koordynowanie lub uzupełnianie działań Państw Członkowskich. Do dziedzin takich działań o wymiarze europejskim należą:

a) ochrona i poprawa zdrowia ludzkiego;

b) przemysł;

c) kultura;

d) turystyka;

e) edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport;

f) ochrona ludności;

g) współpraca administracyjna.

4.3. Sprawy należące do kompetencji państw członkowskich

C-186/01 Alexander Dory przeciwko Niemcy

Artykuł 345 (dawny artykuł 295 TWE): Traktaty nie przesądzają w niczym zasad prawa własności w Państwach Członkowskich.

„ochrona i zachowanie środowiska morskiego”= k. dzielone, ale pole zostało zajęte - liczne akty WE

5. Rozszerzanie kompetencji UE

6. Ograniczanie kompEtencji Unii

6.1. Zasada proporcjonalności

Artykuł 5 ust. 4 TUE

Zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów.

Instytucje Unii stosują zasadę proporcjonalności zgodnie z Protokołem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności.

6.2. Zasada pomocniczości/ subsydiarności

Artykuł 5 ust. 3 TUE

Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii. (....)

odrzucenie projektu przez PE/ zwykła większ. lub R/ 55 % PCz

Mechanizm nadzorowania przestrzegania zasady pomocniczości /schemat

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

7. Zasada lojalnej współpracy ma obecnie wyraźny charakter federalny

Artykuł 4 TUE ust. 3

Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Unia i Państwa Członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z Traktatów.

Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii.

Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii.

8. Zasada równowagi instytucjonalnej

Zasada trójpodziału władzy nie ma zastosowania do WE/UE!!!!

Obejmuje szereg szczegółowych postulatów:

138/79 Roquette Frère przeciwko Rada

C-70/88 PE przeciwko Rada (Czernobyl)

„Ustanawiając system podziału kompetencji między różne instytucje Wspólnot, przypisując instytucji jej własną rolę w strukturze instytucjonalnej i wykonywaniu zadań powierzonych Wspólnotom, Traktaty stworzyły równowagę instytucjonalną. Przestrzeganie tej równowagi oznacza, że każda z instytucji musi wykonywać swoje prawa z należytym uwzględnieniem praw pozostałych instytucji. Wymaga ona także, aby było możliwe penalizowanie wszelkich ewentualnych naruszeń tej zasady. Trybunał, którego zadaniem na mocy Traktatów jest zapewnienie przestrzegania prawa przy wykładni i stosowaniu Traktatów, musi zatem być zdolny do utrzymania równowagi instytucjonalnej, i w tym celu musi mieć możliwość kontroli przestrzegania prerogatyw różnych instytucji przy pomocy środków prawnych.”

Uwaga w tekście są komentarze, które widoczne są w komputerze.

„...Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie międzynarodowym, na rzecz którego państwa ograniczyły, jakkolwiek tylko w wąskich dziedzinach, swoje prawa suwerenne, i którego normy znajdują zastosowanie nie tylko do państw członkowskich, ale i pochodzących z nich jednostek ...”

L. Gralicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2009, s. 34: „Konstytucja jest to:

ETS decyzje państw członkowskich dotyczące organizacji ich sił zbrojnych nie mogą być całkowicie wyłączone z zakresu stosowania prawa wspólnotowego, w szczególności gdy dotyczy to przestrzegania zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w związku z zatrudnieniem, włączając dostęp do stanowisk w armii.

Ale prawo wspólnotowe nie reguluje wyborów dokonywanych przez państwa członkowskie w dziedzinie organizacji obrony ich terytorium lub ich podstawowych interesów. Do kompetencji państw członkowskich należy zatem wybór odpowiednich środków w celu zapewnienia im bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, w tym ograniczenie obowiązkowej służby wojskowej tylko do mężczyzn.

W sprawie C-300/01 Salzmann przeciwko Austria ETS zauważył, że chociaż regulacja reżimów własności należy do kompetencji wyłącznej państw członkowskich, zgodnie z obecnym art. 295, nie oznacza to jednak, że nie dotyczą jej zasady podstawowe TWE. Tak więc środki krajowe, które regulują nabywanie nieruchomości (specjalna procedura zgody), i które mają na celu zakazanie posiadania drugiej nieruchomości (domu) w pewnych częściach terytorium państwa muszą być zgodne z postanowieniami traktatu dotyczącymi swobodnego przepływu kapitału.

Przejęcie następuje poprzez zajęcie pola (field occupation) - WE wydała akt, pole jest zajęte, państwa członkowskie nie mogą działać w tym obszarze.

Zob. np. wyrok z 2003 r. w sprawie T-26/01 Fiocchi Munizioni przeciwko Komisja, pkt 58-59, 63-64, 74.

Zob. np. sprawa 281, 283-285, 287/85 Niemcy i inni przeciwko Komisji - ówczesny art. 118 TWE /współpraca między PCz w sprawach socjalnych, zastosowany przez KE do przyjęcia decyzji wymagającej od państw członkowskich dostarczenia informacji. ETS - gdy TWE nakłada szczególne zadanie na KE, aby postanowienie to nie było całkowicie bezskuteczne, trzeba przyjąć, że daje ono koniecznie i per se kompetencje niezbędne do wykonania zadania.

C-176/03 Komisja przeciwko Radzie WE posiada w ograniczonym zakresie dorozumiane kompetencje do stanowienia przepisów prawa karnego. ETS unieważnił Decyzję ramową Rady 2003/80/JAI z 27 stycznia 2003 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne.

„Co do zasady, przepisy prawa karnego, jak i zasady postępowania karnego, nie należą do kompetencji WE. W przypadku jednak, gdy stosowanie przez właściwe władze krajowe skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji stanowi działanie niezbędne dla zwalczania ciężkich przestępstw przeciwko środowisku, to ostatnie stwierdzenie nie może powstrzymać ustawodawcy wspólnotowego od przyjęcia środków związanych z prawem karnym państw członkowskich, które uzna on za konieczne w celu zapewnienia pełnej skuteczności norm przyjętych w dziedzinie ochrony środowiska.”

Np. C-380/03 Niemcy przeciwko PE i R = art. 95 mógł być zastosowany jako podstawa przyjęcia dyrektywy ograniczającej reklamowanie wyrobów tytoniowych/ różnice między regulacjami krajowymi powodowały przeszkody w handlu; dyrektywa harmonizująca prawo PCz niezbędna, aby rynek normalnie funkcjonował.

C-285/98 Tanja Kreil, 120/78 Cassis de Dijon, 36/75 Rutili, 115 and 116/81 Adoui and Cornuaille, 178/84 Komisja przeciwko Niemcy/ sprawa czystości piwa.

Kryteria te ETS sformułował w sprawie 265/87 Schräder przeciwko Komisji.

Np. 11/70 Internationale Handelsgesselschaft, 114/76 Bela-Muchle, C-320/03 Komisja przeciwko Austrii.

C-331/88 Fedesa.

Przykład: C-491/01 sprawa drugiej dyrektywy tytoniowej (British American Tobacco) art. 7 dyrektywy - zakaz stosowania na opakowaniach wyrobów tytoniowych niektórych pojęć, takich jak o „niskiej zawartości substancji smolistych”, „lekkie”, „ultralekkie”, „łagodne”, który ma na celu zagwarantowanie, by konsumenci byli w sposób obiektywny poinformowani co do szkodliwości wyrobów tytoniowych.

„137    Prawodawca wspólnotowy miał prawo uznać, nie wykraczając poza granice swego zakresu uznania, że wskazanie zawartości substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy zapewni w sposób obiektywny przekazanie konsumentom informacji w przedmiocie szkodliwości wyrobów tytoniowych związanej z tymi substancjami, podczas gdy użycie elementów opisowych takich jak wskazane w art. 7 dyrektywy nie gwarantuje poinformowania konsumentów w sposób obiektywny.

138    (T)ego rodzaju elementy opisowe mogą wprowadzić konsumenta w błąd. Po pierwsze, mogą one, jak w przypadku pojęcia „łagodne”, opisywać odczucia smakowe pozostające bez związku z zawartością substancji szkodliwych w produkcie. Po drugie, w braku regulacji dotyczącej ich używania, pojęcia takie jak „o niskiej zawartości substancji smolistych”, „lekkie”, „ultralekkie” nie odnoszą się do dokładnych progów ilościowych. Po trzecie, nawet jeśli dany produkt charakteryzuje się mniejszą zawartością substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla niż inne produkty, to jednak ilość substancji rzeczywiście wdychanych przez konsumenta zależy również od jego sposobu palenia, a ponadto produkt ten może zawierać inne substancje szkodliwe. Po czwarte, użycie elementów opisowych sugerujących, że konsumpcja określonego wyrobu tytoniowego jest korzystna dla zdrowia w porównaniu do innych wyrobów tytoniowych prowadzi do ryzyka nakłaniania do konsumpcji tych wyrobów.”

ETS unieważnił dyrektywę z uwagi na zły wybór podstawy prawnej (art. 95 TWE), stąd już nie wnikał w zarzut Niemiec - sprzeczności z zasadą pomocniczości. Pokazał jednak, że chroni kompetencje państw członkowskich. Wyrok uważany jest za odpowiedź ETS na zarzuty sądów krajowych, w tym niemieckiego sądu konstytucyjnego, który w wyroku dot. Traktatu z Maastricht wskazał, że będzie kontrolował czy akty Unii nie naruszają kompetencji należących do Niemiec.

Sąd krajowy pytanie do ETS: czy dyrektywa jest nieważna z powodu naruszenia zasady pomocniczości. Skarżące firmy uważały, że nowa dyrektywa jest niepotrzebna, gdyż w dyrektywach 89/622 oraz 90/239 zostały już przyjęte zharmonizowane zasady dotyczące handlu wyrobami tytoniowymi oraz nie udowodniono, że PCz nie mogłyby same przyjąć środków, które uważają za najlepsze dla ochrony zdrowia ludzkiego.

Rząd Belgii i PE twierdziły, że zasada pomocniczości nie ma zastosowania, ponieważ ma ona zastosowanie tylko do kompetencji dzielonych. Dyrektywa została przyjęta w celu osiągnięcia rynku wewnętrznego, a to należy do wyłącznych kompetencji WE.

Holandia i Komisja twierdziły, że jeżeli spełnione zostały warunki zastosowania art. 95 TWE (kompetencje ogólne/dodatkowe), to spełnione są także warunki podjęcia działań na poziomie WE. Jest bowiem jasne, że żadne PCz działające samo nie może przyjąć środków zapobiegających różnicom w prawach państw członkowskich mających wpływ na handel.

ETS (par. 179-185): potwierdził, że zasada subsydiarności ma zastosowanie do art. 95 TWE, ponieważ postanowienie to nie daje wyłącznych kompetencji do regulowania działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym, lecz tylko określoną kompetencję w celu poprawienia warunków jego ustanowienia i funkcjonowania poprzez usunięcie przeszkód w swobodach przepływu towarów i usług lub usunięcie zakłóceń konkurencji. Co do spełnienia zasady pomocniczości, ETS zbadał czy cel proponowanych działań mógłby być lepiej osiągnięty na poziomie wspólnotowym. Celem dyrektywy było usunięcie przeszkód spowodowanych różnicami w prawie państw czł. dot. prezentacji sprzedaży produktów tytoniowych, przy zachowaniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia, zgodnie z art. 95 (3) TWE. Taki cel nie może być wystarczająco osiągnięty przez państwa członkowskie indywidualnie i wymaga działań na poziomie wspólnotowym. Wynika z tego, że w przypadku powyższej Dyrektywy, cel proponowanego działania może być lepiej osiągnięty na poziomie wspólnotowym.

Federalna zasada dobrej wiary ma na celu zapewnić wzajemne poszanowanie kompetencji organów prawodawczych, wykonawczych i sądowych na różnych poziomach zarządzania w ramach systemu federalnego i gotowość do współpracy.

Zasada lojalnej współpracy:

ETS potwierdził stosowanie w III filarze UE w C-105/03 postępowanie karne przeciwko Marii Pupino.

„konsultacje przewidziane w trzecim akapicie art. 43 (2), jak również w innych, podobnych przepisach TWE, stanowią środek pozwalający Parlamentowi na uczestniczenie w procesie prawodawczym Wspólnoty. Kompetencja ta stanowi istotny czynnik równowagi instytucjonalnej zamierzonej przez Traktat. Jakkolwiek w ograniczonym zakresie, stanowi ona na poziomie wspólnotowym odzwierciedlenie podstawowej zasady demokratycznej, że społeczeństwa powinny brać udział w sprawowaniu władzy za pośrednictwem zgromadzeń przedstawicielskich. Właściwa konsultacja z Parlamentem w przypadkach przewidzianych Traktatem stanowi zatem podstawową formalność, której pominięcie powoduje nieważność aktu prawnego. Dochowanie wymogu oznacza, że Parlament wyraził swą opinię. Nie można zaakceptować stanowiska, że wymóg został spełniony poprzez zwrócenie się przez Radę o wydanie opinii, jeżeli żadna opinia nie zostanie przez Parlament wydana.”

2

TL 18. Deklaracja dotycząca rozgraniczenia kompetencji

Konferencja podkreśla, że zgodnie z systemem podziału kompetencji pomiędzy Unię a Państwa Członkowskie w myśl postanowień Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach należą do Państw Członkowskich.

Jeżeli Traktaty przyznają Unii w określonej dziedzinie kompetencję dzieloną z Państwami Członkowskimi, Państwa Członkowskie wykonują swoją kompetencję w zakresie, w jakim Unia nie wykonała lub postanowiła zaprzestać wykonywania swojej kompetencji. Ta ostatnia sytuacja ma miejsce wtedy, gdy właściwe instytucje Unii postanowią uchylić dany akt prawodawczy, w szczególności w celu lepszego zagwarantowania stałego poszanowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Z inicjatywy jednego lub kilku swoich członków (przedstawicieli Państw Członkowskich) i zgodnie z artykułem 241 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Rada może zwrócić się do Komisji o przedłożenie wniosków mających na celu uchylenie danego aktu prawodawczego. Konferencja z zadowoleniem przyjmuje deklarację Komisji, że będzie ona traktować te prośby ze szczególną uwagą.

Analogicznie, przedstawiciele rządów Państw Członkowskich zebrani na konferencji międzyrządowej, zgodnie ze zwykłą procedurą zmiany przewidzianą w artykule 48 ustępy 2-5 Traktatu o Unii Europejskiej, mogą podjąć decyzję o zmianie Traktatów stanowiących podstawę Unii, w tym o rozszerzeniu albo ograniczeniu kompetencji przyznanych Unii we wspomnianych Traktatach.

Artykuł 49 (dawny artykuł 49 TUE)

Każde państwo europejskie, które szanuje wartości, o których mowa w artykule 2, i zobowiązuje się je wspierać, może złożyć wniosek o członkostwo w Unii. O wniosku tym informuje się Parlament Europejski i parlamenty narodowe. Państwo ubiegające się o członkostwo kieruje swój wniosek do Rady, która stanowi jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji oraz po otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej większością głosów jego członków. Brane są pod uwagę kryteria kwalifikacji uzgodnione przez Radę Europejską.

Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w Traktatach stanowiących podstawę Unii są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a Państwem ubiegającym się o członkostwo. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się Państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

Artykuł 50 TUE 1. Każde Państwo Członkowskie może, zgodnie ze swoimi wymogami konstytucyjnymi, podjąć decyzję o wystąpieniu z Unii.

2. Państwo Członkowskie, które podjęło decyzję o wystąpieniu, notyfikuje swój zamiar Radzie Europejskiej. W świetle wytycznych Rady Europejskiej Unia prowadzi negocjacje i zawiera z tym Państwem umowę określającą warunki jego wystąpienia, uwzględniając ramy jego przyszłych stosunków z Unią. Umowę tę negocjuje się zgodnie z artykułem 218 ustęp 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Jest ona zawierana w imieniu Unii przez Radę, stanowiącą większością kwalifikowaną po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.

3. Traktaty przestają mieć zastosowanie do tego Państwa od dnia wejścia w życie umowy o wystąpieniu lub, w przypadku jej braku, dwa lata po notyfikacji, o której mowa w ustępie 2, chyba że Rada Europejska w porozumieniu z danym Państwem Członkowskim podejmie jednomyślnie decyzję o przedłużeniu tego okresu.

4. Do celów ustępów 2 i 3 członek Rady Europejskiej i Rady reprezentujący występujące Państwo Członkowskie nie bierze udziału w obradach ani w podejmowaniu decyzji Rady Europejskiej i Rady dotyczących tego Państwa.

Większość kwalifikowaną określa się zgodnie z artykułem 238 ustęp 3 litera b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

5. Jeżeli Państwo, które wystąpiło z Unii, zwraca się o ponowne przyjęcie, jego wniosek podlega procedurze, o której mowa w artykule 49.

Artykuł 48 (dawny artykuł 48 TUE)

1. Traktaty mogą być zmieniane zgodnie ze zwykłą procedurą zmiany. Mogą być też zmieniane zgodnie z uproszczonymi procedurami zmiany.

Zwykła procedura zmiany

2. Rząd każdego Państwa Członkowskiego, Parlament Europejski lub Komisja mogą przedkładać Radzie propozycje zmiany Traktatów. Propozycje te mogą mieć na celu, między innymi, rozszerzenie lub ograniczenie kompetencji przyznanych Unii w Traktatach. Propozycje te są przekazywane przez Radę Radzie Europejskiej oraz notyfikowane parlamentom narodowym.

3. Jeżeli Rada Europejska, po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Komisją, podejmie zwykłą większością decyzję, w której opowie się za rozpatrzeniem proponowanych zmian, przewodniczący Rady Europejskiej zwołuje konwent złożony z przedstawicieli parlamentów narodowych, szefów państw lub rządów Państw Członkowskich, Parlamentu Europejskiego i Komisji. W przypadku zmian instytucjonalnych w dziedzinie pieniężnej konsultowany jest również Europejski Bank Centralny. Konwent rozpatruje propozycje zmian i przyjmuje, w drodze konsensusu, zalecenie dla Konferencji przedstawicieli rządów Państw Członkowskich przewidzianej w ustępie 4.

Rada Europejska może zwykłą większością, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, podjąć decyzję o nie zwoływaniu konwentu, jeżeli zakres proponowanych zmian nie uzasadnia jego zwołania. W takim przypadku Rada Europejska określa mandat Konferencji przedstawicieli rządów Państw Członkowskich.

4. Konferencję przedstawicieli rządów Państw Członkowskich zwołuje przewodniczący Rady w celu uchwalenia za wspólnym porozumieniem zmian, jakie mają zostać dokonane w Traktatach.

Zmiany wchodzą w życie po ich ratyfikowaniu przez wszystkie Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

5. Jeżeli po upływie dwóch lat od podpisania traktatu zmieniającego Traktaty, został on ratyfikowany przez cztery piąte Państw Członkowskich i gdy jedno lub więcej Państw Członkowskich napotkało trudności w postępowaniu ratyfikacyjnym, sprawę kieruje się do Rady Europejskiej.

Uproszczone procedury zmiany

6. Rząd każdego Państwa Członkowskiego, Parlament Europejski lub Komisja mogą przedkładać Radzie Europejskiej propozycje dotyczące zmiany wszystkich lub części postanowień części trzeciej Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dotyczących wewnętrznych polityk i działań Unii.

Rada Europejska może przyjąć decyzję zmieniającą wszystkie lub część postanowień części trzeciej Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Rada Europejska stanowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Komisją oraz z Europejskim Bankiem Centralnym w przypadkach zmian instytucjonalnych w dziedzinie pieniężnej. Decyzja ta wchodzi w życie dopiero po jej zatwierdzeniu przez Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

Decyzja, o której mowa w akapicie drugim, nie może zwiększyć kompetencji przyznanych Unii w Traktatach.

7. Jeżeli Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej lub tytuł V niniejszego Traktatu przewiduje, że Rada stanowi jednomyślnie w danej dziedzinie lub w danym przypadku, Rada Europejska może przyjąć decyzję upoważniającą Radę do stanowienia większością kwalifikowaną w tej dziedzinie lub w tym przypadku. Niniejszego akapitu nie stosuje się do decyzji mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne.

Jeżeli Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewiduje, że akty prawodawcze przyjmowane są przez Radę zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą, Rada Europejska może przyjąć decyzję zezwalającą na przyjęcie takich aktów zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą.

Wszelkie inicjatywy podejmowane przez Radę Europejską na podstawie akapitu pierwszego lub drugiego są przekazywane parlamentom narodowym. W przypadku gdy parlament narodowy notyfikuje swój sprzeciw w terminie sześciu miesięcy od takiego przekazania, decyzja, o której mowa w akapicie pierwszym lub drugim, nie zostaje przyjęta. W przypadku braku sprzeciwu Rada Europejska może przyjąć taką decyzję.

W celu przyjęcia decyzji, o których mowa w akapicie pierwszym lub drugim, Rada Europejska stanowi jednomyślnie po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, wyrażonej przez większość członków wchodzących w jego skład.

Artykuł 15(dawny artykuł 255 TWE)

1. W celu wspierania dobrych rządów i zapewnienia uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego, instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii działają z jak największym poszanowaniem zasady otwartości.

2. Obrady Parlamentu Europejskiego oraz Rady obradującej i głosującej nad projektem aktu prawodawczego są jawne.

3. Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę statutową w Państwie Członkowskim ma prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, niezależnie od ich formy, z zastrzeżeniem zasad i warunków określonych zgodnie z niniejszym ustępem.

Zasady ogólne i ograniczenia, które z uwagi na interes publiczny lub prywatny regulują korzystanie z tego prawa dostępu do dokumentów, są określane w drodze rozporządzeń przez Parlament Europejski i Radę, stanowiące zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą.

Każda instytucja, organ lub jednostka organizacyjna zapewnia przejrzystość swoich prac i opracowuje w swoim regulaminie wewnętrznym przepisy szczególne dotyczące dostępu do jej dokumentów, zgodnie z rozporządzeniami, o których mowa w akapicie drugim.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejski Bank Centralny i Europejski Bank Inwestycyjny podlegają niniejszemu ustępowi jedynie w wykonywaniu swoich funkcji administracyjnych.

Parlament Europejski i Rada zapewniają publikację dokumentów dotyczących procedur prawodawczych na warunkach przewidzianych w rozporządzeniu, o którym mowa w akapicie drugim.

Artykuł 1 (dawny artykuł 1 TUE) TL

Niniejszym Traktatem WYSOKIE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY ustanawiają między sobą UNIĘ EUROPEJSKĄ, zwaną dalej „Unią”, której Państwa Członkowskie przyznają kompetencje do osiągnięcia ich wspólnych celów.

Niniejszy Traktat wyznacza nowy etap w procesie tworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy, w którym decyzje podejmowane są z możliwie najwyższym poszanowaniem zasady otwartości i jak najbliżej obywateli.

Podstawę Unii stanowi niniejszy Traktat oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwane dalej „Traktatami”). Oba te Traktaty mają taką samą moc prawną. Unia zastępuje Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym.

TYTUŁ II POSTANOWIENIA O ZASADACH DEMOKRATYCZNYCH

Artykuł 9

We wszystkich swoich działaniach Unia przestrzega zasady równości swoich obywateli, którzy są traktowani z jednakową uwagą przez jej instytucje, organy i jednostki organizacyjne. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca przynależność Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go.

Artykuł 10

1. Podstawą funkcjonowania Unii jest demokracja przedstawicielska.

2. Obywatele są bezpośrednio reprezentowani na poziomie Unii w Parlamencie Europejskim.

Państwa Członkowskie są reprezentowane w Radzie Europejskiej przez swoich szefów państw lub rządów, a w Radzie przez swoje rządy; szefowie państw lub rządów i rządy odpowiadają demokratycznie przed parlamentami narodowymi albo przed swoimi obywatelami.

3. Każdy obywatel ma prawo uczestniczyć w życiu demokratycznym Unii. Decyzje są podejmowane w sposób jak najbardziej otwarty i zbliżony do obywatela.

4. Partie polityczne na poziomie europejskim przyczyniają się do kształtowania europejskiej świadomości politycznej i wyrażania woli obywateli Unii.

Artykuł 11

1. Za pomocą odpowiednich środków instytucje umożliwiają obywatelom i stowarzyszeniom przedstawicielskim wypowiadanie się i publiczną wymianę poglądów we wszystkich dziedzinach działania Unii.

2. Instytucje utrzymują otwarty, przejrzysty i regularny dialog ze stowarzyszeniami przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatelskim.

3. Komisja Europejska prowadzi szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronami w celu zapewnienia spójności i przejrzystości działań Unii.

4. Obywatele Unii w liczbie nie mniejszej niż milion, mający obywatelstwo znacznej liczby Państw Członkowskich, mogą podjąć inicjatywę zwrócenia się do Komisji Europejskiej o przedłożenie, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego wniosku w sprawach, w odniesieniu do których, zdaniem obywateli, stosowanie Traktatów wymaga aktu prawnego Unii.

Procedury i warunki wymagane w celu przedstawienia takiej inicjatywy określane są zgodnie z artykułem 24 akapit pierwszy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Artykuł 12

Parlamenty narodowe aktywnie przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania Unii:

a) otrzymując od instytucji Unii informacje oraz projekty aktów prawodawczych Unii zgodnie z Protokołem w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej;

b) czuwając nad poszanowaniem zasady pomocniczości zgodnie z procedurami przewidzianymi w Protokole w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności;

c) uczestnicząc, w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w mechanizmach oceniających wykonanie polityk Unii w tej dziedzinie, zgodnie z artykułem 70 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, oraz włączając się w polityczną kontrolę Europolu i ocenę działalności Eurojustu, zgodnie z artykułami 88 i 85 tego Traktatu;

d) uczestnicząc w procedurach zmiany Traktatów, zgodnie z artykułem 48 niniejszego Traktatu;

e) otrzymując informacje na temat wniosków o przystąpienie do Unii, zgodnie z artykułem 49 niniejszego Traktatu;

f) uczestnicząc we współpracy międzyparlamentarnej między parlamentami narodowymi i z Parlamentem Europejskim, zgodnie z Protokołem w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej.

Artykuł 3 (dawny artykuł 2 TUE)

1. Celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów.

2. Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości.

3. Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Wspiera postęp naukowo-techniczny.

Zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka.

Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między Państwami Członkowskimi.

Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy.

4. Unia ustanawia unię gospodarczą i walutową, której walutą jest euro.

5. W stosunkach zewnętrznych Unia umacnia i propaguje swoje wartości i interesy oraz wnosi wkład w ochronę swoich obywateli. Przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, trwałego rozwoju Ziemi, do solidarności i wzajemnego szacunku między narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania i rozwoju prawa międzynarodowego, w szczególności zasad Karty Narodów Zjednoczonych.

6. Unia dąży do osiągnięcia swoich celów właściwymi środkami odpowiednio do zakresu kompetencji przyznanych jej na mocy Traktatów.

Artykuł 5 (dawny artykuł 5 TWE)

1. Granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania. Wykonywanie tych kompetencji podlega zasadom pomocniczości i proporcjonalności.

2. Zgodnie z zasadą przyznania Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez Państwa Członkowskie w Traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach należą do Państw Członkowskich.

3. Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii.

Instytucje Unii stosują zasadę pomocniczości zgodnie z Protokołem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Parlamenty narodowe czuwają nad przestrzeganiem zasady pomocniczości zgodnie z procedurą przewidzianą w tym Protokole.

4. Zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów.

Instytucje Unii stosują zasadę proporcjonalności zgodnie z Protokołem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności.

Artykuł 5 TFUE

1. Państwa Członkowskie koordynują swoje polityki gospodarcze w ramach Unii. W tym celu Rada przyjmuje środki, w szczególności ogólne kierunki tych polityk.

Do Państw Członkowskich, których walutą jest euro, stosuje się postanowienia szczególne.

2. Unia podejmuje środki w celu zapewnienia koordynacji polityk zatrudnienia Państw Członkowskich, w szczególności określając wytyczne dla tych polityk.

3. Unia może podejmować inicjatywy w celu zapewnienia koordynacji polityk społecznych Państw Członkowskich.

Art. 308 TWE: „Jeżeli w czasie funkcjonowania wspólnego rynku, w celu osiągnięcia jednego z celów Wspólnoty okaże się konieczne podjęcie działania przez Wspólnotę, a niniejszy Traktat nie będzie przewidywał potrzebnych uprawnień, Rada podejmie konieczne środki, działając jednomyślnie na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim”.

opinia 2/94 w sprawie przystąpienia WE do EKPCz środek przyjęty na podstawie art. 308:

Artykuł 352 TFUE (dawny artykuł 308 TWE)

1. Jeżeli działanie Unii okaże się niezbędne do osiągnięcia, w ramach polityk określonych w Traktatach, jednego z celów, o których mowa w Traktatach, a Traktaty nie przewidziały uprawnień do działania wymaganego w tym celu, Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, przyjmuje stosowne przepisy. Jeżeli przepisy te są przyjmowane przez Radę zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą, stanowi ona również jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.

2. W ramach procedury kontroli stosowania zasady pomocniczości określonej w artykule 5 ustęp 3 Traktatu o Unii Europejskiej Komisja zwraca uwagę parlamentów narodowych na wnioski, których podstawą jest niniejszy artykuł.

3. Środki, których podstawą jest niniejszy artykuł, nie mogą prowadzić do harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich, jeżeli Traktaty wykluczają taką harmonizację.

4. Niniejszy artykuł nie może służyć jako podstawa do osiągania celów związanych ze wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, a wszelkie akty przyjęte zgodnie z niniejszym artykułem przestrzegają granic określonych w artykule 40 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej.

Wyrok: „ Ocena Trybunału

122    Należy na wstępie przypomnieć, że zasada proporcjonalności zaliczająca się do podstawowych zasad prawa wspólnotowego wymaga, by środki wprowadzane w drodze przepisów wspólnotowych były zdatne do realizacji zamierzonego celu oraz by nie wykraczały poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia (...).

123    Co się tyczy kontroli sądowej przesłanek wskazanych w poprzednim punkcie, należy podkreślić, że prawodawcy wspólnotowemu przyznaje się szeroki zakres uznania w dziedzinie takiej, jak w niniejszej sprawie, związanej z dokonywaniem przez niego wyborów o naturze politycznej, gospodarczej i społecznej, w ramach której musi on przeprowadzać złożone oceny. W związku z tym legalność środka przyjętego w tej dziedzinie może zostać naruszona jedynie wtedy, gdy jest on oczywiście niewłaściwy w odniesieniu do celu, jaki realizuje odpowiednia instytucja (...).

124    Co się tyczy dyrektywy, z motywów pierwszego, drugiego i trzeciego wynika, że poprzez zbliżenie reguł mających zastosowanie w tej dziedzinie ma ona na celu wyeliminowanie barier wynikających z różnic, które pomimo przyjętych uprzednio środków harmonizujących istnieją między przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi państw członkowskich w sprawie wytwarzania, prezentacji i sprzedaży wyrobów tytoniowych i które utrudniają funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Z motywu czwartego dyrektywy wynika ponadto, że przy realizacji tego celu w dyrektywie powinien zostać przyjęty wysoki poziom ochrony zdrowia zgodnie z art. 95 ust. 3 traktatu.

125    W toku procedury podniesiono różne argumenty, by zakwestionować zgodność dyrektywy z zasadą proporcjonalności, w szczególności w zakresie dotyczącym art. 3, 5 i 7 dyrektywy.

126    Należy po pierwsze stwierdzić, że przewidziany w art. 3 dyrektywy zakaz wprowadzania do swobodnego obrotu i sprzedaży we Wspólnocie papierosów niedotrzymujących maksymalnych zawartości substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla, wraz z ciążącym na państwach członkowskich obowiązkiem dopuszczenia przywozu, sprzedaży i konsumpcji papierosów, które dotrzymują tych zawartości zgodnie z art. 13 ust. 1 tej dyrektywy, stanowi środek zdatny do realizacji zamierzonego w niej celu, który - mając na uwadze obowiązek zapewnienia przez prawodawcę wspólnotowego wysokiego poziomu ochrony zdrowia - nie wykracza poza to, co konieczne do jego osiągnięcia.

127    Co się tyczy po drugie przewidzianego również w art. 3 dyrektywy zakazu produkcji papierosów niedotrzymujących maksymalnych zawartości określonych w tym przepisie, ma on na celu, jak wskazano już w pkt 85 niniejszego wyroku, zapobieżenie naruszeniom przepisów odnoszących się do rynku wewnętrznego w dziedzinie wyrobów tytoniowych mogących nastąpić wskutek ponownego, nielegalnego przywozu do Wspólnoty lub wskutek zakłócenia handlu wewnątrz niej w odniesieniu do produktów niezgodnych z wymogami art. 3 ust. 1 dyrektywy.

128    Proporcjonalność tego zakazu produkcji została zakwestionowana z tego względu, że nie stanowi on środka zdatnego do realizacji zamierzonego w nim celu i że wykracza on poza to, co konieczne do jego osiągnięcia, ponieważ w szczególności wystarczające byłoby ustanowienie środka alternatywnego, takiego jak wzmocnienie kontroli przywozu z państw trzecich.

129    W tym względzie należy wskazać, że jakkolwiek sam omawiany zakaz nie umożliwia zapobieżenia rozwojowi nielegalnego handlu papierosami we Wspólnocie, uwzględniając w szczególności okoliczność, że papierosy nieodpowiadające wymogom określonym w art. 3 ust. 1 dyrektywy mogą również być nielegalnie wprowadzone na rynek wspólnotowy po ich wyprodukowaniu w państwach trzecich, to jednak prawodawca wspólnotowy nie wykroczył poza granice swego zakresu uznania, przyjmując, że zakaz ten stanowi mimo wszystko środek mogący przyczynić się w skuteczny sposób do ograniczenia ryzyka wzrostu nielegalnego handlu papierosami i do zapobieżenia wynikającym stąd naruszeniom rynku wewnętrznego.

130    Nie wykazano ponadto, jakoby wzmocnienie kontroli było w niniejszej sprawie wystarczające do osiągnięcia celu zamierzonego w kwestionowanym przepisie. W tym względzie należy wskazać, że omawiany zakaz produkcji w szczególny sposób nadaje się do zapobieżenia u źródła zakłóceniom handlu papierosami produkowanymi we Wspólnocie celem wywozu do państw trzecich. Zakłócenia te stanowią formę oszustwa, którego z definicji nie można zwalczać równie skutecznie alternatywnymi środkami, takimi jak wzmocnienie kontroli na granicach Wspólnoty.

131    Co się tyczy art. 5 dyrektywy, obowiązek umieszczenia na opakowaniach papierosów danych dotyczących zawartości substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla oraz na opakowaniach wyrobów tytoniowych ostrzeżeń odnoszących się do niebezpieczeństwa dla zdrowia związanego z tymi wyrobami jest środkiem zdatnym do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony przy zniesieniu przeszkód wynikających z krajowych przepisów dotyczących etykietowania. Zobowiązania tego rodzaju stanowią bowiem uznany środek skłaniający konsumentów do zmniejszenia konsumpcji wyrobów tytoniowych lub wskazujący im te produkty, które przedstawiają mniejsze ryzyko dla zdrowia.

132    W związku z tym, nakładając w art. 5 dyrektywy obowiązek zwiększenia procentowego udziału powierzchni przeznaczonych na te informacje i ostrzeżenia na danych stronach opakowań wyrobów tytoniowych w proporcji pozostawiającej wystarczająco dużo miejsca na umieszczenie przez producentów tych produktów innych danych, w szczególności dotyczących znaków towarowych, prawodawca wspólnotowy nie wykroczył poza granice zakresu uznania przysługującego mu w tej dziedzinie.

133    Co się tyczy przepisów art. 7 dyrektywy, należy stwierdzić, co następuje:

134    Cel wskazanego przepisu został wyjaśniony w motywie dwudziestym siódmym dyrektywy, z którego wynika, że zakaz stosowania na opakowaniach wyrobów tytoniowych niektórych pojęć, takich jak o „niskiej zawartości substancji smolistych”, „lekkie”, „ultralekkie”, „łagodne”, jak również niektórych nazw, obrazków oraz symboli i innych znaków jest uzasadniony troską, że tego rodzaju opisy mogą wprowadzić konsumentów w błąd, wzbudzając fałszywe przekonanie, że takie wyroby są mniej szkodliwe, oraz mogą powodować zmianę spożycia. Motyw ten precyzuje w tym względzie, że palenie oraz uzależnienie, a nie tylko zawartość niektórych substancji w wyrobach tytoniowych przed ich spożyciem, również określają poziom wdychanych substancji. Stosowanie wskazanych pojęć opisowych przy braku uwzględnienia tego faktu może podważać ustanowione w dyrektywie wymagania dotyczące etykietowania.

135    W związku z tym art. 7 rozpatrywany w związku z motywem dwudziestym siódmym dyrektywy ma na celu zagwarantowanie, by konsumenci byli w sposób obiektywny poinformowani co do szkodliwości wyrobów tytoniowych.

136    Tego rodzaju wymóg podawania informacji jest zdatny do realizacji wysokiego poziomu ochrony zdrowia przy dokonywaniu harmonizacji przepisów mających zastosowanie do opisu wyrobów tytoniowych.

137    Prawodawca wspólnotowy miał prawo uznać, nie wykraczając poza granice swego zakresu uznania, że wskazanie zawartości substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy zapewni w sposób obiektywny przekazanie konsumentom informacji w przedmiocie szkodliwości wyrobów tytoniowych związanej z tymi substancjami, podczas gdy użycie elementów opisowych takich jak wskazane w art. 7 dyrektywy nie gwarantuje poinformowania konsumentów w sposób obiektywny.

138    Jak bowiem wskazał rzecznik generalny w pkt 241-248 opinii, tego rodzaju elementy opisowe mogą wprowadzić konsumenta w błąd. Po pierwsze, mogą one, jak w przypadku pojęcia „łagodne”, opisywać odczucia smakowe pozostające bez związku z zawartością substancji szkodliwych w produkcie. Po drugie, w braku regulacji dotyczącej ich używania, pojęcia takie jak „o niskiej zawartości substancji smolistych”, „lekkie”, „ultralekkie” nie odnoszą się do dokładnych progów ilościowych. Po trzecie, nawet jeśli dany produkt charakteryzuje się mniejszą zawartością substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla niż inne produkty, to jednak ilość substancji rzeczywiście wdychanych przez konsumenta zależy również od jego sposobu palenia, a ponadto produkt ten może zawierać inne substancje szkodliwe. Po czwarte, użycie elementów opisowych sugerujących, że konsumpcja określonego wyrobu tytoniowego jest korzystna dla zdrowia w porównaniu do innych wyrobów tytoniowych prowadzi do ryzyka nakłaniania do konsumpcji tych wyrobów.

139    Ponadto prawodawca wspólnotowy miał prawo uznać, nie wykraczając poza granice zakresu uznania przysługujące mu w tej dziedzinie, że dla celów zapewnienia, by konsumenci byli w sposób obiektywny poinformowani w przedmiocie szkodliwości wyrobów tytoniowych, zakaz ustanowiony w art. 7 dyrektywy był konieczny i że w szczególności brak było alternatywnego środka, który umożliwiałby realizację tego celu w sposób równie skuteczny, a jednocześnie w mniejszym stopniu ograniczający prawa producentów tytoniu.

140    Nie jest bowiem oczywiste, jakoby zwykła regulacja użycia elementów opisowych wskazanych w art. 7 dyrektywy w sposób sugerowany przez skarżące w postępowaniu przed sądem krajowym oraz przez rządy niemiecki, grecki i luksemburski lub wskazanie na opakowaniu wyrobów tytoniowych, że ilości wdychanych substancji szkodliwych zależą również od samego palenia, jak proponuje Japan Tobacco, zapewniłyby poinformowanie konsumenta w sposób obiektywny, mając na uwadze okoliczność, że te elementy opisowe mogą w każdym razie skłaniać do konsumpcji wyrobów tytoniowych.

141    Z powyższych rozważań dotyczących pytania pierwszego lit. c) wynika, że dyrektywa nie jest nieważna ze względu na naruszenie zasady proporcjonalności.”

Dodane TL.

Wyrok: „ W przedmiocie pytania pierwszego, lit. f)

173    W pytaniu pierwszym lit. f) sąd krajowy zmierza do ustalenia, czy dyrektywa jest w całości lub w części nieważna ze względu na naruszenie zasady pomocniczości.

 Uwagi przedłożone Trybunałowi

174    Skarżące w postępowaniu przed sądem krajowym podnoszą, że zasada pomocniczości ma zastosowanie do środków dotyczących rynku wewnętrznego takich jak omawiana dyrektywa i że przy jej stanowieniu prawodawca wspólnotowy w ogóle nie uwzględnił tej zasady lub w każdym razie nie uwzględnił jej w sposób prawidłowy. Gdyby to bowiem uczynił, to powinien był dojść do wniosku, że ustanowienie dyrektywy nie było konieczne, ponieważ na mocy dyrektyw 89/622 i 90/239 zostały już ustanowione zharmonizowane przepisy w celu wyeliminowania przeszkód w wymianie handlowej wyrobami tytoniowymi. Ponadto nie przedstawiono jakiegokolwiek dowodu na okoliczność, że państwa członkowskie nie miały możliwości ustanowienia środków ochrony zdrowia publicznego, które uznawały za konieczne.

175    Rząd belgijski i Parlament podnoszą, że zasada pomocniczości nie ma zastosowania do dyrektywy, ponieważ zasadę tę stosuje się jedynie w dziedzinach, które nie należą do wyłącznej kompetencji Wspólnoty, podczas gdy omawiana dyrektywa, ustanowiona w celu realizacji rynku wewnętrznego, jest objęta tą kompetencją wyłączną. W każdym razie, przyjmując nawet, że zasada ta ma zastosowanie do dyrektywy, została ona w niniejszej sprawie dochowana, ponieważ podjęte działania nie mogły zostać zrealizowane w sposób wystarczający na poziomie państw członkowskich.

176    Rządy Zjednoczonego Królestwa, francuski, niderlandzki i szwedzki oraz Rada i Komisja uważają, że zasada pomocniczości ma w niniejszej sprawie zastosowanie i że została ona w dyrektywie dochowana. Rządy Zjednoczonego Królestwa i francuski oraz Komisja podnoszą w szczególności, że stwierdzenia zawarte w pkt 30-34 wskazanego powyżej wyroku w sprawie Niderlandy przeciwko Parlamentowi i Radzie mogą zostać przeniesione na grunt niniejszej sprawy i wynika z nich, że dyrektywa jest ważna w kontekście zasady pomocniczości. Zdaniem rządu niderlandzkiego i Komisji, gdy spełnione zostały przesłanki zastosowania art. 95 WE, to spełnione są wówczas również przesłanki działania wspólnotowego na podstawie art. 5 akapit drugi WE, ponieważ jest pewne, że żadne państwo członkowskie nie może samo przyjąć środków koniecznych do wyeliminowania wszelkich rozbieżności pomiędzy przepisami państw członkowskich mającymi wpływ na wymianę handlową.

 Ocena Trybunału

177    Zasada pomocniczości jest ustanowiona w art. 5 akapit drugi WE, zgodnie z którym w dziedzinach, które nie należą do jej kompetencji wyłącznej, Wspólnota podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na rozmiary lub skutki proponowanych działań możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Wspólnoty.

178    Zgodnie z pkt 3 protokołu w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności załączonego do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską zasada pomocniczości nie kwestionuje kompetencji przyznanych Wspólnocie Europejskiej przez traktat, zgodnie z wykładnią Trybunału.

179    Należy wskazać na wstępie, że zasada pomocniczości ma zastosowanie, gdy prawodawca wspólnotowy opiera się na art. 95 WE, ponieważ postanowienie to nie przyznaje mu wyłącznej kompetencji do uregulowania działań gospodarczych na rynku wewnętrznym, lecz wyłącznie kompetencję w zakresie poprawy warunków ustanowienia i funkcjonowania tego rynku poprzez zniesienie przeszkód w swobodnym przepływie towarów i swobodnym świadczeniu usług oraz poprzez usunięcie zakłóceń konkurencji (zob. podobnie wyrok w sprawie Reklama tytoniu, pkt 83, 95).

180    Co się tyczy kwestii, czy dyrektywa została ustanowiona zgodnie z zasadą pomocniczości, należy zbadać po pierwsze, czy możliwe jest lepsze osiągnięcie celu proponowanego działania na poziomie Wspólnoty.

181    W tym względzie należy przypomnieć, że Trybunał stwierdził w pkt 124 niniejszego wyroku, że dyrektywa ma na celu wyeliminowanie barier wynikających z różnic, które wciąż istnieją między przepisami państw członkowskich w sprawie wytwarzania, prezentacji i sprzedaży wyrobów tytoniowych, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia zgodnie z art. 95 ust. 3 WE.

182    Tego rodzaju cel nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez działanie podjęte na szczeblu samych państw członkowskich i wymaga podjęcia działania na szczeblu wspólnotowym, na co wskazuje rozbieżna ewolucja uregulowań krajowych w niniejszym przypadku (zob. pkt 61 niniejszego wyroku).

183    Z powyższego wynika, że w przypadku omawianej dyrektywy możliwe jest lepsze osiągnięcie celu proponowanego działania na poziomie Wspólnoty.

184    Należy po drugie stwierdzić, że natężenie działania podjętego przez Wspólnotę w niniejszej sprawie jest również zgodne z wymogami zasady pomocniczości, ponieważ, jak wynika z pkt 122-141 niniejszego wyroku nie wykroczyło ono poza to, co konieczne do osiągnięcia celu zamierzonego tym działaniem.

185    Z powyższych rozważań dotyczących pytania pierwszego lit. f) wynika, że dyrektywa nie jest nieważna ze względu na naruszenie zasady pomocniczości.”

Artykuł 8 Protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasady pomocniczości i proporcjonalności

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w zakresie skarg w sprawie naruszenia przez akt prawodawczy zasady pomocniczości wniesionych przez Państwo Członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w artykule 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej [skarga na nieważność, dawny art. 230] lub przekazanych przez nie zgodnie z jego porządkiem prawnym w imieniu jego parlamentu narodowego lub izby tego parlamentu. Zgodnie z zasadami określonymi w tym samym artykule skargi takie mogą być również wnoszone przez Komitet Regionów w odniesieniu do aktów prawodawczych, do których przyjęcia Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wymaga jego konsultacji.

(...)

Dawny art. 5, potem art. 10 TWE, tego akapitu nie zawierał!!! Po raz pierwszy nazwa!

procedura prawodawcza nie jest kontynuowania jeśli:

twierdzi, że projekt aktu nie jest zgodny z zasadą pomocniczości

- uzasadnione opinie Komisji i parlamentów narodowych są przekazywane do PE i do Rady

- są brane pod uwagę w toku procedury prawodawczej

Zwykła procedura prawodawcza

Komisja ponownie musi zająć się propozycją: jeśli podtrzymuje projekt - uzasadniona opinia

- co najmniej 1/3 głosów (a w PWBiS 1/4)

- sprzeczność projektu z zasadą pomocniczości

KE - ponowna analiza projektu

-podtrzymanie, zmiana lub wycofanie projektu

-stosowna decyzja musi być uzasadniona

Parlamenty narodowe

Komisja Europejska

Projekt aktu prawnego


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
555
I CSK 555 10 1
555
555 id 41510 Nieznany (2)
555
555, Narkomania
Juki DDL 555 6
555
555, Dokumenty AWF Wychowanie Fizyczne, Konspekty Wychowanie Fizyczne
555 pogrupowane ustawami TM
Juki DDL 552 553 and 555
555 2
Juki DDL 555 4
555
Otwp 555, I
555
555, Politechnika WGGiG, Wentylacja i pożary-1 3
555
555

więcej podobnych podstron