1.Rodzje ćwiczeń w kinezyterapii:

Kinezyterapia o działaniu miejscowym

ćw bierne

ćw czynno-bierne

ćw czynne w odciążeniu

ćw czynne wolne

ćw czynne oporowe

ćw samowspomagane

ćw samokontrolowane

ćw prowadzone

inne formy działań: ćwiczenia redresyjne wyciągi redresyjne ćwiczenia synergistyczne (oparte o synergizmy względne, bezwzględne, ćwiczenia ipsilateralne i kontralateralne)

ćwiczenia oddechowe

ćwiczenia relaksacyjne

ćwiczenia w czynnościach samoobsługi

pionizacja i nauka chodu

inne rodzaje ćwiczeń

-Kinezyterapia o działaniu ogólnokondycyjnym

ćwiczenia ogólno kondycyjne

ćwiczenia w wodzie

ćwiczenia gimnastyki porannej

sport osób niepełnosprawnych

inne rodzaje ćwiczeń

2.Cwiczenia bierne-wskazania, metodologia, uwarunkowania:

Wskazania:

-porażenia i niedowłady mm. miękkich oraz stany bezpośrednio po zabiegach operacyjnych mm. szkieletowych;

-zwiększone patologiczne napięcie mm. szkieletowych;

-nieutrwalone ograniczenia ruchomości w stawach;

-zła trofika tk. miękkich w częściach narządu ruchu objętych procesem patologicznym;

-potrzeba utrzymania odpowiedniej długości i elastyczności w mm. szkieletowych.

Metodologia:

-pozycja wyjściowa jak w teście na 1.

-pewna, bezpieczna stabilizacja odcinka bliższego tak, aby ruch był prowadzony wyłącznie. W stawie ćwiczonym, a nieprzenoszony na inne ogniwa ruchu. Wyjątek to trój-zgięcie podczas ćwiczenia kończyny dolnej.

-odciążenie lub chwyt ma być wygodny, bezbolesny i pewny dla pacjenta.

-ruch ma być prowadzony w pełnym zakresie ruchu zgodnym z norma dla danego stawu, chyba ze pacjent ćwiczony ma ograniczenie ruchu ćwiczymy wtedy do granicy bólu.

-ilość powtórzeń w serii 30-50, ćwiczenia w ciągu dnia prowadzimy minimum 1 raz do 3 razy dziennie i więcej.

-obowiązuje zasada bezpośredniego oddziaływania na staw np.: ćwicząc staw biodrowy ręka terapeuty ma być na udzie a nie na goleni.

Uwarunkowania:

-siła mm. 0-1.

-cel cwiczeń - zmiana ruchu biernego na czynny.

-wspomaganie mechanizmu „pompy mięśniowej”.

-oddziaływanie na OUN przez udrażnianie szlaków torowania proprioceptywnego(czucie głębokie).

-oddziaływanie na czucie powierzchowne.

3.Cwiczenia czynno-bierne - wskazania, metodologia, uwarunkowania:

Wskazania

- stany pooperacyjne w aparacie ruchu, głównie po zabiegach rekonstrukcyjnych

-choroby reumatoidalne

-unieruchomienie kończyny na wyciągu redresyjnym

-stan atrofii tkankowej (niedożywienie tkanek)

-demineralizacja kości.

Metodologia:

-pozycja wyjściowa i stabilizacja jak w ćwiczeniach biernych, bardzo dobre warunki odciążenia gwarantujące pełne rozluźnienie kończyny.

-w czasie ćwiczeń czynno-biernych nie osiągamy pełnego zakresu ruchu, a jego wartości graniczne wyznaczają odczucia bólowe, bardzo powoli możemy próbować przekroczy tą granicę, jednak uzależnione jest to od pacjenta i jego osobniczej tolerancji bólowej.

-bardzo wolne tempo ćwiczeń pozwalające na pełna współpracę i koncentrację pacjenta.

-liczba powtórzeń w serii 10-15 miedzy seriami przerwa około 2-3 minuty, w czasie przerwy wskazany jest masaż rozluźniający, jeżeli to możliwe to ćwiczenia czynne lub czynne z oporem wykonujemy w sąsiednim nie chorym ogniwie ruchu, liczba serii od 3 do 5.

- ćwiczenia te należy zawsze wspomagać fizykoterapią, a jeśli stan pacjenta tego wymaga również farmakoterapia (głównie leki przeciwbólowe).

Uwarunkowania:

-siła mięśniowa na 1.

-cel główny - przerwanie odruchowego łańcucha bólowego.

AD4 Ćwiczenia samowspomagane - wskazania, metodologia, uwarunkowania

WSKAZANIA: [w zasadzie identyczne jak w ćw. biernych]

1. poprawa trofiki przez zwiększenie efektywności działania „pompy mięśniowej”

2. utrzymanie zakresów ruchów w stawach (w ograniczonym przedziale)

3. zapobieganie niekorzystnym zmianom wynikającym z bezruchu

4. wydłużenie w czasie oddziaływania terapeutycznego u pacjentów z pełną świadomością mogących ćwiczyć samodzielnie

UWARUNKOWANIA:

- pośrednia forma pomiędzy grupą ćwiczeń biernych i czynnych (dla niesprawnych grup mięśniowych, których siła w teście Lovetta wynosi 0-2 będą to odpowiednie działania bierne, czynno-bierne, czy nawet czynne w odciążeniu. Dla zdrowych zespołów dynamicznych ( głównie w kończynach górnych), które prowadzą ruch niesprawnych siłowo części ciała, ćw. samowspomagane są ćwiczeniami czynnymi i to często oporowymi)

- wspomaganie ruchu bezpośrednie - zdrowa kończyna górna „ćwiczy” kończynę przeciwną

- wspomaganie ruchu pośrednie - system bloczkowy - najczęściej wykorzystywane u pacjentów przewlekle chorych z trwałymi zmianami chorobowymi

- ruch nie jest w nich prowadzony w pełnym zakresie

METODOLOGIA: należy stosować zasady metodyczne, które zostaną podane przy omawianiu ćw. czynnych-wolnych w odciążeniu. Odnosi się to głównie do wskazań jak podwieszać i stabilizować odpowiednie części ciała.

AD5 Ćwiczenia czynne - rodzaje, różnice

1. ćwiczenia czynne w odciążeniu (siła mięśniowa 2 wg skali Lovetta, samodzielny ruch w pełnym zakresie, odciążony z oporu, jaki stawia ciężar ćwiczonej części ciała)

2. ćwiczenia czynne wolne (siła mięśniowa 3 wg skali Lovetta, samodzielny ruch w pełnym zakresie z pokonaniem ciężaru ćwiczonej części ciała)

3. ćwiczenia czynne oporowe (siła mięśniowa 4 lub 5 wg skali Lovetta, ćwiczenia czynne wolne z dodatkowym, odpowiednio dawkowanym oporem zewnętrznym)

AD6 Ćwiczenia czynne w odciążeniu - wskazania, metodologia, uwarunkowania

WSKAZANIA:

- uzyskanie poprawy wskaźników siły mięśniowej (cel: 3 w skali Lovetta) w tych zespołach dynamicznych, które posiadają zmniejszony potencjał w tym zakresie

- likwidacja nieutrwalonych tzw. miękkich ograniczeń ruchu w stawach

- kontynuacja ćwiczeń biernych, bez fizycznego udziału kinezyterapeuty jako zapobieganie ograniczeń ruchu

- możliwość wykonywania ruchu czynnego przy niepełnym zroście kostnym po urazach, najczęściej kończyn dolnych - decyzja lekarza

- możliwość wykonywania ruchu czynnego przy odciążeniu zmniejszającym ograniczenie bólowe

- aktywizacja psychiczna pacjenta

- poprawa trofiki przez zwiększenie efektywności działania „pompy mięśniowej”

UWARUNKOWANIA:

- siła mięśniowa: 2 w skali Lovetta (zamknięta  granicami od -2 do +2)

METODOLOGIA:1. odciążenie można uzyskać przez:

a)   ręce terapeuty. Jest to najlepszy sposób odciążania jako, że nic nie jest w sta­nie zastąpić najprecyzyjniejszego biomanipulatora (którym jest ręka ludzka), ale jednocześnie bardzo nieekonomiczny. Dlatego praktycznie użytecznym jest taki tryb postępowania, w którym terapeuta w ciągu pierwszych dwóch, trzech dni odciąża podczas ćwiczeń odpowiednie części ciała ręcznie, uczy pacjenta wykonywania potrzebnych czynności, by następnie zastosować sys­tem bloczkowy,

b)  system bloczkowy.

c)   wykonywanie ruchów na tzw. płaszczyznach poślizgowych lub za pomocą wrotek terapeutycznych,

d)  ćwiczenia w wodzie.

W praktyce terapeutycznej najczęściej stosuje się dwa pierwsze z wymienio­nych wyżej sposobów odciążania jako najużyteczniejsze,

2.  pozycja wyjściowa ćwiczącego powinna być identyczna z tą, jaką przyjmu­je pacjent przy testowaniu danego ruchu na stopień 2,

3.  dobierając pozycję wyjściową należy tak ułożyć pacjenta, by płaszczyzna wykonywanego ruchu była równoległa do podłoża. Powyższa zasada nie odnosi się do ruchów rotacyjnych.

4.   stabilizacja, podobnie jak w poprzednio opisanych rodzajach ćwiczeń, ma uniemożliwić przenoszenia ćwiczonego ruchu poza staw w którym ma on być wykonywany. W systemie bloczkowym stabilizuje się żądane części ciała pacjenta podwieszkami bądź skórzanymi pasami do podłoża. Przy ćwi­czeniach wykonywanych ręką terapeuty korzysta się także z wyżej opisa­nych przyborów albo stabilizuje ręcznie. Przy ćwiczeniach kończyn dolnych w stawach biodrowych szczególnie zalecaną jest stabilizacja „przez pozycję"

5.   odciążenie za pomocą podwieszek musi być pełne, tzn. wygodne i bezpiecz­ne. Chcąc osiągnąć ten cci, trzeba stosować odpowiednią liczbę podwieszek (minimum dwie dla kończyn i pięć dla tułowia przy podwieszeniu „pływającym"),

6.  punkt zaczepienia podwieszek odciążających poprzez linki na kratach sufitowych (lub górnych w U.G.U.L. -ach) powinien znajdować się zawsze w osi stawu, w którym zachodzi ruch. Na przykład przy ćwiczeniach zgięcia

i wyprostu w stawie biodrowym w płaszczyźnie strzałkowej będzie to pozycja wyjściowa leżąc na boku nie ćwiczonym, a obie podwieszki odcią­żające poprzez linki winny być zaczepione dokładnie nad krętarzem więk­szym kości udowej, który w tym konkretnym przypadku jest wyznaczni­kiem osi stawu biodrowego dla ćwiczonych ruchów. W pozycji leżąc tyłem przy ćwiczeniach ruchu odwodzenia i przywodzenia w omawianym stawie taka rolę spełnia kolec biodrowy przedni górny i nad nim powinny być zawieszone poprzez linki obie podwieszki. Odpowiednie punkty topogra­ficzne dla różnych stawów i różnych ruchów trzeba znać zgodnie z anato­mia, czynnościową i mechanika, stawów.

7.   przesunięcie punktu zawieszenia kończyny w linii prostopadłej do osi dłu­giej ćwiczonej kończyny w kierunku wykonywanego ruchu wspomaga ten ruch (stopień testu -2). Odwrotna sytuacja utrudnia zadanie ruchowe ćwi­czonego zespołu dynamicznego i powinna być stosowana w sytuacji, w której pracujące zespoły mięśniowe legitymują się według testu siłą na stopień +2. Identyczne rezultaty można osiągnąć podczas ćwiczeń stawu biodrowego przesuwając punkt zaczepu podwieszek odciążających znad stawu w górę (dogłowowo) lub w dół (w stronę stopy) ćwiczonej kończy­ny dolnej. W pierwszym przypadku wydłuża się „wahadło" wykonywane­go ruchu co ułatwia zadanie, a w drugim jest odwrotnie. Skrócenie linek na których mocowane są podwieszki odciążające utrudnia ćwiczenie.

8.   przy sile mięśni równej według testu +2 można stosować ćwiczenia z dodatkowym oporem. Ćwicząc w ten sposób, np. prostowniki stawu bio­drowego, należy ułożyć pacjenta w pozycji leżąc na boku nie ćwiczonym. Obie podwieszki (udowa i stopowo-piętowa), poprzez linki zawieszone na kracie sufitowej nad krętarzem większym kości udowej, odciążają ćwiczo­ną kończynę, zapewniając jej możliwość wykonywania ruchu w płaszczyź­nie równoległej do podłoża. Do podwieszki udowej, od przodu za pomocą dodatkowej linki i bloczka umieszczonego na kracie bocznej, przymoco­wuje się obciążenie mniejsze od masy kończyny. Bloczek obciążenia dodatkowego musi być tak umieszczony na kracie bocznej, by linka była usytuowana równolegle do podłoża i prostopadle do osi długiej ćwiczonej kończyny, w połowie wykonywanego zakresu ruchu. W tej sytuacji ruch wyprostu w stawie biodrowym będzie wykonywany przeciw dodatkowemu oporowi (ciężarek), a zgięcie na odwrót, będzie wspomagane,

9.   ruch należy prowadzić w pełnym zakresie przy każdym powtórzeniu,

10.  liczba powtórzeń ruchu w jednej płaszczyźnie i w jednej osi - duża, mie­rzona nie liczbą powtórzeń, a czasem ich wykonywania. Powinien on wynosić od 3 do 5 min. dla każdego ruchu.

 

AD7. Ćwiczenia czynne wolne- wskazania, metodologia, uwarunkowania

WSKAZANIA:

1.        Utrzymanie, bądź poprawa ruchomości stawów

2.        kształtowanie koordynacji ruchowej

3.        utrzymanie wskaźników siły mięśniowej

4.        likwidacja wzmożonego spoczynkowego napięcia mięśniowego

5.        uzyskanie poprawy koordynacji nerwowo- mięśniowej

6.        uruchomienie „pompy mięśniowej”

METODOLOGIA:

1.        pozycja wyjściowa do ćwiczeń taka jaką przyjmuje pacjent podczas testowania tego ruchu w stopniu 3 skali testu

2.        do ćw. ruchów prostych jednoosiowych i jednopłaszczyznowych należy tak dobrać pozycję wyjściową, by była ona zawsze prostopadła do podłoża

3.        tempo ćwiczeń dostosowane do funkcjonalnych możliwości chorego. Należy zwracać uwagę n to, by szybkość ruchów nie zaburzała płynności i rytmiczności kolejnych powtórzeń zadania ruchowego

4.        poprawę koordynacji nerwowo- mięśniowej można spróbować uzyskać poprzez odpowiednie przyspieszenie tempa ćwiczeń i stopniowe przechodzenie od ruchów prostych do bardziej złożonych koordynacyjnie.

UWARUNKOWANIA:

1.        siła mięśniowa- 3

2.        pacjenci w trzecim okresie życia- bezpieczeństwo kliniczne obciążenia fizycznego.

AD8. Ćwiczenia czynne oporowe- wskazania, metodologia, uwarunkowania

WSKAZANIA:

1.        doprowadzenie do normy wskaźników siły mięśniowej

2.        opóźnianie procesów patologicznych wywołujących osłabienie mięśni

3.        uzyskanie kompensacyjnych przerostów siły w nie objętych procesem chorobowym grupach mięsni

4.        uzyskanie „przerzutów” napięć mięśniowych do części ciała znajdujących się czasowo ze względów leczniczych w unieruchomieniu

5.        uzyskanie poprawy w koordynacji nerwowo- mięśniowej

6.        zwiększenie sygnalizacji aferentnej w celu rozszerzenia pobudzenia reprezentacji ćwiczonych ruchów w odpowiednich polach projekcyjnych kory mózgowej

7.        poprawa wytrzymałości miejscowej ćwiczonych mięśni

8.        poprawa samopoczucia psychicznego pacjentów

METODOLOGIA:

1.        prawidłowa ocena siły mięśniowej warunkuje właściwe prowadzenie ćwiczeń oporowych

2.        precyzyjne określenie tej komponenty sprawności fizycznej w jednostkach wymiernych

3.        wskazana jest ocena dynamometryczna, za pomocą której, określa się wielkość siły w statystyce, w warunkach pracy opartej na skurczu izometrycznym. W takich sytuacjach największe wskaźniki badanego parametru osiągają badane w ten sposób grupy mięśniowe w połowie czynnego zakresu ruchu.

4.        Opór można dozować przez:

- ręce terapeuty. Nie jest wtedy konieczne określanie wielkości siły za pomocą dynamometrów. Opór dozuje się ręcznie „ na wyczucie” stosownie do możliwości pacjenta i ze zmiennym nasileniem w różnych przedziałach zakresu ruchu. Jest to więc forma treningu izokinetycznego, a odpowiednie „ wyczucie” zdobywa się tylko przez praktykę,

- obciążenie bezpośrednie. Polega na mocowaniu w odpowiednich miejscach ciała obciążeń o znanej wielkości i w rożny sposób. Wykorzystać do tego można specjalne woreczki albo przylepce zwane popularnie „ rzepami”. Przedtem jednak trzeba określić długość ramienia dźwigni, na której jest przyłożona siła. Ćwicząc zespoły mięśniowe kończyn górnych można wykorzystać funkcję chwytną odpowiedniej ręki.

- obciążenie pośrednie przez wykorzystanie systemu bloczkowego,

- prowadzenie ćwiczeń oporowych na urządzeniach specjalnych. Należą do nich siłownie typu „Atlas” czy „Herkules”. Te urządzenia wyprodukowane dawniej mogą być rzadko stosowane w realizacji celów stawianych kinezyterapii miejscowej. Natomiast siłownie nowej generacji są już do realizacji tych zadań doskonale przystosowane, ponieważ za ich pomocą można zwiększać siłę nawet w małych grupach mięśniowych,

- wielkość oporu w poszczególnych fazach ruchu( podczas treningu izokinetycznego z ręcznie dawkowanym oporem)musi być zmienna i tak dobrana, by nie zaburzała koordynacji ruchu wyrażonej jego płynnością,

- im większy opór, tym mniejsza liczba powtórzeń i odwrotnie. Zasada ta określa zależność, która zachodzi między siłą a wytrzymałością, przy czym obie te zdolności kondycyjne kształtowane są za pomocą ćwiczeń oporowych. Większa liczba powtórzeń ćwiczenia przy mniejszym( poniżej 50% maksymalnych możliwości siłowych mięśnia) obciążeniu oddziaływuje na komponentę wytrzymałości i odwrotnie. Przy omawianych tutaj ćwiczeniach chodzi  wytrzymałość miejscową,

- dobór odpowiedniej pozycji wyjściowej determinuje lepsze wykorzystanie możliwości siłowych ćwiczonego zespołu dynamicznego. Stabilne pozycje wyjściowe zwiększają jego potencjał w tym względzie. Natomiast zła stabilizacja stwarza możliwość przerzutu synergistycznego do odległych terytorialnie zespołów dynamicznych w celu wykonania zadanego zadania ruchowego. Ponadto może ona być czynnikiem uaktywniającym dodatkowe grupy mięśniowe w charakterze stabilizatorów, co w odpowiednich sytuacjach terapeutycznych może mieć korzystne efekty kompensacyjne,

- wielkość siły, którą zespół dynamiczny może rozwinąć, zależy od wielkości kątowej pozycji stawu. Na ogół w skrajnych pozycjach zakresu ruchu możliwości siłowe mięśnia wykonującego ruch są mniejsze. Na przykład zginacze stawu łokciowego największą siłę rozwijają w sytuacji zgięcia tego stawu do kąta 80, 90stopni. Przy pełnym wyproście i zgięciu są one odpowiednio mniejsze. Należy o tym pamiętać dobierając pozycje wyjściowe, bowiem zdarzają się takie stany chorobowe, w których wskazanym jest, ze względów funkcjonalnych, wzmacnianie siły właśnie w pozycjach skrajnych. Wtedy trzeba ćwiczyć w cząstkowych zakresach ruchu i do odpowiedniej pozycji kątowej dobierać odpowiednie obciążenie. Można tez w kilku pozycjach kątowych stawu stosować ćwiczenia izometryczne, co pozwoli poprawić siłę w całym zakresie ruchu,

- prowadząc ćwiczenia oporowe w oparciu o skurcz izotoniczny z zastosowaniem systemu bloczkowego, należy tak dobierać pozycje wyjściową pacjenta, by linka łącząca opór z ćwiczoną częścią ciała była ustawiona prostopadle do osi długiej ćwiczonej kończyny w połowie zakresu ruchu w stawie, który jest ćwiczony

- ciężar użyty w charakterze oporu poprzez system bloczków i linek musi być odprowadzony poza powierzchnię stanowiska, na którym znajduje się pacjent. Obciążenie nie może „wisieć” nad chorym. Jest to wymóg bezpieczeństwa.

UWARUNKOWANIA:

AD9. Metody treningowe ćwiczeń oporowych

W każdym treningu oporowym istotnymi czynnikami są:

1czas treningu

2.        tempo wykonywanych ćwiczeń

3.        liczba serii

4.        liczba powtórzeń w serii

5.        czas przerw między seriami

6.        liczba dni treningowych w tygodniu

METODY TRENINGOWE:

1.        Trening z progresywnie wzrastającymi oporami- Metoda DE LORME I WATKINS'A oparta o skurcz izotoniczny. Metodyka tego treningu przedstawia się następująco:

 Kolejna seria Wielkość obciążenia w stosunku do maksymalnych liczba powtórzeń w seri Możliwości siłowych danego zespołu dynamicznego

1. 50%10 2.75%10 3.100%10

Czas przerw między seriami od 1 do 1,5 minuty, liczba dni treningowych w tygodniu- 4.W celu wzmocnienia jednego zespołu dynamicznego pacjent powinien wykonać 30 powtórzeń ruchu w pełnym zakresie, w trzech seriach, w ciągu jednego dnia.

2.        Metoda treningu oporowego oparta o skurcz izometryczny. Jego metodyka przedstawia się następująco:

a)       Opór- submaksymalny (ok. 90% maksymalnych możliwości siłowych mięśnia)

b)       Czas trwania napięcia( pracy) mięśnia od 5 do 6s.

c)       Czas przerwy od 5 do 10s.

d)       Liczba powtórzeń dziennie jedna seria z 10 powtórzeniami w miarę przyrostu siły liczba serii może być stopniowo zwiększona do trzech w ciągu dnia

e)       Liczba każde napięcie ćwiczonych mięśni w serii winno być poprzedzone( wykonuje się to biernie w czasie przerwy miedzy napięciami) pełnym rozciągnięciem ćwiczonego zespołu dynamicznego.

Ad .10 Ćwiczenie redresyjne,  wskazania, metodologia i uwarunkowania

 

Wskazania

 likwidacja określonych ograniczeń ruchu w stawach

 bezruch, który doprowadza do odkurczenia torebek stawowych , mięśni i więzadeł

 stany zapalne, stany infekcyjne (podłoże bakteryjne, podłoże reumatyczne, wirusowe)

 długotrwałe unieruchomienie każdej kości z przemieszczeniem (4 tygodnie unieruchomienie)

 zmiany pourazowe we wszystkich częściach stawu np. zwapnienie więzadeł mięśni, utrata sprężystości przez torebki stawowe

Metodyka ćwiczeń redresyjnych:

* stabilizacja odcinka bliższego ćwiczonej kończyny odgrywa w tych działaniach ogromna rolę. Musi być bardzo pewna, tzn. Powinna wykluczać dodatkowe, nieprzewidziane ruchy wynikające z chęci ucieczki przed bólem
* chwyt którym terapeuta prowadzi ćwiczony ruch bierny musi być pewny, przy czym kontakt jego ręki z ćwiczona częścią ciała powinien rozciągać się na jak największej powierzchni.
* ćwiczony ruch powinien być w zasadzie jednopłaszczyznowy
* podczas wykonywania ćwiczeń redresyjnych wskazane jest „odciąganie” powierzchni stawowych, w wielu przypadkach może to zmniejszyć odczucia bólowe
tempo wykonywania ćwiczeń powinno być bardzo wolne, pozwalające choremu na adaptację z bólem
* odprowadzenie ruchu z pozycji końcowej bardzo wolne
* przerwy między kolejnymi powtórzeniami ruchów redresujących należy wykorzystać na rozluźnienie mięśni
* po ćwiczeniu obowiązuje terapeutę obserwacja reakcji miejscowej (zaczerwienienie, zwiększenie temperatury ciała, wystąpienie obrzęku)
* ćwiczenia redresyjne należy kończyć serią ćwiczeń czynnych w odciążeniu w szybkim tempie, aby utrwalić efekt redresji

Uwarunkowania:

 przy zwiększonej wrażliwości pacjenta na ból trzeba podać dostatecznie wcześnie przed ćwiczeniami odpowiedni lek przeciwbólowy

 należy dążyć do czynnej współpracy chorego w czasie wykonywania redresji

 czas trwania redresji 20-30 minut

 nie należy dążyć do uzyskania znacznej poprawy w krótkim czasie

 Ad.11 Wyciągi redresyjne wskazania, metodologia i uwarunkowania

 Wskazania:

 ograniczenia ruchomości stawu na skutek przykurczu tkanek miękkich

Metodyka:

 stabilizacja przy wyciągach redresyjnych wspomagana jest przez kontrwyciąg ( uniemożliwia on pacjentowi przesuwanie się po podłożu zgodnie z kierunkiem działania siły, w celu zmniejszenia jej działania, pacjent ustawiony jest pod górę w stosunku do działającej siły wyciągu )

 ciężar działający jako siła redresująca powinien oscylować w granicach 1/8 do 1/6 masy ciała pacjenta      ( w przypadkach dużych stawów i silnej w ich okolicy masy mięśniowej można limit obciążeń przekraczać)

 czas trwania wyciągu musi być dostatecznie długi, by działanie zabiegu mogło być skuteczne

-     w początkowej fazie występuje odruchowe, niezależne od woli pacjenta, przeciwne działaniu wyciągu, mięśniowe napięcie obronne

-    w momencie kiedy mm. ulegają zmęczeniu znika (około 15 -20 minut)

-    dopiero potem zaczyna się właściwe działanie wyciągu

-    optymalny czas trwania wyciągu - 30 minut

-    praktycznym wskaźnikiem tego iż wyciąg zaczyna działać jest wystąpienie stosunkowo silnego bólu, należy wtedy doliczyć jeszcze około 10 - 15 minut i można minimalnie zmniejszyć obciążenie

 zdejmowanie wyciągu z redresowanej kończyny( przed odczepieniem ciężaru ręką przyłożoną  w miejscu przyłożenia siły na kończynie  wspomóc działanie wyciągu i przytrzymać ją w kątowym ustawieniu, które osiągnięto dzięki wyciągowi)

 po wyczepieniu ciężaru należy wolno przez około 30 s sprowadzać kończynę do pozycji pośredniej, stale rozluźniając te grupy mięśniowe, które były rozciągnięte

 zdejmowanie wyciągu nie może odbywać się szybko ponieważ wtedy odczucia bólowe przekraczają próg tolerancji bólowej pacjenta

Uwarunkowania

 wyciąg należy poprzedzić wcześniejszym podaniem leków przeciwbólowych i rozluźniających napięcie mięśniowe, a zabiegi fizykalne można stosować w czasie wyciągu

 przy ograniczeniach ruchomości w mniejszych stawach oraz w obrębie stawu łokciowego

 nie wolno wykonywać wyciągu redresyjnego bez zapoznania się ze zdjęciem rtg

 stosujemy max. do 20 zabiegów, po których wskazane jest rtg

 zabiegów nie wykonujemy u osób po 60 roku życia

 Ad.12 Ćwiczenia synergistyczne, wskazania, metodologia i uwarunkowania

Wskazania:

 unieruchomienie kończyny całkowite lub częściowe w opatrunku gipsowym

ćwiczenie przeszczepionych mięśni

Metodyka:   

żeby doszło do ruchu musi nastąpić skurcz agonistów przy jednoczesnym rozluźnieniu antagonistów, rozluźnienie to następuje na drodze odruchowej

synergizmy bezwzględne:

Wrodzone, utrwalone w procesie filogenezy reakcje neuromięśniowe występujące w mniejszym lub większym nasileniu u każdego osobnika, Synergizmy bezwzględne są wykorzystywane do aktywizacji zespołów mięśniowych w tych częściach ciała, które znajdują się w unieruchomieniu

najbardziej znane:

kończyna dolna

-  wyprost stopy z oporem powoduje napięcie mięśnia czworogłowego uda

 synergizmy względne:

-  tworzą się na bazie łuków odruchowych i są osobniczo odmienne

-  najczęściej powstające synergizmy względne:

Miesień czworogłowy uda:

zgięcie stawu biodrowego w pozycji leżenia tyłem, sterowany dołem
- odwodzenie i przywodzenie w stawie biodrowym
- wyprost i zgięcie w stawie skokowym górnym
- przejście z siadu do leżenia i powrót
- rotacja wewnętrzna i zewnętrzna

warunki prawidlowego wykonani ćwiczeń synergistycznych

-   ćwiczenia powinny obejmować możliwie największą liczbę zespołów dynamicznych, które maja odpowiadać za przerzut

-  musza być wykonywane z max. oporami

-  musza być wykonywane do pełnego zmęczenia

-  ćwiczenia te prowadzimy minimum 4 razy dziennie

 13. Rodzaje i przykłady synergizmów

 Synergia - oznacza współdziałanie wielu czynników skuteczniejsze od sumy ich oddzielnych działań.

 Wyróżniamy następujące rodzaje synergizmów:

a)       Bezwzględne. Są to wrodzone, utrwalone w procesie filogenezy reakcje neuromiesniowe występujące u każdego osobnika już w momencie urodzenia. Należy tutaj wymienić odruch ssania (pokarmowy) czy obronne polegające na cofaniu ręki przy zadziałaniu czynnika bólowego.

Do najbardziej znanych w narządzie ruchu należą:

W obrębie tułowia. Skłon głowy i szyi w przód z oporem w pozycji leżąc tyłem powoduje napięcie mięśnia prostego brzucha.

Skłon głowy i szyi w tył z oporem w pozycji leżąc przodem wywołuje napiecie mm pośladkowych wielkich.

W obrębie kkg. Wyprost w stawie promieniowo-nadgarstkowym z oporem w pozycji nawrócenia przedramienia powoduje napięcie mięśnia trójgłowego ramienia.

Zgięcie z oporem w tym samym co powyżej stawie w pozycji odwrócenia przedramienia wywołuje napięcie mięśnia dwugłowego ramienia.

W obrębie kkd. Wyprost stopy z oporem stawie skokowo-goleniowym powoduje napięcie mięśnia czworogłowego uda.  

b)       Względne. Niezależnie od poprzednio wymienionych mechanizmów wywoływania napięć mięśniowych występują synergizmy względne, których cecha charakterystyczną jest fakt, iż są one osobniczo różne. Znaczy to że w u jednego pacjenta lepszy efekt napięciowy np. w mięśniu czworogłowym uda daje aktywizacja ( w postaci ćwiczenia czynnego z oporem) jakiejś odległej terytorialnie grupy mięśniowej, a u drugiego identyczny cel osiąga się dzięki innej aktywizacji.

Synergizmmy dla mięśnia czworogłowego uda:

Ruch zgięcia w stawie biodrowym w pozycji leżenia tyłem, sterowany dołem.

Ruchy odwodzenia i przywodzenia kończyny w stawie biodrowym.

Zgięcie i wyprost w stawie skokowo-goleniowym (ćwiczenia w punktach 1-3 dotyczą ruchów w tej samej kończynie ).

Przejście z siadu płaskiego do leżenia tyłem i powrót

Synergizmy dla mięśnia napinacza powięźi szerokiej:

Zgięcie i wyprost w stawie kolanowym.

Zgięcie i wyprost w stawie skokowo-goleniowym.

Zgięcie i wyprost w stawie biodrowym (ćwiczenia w punktach 1-3 dotyczą kończyny po stronie mięśnia, który będzie aktywizowany).

Wyprost odcinka L kręgosłupa w pozycji leżąc przodem,

 Synergizmy dla mięśnia krawieckiego.

Zgięcie w stawie biodrowym sterowane górą ( przejście do siadu z pozycji leżąc tyłem )

Odwodzenia i przywodzenie kończyny w stawie biodrowym.

Zgięcie i wyprost w stawie skokowo-goleniowym ( ćwiczenia w punktach 1-3 dotyczą kończyny po stronie mięśnia, który ma być aktywizowany),

Synergizmy dla mm. pośladkowych.

Zgięcie w stawie kolanowym.

Wyprost odcinka L kręgosłupa w pozycji leżąc przodem.

Przywodzenie kończyny górnej po tej samej stronie w pozycji leżąc przodem.  

c)       Ipsilateralne. Tak nazywa się ćwiczenia synergistyczne, w których do pobudzenia żądanego mięśnia wykorzystuje się ruchy tą kończyną, w której się on znajduje.

d)       Kontralateralne. Ćwiczenia synergistyczne, w których do pobudzenia żądanego mięśnia wykorzystuje się ruchy przeciwną kończyną.

 Ćwiczenia oddechowe-wskazania, metodologia, uwarunkowania.

 Wskazania

Zwiększenie ruchomości stawów klatki piersiowej i przepony.

Wzmocnienie mięsni oddechowych i wydechowych.

Zwiększenie pojemności życiowej płuc.

Udrożnienie „drzewa oskrzelowego” w przypadkach zalegania w nim śluzu.

Korekcja postawy w obrębie układu oddechowego.

Zapewnienie prawidłowego działania układu oddechowego.

 

Uwarunkowania

Ćwiczenia powinny być prowadzone zawsze kiedy wskazania lecznicze skazują pacjenta na długotrwałe przebywanie w pozycji leżącej w łóżku ( ponad 7 dni) w każdej grupie wdechów pacjenta.

Wady postawy u dzieci.

18-35 r.ż poprawianie wskaźników wydolności układu oddechowego.

40-60 r.ż odtwarza i utrzymuje wyznaczniki właściwej pracy układu oddechowego.

Po 60 r.ż zmniejszenie poziomu zmian inwolucyjnych.

 Metodologia

Osiągnięcie odpowiednich celów w ćwiczeniach oddechowych wymaga dobrej znajomości budowy układu oddechowego jak i choćby podstawowych wiadomości o wymianie gazowej, która odbywa się w pęcherzykach płucnych i w tkankach a polega na „przekazywaniu” im tlenu i poborze dwutlenku węgla, który jest wydalany z powietrzem wydychanym.. Cały ten proces służy zaopatrzeniu różnych tkanek w tak zwane substraty energetyczne co zapewnia im właściwe funkcjonowanie. 

1. Ćwiczenia należy wykonywać przynajmniej 2 razy dziennie.

2. Ćwiczenia należy wykonywać przed jedzeniem lub przynajmniej godzinę po jedzeniu.

3. Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy rozkurczyć mm. szyi ( swobodne skręty głowy w prawo i w lewo, ruch okrężny głową, chowanie głowy w ramiona).

4. Podczas ćwiczeń należy zachować swobodę pozycji ramion i barków ( bez czynnego unoszenia ramion ).

5. Podczas ćwiczeń nie należy odchylać głowy do tyłu, głowa powinna być lekko pochylona do przodu

6. Nigdy nie należy wydychiwać całego nabranego powietrza.

 Formy ćwiczeń

-wdech podłużny (5-3-5)

-ćwiczenia za pomocą przyborów

-ćwiczenia wdechowe z oporem zewnętrznym

-bezdechy

-nauka kaszlu i odksztuszania

-pozycje drenażowe. 

Ćwiczenia redresyjne przykurczonych mm

Ćwiczenia oddechowe bierne

Ćwiczenia oddechowe czynne

-statyczne;

-symetryczne

-asymetryczne

-rozprężanie poszczególnych partii płuc

-dynamiczne.

 Ćwiczenia w czynnościach samoobsługi.

 W kinezyterapii pomiar zakresu ruchu lub siły mięśniowej nie zawsze dostarcza najważniejszych w danej chwili informacji. Często znacznie istotniejsze jest zbadanie możliwości życiowo ważnych czynnościowo. Zwłaszcza pacjent nie jest zainteresowany poprawa jednostkowych wskaźników sprawności fizycznej, tylko interesują go głównie możliwości funkcjonalne nabyte, ewentualnie odzyskane w czasie leczenia. Przyjmuje się, że stopień opanowania przez chorego właśnie czynności z zakresu samoobsługi jest najlepszym miernikiem postępów usprawniania. W celu ustalenia rozległości braków i wynikających z tego faktu potrzeb funkcjonalnych należy za pośrednictwem indywidualnych prostych testów dokonać oceny pacjenta pod katem potrzebnych mu życiowo ważnych czynności.

Testy czynnościowe powinny dotyczyć:

Umiejętności wykonywania różnych chwytów z uwzględnieniem ich podziału.

Zakresu higieny osobistej ( mycie się, szeroko rozumiana kosmetyka).

Działań z zakresu spożywania posiłków.

Działań z zakresu ubierania się i rozbierania.

Działań specjalnych-związanych z nauką u dzieci i młodzieży szkolnej ( głównie dotyczy to umiejętności pisania) i z ewentualną pracą zawodową populacji pracujących.

KOMPENSACJA - zdolność całkowitego lub częściowego wyzbywania skutków działania czynników szkodliwych. 

-substytucja sił mięśni;

-substytucja czynności;

-zaburzeń statycznych;

-skrócenia kończyny dolnej;

-przykurczów i zesztywnień;

-zaburzeń statyczno-dynamicznych.

 

ADAPTACJA - przystosowanie do zmniejszonej sprawności.

-psychiczna

-organiczna ( układu krążenia, układu oddechowego, równowagi )

AD 16 Ćwiczenia pionizacyjne.

Pionizacja stanowi jeden z podstawowych etapów rehabilitacji, poprzedzając właściwą naukę chodzenia. Dotyczy chorych z wielu dziedzin: neurologii, traumatologii narządu ruchu i ortopedii. U osób zdrowych przy zmianie pozycji poziomej na pionową obserwuje się przyspieszenie tętna i zmniejszenie amplitudy ciśnienia krwi od 5 - 25 mmHg (głównie na skutek spadku ciśnienia skurczowego). Dostosowanie układu krążenia do zmiany pozycji z leżącej na stojącą następuje na drodze odruchowej, głównie z receptorów łuku aorty i zatok szyjnych prawego przedsionka oraz narządów wewnętrznych (wątroba,śledziona). podczas unieruchomienia zdolność odruchowego wyrównywania przez układ krążenia zaburzeń wynikających ze zmiany pozycji ulega zanikowi, wynikają z tego różnorodne objawy: omdlenie, osłabienie,   zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia, złe samopoczucie ,uczucie słodkości w ustach, nudności. Podczas pionizacji następuje bierne przemieszczanie się krwi do jamy brzusznej i kkd (zgodnie z działaniem siły grawitacji), co powoduje zmniejszenie się wypełnienia zatok serca i spadek ciśnienia tętniczego. Pionizacja umożliwia wyzwalanie bogatej sygnalizacji proprioceptywnej co wpływa na odruchowe napinanie mięśni w pozycji spionizowanej. cele: stopniowe pobudzenie zdolności przystosowawczych ustroju do nowej pozycji pionowej

Etapy pionizacji czynnej
1. uniesienie głowy
2. pozycja półsiedząca o różnym kącie nachylenia tułowia - podparty
3. siad płaski - podparty
4. pozycja półsiedząca lub siad płaski bez podparcia
5. siad ze spuszczonymi nogami - podparty
6. siad ze spuszczonymi nogami - bez podparcia
7. stanie przy łóżku - z podparciem
8. stanie przy łóżku - bez podparcia
pełna pionizacja na stole pionizacyjnym bierna
wskazania:
- stan po długotrwałym przebywaniu w łóżku
- porażenie kkd
- trudności bądź niemożność pionizacji przyłóżkowej
- chory nieprzytomny
- waga i wzrost znacznie przekraczająca wagę i wzrost fizjoterapeuty
pionizacja na stole wymaga prawidłowego ułożenia chorego które polega na:
- wyrównaniu skrócenia czynnościowego kończyn
- nieznacznym odwiedzeniu w stawach biodrowych (około 5)
- pełnym podparciu stóp
- zabezpieczeniu pasami stawów (kolanowych, biodrowych) oraz klatki piersiowej
jeżeli stwierdzamy, że przez pionizację bierną chory w pełni przystosował się do pozycji stojącej rozpoczynamy pionizację czynną jeżeli stwierdzamy, że przez pionizację bierną chory w pełni przystosował się do pozycji stojącej rozpoczynamy pionizację czynną

przystosowanie do pozycji stojącej

-          gdy tętno przy zmianie pozycji nie wzrośnie więcej niż 20-30% tętna spoczynkowego (powyżej może dojść do zaburzeń w przepływie chłonki, migotania przedsionków i komór serca)

-          okres wzrostu ciśnienia powinien być kilkuminutowy (jeżeli wzrośnie do 30% a po 2-3 minutach spadnie można pozostawić pacjenta w danej pozycji - jeśli nie to powrót do pozycji którą pacjent dobrze tolerował)

-          jeżeli w trakcie pionizacji ciśnienie rozkurczowe wzrośnie powyżej 100 -  pionizację cofamy do poprzedniego etapu

-          ciśnienie skurczowe może wzrosnąć do 20% w stosunku do rozkurczowego

możliwość ponownej adaptacji do pozycji pionowej zależy od:

-          czasu przebywania w łóżku

-          wieku pacjenta

-          chorób współistniejących

-          wydolności organizmu, oraz wydolności układu krążeniowo-oddechowego

-          wcześniejszej rehabilitacji

AD 17 Ćwiczenia w nauce chodzenia:

Naukę chodu rozpoczynamy przy sile mm. porostowników stawu kolanowego powyżej 2

I.        etap

- nauka lokomocji - wózek inwalidzki

- przesiadanie się z łóżka na wózek

- jazda na wózku po równym podłożu

- zsiadanie z wózka na ziemię i powrót

- jazda po terenach pochyłych

-  manewrowanie wózkiem

II. etap

właściwa nauka chodu rozpoczyna się od ćwiczeń w barierkach

ćwiczenia równoważne:

- sterowane górą - przenoszenie ciężkiej piłki kkg

- sterowane dołem - stanie na jednej nodze, wykroki

  - ćwiczenia z balansem miednicy - uzyskujemy prawidłowe obciążanie kończyn

  - chód ze swobodnym pokonywaniem dystansu - zwracamy uwagę na prawidłowość poszczególnych faz chodu

 najczęstsze błędy:

skracanie czasu fazy podporu, skracanie długości kroku w konsekwencji - chód krokiem dostawnym

v       w momencie opanowania chodu krokiem czterotaktowym (sposób poruszania się w barierkach albo o kulach w którym ruch do przodu rozpoczyna kkg po stronie przeciwnej do sprawniejszej kkd. Nastepnie przesuwa się zdrowa kkd a potem kkg przeciwna do Chorej kkd. Wszystkie ruchy powinny być symetryczne. ) w barierkach rozpoczynamy naukę chodu poza nimi

III. etap (etap ośredni - czasem omijany)

a)       chodzenie przy pomocy balkonika

-          podeszły wiek

-          nasilone procesy miażdżycowe

-          inne choroby towarzyszące obniżające wydolność ogólną

b)       chodzenia przy pomocy kul

-          niepełny zrost kostny

-          zakaz obciążania kończyny

-          brak kończyny przed zaprotezowaniem

c)       chodzenie bez pomocy ortopedycznych

  Równolegle z opuszczeniem barierek rozpoczyna się naukę trzech nowych elementów:

1.       chodzenie po podłożach o zmiennej twardości

-          trudniej na miękkich podłożach

-          niezbędna jest bardzo dobra asekuracja

2.       chodzenie z pokonywaniem różnicy poziomów

-          rozpoczynamy naukę na schodach niskich z poręczą

-          pierwszy krok przy wchodzeniu wykonuje kończyna zdrowa

-          przy schodzeniu pierwszy krok wykonuje kończyna chora

-          kolejny etap - schody komunikacyjne

3.       nauka padania

zasady:

-          nie bronić się przed upadkiem za wszelką cenę

-          odrzucić od siebie kule w momencie zachwiania równowagi

-          padać tak by upaść do przodu

-          amortyzacja przez ugięcie kkg w stawach lokciowych

-          powrót do pozycji pionowej samodzielny, uniesienie miednicy i cofanie kkg, przy wyprostowanych stawach kolanowych i stopach opartych o ścianę

·         asekuracja

      czynna - bezpośredni kontakt z pacjentem

      bierna - obok pacjenta

    zasady asekuracji

1.       nie polega na utrzymaniu pacjenta w pozycji pionowej, lecz na bezpiecznym sprowadzeniu go na podłoże

2.       fizjoterapeuta porusza się z tyłu lub z boku, możliwie jak najbliżej, ale tak by nie krępować swobody ruchów

-          w momencie krytycznym musi stać pewnie na obu kończynach

-          w przypadku utraty równowagi należy pacjenta chwycić pod pachy, ściągnąć w tył na siebie i po ugiętych kkd sprowadzić do pozycji siedzącej

3.       przy nauce chodu po schodach fizjoterapeuta musi stać zawsze poniżej pacjenta

AD  18 ĆWICZENIA OGÓLNOKONDYCYJNE (OGÓLNOUSPRAWNIAJĄCE)

-          są to ćwiczenia kształtujące

-          wykonywane z przyborami, przy drabince, na ławeczce lub ze współćwiczącym

·         cel

-          podniesienie ogólnej sprawności i wydolności fizycznej ustroju

-          kształtowanie prawidłowej postawy

-          poprawa koordynacji ruchowej

-          nauka nawyku celowości i płynności ruchów

-          zachowanie pełnego zakresu ruchomości w stawach, długości, elastyczności oraz siły i wytrzymałości mięśni

-          wyrabianie aktywności i samodzielności przez czynnik współzawodnictwa występujący prawie zawsze w tej grupie ćwiczeń

·         wskazania

-          ćwiczenia te powinien wykonywać każdy chory niezależnie od ćwiczeń specjalnych dostosowanych do konkretnej dysfunkcji narządu ruchu lub choroby

·         przeciwwskazania

-          stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych

-          stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych

-          stany zapalne żył

-          rany skóry, mięśni i tkanek miękkich

-          stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)

-          występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)

-          temperatura powyżej 38°

-          ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)

-          ogólny ciężki stan pacjenta

-          stan po tomografii komputerowej z kontrastem

-          stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)

·         metodyka

ćwiczenia te prowadzone są w oparciu o tok lekcyjny

można prowadzić je zespołowo lub indywidualnie

ćwiczenia zespołowe

grupa powinna być jednorodna

zespól powinien liczyć 15 - 17 osób

 kryteria doboru pacjentów do grupy:

-          wiek

-          płeć

-          ogólna sprawność i wydolność fizyczna

-          rodzaj dysfunkcji lub choroby

podział pod kątem kryterium wieku

4 -6 lat

-   20 - 30 minut   forma       -   naśladownictwo ruchowe,   opowieść ruchowa

7 - 13 lat     30 - 45 minut     forma:      -    gry i zabawy ruchowe,       tor przeszkód

14 - 17 lat

-   45 - 90 minut   forma - naśladownictwo ruchowe z współzawodnictwem,

-    gry i zabawy sportowe,  elementy treningu sportowego adoptowane do rozwoju ogólnego i choroby

18 - 60 lat

- forma ścisła ,gry i zabawy ruchowe, elementy treningu sportowego

-   45- 90 min

powyżej 61 lat

-   forma ścisła zadaniowa  30 min

ćwiczenia zespołowe i indywidualne

ćwiczenia mogą odbywać się:

-          na wolnym powietrzu

-          w sali gimnastycznej

-          ewentualnie w sali chorych (przyłóżkowo)

wyposażenie sali:

-          drabinki

-          materace

-          ławeczki

-          piłki lekarskie

-          woreczki z piaskiem

-          laski gimnastyczne

-          koce

-          lustra

ubiór ćwiczących - lekki, nie krępujący ruchów

czas trwania ćwiczeń - 45 minut

zgodnie z krzywą natężenia wysiłku podczas toku lekcyjnego

ćwiczenia ogólnie usprawniające przeplata się z ćwiczeniami oddechowymi i relaksacyjnymi

 19. Uwarunkowania kinezyterapii ogólno usprawniającej.

Kinezyterapia ogólno usprawniająca polega na stosowaniu systematycznych ćwiczeń wytrzymałościowych (trening zdrowotny), o skutecznych progowo obciążeniach treningowych. Celem działań jest odtworzenie życiowo ważnych funkcji z wykorzystaniem możliwości kompensacyjnych organizmu.

Pacjenci docelowi:

- trwała utrata zdrowia głównie w odniesieniu do podstawowych (utylitarnych) funkcji ruchowych;

- unieruchomienie przez okres co najmniej dwóch tygodni;

- przebyte rozległe zabiegi operacyjne, przede wszystkim w obrębie narządu ruchu.

Ćwiczenia obejmują:

- ćwiczenia ogólno kondycyjne,

- ćwiczenia w wodzie,

- ćwiczenia z zakresu tzw. gimnastyki porannej,

- sport osób niepełnosprawnych.

Końcowy efekt zależy od:

- stosowanych środków treningowych,

- genetycznych uwarunkowań adaptacji do wysiłku,

- stopnia upośledzenia ruchowego,

- okresu przebywania w bezczynności ruchowej,

- poziomu wskaźników sprawnościowo-wydolnościowych,

- wieku ćwiczących,

- motywacji do podjęcia ćwiczeń,

- wiedzy i doświadczenia terapeuty.

Zaangażowanie pacjentów:

- nadaktywni,

- normalnie aktywni,

- z obniżoną aktywnością.

Ogólne zasady prowadzenia ćwiczeń zespołowych w kinezyterapii:

- zasada aktywności

- zasada wszechstronności

- zasada poglądowości i dostępności

- zasada systematyczności i trwałości

Uwarunkowania skuteczności ćwiczeń kinezyterapeutycznych:

- właściwy wybór, kolejność poszczególnych ćwiczeń

- stopniowanie trudności w zależności od możliwości grupy ćwiczących

- odpowiednia technika wykonywania ćwiczeń- poprawna demonstracja

- dobór formy ćwiczeń w zależności od wieku

- poprawny przekaz słownego opisu ćwiczeń

- przygotowanie odpowiedniego sprzętu

- dbałość o zapewnienie odpowiedniej dyscypliny ćwiczących w czasie zajęć

- zapewnienie skutecznej asekuracji pacjentów w czasie wykonywania trudniejszych zadań ruchowych (szczególnie pacjentów niepełnosprawnych)

Ćwiczenia ogólno kondycyjne

- miejsce prowadzenia ćwiczeń

- bezpieczeństwo i higiena

- wyposażenie

Część wstępna 1/3 (30%) część główna ½ (50-60%) część końcowa 1/6 (10-15%)

20. Metodyka ćwiczeń w różnych grupach wiekowych.

4 -6 lat

-          20 - 30 minut

-          forma       -   naśladownictwo ruchowe,

-          opowieść ruchowa

7 - 13 lat

-          30 - 45 minut

-          forma:      -    gry i zabawy ruchowe,

-          tor przeszkód

14 - 17 lat

-          45 - 90 minut

-          forma - naśladownictwo ruchowe z współzawodnictwem,

-          gry i zabawy sportowe,

-          elementy treningu sportowego adoptowane do rozwoju ogólnego i choroby

18 - 60 lat

- forma ścisła ,gry i zabawy ruchowe, elementy treningu sportowego

- 45- 90 min

powyżej 61 lat

- forma ścisła zadaniowa

- 30 min

Metodyka ćwiczeń w grupie osób w wieku powyżej 61 roku życia:

- pacjenci zdiagnozowani przez lekarza

- obciążenie do 50% indywidualnych obciążeń maksymalnych

- natężenie ćwiczeń- HR do 130/min

- przeplatanie ćwiczeń fizycznych ćwiczeniami oddechowymi

- przerwy między intensywnymi zajęciami- rozdzielanie zajęć ogólno kondycyjnych i w wodzie

Nie stosować!:

- ćwiczeń połączonych z działaniem tłoczni brzusznej

- ćwiczeń z zatrzymaniem akcji oddechowej

- ćwiczeń wykonywanych w zbyt szybkim tempie

- skłonów wykonywanych w szybkim tempie

- ćwiczeń wymagających złożonej koordynacji i dużej liczby nowych nieznanych zadań ruchowych.

21. Ćwiczenia w wodzie- wskazania, metodologia, uwarunkowania.

WSKAZANIA:

- poprawa wydolności ogólnej dzięki dużym i dobrym możliwościom trenowania układu krążeniowo-oddechowego

- poprawa wskaźników siły mięśniowej w wielu zespołach dynamicznych

- poprawa wyznaczników wytrzymałości ogólnej

- poprawa koordynacji ruchów (szczególnie współdziałania czynności oddechowych z ruchami kkg)

- rozluźnienie patologicznego napięcia mięśniowego u chorych ze schorzeniami wywodzącymi się z OUN

- nauka chodzenia w jej wstępnej fazie, gdy pacjentowi wolno tylko częściowo obciążać chorą kkd

- uzyskanie efektu psychoterapeutycznego i relaksacji w dużych grupach mięśniowych

METODOLOGIA:

W wodzie można ćwiczyć zespołowo i indywidualnie. Ćwiczenia zespołowe prowadzi się z chorymi, którzy są już oswojeni ze środowiskiem wodnym. Ze względu na konieczność ścisłego nadzoru i zapewnienia bezpieczeństwa grupa ćwiczących w wodzie nie może liczyć więcej niż 5-6 osób. Ćwiczenia indywidualne rozpoczyna się z chorymi nie oswojonymi jeszcze ze środowiskiem wodnym, a wymagającymi tego rodzaju ćwiczeń, których nie są oni w stanie wykonać bez pomocy kinezy terapeuty. Pomoc ta polega na podtrzymywaniu chorego w wodzie, prowadzeniu ruchu lub wykonywaniu redresji.

Ćwiczenia w wodzie rozpoczyna się od stopniowego zanurzania ciała w wodzie, wykonywaniu ruchów dowolnych, zanurzenia głowy w wodzie, wykonywania wydechów do wody, przysiadów, leżenia przodem lub tyłem na kole gumowym itp. Stopniowe zanurzanie ciała w wodzie ma na celu również przyzwyczajanie chorego do zmienionych warunków oddychania pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego wody. Zanurzenie człowieka w wodzie po szyję pobudza bowiem ośrodek oddechowy, a szczególnie wdech.

Rodzaje ćwiczeń: samowspomagane, czynne w odciążeniu, czynne wolne, czynne oporowe, prowadzone, reedukacja chodu, gry i zabawy ruchowe, nauka pływania.

UWARUNKOWANIA:

- temp. 27-30st C

- głębokość wody 140-160 cm

- zejście do wody

- poręcze, drabinki

- pomoce do ćwiczeń- deski, piłki itp.

- oświetlenie

- higiena

- ratownik

 

22. Wysiłek fizyczny - klasyfikacja fizjologiczna i czynniki wpływające na procesy zachodzące w pracujących mięśniach

Można wyróżnić kilka klasyfikacji wysiłków fiz. w zależności od kryterium wyst. podział ze względu na:

LOKALIZACJĘ:

- lokalny - obejmuje do 30% aktywnej całego ciała

- regionalny - 30-60% grup mięśniowych

- ogólnoustrojowy - obejmuje powyżej 60% całego ciała

SKURCZ MIEŚNIA:

- statyczne (przewaga skurczów izometrycznych)

- dynamiczne (przewaga skurczów izotonicznych)

- auksotoniczne (skurcze izotoniczne i izometryczne)

PRZEMIANY TLENOWE:

- tlenowe - energia głównie z glikolizy tlenowej

- beztlenowe - energia głównie z glikolizy beztlenowej

- mieszane - energia ze źródeł tlenowych i beztlenowych

ZUŻYCIE TLENU:

- submaksymalny - wysiłki, w czasie wykonywania których zapotrzebowanie na tlen jest mniejsze od Vo2 max

- maksymalny - wysiłki dynamiczne w czasie których zapotrzebowanie na tlen jest równe Vo2 max

- supramaksymalny - wysiłek, który wymaga „zaciągnięcia” dodatkowego długu tlenowego(włącza się metabolizm beztlenowy)

23. Wysiłek dynamiczny i statyczny

WYSIŁEK DYNAMICZNY - w przypadku gdy podczas skurczu następuje skrócenie długości mięśnia(skurcz izotoniczny), kości, do których mięsień ten jest przyczepiony wykonuje wtedy pracę dynamiczną i jego siła skurczu jest większa od siły działającej na niego z zewnątrz - np. kręcenie korbą. Wysiłek ten jest mniej męczący, ponieważ kolejne skurcze mięśni ułatwiają dopływ krwi

WYSIŁEK STATYCZNY - skurcz mięśnia przebiega bez zmian w jego długości, lecz ze zwiększeniem napięcia(skurcz izometryczny), równoważy on siłę działającą od zewnątrz, powodując unieruchomienie części kośćca, do których jest przyczepiony - np. utrzymanie ciężaru w wyciągniętej ręce. Wysiłek ten jest bardziej męczący niż dynamiczny, ponieważ utrzymujący się skurcz mięśnia utrudnia przepływ krwi do włókien mięśniowych, a co za tym idzie zmniejsza się ilość dostarczanego tlenu i usuwanie z nich produktów przemiany materii. Prowadzi to do szybkiego zmęczenia mięśnia.

Podczas pracy występuje najwcześniej równoczesna praca dynamiczna i statyczna różnych grup mięśniowych.

24. Obciążenie względne i bezwzględne

OBCIĄŻENIE WZGLĘDNE - proporcja między zużyciem tlenu podczas wysiłku a maksymalnym pochłanianiem tlenu w % wykorzystania VO2 max.

OBCIĄŻENIE BEZWZGLĘDNE - oznacza proporcję pomiędzy zapotrzebowaniem na tlen podczas

wykonywania pracy a maksymalnej. pochłanianiem tlenu podczas pracy max. czyli VO2max. tj. 100% VO2max.

 25. Rodzaje wysiłków w kinezyterapii.

Podział fizjologiczny wysiłku fizycznego.

Fizjologia wysiłku fizycznego obejmuje procesy związane bezpośrednio lub pośrednio z aktywnością ruchową.

Wykonanie wysiłku fizycznego umożliwiają następujące procesy:

Sprawna i skoordynowana praca mięśni szkieletowych

Odpowiednie dostarczenie tlenu i materiałów energetycznych do mięśni

Usuwanie z ustroju nadmiaru ciepła i produktów przemiany materii

Podział wysiłku:

WYSIŁEK TLENOWY CZYLI ZWANY AEROBOWYM zachodzi wówczas, kiedy energia jest pozyskiwana dzięki procesom utleniania (oksydacji) pirogronianu, wolnych kwasów tłuszczowych, ketokwasów i aminokwasów. Intensyfikacja tych procesów rozpoczyna się tuż po wystąpieniu wysiłku, a max wydolność jest osiągana po 1 min. Na szybkość tlenowych przemian energetycznych ma wpływ sprawność  układu krążeniowo- oddechowego.

Procesy tlenowe pokrywają zapotrzebowanie energetyczne w 50% gdy bardzo intensywny wysiłek trwa 3 min a przy długotrwałych wysiłkach o umiarkowanym i małym natężeniu prawie 100%.

WYSIŁEK FIZYCZNY BEZTLENOWY

W czasie glikolizy beztlenowej powstaje mniej energii ponieważ na skutek gromadzenia się mleczanu dochodzi do wyczerpania pojemności buforów w mięśniach i takiego spadku pH komórek, które powoduje przemianę energii.

Wysiłek ANAEROBOWY oparty jest na pozyskiwaniu energii na drodze przemian beztlenowych w procesie hydrolizy fosfokreatyny i glikolizy.

Podczas glikolizy beztlenowej zużywane są zapasy glikogenu z komórek mięśniowych.

W warunkach beztlenowych mięsień szkieletowy może pracować tylko przez 2 min. Spowodowane jest to gromadzenie się jonów H* i zakwaszeniem miocytów. Upośledzona jest także aktywność enzymów kontrolujących szybkość glikogenolizy i glikolizy.

W czasie narastającego wysiłku fizycznego wzrasta poziom kwasu mlekowego we krwi na skutek zwiększonego udziału glikolizy.

Wartość obciążenia przy, którym udział glikolizy w pozyskiwaniu energii istotnie zwiększy się nosi nazwę progu beztlenowego. Pomiar tego progu ma znaczenie w ocenie wytrzymałości organizmu ludzkiego. Im większa intensywność wysiłku fizycznego, przy którym jest osiągany próg beztlenowy tym większa możliwość sportowa do wysiłków wytrzymałościowych ( krótkie i bardzo intensywnych, szybkościowych)

Zużywanie O2podczas wysiłku fizycznego jest wprost proporcjonalne do wzrostu zapotrzebowania na tlen aż do momentu osiągnięcia osiągnięcia max zużycia tlenu (VO2 max) tzw. pułapu tlenowego.

Pułap tlenowy określa wysiłek, przy którym jest zaspokojenie  pełne zapotrzepowanie na tlen.

Wartość pułapu tlenowego zależy od:   wentylacji płuc, pojemności dyfuzyjnej płuc, max pojemności minutowej serca, zawartości krwi, pojemności tlenowej mięśni i masy mięśni.

Klasyfikacja wysiłków fizycznych:

Charakter skurczowy mięśni jest podstawą na podział:

Ø       Wysiłek dynamiczny - skurcze auksotoniczne i izotoniczne

Jest mniej  męczący, ponieważ kolejne skurcze m ułatwiają dopływ krwi do poszczególnych włókien m. Podczas pracy następuje najczęściej równocześnie praca dynamiczna jednych grup mięśni i praca statyczna drugich np. ślusarz 1 ręką trzyma przedmiot ( wysiłek statyczny ) a drugą ręką go piłuje ( wysiłek dynamiczny)  

Ø       Wysiłek statyczny  - skurcze izometryczne- miesień skraca się gdy jego napięcie się nie zmienia.

Jest bardziej męczący niż dynamiczny, utrzymuje się skurcz m utrudnia miejscowe krążenie krwi, powodując zmniejszenie dostarczenia tlenu do mięśni, z równoczesnym zmniejszonym usunięciem szkodliwych produktów przemiany materii. Prowadzi to do szybkiego zmęczenia mięśni.

Należy max zmniejszyć wysiłek statyczny, należy pamiętać, że obciążenie statyczne występuje nie tylko podczas pracy wykonywanej w pozycji stojącej, lecz również w pozycji siedzącej zwłaszcza wtedy gdy nie zmienia się pozycji w ciągu pracy.

Ø       Wysiłek mieszany - w tym samym czasie jedna grupa mięśni wykonuje wysiłek dynamiczny, a druga statyczny.

 

26. Zmiany w układzie krążenia pod wpływem wysiłku fizycznego.

W normalnych warunkach serce zdrowego człowieka w sile wieku kurczy się z częstotliwością  70 uderzeń, a każda z tych komór podczas skurczu wyrzuca do tętnic 78-80 ml krwi - jest t o objętość wyrzutowa serca.

w czasie wysiłku zwiększa się pojemność minutowa serca- ilość krwi tłoczonej przez jedną z komór serca w czasie 1 min.

Przyjmując, że częstość skurczów serca wynosi 70 uderzeń na minutę, pojemność min serca wynosi 5l na min. Ponieważ w org człowieka znajduje się przeciętnie 5l krwi można przypuszczać, że każda z komór serca przepompowuje w ciągu min całkowitą ilość krwi.

Pojemność min serca zależy od objętości wyrzutowej serca ( ilość krwi wchłanianej przez jedną z komór serca do odpowiedniego zbiornika tętniczego) oraz od częstości skurczów serca.

Wysiłek fizyczny zwiększa objętość wyrzutową serca. Zwiększenie tej objętości podczas wysiłku fizycznego zwiększa ciśnienie żylne krwi. Pojemność min podczas ciężkiej pracy fizycznej dochodzi nawet do 20l, a u osób nie wytrenowanych do pracy fizycznej dochodzi nawet do 20l, a u osób nie wytrenowanych do 45l. Częstość skurczów serca podczas ciężkiej pracy może wzrosnąć do 180 a nawet 2000na min.

zwiększenie pojemności min może nastąpić głównie przez pobudzenie ośrodków współczulnych w rdzeniu przedłużonym przez impulsy z kory mózgu.

Zwiększenie aktywności  części współczulnej układu nerwowego w czasie pracy jest spowodowane m in przez adrenalinę uwalnianą w większych ilościach z nadnerczy.

w czasie pracy obserwuje się także zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi. Wielkość tego ciśnienia zależy od pracy serca oraz od oporu jakie stwarzają krwi naczynia krwionośne.

W spoczynku ciśnienie tętnicze krwi mierzone na tętnicy ramiennej wynosi 110-130/ 70-90 mmHg.

W czasie wysiłku zwiększa się zarówno ciśnienie skurczowe jak i rozkurczowe.

podczas wysiłku narastającego wzrost pojemności min jest spowodowany najpierw zwiększeniem objętości wyrzutowej i częstości skurczów serca a po przetoczeniu 50 % max wysiłku wzrasta tylko częstość skurczów serca.

Częstość rytmu serca wzrasta wraz z pracą  mięśni aż do osiągnięcia wartości max. Czynnikiem ograniczającym max pracę mięśni jest wiek.

U osób wytrenowanych ta sama objętość min jest uzyskana przy niższej częstości rytmu serca niż u osób nie wytrenowanych.

U sportowców max objętość min jest większa niż u osób nie wytrenowanych.

Objawem adaptacji m sercowego do intensywnego wysiłku fizycznego obserwowanym u sportowców jest powiększenie jam serca z przerostem lewej komory.

W czasie wysiłku fizycznego zmienia się również dystrybucja krwi w organizmie poprzez rozszerzenie lub zwężenie tętniczek i zwieraczy przedziałowych.

Rozszerzają się w mięśniach szkieletowych, tętnice wieńcowe i tętnice skórne co zwiększa przepływ krwi. Wzrasta rr tętnicze skurczowe proporcjonalne do obciążenia.

Wysiłek fizyczny posiada znaczący wpływ na reakcję układu krążenia (częstość skurczów serca,

HR), czyli zwiększenie tempa przepływu krwi ilości przez mięśnie, płuca, skórę a zmniejszenie przez

nerki, wątrobę i narządy trzewne.

 

27 Mechanizmy dostosowania się układu krążenia do wysiłku.

przystosowanie się ukł krążenia do pracy fizycznej polega właściwie na szybkim wzroście ciśnienia i utrzymania się go na odpowiednim wysokim poziomie. 

Zmiany w czasie wysiłku spowodowane są:

Zmianą aktywności układu autonomicznego w sercu i naczyniach krwionośnych

Wpływ hormonów - wazopresyny, amin  katechodowych, angiotenzyny II i kortyzolu.

Oddziaływaniem mechanizmów m na naczynia krwionośne, działaniem mięśni oddechowych i czynników mięśniowych

Podczas wysiłku dochodzi do ucisku naczyń przez napięte m

Wzrost pojemności minutowej przy braku zmian oporu obwodowego w czasie wysiłku statycznego prowadzi do większych zmian ciśnienia skurczowego niż podczas wysiłków dynamicznych

Na zmiany adaptacyjne podczas wysiłku statycznego mają także wpływ czynniki miejscowe, które pośredniczą w aktywacji uk współczółnego.

 

Beztlenowa przemiana materii

Włókna mięśniowe „budują” cząsteczki ATP w wyniku spalania lub utleniania substancji odżywczych, nagromadzonych w swoim wnętrzu w reakcjach tlenowych, to znaczy wymagających obecności tlenu. Jednakże przez pierwsze dwie minuty wysiłku fizycznego, czyli czas potrzebny układowi krążenia i układowi oddechowemu do pełnego dostosowania się do nowych potrzeb, dostarczenie tlenu z krwi jest zwykle zmniejszone. Dlatego włókna mięśniowe w tej początkowej fazie wysiłku otrzymują ATP dzięki dwóm reakcjom beztlenowym, w których obecność tlenu nie jest konieczna; są to glikoliza beztlenowa i reakcja ADP z fosfokreatyną.

 

Mechanizm fosfokratynowy

Fosfokratyna jest związkiem składającym się z cząsteczki kreatyny i cząsteczki kwasu fosforowego. Gromadzi się ona we włóknach mięśniowych, a jej rola polega na tworzeniu ATP, co w przypadku dłużej trwającego zapotrzebowania pośrednio dostarcza energii komórce mięśniowej. Mechanizm fosfokratynowy uruchamiany jest przy skurczu włókna i polega na rozłożeniu tego związku na cząsteczkę kreatyny oraz cząsteczkę kwasu fosforowego, która łączy się z ADP, odtwarzając cząsteczkę ATP. Jest to bardzo skuteczny mechanizm, działający w początkowej fazie skurczu mięśnia, ale w krótkim czasie następuje wyczerpanie fosfokreatyny nagromadzonej we włóknie mięśniowym. Pojawia się wtedy drugi mechanizm beztlenowy, dostarczający więcej cząsteczek ATP.

 

Mechanizm glikolizy beztlenowej

Drugi proces beztlenowy polega na postępującym rozkładzie, przy braku tlenu cząsteczki glukozy składowanej we włóknie mięśniowym pod postacią glikogenu - złożonego węglowodanu gromadzonego w mięśniach jako źródło energii. Mechanizm ten jest bardziej złożony niż mechanizm fosfokratynowy i polega głównie na rozkładzie jednej cząsteczki glukozy w celu uzyskania energii potrzebnej do związania dwóch cząsteczek kwasu fosforowego z dwiema cząsteczkami ADP. Daje to dwie cząsteczki ATP, ale także dodatkowo pojawiają się dwie cząsteczki wody oraz dwie kwasu mlekowego. Glikoliza (rozkład glukozy) beztlenowa daję energię potrzebną do wykonania dłuższych, intensywnych wysiłków, ale po około 40 sekundach działania rola tego mechanizmu słabnie, ponieważ po tym czasie układ krążenia i układ oddechowy zaczynają się przystosowywać do wysiłku i mogą dostarczyć do tkanki mięśniowej więcej tlenu. Kwas mlekowy powstający w procesie glikolizy beztlenowej, jest usuwany z ustroju z szybkością mniejszą od szybkości jego powstawania, a gromadząc się w tkance mięśniowej, zaczyna wywierać działanie toksyczne. Dlatego po około dwóch minutach wysiłku fizycznego mechanizmy aerobowe zaczynają odgrywać znacznie ważniejszą rolę niż mechanizmy anaerobowe.

 

Tlenowa przemiana materii

W aerobowej przemianie materii włókna mięśniowe otrzymują energię, tworząc cząsteczki ATP w wyniku łączenia się z ADP z kwasem fosforowym, co dzieje się dzięki rozkładowi substancji odżywczych w obecności tlenu.

Najważniejszym mechanizmem aerobowym jest glikoliza tlenowa, bardzo złożony proces polegający na stopniowym rozkładaniu glukozy w obecności tlenu pochodzącego z krwi. Proces ten dostarcza dziesięciokrotnie więcej energii niż mechanizmy beztlenowe i ma tę dodatkową zaletę, że nie powstają przy nim toksyczne produkty przemiany materii, jak kwas mlekowy, a jedynie dwutlenek węgla szybko usuwany z ustroju z wydychanym powietrzem i wodą. Do rozłożenia każdej cząsteczki glukozy potrzeba 6 atomów tlenu, 36 cząsteczek kwasu fosforowego i 36 cząsteczek ADP. W wyniku tego procesu dochodzi do powstania 6 cząsteczek dwutlenku węgla, 42 cząsteczek wody i 36 ATP. Glikoliza tlenowa jest mechanizmem pozyskiwania energii, który trwa od momentu dostosowania się układu krążenia i układu oddechowego do wysiłku, aż do wyczerpania zapasów glikogenu w mięśniach i wątrobie. Kiedy to nastąpi włókna mięśniowe zaczynają tworzyć ATP, rozkładając tłuszcze, które docierają do nich z krwią z podskórnej tkanki tłuszczowej i ze znajdujących się jamie brzusznej narządów.

Ustrój zaczyna „spalać” swoje rezerwy tłuszczów po około 20 minutach od rozpoczęcia lekkiego lub średnio ciężkiego wysiłku. Ten mechanizm pozyskiwania energii pozwala na dłuższy wysiłek, aż do zmęczenia mięśni.

 

28. Przepływ krwi w organizmie podczas wysiłku fizycznego

Zmiany dystrybucji przepływu krwi w organizmie podczas wysiłku są wynikiem działania czynników powodujących rozszerzenie lub zwężenie tętniczek doprowadzających krew do poszczególnych narządów oraz zwieraczy przedwłośniczkowych. Największy wzrost przepływu krwi w czasie wysiłku występuje w pracujących mięśniach szkieletowych. Rozszerzeniu ulegają także tętnice wieńcowe doprowadzające krew do serca oraz tętniczki w skórze. Natomiast w narządach jamy brzusznej, nerkach i w nie pracujących mięśniach przepływ krwi ulega zmniejszeniu. Przepływ krwi przez mózg nie zmienia się istotnie lub nieco wzrasta.

Przepływ krwi przez mięsnie szkieletowe w spoczynku wynosi 30-50 ml∙minˉ¹∙kgˉ¹ a podczas ciężkich wysiłków może przekraczać 1000 ml∙minˉ¹∙kgˉ¹. Wzrost ten jest spowodowany zwiększeniem pojemności minutowej serca i jednocześnie rozszerzeniem tętniczek i zwieraczy przedwłosniczkowych w mięśniach. Zmiany przepływu krwi przez mięsnie pracujące maja dwa etapy: najpierw gwałtowny wzrost  przepływu niezależnie od obciążenia, później zmniejszenie przepływu, aby następnie powoli wzrosnąc do poziomu  odpowiadającemu zapotrzebowaniu na tlen.

Przepływ krwi przez tętnice wieńcowe serca wzrasta proporcjonalnie do zapotrzebowania m. sercowego na tlen, które rośnie wraz ze wzrostem HR, cis. tętniczego i kurczliwości serca. Wzrost przepływu wieńcowego stanowi jedyny mechanizm zapobiegający niedotlenieniu m.sercowego w czasie wysiłku.

Przepływ krwi przez skore w czasie wysiłku ma ważne znaczenie w termoregulacji, ponieważ ułatwia usuwanie ciepła z organizmu. Rozszerzenie tętniczek w skórze poprzedza jednak faza krótkotrwałego ich zwężenia na początku wysiłku. W miarę wzrostu intensywności pracy przepływ skórny wzrasta az do poziomu obciążenia ok. 60-70% VO2max po czym następuje ponownie skórcz tętniczek w skórze i tendencja do zmniejszania przepływu. Całkowity przepływ krwi przez płuca odpowiada objętości minutowej serca. Naczynia krwionośne w płucach maja ubogą warstwę mięśniową i w czasie wysiłku nie dochodzi do istotnych zmian szerokości naczyń.

Przepływ krwi (ml∙minˉ¹ )przez różne obszary naczyniowe w spoczynku i w czasie max wysiłku:

m. sercowy 250-1000trzewia 1400-300nerki 1100-250mózg 750-750skóra 500-600Ogólny wzrost objętości krwi o 15-20% 

29. Zmiany w układzie oddechowym podczas wysiłku fizycznego

Do zadań układu oddechowego w czasie wysiłku należy zapewnienie dopływu tlenu do krwi, wydalenie dwutlenku węgla oraz zapobieganie nadmiernemu obniżeniu pH krwi. Wymiana gazowa zachodzącą w płucach uzależniona jest od różnicy ciśnienia O2 i CO2 w powietrzu w pęcherzykach płucnych a prężnością tych gazów we krwi przepływającej przez naczynia włosowate, oplatające pęcherzyki.

Utrzymywanie prężności tlenu we krwi tętniczej w czasie wysiłku na prawie niezmienionym poziomie(55 - 65 mm Hg) w stosunku do spoczynku jest wykładnikiem przystosowania funkcji układu oddechowego i krążenia do zapotrzebowania na tlen. Ciśnienie parcjalne CO2 w spoczynku w pęcherzykach płucnych wynosi 40 mm Hg, a prężność CO2 we krwi dopływającej do płuc - około 45mm Hg. Ponieważ przepuszczalność błon dla CO2 jest duża ta niewielka różnica wystarczy aby utrzymać wymianę gazową.

Po rozpoczęciu pracy wdech i wydech stają się głębsze i szybsze. Zwiększa się VE (wentylacja płuc) i zależność od VO2 rośnie liniowo wraz ze wzrostem wysiłku. Po przekroczeniu 50 - 70% VO2 max (wydolność oddechowa mierzona w [ ml · KG ·  min   ] , maksymalny pobór tlenu przy maksymalnym wysiłku wydolności fizycznej), VE  wzrasta gwałtownie. Nieproporcjonalny wzrost wentylacji do poboru tlenu przy

obciążeniu nosi nazwę progu wentylacyjnego. Przy obciążeniach większych od progu wentylacyjnego rośnie stosunek wydalania CO2 do pobierania. W wyniku treningu wytrzymałościowego wzrasta sprawność układu oddechowego. Próg wentylacyjny przesuwa się w kierunku wyższych obciążeń.

Już po 2 tygodniach treningu obserwuje się istotny wzrost poziomu VO2max oraz wytrzymałości.

Trening prowadzi do zwiększenia pojemności dyfuzyjnej płuc (poprawa stosunku wentylacji do przepływu), zwiększenie siły mięśni, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, zwiększenia przepływu przez szczytowe części płuc.

VE- wentylacja minutowa - to ilość powietrza przepływającego przez płuca w ciągu 1 min. Wzrost wentylacji płuc jest naturalnie wynikiem zwiększenia pracy mięśni oddechowych, tzn.mięśnia przepony, mięśni międzyżebrowych i szeregu dodatkowych mięśni oddechowych.

- w spoczynku wynosi  6 - 8 litrów

- podczas wysiłku fizycznego 120 l/min mężczyźni, 100  l/min  kobiety

·         TV- objętość oddechowa

- spoczynek - 500ml

- wysiłek - wzrasta do 3 l

·         FR - częstotliwość oddychania

- spoczynek - 16 oddechów/ 1 min.

- wysiłek - wzrasta do 60 oddechów

·         Zużycie tlenu 250ml/min-5 l/min

·         Wydalanie CO20,2  l/min-3,5  l/min

 

30. Hormonalne reakcje organizmu na wysiłek fizyczny

Zmiany hormonalne:
1..Wysiłek o niewielkim obciążeniu nie wpływa na zmianę stężenia hormonu wzrostu, dopiero progowe obciążenie przy którym następuję wzrost hormonu wynosi 30% VO2max. Krótkotrwały wysiłek o typie anaerobowym zwiększa poziom tego hormonu w znacznie większym stopniu niż wysiłek o umiarkowanej intensywności. Przyczyną zwiększonego wydzielania hormonu w czasie wysiłków beztlenowych jest zwiększenie wydzielania noradrenaliny, natomiast w czasie wysiłków siłowych przyczyna jest nieznana.

2.Stężenie prolaktyny w czasie wysiłku wzrasta i jest ono proporcjonalne do intensywności i czasu wysiłku. Wydzielanie prolaktyny jest stymulowane przez stres emocjonalny. Wzrost stężenia tego hormonu pojawia się zwykle w okresie powysiłkowym.

3.Krótkotrwały wysiłek o intensywności pow. 50% zwiększa stężenie TSH we krwi, hormony tarczycy uczestniczą w regulacji ciepłoty ciała w czasie wysiłku.

4.ACTH i glikokortykosteroidy- stężenie ACTH we krwi wzrasta w czasie wysiłków o obciążeniu pow. 25% VO2max. Wydłużenie czasu wysiłku i zwiększenie jego intensywności powodują dalszy wzrost. Czynniki takie jak hipoglikemia, hipoinsulinemia, podwyższenie ciepłoty ciała oraz emocje nasilają wysiłkowy wzrost stężenia ACTH w czasie wysiłków długotrwałych. Wysiłki anaerobowe zwiększają kilkakrotnie steż.  ACTH we krwi, jednakże iż są one krótkotrwałe wzrost ujawnia się po ich zakończeniu.

5.Obciążenia o niewielkiej intensywności nie wpływają na zwiększenie kortyzolu. Wzrost ma miejsce dopiero przy wysiłkach o obciążeniu 50-60% i narasta wraz ze wzrostem intensywności wysiłków. Przy wysiłkach krótkotrwałych o umiarkowanej intensywności nie ma wzrostu .Stężenie kortyzolu wzrasta tez po wysiłkach siłowych, kortyzol wzmaga glukoneogeneze a tym samym  zapobiega lub opóźnia wystąpienie hipoglikemii.

6.ACTH wydziela niewielki wpływ na wydzielanie aldosteronu przez kore nadnerczy, szybkie zmiany wydzielania tego hormonu zachodzą w odp. na zmiany stężenia angiotensyny II oraz jonów potasu i sodu we krwi. Wydzielanie wzrasta przy wysiłku o niewielkiej intensywności. Znaczenie zwiększonego wydzielania aldosteronu w czasie wysiłku długotrwałego: hormon ten zwiększa wchłanianie zwrotne sodu i zwiększa wydalanie potasu w nerkach. Wraz z sodem zatrzymywana jest woda. Tak wiec wzrost wydzielania aldosteronu przyczynia się do utrzymania objętości łożyska naczyniowego w czasie wysiłku.

7. Krótkotrwały wysiłek zwiększa nawet dwukrotnie wydzielanie ANP(przedsionkowy peptyd sodopędny).Rola fizjologiczna nie jest znana, przypuszcza się ze zapobiega nadmiernemu wzrostowi ciśnienia tętniczego krwi zwiększa przepływ mięśniowy i ułatwia wydalanie ciepła przez skore.

8.Hormon antydiuretyczny (ADH, wazopresyna)- wysiłki krótkotrwale nie wywierają na niego większego wpływu. Największy wzrost ADH ma miejsce prze wysiłkach długotrwałych. Przyczyną wzrostu ADH jest utrata wody z łożyska naczyniowego i następnie zagęszczanie krwi. Hormon ten powoduje zwiększenie wchłaniania wody w kanalikach nerkowych a tym samym zapobiega odwodnieniu.

9.Wysilek zwiększa wydzielanie noradrenaliny i adrenaliny we krwi. Noradrenalina-niewielkie podwyższenie przy wysiłkach o niewielkim obciążeniu, adrenalina- wzrost  przy obciążeniu pow. 40%.

Wpływ tych hormonów w czasie wysiłku:

-zwiększenie pracy serca i redystrybucji krwi w ustroju

-wzmaganie glikogenolizy w wątrobie i mięśniach

-wzmaganie lipolizy w tk. tłuszczowej oraz w mięśniach

-udział w regulacji wydzielania niektórych hormonów

10.Krotkotrwaly wysiłek zwiększa stężenie testosteronu. Po długotrwałym wysiłku jego stężenie obniża się.

11.Wysilek zmniejsza wydzielanie insuliny do krwi.

12.Wysilki submaksymalne i maksymalne zwiększają stężenie glukagonu. Przyczyną jest stymulacja receptorów beta-adrenergicznych obecnych w kom. Alfa trzustki oraz rozwijająca się hipoglikemia. Zwiększone wydzielanie glukagonu poprawia zaopatrzenie pracujących mięśni w substraty energetyczne.

13Parathormon-niewileki wzrost po wysiłku submaksymalnym, po wysiłku krótkotrwałym stężenie nie ulega zmianie.

14.Wysiłki o obciążeniu powyżej 50%VO2max zwiększają stężenia beta-endorfiny we krwi, wzmożonej produkcji przypisuje się kreowanie dobrego stanu samopoczucia.

15.Krótkotrwały wysiłek bez względu na jego intensywność nie wpływa na stężenie leptyny we krwi.

AD 31 - Zmęczenie - definicja, podział

Zmęczenie - odwracalne zmniejszenie zdolności organizmu lub narządu do pracy, powstałe w wyniku jej wykonywania.

Podział:

1. obwodowe (zmiany zachodzące w mięśniach) / ośrodkowe (zmiany zachodzące w OUN),

2. ostre / przewlekłe,

3. fizyczne / psychiczne,

4. lokalne ( < 30% masy mięśniowej) / ogólne ( > 30%).

AD 32 - Teorie zmian zmęczeniowych

1. Teoria wyczerpania (Verworn`a i Schiff`a) - zmęczenie jest następstwem zużycia materiałów energetycznych w pracującym mięśniu. [Badania wykazały, że zmęczenie mięśnia pojawia się przed wyczerpaniem się substancji energiodajnych (glikogenu, glukozy)].

2. Teoria zakwaszenia (Pflüger`a) - zmęczenie jest wynikiem nagromadzenia się metabolitów przemian beztlenowych (kwasy, kreatyna, dwutlenek węgla).

3. Teoria neurogenna Pawłowa, Sjeczenowa, Orbelli`ego i Krestownikowa - zmęczenie jest efektem znużenia nerwowego i zahamowania przekaźnictwa nerwowego oraz nerwowo-mięśniowego. Stan zmęczenia jest wywołany zmianami głównie w układzie nerwowym. Duży udział w rozwoju zmęczenia bierze kora mózgowa i wegetatywny układ nerwowy.

4. Teoria zatrucia - zmęczenie jest rezultatem nagromadzenia się w pracującym mięśniu swoistych toksyn zmęczenia. Obecnie teoria ma historyczne znaczenie, bowiem obok typowych i znanych metabolitów nie wyodrębniono przewidywanych toksyn zmęczenia z mięśni intensywnie pracujących.

5. Teoria niedotlenienia - zmęczenie mięśnia podczas pracy jest wywołane narastającym niedotlenieniem (hipoksja w mięśniu) z powodu intensywnego wykorzystywania tlenu do oddychania wewnątrzkomórkowego.

Żadna z wymienionych teorii nie wyjaśnia w pełni przyczyn zmęczenia. Obecnie dominuje koncepcja syntetycznego podejścia do procesu zmęczenia, z wyłączeniem teorii zatrucia, która nie została udowodniona.

AD 33 - Czynniki wpływające na szybkość narastania zmian zmęczeniowych

- intensywność i charakter wysiłku,

- czas trwania,

- wytrenowanie,

- wiek,

- odżywienie i nawodnienie organizmu (hipoglikemia i odwodnienie ↓ )

Czynniki zewnętrzne:

- wysoka wilgotność i temperatura powietrza ↓

- spadek ciśnienia atmosferycznego ↓

AD 34 - Objawy zmęczenia - zmiany fizjologiczne w organizmie

Mięśnie:

- spadek siły,

- spadek kurczliwości,

- wzrost stężenia metabolitów,

- spadek rezerwy energetycznej,

- wzrost ciśnienia osmotycznego,

- ból mięśniowy,

Ogólne:

- zmiany w składzie krwi,

- zakłócenia równowagi czynnościowej układu oddechowego.

- zmiany częstotliwości tętna.

- dyskoordynacja ruchu,

- spadek koncentracji,

- złe samopoczucie,

35.Zmęczenie obwodowe i ośrodkowe

Zmęczenie obwodowe - zmęczenie pracujących mięśni, objawiające się zmniejszeniem siły i szybkości ich skurczów, aż do całkowitej utraty zdolności do pracy.

a). spadek siły

b). spadek kurczliwości

c). wzrost metabolitów

d). spadek rezerwy energetycznej

e). wzrost ciśnienia osmotycznego (może powstać obrzęk)

f). ból mięśni

Zmęczenie ośrodkowe (inaczej ogólne) zmiany zachodzące podczas wysiłku w ośrodkowym układzie nerwowym, polega na narastaniu uczucia ciężkości pracy i bólu mięśni, zmniejszeniu koncentracji i uwagi, sprawności psychomotorycznej.

Objawy : złe samopoczucie, dyskoordynacja ruchów -spadek ekonomiki ruchów, zmiany w ukł. krążenia (HR), wzrost kosztu energetycznego wysiłku,spadek koncentracji, wzrost odczucia ciężkości pracy.

Wyróżnia się 3 fazy rozwoju zmęczenia ośrodkowego:

I rozwój procesów głównie ograniczających kontynuowanie wys. lub zmniejszających zdolności do zwiększania intensywności wys.- tj. procesy zabezpieczające organizm przed nadmiernym obciążeniem.

II zmniejszenie sprawności niektórych funkcji OUN

III rozległe upośledzenie funkcji OUN w wyniku zaburzeń homeostazy

Czynnikiem zmęczenia I fazy procesu nie są wyrazem dysfunkcji OUN. jako skutku obciążenia pracą lecz są to mechanizmy czynnej obrony organizmu przed obciążeniem. II faza związana jest ze wzrostem aktywności OUN

36. Zmęczenie przewlekłe, znużenie, stan wyczerpania

Zmęczenie przewlekłe - (inaczej chroniczne) stan, w którym dochodzi do zaburzeń w działaniu mechanizmów kontrolujących funkcje fizjologiczne organizmu (przede wszystkim ukł. nerwowego) i rozwoju stanów patologicznych.

Czynniki sprzyjające narastaniu zmęczenia - brak regularnego snu, nadmierny stres,przepracowanie, „bycie w ciągłym biegu”. Wszystko to powoduje spadek formy, organizm nie regeneruje się, ponieważ zapasy energii zostały wyczerpane

Przewlekłemu zmęczeniu towarzyszą dolegliwości takie jak : ból mięśni, głowy, gardła, migreny, powiększone węzły chłonne, zmęczenie nawet przy niewielkim wysiłku, stan podgorączkowy,

Znużenie - jest stanem nerwowo-psychicznym uniemożliwiającym kontynuowanie pracy, albo co najmniej ograniczającym czynności robocze człowieka. Występuje ono przy pracach charakteryzujących się dużą monotonią a także przy braku zainteresowania ze strony pracowników. Likwidacja znużenia nie wymaga odpoczynku, lecz wprowadzenia czynników pobudzających (wesoła muzyka, rozmowa, gimnastyka).

Niektóre z przyczyn znużenia: monotonia pracy, automatyzacja, złe stosunki w pracy, niedocenienie pracy, brak uznania.

Zespół wyczerpania - wysiłek przewyższa możliwości człowieka; wysiłki supra maksymalne. Objawy : drżenie mięśniowe, nudności, powiększenie wątroby, brak energii, chroniczne zmęczenie, osłabienie, podatność na wypadki.

Zespół wyczerpania to również objawy niedoczynności rdzenia i kory nadnerczy. Objawy : ogromne zmęczenie, spowolnienie psychoruchowe.

37 Wydolność fizyczna - definicja i czynniki wpływające na poziom wydolności fizycznej

Wydolność fizyczna definiuje się jako zdolność do ciężkich lub długotrwałych wysiłków fizycznych, wykonywanych z udziałem dużych grup mięśniowych, bez szybko narastającego zmęczenia i warunkujących jego rozwój zmian w środowisku wewnętrznym organizmu. Pojęcie to obejmuje również tolerancję zmian związanych ze zmęczeniem i zdolność do szybkiej ich likwidacji po zakończeniu wysiłku. W bardzo szerokim ujęciu wydolność fizyczna obejmuje wytrzymałość sercowo-płucną, wytrzymałość mięśniową, siłę i moc mięśni oraz szybkość, gibkość i zwinność.

Czynniki

a) Czynnik genetyczny

b) Potencjał3 energetyczny

- procesy tlenowe

- procesy beztlenowe

- rezerwy energetyczne

c) Koordynacja nerwowo mięśniowa

- siała i szybkość ruchów

- technika

d) Termoregulacja oraz gospodarka wodna i elektrolitowa

e) Cechy budowy somatycznej

(wysokość i masa ciała, rozwój masy mięśniowej, płeć, wiek, skład ciała

f) Czynniki psychologiczne:

a. predyspozycje osobowościowe

b. motywacja

c. taktyka

Osoba wydolna- wolno się męczy i szybko regeneruje :)

38. Wydolność fizyczna a płeć i wiek - wydolność pomału narasta (do 20-25 r.ż.. - osiąga wtedy poziom maksymalny) a następnie stopniowo maleje.

O wydolności fizycznej i sprawności ludzi w starszym wieku decyduje

- wydolność fizyczna osiągnięta do 25 roku życia,

- aktywność fizyczna w wieku dojrzałym,

- zmiany organiczne i czynnościowe powstałe w wyniku przebytych chorób i działających na ustrój ujemnych wpływów rozwoju cywilizacji

(próg starości ok. 60 r.ż. starczy od 75 do 89, długowieczni - od 90)

Wydolność u mężczyzn jest większa, ponieważ mają oni większą masę mięśniową, większe serce (pojemność wyrzutowa jest większa, szybszy transport), większe krwinki oraz większą ich ilość. Natomiast kobiety ze względu na większą ilość tkanki tłuszczowej lepiej znoszą długotrwały wysiłek fizyczny.

Ad. 39.

Sposoby oceny i miara wydolności fizycznej:

Wydolność fizyczną oceniamy za pomocą metod:

-         Próba Deloffa i Kudelskiego

-         Próba Harwardzka

-         Próba Plecowa (pack-test)

-         Próba Pastera

-         Próba Marineta

-         Próba Ortostatyczna

-         Próba Valsalvy

Miarą wydolności fizycznej może być:

a)      maksymalne pochłanianie tlenu ( VO2max)

b)      równoważnik metaboliczny (1MET = 3,5ml O2/kg masy ciała/min)

c)      wskaźnik physical working capacity (PWC) wyrażony watach i określający moc przy obciążeniu odpowiadającym najczęściej 85% maksymalnej wiekowej częstości skurczów serca (HRmax) - PWC85%HRmax (najczęściej przy tętnie 170/min - PWC170 dla osób do 25 roku życia). Wskaźnik wyliczamy z liniowej zależności pomiędzy częstością  skurczów serca a obciążeniem dla dwóch ( lub lepiej trzech) obciążeń submaksymalnych w przedziale tetna 120-170/min

d)      ocena wykonanej pracy ( czas wysiłku, iloczyn obciążenia i czasu trwania wysiłku)

e)      dystans przebyty w czasie 12 minutowego testu marszowo-biegowego Coopera

Ad. 40

Następstwa długotrwałego unieruchomienia - nietolerancja ortostatyczna:

  - zapaść wago-wazalna - po pionizacji tylko przez kilka sekund ciśnienia pacjenta jest w normie, później może być np. omdlenie

  - idiomatyczna hipotonia ortostatyczna - odrazu jest omdlenie, nie ma znaków charakterystycznych

  - hipotonia ortostatyczna spowodowana rozszerzeniem żył ( arteria anemia)

Ad. 41

Zmiany zachodzące w organiźmie w czasie długotrwałego unieruchomienia - układ kostno-mięśniowo-stawowy:

   - zaniki mięśniowe -  najczęściej reagują zginacze podeszwy stopy

   - zmniejszenie masy mięśniowej

   - zmniejszenie liczby włókien mięśniowych

   - przemiana w tkankę włóknistą

   - spadek siły mięśniowej ( nie jest adekwatny o spadku obwodu mięśnia)

   - zmniejszone wytwarzanie płynu stawowego

   - ograniczenia ruchomości w stawach

46.metody przeciwdzialan ia następstwom długotrwałego unieruchomienia.

Długotrwałe leżenie w łóżku oddziaływuje niekorzystnie na stan funkcjonalny ustroju, powinno być stosowane tylko w sytuacjach niezbędnych, wynikających z zaleceń medycznych.

Pacjentów należy jak najczęściej pozostawiać w pozycji siedzącej lub unosić górna połowę ciała oraz próbowac pionizowac w pozycji stojącej, aby niwellowac negatywne skótki u nieruchomienia.

Zmniejszona objętość osocz (hipowoloemia), zaburzenia i zwolnienia przepływu krwi mogą mieć wpływ na farmakodynamikę stosowanych leków - w żywieniu takich pacjentow zaleca się stosowanie zwiekszonej ilości płynów hiperosmotycznych.

Z uwagi na spadek wydolności fizycznej VO2 max, należy codziennie w sposób kompleksowy pionozowac pacjentow oraz stosowac cw dynamiczne i izometryczne.

Cw izometryczne w niektórych sytuacjach bardziej skutecznie zapobiegaja spadkowi VO2 max niż cw dynamiczne, jednak należy uwzględnić negatywne reakcje ukł krazenia (nagle zwyzki cisnienia tetniczego krwi).

Zaleca się również wykonywanie w pozycji lezacej intensywnych cw dynamicznych z uzyciem zdrowych konczyn, aby nie doprowadzic do duzego spadku wartości VO2 max, najlepiej żeby cw dynamiczne były w miare możliwości uzupełniane cw izometrycznymi.

45.Zagrożenia dla pacjenta związane z długotrwałym unieruchomienie

Przebieg zmian fizjologicznych w organizmie człowieka podczas unieruchomienia w łóżku:

0-3 dni

-zwiekszenie diurezy;

-utrata wapnia w moczu;

-zmniejszenie objętości osocza, plynu śródmiąższowego i calego plynu zewnątrzkomórkowego;

-zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego;

Zmniejszenie przepływu krwi w lydkach;

-zmniejszenie tolerancji glukozy;

-zwiekszenie aktywności fagocytarnej granulocytow obojętnochłonnych ;

4-7dni

-ujemny bilans azotowy;

-zwiekszenie sterzenia fibrynogenu we krwi;

-skrocenie czasu krzepniecia krwi;

-podwyzszenie progu wrażliwości słuchowej;

-zmniejszenie ostrości wzroku;

-przekrwienie spojówek i rozszerzenie tetniczek i zyl siatkowki;

-nietolerancja ortostatyczna;

8-14dni

-zmniejszenie masy erytrocytow;

-zmniejszanie fagocytozy;

-zmniejszenie tkankowego przewodnictwa cieplnego;

-zwiekszenie hipertermii wysilkowej;

-zwiekszenie potliwości;

Ponad 15dni

-zmiana wrażliwości na bodzce termiczne;

-szczyt kalcynurii;

47.Elementy badania dla potrzeb kinezyterapii.

I. Wywiad

II. Badanie dla potrzeb kinezyterapii miejscowej:

1. Pomiary linijne:

-dlugosci;

-obwodow;

-inne.

2. Badanie zakresow ruchow w stawach

3. Ocena sily mieśni

4. Badanie odruchow i wybrane testy

5. Badanie zaburzen czynnościowych narzadu ruchu

III. Badanie dla potrzeb kinezyterapii ogolnousprawniajacej

1. Badanie wydolności ogolnej

2. Badanie globalnych możliwości funkcjonalnych

IV. Badania specjalne na uzytek metod kinezyterapeutycznych.

---