Plan realizacji materiału języka polskiego w klasie II LO

(plan wynikowy dwustopniowy)

Kształcenie w zakresie podstawowym - 5 godz. tygodniowo (ok. 175 godz.).

Kształcenie w zakresie rozszerzonym - 6 godz. tygodniowo (ok. 210 godz.).

Plan jest rozpisany dla 5 godzin tygodniowo języka polskiego dla zakresu podstawowego i 6 godzin - dla zakresu rozszerzonego (tak jak określa to program Przeszłość to dziś). Możliwe jest, oczywiście, zrealizowanie materiału w krótszym czasie (odpowiednio - 4 i 5 godzin tygodniowo), jeśli zmniejszy się liczbę godzin przeznaczonych dla niektórych zagadnień i zrezygnuje z części ćwiczeń (np. z samodzielnych prezentacji uczniowskich).

W ostatniej kolumnie zaznaczono wprowadzenie elementów ścieżek edukacyjnych: MED - edukacja czytelnicza i medialna, EK - edukacja ekologiczna, E - edukacja europejska, F - edukacja filozoficzna, ZDR - edukacja prozdrowotna, REG - edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie (tę ostatnią ścieżkę zaznaczono przy tematach, które umożliwiają wprowadzenie problematyki małych ojczyzn, a tym samym treści związanych z własnym regionem ucznia, w planie realizacji materiału, oczywiście, nieskonkretyzowanych).

Także w ostatniej rubryce zasygnalizowano możliwość włączenia kontekstów muzycznych.

Tematyka i problematyka lekcji	Licz-ba go- dzin	Teksty literackie, dzieła plastyczne (teksty podstawowe i konteksty)	Wymagania z zakresu kształcenia literacko-kulturowego i kształcenia językowego		Ścieżki edukacyjne Konteksty muzyczne
							Wymagania na poziom podstawowy Uczeń:	Wymagania dodatkowe na poziom ponadpodstawowy Uczeń:

Romantyzm

Przełom romantyczny	1	malarstwo romantyczne (obrazy C. D. Friedricha, K. F. Schinkla)	- wyjaśnia dwa znaczenia terminu „romantyzm” - komentuje wieloznaczność wyrazu „romantyczny”, odwołując się do jego etymologii - na podstawie malarstwa charakteryzuje krajobraz romantyczny - wymienia najważniejszych twórców, którzy stworzyli modę na średniowiecze i ich dzieła, - podaje podstawowe informacje o literaturze „burzy i naporu”, używa terminu „preromantyzm” - odnosi nazwy: gotycyzm, osjanizm, walterskotyzm do zjawisk kulturowych i literackich - znajduje potrzebne informacje w podręczniku, słownikach, encyklopediach i innych kompendiach drukowanych, a także w internecie	- omawia filozoficzne podłoże romantyzmu, przedstawia przyczyny kryzysu światopoglądu oświecenia - wskazuje źródła romantycznego zainteresowania średniowieczem i mitami Północy - wyjaśnia, dlaczego romantyzm zainteresował się mitami jako źródłem archetypów i toposów - uzasadnia, że współczesne pojęcie mitu tkwi korzeniami w romantyzmie	F MED R. Wagner, Cwał walkirii z dramatu muzycznego Walkiria
Pochwała twórczej aktywności	3	J. W. Goethe, Faust (fragm.) M. Eliade, Duch, który przeczy F. Schiller, Do Radości E. Delacroix, Wolność wiodąca lud na barykady W. Szymborska, Prospekt	- podaje podstawowe informacje o Goethem - na podstawie podręcznika streszcza historię Fausta - interpretuje fragment Fausta ukazujący bohatera w chwili zwątpienia - wyjaśnia przesłanie dzieła: pochwałę twórczej aktywności i pracy na rzecz społeczeństwa, krzewienie postępu - na podstawie fragmentu wskazuje cechy stylu romantycznego - czyta ze zrozumieniem fragment eseju - wskazuje główne idee zawarte w odzie Do Radości - określa funkcje apostrof i innych środków retorycznych - dostrzega cechy wersyfikacji i inne wykładniki regularności budowy - charakteryzuje muzykę Beethovena i jej związek z charakterem wiersza - analizuje wiersz, wykorzystując wiadomości o języku reklamy - formułuje przesłanie utworu i odnosi się do niego - uczestniczy w klasowej dyskusji na temat problemu ukazanego w wierszu (na temat zagrożeń, przed którymi stoi współczesna młodzież)	- wyjaśnia, czym jest mit człowieka faustycznego i wskazuje przykłady jego funkcjonowania we współczesnej kulturze - zabiera głos w dyskusji na temat współczesnej kultury i jej mitów - wykorzystuje tezy badacza (Eliadego) do interpretacji utworu Goethego - wypowiada się na temat związków między literaturą, muzyką i malarstwem - na wybranych przykładach pokazuje, jak dzieła różnych sztuk ukazują te same idee - samodzielnie dokonuje analizy i interpretacji wiersza współczesnego, dostrzegając funkcje środków artystycznych - interpretuje utwór w kontekście mitu faustycznego - wykorzystuje wiadomości o poezji Szymborskiej	MED K. M. Weber, Chór strzelców z opery Wolny strzelec MED E L. van Beethoven, IX Symfonia d-moll op. 125 (finał z kantatą do tekstu ody Do Radości F. Schillera -fragm.) ZDR
Bunt młodych	4	A. Mickiewicz, Oda do młodości A. Mickiewicz, Romantyczność M. Mochnacki, O literaturze polskiej w wieku XIX (fragm.) J. Słowacki, Kordian (fragm.) J. M. Rymkiewicz, Dlaczego romantycy umierali młodo? Życie i twórczość A. Mickiewicza i J. Słowackiego (materiał z podręcznika *uzupełniony samodzielnie znalezionymi wiadomościami)	- interpretuje Odę... jako manifest młodych - odnajduje w utworze hasła i idee filomackie - odczytuje (recytuje) utwór z właściwą dykcją i intonacją - wskazuje w utworze środki artystyczne i określa ich funkcje - dostrzega, iż budowa oparta jest na antynomii młodości i starości - wskazuje cechy romantyczne i klasyczne wie, jaki wpływ na twórczość Mickiewicza miał jego udział w towarzystwach filomatów i filaretów - wyjaśnia, dlaczego utwór ma charakter programowy - dostrzega w utworze cechy manifestu - wskazuje w balladzie idee i postawy romantyczne (np. ludowość, irracjonalizm, spirytualizm, indywidualizm, bunt przeciw konwencjom) - interpretuje polemikę poety ze starcem jako starcie się dwóch odmiennych światopoglądów - *w dłuższym komentarzu do ballady wykorzystuje wiadomości historyczne i biograficzne - w tekście ballady wskazuje środki językowe i klasyfikuje je (leksykalne, słowotwórcze, fleksyjne, składniowe) - rozróżnia archaizmy i wyrazy przestarzałe - interpretuje fragment ukazujący wewnętrzne rozterki Kordiana - wyjaśnia, w jaki sposób poeta oddał psychologiczną prawdę o młodości - w postaci Kordiana wskazuje niektóre cechy bohatera romantycznego - czyta ze zrozumieniem esej Rymkiewicza - przedstawia najważniejsze fakty z życia i twórczości Mickiewicza i Słowackiego, wskazując związki między literaturą a rzeczywistością pozaliteracką - wymienia najważniejsze elementy biografii romantycznej - wiadomości z podręcznika uzupełnia samodzielnie znalezionymi informacjami (np. w internecie); - wybiera, przetwarza i syntetyzuje informacje - wyjaśnia, w jakich okolicznościach posługujemy się stylem potocznym i jakie są jego główne cechy - w wypowiedziach własnych i kolegów wskazuje elementy stylu potocznego - ocenia, kiedy użycie stylu potocznego wykracza poza granice stosowności (podaje przykłady)	- wskazuje filozoficzne konteksty Ody... - interpretuje motywy lotu i skrzydeł, wskazując ich tradycje kulturowe - porównuje odę Mickiewicza z odą Schillera pod względem problematyki i poetyki - w interpretacji wykorzystuje wiadomości o konwencji gatunku - pisze rozprawkę lub esej na temat różnych przedstawień młodości w kulturze (także współczesnej) - interpretuje utwór w kontekście polemiki romantyków z klasykami - określa stanowiska innych - poza Mickiewiczem - uczestników tej polemiki - charakteryzuje i komentuje język i styl ballady Romantyczność jako formę romantycznego sprzeciwu wobec klasycystycznych konwencji - wyjaśnia, w jaki sposób romantycy postrzegali szaleństwo - *wykorzystuje konteksty filozoficzne, objaśniając romantyczne widzenie świata - w sposób pogłębiony wyjaśnia romantyczną kategorię „trudnej młodości” - wie, czym była romantyczna „choroba wieku” i odnosi ją do biografii romantycznych - interpretuje postać Kordiana w kontekście dylematów Hamleta (hamletyzowanie) - wskazuje poetyckie wykładniki artystycznego stylu J. Słowackiego - na podstawie różnych tekstów charakteryzuje romantyczny styl życia - samodzielnie wygłasza referat na temat życia i twórczości wybranego poety, ilustrując go zdjęciami, cytatami itp. - wyjaśnia wyrażenie „biografia romantyczna”, odnosząc je do różnych przykładów postaci historycznych i literackich - pisze esej na temat postawy buntu, wykorzystując utwory z różnych epok - samodzielnie znajduje bibliografię na temat życia i twórczości jednego z poetów (sporządza krótki wykaz literatury przedmiotu) - wyjaśnia, dlaczego romantycy włączali do swoich utworów elementy stylu potocznego	F MED F. Chopin, Nokturn Fis-dur op. 15 nr 2
Romantyczny świat duchów i wyzwolonej wyobraźni. Tajemnica istnienia Ogień i łzy Wertera. Między sentymentalizmem a romantyzmem	4+ *1 2-3	J. W. Goethe, Król olch A. Mickiewicz, Lilie (i inne ballady poznane w gimnazjum) romantyczne malarstwo pejzażowe (np. C. D. Friedrich) oraz zawierające motywy niesamowitości i grozy (np. H. Füssli, H. Vernet, F. Goya) cz. II Dziadów (utwór poznany w gimnazjum) baśnie braci Grimm baśnie H. Ch. Andersena wybrany film grozy (np. Dracula, reż. F. F. Coppola lub Nosferatu wampir, reż. K. Kinski) M. Janion, Wyzwolenie wyobraźni Cz. Miłosz, Dolina Issy (fragm.) M. Białoszewski, W nocy po omacku W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera (utwór czytany w całości)	- interpretuje ballady, wskazując w nich elementy typowe dla romantycznego widzenia świata - wskazuje cechy ballady romantycznej (synkretyzm rodzajowy, ludowość, śpiewność, nastrojowość, tajemniczość, „cudowność”) - charakteryzuje romantyczne widzenie natury (i jej funkcje w balladzie) - na podstawie ballad wskazuje nowe, pozarozumowe sposoby poznania świata - wyjaśnia, na czym polega ludowość ballad (folkloryzm) i jaki obraz ludu stworzyli romantycy - przedstawia romantyczny świat duchów i jego funkcję w balladach - *trafnie interpretuje obrazy zawierające motywy tajemnicze i irracjonalne, np. Dwaj mężczyźni obserwujący księżyc Friedricha, Koszmar Füsslego - *wyjaśnia, jaką rolę odegrały Mickiewiczowskie Ballady i romanse w kształtowaniu się polskiego romantyzmu - wskazuje utwory wczesnego romantyzmu, w których znalazła wyraz prawda, iż „nie masz zbrodni bez kary” - podaje przykłady romantycznego zainteresowania baśniami, legendami i podaniami ludowymi (także kulturą ludową) oraz mitami - podaje cechy filmu grozy (horroru) i wskazuje je w znanych dziełach - wymienia najbardziej znane horrory (należące do klasyki filmu) - wskazuje różnice między horrorem a thrillerem - analizuje wybrane środki filmowe (na podstawie konkretnego obrazu filmowego) - dostrzega romantyczne źródła nurtu grozy we współczesnej kulturze (w literaturze i filmie) - porównuje świat ballad romantycznych i świat Doliny Issy; wskazuje podobieństwa i różnice - zabiera głos na temat wartości małej ojczyzny i zakorzenienia w niej człowieka - porównuje sposoby ukazania duchów w balladach Mickiewicza i wierszach poety współczesnego - charakteryzuje postać Wertera, odwołując się do treści utworu -opisuje jego uczucia i przeżycia wewnętrzne - analizuje źródła cierpień bohatera - określa przyczyny jego osamotnienia - wskazuje cechy sentymentalne i romantyczne bohatera i powieści - określa źródło tragizmu bohatera - analizuje obrazy przyrody, odnosząc je do stanów psychicznych bohatera - analizuje relacje bohatera z naturą i innymi ludźmi - na podstawie powieści wyjaśnia terminy: powieść epistolarna, werteryzm, kochanek sentymentalny, kochanek romantyczny - charakteryzuje wzorzec miłości przedstawionej w utworze - porównuje świat wewnętrzny Wertera i współczesnego młodego człowieka	- określa filozoficzne podstawy romantycznego widzenia natury - wyjaśnia źródła romantycznego odrzucenia rozumu i poszukiwania innych sposobów poznania świata - w swych wypowiedziach poprawnie używa terminów: mistycyzm, spirytualizm, metafizyka, irracjonalizm - analizuje konstrukcję narratora w balladach romantycznych - *wskazuje różne przejawy subiektywizmu w literaturze i malarstwie; wskazuje różnicę tworzywa i podobieństwo idei - analizuje język i styl ballad romantycznych - *wskazuje stylistyczne i wersyfikacyjne wykładniki emocjonalności wiersza - *syntetyzuje wiadomości na temat źródeł i zasad etyki obecnej w utworach wczesnego romantyzmu - wskazuje związek romantycznych ballad z mitologią Północy, a także z wyobraźnią mityczną i baśniową - wyjaśnia, dlaczego wyobraźnię romantyków klasycy uważali za chorobliwą - pisze recenzję wybranego horroru, uwzględniając właściwości gatunku - w Miłoszowym opisie doliny Issy odnajduje elementy „romantycznego widzenia krajobrazu Północy” pani de Staël - wskazuje poetyckie neologizmy Białoszewskiego i określa ich funkcje - wyciąga wnioski na temat współczesnych nawiązań do romantycznego spirytualizmu i motywów grozy - wskazuje związki formy powieści i sposobu prowadzenia narracji z jej przesłaniem - interpretuje powieść w kontekście filozoficznym (*odwołuje się do romantycznych koncepcji bytu i natury) - opracowuje portrety psychologiczne bohaterów - porównuje systemy wartości Wertera i Alberta - próbuje wyjaśnić przyczyny popularności powieści	F MED REG F. Schubert, Król olch F
Miłość romantyczna	4-5 +*1	A. Mickiewicz, IV część Dziadów (utwór czytany w całości, fragment z podręcznika - do interpretacji) M. Białoszewski, O tym Mickiewiczu jak go mówię M. Piwińska, Bunt zakochanych A. Fredro, Śluby panieńskie (utwór znany z gimnazjum) Z. Krasiński, Listy do Delfiny Potockiej C. Norwid, W Weronie A. Mickiewicz, Dobranoc E. Stachura, Zobaczysz H. Poświatowska, *** [Jestem Julią...]	- charakteryzuje postać Mickiewiczowskiego Gustawa jako modelu kochanka - określa cechy miłości romantycznej - w dyskusji Pustelnika i Księdza wskazuje racje wynikające z dwóch różnych światopoglądów - dostrzega w utworze obecność prądów i postaw ważnych dla romantyzmu (mistycyzm, spirytualizm, irracjonalizm, wiara w obecność świata nadprzyrodzonego i przechodzenia ze świata żywych do świata umarłych itp.) - interpretuje fragment zamieszczony w podręczniku - wskazuje stylistyczne i językowe wykładniki zmieniających się uczuć Gustawa - wyjaśnia, czym są intencje komunikacyjne wypowiedzi, nazywa je i odnosi do konkretnych tekstów - czyta ze zrozumieniem teksty Białoszewskiego i Piwińskiej - wyjaśnia, czym była romantyczna teoria magnetyzmu i w jaki sposób nawiązał do niej Fredro - w dramatach Fredry wskazuje cechy parodii i karykatury - interpretuje tekst, odnajdując w nim cechy typowe dla epistolografii romantycznej - wykorzystuje kontekst biograficzny do pełnego odczytania listu - wskazuje nieszczęśliwą miłość jako ważny składnik biografii romantycznej - wskazuje językowe i stylistyczne wykładniki emocjonalności - przy pomocy nauczyciela analizuje utwory należące do romantycznej liryki miłosnej oraz będące ich współczesnymi nawiązaniami wskazuje dominantę kompozycyjną każdego z wierszy określa rodzaj liryki, sytuację liryczną, kreację podmiotu lirycznego, nadawcy itp. formułuje hipotezę interpretacyjną rozpoznaje gatunek literacki i jego związek z charakterem utworu określa funkcję środków artystycznych - *porównuje utwory romantyczne ze współczesnymi	- interpretuje kreację Gustawa (nieszczęśliwego kochanka), wskazując w niej cechy romantyczne i sentymentalne - odnosi pojęcie werteryzmu do postaci Gustawa - samodzielnie analizuje język i styl monologów Gustawa - interpretuje IV cz. Dziadów jako utwór o dążeniu do poznania natury rzeczy (dostrzega płaszczyznę epistemologiczną dzieła) - wykorzystuje informacje zawarte w tych tekstach do pogłębionego odczytania IV cz. Dziadów - wyjaśnia, jakie miejsce zajmowała miłość w romantycznej filozofii życia - przeprowadza porównanie między kreacją Gustawa a kreacjami bohaterów Fredrowskich - określa, na czym polega odrębność sylwetki twórczej Fredry na tle literatury romantyzmu - charakteryzuje autora (nadawcę) listu, nawiązując do kreacji znanych z Nowej Heloizy Rousseau i Cierpień młodego Wertera (powieści epistolograficznych) - porównuje język listów romantycznych z językiem współczesnych e-maili (lub SMS-ów) - samodzielnie przeprowadza analizę i interpretację wskazanych utworów lirycznych - swoje wnioski ujmuje w formę eseju lub rozprawki - wykorzystuje do interpretacji kontekst macierzysty wiersza (w tym - kontekst biograficzny) - *dokonuje analizy porównawczej utworu romantycznego i współczesnego (np. utworu Norwida i Poświatowskiej)	F MED W. Warska, W Weronie, Cz. Niemen, Dobranoc (nagrania zespołu Niemen, Kurylewicz, Warska z płyty Muzyka teatralna i telewizyjna)
Romantyczne widzenie natury. Topos podróży	4 +*1	A. Malczewski, Maria (fragm.) A. Mickiewicz, Sonety krymskie (wybór wg podręcznika) A. Mickiewicz, Nad wodą wielką i czystą J. Słowacki, Rozłączenie malarstwo: L. A. Richter, Małe jezioro C. D. Friedrich, Wędrowiec ponad chmurami, Skały kredowe na Rugii W. Wańkowicz, Mickiewicz na Judahu skale rysunki Słowackiego J. N. Głowacki, Widok wyjścia z Doliny Kościeliskiej T. Géricault, Tratwa „Meduzy” W. Turner, Statek niewolników, Parowiec w burzy śnieżnej, Szybkość, para i deszcz I. Ajwazowski Dwumasztowiec „Merkury” itp. S. Skwarczyńska, Jak poeci romantyczni widzieli kolory? G. Bachelard, Marzenie i kosmos	- charakteryzuje romantyczne widzenie stepu (na podstawie fragmentu zamieszczonego w podręczniku) - wskazuje sensy symboliczne obrazu stepu - wymienia najważniejsze krajobrazy fascynujące romantyków: Orient (np. Krym), góry (np. Alpy wraz z jeziorem Leman, góry na Krymie), morze ukazane jako żywioł - opisuje romantyczne krajobrazy na podstawie tekstów, podając ich cechy charakterystyczne - wskazuje symboliczne sensy i wartości związane z ulubionymi krajobrazami romantycznymi (egzotyzm, magia, źródło wiedzy, wzniosłość, wolność, obecność Boga, przeznaczenie, przechodzenie na „drugą stronę” itp.), a także z motywami takimi jak: burza, wiatr, zachód słońca, gwiazdy itp. - charakteryzuje podmiot liryczny Sonetów krymskich - podróżnika, pielgrzyma, tułacza, ale także filozofa i artystę - w kreacji podmiotu lirycznego Sonetów... wskazuje cechy bohatera romantycznego - przy pomocy nauczyciela analizuje wybrane sonety, uwzględniając ich cechy gatunkowe - wskazuje charakterystyczne środki artystyczne występujące w Sonetach... i określa ich funkcje - komentuje funkcje orientalizmów - *analizuje zamieszczoną w podręczniku przykładową interpretację sonetu Droga nad przepaścią w Czufut-Kale - *pisze pracę na temat romantycznego motywu podróży zawierającą samodzielne wnioski interpretacyjne - interpretuje wiersz Rozłączenie, uwzględniając formę podawczą, kreację podmiotu i adresatki, a także obrazy poetyckie - interpretuje liryk Nad wodą wielką i czystą... - określa metaforyczność obrazów poetyckich w tym wierszu, symbolikę wody, odbicia, gromu - wskazuje symboliczne sensy, jakie miał dla romantyków motyw podróży (np. topos życia jako wędrówki) - na podstawie utworów literackich i dzieł malarskich przytacza różne ujęcia motywu podróży i związane z nim obrazy (np. pielgrzym, tułacz, żeglarz, kozak pędzący na koniu po stepie, podróżnik wspinający się na szczyty gór) interpretuje dzieła malarskie, uwzględniając specyfikę tworzywa i konteksty epoki - czyta ze zrozumieniem eseje naukowe	- omawia filozoficzne podstawy romantycznego widzenia natury (np. filozofia Schellinga) - w krajobrazach romantycznych dostrzega filozoficzną jedność ducha i materii, a także relacje jednostki i świata - na podstawie analizowanych utworów ukazuje relacje między artystą a naturą - dostrzega różnice między przedstawieniem natury w Sonetach krymskich i lirykach lozańskich - *dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wybranego utworu - *w sposób pogłębiony odczytuje sensy symboliczne i metaforyczne wiersza - wykorzystuje różnorodne konteksty (biograficzne, filozoficzne, malarskie itp.) - porównuje na konkretnych przykładach, w jaki sposób te same idee zostały ukazane w różnych tworzywach (np. w literaturze i malarstwie) - wyjaśnia, iż podróż jest nieodłącznym elementem biografii romantycznej; - rysuje mapy podróży Mickiewicza, Słowackiego, Norwida i innych postaci romantycznych - przygotowuje prezentację na temat podróży romantycznych, wykorzystuje różne źródła informacji, w tym internet - na przykładach wyjaśnia, czym jest estetyka wypowiedzi - *indywidualnie lub zespołowo (metodą projektu edukacyjnego) przygotowuje gazetkę szkolną (jednodniówkę) tematycznie związaną z motywami podróży (współczesnych lub literackich) - pisze artykuł (reportaż, komentarz, notatkę prasową) - zamieszcza zdjęcia z ilustracjami - nadaje trafne tytuły, śródtytuły, dopisuje zapowiedź itp. - dokonuje adiustacji tekstu, wykorzystuje program komputerowy (edytor) umożliwiający łamanie strony itp. - wykorzystuje informacje i opinie zawarte w literaturze naukowej (literaturze przedmiotu) do analizy i interpretacji wierszy	F MED
Motyw otchłani w poezji współczesnej	1	Z. Herbert, Przepaść pana Cogito	- interpretuje wiersz, biorąc pod uwagę symbolikę przestrzeni - dostrzega moralistyczny charakter poezji Z. Herberta - samodzielnie formułuje tezę interpretacyjną wiersza i odczytuje jego przesłanie	- wykorzystuje w interpretacji wiersza kontekst filozoficzny (Pascal, Kartezjusz) i literacki - odczytuje przesłanie wiersza - poddaje refleksji stwierdzenie, iż „każdy ma swoją otchłań”	F
Narodziny indywidualizmu	4-5	G. Byron, Giaur (dłuższe fragmenty lub utwór czytany w całości) J. Słowacki, Beniowski (fragm.) J. Słowacki, List do matki (fragm.) R. Przybylski, Ubranie jako tekst portret (i autoportret) romantyczny W. Gombrowicz, Dziennik (fragm.) *S. Mrożek, Z cyklu „Ja” C. Norwid, Marionetki	- charakteryzuje Giaura jako bohatera romantycznego - wskazuje charakterystyczne cechy powieści poetyckiej (synkretyzm rodzajowy, fragmentaryczność, nastrojowość) - interpretuje fragment zamieszczony w podręczniku jako przesłanie bohatera romantycznego - określa temat zamieszczonego w podręczniku fragmentu - określa, kim jest osoba mówiąca w utworze - rozpoznaje obecność ironii - wyjaśnia, na czym polega ironia romantyczna - wskazuje charakterystyczne cechy poematu dygresyjnego - interpretuje fragment listu jako przykład epistolografii romantycznej - wymienia charakterystyczne elementy mody romantycznej, wiążąc ją ze zjawiskiem dandyzmu - podaje przykłady postaci, które nadawały ton epoce (Byron, Chopin, Sand, Liszt, Baudelaire) - wyjaśnia, czym jest indywidualny styl autora lub utworu, odnosząc te pojęcia do konkretnych przykładów - pisze pracę na temat sposobów podkreślania własnej indywidualności - pisze sprawozdanie z koncertu, pokazu mody - *na wybranym przykładzie charakteryzuje portret romantyczny - *zabiera głos w klasowej dyskusji na temat wartości indywidualizmu we współczesnym świecie: „Podkreślać swą indywidualność - czy utożsamiać się z tłumem?” - interpretuje wiersz, nawiązując do toposu świata jako teatru - wyjaśnia, dlaczego świat nudzi poetę - wskazuje charakterystyczne cechy stylu Norwida - wyjaśnia, dlaczego Norwid był poetą zapomnianym	- wyjaśnia wyrażenie „postać bajroniczna” - w pogłębiony sposób charakteryzuje postać bohatera - do interpretacji utworu wykorzystuje wiadomości biograficzne na temat Byrona - w tekście Beniowskiego wskazuje środki służące ironii romantycznej - wskazuje związki poematu dygresyjnego z eposem - wyjaśnia, na czym polega romantyczny charakter utworu - wyjaśnia, dlaczego Słowackiego nazywa się bajronistą - wyjaśnia, odwołując się do tekstu Przybylskiego i podając przykłady, co to znaczy, że ubranie jest tekstem - odnosi wyrażenie „indywidualny styl” do różnych postaci i różnych dziedzin (muzyki, literatury, mody, bycia) - potrafi powiedzieć, na czym polega indywidualny styl autorów romantycznych, np. Słowackiego, Fredry (*Norwida) - pisze pracę w dowolnej formie na temat: „Samotność i indywidualność” - pisze recenzję z koncertu kompozytora romantycznego - w dowolnej konwencji - *interpretuje portret romantyczny, uwzględniając kontekst romantycznego indywidualizmu - wskazuje funkcje groteski w literaturze i sztuce współczesnej - dokonuje samodzielnej interpretacji wiersza - wykorzystuje uwagi Przybylskiego na temat ubrania jako tekstu - porównuje biografię Norwida z życiem Mickiewicza i Słowackiego, wyciąga wnioski
Wiara i nadzieja, czyli człowiek wobec Boga w literaturze i sztuce romantycznej	2	A. Mickiewicz, Rozmowa wieczorna (fragm.) J. Słowacki, Hymn, Kiedy pierwsze kury Panu śpiewają... C. Norwid, Pielgrzym A. Mickiewicz, Zdania i uwagi W. Blake, Bóg stwarzający Wszechświat, Drabina Jakubowa itp. P. O. Runge, Poranek C. D. Friedrich, Krzyż w górach	- interpretuje utwory poetyckie i dzieła malarskie zawierające treści religijne i mistyczne - w czytanych dziełach odnajduje obraz duchowego życia jednostki - wskazuje i interpretuje motywy biblijne w literaturze i malarstwie - w wierszach wskazuje językowe i stylistyczne wykładniki lirycznej „rozmowy z Bogiem” - określa cechy gatunkowe czytanych utworów (np. hymn, elegia, aforyzm) - w Hymnie Słowackiego wyodrębnia obrazy i określa ich metaforyczne znaczenie - wskazuje poetyckie sposoby budowania nastroju - interpretuje symbolikę motywu wędrowca w wierszach Słowackiego i Norwida - charakteryzuje osobę mówiącą w wierszach jako kreację bohatera romantycznego - wskazuje indywidualizmy językowe Słowackiego i Norwida w czytanych wierszach, komentuje je - analizuje przykładową interpretację wiersza J. Słowackiego (w podręczniku) - wskazuje indywidualne cechy stylu: Mickiewicza, Słowackiego, Norwida (na przykładzie omawianych utworów) - poprawnie używa w swoich wypowiedziach wyrazów: mistycyzm, mistyczny, mistyk, mistyka	- określa, na czym polega mistyczny charakter obrazów Blake'a - charakteryzuje wizję Boga i człowieka w filozofii Kierkegaarda - określa źródła romantycznego poszukiwania sfery sacrum - wyjaśnia, dlaczego w różnych kręgach pojawiają się koncepcje mesjanistyczne i mistyczne dotyczące narodu lub całej ludzkości - wyjaśnia rolę intonacji w lirykach romantycznych - wyjaśnia, czym jest indywidualizm językowy - podaje przykłady indywidualizmów językowych różnych autorów (powtórzenie) - ocenia wartość stylistyczną i znaczeniową indywidualizmów językowych poetów romantycznych	F
Praca klasowa na temat poznanych utworów romantycznych	2 +1	wypracowanie poprawa	- wie, czym jest estetyka wypowiedzi - dba o estetykę własnych wypowiedzi - pisemnych i ustnych - dostrzega w wypowiedziach własnych i cudzych błędy językowe, poprawia je - określa podstawowe typy błędów językowych	- analizuje przyczyny błędów językowych pojawiających się w pracach uczniowskich
Słowo i czyn - czyli o polskim wybijaniu się na niepodległość. Romantyczna wizja historii	7+ *4	A. Mickiewicz, Konrad Wallenrod (fragmenty lub* utwór czytany w całości)	- *zna dylemat Konrada Wallenroda - wyjaśnia, na czym polega historyzm maski obecny w Konradzie Wallenrodzie - trafnie używa terminu „wallenrodyzm”, odnosząc go do różnych sytuacji literackich i historycznych - formułuje własne sądy na temat sytuacji dopuszczających użycie podstępu i zdrady -określa rolę Halbana wydarzeniach - analizuje fragment zamieszczony w podręczniku, wskazując w nim dialog racji - wyjaśnia, czego dotyczy spór w podziemiach katedry - wskazuje argumenty przedstawione przez każdą z uczestniczących w sporze stron - ocenia moralne racje Kordiana i Prezesa - określa, jakie oskarżenia padają pod adresem Polaków i ustosunkowuje się do nich - *wyjaśnia, dlaczego Kordiana możemy uważać za dramat psychologiczny - * w postaci Kordiana odnajduje cechy bohatera romantycznego - *wyjaśnia przyczyny klęski Kordiana - zabiera głos w dyskusji, czy Kordian jest bohaterem przegranym, i uzasadnia swoje zdanie - *określa, jaki obraz narodu polskiego rysuje się w Kordianie - *wyjaśnia, jak Słowacki interpretuje klęskę powstania listopadowego - *wskazuje obecne w dramacie siły, które mają wpływ na rozwój historii - wyjaśnia, jakie było romantyczne rozumienie tragizmu - na podstawie utworów literackich i dzieł malarskich charakteryzuje bitwę jako ulubiony obraz romantyczny	- *wyjaśnia tragizm Konrada Wallenroda - zabiera głos w dyskusji na temat moralnych aspektów wallenrodyzmu - komentuje postawę Konrada Wallenroda, odwołując się do kontekstu literackiego, historycznego i filozoficznego - interpretuje fragment, wykorzystując kontekst historyczny, literacki i filozoficzny - porównuje postawy Kordiana i Konrada Wallenroda - wskazuje aksjologiczną płaszczyznę utworu i dialog wartości - *charakteryzuje Kordiana, wykorzystując różne konteksty (np. porównując go z postacią Hamleta) - *wyjaśnia, na czym polegał tragizm Kordiana - *wyjaśnia, na czym polega ukazany w Kordianie „dramat czynu” - *na podstawie dramatu określa, jaka była romantyczna koncepcja historii - *wyjaśnia założenia Heglowskiej filozofii dziejów - ukazuje źródła romantycznej fascynacji bitwą, bohaterstwem, postaciami wybitnych wodzów	MED. F K. Kurpiński, Warszawian-ka F. Liszt, Salve Polonia, interludium z oratorium Św. Stanisław (fragm.) F. Chopin, Polonez As- dur op. 53, zwany Heroicznym
							J. Słowacki, Kordian (fragm. Spisek koronacyjny i inne, spoza podręcznika) lub *utwór czytany w całości) A. Mickiewicz, Reduta Ordona
Dramat romantyczny	9+ *5	P. Michałowski, Bitwa pod Somosierrą A. Mickiewicz, O ludziach rozsądnych i ludziach szalonych R. W. Emerson, Historia C. Norwid, Bema pamięci żałobny -rapsod J. M. Rymkiewicz, Wiersz dla plemienia Jaćwingów… K. Karasek Prywatna historia ludzkości S. J. Lec, fraszki A. Mickiewicz, III część Dziadów (utwór czytany w całości) A. Mickiewicz, Literatura słowiańska opera romantyczna R. Wagnera (omówienie lub fragm. np. zarejestrowany na wideo) J. Grotowski, „Dziady” jako model teatru nowoczesnego T. Różewicz, Salon warszawski dostępny spektakl Dziadów (obejrzany na żywo lub w teatrze TV) Z. Krasiński, Nie- -Boska komedia (fragmenty - także spoza podręcznika, wskazane przez nauczyciela) * utwór czytany w całości	- wskazuje w literaturze i malarstwie przykłady apoteozy „pięknej śmierci” za ojczyznę - wyjaśnia, dlaczego śmierć na polu bitwy była ważnym tematem utworów romantycznych - wyjaśnia przyczyny romantycznej popularności idei walki narodowowyzwoleńczej oraz haseł „za waszą i naszą wolność” (postawa buntu) - wyjaśnia, na czym polegał romantyczny kult wolności - wymienia romantycznych bohaterów narodowych - wyjaśnia, jak romantycy pojmowali naród - rozpoznaje w czytanych utworach cechy stylu patetycznego - w swoich wypowiedziach używa terminów: patos, styl patetyczny - wskazuje tematy, które w romantyzmie przedstawiano stylem patetycznym - przy pomocy nauczyciela dokonuje analizy i interpretacji wiersza Norwida - określa funkcje odrealnienia pogrzebu bohatera - rozpoznaje metaforyczny charakter konduktu pogrzebowego - wyjaśnia, jak poeta rozumie rolę wybitnej jednostki w historii - dostrzega obecność heksametru, porównuje utwór Norwida z Pieśnią Wajdeloty - *interpretuje wiersze współczesne, uwzględniając sposób ukazania w nich problemów narodu, trwania narodowego, tradycji itp. - charakteryzuje budowę Dziadów - określa tematykę poszczególnych części i wskazuje ich związek - wskazuje w III części Dziadów cechy dramatu romantycznego (synkretyzm, fragmentaryczność, otwarta kompozycja, dwupłaszczyznowość świata przedstawionego, zróżnicowany charakter scen itp.) - dokonuje analizy i interpretacji III części Dziadów, wykorzystując terminy: martyrologia, prometeizm, mistycyzm, mesjanizm. - wskazuje sceny historyczne - wykorzystuje kontekst historyczny do interpretacji utworu - *interpretuje Dziady jako dramat o przemianie człowieka - *interpretuje III część Dziadów jako dramat o historii - odnajduje w dramacie ocenę narodu polskiego - interpretuje III część Dziadów jako dramat, w którym toczy się walka dobra ze złem symbolizowanym przez despotyzm carski - charakteryzuje Konrada jako bohatera romantycznego - wyjaśnia, czym była improwizacja w życiu romantycznych salonów; wymienia postacie słynnych improwizatorów (np. Chopin, Paganini, Liszt) - charakteryzuje język i styl różnych scen dramatu - wykazuje zróżnicowanie stylistyczne dzieła - odnajduje elementy stylu potocznego (języka mówionego), żargonu więziennego, stylizacji biblijnej - wskazuje cechy charakterystyczne dla języka mówionego - dba o stosowność i skuteczność własnych wypowiedzi ustnych (w różnych sytuacjach) - odnajduje aluzje i nawiązania do Dziadów w literaturze XX w. - wypowiada się na temat środków teatralnych zaobserwowanych w oglądanym spektaklu - wskazuje cechy i kierunki poszukiwań teatru współczesnego - interpretuje fragment dramatu przedstawiający polemikę Męża z Pankracym jako spór ideologiczny - przedstawia racje Pankracego i Męża, ocenia je - charakteryzuje dwóch głównych bohaterów dramatu, odnajduje w nich cechy bohatera romantycznego - formułuje ocenę rewolucji zawartą w dramacie Krasińskiego - *interpretuje Nie-Boską komedię jako dramat historiozoficzny - *charakteryzuje Hrabiego Henryka, jego dążenia i cele; ocenia je - *odnajduje w dramacie koncepcję poety i poezji - *wyjaśnia, dlaczego Hrabia Henryk był poetą fałszywym - *charakteryzuje obóz rewolucji, znajduje odniesienia historyczne - *wskazuje przyczyny negatywnego stosunku poety do rewolucji - *charakteryzuje arystokrację ukazaną w dramacie - *podaje różne interpretacje zakończenia dramatu - *interpretuje tytuł dramatu i wskazuje nawiązania do dzieła Dantego	- wskazuje literackie sposoby heroizacji bohaterów oraz określa jej funkcję - wyjaśnia, jak romantycy oceniali „rozsądek” i „szaleństwo” - na podstawie poznanych utworów wyjaśnia, czym jest etos romantyczny - uczestniczy w dyskusji na temat współczesnej recepcji etosu romantycznego - wskazuje filozoficzne i historyczne źródła takiego ich pojmowania - na podstawie poznanych utworów i innych tekstów kultury wskazuje, jak kształtowała się romantyczna idea narodu - tworzy teksty utrzymane w stylu patetycznym - *wyjaśnia greckie znaczenie słowa „patos” - przeredagowuje teksty, zmieniając ich styl - dokonuje analizy i interpretacji wiersza Norwida - próbuje samodzielnie intrpretować zakończenie utworu, przedstawia różne propozycje - wskazuje charakterystyczne cechy stylu Norwidowskiego - określa funkcje środków artystycznych - opisuje warstwę brzmieniową wiersza - wyjaśnia, jak Norwid rozumie naród i czym różni się jego koncepcja od koncepcji innych wielkich poetów romantycznych - wskazuje źródła osamotnienia ideowego poety - *wyjaśnia sformułowanie: romantyczne mity narodowe - podaje przykłady polskich mitów romantycznych (odwołując się do różnych tekstów kultury) - *w sposób pogłębiony komentuje odwołania do idei romantycznych w poezji współczesnej - określa gatunkowe cechy dramatu romantycznego, porównując go z dramatem antycznym, Szekspirowskim i klasycystycznym - interpretuje Dziady w pogłębiony sposób, wprowadzając kontekst literacki, filozoficzny, kulturowy - określa zasady, na których jest oparta budowa dramatu romantycznego - *rozpoznaje w Dziadach obecność mitu agrarnego - *odnajduje w Dziadach elementy romantycznej syntezy sztuk i pokrewieństwa z Wagnerowskim dramatem muzycznym - * wyjaśnia, jaka była Mickiewiczowska wizja dramatu - *porównuje Konrada z innymi bohaterami romantycznymi - wskazuje, jak się rozwijała kreacja bohatera romantycznego - *charakteryzuje język i styl poszczególnych scen utworu - charakteryzuje styl mówiony na podstawie nagrań tekstów wysłuchanych w różnych sytuacjach - ocenia stylistyczną wartość ekspresywizmów i frazeologizmów typowych dla języka mówionego - ocenia stosowność i skuteczność różnych wypowiedzi mówionych - wyjaśnia, jakie wartości dostrzegają w Dziadach współcześni twórcy teatru - określa rolę Różewicza jako twórcy awangardowego dramatu współczesnego - wypowiada się na temat walorów teatralnych dramatów Mickiewicza i Słowackiego (w kontekście opinii, iż są niesceniczne) - odnajduje we fragmencie kontrasty (antynomie) i określa ich funkcje - wprowadza kontekst historyczny i biograficzny - *interpretuje dramat w kontekście romantycznej filozofii historii (np. Hegla) - *zestawia Hrabiego Henryka z innymi bohaterami romantycznymi (np. z bohaterem bajronicznym) - * na podstawie Nie-Boskiej komedii i innych utworów określa romantyczną koncepcję poety i poezji (dokonuje syntezy) - *wyjaśnia, na czym polega katastrofizm historiozoficzny Krasińskiego - przedstawia romantyczną wizję historii; porównuje, zestawia informacje i fakty, dokonuje syntezy - *wykorzystuje konteksty literackie, historyczne, filozoficzne i kulturowe do interpretacji dzieła	MED
		J. Słowacki, Balladyna (fragm.) Z. Raszewski, Poeci romantyczni i teatr *J. Brach-Czaina, Krzątactwo	- dokonuje syntezy wiadomości o poetyce i problematyce dramatu romantycznego - wskazuje jednoczesną obecność różnych kategorii estetycznych (tragizm, patos, komizm, groteska) - *przygotowuje referat lub inną formę prezentacji (samodzielnie lub zespołowo)	- syntetyzuje wiedzę na temat dramatu romantycznego, wprowadza różnorodne konteksty - *uzupełnia wiedzę informacjami samodzielnie znalezionymi w różnych kompendiach
				*C. K. Norwid, Pierścień wielkiej damy (fragm. lub całość)		- * przedstawia tragizm bohatera utworu - *wyjaśnia, na czym polegała Norwidowska „biała tragedia”	- *określa, na czym polegała odmienność sztuk Norwida na tle dramatu romantycznego - *wyjaśnia termin „komedia wysoka”
Ojczyzna Polaków - zesłańców, emigrantów, pielgrzymów	3+ *1	*R. Piotrowski, Droga na Syberię malarstwo przedstawiające motywy Syberii i zesłańców, m.in. A. Grottgera, J. Malczewskiego) A. Mickiewicz, Gdy tu mój trup... C. Norwid, Moja piosnka [II] J. Słowacki, Grób Agamemnona (fragm.) J. Słowacki, Szli krzycząc... A. Fredro, Zemsta (utwór znany z gimnazjum) J. Jedlicki, Rząd dusz i pospolitość życia J. Polkowski, Moja słodka Ojczyzno	- *charakteryzuje obraz Syberii w literaturze i malarstwie polskim - *określa symboliczne sensy wiążące się z Syberią w polskiej literaturze i sztuce XIX w. - *interpretuje wybrane dzieła malarskie zawierające motywy zesłańcze - *wyjaśnia, w jaki sposób dzieła różnych sztuk ukazują te same idee - * w swych komentarzach używa terminów: martyrologia, mistycyzm, symboliczność, sakralizacja - wyjaśnia, dlaczego polskie życie intelektualne i kulturalne przeniosło się na emigrację - wskazuje, w jaki sposób ten fakt odzwierciedlił się w literaturze (etos emigranta, pielgrzyma zmierzającego do duchowej ojczyzny) - wyjaśnia zdanie Norwida o „trzech emigracjach” - na konkretnych przykładach ukazuje, jak twórcy emigracyjni próbowali kształtować duchowe oblicze narodu - przedstawia ocenę narodu polskiego (a także przyczyny klęski powstania listopadowego) w różnych utworach poetyckich - wskazuje postulatywną funkcję utworów romantycznych (apele o przebudowę społeczną i moralne odrodzenie narodu) - wyjaśnia, w jaki sposób literatura i sztuka przyczyniła się do przetrwania narodu bez państwa - dokonuje analizy i interpretacji wybranych utworów poetyckich: wskazuje ich przesłanie, określa funkcje środków artystycznych - interpretuje Zemstę jako dramat o polskich wadach narodowych	- *dokonuje syntezy wiadomości na temat funkcjonowania motywu Syberii (wykorzystuje Ustęp z III cz. Dziadów) - *znajduje w albumach, internecie itp. inne przykłady malarstwa ukazującego motywy zesłańcze - *wskazuje przyczyny trwałości tego motywu w kulturze polskiej (martyrologia polska, piekło, ale i oczyszczenie, zmartwychwstanie) - *w motywach Sybiru odnajduje realizację toposu podróży - wyjaśnia, co to znaczy, że literatura romantyczna tworzyła kulturową przestrzeń wolności - wskazuje środki stylistyczne służące idealizacji obrazu wymarzonej ojczyzny - interpretuje motywy symboliczne w Grobie Agamemnona - wskazuje przykłady inwersji składniowej i określa jej funkcję w wierszu romantycznym - dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wybranych utworów romantycznych (kierując się wskazówką interpretacyjną) - pisze wypracowanie (np. rozprawkę) na temat sposobów istnienia narodu bez państwa - wyjaśnia, na czym polega odmienność Fredrowskiego widzenia spraw polskich na tle literatury romantycznej - wskazuje w wierszu współczesnego poety nawiązania do romantycznego ujęcia motywu ojczyzny	MED F. Chopin, Polonez fis-moll op. 44
Śpiewnik domowy	4+ *1	C. Delavigne, Warszawianka A. Mickiewicz, Pieśń Wajdeloty J. Kaczmarski, Mury W. Pol, Pożegnanie C. Norwid, Fortepian Szopena T. Kwiatkowski, Polonez w Hotelu Lambert	- wyjaśnia, dlaczego pieśń stała się ważnym gatunkiem sztuki romantycznej - podaje przykłady popularnych pieśni patriotycznych i „domowych” śpiewanych w XIX w. - podaje przykłady pieśni i pokrewnych gatunków lirycznych ważnych dla literatury romantyzmu - wskazuje różne znaczenia słowa „pieśń”, odwołując się do źródeł liryki (poezji melicznej) i toposu liry - wskazuje poetyckie wykładniki rytmiczności omawianych utworów - wyjaśnia, na czym polega sylabotonizm, rozpoznaje typ wiersza sylabotonicznego - wyjaśnia (ustnie lub pisemnie) termin „poezja tyrtejska”, wskazując jego etymologię i odnosząc go do konkretnych utworów romantycznych - wyjaśnia (ustnie lub pisemnie), dlaczego romantycy uważali, że pieśń jest niezniszczalna (na podstawie Pieśni Wajdeloty) - wyjaśnia (ustnie lub pisemnie), na czym polegała i dlaczego w romantyzmie odrodziła się koncepcja poety-barda - wymienia współczesnych bardów (np. Kaczmarskiego) i wyjaśnia, jakie okoliczności historyczne przyczyniły się do ich popularności - *interpretuje wybrany utwór Kaczmarskiego, wykorzystując kontekst polityczny, historyczny i kulturowy - *w twórczości współczesnych bardów wskazuje elementy tradycji romantycznej - przy pomocy nauczyciela dokonuje analizy i interpretacji wiersza - charakteryzuje warstwę brzmieniową wiersza - wyjaśnia symbolikę motywów i postaci obecnych w wierszu - na podstawie wiersza charakteryzuje najważniejsze założenia Norwidowskiej koncepcji sztuki - wyjaśnia, dlaczego Chopina nazywano „poetą fortepianu” i jakie znaczenia wiązały się z tym określeniem (romantyczna synteza sztuk) - interpretuje sformułowanie: „ideał sięgnął bruku”, podkreślając obecną w nim grę słów (paradoks) - pisze pracę (w formie eseju, rozprawki lub w innej) na temat uszlachetniającego wpływu muzyki na człowieka	- analizuje środki stylistyczne budujące podniosły, patetyczny styl pieśni patriotycznych - komentuje przyczyny popularności Śpiewnika domowego Moniuszki - analizuje sylabotoniczną budowę wiersza - rozpoznaje stopy metryczne - na wybranym przykładzie analizuje środki stylistyczne typowe dla poezji tyrtejskiej - dokonuje syntezy motywu poezji-pieśni i poety-„śpiewaka” w literaturze romantyzmu - pisze rozprawkę na temat znaczenia pieśni dla przetrwania narodu bez państwa - na przykładzie literatury i malarstwa wskazuje znaczenie motywu pożegnania żołnierza z dziewczyną - *wyjaśnia, w jaki sposób pieśni utrwalały polski etos romantyczny - *przywołuje sylwetki współczesnych bardów różnych narodów (np. Dylan, Okudżawa, Wysocki) i określa, na czym polega kontestacyjny charakter ich twórczości - wymienia różnych mistrzów romantycznej pieśni - charakteryzuje Norwidowską koncepcję sztuki i artysty (opozycyjną do koncepcji wieszczów) - wskazuje odrębność społecznej i artystycznej postawy Norwida - analizuje melodykę wiersza, rozpoznając zróżnicowanie rytmiczne utworu - interpretuje obraz Kwiatkowskiego, wykorzystując kontekst historyczny i kontekst muzyki Chopina - komentuje stwierdzenie, iż „fortepian był najbardziej romantycznym instrumentem” - *w dowolnej formie przedstawia swoje przeżycia wewnętrzne w trakcie słuchania muzyki Chopina	E F. Schubert, Podróż zimowa (np. pieśń nr 8 In der Fremde) F. Chopin, Etiuda c-moll op. 10 nr 12, zwana Rewolucyjną
W ogrodzie Pana Tadeusza Epopeja? Romantyczna? Szlachta polska w Panu Tadeuszu	6-7 +*1	A. Mickiewicz, Pan Tadeusz (utwór czytany w całości) literatura naukowa, komentarze (fragmenty): S. Witkiewicz, Mickiewicz jako kolorysta J. Przyboś, Rogowej arcydzieło sztuki Cz. Miłosz, Poemat metafizyczny J. Bachórz, Jak pachnie na Litwie Mickiewicza? I. Opacki, Zdarzenie epopeiczne A. Witkowska, Arka Noego Ilustracje do Pana Tadeusza (podręcznik) fragmenty Pana Tadeusza zamieszczone w podręczniku - do analizy i interpretacji Pan Tadeusz w reż. Andrzeja Wajdy	- streszcza akcję i fabułę utworu, uwzględniając specyfikę kompozycji - wymienia i charakteryzuje postacie utworu - charakteryzuje Pana Tadeusza jako epopeję, ale dostrzega też cechy innych gatunków literackich (np. sielanki, poematu opisowego, komedii, satyry, poematu heroikomicznego, *gawędy szlacheckiej, baśni) - w różnych obszarach dzieła wskazuje idealizację utraconej ojczyzny - wyjaśnia kluczową rolę powtarzającego się przymiotnika „ostatni” - *odwołując się do konkretnych fragmentów, wyjaśnia, na czym polega walor plastyczny dzieła - wyjaśnia funkcje trzynastozgłoskowca i jego związek z antycznym heksametrem - zwraca uwagę na opisowość utworu, odwołując się do konkretnych fragmentów (np. opis dworu i jego otoczenia, stroju, broni, serwisu itp.) - charakteryzuje obraz szlachty, jej mentalność, obyczaje, styl życia itd. - wskazuje zróżnicowanie szlachty (magnat Horeszko, dwór szlachecki Sopliców, zaścianek Dobrzyński) - formułuje własne opinie i oceny na temat tej warstwy społecznej - wskazuje różne opisy przyrody, określając ich funkcję - analizuje wybrany opis przyrody, wskazując funkcję środków stylistycznych - wskazuje obecność onomatopei w języku potocznym i określa jej funkcję - określa charakter narracji - charakteryzuje narratora, dostrzegając jego różne oblicza (na przykładach konkretnych fragmentów) - komentuje osobisty ton pojawiający się w wypowiedziach narratora - charakteryzuje Jacka Soplicę jako bohatera romantycznego - odmiennego od Konrada lub Kordiana - porównuje ilustracje do Pana Tadeusza wykonane przez różnych artystów - wygłasza z pamięci wybrane fragmenty utworu - interpretuje Epilog, wyjaśniając funkcje zastosowanego tu kontrastu; wskazuje środki stylistyczne służące idealizacji obrazu ojczyzny - analizuje różne warstwy filmu, odnosząc je do właściwych elementów dzieła - wykorzystuje wiedzę o filmie i jego języku (obraz w ruchu, zdjęcia, muzyka, inne dźwięki, kostiumy, gra aktorów) - pisze recenzję filmu Wajdy - pisze wypracowanie na temat wskazanego aspektu Pana Tadeusza (temat do wyboru lub analiza wskazanego fragmentu ze wskazówką interpretacyjną)	- wyjaśnia, dlaczego Pan Tadeusz jest „świętą księgą” dla Polaków - wskazuje w utworze elementy romantyczne i nieromantyczne - *wskazuje obecne w utworze elementy tradycji literackiej i kulturowej - wyjaśnia, jaki wpływ na charakter utworu ma kategoria „widzę i opisuję” oraz „przeniesienie utęsknionej duszy” do kraju lat dziecinnych - wskazuje zróżnicowanie wiersza w zależności od sytuacji i bohatera - wskazuje antyczny rodowód opisowości utworu i obecność ekfrazy - wskazuje pozaliterackie źródła apoteozy szlacheckiego dworu - ostoi polskości - *przygotowuje samodzielną prezentację na temat różnych elementów obyczajowości szlacheckiej ukazanej w utworze (tytuły, pieniactwo, potrawy, stroje, przywiązanie do polskiego obyczaju, koligacje rodzinne, uczty, polowania, tradycje rycerskie); wykorzystuje własne wiadomości z różnych źródeł oraz samodzielnie znalezione materiały i ilustracje - wskazuje idealizację obrazu przyrody i odejście od wierności realiom na rzecz odtworzenia „wyższego ładu świata” - wskazuje obecność nadrzędnego rytmu natury rządzącego czasem utworu i działaniami bohaterów - wskazuje relację „dom i świat”, na której oparty jest świat przedstawiony utworu - odnosi ją do czasu (rytm natury w „cichej wsi litewskiej” - czas burzliwej historii w Europie, skąd docierają jej odgłosy) - interpretuje dzieło, wykorzystując fragmenty prac naukowych znanych badaczy Mickiewiczowskiego dzieła - docieka, dlaczego tytułowym bohaterem Mickiewicz uczynił postać „pospolitego” młodzieńca, a nie wyjątkowego bohatera tragicznego - na podstawie Epilogu rekonstruuje obraz polskiej emigracji - porównuje go z mesjanistyczną koncepcją pielgrzymstwa polskiego - analizuje środki filmowe, za pomocą których reżyser przeniósł na ekran dzieło literackie - pisze esej krytyczny na temat relacji między dziełem literackim a jego filmową realizacją - pisze samodzielną dłuższą pracę (np. rozprawka, esej, recenzja) na temat wskazanego obszaru dzieła, wykorzystując różnorodne konteksty - wie, jaka jest norma fonetyczna współczesnej polszczyzny (np. wymowa spółgłosek miękkich i zmiękczonych, głosek nosowych w różnych pozycjach itp.)	MED REG W. Kilar, Polonez z filmu A. Wajdy Pan Tadeusz S. Moniuszko, Aria Skołuby [„Ten zegar stary...”] z opery Straszny dwór
Poezja wieszczów	3	J. Słowacki, Testament mój C. Norwid, Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie... P. Hertz, Romantyczna trójca Zapytajcie sami. Rozmowa z Marią Janion A. Bursa, Wernyhora J. Karpiński, Marzec R. Krynicki, Nie szkodzi T. Różewicz, Portrety z zeszytów szkolnych	- wyjaśnia, na czym polega romantyczna koncepcja poety-wieszcza - objaśnia etymologię słowa „wieszcz” i przesunięcie znaczeniowe - przedstawia patriotyczny wymiar poezji wieszczów i jej rolę w zachowaniu tożsamości narodu pozbawionego własnego państwa (trwającego w kulturze) - wskazuje przykłady kultu wieszczów i ich utworów w XIX w. i później - interpretuje wiersz Słowackiego, wychodząc od tytułu i formy podawczej - wskazuje obecne w nim toposy (łódź, sternik, symboliczny pogrzeb poety) - określa funkcje apostrof obecnych w wierszu - interpretuje przesłanie, jakie poeta zostawił narodowi - wyjaśnia, kim są postacie przywołane w wierszu Norwida i co je łączy - interpretuje funkcję Norwidowskiego przemilczenia (przypomina też o obecności tego środka artystycznego we wcześniej poznanych utworach) - wygłasza komentarz na temat sensu, jaki dostrzegał Norwid w pośmiertnych losach wielkich ludzi - czyta ze zrozumieniem wywiad i fragment eseju - * wie, czym jest epigonizm, odróżnia go od tradycji (dziedzictwa) - wyjaśnia pojęcie „kicz”, odwołując się do etymologii tego słowa - interpretuje wiersze współczesnych poetów, znajdując w nich różne realizacje motywu romantycznego wieszcza - wskazuje antybrązowniczy charakter utworów Bursy i Różewicza - w czytanych wierszach odnajduje i ocenia próby ożywienia pomnikowych postaci wieszczów - opisuje wybrany pomnik poety romantycznego (np. w pobliżu swego miejsca zamieszkania) - wymienia najważniejsze funkcje wypowiedzi, (informacyjna, impresywna, ekspresywna, fatyczna) - wyjaśnia, na czym polegają - wskazuje je w konkretnych tekstach (znalezionych lub samodzielnie zredagowanych)	- w koncepcji poety-wieszcza wskazuje elementy postaw romantycznych i filozofii epoki - komentuje popularność w romantyzmie postaci Wernyhory - wskazuje wzory postaw podsuwane przez poezję wieszczów (rekapitulacja wiedzy) - wie, że poezja wieszczów miała wpływ na romantyzm krajowy - wyjaśnia, czym było „brązownictwo” i na czym polegała „antybrązownicza” działalność Żeleńskiego-Boya - dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wiersza, wykorzystując różne konteksty (biograficzny, kulturowy, tradycji literackiej itp.) - rozpoznaje charakter wiersza (badając wersyfikację) - określa funkcję melodyjności utworu - dokonuje syntezy: wskazuje Norwidowską tendencję „odczytywania znaków” w różnych pozornie zwyczajnych wydarzeniach i sytuacjach - zbiera wnioski z różnych utworów i formułuje tezę o Norwidowskiej koncepcji wybitnej jednostki i jej roli w postępie ludzkości - wykorzystuje informacje znalezione w literaturze przedmiotu do interpretacji utworów i syntetyzowania wiedzy - *wypowiada się na temat stylu neogotyckiego w romantyzmie, formułując własne oceny i opinie (np. określa, czy zamek Neuschwanstein jest kiczem, czy oryginalnym dziełem sztuki) - interpretację opiera na analizie wiersza - analizę rozpoczyna od wskazania dominanty kompozycyjnej - *samodzielnie interpretuje wiersze współczesnych poetów, uwzględniając środki artystyczne, budowę wersyfikacyjno-składniową, sposób wykreowania podmiotu lirycznego (lub bohaterów lirycznych) - *wymienia i określa także inne funkcje językowe (magiczną, metajęzykową, poetycką, stanowiącą) - tworzy teksty o przewadze określonej funkcji - przeredagowuje celowo teksty, kładąc nacisk na poszczególne funkcje wypowiedzi	F
Dziś. Młodość w kulturze współczesnej	2	W. Gombrowicz, Testament Cz. Miłosz, Młodość O młodości, Rozmowa z J. Jarockim *M. Świetlicki, Baczność	- *wyjaśnia kulturowe znaczenie „nowoczesności” jako epoki o specyficznych wyznacznikach - wyjaśnia pojęcie kontrkultury, odnosząc je do konkretnych zjawisk - wskazuje przejawy kultu młodości w różnych obszarach kultury współczesnej - wyjaśnia Gombrowiczowską antynomię młodości i dojrzałości - w wierszu Miłosza odnajduje przeciwstawienia: młodość-dojrzałość, ulotność-trwałość - *interpretuje wiersz Świetlickiego jako obraz bolesnego wkraczania w dorosłość - na podstawie wywiadu z Jarockim wyjaśnia, dlaczego młodość jest „atrakcyjnym towarem” na scenie	- *swobodnie posługuje się terminami: postmodernizm, ponowoczesność, postindustrializm - wskazuje kulturowe źródła ekspansji młodości w drugiej połowie XX w. - *samodzielnie dokonuje analizy i interpretacji utworów współczesnych - wskazuje Gombrowiczowskie neologizmy i określa ich funkcje - *analizuje język utworu Gombrowicza (na podstawie zamieszczonego fragmentu) - wykorzystuje wywiad z Jarockim do pogłębienia rozumienia młodości w kulturze współczesnej	F MED
Synteza romantyzmu	2-4	Zagadnienia: Romantyzm jako epoka buntu. Nowe idee poznawcze. Indywidualizm romantyczny. Człowiek wobec natury. Historia polem zmagań sił nadprzyrodzonych i aktywności człowieka. Bohater romantyczny. Miłość romantyczna. Dramat romantyczny jako odbicie egzystencji. Nowa estetyka (synkretyzm, synteza sztuk, sztuka wyrazem wolności).	- na podstawie znanych utworów przedstawia główne postawy, prądy filozoficzne i kierunki epoki - na wybranych przykładach charakteryzuje główne gatunki romantyczne: balladę, powieść poetycką, dramat romantyczny, poemat dygresyjny, *białą tragedię - wyjaśnia znaczenie w epoce romantyzmu kategorii: bunt, młodość, miłość, wolność, rewolucja, lud, wieszcz - charakteryzuje kategorię bohatera romantycznego - wyjaśnia romantyczne rozumienie tragizmu - omawiając utwory, używa poprawnie terminów: synkretyzm rodzajowy i gatunkowy, ironia romantyczna, wzniosłość, groteska, absurd, retrospekcja - *zabiera głos w klasowej dyskusji na temat romantycznych korzeni niektórych postaw, cech i wartości narodowych	- przedstawia filozoficzne podstawy epoki - charakteryzuje główne założenia romantycznej historiozofii - dokonuje syntezy romantycznego widzenia artysty (poety) i sztuki - *na wybranych przykładach wyjaśnia, czym była romantyczna synteza sztuk, wskazuje wyjątkowe znaczenie muzyki - *wygłasza samodzielnie przygotowane referaty, w których prezentuje różne zagadnienia sztuki romantycznej (wiadomości zdobyte w szkole uzupełnia samodzielnie znalezionymi w bibliotekach, internecie itp.) - *zabiera głos w klasowej dyskusji na temat funkcji wyobraźni w sztuce współczesnej - *zabiera głos w dyskusji na temat aktualności i wyczerpania się romantycznych mitów narodowych oraz polskiego etosu romantycznego	F MED
Praca klasowa na temat literatury i sztuki romantycznej	2 +1	wypracowanie poprawa	- wie, czym jest estetyka wypowiedzi - dba o estetykę własnych wypowiedzi pisemnych i ustnych - dostrzega w wypowiedziach własnych i cudzych błędy językowe, poprawia je - określa podstawowe typy błędów językowych	- analizuje przyczyny błędów językowych pojawiających się w pracach uczniowskich

Razem: ok. 75 godz. (kształcenie w zakresie podstawowym) + *15 godz. (kształcenie w zakresie rozszerzonym).

15 tygodni na romantyzm (po 5 godz. w zakresie podst. + *1 dodatkowo dla zakresu rozszerzonego)

Pozytywizm

Pozytywiści wobec przeszłości i teraźniejszości	3+ *1	A. Świętochowski, My i wy P. Chmielowski, Utylitaryzm w literaturze J. Borejsza, Noc postyczniowa (fragm.) *A. Kamieńska, Niemowa F. Faleński, Zapłata po pracy A. Asnyk, Daremne żale, Dzisiejszym idealistom T. Konwicki, Bohiń (fragm.)	- wyjaśnia nazwę „pozytywizm”, uwzględniając jej różne odniesienia - wyjaśnia, jakie historyczne i polityczne przyczyny wpłynęły na ukształtowanie się programu polskich pozytywistów - streszcza tezy artykułu programowego Świętochowskiego, podkreślając ich polemiczność wobec haseł romantycznych - wyjaśnia, czym był utylitaryzm pozytywistyczny i jak się zaznaczył w literaturze - wskazuje idee postulowane w publicystyce pozytywistycznej - wymienia główne punkty programu polskich pozytywistów - wyjaśnia, czym były praca organiczna i praca u podstaw - *czyta ze zrozumieniem fragment książki Borejszy, wykorzystuje zawarte w nim wiadomości w swoich komentarzach - *przy pomocy nauczyciela intrepretuje wiersz Kamieńskiej Niemowa - interpretuje wiersze Faleńskiego i Asnyka, zwracając uwagę na sposób przedstawienia zawartych w nich idei - określa dominantę kompozycyjną każdego z czytanych wierszy - interpretuje metaforykę drogi (dążenia) i walki w czytanych wierszach - komentuje sposób funkcjonowania tradycji powstania styczniowego i jego trwanie w świadomości zbiorowej oraz indywidualnej - analizuje portret psychologiczny bohaterki - wypowiada się na temat kulturowego znaczenia prowincji	- omawia filozoficzne założenia epoki, podkreślając związki i zależności (Comte, Mill, Spencer) - wskazuje stylistyczne właściwości publicystyki pozytywistycznej (na podstawie artykułów Świętochowskiego i Chmielowskiego) - nazywa środki retoryczne obecne w artykułach i określa ich funkcję - porównuje wykorzystanie metaforyki młodości w wystąpieniach pozytywistów oraz w utworach romantycznych (np. w Odzie do młodości) - wyjaśnia, na czym polegał język ezopowy publicystyki pozytywistycznej - wyjaśnia, w jaki sposób zostały przełożone na polskie realia hasła ewolucjonizmu, organicyzmu, scjentyzmu, utylitaryzmu (uwzględnia kontekst historyczny i kulturowy) - *na podstawie samodzielnie znalezionych materiałów prezentuje powstańcze losy polskich pozytywistów i wyjaśnia, jak wpłynęły one na późniejsze poglądy tych twórców - gromadzi wiadomości o sylwetce twórczej Konwickiego i prezentuje je na forum klasy - określa rolę tradycji powstańczych w twórczości Konwickiego	F MED
Naśladowanie rzeczywistości (czyli o stosunku pozytywistów do realizmu w sztuce)	5	B. Prus, Kronika tygodniowa, Wieża paryska (fragmenty) H. Sienkiewicz, List z podróży A. Dygasiński, O groch przy drodze J. J. Lipski, „Kroniki” Prusa malarstwo realistyczne (np. obrazy M. i A. Gierymskich, J. F. Milleta, G. Couberta) A. Zaniewski, Szczur R. Kapuściński, Lapidarium (fragm.) H. Sienkiewicz, Szkice węglem (utwór czytany w całości)	- czyta pozytywistyczne teksty publicystyczne ze świadomością ich funkcji, przesłania, konwencji stylistycznej - rekonstruuje poglądy Prusa na szanse i możliwości dziennikarstwa - analizuje sposoby łączenia w felietonach Prusa fikcji i prawdy - wyjaśnia, w jaki sposób Prus ukazał w swym felietonie narodowe cechy Polaków, Francuzów i Niemców - uczestniczy w klasowej dyskusji na temat wad narodowych i stereotypów - charakteryzuje gatunki publicystyczne: felieton, reportaż, list - w tekstach artykułów wskazuje funkcje językowe: informacyjną, impresywną i poetycką - sprawnie posługuje się terminami: „realizm”, „sztuka realistyczna” - wyjaśnia sformułowanie Stendhala, iż powieść ma być „zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu”, odnosząc je do znanej sobie XIX-wiecznej powieści realistycznej - w utworze Dygasińskiego wskazuje realizację założeń naturalizmu - określa funkcje zastosowanej perspektywy narracji w opowiadaniu Zaniewskiego Szczur - odnosi utwór do założeń XIX-wiecznego naturalizmu - porównuje Lapidarium Kapuścińskiego z kronikami Prusa - pisze felieton (reportaż) na temat życia szkoły lub innych bliskich mu problemów - pisze artykuł utrzymany w konwencji „listu z podróży”, w którym porusza problemy społeczne i obyczajowe - streszcza utwór - określa zasadę kompozycyjną utworu - wskazuje różne konwencje estetyczne i stylistyczne (komizm, groteska, satyra, tragizm) - wyjaśnia tytuł, odnosząc go do formy gatunkowej szkicu - wskazuje przyczyny tragedii ukazanej w utworze - na podstawie utworu określa sytuację chłopa (i wsi pouwłaszczeniowej) w zaborze rosyjskim	- analizuje stylistyczne sposoby angażowania uwagi czytelnika - wskazuje stylistyczne wykładniki humoru, satyry, ironii, sarkazmu (odróżnia te pojęcia) - przedstawia założenia realizmu formułowane w 2. połowie XIX w. - *odnosi je do utworów Balzaka, Dickensa, Stendhala, Gogola, Tołstoja, Czechowa, Turgieniewa (mistrzów realizmu) - *wyjaśnia, czym była realistyczna powieść tendencyjna - przedstawia program XIX-wiecznego naturalizmu, wskazując cechy odróżniające go od realizmu - *prezentuje sylwetki twórcze Zoli i Flauberta oraz ich poglądy na sztukę - *wyjaśnia, czym była powieść eksperymentalna - wskazuje filozoficzne założenia XIX-wiecznego naturalizmu (m.in. determinizm) i jego związki z rozwojem nauk przyrodniczych - *na podstawie podręcznika i samodzielnie znalezionych materiałów omawia rolę publicystyki w okresie pozytywizmu - pisze pracę (np. w formie rozprawki) na temat swoich preferencji czytelniczych związanych z realizmem i naturalizmem - określa szkic jako jeden z gatunków epickich popularnych w 2. połowie XIX w. - analizuje postawę narratora noweli - wskazuje językowe i stylistyczne wykładniki stosunku narratora do opisywanej rzeczywistości - wskazuje stylistyczne i językowe sposoby osiągania efektu komizmu, groteski, tragizmu - odnajduje techniki naturalistyczne zastosowane przez autora	F MED
Labirynty realizmu Lalka - powieść z wielkich pytań epoki	7-8 +*2	B. Prus, Kamizelka, Omyłka (utwory czytane w całości) a także nowele poznane w gimnazjum (Prusa i innych pozytywistów) B. Prus, Lalka (powieść czytana w całości) komentarze z epoki: B. Prus, Słówko o krytyce pozytywnej A. Świętochowski, Dumania pesymisty recenzenci o Lalce fragmenty rozpraw: J. Bachórza, J. Tomkowskiego i S. Kieniewicza O. Tokarczuk, Lalka i perła (fragm.)	- na podstawie przeczytanych utworów omawia cechy noweli jako jednego z głównych gatunków pozytywistycznych - określa zasadę kompozycyjną i nastrój nowel - charakteryzuje narratora nowel Prusa (określa funkcje narratora dziecięcego) - określa przesłanie każdego utworu - rekonstruuje obraz życia społecznego w czasie powstania styczniowego - wyjaśnia, dlaczego powieść (obok noweli i krótkich form prozatorskich) stała się głównym gatunkiem pozytywizmu - na podstawie Lalki omawia cechy powieści dojrzałego realizmu charakteryzuje świat przedstawiony utworu omawia budowę akcji i fabuły przedstawia szeroki i bogaty obraz życia społecznego (panoramiczność) zwraca uwagę na bogactwo szczegółów wskazuje rolę każdego z narratorów charakteryzuje bohaterów, ich motywacje, osobowości, język itp. - analizuje sposoby indywidualizacji postaci - wskazuje cechy typowe w zindywidualizowanych postaciach - przedstawia krytyczny i pesymistyczny obraz polskiego społeczeństwa zawarty w Lalce (wielkie rozczarowania epoki i kryzys programu pozytywistycznego) - interpretuje Lalkę jako powieść o miłości, społeczeństwie, rodzącym się kapitalizmie, „rozkładzie” społecznym, mieście - charakteryzuje Wokulskiego jako złożoną postać o cechach romantycznych i pozytywistycznych - odczytuje informacje ukryte w ezopowym języku, jakim mówi się o powstaniu styczniowym i wcześniejszych zrywach narodowowyzwoleńczych - czyta literaturę naukową i przetwarza zaczerpnięte z niej informacje - pisze pracę (rozprawka, esej, opinia) na temat swojego odczytania Lalki Prusa - *pisze recenzję wybranej wersji filmowej Lalki	- odwołując się do założeń filozoficznych, artystycznych i społecznych pozytywizmu, wyjaśnia, dlaczego był on „epoką prozy” - wykorzystuje informacje na temat noweli (np. komentarze Świętochowskiego i Orzeszkowej) do pogłębionego odczytania dzieła - interpretuje utwór jako nowelę z sokołem - w czytanych utworach odróżnia cechy typowe dla pozytywizmu oraz specyficzne, oryginalne - będące wykładnikami mistrzostwa Prusa-nowelisty - analizuje język i styl każdego z narratorów (np. wskazuje monolog wewnętrzny, mowę pozornie zależną; określa funkcje tych środków) - określa artystyczną funkcję zastosowanych w powieści retrospekcji - w pogłębiony sposób interpretuje tytuł powieści, odnosząc go m.in. do toposu człowieka-marionetki w rękach losu - analizuje językowe sposoby indywidualizacji bohaterów - wskazuje stylizację środowiskową (np. germanizmy w języku Mincla, język Żydów, elementy gwarowe w mowie postaci pochodzących ze wsi itp.) - *interpretuje Lalkę jako powieść o Warszawie 2 poł. XIX w., przygotowuje na ten temat prezentację, w której ukaże różne realia społeczne i obyczajowe (ulice, wydarzenia, rozrywki, stroje, zajęcia ludzi itp.) - w pogłębiony sposób analizuje psychologiczne portrety postaci ukazanych w Lalce - w pogłębiony sposób i z uwzględnieniem kontekstu kulturowego analizuje źródła tragizmu Wokulskiego - wykorzystuje literaturę naukową do pogłębienia interpretacji utworu - dokonuje syntezy zagadnień dotyczących powieści pozytywistycznej - pisze pracę w dowolnej formie na temat roli prozy epickiej w okresie pozytywizmu	F MED J. Strauss, Morgenblatter
Swoi i obcy Emancypantki i siostry	5+ *1	W. Gomulicki, El mole rachmim M. Konopnicka, Mendel Gdański (ewent. przypomnienie lektury poznanej w gimnazjum) E. Orzeszkowa, O Żydach i kwestii żydowskiej (fragm.) malarstwo XIX-wieczne ukazujące Żydów i ich kulturę H. Grynberg, Terra incognita E. Hoffman, Rozterki asymilacji K. Mórawski, Żydzi w Warszawie *J. Hen, Nowolipie M. Konopnicka *** [A kto ciebie będzie złotem...], ***[A jak poszedł król na wojnę...] E. Orzeszkowa, Kilka słów o kobietach liryka osobista M. Konopnickiej (np. Tu się droga załamała…, Wiem, że w okienku...) A. Świrszczyńska, Odwaga	- wymienia asymilację Żydów, emancypację kobiet, pracę u podstaw (oświatę wsi) jako punkty programu pozytywistycznego - interpretuje teksty publicystyczne i utwory literackie podejmujące temat żydowski - wskazuje i zestawia poglądy na kwestię żydowską autorów tworzących (i żyjących) w różnych czasach - uczestniczy w klasowej dyskusji na temat stereotypów i uprzedzeń - wygłasza na forum klasy przemówienie na temat potrzeby tolerancji (stosuje środki retoryczne oraz zasady budowy oracji, wprowadza uczciwe argumenty) - interpretuje XIX-wieczne obrazy realistyczne ukazujące postacie Żydów - określa związek malarstwa realistycznego z programem polskich pozytywistów - w czytanych utworach określa literacki sposoby charakteryzowania bohaterów - *rekonstruuje obraz małej ojczyzny w prozie Hena (podwórko żydowskiej dzielnicy w przedwojennej Warszawie) - omawia główne sposoby kreacji obrazu wsi w poezji Konopnickiej - wyjaśnia, w jakim sensie chłopi (mieszkańcy polskiej wsi pouwłaszczeniowej) byli zagrożeni „obcością” - czyta ze zrozumieniem artykuł Orzeszkowej - odnajduje w nim informacje o sytuacji kobiet w XIX w. - wyjaśnia nazwy: emancypantka, sufrażystka, feministka (wskazuje różne zakresy użycia, różnice stylistyczne i chronologiczne) - dyskutuje na temat ról społecznych kobiety, zawodów kobiecych itp. - dawniej i współcześnie	- charakteryzuje Polaków, Niemców, Żydów przedstawionych w Lalce Prusa - analizuje kwestię żydowską ukazaną w literaturze (i publicystyce) XIX i XX w., wprowadzając kontekst historyczny i społeczny - dokonuje syntezy: postacie Żydów w polskiej literaturze i malarstwie XIX i XX w. (na podstawie poznanych utworów i dzieł malarskich; wykorzystuje także dzieła poznane w gimnazjum) - ustosunkowuje się do diagnozy Grynberga, iż kultura żydowska jest w polskiej świadomości „ziemią nieznaną” - formułuje własne sądy i opinie, popiera je argumentami - *porównuje obraz Warszawy w Lalce i prozie Hena, uwzględniając relacje polsko-żydowskie - wskazuje w wierszach Konopnickiej środki artystyczne tworzące strukturę pieśniową i budujące ich warstwę brzmieniową - określa formę podawczą każdego z wierszy - interpretuje kreacje nadawcy i odbiorcy - określa funkcje zastosowanej w wierszach stylizacji językowej - *prezentuje postać poetki, wykorzystując samodzielnie znalezione materiały - zabiera głos w dyskusji na temat miejsca kobiet we współczesnym życiu politycznym i społecznym, w kulturze i sztuce - *wyjaśnia termin: „literatura kobieca”, odnosząc go do konkretnych nazwisk i tytułów - interpretuje wiersz Świrszczyńskiej, porównując go z utworami i tekstami Konopnickiej i Orzeszkowej	E REG MED S. Moniuszko, Halka tradycyjne pieśni żydowskie w jidysz H. Wieniawski, Koncert skrzypcowy I fis-moll (fragm.)
Przewartościo wania i powroty	7+ *2	E. Orzeszkowa, Nad Niemnem (I tom lub *całość) E. Ihnatowicz, [Przedmioty w „Nad Niemnem”] fragment z podręcznika - do analizy Cz. Miłosz, Rozbieranie Justyny M. Konopnicka, Rota, Groby nasze (fragm.) A. Asnyk, Do młodych	- omawia i interpretuje utwór, posługując się wskazówkami zawartymi w podręczniku - komentuje Nad Niemnem jako dzieło dojrzałego realizmu - wyjaśnia, na czym polega jego panoramiczność i opisowość - interpretuje utwór jako powrót do wspólnej przeszłości i wspólnej pamięci - w celu odbudowania wartości konsolidujących naród - porównuje opisy dworu i zaścianka oraz ich mieszkańców - wskazuje w utworze obecność idei romantycznych i pozytywistycznych (etos walki i pracy) - określa rolę przestrzeni nadniemeńskiej i związki bohaterów z przestrzenią - *określa, na czym polega arkadyjskość przestrzeni nadniemeńskiej - określa kryteria oceny postaci - analizuje język i styl narratora, porównuje sposób mówienia o różnych postaciach - wskazuje i komentuje sposób mówienia o powstaniu styczniowym (język ezopowy) - dokonuje analizy i interpretacji opisu mogiły powstańczej, zwracając uwagę na obecną w nim sakralizację - odczytuje wiersz Miłosza (wraz z komentarzem) jako uzupełnienie i interpretację Nad Niemnem Orzeszkowej - porównuje postać Justyny w obu utworach - interpretuje utwory poetyckie okresu pozytywizmu, wskazując w nich obecność idei romantycznych - wskazuje środki stylistyczne tworzące nastrój podniosłości i patosu - wyjaśnia przyczyny trwałości Roty i jej przesłania w polskiej świadomości zbiorowej - interpretuje obecne w Rocie symbole narodowe	- *interpretuje utwór jako mityczną opowieść o początku - przedstawia obecny w Nad Niemnem romantyczny mit Kresów - wykorzystuje komentarz naukowy do interpretacji opisów dworu i zaścianka - dokonuje syntezy: obraz kultury szlacheckiej w powieści na tle innych utworów (np. Pana Tadeusza, Trylogii itp.) - *korzystając z podręcznika, zdobywa wiadomości o miejscach ukazanych w powieści, losach rodziny Bohatyrowiczów itp.; prezentuje je w klasie w interesujący sposób, uwzględniając konteksty historyczne i wiadomości o losach Polaków na Kresach Wschodnich - *opisuje ukazaną w Panu Tadeuszu i w Nad Niemnem przestrzeń nadniemeńską jako arkadię - w sposób pogłębiony charakteryzuje postacie ukazane w powieści - wskazuje środki stylistyczne służące sakralizacji i heroizacji - porównuje role dwóch mogił w powieści - porównuje mit Kresów w Nad Niemnem i w Rozbieraniu Justyny - opisuje stosunek dojrzałych pozytywistów do tradycji romantycznej (syntetyzuje wiadomości)	REG MED Rota
Jaka historia?	8+ *2	H. Sienkiewicz, Potop (powieść czytana w całości) literatura naukowa i komentarze: H. Sienkiewicz, O powieści historycznej B. Prus, Ogniem i mieczem - powieść z dawnych lat Henryka Sienkiewicza (fragm.) głosy współczesnych o Sienkiewiczu i jego powieściach historycznych T. Bujnicki, Stylizacja w „Trylogii” malarstwo J. Matejki, H. Siemiradzkiego, J. Kossaka film - wybrana część Trylogii w reż. J. Hoffmana W. Gombrowicz, Sienkiewicz (fragm.) B. Prus, Z legend dawnego Egiptu	- na podstawie powieści i wypowiedzi autora rekonstruuje Sienkiewiczowską koncepcję powieści historycznej - odnajduje w powieści Sienkiewicza elementy różnych gatunków: powieści płaszcza i szpady, eposu, westernu, a nawet baśni - charakteryzuje postacie (historyczne i fikcyjne) oraz kryteria ich oceny - porównuje powieściowe wizerunki magnaterii i średniej szlachty - wskazuje sposoby heroizacji i sakralizacji wybranych bohaterów - wskazuje nawiązania do etosu rycerskiego - streszcza losy Kmicica, odnajdując w nim kontynuację wzorca bohatera romantycznego (J. Soplicy) - wskazuje schemat kreacji wybranych typów postaci (np. zdrajców) - wyjaśnia tytułową metaforę potopu, odwołując się do odpowiednich fragmentów powieści - charakteryzuje sposób mówienia o wojnie (na podstawie samodzielnie znalezionych fragmentów) - zabiera głos w dyskusji na temat sposobu ukazania (i deformowania) historii; uzasadnia własne sądy i opinie - w artykule krytycznym Prusa znajduje zarzuty postawione powieści Sienkiewiczowskiej i ustosunkowuje się do nich - analizuje język i styl utworu, zwracając uwagę na ich zróżnicowanie - wskazuje specyfikę Sienkiewiczowskiej archaizacji języka (gromadzi i porównuje różne rodzaje archaizmów) - wskazuje stylizację biblijną i określa jej funkcję - określa rolę tematu historycznego w malarstwie - pisze recenzję filmu zrealizowanego na podstawie wybranej części Trylogii - wyjaśnia, co miał na myśli Gombrowicz, nazywając Sienkiewicza „geniuszem łatwej urody”, który uprawia „igraszki wartościami” - wskazuje właściwości języka i stylu Gombrowicza - formułuje opinię, czy utwór można zaliczyć do literatury historycznej - wyjaśnia, na czym polega uniwersalny charakter przesłania niesionego przez utwór Prusa	- zabiera głos w klasowej dyskusji na temat wzorców patriotyzmu obecnych w Trylogii - ocenia ich aktualność - wskazuje źródła nieufności krytyków współczesnych Sienkiewiczowi do jego powieści historycznych (wykorzystuje kontekst poglądów różnych szkół historycznych) - wskazuje źródła niesłabnącej i ponadczasowej popularności powieści Sienkiewiczowskiej wśród czytelników - rekonstruuje schemat kompozycyjny, na którym Sienkiewicz opiera swe powieści - redaguje wprowadzenie do dyskusji na temat Potopu jako książki ukazującej polski charakter narodowy - wyjaśnia, na czym polegała Sienkiewiczowska mityzacja wydarzeń i postaci historycznych - ustosunkowuje się do Sienkiewiczowskiej idei „krzepienia serc” - *przygotowuje krótki referat o życiu i twórczości Sienkiewicza, kładąc nacisk na wybrany aspekt sylwetki pisarza (np. miłości jego życia, podróże, zainteresowania antykiem itp.) i wygłasza go w interesujący sposób - wyjaśnia, czym jest stylizacja językowa i omawia jej poszczególne rodzaje - określa wizję przeszłości wybranych przedstawicieli malarstwa historycznego II poł. XIX w. (na przykładach konkretnych obrazów) - analizuje środki filmowe, za pomocą których reżyser przeniósł na ekran postacie i idee Sienkiewiczowskie - ocenia ogólny efekt ekranizacji (zaspokojenie oczekiwań czytelników) - ustosunkowuje się do opinii Gombrowicza - przychyla się do niej lub ją odrzuca, uzasadniając swoje stanowisko - *redaguje i wygłasza przemówienie „Obrona Sienkiewicza” będące polemiką w stosunku do tez Gombrowicza - na podstawie poznanych utworów pisze wypracowanie: „Człowiek wobec historii”	F MED
Wobec zagrożeń współczesności	6+ *2	E. Orzeszkowa, fragment listu A. Asnyk, Nad głębiami (wybór) F. Faleński, Zakończenie B. Prus, Wędrówka po ziemi i niebie (fragm.) S. Fita, Prus wobec religii F. Dostojewski, Zbrodnia i kara (powieść czytana w całości) L. Szestow, Wybory Raskolnikowa	- interpretuje utwory pozytywistów, odnajdując w nich przejawy pesymizmu, znużenia, rozczarowania, zapowiedzi postaw schyłkowych, zainteresowanie problemami eschatologicznymi itp. - rekonstruuje zawarty w nich obraz świata jako chaosu i rozpadu - wskazuje refleksyjny, poważny nastrój wierszy Asnyka i Faleńskiego, - *interpretuje metafizyczne treści obrazów obecnych w wierszach Asnyka (np. otchłań, gwiazdy, ogrom, głębia, fala) - określa zawartą w poezji Asnyka i Faleńskiego koncepcję człowieka stojącego przed zagadką bytu - czyta interpretację utworu Prusa, analizuje ją - sporządza jej plan dekompozycyjny - czyta ze zrozumieniem fragment literatury naukowej, odpowiada na pytania - charakteryzuje miasto (Petersburg) przedstawione w powieści, wskazując zagrożenia, jakie niesie - *w obrazie Petersburga odnajduje topos wielkiej wszetecznicy, współczesnej Sodomy - analizuje obraz inteligencji rosyjskiej - charakteryzuje Raskolnikowa i rekonstruuje motywację jego czynów - wypowiada własne opinie na temat bohatera - interpretuje Zbrodnię i karę jako powieść psychologiczną	- samodzielnie interpretuje wiersze Asnyka i Faleńskiego, wykorzystując kontekst literacki i kulturowy - *znajduje filozoficzne i historyczne źródła poglądów wyrażonych w poezji Asnyka i Faleńskiego - *na podstawie przeczytanych wierszy i dodatkowych informacji rekonstruuje historiozofię Asnyka - *porównuje dwa modele poezji doby pozytywizmu: poezji „wieszczej” Konopnickiej i poezji kontemplacyjnej, filozoficznej Asnyka - *wyjaśnia, czym był parnasizm, wskazując twórców i charakterystyczne cechy tego prądu - dokonuje syntezy: człowiek wobec Boga w literaturze pozytywistycznej - ustosunkowuje się do tezy interpretacyjnej zawartej w przykładowym materiale zamieszczonym w podręczniku - dokonuje syntezy: obraz miasta w powieści XIX w. - wykorzystuje topos labiryntu do opisania przestrzeni miasta, w której porusza się Raskolnikow - zestawia teorię Raskolnikowa z filozofią Nietzschego, wyciąga wnioski - rekonstruuje proces nawrócenia Raskolnikowa, podkreślając obecność pierwiastka mistycznego - interpretuje Zbrodnię i karę jako powieść o konflikcie rozumu i natury - porównuje obraz Syberii w Zbrodni i karze z obrazem znanym z literatury romantycznej - *wyjaśnia termin „powieść polifoniczna” i odnosi go do Zbrodni i kary	F MED E P. Czajkowski, I Koncert fortepianowy (fragm.) C. Saint-Saëns, Symfonia Nr 3 (fragm.)
Dziś. Emancypantki i feministki	1	V. Woolf, Siostra Szekspira K. Dunin, [Kobieta w życiu publicznym] A. Graff, [Jak się zostaje feministką?] I. Filipiak, Twórcze pisanie dla młodych panien (fragm.)	- odczytuje fragment powieści Woolf jako apel o wyzwolenie i równouprawnienie kobiet - czyta fragmenty publicystyki współczesnych autorek, odnajdując w nich różne aspekty współczesnego feminizmu - wyjaśnia termin „feminizm”, odnosząc go do różnych zjawisk w kulturze współczesnej - formułuje swoje sądy i opinie na temat współczesnego feminizmu	- porównuje hasła współczesnego feminizmu z działalnością XIX-wiecznych emancypantek i nieco późniejszych sufrażystek - zabiera głos w dyskusji na temat sytuacji kobiet i różnych społecznych uwarunkowań płci we współczesnym świecie - *odwołuje się do współczesnych teorii, takich jak „płeć mózgu”
Synteza wiadomości o literaturze i sztuce pozytywizmu	2-3	Zagadnienia: Utylitaryzm w literaturze i sztuce. Optymistyczne i pesymistyczne oblicze polskiego pozytywizmu. Wiara w postęp i agnostycyzm. Realizm i naturalizm w literaturze i sztuce. Powieść dojrzałego realizmu. Problem zła. Powieść historyczna - wzorce, schematy fabularne.	- na podstawie znanych utworów przedstawia główne postawy, prądy filozoficzne i kierunki literatury pozytywistycznej - na wybranych przykładach charakteryzuje główne gatunki pozytywistyczne: powieść, nowelę, powieść historyczną - określa rolę publicystyki - charakteryzuje program polskich pozytywistów - na przykładach poznanych utworów przywołuje opozycje: swojskość i obcość, przestrzeń otwarta-zamknięta, ład-chaos - charakteryzuje przestrzenie kulturowe obecne w literaturze romantyzmu: dwór i zaścianek, nadniemeńska arkadia, miasto, wieś	- przedstawia filozoficzne podstawy epoki - na przykładach wybranych dzieł sztuki omawia założenia realizmu i naturalizmu XIX-wiecznego - *wygłasza samodzielnie przygotowane referaty, prezentując różne zagadnienia dotyczące literatury pozytywistycznej (wiadomości zdobyte w szkole uzupełnia samodzielnie znalezionymi w bibliotekach, internecie itp.)	F MED
Praca klasowa obejmująca poznane utwory pozytywistyczne	2 +1	wypracowanie, poprawa	- wie, czym jest estetyka wypowiedzi - dba o estetykę własnych wypowiedzi - pisemnych i ustnych - dostrzega w wypowiedziach własnych i cudzych błędy językowe, poprawia je - określa podstawowe typy błędów językowych - wyjaśnia, jaka jest norma składniowa współczesnej polszczyzny i kiedy następuje jej naruszenie (na przykładzie konkretnych wypowiedzi) - wyjaśnia, jaka jest norma fleksyjna współczesnej polszczyzny i kiedy następuje jej naruszenie (na przykładzie konkretnych wypowiedzi)	- analizuje przyczyny błędów językowych pojawiających się w pracach uczniowskich - interpretuje błąd językowy jako naruszenie normy - wyjaśnia, czym jest norma językowa, a czym uzus

Razem: ok. 50 godz. (kształcenie w zakresie podstawowym) + *10 godz. (kształcenie w zakresie rozszerzonym);

10 tygodni na pozytywizm (po 5 godz. w zakresie podst. + *1 dodatkowo dla zakresu rozszerzonego)

Młoda Polska

Melancholicy i dekadenci. Młodopolskie pejzaże. Podróże na Wschód Sny o potędze	5 +2*	K. Przerwa-Tetmajer, Koniec wieku XIX; [Melancholia, tęsknota, smutek, zniechęcenie...]; Lubię, kiedy kobieta; Hymn do nirwany; Anioł Pański A. Lange, Rozmyślania (wybór wg podręcznika) L. Staff, Deszcz jesienny, L. Staff; Kowal S. Korab-Brzozowski, Przyjdź; Próżnia P. Verlaine, Niemoc Malarstwo A. Böcklina, G. Klimta, Grafika A. Beardsleya, W. Podkowińskiego, W. Weissa przykłady dzieł sztuki o inspiracjach orientalnych T. Walas, Ku otchłani (fragm.) M. Bieńczyk Melancholia (fragm.) Cz. Miłosz, Traktat poetycki wiersze poetów współczesnych, np. M. Świetlickiego	- czyta wiersze młodopolskie z właściwą dykcją i intonacją - określa nastrój i uczucia podmiotu lirycznego - odnajduje w wierszach typowe dla schyłku wieku postawy dekadentyzmu, znużenia, przesytu - wskazuje środki stylistyczne tworzące nastrój melancholii, smutku, przygnębienia, nieokreślonej tęsknoty - na podstawie utworów wskazuje różne drogi ucieczki od „bólu istnienia”, jak nirwana, miłość zmysłowa, sztuka - charakteryzuje atmosferę emocjonalną młodopolskiej liryki pejzażowej na podstawie analizy środków stylistycznych - *wyjaśnia, na czym polega psychizacja krajobrazu - wskazuje charakterystyczne symbole i motywy młodopolskie (np. „osmętnica”, sen, droga, rzeka, dym), interpretuje je - charakteryzuje warstwę brzmieniową czytanych utworów - wyjaśnia przyczyny nagromadzenia motywów eschatologicznych i związanych z młodopolską duchowością - wymienia i wyjaśnia nazwy epoki, np.: Młoda Polska, modernizm, fin de siècle, neoromantyzm - *przy pomocy nauczyciela analizuje poetykę wiersza - wskazuje reminiscencje młodopolskie w wierszach poetów współczesnych - porównuje postawy schyłku wieków: XIX i XX	- określa filozoficzne źródła postawy dekadenckiej (Schopenhauer) - określa charakter modernistycznej liryki miłosnej - wskazuje i interpretuje przejawy młodopolskiego mizoginizmu z sztuce epoki - wyjaśnia, na czym polegał katastrofizm schyłku wieku; odnajduje jego przejawy w czytanych utworach - charakteryzuje poetykę czytanych wierszy, wskazując typowe i specyficzne środki stylistyczne - wskazuje filozoficzne konteksty „snów o potędze” (Nietzsche) - *przygotowuje krótkie wystąpienie na temat filozoficznych podstaw epoki (Schopenhauer i Nietzsche) - *samodzielnie interpretuje czytane utwory, wykorzystując konteksty filozoficzne i biograficzne - * wskazuje przykłady stylizacji (np. modlitewnej) i określa ich funkcję - *wyjaśnia przyczyny supremacji liryki w epoce młodopolskiej - określa sposoby wykorzystania przez literaturę i sztukę młodopolską inspiracji orientalnych - wskazuje w dziełach różnych sztuk (plastyki i muzyki) przykłady motywów związanych z młodopolską duchowością - komentuje różne nazwy epoki, wykorzystując różnorodne konteksty (np. sięgając do publicystyki epoki) - *samodzielnie interpretuje wiersze, charakteryzując ich poetykę i problematykę - wyjaśnia, dlaczego Miłosz wskazuje modernizm jako początek sztuki współczesnej - porównuje obraz kultury schyłku wieków: XIX i XX - komentuje zestawienie nazw: modernizm i postmodernizm	F M. Ravel, Pawana dla zmarłej infantki M. Karłowicz, Pieśni o wiekuistej tęsknocie, Pieśni o wszechbycie I. Srawiński, Ognisty ptak N. Rimski- Korsakow: Szeherezada C. Debussy, Arabesques E-Dur i G-dur K. Szymanowski, Pieśni muezina szalonego; Pieśni miłosne Hafiza
Być artystą. Jednostka i tłum. Miasto	6+ *1	G. Zapolska, Moralność pani Dulskiej (dramat czytany w całości) K. Przerwa-Tetmajer, Evviva l'arte W. Nałkowski, Forpoczty ewolucji psychicznej i troglodyci (fragm.) S. Przybyszewski, Confiteor (fragm.) T. Żeleński-Boy, O bardzo niegrzecznej literaturze polskiej ... Ch. Baudelaire, Padlina; Okna; Epilog; Malarz życia nowoczesnego (fragm.) W. Berent, Próchno (fragm.) O. Wilde, przedmowa do Portretu Doriana Graya (fragm.) J. Huysmans, Na wspak (fragm.) A. Z. Makowiecki, Młodopolski portret artysty (fragm.) przykłady malarstwa wykorzystującego tematy miejskie (np. Wojtkiewicz, de Chirico, Munch, miasta impresjonistów) przykłady stylów architektonicznych przełomu wieków (np. kamienice secesyjne budowle Gaudiego) A. Bursa, Jak dobrze być poetą *A. Stasiuk, Jak zostawałem pisarzem (fragm.) S. Barańczak, Tłum, który tłumi i tłumaczy	- analizuje obraz filistrów przedstawiony w dramacie Zapolskiej - wskazuje sposoby indywidualizacji bohaterów sztuki - wypowiada opinie na temat bohaterów - na podstawie czytanych utworów poetyckich i tekstów eseistycznych określa młodopolską koncepcję artysty i sztuki - wyjaśnia, na czym polegał konflikt artysty z filistrem - określa rolę, jaką przypisywano sztuce i wyjaśnia przyczyny młodopolskiego kultu sztuki i artysty - wyjaśnia, dlaczego prawdziwa sztuka musiała być - zdaniem twórców młodopolskich - elitarna - charakteryzuje styl życia cyganerii (bohemy) artystycznej, wymienia znanych twórców (np. związanych z Krakowem), kawiarnie, przytacza anegdoty itd. - charakteryzuje obraz miast i tłumu w literaturze i malarstwie modernistycznym - wskazuje środki literackie charakterystyczne dla poetyki wierszy Baudelaire'a i określa ich funkcję - w czytanych utworach wskazuje elementy prowokacji i naruszania dobrego smaku, formułuje sądy interpretacyjne - opisuje relacje wiążące człowieka z miastem-molochem w literaturze i sztuce okresu modernizmu (obcość, przerażenie, samotność, uwięzienie), odnosząc się do konkretnych utworów - *zestawia różne koncepcje artysty poznane w I i II klasie (np. poeta doctus, poeta wieszcz, poeta cygan, poeta kapłan przed ołtarzem sztuki, poeta przeklęty) i odnosi je do konkretnych sylwetek twórców oraz kreacji literackich - czyta ze zrozumieniem teksty eseistyczne, manifesty i wystąpienia programowe utrzymane w różnych konwencjach - porównuje młodopolską koncepcję artysty z wizją romantyczną (kreacja poety; jego powinności wobec narodu) - *opisuje różne style architektoniczne przełomu wieków interpretuje miasto jako temat malarstwa reprezentującego różne kierunki - - przy pomocy nauczyciela interpretuje wiersze poetów współczesnych - odnajduje w nich nawiązania do młodopolskiej koncepcji artysty i sztuki - *określa, na czym polega polemika z tą koncepcją w wybranych utworach XX w. - wypowiada własne sądy i opinie na temat roli (i pozycji) artysty i sztuki we współczesnej kulturze - interpretuje motyw tłumu i miasta w literaturze współczesnej - formułuje hipotezy interpretacyjne i poszukuje argumentów, analizując utwory	- wskazuje cechy dramatu naturalistycznego w utworze Zapolskiej - wskazuje przejawy młodopolskiego estetyzmu i postawy artystowskiej - wyjaśnia ich źródła - opisuje antynomię jednostki i tłumu - w filozofii epoki szuka inspiracji takiego pojmowania sztuki i artysty - *dokonuje syntezy: porównuje koncepcje artysty i sztuki w różnych epokach, sytuując je w różnorodnych kontekstach i wskazując ich kulturowe źródła - przygotowuje krótkie wystąpienia na temat życia i twórczości słynnych postaci epoki - *wskazuje niezbędność motywów skandalu, prowokacji, bulwersowania opinii publicznej, poszukiwania nowych doznań i podniet, uznawania sztuki jako wartości najwyższej - *wyjaśnia termin „poeta przeklęty”, odnosząc go do słynnych skandalistów epoki - wyjaśnia pojęcie „turpizm”, odnosząc go do wiersza Baudelaire'a - porównuje obrazy miasta-molocha w wierszu Baudelaire'a z obrazami XIX-wiecznych naturalistów - wskazuje literackie sposoby indywidualizacji przestrzeni miasta - *wyjaśnia, na czym polega demonizacja miasta w literaturze i sztuce okesu modernizmu (np. w Próchnie Berenta); odnajduje topos miasta-molocha, biblijnej wieży Babel, wielkiej ladacznicy, przestrzeni zepsucia i śmierci - *dokonuje syntezy literatury i sztuki XIX i początków XX w.: „Proces przeciwko miastu” - wygłasza referat: „Miasto w literaturze i sztuce Młodej Polski”, prezentując samodzielnie znalezione materiały i ilustracje - *określa rolę Żeleńskiego-Boya na tle panoramy Młodej Polski - - samodzielnie dokonuje analizy i interpretacji wybranych utworów współczesnych nawiązujących do motywu artysty i sztuki - wskazuje złożony stosunek epoki do tradycji romantycznej - *pisze esej krytyczny na temat różnych koncepcji artysty i sztuki - także współcześnie - analizuje wiersz Barańczaka, wykorzystując kontekst historyczny i literacki - *komentując wiersz Barańczaka, odnosi się do nazwy „poezja lingwistyczna”	F MED
Młodopolskie poszukiwania języka poezji - impresjonizm i symbolizm. Tatrzańskie fascynacje artystów Młodej Polski	5 +*1	A. Rimbaud, Statek pijany K. Przerwa-Tetmajer, Słońce, Melodia mgieł nocnych... W. Korab-Brzozowski, Powinowactwo cieni i kwiatów o zmierzchu J. Kasprowicz, Krzak dzikiej róży K. Przerwa-Tetmajer, Na skalnym Podhalu (fragm.); List Hanusi F. Mirandola, Tysiąc sześćset dwudziesty trzeci sonet o Giewoncie motywy gór i górali w malarstwie (np. W. Ślewiński, S. Witkiewicz) styl zakopiański M. Podraza- Kwiatkowska, Symbolizm (fragm.) przykłady malarstwa impresjonistycznego i symbolistycznego; przykłady secesji w architekturze, sztuce użytkowej, malarstwie i rzeźbie	- w czytanych wierszach rozpoznaje charakterystyczne dla Młodej Polski style i poetyki: impresjonizm, symbolizm - na podstawie konkretnych utworów określa charakterystyczne cechy stylu impresjonistycznego - *przygotowuje wystąpienie na temat miejsca liryki tatrzańskiej oraz fascynacji górami - na podstawie konkretnych utworów określa charakterystyczne cechy stylu ekspresjonistycznego - wyjaśnia młodopolską koncepcję symbolu (na konkretnych przykładach); dostrzega różnice między symbolem a alegorią, umie ją wyjaśnić - interpretuje symbole zawarte w czytanych utworach oraz w malarstwie - wskazuje przykłady omawianych stylów w malarstwie i muzyce; podaje nazwiska najsłynniejszych twórców - charakteryzuje gatunki liryki młodopolskiej: sonet, liryk - pisze pracę na temat wybranego wiersza, kierując się wskazówką interpretacyjną podaną w temacie - *wyjaśnia, czym była młodopolska synteza sztuk - *interpretuje obrazy impresjonistyczne i symbolistyczne - interpretuje utwory młodopolskie związane z Tatrami i folklorem podhalańskim - analizuje funkcje stylizacji góralskiej w utworach Przerwy-Tetmajera; ocenia jej efekt artystyczny - określa, jakie wartości obecne w baśniach, legendach i podaniach góralskich fascynowały artystów młodopolskich	- wskazuje środki artystyczne charakterystyczne dla omawianych stylów; odnosi je do literatury i malarstwa - wyjaśnia, czym były i jakie miejsce zajmowały w panoramie epoki: impresjonizm, symbolizm i secesja - odnosi ww. zjawiska do różnych dziedzin sztuki (także sztuki użytkowej, mody itp.) oraz różnych obszarów literatury - *przygotowuje wystąpienie na temat roli Zakopanego i inspiracji góralszczyzną (Witkiewicz, styl zakopiański, folklor podhalański, Sabała, taternictwo, stylizacje góralskie itd.) - wskazuje źródła fascynacji przyrodą gór i folklorem góralskim w sztuce przełomu wieków - w postawach i filozofii epoki znajduje źródła mitu górala (góralszczyzny) w twórczości młodopolskiej - *analizuje środki językowe służące stylizacji gwarowej utworów Przerwy-Tetmajera - *przygotowuje referat (lub prezentację z wykorzystaniem różnych materiałów) na temat miejsca Zakopanego i motywów tatrzańskich w kulturze i sztuce przełomu wieków - *porównuje różne sposoby wykorzystania formy gatunkowej sonetu - wskazuje filozoficzne źródła postaw odnalezionych w czytanych utworach (np. katastrofizmu i prometejskiego wadzenia się z Bogiem w Hymnach Kasprowicza, stoickiego dystansu i klasycyzmu, a także postawy franciszkańskiej w wierszach Staffa) - pisze analizę i interpretację wybranego utworu	F MED G. Mahler, V Symfonia cis moll (fragm.) R. Strauss, Salome (fragm.) M. Ravel, Bolero C. Debussy, Morze, Światło Księżyca, Popołudnie fauna M. Karłowicz, Pieśni K. Szymanowski, Harnasie (fragm.)
Młodopolskie poszukiwania języka poezji - ekspresjonizm, klasycyzm. Bolesław Leśmian	5+ *2	J. Kasprowicz, Dies irae (fragm.) T. Miciński, Lucifer; Ananke J. Kasprowicz, Witajcie kochane góry; Przestałem się wadzić z Bogiem L. Staff, Wędrówka wesołego pielgrzyma; Przedśpiew B. Leśmian, Metafizyka, Oczy w niebiosach, Z rozmyślań o Bergsonie (fragm.) J. M. Rymkiewicz, Leśmian - encyklopedia przykłady malarstwa ekspresjonistycznego (obrazy E. Muncha); dzieła reprezentujące nurt groteski (W. Wojtkiewicz)	- w czytanych wierszach rozpoznaje charakterystyczne dla Młodej Polski style i postawy ideowe: ekspresjonizm, klasycyzm, franciszkanizm - charakteryzuje rolę konwencji hymnicznej w Dies irae - pisze pracę na temat wybranego wiersza, kierując się wskazówką interpretacyjną podaną w temacie - *dostrzega przemiany postaw twórczych Kasprowicza i Staffa - określa, na czym polega niepowtarzalność świata poetyckiego Leśmiana - charakteryzuje system filozoficzny i pojmowanie natury przez Leśmiana - charakteryzuje język poetycki Leśmiana i charakter kreowanej w jego utworach rzeczywistości (poezja jako dziedzina intuicji) - wyjaśnia, na czym polega specyfika neologizmów Leśmiana - poprawnie posługuje się terminami: „kreacja”, „kreacjonizm”, „kreacjonistyczny” - w literaturze i malarstwie wskazuje elementy groteski i określa ich funkcję (np. oswojenie grozy śmierci) - *interpretuje obrazy ekspresjonistyczne	- wskazuje środki artystyczne charakterystyczne dla omawianych stylów; odnosi je do literatury i malarstwa - wyjaśnia, czym były i jakie miejsce zajmowały w panoramie epoki: ekspresjonizm, klasycyzm, franciszkanizm - wyjaśnia, na czym polegał intuicjonizm Bergsona i jakie pojmowanie człowieka oraz natury determinował - odnosi Leśmianowski sposób widzenia świata do filozofii Bergsona - *porównuje dzieła różnych sztuk będące przykładami tych samych kierunków artystycznych - *wygłasza samodzielnie przygotowany referat, prezentując znalezione materiały (w albumach, internecie itp.) na temat kierunków sztuki młodopolskiej - *pisze interpretację porównawczą dwóch utworów (lub różnych dzieł sztuki)	MED F K. Szymanowski, Trzy fragmenty z poematów Jana Kasprowicza; pieśni do słów T. Micińskiego
Stefan Żeromski - doświadczenia współczesności; nowa proza Ku nowym perspektywom prozy powieściowej	7+ *1 4	S. Żeromski, Rozdzióbią nas kruki, wrony... oraz inne opowiadania wg wyboru nauczyciela; Wierna rzeka (fragm.); Dzienniki (fragm.) M. Głowiński, Labirynt - przestrzeń obcości (fragm.) Ludzie bezdomni (powieść czytana w całości) M. Głowiński, Labirynt - przestrzeń obcości (fragm.) J. Conrad Jądro ciemności (powieść czytana w całości)	streszcza, parafrazuje, opowiada różne wątki utworów interpretuje symbolikę scen i obrazów w czytanych utworach odnajduje odbicie problemów społecznych, narodowych i egzystencjalnych wskazuje sposoby wyrażenia przerażającej nędzy ludzkiej egzystencji i wywołania wstrząsu u czytelnika na podstawie czytanych utworów podaje różne interpretacje stanu niewoli obecne w literaturze młodopolskiej odnosi się do wartości obecnych w czytanych utworach (np. patriotyzm, altruizm, praca na rzecz społeczeństwa) charakteryzuje postać głównego bohatera określa motywy jego decyzji *interpretuje kreacje głównego bohatera, wskazując w niej elementy różnych tradycji literackich zabiera głos w klasowej dyskusji na temat powinności człowieka wobec społeczeństwa określa różne pojęcia bezdomności, wskazując znaczenia symboliczne swoje przemyślenia na temat problematyki utworów Żeromskiego ujmuje w formę przejrzyście skomponowanego wypracowania na podstawie czytanych utworów i ich fragmentów określa charakterystyczne cechy powieści młodopolskiej (*deformacje kompozycyjne, *współwystępowanie różnych poetyk, perspektywa narratora, *liryzacja prozy itp.) określa perspektywę, z jakiej prowadzona jest narracja w czytanych utworach wskazuje charakterystyczne cechy stylu prozy Żeromskiego opisuje świat przedstawiony w powieści - wskazuje główne cechy poetyki utworu (impresjonizm i symbolizm, różne style, jakimi posługuje się narrator, kompozycja, psychologizm, powieści) określa perspektywę narracji i jej związek z kreowaniem sylwetki bohatera analizuje motywy decyzji bohatera, ustosunkowuje się do nich w kreacjach bohaterów wskazuje elementy tradycji romantycznej zabiera głos w klasowej dyskusji na temat honoru, lojalności, etyki wierności sobie itp., odwołując się do powieści Conrada omawia powieść sytuując ja w kontekście biograficznym i historycznym *wie, w jaki sposób etyka Conradowska oddziałała na przyszłe pokolenia (np. młodzieży walczącej w czasie II wojny światowej)	- wyjaśnia, w jaki sposób sytuacja zewnętrzna (np. niewola narodowa, ograniczenia społeczne) determinuje stan ducha jednostki w czytanych utworach wskazuje obecność różnych kategorii estetycznych (np. tragizm, komizm, patos, ironia) oraz określa ich funkcje wskazuje stylistyczne wykładniki tragizmu, komizmu, ironii w pogłębiony sposób analizuje płaszczyznę aksjologiczną powieści - *w konstrukcji przestrzeni miasta w Ludziach bezdomnych odnajduje topos labiryntu - pisze prace na temat idei i problemów obecnych w prozie Żeromskiego (w formie przemyślanej, funkcjonalnej wobec tematu) - *opisuje rozwój form powieściowych od XIX-wiecznego realizmu do prozy młodopolskiej - we fragmentach utworów wskazuje stylistyczne wyznaczniki różnych poetyk i stylów obecnych w prozie - nazywa stylistyczne sposoby oddawania stanów i przeżyć wewnętrznych bohaterów - na podstawie czytanych utworów określa charakterystyczne cechy naturalizmu młodopolskiego - analizuje budowę składniowa prozy Żeromskiego i określa funkcję i efekt artystyczny zastosowanych środków tworzy pogłębiony portret psychologiczny bohatera, odwołując się do treści utworu i opinii różnych postaci powieściowych określa symboliczne i metaforyczne sensy w utworach Conrada nadawane żywiołowi morza określa Conradowską wizję świata i losu (przeciwieństwo człowieka i natury, konflikt wartości, dramat wyborów) *wskazuje cechy powieści Conradowskiej, które oddziałały na powieść XX w. (np. swobodne posługiwanie się czasem, optyka zmiennych punktów widzenia, wprowadzanie elementów różnych gatunków literackich, angażowanie czytelnika w dramat psychologiczno-moralny bohatera)	EK MED R. Strauss, Śmierć i wyzwolenie
Chłopi Władysława Stanisława Reymonta - w przestrzeni mitu	5+ *2	W. S. Reymont, Chłopi (tom I) W. S. Reymont, Pielgrzymka do Jasnej Góry (fragm.) K. Wyka, Bezczas historyczny w „Chłopach” M. Popiel, Tragizm epicki (fragm.) malarstwo przedstawiające tematy wiejskie (np. L. Wyczółkowski, T. Axentowicz, S. Witkiewicz, F. Ruszczyc i inni) *O. Tokarczuk, E.E.	- charakteryzuje bohaterów indywidualnych i zbiorowych - opisuje przestrzeń wsi jako zamkniętą enklawę i przestrzeń mityczną - wskazuje w powieści różne porządki czasowe („rytmy i toki”) - interpretuje fakt, iż życie w Lipcach toczy się poza konkretnym czasem - *wskazuje fundamenty ładu, na którym jest oparte życie wsi - charakteryzuje moralność, wierzenia i obyczajowość mieszkańców Lipiec - wskazuje ich chrześcijańskie i pozachrześcijańskie korzenie - charakteryzuje różnorodne związki człowieka z naturą ukazane w Chłopach - wskazuje różne oblicza narratora i interpretuje ten fakt - określa charakter i funkcję stylizacji gwarowej - *pisze recenzję filmowej adaptacji Chłopów w reż. Antczaka - na przykładzie wybranych dzieł sztuki porównuje sposób ukazania tematów wiejskich w literaturze i malarstwie - interpretuje Pielgrzymkę... jako pierwszy polski reportaż, wskazując charakterystyczne cechy gatunkowe utworu - *na przykładzie powieści Tokarczuk wskazuje kierunki poszukiwań prozy współczesnej	- *wyjaśnia, dlaczego powieść określa się mianem „chłopskiej epopei” - podaje argumenty, odwołując się do treści i budowy utworu - charakteryzuje bohaterów, wskazując m.in. biologiczną (naturalistyczną) motywację ich postępowania - dostrzega konflikty wewnętrzne bohaterów wynikające z działania sprzecznych sił i bodźców - *określa symbolikę postaci kobiecych (wyrzucenie ze wsi Jagny i wzrost pozycji Hanki) - charakteryzuje gromadę chłopską jako bohatera zbiorowego powieści - rekonstruuje powszechnie przyjęty system wartości i prawa, jakimi się rządzi zbiorowość - analizuje język i styl każdego z narratorów, wskazując środki charakterystyczne dla różnych stylów: impresjonistycznego, realistycznego, naturalistycznego - analizuje stylizację gwarową, wskazując różne rodzaje dialektyzmów - *wskazuje elementy heroizacji i symbolizmu (np. śmierć Boryny) - *w interesujący sposób prezentuje życie i twórczość Reymonta - *wyjaśnia nazwę „realizm magiczny” i odnosi ją do powieści Tokarczuk lub innych znanych utworów	MED
Dramat i języki teatru	6+ *1	S. Wyspiański, Wesele (utwór czytany w całości) T. Żeleński-Boy, Plotka o „Weselu” S. Wyspiański, [U stóp Wawelu miał ojciec pracownię] [I ciągle widzę ich twarze] S. Treugutt, Wesele (fragm.) J. Matejko, Stańczyk, Wernyhora J. Malczewski, Melancholia i Błędne koło Uwaga: w związku z literaturą i sztuką Młodej Polski uczniowie powinni obejrzeć i omówić co najmniej jeden z filmów A. Wajdy: Wesele lub Ziemię obiecaną	- interpretuje Wesele wskazując jego dwupłaszczyznowość - na podstawie Plotki... przedstawia historyczne realia Wesela, ukazane postacie, sytuacje, anegdoty itp. - charakteryzuje postacie Wesela, zwracając uwagę na ich portrety psychologiczne i indywidualizację języka - wskazuje elementy symboliczne: osoby dramatu, przedmioty, sceny - interpretuje je, wykorzystując konteksty historyczne, literackie i artystyczne - wyjaśnia, czym była młodopolska chłopomania i w jaki sposób odzwierciedliła się w dramacie - na podstawie dramatu ukazuje złożone relacje między chłopami a inteligencją, demaskując mit solidaryzmu narodowego - *interpretuje chocholi taniec, wskazując różne możliwe odczytania tej sceny - tworzy spójną interpretację Wesela jako dramatu o polskich sprawach - *sięga do albumów malarstwa, szukając analogii dla ukazanych w Weselu zjaw i postaci - *zwraca uwagę na inspiracje malarstwem Matejki - *wskazuje dzieła o atmosferze podobnej do Wesela - wyjaśnia, na czym polegała młodopolska synteza sztuk - wypowiada się na temat twórczości dramatycznej Wyspiańskiego, odnosząc się do terminu „neoromantyzm” - interpretuje autobiograficzne wiersze Wyspiańskiego, podkreślając symboliczny związek artysty z Krakowem i Wawelem - świętym miejscem polskości - analizuje środki filmowe wykorzystane w Weselu Wajdy - określa rolę warstwy dźwiękowej i wizualnej - posługuje się terminami: „metafora filmowa”, „symbol filmowy”	- *wygłasza referat na temat przemian w teatrze końca XIX w., podkreślając wpływ Wagnera i dramaturgów skandynawskich - wskazuje w Weselu cechy dramatu realistycznego i symbolicznego (uwzględniając różne płaszczyzny dzieła) - *interpretuje Wesele jako rozrachunek z polskimi mitami chłopskimi, takimi jak: wieś „bajecznie kolorowa”, „racławicka kosa”, „chłop-król Piast”, „pawie pióra”, „krwawe zapusty” rabacji galicyjskiej itp. - na podstawie Wesela tworzy zbiorowy portret chłopów i inteligencji - analizuje sposób zastosowania dialektyzacji - określa mistrzostwo języka Wesela - wskazuje aforyzmy i sformułowania, które się utrwaliły w języku potocznym - zabiera głos w dyskusji na temat „problemów polskich”, dbając o uczciwość i jednoznaczność swej wypowiedzi - wyjaśnia, czym jest etyka wypowiedzi - *prezentuje w interesujący sposób postać Wyspiańskiego jako „renesansową osobowość Młodej Polski” - *wykorzystuje materiały samodzielnie znalezione w internecie - *charakteryzuje koncepcję „teatru ogromnego”, wskazując jego związek z młodopolską syntezą sztuk - *omawia działalność Wyspiańskiego jako człowieka teatru, malarza, artysty plastyka, twórcy polichromii i witraży oraz sztuki użytkowej - zabiera głos w dyskusji na temat artystycznych i ideowych walorów filmu - pisze recenzję filmu Wesele w reż. Wajdy	MED R. Wagner, Walkiria Lohengrin (fragm.) L. Różycki, Stańczyk (fragm.) MED
Dziś. Prowokacje artystyczne	2	Manifest neolingwistyczny (manifest młodej grupy poetyckiej z 2003 r.) fragm. książki E. Jong o H. Millerze artykuły prasowe o K. Kozyrze	- wskazuje we współczesnym życiu literackim i artystycznym zdarzenia o charakterze skandalu lub skandalu sprowokowanego - określa rolę skandalu w życiu artystycznym i promocji sztuki	- wyjaśnia pojęcie strategii artystycznej, odwołując się do konkretnych przykładów z literatury i sztuki współczesnej - ocenia artystyczną wartość prowokacji - porównuje warunki i formy artystycznej prowokacji	MED
Synteza Młodej Polski	2	zagadnienia: Dekadencki katastrofizm i modernistyczne cierpienie. Rola artysty i sztuki. Artysta i tłum. Sztuka Młodej Polski: impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm, naturalizm. Neoromantyzm.	- wskazuje najważniejsze wątki i tematy literatury i sztuki Młodej Polski - charakteryzuje główne prądy i kierunki artystyczne epoki - na podstawie wskazanych utworów - charakteryzuje dramat symboliczny - określa kierunki rozwoju powieści młodopolskiej (eksperymenty, inspiracje naturalistyczne, liryzacja, psychologizm, groteska) - w poznanych utworach wskazuje obecność toposów, archetypów i symboli: antycznych (Narcyz, Demeter, Dionizos i Apollo, Odys, labirynt) i chrześcijańskich (Chrystus, Lucyfer, Salome, Dzień Sądu i Zmartwychwstanie), a także: błędne koło, życie jako wędrówka, grób	- na przykładach konkretnych dzieł wskazuje artystyczne konsekwencje odkrycia podświadomości - charakteryzuje filozoficzne założenia epoki (Schopenhauer, Nietzsche, Bergson) - *wyjaśnia koncepcję sztuki apollińskiej i dionizyjskiej - *wskazuje źródła młodopolskiego estetyzmu - * w pogłębiony sposób interpretuje archetypy, toposy i symbole obecne w sztuce Młodej Polski - *wyjaśnia, na czym polegała wewnętrzna antynomiczność epoki (współwystępowanie różnych prądów i kierunków)	F
Praca klasowa obejmująca utwory literackie i sztukę młodopolską	2 +1	Wypracowanie, poprawa	- wie, czym jest estetyka wypowiedzi - dba o estetykę własnych wypowiedzi - pisemnych i ustnych - dostrzega w wypowiedziach własnych i cudzych błędy językowe, poprawia je - określa podstawowe typy błędów językowych	- analizuje przyczyny błędów językowych pojawiających się w pracach uczniowskich

Razem: ok. 50 godz. (kształcenie w zakresie podstawowym) + *10 godz. (kształcenie w zakresie rozszerzonym);

10 tygodni na Młodą Polskę (po 5 godz. w zakresie podst. + *1 dodatkowo dla zakresu rozszerzonego)

2

---