PRAWO ADMINISTRACYJNE Dr HELENA FRANASZEK

Wykład Nr 1 z dnia 1/10/2005

Prawo Administracyjne - jest to prawo, które dotyczy administracji publicznej.

Administracja ma charakter publiczny - jest to administracja wykonywana przez podmioty publiczne, jej istotą jest to, że jest ona nakierowana na realizację interesów publicznych. Wszystko, co robi administracja publiczna ma służyć ogółowi. Ma ona przynieść korzyść ogółowi. Kluczowym pojęciem tutaj jest pojęcie interesu publicznego, w interesie publicznym leży to, ażeby działania podejmowane przez tą administrację były korzystne dla społeczeństwa. Jeżeli natomiast jakieś działania będą niekorzystne, to powiemy, że są sprzeczne z interesem publicznym. I właśnie to pojęcie interesu publicznego, działań korzystnych dla ogółu, zmierzających do zaspokojenia interesów wspólnoty, to jest taki podstawowy wyznacznik administracji publicznej.

Na dzień dzisiejszy nie ma w literaturze prawniczej pełnej, zamkniętej, wyczerpującej definicji adm. publicznej.

Pojęcie ADMNISTRACJA dosyć często używamy dla opisania pewnych podmiotów (organy, struktury, organizacje, które realizują te potrzeby publiczne). Nie jest to wyczerpująca definicja. Zdarza się czasami, że organ, podmiot administracyjny wymierza karę, a wymierzanie kary to już wymiar sprawiedliwości, albo podmiot administracyjny stanowi przepisy powszechnie obowiązujące, np. wydaje rozporządzenie, podejmuję uchwałę z zakresu prawa miejscowego, to jest działalność polegająca na tworzeniu nowych norm prawnych, czyli działalność polegająca na tworzeniu prawa a nie wykonywaniu administracji publicznej. Musimy mieć świadomość tego, że nie wszystko, co robią podmioty administracyjne będzie działalnością administracyjną.

Administracja w rozumieniu przedmiotowym, czyli co to jest ta działalność, którą nazywamy administracją.

• Jest to wykonywanie zadań publicznych

• Jest to wykonywanie ustaw

• Jest to działalność twórcza

Ale wszystkie te określenia opisują tylko kawałek tej administracji. Nie ma takiej jednolitej, całościowej definicji administracji.

Administracje teraz raczej definiuje się przez opisywanie, a nie przez konstruowanie jakiejś zamkniętej definicji.

Były np. takie próby zdefiniowania administracji:

Administracją jest ta działalność państwa, która nie jest sądownictwem i nie jest ustawodawstwem. To jest tzw. definicja negatywna, przedmiotowa, bo opisujemy działalność. Czyli tak naprawdę nie wiemy nic o tej administracji, wiemy, czym ona nie jest, ale nie wiemy, czym się charakteryzuje, a tak naprawdę to chcemy to właśnie wiedzieć. Ta ww. definicja jest podawana prawie we wszystkich podręcznikach, jako tzw. przykład definicji negatywnej, a niektórzy mówią definicja wielkiej reszty, ponieważ jest to ten kawałek działalności państwa, który pozostanie po odjęciu ustawodawstwa i po odjęciu wymiaru sprawiedliwości.

Jakimi cechami się opisuje administracje?

Administracją jest działalność wykonywana w imieniu państwa i na jego rachunek- jest to wykonywanie administracji publicznie, a więc pewnej działalności, która na gruncie przepisów prawa została określona i została uznana za zadanie publiczne, za zadanie państwa. W imieniu państwa. Samorząd to tez jest kawałek administracji państwa, publiczny.

Administracja Publiczna- tworzona przez prawo, przez organy państwa w odpowiedni sposób powołana do życia. W ramach tej administracji publicznej możemy wyodrębnić:

• Administracje rządową

• Administrację samorządową

Jedna i druga działalność jest działalnością administracyjną. Różni się ona strukturami. Inaczej zbudowana jest administracja rządowa - to jest administracja wykonywana przez organy przede wszystkim monokratyczne, zbudowane na zasadach centralizacji, podporządkowania, a inaczej zbudowana jest administracja samorządowa, czyli ta cecha dotyczy struktury. Administracja samorządowa, to jest administracja wykonywana przez takie związki, przez korporacje prawa publicznego na zasadach demokracji lokalnej. Czyli jak mówi ustawa „ wspólnota mieszkańców na danym terenie to jest samorząd” i teraz ten samorząd w określonych procedurach powołuje swoje organy i te organy to jest administracja. To są organy administracji samorządowej, a to, co one robią to jest administracja publiczna, czyli pośrednio możemy przypisywać to państwu.

Druga sprawa, która charakteryzuje administrację - administracja publiczna charakteryzuje się takim szczególnym przymiotem, który określa się jako władztwo administracyjne. Działalność administracji publicznej, to jest działalność o charakterze władczym. Na czym polega to władztwo administracyjne? To jest cecha, która w sposób diametralny różni administrację od np. sądownictwa. Działalność władcza polega na tym, że organy administracji publicznej mogą a czasem muszą w sposób prawnie wiążący, jednostronnie określać sytuację prawną podmiotów zewnętrznych. Przykład - Decyzja administracyjna - to jest przykład działania władczego. Organ administracji publicznej, upoważniony do tego, wydaje decyzję administracyjną, np. decyzję o wymiarze podatku. Odbiorca decyzji ma obowiązek zapłacenia tego podatku. Ten organ określił obowiązek obywatela, nałożył na niego ten obowiązek w sposób władczy, jednostronny, nie miał on udziału w wydaniu tej decyzji, organ zrobił to z urzędu. Nie zapłacenie podatku spowoduje jego egzekucję. Organ dysponuje możliwością skorzystania z przymusu państwowego ażeby zmusić do wykonania tego obowiązku. Jednostronnie to narzuca. Między stroną tej decyzji a organem istnieje stosunek nie równorzędności, pozycja organu jest pozycją władczą, jest pozycją prawnie silniejszą, bo to organ, na gruncie przepisów prawa jest umocowany do tego żeby taką decyzję wydać. To władztwo przejawia się nie tylko w nakładaniu obowiązków. Ten element odczuwamy najbardziej, my jako obywatele, bo on jest dla nas przykry. Element władztwa pojawia się również, kiedy administracja daje nam pewne uprawnienia. Z chwilą, kiedy dostaniemy to uprawnienie, będziemy mogli w sposób prawnie skuteczny z niego korzystać. Przykład; mam działkę i chcę sobie wybudować na tej działce dom. Czy mogę tak po prostu wziąć i budować? Przepisy prawa stwarzają tutaj pewne wymogi prawne, które ja musze spełnić jako właściciel tejże działki. Czyli muszę uzyskać pozwolenie budowlane. Jeżeli spełniam wszystkie warunki ustawowe, organ jest po to żeby to wszystko sprawdził, to takie pozwolenie budowlane dostanę, czyli uzyskałem uprawnienie do realizacji moich zamiarów inwestorskich, czy realizacji mojej działalności gospodarczej. To uprawnienie nadał organ administracji. Czyli zakres moich uprawnień określonych jako sfera interesów prawnych uległ poszerzeniu. Z chwilą uzyskania takiej decyzji administracyjnej mogę z takich uprawnień korzystać. Każdy obywatel na gruncie obowiązujących przepisów prawnych ma pewną sferę praw i obowiązków, my możemy uzyskiwać te uprawnienia i uzyskiwać te obowiązki ale po spełnieniu określonych wymogów prawnych. Rola administracji polega na tym, że ona swoimi aktami decyzjami administracyjnymi te uprawnienia czy obowiązki w stosunku do każdego z nas będzie konkretyzowała. Nie można powiedzieć, że administracja robi to według własnego widzimisię, tak nie jest, za chwilę będziemy mówili o tym, że administracja działa na podstawie prawa. I tu są pewne granice, ale organy administracyjne maja to prawo korzystania z tego imperium państwowego. To się określa jako władztwo państwowe, albo jako imperium, perator się stąd bierze, czyli władza. Nakłada obowiązek - egzekwuje, daje uprawnienia - od uprawnionego zależy czy z danego uprawnienia skorzysta, ale często jest tak, że można stracić uprawnienie, jeżeli nie skorzysta się z niego w wyznaczonym czasie- jest to taki pośredni przymus, cecha tego władztwa. Musimy mieć świadomość jednego. Administracja realizując te zadania, które składają się na działalność społecznie użyteczną, ten interes publiczny, nie zawsze się posługuje tym władztwem. Ma taką prawną możliwość. Ale nie zawsze. My możemy to władztwo widzieć do pewnej skali. Są pewne czynności, pewne sfery działania administracji, gdzie tego władztwa jest bardzo dużo, np. sfera bezpieczeństwa publicznego, tam przede wszystkim będzie władztwo, ale jak popatrzymy na różne działy administracji, na różne przejawy działalności administracyjnej, to są takie działania, gdzie tego władztwa jest mało. Np. szkoła - działalność polegająca na świadczeniu pewnej usługi. Bardzo często zakres tego władztwa jak gdyby aktywność jego stosowania zależy od czynników politycznych. Np. państwo totalitarne kocha władztwo, ale demokratyczne raczej odchodzi od tego. Charakter władczy administracji występuje tam gdzie administracja wykonuje funkcje reglamentacyjno - porządkowe. Reglamentacja rozdziela pewne dobra: zezwolenia, koncesje, no i porządkowa w sferze bezpieczeństwa. W pozostałym zakresie, gdzie administracja świadczy pewne usługi, zarządza majątkiem własnym, to tam spotykamy się raczej z czynnościami w zakresie zarządu tzw. Gestia, albo działania nie władcze. Np. dom pomocy społecznej prowadzony przez samorząd powiatowy, to też jest kawałek administracji, tylko tam się stosuje działania opiekuńcze, nie władcze. Szkołą, czy przedszkole publiczne prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, to też jest administracja, ale tam występuje działalność usługowa, świadcząca, nie władcza. Model państwa, polityka decydują o tym jak dużo jest tego władztwa w administracji. Mówi się o administracji władczej, administracji świadczącej usługi, kierującej. Mówi się również o administracji właścicielskiej. Jeżeli mamy majątek publiczny, to tym majątkiem zarządza administracja. Jeżeli gmina jest właścicielem majątku, to administracja wykonuje funkcje właścicielskie. Gmina z zachowaniem określonych reguł prawnych może sprzedać np. działkę, bo jest jej właścicielem. To są uprawnienia właścicielskie. Administracja publiczna współczesna: z jednej strony jest to imperium, ta możliwość działania władczego, a z drugiej strony jest możliwość stosowania uprawnień właścicielskich, my to nazywamy „domino”. Czyli np. każda jednostka samorządu terytorialnego może być opisywana na tych dwóch płaszczyznach, jako podmiot administracji publicznej, korzystający z funkcji władczych, a drugi raz patrzymy na gminę jako na właściciela majątku i zastanawiamy się, jakie uprawnienia właścicielskie mogą wykonywać samorządy- wszystkie uprawnienia właścicielskie, oczywiście z zachowaniem reguł prawa.

Administracja działa na podstawie ustaw i w granicach przez ustawy określonych

Jest związana prawem.

O zasadach praworządności słyszy się

• W Konstytucji RP

• Ustawy o tym mówią

• Pragmatyki służbowe o tym mówią

Co to znaczy, że administracja działa na podstawie ustaw i w granicach określonych przez ustawy??

1. Wszystko, co dotyczy administracji, wszelkie zagadnienia związane z jej organizacją, z określonymi zadaniami, kompetencjami ma swoje umocowanie w ustawach. Czyli organizacja i działanie administracji jest zapisane w ustawach.

W pewnych sytuacjach działalność administracji będzie bardzo mocno krępowana przez te przepisy. Największe skrępowanie administracji będzie wtedy, gdy administracja stosuje działania władcze, kiedy w sposób prawnie wiążący kształtuje naszą sytuację prawną.

Organ administracji nie może zastosować działania władczego, gdy nie ma do tego wyraźnego upoważnienia ustawowego. Decyzję organ administracyjny może wydać tylko wtedy, kiedy przepis prawa mu na to pozwala. Co więcej, przy wydawaniu takiej decyzji musi stosować sformalizowaną procedurę? W ten sposób prawo chroni nas przed samowolą administracji.

O to chodzi, żeby chronić w jakiś sposób interesy tych podmiotów, którymi administracja zarządza, podejmuje pewne rozstrzygnięcia. Działania władcze występują tylko wtedy, gdy przepis wyraźnie na to zezwala.

Druga sfera zdeterminowania, skrępowania adm. przepisami prawa, gdy administracja wydaje pieniądze publiczne. Te pieniądze mogą pochodzić z organów centralnych, albo samorządowych. Jak może administracja wydawać te pieniądze? Podmioty, które dysponują tymi pieniędzmi mogą je wydawać tylko tak jak przepis prawny na to zezwala. Na takie cele, zadania, w taki sposób, jaki prawo na to zezwala. Tutaj też występuje bardzo mocna determinacja prawna. Występuje tu tzw. odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Tutaj ten formalizm idzie bardzo daleko.

Mamy również całą masę przepisów, które dotyczą administracji, ale to sformalizowanie adm. już nie jest tak dalekie, np. grupa przepisów, które określają zadania administracji, to ten formalizm jest znacznie mniejszy, administracja może działać w sposób bardziej twórczy. Stosuje tutaj różne środki nie władcze.

Wszędzie tam gdzie prawo wyznacza granice działania administracji, adm. nie może jej przekroczyć.

2. Administracja ma charakter wykonawczy. Zadaniem administracji jest wykonywanie tych przepisów, które są przepisami prawa na nią nałożone. Chociaż administracja czasami stanowi prawo miejscowe, chociażby rozporządzenia, ale one też poniekąd mają charakter wykonawczy. Takie stanowienie prawa wynika z upoważnień ustawowych, czyli jest podporządkowane ustawie. Administracja nie może stanowić prawa niezależnie, jest to podporządkowane, czyli ma charakter wykonawczy.

3. Kolejna cecha administracji - działa na zasadach ciągłości, w sposób ciągły i stabilny.

Wszędzie tam, gdzie administracja ma zaspokoić jakieś potrzeby ogółu, to jej działalność musi mieć charakter ciągły np. dostawa wody, energii elektrycznej. Nie koniecznie musi to robić sama, ale musi podjąć takie działania organizatorskie, żeby zabezpieczyć świadczenie tej usługi. Wywóz śmieci, zapewnienie ruchu drogowego, komunikacji środkami komunikacji publicznej, to są takie typowe usługi, które muszą być świadczone na zasadzie ciągłości, stabilności, powszechnej dostępności. Czy to będzie robiła sama administracja, czy podmiot gospodarczy, to jest rzecz wtórna, jak sobie to administracja urządzi? Rolą administracji jest zabezpieczenie tej usługi. Na tym polega ten charakter ciągły i stabilny.

4. Administracja w państwie ma charakter monopolistyczny. Państwo tworzy swoją administrację i to jest ten monopolista. Nie jest ona monolitem, bo wewnętrznie jest zróżnicowana, ale jeżeli opiszemy administrację, to państwo wykonuje swoje zadania przez tą właśnie administrację publiczną. To, że administracja ma charakter monopolistyczny nie musi oznaczać, że ona sama swoimi strukturami musi wszystko wykonać. Ona może wykonać swoje zadania przy użyciu podmiotów niepublicznych, ale zawsze ma nad nimi nadzór. Jeżeli jakiś podmiot niepubliczny, wykonuje działania publiczne to zawsze jest pod nadzorem, czy to jest jakaś umowa, czy zamówienie publiczne, czy organizacja pozarządowa, czy jakieś zadania przekazane ustawą podmiotom niepublicznym, np. szkoły prowadzone przez podmioty niepubliczne. W każdym przypadku, jeżeli ten podmiot niepubliczny wykonuje zadania publiczne, to prawo reguluje sposób wiązania tego podmiotu z administracją. I tu mamy nadzór, kontrolę, dotacje, rozliczenia itd., czyli tym podstawowym sektorem jest administracja. Do roku 1990 wszystko, co się wiązało z zadaniami publicznymi monopolizowała administracja w sensie dosłownym. Jeżeli przepisy prawne uznały pewne zadania za publiczne, to jednocześnie przepisy prawne przesądzały, że te zadania publiczne będą wykonywały struktury publiczne. Np. szkolnictwo, tylko były szkoły publiczne (poza małym wyjątkiem, w Krakowie były dwie szkoły niepubliczne). Wtedy mówiło się państwowe. Drugi przykad służba zdrowia - tylko państwowa, inny przykład - działalność gospodarcza. Przemiany gospodarcze, które się dokonały polegały na tym, że:

Sektor działalności gospodarczej wyrwał się z sektora publicznego, działalność gospodarcza prowadzona jest na zasadach wolnorynkowych. Obok sektora adm. publicznej pojawił nam się sektor gospodarczy. Administracja publiczna korzysta z usług sektora gospodarczego. Jest jeszcze trzeci sektor, sektor organizacji pozarządowych. Kiedyś funkcjonowały takie organizacje pod nadzorem adm. publicznej, teraz jest to potężny sektor, który przejmuje od adm. publicznej pewne zadania do wykonywania, zadania w sferze usług, najczęściej są to usługi o charakterze niematerialnym - kultura, zdrowie, turystyka, sport, profilaktyka. To są zadania ustawami przypisane państwu, a jednocześnie ustawy mówią, że te zadania mogą również wykonywać podmioty niepubliczne, organizacje pozarządowe, na określonych przez prawo zasadach: konkurs, dotacja, umowa. Ale administracja zawsze ma nad tym nadzór, czyli ten monopolistyczny charakter dalej jest zachowany.

5. Administracja działa przez swój personel, przez kadry urzędnicze. Cechą tych kadr jest to, że oni są zatrudnieni w ramach szczególnego stosunku prawnego, stosunku służby państwowej. W tej chwili mamy już nowelizację ustawy, która mówi o naborze na urzędników samorządowych. Urzędnik jest tą osobą, która będzie miła prawo stosowania władczych decyzji. Te osoby są nabierane do administracji w pewnych szczególnych procedurach i stawia się im określone wymogi, nie tylko formalno prawne, ale i etyczne w zakresie wykształcenia, kwalifikacji, które muszą posiadać. Urzędnik jest to szczególna grupa pracowników. To wszystko w sumie opisuje nam działanie administracji.

Żeby dokończyć jeszcze opis administracji, musimy wspomnieć o tym, że jest administracja rządowa i administracja samorządowa. Administracje tą tworzą w sensie podmiotowym, jest to pewien system podmiotów ze sobą powiązanych - o tym decyduje prawo.

Jakie to będą podmioty?

1. Organ administracji publicznej ( wójt, prezydent, ministrowie, rada ministrów, wojewoda, komendant policji, straży pożarnej). Organy mogą być jednoosobowe tzw. monokratyczne lub organy kolegialne. W momencie, kiedy prawo powołuje do życia organ kolegialny, to określa zasady jego założenia, ale również jego funkcjonowania, w jaki sposób ten organ podejmuje rozstrzygnięcia- podejmują uchwały. Przepisy muszą określić, jakie wymogi muszą być spełnione ażeby uchwała była prawnie skuteczna. Czyli jak gdyby dodatkowa regulacja prawna związana z organem kolegialnym. Z prawnego punktu widzenia organ oznacza:

• Wyodrębniona przez prawo struktura i procedura powołania

• Określenie zadań i kompetencji, które ten organ będzie wykonywał

• Wykonywanie zadań przy pomocy swojego urzędu, urząd nie ma własnych zadań, wykonuje zadania organu.

• Organ może tworzyć jednostki organizacyjne - jest to odrębny podmiot, odrębna struktura, która została utworzona w celu wykonywania pewnych zadań, które zostaną temu podmiotowi przypisane. ( Np. gmina tworzy nowe przedszkola). Zadania jednostek organizacyjnych określa się w statutach. Jednostka organizacyjna jest powiązana z organem, to organ ją powołuje, wyposaża w majątek, sprawuje nadzór, zabezpiecza środki finansowe na działalność. Te powiązania są wyraźne, bardzo mocne. Ale to nie jest urząd, bo urząd nie ma swoich zadań, a te jednostki organizacyjne mają swoje zadania. Jeżeli patrzymy na te jednostki z punktu widzenia finansowania, to mówimy, że będą to jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, albo gospodarstwa pomocnicze, czasem będą to spółki komunalne np. Charakter prawny tych jednostek jest dosyć zróżnicowany, ale ich cel jest taki sam, są powołane do wykonywania pewnych zadań publicznych określonych przez organy adm. publicznej.

Prawo administracyjne nie jest skodyfikowane. Jest bardzo niespójne. To jest ta część prawa, która najbardziej jest uzależniona od polityki. Ustawy z zakresu prawa administracyjnego często ulęgają zmianie. Musimy sobie to prawo jakoś umiejscowić.

Proponuję podzielić to prawo na takie trzy kategorie:

1. Przepisy o charakterze ustrojowym - odpowiada na pytanie, kto to jest ta administracja?

Przepisy ustrojowe, ustrojowo organizacyjne - to te przepisy, które regulują funkcjonowanie administracji i są adresowane do tej administracji. One tak naprawdę kształtują strukturę adm. publicznej.(Jak się tworzy organ, jakie ma zadania i kompetencje, jak się te organy wiążą ze sobą?) Np. ustawy samorządowe.

2. Przepisy o charakterze materialno-prawnym - odpowiada na pytanie, co jest przedmiotem działania administracji

Około 200 ważnych ustaw. Przepisy te określają treść uprawnień lub obowiązków podmiotów stojących poza administracją w stosunku do tej administracji, a więc naszych, obywatelskich uprawnień i obowiązków. Określają również jak administracja ma się zachować w stosunku do tych uprawnień i obowiązków. One są budowane według pewnych zagadnień rzeczowych, np. prawo ochrony środowiska, prawo wodne, ustawa o działalności gospodarczej

3. Przepisy o charakterze proceduralnym -formalnym -jest to prawo procesowe, odpowiada na pytanie jak ta administracja działa, jakie procedury stosuje? Najbardziej znana ustawa to Kodeks Postępowania Administracyjnego, oprócz tego mamy procedurę postępowania przed sadami administracyjnymi, egzekucyjną.

Drugi podział wynikający ze źródeł prawa- można podzielić na takie dwie grupy:

1. Przepisy prawa zewnętrznego - prawa zewnętrzne - Jeżeli minister wyda rozporządzenie, to to będzie aktem zewnętrznym, bo ma charakter ogólnie obowiązujący i jest adresowane na zewnątrz do obywateli jako akt wykonawczy do ustawy.

2. Przepisy prawa wewnętrznego - prawo wewnętrzne - mówimy tak, gdy są adresowane tylko do struktur administracji publicznej, a więc w układach zależności, podporządkowania obowiązują. Jeżeli ten sam minister wydaje zarządzenie, to to jest akt wewnętrzny, bo jest adresowane do jego resortu, podmiotów mu podległych.

Z punktu widzenia interesów obywateli, znaczenie mają przede wszystkim akty zewnętrzne, bo to one kształtują ich sytuację prawną w relacjach z adm. publiczną. Natomiast akty wewnętrzne dla nas jako obywateli są stosunkowo mało istotne, bo:

Żaden organ administracyjny nie może w oparciu o akt wewnętrzny nałożyć na nas żadnego obowiązku, ograniczyć naszych uprawnień, czy stworzyć nakazów, czy zakazów.

Do lat pięćdziesiątych funkcjonowało przekonanie, że prawem administracyjnym jest tylko to prawo zewnętrzne, natomiast prawo wewnętrzne, było tylko wewnętrzna sprawą administracji. Dopiero później zaczęły się pojawiać takie poglądy, że z punktu widzenia obywateli również to prawo wewnętrzne jest ważne, bo struktura administracji, zależności ustrojowe, one też są ważne.

Wykład 2

SANKCJE W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM

1. Jeśli ktoś popełnił czyn zakazany, przestępstwo , występek, wykroczenie to mówimy, że spotka go sankcja - kara za czyn popełniony. Jest to sankcja znana przede wszystkim na gruncie prawa karnego.

Zakaz dotyczy osób:

Jeżeli dana osoba popełni ten czyn zabroniony i jest tam jeszcze element winy to tej osobie wymierza się karę.

Naruszenie zakazów prawnych.

Dawniej odpowiadało się przed organami zwanymi Kolegia ds. wykroczeń, od kilku lat tę odpowiedzialność wymierzają sądy.

W administracji też spotykamy się z sytuacjami, że za czyn zawiniony wymierza się karę. Konstrukcja przyczynowa jest taka sama: ktoś popełnia czyn zawiniony i ponosi karę.

Występuje na gruncie prawa po pierwsze we wszystkich kategoriach postępowań dyscyplinarnych np. odpowiedzialność dyscyplinarna pracowników samorządowych mianowanych za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ale również odpowiedzialność karno-skarbowa. W tych sektorach administracji mamy jeszcze sankcję typowo karną.

2. Sankcja która dotyka organ administracji publicznej, podmioty tj. sankcja odszkodowawcza.

Jeżeli organ w toku realizacji prawa naruszy prawo w sposób powodujący szkodę na skutek wadliwej niesprawnej działalności, dojdzie do powstania szkody to wtedy na tym organie będzie ciążył obowiązek zapłaty odszkodowania.

3. Sankcja nieważności. Dotyka administracji choć pośrednio dotyka obywatela.

Jeżeli organ administracji wyda np. decyzję administracyjną i będzie ona wadliwa
to w określonych przez prawo procedurach będzie zachodziła konieczność

stwierdzenia nieważności, a zasadą jest jeżeli chodzi o wprowadzenie do systemu prawnego takich przepisów w których zapisana jest sankcja która dotyka albo obywatela albo organ administracji publicznej to tego rodzaju przepisy może wprowadzać tylko ustawa.

Wyjątek: organ administracji publicznej wprowadza sankcję - będą to tzw. zarządzenia porządkowe.

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Każdy dział prawa ma swoje źródła na gruncie prawa administracyjnego, są zmienne teorie dotyczące prawa administracyjnego.

Teraz o źródłach prawa stanowi Konstytucja z 1997 roku - to ona zdecydowała co jest źródłem prawa.

Aktem prawnym są:

ustawa,

Rozporządzenie,

Konstytucja,

zarządzenie wójta (np. o obiegu pism),

decyzja administracyjna,

polecenie służbowe.

Nie wszystkie w/w akty prawa są źródłem prawa.

Źródłem prawa nie są : polecenie służbowe, decyzja zarządzenie.

Co to są źródła prawa?

Są to te akty prawne które mają :

1. charakter powszechnie obowiązujący,

2. charakter normatywny.

To że mają charakter powszechnie obowiązujący znaczy, że adresat jest określony generalnie. Są adresowane do wszystkich np. każdy kto posiada nieruchomość jest zobowiązany płacić podatki, każdy kto wyrządzi krzywdę zobowiązany jest do jej naprawienia. Jednym słowem mają charakter generalny a przepis nie ulega skasowaniu przez jednokrotne zastosowanie.

Adresat generalnie określony może być adresat który funkcjonuje w granicach całego państwa np. ustawa jest adresowana do wszystkich na obszarze całego państwa polskiego: każdy kto na terenie państwa polskiego naruszy przepis obowiązujący w Polsce ten będzie podlegał karze. Wśród aktów prawa mamy organy powszechnie obowiązujące np. rada.

To że mają charakter normatywny oznacza że, z treści aktu wynikają pewne reguły powinnego nakazanego zachowania się, polegać to może na tym, że stwarzamy pewien nakaz, zakaz, dodajemy uprawnienia, możemy zwolnić z pewnego obowiązku.

Jeżeli mówimy o źródłach prawa to musimy pamiętać, że te akty pochodzą od organów państwa.

W naszej kulturze mamy np. oprócz norm prawnych, które są ustanawiane w imieniu państwa i przez państwo, różnego rodzaju normy społeczne.

Różnice:

Normy prawne są stanowione przez organy państwa do tego upoważnione a normy społeczne wynikają z różnych innych źródeł. Jeżeli organy państwa ustanawiają normy prawne to istnieje możliwość zastosowania przymusu państwowego, ażeby wymusić obowiązywanie stosowanie tych norm, jest zagwarantowana normą przymusu.

Gdy łamiemy określone normy prawne to narażamy się na różnego rodzaju sankcje prawne (np. gdy nie zapłacimy podatku to przyjdzie do nas odpowiedni organ).

Stanowienie prawa.

Etap stanowienia prawa w konstytucji przewidziany jest dla organów władzy: stanowi władzę trójpodziału władzy której twórcą jest Monteskjusz (władza: wykonawcza, sądownicza, ustawodawcza).

Na drodze stanowienia prawa pojawiają się również organy administracji , jest dopełniana odpowiednimi aktami władzy publicznej.

Podmiotem który stanowi najwięcej aktów prawny jest parlament.

Kiedy mówimy, że jakiś organ prawny jest źródłem prawa?

Najważniejsze zagadnienia dotyczące źródeł prawa są zawarte w konstytucji.

Problematyka w konstytucji jest zawarta w rozdziale III zatytułowanym źródła prawa.

art. 87 Konstytucji:

Źródłami prawa powszechnie obowiązującego prawa Rzeczpospolitej Polskiej są:

- Konstytucja,

- Ratyfikowane umowy międzynarodowe

- Rozporządzenia

§ 2 mówi , że: źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są na obszarze działania organu której nie ustanowiły akty prawa miejscowego.

Konstytucja nie definiuje co to jest źródło prawa, tylko je wymienia.

Na gruncie art. 87 Konstytucji obowiązuje zamknięty system źródeł prawa.

Te akty wymienione w art. 87 Konstytucji są aktami prawa wewnętrznego.

Wszystkie te akty są normowane i powszechnie obowiązujące, czyli są stosowane generalnie.

Art. 93 ust.1 Konstytucji.

Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa rady Ministrów maja charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty.

Konstytucja przewiduje dwie kategorie aktów , które uznaje za źródła prawa:

1) Źródła prawa powszechnie obowiązujące (art.87 K - mówimy zewnętrzne tzn. pomiędzy
adresatami tego aktu a organem który akt wydaje nie ma zależności organizacyjnych,

2) Akty prawne które mają charakter prawa wewnętrznego (art. 93 K)
Art. 93 K mówi że, mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne
podległe organowi, który wydaje dany akt .

Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy - nie mogą stanowić podstawy decyzji administracyjnych wobec obywateli - osób.

Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.

Wcześniej obowiązująca z 1952 roku Konstytucja nie stanowiła takiego zamkniętego katalogu - system źródeł prawa był otwarty.

Rada Ministrów podejmowała uchwały tzw. samoistne.

Teoria mówiła, że te uchwały samoistne są źródłem prawa, że mogą regulować również stosunki zewnętrzne np. do podmiotów gospodarczych, dzisiaj jest to niemożliwe. Mogą być takie uchwały ale one mają charakter czysto wewnętrznych nie mogą z nich wynikać żadne obowiązki, nakazy, zakazy dla podmiotów wewnętrznych.

ŹRÓDŁA PRAWA

Prawo możemy obserwować na płaszczyźnie:

1) Stosowania prawa

Pojawiają się dwie kategorie organów:

• stosowanie przez wymiar sprawiedliwości,

• prawo stosuje administracja.

Administracja ma obowiązek realizowania zadań które są przepisami prawa jej przypisane, nakazane. Wykonywanie tych zadań polega na przyznawaniu uprawnień lub nakazywaniu obowiązków.

Konkretyzacja normy do konkretnego przypadku.

2) Egzekucja prawa

W wyniku konkretyzacji nakłada się na nas obowiązki. Jeśli nie wywiązujemy się
z obowiązków wtedy na organach ciąży obowiązek egzekucji.
Nie zawsze obowiązywanie prawa jest takie szablonowe (obowiązek , stosowanie,

egzekucja) czasem nie ma konkretyzacji.

1. KONSTYTUCJA

Konstytucja określa prawa i obowiązki obywateli, administracja jest zobowiązana respektować, te konstytucyjne obowiązki obywateli. Konstytucja określa strukturę organizacji organów administracji, ich zadania , kompetencje.

Konstytucja określa podstawowe zasady kontroli administracji.

W art. 8 K - Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej , tzn. każdy obywatel może domagać się określonych działań od administracji
z powołaniem się bezpośrednio na przepis konstytucyjny.

W art. 61 K obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

Z tego wynika, iż w 1997 roku z powołaniem się na ten artykuł - każdy obywatel ma prawo iść do dowolnego organu państwa domagać się informacji publicznej o działalności tego organu lub osób pełniących funkcje publiczne. Gdy ustawa jest niezgodna z przepisem konstytucji to należy zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego

2. USTAWY

Zwykłe - te które regulują treści ustrojowe.

Są ustawy materialne oraz procesowe.

Materie ustawowe

• do nich należy określenie podstawowych praw i obowiązków obywateli,

• należą kwestie określeń struktur i kompetencji tych organów. Ustawodawca musi określić co należy do organów ustawowych państwa,

• przekazywanie zadań np. samorządom.

Tu praktyka ustaliła , że pewne materie muszą być regulowane w ustawie.

3. UMOWY MIĘDZYNARODOWE RATYFIKOWANE

Art.89 K

Umowy , których ratyfikowanie musi być poprzedzone zgodą ustawową np. sprawy pokoju.

Ratyfikowana umowa staje się , źródłem praw po jej ratyfikacji i wprowadzeniu do źródeł prawa, czyli każda ratyfikowana umowa musi być opublikowana tak jak ustawa w dzienniku ustaw np. gdy jest opublikowana, przyjmuje się że jest znana wszystkim obywatelom, obowiązuje na zasadach naszego prawa.

Art. 91 ust. 3 K

Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez RP umowy konstytucyjnej organizację międzynarodową prawo przez nią stanowione jest stosowanie bezpośrednio , mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

W przypadku sprzeczności pomiędzy normą krajową z normą unijną:

Jeżeli prawo Unii Europejskiej ustala pewne przywileje to to prawo bezpośredniego stosowania polega na tym że organy naszego państwa winny je uznać i stosować.

4. ROZPORZĄDZENIA

Na gruncie Konstytucji są:

1. z mocą ustawy, które wydaje prezydent. Stany nadzwyczajne art. 234 K - sejm nie może się zebrać i wydaje rozporządzenia z mocą ustawy,

2. zwykłe

Mogą być wydawane na podstawie szczególnego upoważnienia ustawowego, mogą je wydawać naczelne organy administracji publicznej.

Mogą je wydawać:

• prezydent wydaje rozporządzenia z mocą ustawy

• Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów

• Minister kierujący działami administracji rządowej (Minister bez teki nie może wydawać rozporządzeń bo nie kieruje działem

• Przewodniczący komitetów , którzy wchodzą w skład Rady Ministrów

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Rozporządzenia regulują materie ustawowe najważniejsze. Rozporządzenia są publikowane w Dzienniku Ustaw. Jeżeli rozporządzenie będzie niezgodne z ustawą to Trybunał Konstytucyjny jest władny zająć stanowisko w tej sprawie. Jeżeli rozporządzenie jest wydane przez ministrów to Rada Ministrów na wniosek prezesa Rady Ministrów może uchylić takie rozporządzenie.

5. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

• stanowione przez organy samorządu terytorialnego (rada gminy, powiatu, sejmik województwa - organy stanowione),

• stanowienie przez organy terenowej administracji rządowej wydawane przez upoważnienia wydane w ustawach.

Z ustawy o samorządzie gminnym:

Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy. Chodzi przede wszystkim o upoważnienie ustawowe zawarte w różnych przepisach prawa materialnego, np. właściwy organ na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie ma prawo uchwalania np. stawek podatku.

Podstawa to wskazanie określonego przepisu

Granica to trzymanie się granic wyznaczonego upoważnienia.

Ze względu na kryterium rodzaju upoważnienia ustawowego akty prawa miejscowego dzielimy na:

1) wydawane na podstawie ogólnego upoważnienia ustawowego (zw. samoistnymi)

2) wydawana na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawowego (akty wykonawcze)

3) akty wydawane na podstawie specjalnego upoważnienia ustawowego (akty porządkowe)

np. statut gminy, jednostki

Zarządzenia porządkowe mogą być wydawane w zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących. Może wydawać przepisy porządkowe jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia, zdrowia obywateli , zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa publicznego.

Mogą je wydawać: rada gminy, powiatu ale nie sejmik . Wójt może wydawać przepisy porządkowe, ale mają one charakter warunkowy, bo wymagają zatwierdzenia na najbliższej sesji.

Do wojewody należy zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na obszarze województwa, on wydaje rozporządzenia porządkowe.

Administracja rządowa terenowa - te przepisy może stanowić wojewoda jako organ
administracji rządowej terenowej.

Organy rządowej administracji niezespolonej działającej na obszarze województwa:

• zespolona (podlegająca wojewodzie)

• administracje specjalne nie podlegające wojewodzie ale centralnym organom - jest to administracja rządowa niezespolona - mogą mieć upoważnienia do stanowienia przepisów np. Wojewódzki Inspektor Sanitarny.

Wojewoda może wydawać:

• rozporządzenia wykonawcze, które wydaje wojewoda w oparciu o upoważnienia zawarte w ustawie,

• rozporządzenia porządkowe wojewody przypominające te które wydają samorządy

WYKŁAD 3 28.10.2005 r.

Uwagi: proszę szczególną uwagę zwrócić na te źródła prawa, które są tworzone przez organy administracji.

Musimy pamiętać, że jeżeli chodzi o zewnętrzne źródła prawa to stanowią je naczelne organy administracji publicznej. Konstytucja wymienia, które to są organy. Te akty prawne noszą nazwę rozporządzenia.

Istotną sprawą jest upoważnienie do wydania rozporządzenia. Konstytucja wyraźnie określa, jak ono powinno wyglądać - jest to artykuł 92 konstytucji.

Warto zaglądnąć do nowych ustaw - wydanych po 1997 roku, by zobaczyć jak wygląda upoważnienie do wydania roporządzenia.

Ostatnie zagadnienie dotyczące źródeł prawa to kwestia publikowania tych aktów prawnych. Przypomnijmy, że sama konstytucja opowiada, iż warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego - czyli źródeł prawa - jest ich ogłoszenie. Gdzie ogłaszamy? O tym mówi specjalna ustawa o zasadach publikowania aktów normatywnych z lipca 2000 roku. W tej ustawie jest powiedziane, które akty prawne są publikowane w dzienniku ustaw.

Uwagi: sprawdzić, gdzie publikuje się akty prawa miejscowego.

Ostatnią kwestią dotyczącą źródeł prawa są różne, inne akty prawne. Inaczej są to pozakonstytucyjne akty prawne. Nie używa się określenia „pozakonstytucyjne źródła prawa”, gdyż to określenie zastrzeżone jest dla tych aktów prawnych, które wymienia konstytucja.

Bardzo często poza zarządzeniami, które są podejmowane w oparciu o upoważnienia ustawowe, które konstytucja uznaje za źródła prawa wewnętrznego, możemy spotkać cały szereg różnych innych zarządzeń, które są wydawane przez organy administracji publicznej - czy to będą wydawane przez prezesa rady ministrów, ministrów, wojewodę czy przez organy administracji terenowej. Te wszystkie zarządzenia są aktami wewnętrznymi, ale nie będziemy ich nazywali źródłami prawa. Są to po prostu akty wewnętrzne, które organy administracji publicznej, organy pełniące funkcje kierownicze, wydają w ramach swojej kompetencji kierowniczej.

Przykład:Wojewoda wydaje zarządzenie, które określa zasady (procedurę wewnętrzną) podpisywania pism - jest to pewien akt wewnętrzny. Dotyczy on każdego podmiotu, który znajdzie się w strukturze urzędu wojewódzkiego. Każdy pracownik, który tam przyjdzie musi poznać te zasady i musi się do nich stosować. W tym sensie więc jest to jakiś akt normatywny wewnętrzny, ale to nie jest źródło prawa, ponieważ podstawą prawną dla tego aktu jest norma kompetencyjna. Ten przepis kompetencyjny mówi, że wojewoda kieruje urzędem, że wójt kieruje urzędem gminy. Z tych przepisów kompetencyjnych wynika prawo do wydawania takich aktów wewnętrznych.

Następny przykład:Wchodziła w życie ustawa o dostępie do informacji publicznej. Ta ustawa powiada, że wszelkie podmioty publiczne mają obowiązek udostępniania takich informacji. Wśród tych podmiotów są również organy - czyli np. wójt gminy - ma on obowiązek udostępniania takich informacji publicznej. Osobiście tego nie będzie robił, dlatego wyda zarządzenie jak w jego strukturze organizacyjnej będzie realizowane to zadanie, które się nazywa udostępnianiem informacji publicznej.

Uwaga: bez znajomości tych zarządzeń wewnętrznych w urzędzie jesteśmy zgubieni.

Oto pewien system źródeł prawa (nie odwrócony) hierarchicznie uporządkowany (piramida):

1. Konstytucja - ustawa podstawowa

2. Ustawy zwykłe, umowy międzynarodowe

3. Rozporządzenia

4. Akty prawa miejscowego

5. Zarządzenia, źródła prawa wewnętrznego

Mówimy, że jest to pewien system uporządkowany według ważności organów, które owe źródła stanowią.

Aby ten system prawidłowo funkcjonował (brak sprzeczności pomiędzy aktami niższego rzędu a aktami wyższego rzędu), wprowadzono zabezpieczenia. Pierwszym z nich jest system upoważnień a drugim to trybunał konstytucyjny - czyli kontrola legalności tych aktów prawnych.

Dobrze zbudowany system źródeł prawa powinien być systemem zupełnym. Oznacza to, że każda kwestia, każdy problem prawny powinien znaleźć swoje rozstrzygnięcie w oparciu o akt prawny, bądź przepisy prawne, które w tym systemie zostały stworzone. Takim przeciwieństwem zupełności jest istnienie luk w prawie.Dosyć często można zaobserwować taką praktykę w administracji publicznej, że urzędnicy wykonujący zadania administracyjne mają odwrócony system źródeł prawa. Nieformalnie stosują prawo wg tzw. odrzuconej piramidy. Otóż dla urzędnika, który stosuje prawo, najbardziej wiążącym aktem prawnym jest polecenie służbowe.

Gdy się mówi o źródłach prawa i o aktach prawnych stanowionych przez administrację mówi się również o tzw. swoistych kategoriach źródeł prawa. Konstytucja o nich nie mówi.

Swoiste źródła prawa:

Akty planowania

• plany zagospodarowania przestrzennego

Jest to źródło swoiste, ponieważ źródło planowania jest tutaj wyrażane w sposób szczególny. Nie są to normalne akty, paragrafy, lecz mapa, na której w odpowiedni sposób oznaczamy sposób zagospodarowania przestrzeni i dołączamy do tego część opisową. Normy prawne nie muszą być zapisywane zdaniami. Wypowiedź prawna jest wyrażana w sposób inny, np. w postaci graficznej - np. znaki drogowe czy światła na drodze.

• budżety

Mamy budżety, które są też stanowione przez organy samorządowe. Budżet nie ma charakteru normatywnego i jest adresowany powszechnie, generalnie. Budżet jest pewnym aktem programowym, o charakterze wytycznej, który organ stanowiący przekazuje swojemu organowi wykonawczemu - czyli nie jest źródłem prawa, lecz są to swoiste kategorie źródeł prawa.

Normy techniczne

• oznaczają parametry towarów, usług, procesów technologicznych, mają zapewnić jakość, bezpieczeństwo pewnych produktów.

Regulaminy wewnętrzne

• np. regulamin szkoły wyższej, zakładowy.

Podmioty administracji publicznej i zależności, jakie między nimi na gruncie prawa się kształtują.

Przypomnienie:

Administracja publiczna w sensie podmiotowym - wszelkie organy, jednostki organizacyjne, które wchodzą w skład struktury administracji publicznej.

Najważniejszym podmiotem administracji publicznej jest organ, ponieważ prawo właśnie organom przyznaje pewne zadania i daje im kompetencje władcze. Organy działają w imieniu państwa.

Klasyfikacja organów:

• rządowe

• samorządowe

• jednoosobowe

• kolegialne

• decydujące

• pomocnicze

Każdy organ wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędów. Odpowiedzialność za działanie danego urzędu ponosi organ.

Kolejny podmiot, który wchodzi w skład administracji publicznej to zakłady administracyjne. Są to m.in. szkoły, przedszkola, biblioteka, muzeum, izba wytrzeźwień, więzienie. W każdej z tych jednostek świadczone są usługi na rzecz obywateli.

Zakłady administracyjne mogą być dzielone na:

- publiczne i niepubliczne.

- samoistne (ma osobowość prawną i prowadzi samodzielną gospodarkę finansową - np. szkoły wyższe, szpitale, instytucje kultury) i niesamoistne.

- zakłady otwarte (każdy może przyjść), o ograniczonej dostępności (np. szkoły wyższe - trzeba mieć maturę, czy egzamin wstępny), zamknięte (np. zakłady karne).

W każdym takim zakładzie administracyjnym obowiązują pewne wewnątrz zakładowe regulacje prawne. Każdy zakład ma określony cel, zadania, za które jest odpowiedzialny. W granicach tego celu organy zakładu mogą wydawać różnego rodzaju akty wewnątrz zakładowe. Jest to władztwo zakładowe. Cele wykonywane przez zakład są na swój sposób specjalistyczne, ponieważ aby zakład mógł istnieć, musi zatrudniać odpowiednią, fachową kadrę. Każdy tego typu zakład wymaga od pracowników określonych kwalifikacji. Ze względu na wymóg fachowości, nadzór nad tymi zakładami jest nadzorem podwójnym. Z jednej strony organ założycielski sprawuje nad nim nadzór administracyjny, natomiast nad fachowością świadczonej usługi jest ustanowiony odrębny nadzór (np. szkoły - fachowy nadzór sprawuje kurator, a administracyjny - odpowiednio gmina, powiat, czy województwo).

Administracja świadczy również usługi o charakterze materialnym, odpłatnym (np. administracja wywozi nasze śmieci, organizuje nam dostarczenie energii, gazu, światła, zapewnia komunikację masową itd.).

(W państwie monopolistycznym przed reformą te usługi publiczne wykonywały przedsiębiorstwa terenowe. Po reformie administracji - jako podmiot administracji publicznej - przedsiębiorstwa terenowe przestały istnieć. Zostały one przeniesione z sektora administracji publicznej do sektora gospodarczego, który jest sektorem dowolnych podmiotów w wolnym państwie działających na rynku konkurencyjnym.)

Nie ma już przedsiębiorstw państwowych.

Nie ma już przedsiębiorstw terenowych, natomiast przedsiębiorstwa, które dzisiaj spotykamy wykonują usługi o charakterze użyteczności publicznej. Nie są to typowo administracyjne podmioty - gdy chodzi o ich strukturę - jednak działalność, którą one realizują, ma charakter działalności polegającej na świadczeniu usług dla ogółu - czyli jest to działalność charakterystyczna dla administracji publicznej.

(Te stare przedsiębiorstwa (komunalne i państwowe) najpierw podlegały procesowi komercjalizacji (przekształcanie przedsiębiorstwa w spółkę), a następnie zaczynała się prawdziwa prywatyzacja).

Zaczęły się pojawiać kolejne podmioty (formy organizacyjne).

• Agencje państwowe. Np. Agencja Rynku Rolnego, Państwowa Agencja Radiotelekomunikacyjna, Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad, Agencja Rozwoju Gospodarczego. Są one tworzone przepisami ustawowymi. Mają one osobowość prawną, są podporządkowane centralnym organom administracji i są powołane do wykonywania szczególnych, wyodrębnionych zadań. Kontrola nad tymi podmiotami jest ograniczona, zasady finansowania oraz obsadzanie stanowisk nieczytelne (taka drobna dygresja). Te podmioty regulują pewne zadania administracji publicznej.

• Spółki prawa publicznego. Np. TP S.A. Wykonuje ona usługi o charakterze powszechnym. Jest sprywatyzowana, lecz nie do końca, gdyż nadal jest pod mocnym nadzorem państwa. Nie jest to więc spółka, lecz kawałek administracji publicznej.

• Fundacje prawa publicznego. Mogą je zakładać osoby prawne. Wprowadzono zapis, że nie można tworzyć fundacji skarbu państwa (jednak te, które powstały wcześniej nadal funkcjonują - np. Fundacja Ossolińskich, Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej). Mogą powstawać fundacje samorządowe (np. Ogród Zoologiczny w Krakowie).

• Fundusze. Np. Gminny Fundusz Ochrony Środowiska, powiatowy, wojewódzki i narodowy. Mogą mieć osobowość prawną, lecz nie muszą. Inny przykład: Fundusz Pracy, Fundusz Geodezyjny, Kartograficzny. Istotą funduszu jest to, że następuje powiązanie pewnej kategorii dochodów z pewnymi kategoriami wydatków - czyli tzw. „funduszowanie”. W budżetach samorządowych budżetowanie jest zabronione. Jedynym elementem „funduszowania” wynikającym z przepisów ustawowych jest Gminny Fundusz Ochrony Środowiska. Otóż kiedy dochody, które gmina pozyskuje z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż alkoholu, muszą być przeznaczone tylko i wyłącznie na zadania związanie z przeciwdziałaniem alkoholizmowi (jest to typowe funduszowanie).

• organizacje pozarządowe, podmioty niepubliczne. Są to podmioty, które stoją poza administracją publiczną. Jest pewna ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariatu z kwietnia 2003 roku, na mocy której w określonej procedurze konkursowej, zadania administracji publicznej mogą przejmować organizacje pozarządowe. Szczególną kategorią tej organizacji jest organizacja pożytku publicznego, np. na rzecz takiej organizacji każdy z nas może zadeklarować, że 1% swojego podatku przekaże na rzecz tej organizacji.

Zależności pomiędzy tymi podmiotami w strukturze administracyjnej.

Zależności pomiędzy podmiotami tworzącymi administrację publiczną w znaczeniu podmiotowym mogą się układać w pewne dwa typy struktur organizacyjnych. Mianowicie zależności o charakterze scentralizowanym (centralistycznym) oraz o charakterze zdecentralizowanym.

Centralizacja - muszą istnieć przynajmniej dwa podmioty w układzie podporządkowania (podmiot wyższego i niższego stopnia). Istnieje tutaj hierarchiczne podporządkowanie, na które składają się dwie zależności: służbowa i osobowa. Występują one zawsze łącznie.

Zależność służbowa polega na tym, że organ wyższego stopnia ma w stosunku do tych podmiotów podległych, prawo decydowania o tym, jakie zadania mają wykonywać i będzie miał możliwość wkraczania w realizację tych zadań.

Zależność osobowa polega na tym, że organ zwierzchni decyduje o osobach, które funkcjonują w strukturach niższych. Powołuje je, zatrudnia, zwalnia, awansuje, nagradza.

Pomiędzy tymi podmiotami w danej strukturze występuje pewne powiązanie. Jeżeli organ podległy nie realizuje poleceń, zarządzeń w zakresie zależności służbowej, organ nadrzędny może wykorzystać swoje uprawnienia, które przysługują mu z tytułu zwierzchnictwa osobowego. Ta zależność osobowa dostarcza sankcji dla wymuszenia posłuszeństwa.

Przykładowe modele administracji scentralizowanej: policja, wojsko, struktury kościelne.

W układzie scentralizowanym występuje również pojęcie dekoncentracji. Polega ona na rozproszeniu zadań na podmioty podległe z jednym zastrzeżeniem - otóż mimo, iż każdy z tych podmiotów faktycznie samodzielnie te zadania realizuje, nie dostanie prawnej samodzielności. Cały czas pozostanie pod hierarchicznym nadzorem organu wyższego.

Decentralizacja - nie występuje pełne podporządkowanie służbowe i osobowe. Jednostki, które są podporządkowane w układzie organizacyjnym mają przyznaną, zagwarantowaną przez prawo samodzielność i niezależność. Możemy powiedzieć, że gdy organ, który dokonujący nadzoru dostanie więcej uprawnień nadzorczych, to samodzielność jednostek nadrzędnych podległych będzie mniejsza.

Określenie nadzoru w układach zdecentralizowanych dokonuje się poprzez przepisu ustaw na dwa sposoby:

- kryteria nadzoru. Jest to pierwsza ścieżka ograniczania nadzoru. Przykładowe kryteria nadzoru: legalności, celowości, rzetelności, gospodarności, zgodności z polityką rządu, zgodności z zasadami współżycia społecznego.

W nadzorze nad samorządami mamy wyłącznie kryterium legalności.

Jeżeli samorządy są kontrolowane przez NIK, mamy kryteria legalności, rzetelności i gospodarności.

• wskazanie środków nadzoru, w których organ nadzorczy może ingerować. Czyli nie w dowolny sposób i w dowolnym czasie jak w centralizacji, lecz w określonych sytuacjach i w sposób określony ustawą i tylko w ten sposób.

Jakie środki nadzoru może stosować wojewoda, który nadzoruje samorządy?

Kryterium wiemy - legalności.

Środki nadzoru - np. stwierdzenie nieważności.

Wykład 4 19.11.2005 r.

Administracja scentralizowana - pomiędzy organem zwierzchnim (nadrzędnym) a podporządkowanym występuje hierarchiczne podporządkowanie. Na podporządkowanie hierarchiczne składają się dwa typy zależności:

zależność służbowa - organ nadrzędny ma prawo wkraczania w zadania, w to co robi jednostka podporządkowana, organ podporządkowany (ustala zadania, termin wykonania czyli pełna ingerencja w działanie itp.)

zależność osobowa - zależność między osobami, może wykonywać uprawnienia (zatrudnia, zwalnia, wynagradza, nagradza) (Zwierzchnictwo osobowe - zależność osobowa).

Układ scentralizowany - muszą istnieć 2 podmioty nadrzędny i podporządkowany, zachodzą relacje między nimi. Charakterystyczne jest w tym układzie, że organ pełni rolę nadrzędną

Np. urząd nie ma swoich zadań, kompetencji, samodzielności działa na zlecenie organu, na jego rachunek, wykonuje zadania organu. Jest to przykład pełnego hierarchicznego podporządkowania.

Dowolną ustawę oceniamy, czy struktura zawarta w ustawie jest scentraliz. Czy zdecentro. - Przepisy o kontroli i nadzorcze - miernik

Administracja rządowa w województwie - ustawa o Administracji rządowej w woj.- przykład struktury scentralizowanej

Administracja rządowa w województwie jest scentralizowana - prawne argumenty zawarte są w ustawie, w przepisach o uprawnieniach zwierzchnich, nadzorcze, kierownicze prezesa RM w stosunku do wojewody.

Art. 10 Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. - jest to zależność osobowa zależna od sytuacji politycznej.

Art. 11.1. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody i dokonuje okresowej oceny jego pracy.

2. Nadzór nad działalnością wojewody sprawowany jest pod względem zgodności jego działania z prawem oraz polityką rządu, a także pod względem rzetelności i gospodarności - określone kryteria nadzoru w sposób szeroki (rząd jako organ, Prezes RM może zakwestionować działalność wojewody).

3. Prezes Rady Ministrów kieruje działalnością wojewody, wydając w tym zakresie zarządzenia i polecenia, także z inicjatywy właściwych ministrów, oraz sprawuje kontrolę nad ich wykonaniem - wydaje zarządzenie akt wewnętrznego kierownictwa, polecenie służbowe.

4. Prezes Rady Ministrów określa, w drodze zarządzenia, szczegółowe zasady składania przez wojewodę sprawozdania z wykonywanej działalności. - uprawnienia prezesa RM przysługujące jako zwierzchnikowi.

Z art. 11 wynika zależność służbowa, daleko idąca centralizacja

poleceniu wojewody - należy przez to rozumieć wezwanie do wykonania określonej czynności, z tym że skierowane do organów i pracowników, których jest on zwierzchnikiem, jest poleceniem służbowym, a skierowane do innych organów i jednostek wykonujących administrację rządową w województwie - środkiem nadzoru,

Samorządy działają w trybie zdecentralizowanym mają prawem przypisaną swobodę i samodzielność, prawem chronione, własne zadania, na własny rachunek, na własna odpowiedzialność. Podlegają nadzorowi (RIO, Wojewoda- nadzór bezpośredni). Wojewoda wchodzi z interwencją gdy uchwały Rady Gminy są niezgodne z prawem, stosuje wówczas środki nadzoru poprzez stwierdzenie nieważności. Wojewoda może kwestionować tylko legalność. RIO kontroluje tylko legalność wydatków zawartych w budżecie, nie może RIO sprawdzać celowości wydatków.

Gmina może złożyć skargę do organu nadzoru - Woj.Sądu Administracyjnego na RIO, gdy dokonuje oceny celowości - jest to ochrona prawna dla samodzielności gminy.

Decentralizacja powoduje zwiększenie samodzielności, sferą ingerencji nadzorczości jest kontrola, zakres zadań określa stopień decentralizacji, może doprowadzić do scentralizowania administracji.

5.VI.1998 r. ustawa o administracji rządowej w województwie (Dz.U.Nr 80 poz. 872 z 2001 r.) w tym samym czasie uchwalono ustawę o samorządzie powiatowym i ustawę o samorządzie województwa. Uchwalono razem z ustawami samorządowymi, by wszystkie zadania i kompetencje realizowane w adm. rządowej podzielić i przekazać do samorz. powiatu i częśc do samorz. województwa i adm. rządowej. - był to II etap reformy adm., (I et. to utworzenie samorządu na poziomie gminy). Ustawy ustrojowe były uzupełniane ustawą kompetencyjną - określała strukturę administracji, rozpisywała zadania (które były jednolite) na trzy segmenty: gminę, powiat, województwo.

Organy admin. centralnej
Samorząd województwa	Administracja  rządowa w województwie	Admin.rządowa                           zespolona(wojewoda)              Admin.rządowa niezespolona
Samorząd powiatowy
Samorząd gminny

Pomiędzy adm. rządową i samorządową zostały rozdzielone zadania i kompetencje. Są to 2 odrębne administracje: odrębne zadania, kompetencje, wspólny jest tylko obszar działania - województwo.

Art. 1 Ustawy o adm.rząd.w woj.

Administrację publiczną w województwie wykonują:

  1)  organy administracji rządowej:

a)    wojewoda sprawujący władzę administracji ogólnej,

b)    organy administracji niezespolonej,

2. organy samorządu województwa.

Organy administracji niezespolonej są zamieszczone na końcu ustawy (15). Wojewoda nie ma możliwości zwierzchnich w stosunku do tych organów. Są organami specjalistycznymi (np. organy kontroli skarbowej, kontrolne, wojskowe, adm. górnicza, administr. sanitarna).

Art. 2. Administrację rządową na obszarze województwa wykonują:

  1)  wojewoda

  2)  działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu:

a)    wojewody, z ustawowego upoważnienia,

b)    własnym, jeżeli ustawy tak stanowią,

  3)  organy administracji niezespolonej (nie przyporządkowane wojewodzie)

  4)  organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia,

  5)  działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach (nadzór budowlane, straż pożarna)

  6)  organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.

Art. 24 Do kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, niezastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji - rozgraniczenie kompetencji wojewody z adm. zespoloną a adm.niezespoloną.

Art. 3. Organy administracji rządowej w województwie działają na podstawie i w granicach określonych przez ustawy (nie konieczny zapis, chodzi bowiem o podstawową zasadę działania na podstawie i w granicach upoważnień - co wynika z Konstytucji).

Art. 7 określa funkcję wojewody

Wojewoda jest:

  1)  przedstawicielem Rady Ministrów w województwie (kompetencje określone są w art. 15-16)

  2)  zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej - Art. 23, 29, 30, 30a, 31 - nie zamknięty

  3)  organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego - określone komp. W ustawach samorządowych

  4)  organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym,. Odwołanie od decyzji wydanej przez organy samorząd. kierujemy do Samorządowego Kolegium Odwoławczego jeżeli ustawy szczególnej tak stanowią, w innym przypadku do wojewody.

  5)  reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach. Gdy dokonano reformy adm. rozczłonkowano zadania, które wraz z majątkiem przeszły na samorządy: gminy, powiaty, województwo. Część zadań została przy adm. rządowej - jest to własność Skarbu Państwa. (wyróżniamy własność gminy powiatu, województwa).

Art. 15 -16 określa zadania (kompetencje) wojewody:

Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa, a w szczególności:

  1)  kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów, ( np. sprawy oświatowe - ustawa o systemie oświaty na tej podstawie prowadzi kontrolę).

  2)  kontroluje wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej,

  3)  dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu oraz - w zakresie i na zasadach przewidzianych w ustawach - koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań,

  4)  zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach,

  5)  reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych,

  6)  wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z odrębnych ustaw,

  7)  współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych,

  8)  przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa,

  9)  wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów.

Art. 16. 1. Wojewoda może wydawać, w zakresie wykonywania funkcji przedstawiciela Rady Ministrów, polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych, o których mowa w art. 15 pkt 4, obowiązujące również organy samorządu terytorialnego. O wydanych poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje właściwego ministra.

2. Polecenia, o których mowa w ust. 1, nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej.

3. Właściwy minister może wstrzymać wykonanie poleceń, o których mowa w ust. 1, wydanych organom administracji niezespolonej i wystąpić do Prezesa Rady Ministrów o rozstrzygnięcie

Art. 23, 29, 30, 30a, 31 - nie zamknięty

Art. 25

Administracja rządowa w województwie to własność skarbu państwa, który reprezentuje wojewoda w zakresie okreslonym w ustawie szczególnej.

Art. 7 Wojewoda jest:

  1)  przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,

  2)  zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,

  3)  organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

  4)  organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią,

  5)  reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

Wojewoda realizuje zadania poprzez urząd wojewodzki - zasady organizacji i funkcjonowanie urzędu określa art. 27.

Art. 27 Zadania wojewody są dekoncentrowane, wykonuje zadania przy pomocy 2 wice-wojewodów, dyr. Generalny oraz dyr. Wydziałowych. Zakres kompetencji przekazuje wojewoda przez określenie zakresu czynności i odpowiedzialności. Zastępstwo za wojewodę pełni 1 wicewojewoda.

Art. 29 Organizację zespolonej administracji rządowej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę.

Statut urzędu wojewódzkiego i jego zmiany, z zastrzeżeniem ust. 5, podlega zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów i jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Statut urzędu wojewódzkiego określa w szczególności: Nazwy, zadania, uprawnienia i odpowiedzialność wydziałów.

Zmiana statutu urzędu wojewódzkiego, polegająca na uzupełnieniu zakresów działania jednostek i komórek organizacyjnych urzędu o nowe zadania nałożone przez ustawy na wojewodę lub kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, oraz aktualizacja wykazu jednostek podporządkowanych wojewodzie lub przez ten organ nadzorowanych nie wymagają zatwierdzenia przez Prezesa Rady Ministrów.

Art. 32Wojewoda może upoważnić na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego, niezatrudnionych w jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, do załatwiania określonych spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych (tylko na podstawie ustawy). - kierowników jednostek organizacyjnych.

2. W przypadkach wskazanych w ustawach upoważnień, o których mowa w ust. 1, udziela się osobom zajmującym określone stanowiska lub posiadającym szczególne kwalifikacje.

Art. 33-34 - jest to tzw. przyzwolenie ustawowe do powierzenia zakresu właściwości:

Art. 33. 1. Wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów z obszaru województwa, a także kierownikom państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych funkcjonujących na obszarze województwa.

2. Powierzenie następuje na podstawie porozumienia wojewody odpowiednio z zarządem jednostki samorządu terytorialnego, właściwym organem innego samorządu lub kierownikiem państwowej osoby prawnej albo innej państwowej jednostki organizacyjnej, o której mowa w ust. 1. Porozumienie, wraz ze stanowiącymi jego integralną część załącznikami, podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

3. W porozumieniu, o którym mowa w ust. 2, określa się zasady sprawowania przez wojewodę kontroli nad prawidłowym wykonywaniem powierzonych zadań, z zastrzeżeniem art. 34.

Art. 34. 1. W zakresie spraw powierzonych, o których mowa w art. 33 ust. 1, wojewoda może wstrzymać wykonanie uchwały organu gminy, powiatu lub samorządu województwa i przekazać ją do ponownego rozpatrzenia, wskazując zaistniałe uchybienia oraz termin jej ponownego uchwalenia.

Art. 36. 1. W celu usprawnienia działania wojewódzkich organów zespolonej administracji rządowej wojewoda może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego.

Administracja zespolona - wojewoda ma podległy urząd wojewódzki ale również podporządkowane sobie: straże, służby, inspekcje - zespolone organizacje specjalne.

Art. 4 Zespolenie służb, inspekcji i straży w administracji rządowej w województwie następuje pod zwierzchnictwem wojewody i, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w jednym urzędzie - wśród adm. zespolonej są te służby które zostały włączone do Urz. Woj. i te które nie włączono do urzędu działają jako odrębne służby, inspekcje, straże zespolone włączone do urzędu i niezespolone służby, inspekcje nie włączone do urzędu, ale działają obok urzędu jako odrębne struktury np. Kurator Oświaty jest jednym z wydz. Urzędu Wojewódz., natomiast Policja - wojewoda jest zwierzchnikiem, ale działają poza strukturą urzędu podlega komendantowi wojewódzkiemu.

Zespolenie finansowe pełne - podporządkowane służby.... zespolone, włączone do urzędu.

Zespolenie osobowe

Zespolenie kompetencyjne - wszystkie organy, służby... zespolone ma własne kompetencje, realizuje je w imieniu własnym

Art. 31. 1. Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich powołuje i odwołuje wojewoda, z wyjątkiem komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, którzy są powoływani za zgodą wojewody, odwołanie wymaga zasięgnięcia opinii wojewody.

Zasady powoływania i odwoływania oraz szczególne warunki lub tryb zatrudniania i zwalniania kierowników służb, inspekcji i straży wojewódzkich, a także powierzania im funkcji i stanowisk określają odrębne przepisy.

Art. 23. 1. Wojewoda jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej:

  1)  kieruje nią i koordynuje jej działalność,

  2)  zapewnia warunki do skutecznego jej działania,

  3)  ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.

2. Szczegółowe zadania i kompetencje wynikające z funkcji zwierzchnika zespolonej administracji rządowej określają odrębne ustawy.

3. Organem zespolonej administracji rządowej w województwie jest wojewoda, a w przypadkach określonych w ustawach, w szczególności w zakresie wydawania indywidualnych aktów administracyjnych - kierownik zespolonej służby, inspekcji lub straży wojewódzkiej.

Wojewódzka administracja niezespolona - administracja specjalna. Dla niej wojewoda nie jest zwierzchnikiem.

Art. 5.  Ustanowienie organów administracji niezespolonej może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa - przepis ten ma ograniczyć niekontrolowany rozrost administracji specjalnej. Nowa adm. niezespolona może powstać tylko na mocy ustawy!

Art. 17. 1. Powoływanie i odwoływanie organów administracji niezespolonej następuje na wniosek właściwego miejscowo wojewody albo po uzyskaniu uprzednio jego zgody, chyba że ustawa stanowi inaczej.

2. W przypadku nieuwzględnienia wniosku wojewody lub nie uzyskania jego zgody minister właściwy do spraw administracji publicznej może wystąpić do Prezesa Rady Ministrów o rozstrzygnięcie sporu.

Wojewoda ma wpływ na obsadzanie stanowisk kierowniczych admin. niezespolonej.

Art. 18. Organy administracji niezespolonej działające na obszarze województwa są obowiązane do:

  1)  uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy na podstawie odrębnych ustaw - przepisy prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i ad. Dot, jedno go obszaru województwa.

  2)  zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody,

3. składania wojewodzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody - także bieżących wyjaśnień o swej działalności na obszarze województwa.

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO - ROZDZ. IV

Kto stanowi akty prawa miejscowego?

Art. 39. Na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie wojewoda oraz organy administracji niezespolonej stanowią akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części.

Art. 40. 1. W zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących wojewoda może wydawać rozporządzenia porządkowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz do zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego.

3. Rozporządzenie porządkowe wojewoda przekazuje niezwłocznie Prezesowi Rady Ministrów, marszałkowi województwa, starostom, prezydentom miast, burmistrzom i wójtom, na których terenie rozporządzenie ma być stosowane.

W trybie nadzoru prezes RM ocenia akty pod względem legalności

Art. 41. 1. Prezes Rady Ministrów uchyla, w trybie nadzoru, akty prawa miejscowego, w tym rozporządzenia porządkowe, ustanowione przez wojewodę lub organy administracji niezespolonej, jeżeli są one niezgodne z ustawami lub aktami wydanymi w celu ich wykonania, a także może je uchylać z powodu niezgodności z polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności.

Art. 42 określa sposób publikacji prawa miejscowego tj. w Wojewódzkim Dz. Urz. i wchodzi w życie po 14 dniach od jego ogłoszeniu.

Każdy obywatel, którego interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone aktami prawa miejscowego ma prawo złożyć skargę do Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu organu do usunięcia naruszenia tego prawa.

WYKŁAD 5 2.12.05

Prawne formy działania administracji - znaczenie dynamiczne, regulowane przez prawo działania podejmowane przez administrację publiczną powołaną przez państwo do wykonywania zadań publicznych.

Działania, czynności administracyjne podejmują podmioty - organy należące do adm.publicznej, a także działania administracyjne podejmuje podmiot nie zaliczany do sektora administracji publicznej, a realizujący zadania publiczne - jest tzw. podmiotem administrującym z mocy prawa powołanym do realizacji zadań publicznych (fundacje, przedszkola prywatne, kluby sportowe).

Stosowania prawa należy do administracji i związane jest z wykonywaniem zadań poprzez czynności związane z wykorzystaniem metod władczych lub niewładczych:

• wydawanie decyzji

• postanowienia

• zarządzenia

• uchwały

• porozumienia, umowy, ugody

• działania zarządzające

• działania propagujące

• działania informujące (apele, spotkania, mediacje)

Sądy również stosują prawo ale w sposób bardzo konkretny: wyrok - postanowienie

Wydanie zarządzenia przez naczelne organy adm. (ministra)	o charakterze władczym działanie jednostronne czynność prawna działanie stanowienia prawa wywołuje skutki admin.-prawne czynność wewnętrzna czynność generalna
Zaświadczenie wydane przez org. administracji	działanie faktyczne działanie niewładcze jednostronne (o treści decyduje stron) (dwustronne gdy jest wola dwóch stron) faktyczne (stwierdza coś) stosowanie prawa nie wywołuje skutków bo jest faktyczna czynność wewnętrzna czynność indywidualna (dot. indyw. 1 osoby)
Polecenie służbowe	działanie władcze jednostronne stosowanie prawa czynność wewnętrzna czynność indywidualna (dot. indyw. 1 osoby)
Wydanie decyzji przez organ JST	działanie prawne działanie władcze jednostronne wywołuje skutki admin-prawne stosowanie prawa czynność zewnętrzna czynność indywidualna (dot. indyw. 1 osoby)

Podział prawnych form działania administracji, kryterium - to wywoływanie skutków prawnych

1. Działania faktyczne

2. czynności prawne

1. Działania faktyczne -dla działań faktycznych podstawa prawna są przepisy o zadaniach organów (regulacje prawa są mniej rygorystyczne, ogólniejsze). Działania faktyczne podejmowane przez podmioty administracji publicznej nie są skierowane na wywołanie skutku prawnego (nie dochodzi do rozwiązania, nawiązania i zmiany stosunku prawnego)

Wśród działań faktycznych wyróżniamy:

1. działanie społeczno-organizatorskie - są to działania w sferze zewnętrznej i wewnętrznej gdzie istotą nie jest wywołanie skutków prawnych, administracja pełni role świadczącą, organizatorską np. zebrania, narady, szkolenia. Podstawa prawna dla tych działań są przepisy prawa o zadaniach. Nie ingeruje w naszą sferę, nie nakłada nakazów, zakazów.

Egzekucja - działanie faktyczne, nie prawne, zmierza aby stan faktyczny był zgodny ze stanem decyzji.

2. działania materialno - techniczne (fakultatywne) - są to działania, które administracja zobowiązana jest podjąć na podstawie przepisu ustawowego, ale te działania nie będą skierowane na wywołanie skutków prawnych - np. obowiązek prowadzenia rejestrów, udostępnienie wyników np. matury przez dyr. Szkoły , Czynności kontrolne - działanie faktyczne. Na administracji ciąży obowiązek prawny kontroli.

3. wydawanie zaświadczeń - kodeks postępowania admin. określa kiedy i jak, w jakim trybie wydaje się zaświadczenia. Określone jest procedura wyd. zaświadczenia. Jest urzędowym potwierdzeniem stanu faktycznego i ma szczególną moc dowodową. To działanie nie jest skierowane na wywołanie skutku prawnego.

oświadczenia - (dokument prywatny) potwierdzenie faktów, co do których przepis nie      żąda zaświadczenia.

II. Czynności prawne - Są to te czynności prawne ściśle regulowane prawem, oparte na procedurach. Podjęte w celu wywołania skutków prawnych.

Są to czynności polegające na stanowieniu prawa przez:

• naczelne organy admin. publicznej - np. rozporządzenia

• zarządzenia wewnętrzne - RM, ministrowie

• organy terenowe - adm.rządowej w woj., w samorządach

Wyróżnia je prawna determinacja daleko idąca - Muszą spełnić wymogi prawne (np. terminy, publikacja)

Inne Czynności prawne jednostronne i władcze polegające na stanowieniu prawa:

• akt normatywny nie zaliczany do źródeł prawa (inne zarządzenia wew. pozakonstytucyjne regulaminy)

• decyzja administracyjna - jako akt indyw. zewnętrzny wywołujący odpowiednie skutki prawne

• polecenie służbowe - wewnętrzne, indywidualne

Administracja oprócz czynności jednostronnych działa w sferze prawa administracyjnego poprzez czynności dwustronne - skierowane na wywołanie skutku prawnego:

• umowy - na świadczenie usług, zakupu, sprzedaży (cywilno-prawne)

• porozumienia administracyjne (pomiędzy adm. rządową a wojewodą)

- Przekazywanie zadań publicznych podmiotom niepublicznym w formie umowy            (przekazywanie dotacji)

• pożyczki, kredyty (umowy finansowe)

Istotą czynności dwustronnych jest to, że dwie strony wspólnymi oświadczeniami woli kształtują treść łączącego je stosunku prawnego.

Podstawowa forma działania administracji, władcza:

Akt administracyjny - jest to czynność organu jednostronna (zawsze), władcza - jest to jednostronne oświadczenie woli właściwego organu działającego w oparciu o kompetencje, które prawo przyznało temu organowi, skierowany do konkretnego podmiotu zewnętrznego i konkretnej sytuacji w celu wywołania skutków prawnych. Akt administracyjny musi być podjęty zgodnie z prawem, jest przez nie zdeterminowany.

Każda decyzja jest aktem administracyjnym stosowania prawa (np. decyzja o podatkach, zwolnienie z podatków też jest określone decyzją).

Polecenie służbowe - akt wewnętrzny wydany w sposób niesformalizowany, a na pracowniku ciąży obowiązek realizacji (nie zawsze !!!, może odmówić).

I. Podział aktów zewnętrznych

zobowiązujące uprawniające	- nakładające obowiązek (nakaz, zakaz) - dające uprawnienia
zależne od woli adresata niezależne od woli adresata	- na wniosek strony (która ma takie uprawnienia ubiegania się np. świadczenia pomocy społ.). Strona nie ma wpływu na wynik decyzji, kształtuje organ po przeprowadzeniu i stwierdzeniu stanu faktycznego
konstytutywne deklaratoryjne	tworzą coś nowego, tworzą skutek prawny - z decyzji wynika że strona nabyła nowe uprawnienie z chwilą doręczenia - coś stwierdzają; nabywamy uprawnienia z mocy ustawy, pod warunkiem że zaistniał stan faktyczny określony w tej ustawie (np.uprawnienia emerytalne), stwierdza to decyzja. Działają z mocą wsteczną

II klasyfikacja aktów

Podział decyzji

Przykład: zmiana nazwiska: organ musi wydać decyzje pozytywną jeżeli wpłynął wniosek o zmianę nazwiska o brzmieniu imienia lub brzmieniu niepolskim - organ nie ma swobody działania, jest to decyzja związana.

Natomiast sytuacja wygląda inaczej gdy wpłynął wniosek o zmianę nazwisko, które właściciel uważa za ośmieszające - w tym przypadku organ ma swobodę działania, uznaje czy decyzja będzie pozytywna czy negatywna. Jeżeli negatywna należy ja odpowiednio uzasadnić biorąc pod uwagę interes publiczny oraz dokonać analizy stanu faktycznego.

Akty swobodne - jeżeli przepis ustawowy zawiera w swojej treści przepisy niejednoznaczne, nieostre, przepisy ocenne to organ, który wydaje decyzję sam dokonuje wykładni tego przepisu, organ może wydać decyzje pozytywną lub negatywną. Admin. działa na podstawie prawa biorąc pod uwagę interes publiczny Teoria Jelinka) - jest to uznanie organu po analizie stanu faktycznego ( w tej konkretnej sprawie)- wg teorii pojęć nieoznaczonych, nieostrych. Jeżeli decyzja adm. jest wydana w oparciu o przepis, który dopuszcza pewną swobodę wyboru ze strony organu, to ta decyzja nie jest zwolniona spod kontroli (nie badana jest legalność lecz granice uznania organu).

Akty związane - organ ma jedną możliwość, Admini. Działa na podstawie i granicach prawa. Bardzo łatwo ocenić w tym przypadku legalność decyzji.

Prawo administracyjne 6 - 17.XII.2005 r.

Podział aktów normatywnych

uprawniające - dają adresatowi uprawnienia. Cechą charakterystyczną jest to, że organ wydaje go na wniosek strony, osoby która chce uzyskać uprawnienia Zobowiązujące - akty wydawane z urzędu, nakładają pewne obowiązki

ostateczne nieostateczne

rozstrzygające sprawę co do meritum umarzające

Akt administracyjny jest prawidłowy gdy:

1. Jest zgodny z prawem materialnym - podstawą prawną wydania aktu. Tylko określony organ jest właściwy do wydania aktu (właściwość rzeczowa, miejscowa, instancyjna)

2. Akt administracyjny zewnętrzny (decyzja) musi być wydany w sformalizowanym postępowaniu administracyjnym (procedury) wg Kodeksu Postępowania Administracyjnego - Pominięcie procedury powoduje wadliwość aktu.

3. Jest aktem prawnym wydanym w sformalizowanej formie tj. w formie decyzji, która musi spełniać wszystkie cechy decyzji.

Art. 107. § 1. Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.

wady decyzji np.:

• brak daty,

• brak pouczenia,

• wydany przez organ, który powinien się wyłączyć.

Stopień wadliwości jest różny.

Teoria gradacji wad - obejmuje wszystkie wady, którymi może być dotknięta decyzja Kryterium podziału jest podział na wady istotne i nieistotne

TEORIA GRADACJI WAD
Istotne - wady, które powodują, że akt adm. musi być uchylony lub zmieniony, wyeliminowany z obrotu prawnego		Nieistotne - zaistnienie nie wpływa na moc wiążącą (obowiązującą) tego aktu
formalne	materialne	Oczywiste omyłki	Uchybienia
Powoduje je naruszenie procedury wydawania decyzji w nieprawidłowym postępowaniu - art. 145 KPA i 145 a 1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe, 2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa, 3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27, 4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu, 5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję, 6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu, 7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2), 8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. 9) przez pracownika, który powinien ulec wyłączeniu z uwagi na pokrewieństwo ze stroną) Art. 145a. § 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.	Art. 156 KPA Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która 1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości, 2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, 3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, 4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, 5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, 6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą, 7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.	Błędy literowe (w nazwisku), rachunkowe (w +, -, *, :), błąd w podstawie prawnej (zła numeracja). Nie wywołują skutków prawnych	Brak pouczenia o przysługującym środku odwoławczym, brak daty, brak lub częściowe uzasadnienie decyzji. Wywołują skutki prawne (np. data wydania jest ważna - bo organ orzeka wg stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji)

Organ I instancji wydaje decyzję, strona składa odwołanie do organu II instancji, który bada sprawę, jeżeli stwierdzi, że decyzja zawiera wadę istotną to uchyla decyzję. Gdy decyzja ostateczna ( II instancji) jest dotknięta wada istotną musi być wycofana z obrotu prawnego.

Stwierdzenie nieważności - decyzja deklaratoryjna, stwierdza nieważność wcześniej wydanej decyzji, działa z mocą wsteczną tj. z datą z jaką była wydana wadliwa decyzja.

Art. 156. § 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.

Art. 157. § 1. Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze - ten organ.

§ 2. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.

§ 3. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.

Art. 158. § 1. Rozstrzygnięcie w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.

Z teoria wadliwości związane jest odszkodowanie

Gdy decyzja przyznaje uprawnienia, a jest wadliwa i traci ważność, strona działa już na podstawie decyzji wówczas ponosi szkodę, stratę. Organ, który wydał bezprawnie decyzję musi zapłacić odszkodowanie za rzeczywistą szkodę i utracone korzyści (art. 77 Konstytucji). Obowiązuje forma sądowa ubiegania się o odszkodowanie.

Art. 161. § 3. Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił decyzję; organ ten, w drodze decyzji, orzeka również o odszkodowaniu.

§ 4. Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję.

Kodeks Postępowania Administracyjnego -USTAWA z dnia 14 czerwca 1960

Zakres obowiązywania Kodeksu Postępowania Administracyjnego:

1. zakres podmiotowy - czego dotyczy, podstawowym podmiotem jest administracja publiczna

Art. 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:

1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

2) rozszerzenie pkt. 1 - przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1,

3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2,

4) w sprawach wydawania zaświadczeń.

Podmiotami stosującymi KPA są:

Art. 5

3) organy administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2,

4) ministrach - rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 4,

5) organizacjach społecznych - rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne,

6) organach jednostek samorządu terytorialnego - rozumie się przez to organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze.

2. zakres przedmiotowy - określa w jakich sprawach czyli w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

art. 1 § 1 - Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:

1. przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

indywidualna sprawa - dotyczy konkretnej osoby i konkretnego stanu faktycznego (np. decyzja do obowiązku podatkowym skierowana do konkretnej osoby posiadającej konkretną nieruchomość, albo zezwolenie na konkretną działalność)

Zakres przedmiotowy KPA jest ograniczony:

Art. 3. § 1. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się do: ( choć jest to sprawa dot. konkretnej osoby, indywidualna)

1) postępowania w sprawach karnych skarbowych -wyłączenie ze względu na rodzaj sprawy

2) w sprawach podatkowych - uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa

3) należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych - wyłączenie ze względu na podmiot o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Art. 3 § 3. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się także do postępowania w sprawach (indywidualnych wewnętrznych) wynikających z:

1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1, ( w stosunkach wewnetrznych)o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Art. 3 § 5. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może rozciągnąć przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w całości lub w części na postępowania w sprawach wymienionych w § 2.

W KPA oprócz ogólnego postępowania jurysdykcyjnego zawarte są inne postępowania:

Art. 1 pkt. 3 KPA określa w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2 - jeśli są wątpliwości kto ma podjąć rozstrzygnięcie w danej sprawie (w sensie pozytywnym lub negatywnym)

Art. 22. § 1. Spory o właściwość rozstrzygają:

1) między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 2-4 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - sąd administracyjny,

2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty - starosta,

3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie nie wymienionymi w pkt 2 - wojewoda,

4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

6) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

7) między wojewodą a organami administracji niezespolonej - minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą,

8) między organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1-4, 6 i 7 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

9) między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister - Prezes Rady Ministrów.

§ 2. Spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny.

Wydawanie zaświadczeń

Art. 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:

4) w sprawach wydawania zaświadczeń.

Art. 217. § 1. Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie.

§ 2. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:

1) urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa,

2) osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

§ 3. Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni.

Art. 218. § 1. W przypadkach, o których mowa w art. 217 § 2 pkt 2, organ administracji publicznej obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.

§ 2. Organ administracji publicznej, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające.

Art. 219. Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Art. 220. § 1. Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, znanych organowi z urzędu bądź możliwych do ustalenia przez organ na podstawie posiadanej ewidencji, rejestrów lub innych danych albo na podstawie przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych (dowodu osobistego, dowodów rejestracyjnych i innych).

§ 2. Organ administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia.

Składanie skarg i wniosków

Art. 2. Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych.

Art. 221. § 1. Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego działu.

Prawo administracyjne - wykład 8 dn. 28.01.2006 r.

Terminy regulowane w KPA

- dla strony (termin na złożenie środka prawnego: odwołania, zażalenia, wniesienia skargi)

- dla organu prowadzącego postępowanie dot. załatwienia sprawy w określonym terminie

Terminy

1. oznaczone bezwzględnie - oznaczone w sposób konkretny (7 dni, 14.., 30 dni)

2. oznaczone względnie - termin do załatwienia sprawy bezwłocznie, bez względnej zwłoki

Przważają terminy bezwględnie oznaczone

Terminy

1. określone ustawowo - przez KPA (ogólne) oraz przez ustawy szczególne, które określają inne terminy z zakresu prawa materialnego (terminy szczególne). Przepis szczególny nie może wypierać przepisu ogólnego. Można stosować tylko na tym samym poziomie

2. określone przez organ. Np. Art. 116 Organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin do zawarcia ugody

Inny podział terminów:

1. terminy zwykłe

2. terminy zawite (prekluzyjne)

3. terminy przedawniające (nieprzywracające)

Skutki prawne w razie niedotrzymania terminów przewidziane dla strony:

1. terminy zwykłe - termin ustalony przez organ lub przez ustawę. Niedotrzymanie tego terminu nie powoduje negatywnych skutków procesowych (np. ugoda - przedłużenie terminu, np. w JST przedkładanie uchwał do organu nadzoru)

2. terminy zawite (prekluzyjne) - niedopełnienie czynności w terminie ustalonym dla tej czynności powoduje, że czynności już nie możemy dokonać np. złożenie odwołania w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Decyzja staje się ostateczna. Istnieje możliwość przywrócenia terminu zawitego, ale po spełnieniu warunków ustawowo określonych dla strony tj. po złożeniu tylko przez stronę wniosku jeżeli go uprawdopodobni o przywrócenie terminu ale tylko w ciągu 7 dni od zapoznania się z decyzją. Do prośby o przywrócenie terminu należy załączyć odwołanie.

Po tym terminie złożenia wniosku powoduje nieprzywracalność terminu.

Art. 58. § 1. W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.

§ 2. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

§ 3. Przywrócenie terminu do złożenia prośby przewidzianej w § 2 jest niedopuszczalne.

3. termin przedawniający (nieprzywracający)

Dla organu terminy są też przewidziane co do załatwienia sprawy - art. 12.

1) Organ ma działać szybko, wnikliwie, sprawnie, bez względnej zwłoki, niezwłocznie- Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie

2) nie później niż w ciągu 1 m-ca gdy wymagane jest postępowanie wyjaśniające

3. do 2 m-cy - dot. spraw szczególnie skomplikowanych

4) w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

Organy wyższego stopnia mogą określać rodzaje spraw, które załatwiane są w terminach krótszych.

Terminy mogą być przedłużone w sposób legalny wydłużone

Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

W toku postępowania odliczamy terminy, które nie wlicza się:

• na dokonanie określonych czynności np. oględzin

• zawieszenie postępowania, gdy przeszkody mają charakter przemijający

• z winy strony, która niedotrzymała terminu załatwienia sprawy (np. nie przedłożenie dokumentu)

• z przyczyn niezależnych od organu np. biegły przedkłada późno opinie, ekspertyzę

• jeżeli organ ma zebrać opinie i stanowiska innych organów.

Mimo, że przyczyny zwłoki są niezależne od organu, to organ musi się w odpowiedni sposób zachować wobec strony. Prawo wyróżnia 4 takie możliwości postępowania:

1. Dewolucja kompetencji - nie występuje na gruncie dzisiejszego prawa (strona mogła wnieść sprawę do org. II inst. o przejęcie sprawy, której nie rozstrzygnął organ I inst.)

2. Jeżeli organ nie rozstrzygnął sprawy w odpowiednim terminie to przyjmowało się, że rozstrzygnięcie jest pozytywne - Milczenie organu traktowane było jako zgoda. (dziś też tego nie ma).

3. Metoda Sygnalizacji - środek prawny na bezczynność organu, który nie załatwił sprawy w terminie

Art. 36. § 1. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 organ administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

§ 2. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.

Art. 37. § 1. Na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 lub ustalonym w myśl art. 36 stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia.

§ 2. Organ wymieniony w § 1, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Art. 38. Pracownik organu administracji publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 36 albo nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie ustalonym w myśl art. 37 § 2, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa.

4. Skarga na bezczynność - regulowana w ustawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sądy Adm. są też właściwe w sprawach na bezczynność organów adm.publ., SA ma określone kompetencje w sprawie bezprawnej bezczynności organu, na który została wniesiona skarga.

Wszczęcie postępowania

Art. 61. § 1. Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.

W przepisach prawa mamy dwie koncepcje wszczęcia postępowania na żądanie strony:

1. koncepcja subiektywna strony - strona jest każdy, kto uważa się za stronę i żąda od organu wszczęcia postępowania i wydania decyzji

2. koncepcja obiektywna - organ prowadzi postępowanie dopiero wtedy, gdy na gruncie materialnych przepisów prawa administracyjnego może ustalić, że ten kto wniósł żądanie ma interes prawny lub obowiązek.

Nasz KPA stoi na gruncie subiektywnej koncepcji strony

Wyjątek: § 2. Organ administracji publicznej może ze względu na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umorzyć.

Na żądanie strony	Z urzędu
Może być skierowane w różny sposób: pisemnie (podanie), telegraficznie, telefaxem, formularz elektroniczny. Datą wszczęcia jest data dostarczenia wniosku (wpływu). Ważna jest treść żądania, nie forma. Jeżeli organ jest niewłaściwy w sprawie to w drodze postanowienia przekazuje sprawę do organu właściwego, na które służy stronie zażalenie	Ustalenie obowiązku prawnego, zakazu, nakazu Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień dokonania pierwszej czynności procesowej skierowanej do strony. Istnieje możliwość wydania postanowienia o wszczęciu postępowania (KPA nie przewiduje takiego obowiązku)

Na każdym etapie: wszczęcia, w toku postępowania wyjaśniającego i wydania decyzji

Strona jest podporządkowanym podmiotem, organy są podmiotem nadrzędnym. Występuje stosunek nierównorzędności podmiotów. Organ w sposób władczy rozstrzyga co do istoty.

Posiada również władztwo porządkowe (pilnuje porządku, kieruje rozprawą admin.)

-organ rozstrzyga merytorycznie co do istoty i co do treści (decyzja merytoryczna może być pozytywna i negatywna)

-organ ma obowiązek zawiadomić również inne strony co do rozstrzygnięcia (np. budowa w okolicach domów)

Postępowanie administracyjne jest postępowaniem gabinetowym - organ zbiera dokumenty, dowody i dopiero rozstrzyga sprawę. Wyjątkiem od takiego trybu jest obowiązek

przeprowadzenia rozprawy w toku postępowania, decyduje o tym organ Art. 89. § 1. Organ administracji publicznej przeprowadzi w toku postępowania rozprawę w każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis prawa.

Postępowanie dowodowe - ustalenie istnienia stanu faktycznego z którym ustawa wiąże możliwość wydania decyzji (organ ustala prawdę obiektywną, zbiera dowody, zeznania, np. ustalenie sytuacji materialnej podatnika, który ubiega się o zwolnienie z podatku - organ gromadzi zaświadczenia, dokumenty i na tej podstawie organ wydaje decyzję).

W toku postępowania administracyjnego może zaistnieć przeszkoda (sytuacja mające charakter przemijający ) w wydaniu decyzji. Wówczas następuje zawieszenie postępowania

Obligatoryjnie zawiesza organ gdy:

charakter osobisty np. zmiana nazwiska - umorzenie postępowania Art. 105. § 1. Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

charakter majątkowy - organ zawiesza postępowanie do momentu ustalenia spadkobierców

Art. 97. § 1. Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie:

1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105),

2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony - jeżeli strona sama nie jest zdolna do podejmowania czynności prawnych (osoba nieletnia - umiera matka i organ musi ustalić kto jest opiekunem)

3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych,

4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd np. wątpliwość prawa do działki i dopóki się nie wyjasni to organ zawiesza postępowanie w sprawie wydania decyzji pozwolenia na budowę

§ 2. Gdy ustąpiły przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, organ administracji publicznej podejmie postępowanie z urzędu lub na żądanie strony.

Zawieszenie postępowania następuje w formie postanowienia, nie rozstrzyga o załatwieniu sprawy, służy na nie zażalenie.

Fakultatywnie organ może zawiesić postępowanie:

Na wniosek strony (np. wszczęte postępowanie o wydanie pozwolenia na budowę, strona wyjeżdża za granicę. Wtedy składa strona wniosek o zawieszenie postępowania)

Art. 98. § 1. Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.

§ 2. Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane. - nie wydaje się decyzji administracyjnej przepisy nie przewidują.

Zakończenie postępowania

Postępowanie administracyjne jest zakończone decyzją (pozytywna lub negatywną), chyba, że przepisy stanowią inaczej

Kończy się postępowanie również umorzeniem postępowania (śmierć strony)

Decyzja jest dokumentem sformalizowanym, wydanym na piśmie.

Wymogi formalne jakie powinna spełniać decyzja (musi zawierać):

Art. 107. § 1. Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji.

Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.

Art. 108. § 1. Decyzji, od której służy odwołanie (decyzja nieostateczna), może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia.

Art. 109. § 1. Decyzję doręcza się stronom na piśmie - wysłana listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. (WAŻNE DATY)

Decyzja może być stronom ogłoszona ustnie

Strona może się odwołać lub przystępuje do wykorzystania uprawnień jakie otrzymała w decyzji

Oprócz decyzji organ wydaje inne rozstrzygnięcia:

- postanowienia - są to rozstrzygnięcia proceduralne, wydaje organ w toku postępowania administracyjnego (w drodze postanowienia organ: zawiesza postępowanie, nadaje rygor natychmiastowej wykonalności, naprawienie pomyłki, włączenie do postępowania itd.)

Różnice między decyzją a postanowieniem

Decyzja

Postanowienie

- służy odwołanie w terminie 14 dni (od każdej decyzji nieostatecznej) do organu wyższego stopnia. Może być tak że nie ma możliwości złożenia odwołania bo organem jest np. Minister, wówczas składa się ponownie wniosek o ponowne rozstrzygnięcie decyzji . Również Samorządowe Kolegium Odwoławcze gdy wydaje decyzję nie ma tu organu wyższego stopnia - termin jest zawity i przywracalny (można wnieść o przywrócenie terminu)

- jeżeli są nieostateczne wyd. przez organ I inst. służy zażalenie w terminie 7 dni jeżeli przepis tak stanowi - termin jest zawity i przywracalny

- orzeczenia - tj. decyzje i postanowienia. Na orzeczenia służą środki prawne dla strony - zażalenia, odwołania

Prawo administracyjne - wykład nr 9 - 11.02.2006 r.

Postępowanie adm. przed organami II instancji

Organ wydaje decyzję będącą rozstrzygnięciem I instancji

Środki prawne przysługujące stronie: przysługują stronie, by organ zweryfikował, ponownie rozpatrzył sprawę

Zwyczajne -odwołanie, zażalenie, Od każdej nieostatecznej decyzji I inst. można wnieść odwołanie, natomiast zażalenie (od postanowień nieostatecznych) , tylko tych co do których KPA przewiduje.

Środki prawne służą każdej stronie, uczestnikom na prawach strony/. Odwołanie składamy w terminie 14 dni od dnia następnego po doręczeniu. Wnosimy do organu wyższego stopnia (II instancji)

Art. 17. Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są:

1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego ( jeśli wydał decyzję wójt, burmistrz, prezydent)- samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej (np. ustawa mówi, że odwołanie składa się do wojewody...)

2) w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie (wojew. - adm. Zespolona wydaje decyzje w różnych sprawach , dlatego odwołanie składamy do właściwego ministra, którego sprawa dotyczy)

3) w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością, (dot. adm.rząd. niezespolonej)

4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Gdy decyzję wyda jako organ I inst. Samorządowe Kolegium Odwoławcze, to wówczas nie ma ponad nimi wyższej instancji więc wnosimy do tego samego organu podanie o zmianę decyzji, ponowne rozpatrzenie sprawy. To samo jest w przypadku ministerstwa. Piszemy POUCZENIE gdzie strona może składać odwołanie, podanie o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Po wydaniu decyzji organ jest nią związany Art. 110. Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej.

Odwołanie składamy za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w I instancji.

Organ I inst. działając w trybie SAMOKONTROLI -ma możliwość zmiany decyzji w całości, naprawić własny błąd jeśli wpłynie odwołanie.

Organ ma 7 dni na rozpatrzenie ponowne sprawy (samokontrolę), jeżeli nie zmieni decyzji lub tylko uzna w części to odsyła odwołanie do organu II instancji.

Art. 133. Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie siedmiu dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeżeli w tym terminie nie wydał nowej decyzji w myśl art. 132.

Dwie przesłanki złożenia odwołania do organu II inst.

1. termin 14 dni od dnia doręczenia

2. wnosi podmiot upoważniony strona lub na prawach strony

Art. 134. Organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest ostateczne.

Nie spełnienie tych przesłanek kończy postępowanie postanowieniem które jest ostateczne.

Wstrzymanie natychmiastowe decyzji:

Art. 135. Organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji. (Poza art. 107)

Organ II inst. może nadać stronie rygor natychmiatowej wykonalności w wyniku wydania decyzji I inst.

Art. 108. § 1. Decyzji, od której służy odwołanie, może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia.

§ 2. Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu. W tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie.

Art. 130. § 1. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.

§ 2. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.

Wyjątek - Decyzja nieostateczna - jest rygor i musi być wykonalna Zakres kompetencji organu II instancji (odwoławczego) .

Istotą działania organu II instancji jest rozpatrzenie ponownie sprawy. Na rozpatrzenie sprawy organ II instancji ma 1 m-c. Ewentualnie Art. 36. § 1. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 organ administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

Rozpatrzenie sprawy - zapoznanie się z całokształtem sprawy, materiału dowodowego badanie stanu faktycznego i prawnego w I i II instancji

Art. 136. Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.

Art. 137. Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ odwoławczy nie uwzględni jednak cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

Art. 138. § 1. Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

1) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję - (po rozpatrzeniu uzna że jest wszystko ok.)

2) uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji,

3) umarza postępowanie odwoławcze -uchyla decyzje I inst. i umarza w II inst.

§ 2. Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Art. 139. Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się (Zakaz FORMACIONIS IN PEUIS), chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny (musi być b.dobrze uzasadniona)

Art. 141. § 1. Na wydane w toku postępowania postanowienia służy stronie zażalenie, gdy kodeks tak stanowi.

§ 2. Zażalenia wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia stronie, a gdy postanowienie zostało ogłoszone ustnie - od dnia jego ogłoszenia stronie.

Art. 142. Postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji.

Art. 144. W sprawach nie uregulowanych w niniejszym rozdziale do zażaleń mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące odwołań.

Art. 141. § 1. Na wydane w toku postępowania postanowienia służy stronie zażalenie, gdy kodeks tak stanowi.

§ 2. Zażalenia wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia stronie, a gdy postanowienie zostało ogłoszone ustnie - od dnia jego ogłoszenia stronie.

Art. 142. Postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji. Są to środki samoistne

Art. 143. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione.

Decyzja. jest ostateczna z mocy prawy gdy:

1. strona nie złożyła odwołania w ciągu 14 dni od decyzji I inst.

2. organ II inst. wyda decyzję

Ostateczność decyzji podlega w trybie nadzwyczajnym kontroli sądu administracyjnego. W wyniku złożenia skargi w wyniku drogi sądowej sąd orzeka o jej prawomocności, musi być złożona skarga w odpowiednim terminie.

Bardzo ważna zasada Art. 16. § 1. Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych. - staje się więc trwała, nie zagrożona, stabilna.

§ 2. Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach.

Decyzja ostateczna orzeka o obowiązkach. Może być w każdym czasie zmieniona przez organ w trybie nadzoru

Mamy dwie sytuacje, kiedy decyzję ostateczna można zmienić:

1. Gdy decyzja ostateczna jest wadliwa (posiada istotne wady), a przeszła dwie instancje (o wadach mówi art. 145, 145a)

2. Decyzja jest ostateczna, nie dotknięta wadami istotnymi. a zmiana następuje w trybie art. 154. (to jest nowe postępowanie. Jeśli jest zmieniona to oznacza. że jest wydana jako w I inst.). § 1. Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. - tzn. z takiej decyzji nie wynikają żadne prawa.

§ 2. W przypadkach wymienionych w § 1 właściwy organ wydaje decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji.

Art. 155. Decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony; przepis art. 154 § 2 stosuje się odpowiednio.

Nawet decyzję ostateczna z nabytymi prawami można uchylić lub zmienić:

Art. 161. § 1. Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa.

§ 3. Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił decyzję; organ ten, w drodze decyzji, orzeka również o odszkodowaniu.

Prawo administracyjne nr 10 11-03-2006 r.

Zasady ogólne postępowania administracyjnego są uregulowane w Dziale I rozdz. II KPA.

Nie ma w tym dziale zasady dwuinstancyjności, zasady oficjalności.

Prawo administracyjne materialne nie jest skodyfikowane.

Zasady ogólne mają zastosowanie w postępowaniu jurysdykcyjnym.

ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI - Art. 6. Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Zasada stosowana we wszelkiej działalności admnistracyjnej. Naruszenie zasady praworządności skutkuje nieważnością aktu.

Sankcje za niestosowanie zasad, naruszenie zasad praworządności

Sankcja karna - stosuje prawo karne za naruszenie zakazów (prawo karne, wykroczeń, karno-skarbowe,). Jest to naruszenie prawa w sposób zawinionych. Odpowiada osoba fizyczna, nie stosujemy wobec jednostka organiz.

Sankcja administracyjna - kara, sankcja w formie stwierdzenia nieważności, odpowiedzialność porządkowa lub dyscyplinarna pracownika.

Sankcją jest stwierdzenie nieważności, za złamanie praworządności, naruszenie terminów

Sankcja odszkodowawcza - z tytułu bezprawnego działania adm.publi.

ZASADA PRAWDY OBIEKTYWNEJ - Art. 7. W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i ZASADA OFICJALNOŚCI - i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. (organ jest odpowiedzialny za ustalenie prawdy obiektywnej, stanu faktycznego, szuka dowodów, wyjaśnień, oględzin,

ZASADA POZYSKANIA ZAUFANIA OBYWATELA DO ORGANU - Art. 8. Organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli. (poprzez zachowanie, informację, pomoc..., umiejętność rozmawiania, przekonywania, kultura osobista, etyka zawodowa)

ZASADA UDZIELANIA POMOCY PRAWNEJ - Art. 9. Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. - w postępowaniu administracyjnym nie obowiązuje zasada, że nieznajomość prawa szkodzi (sąd nie informuje, natomiast organ ma obowiązek udzielania informacji).

ZASADA UDZIAŁU STRON W POSTĘPOWANIU - Art. 10. § 1. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

§ 2. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od zasady określonej w § 1 tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.

§ 3. Organ administracji publicznej obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady określonej w § 1.

- w każdym stadium zapewnienie czynnego udziału stron mających interes prawny (np. interes prawny sąsiadów, gdy ktoś buduje k.niego). Obywatel ma prawo uczestniczyć w postępowaniu (nie musi) a organ musi go zawiadomić. Gdy organ nie zawiadomi następuje wznowienie postępowania.

ZASADA PRZEKONYWANIA STRON (poprzez uzasadnienie decyzji) - Art. 11. Organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu. - na organach ciąży obowiązek przeprowadzenia postępowania i przede wszystkim formułować uzasadnienie.

W postępowaniu egzekucyjnym organ ma obowiązek przeprowadzenia egzekucji.

ZASADA SZYBKOŚCI, WNIKLIWOŚCI I NIEZWŁOCZNOŚCI - Art. 12. § 1. Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

§ 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie.

Art. 35. § 1. Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.

Art. 36. § 1. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 organ administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

§ 2. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.

Art. 37. § 1. Na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 lub ustalonym w myśl art. 36 stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia.

§ 2. Organ wymieniony w § 1, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Art. 38. Pracownik organu administracji publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 36 albo nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie ustalonym w myśl art. 37 § 2, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa.

ZASADA UGODOWEGO ZAŁATWIANIA SPRAW SPORNYCH - Art. 13. § 1. Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej (ugoda administracyjna).

§ 2. Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.

ZASADA PISEMNOŚCI - Art. 14. § 1. Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej.

§ 2. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

- jest to aspekt dowodowy

ZASADA DWUISTANCYJNOŚCI - Art. 15. Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.

ZASADA TRWAŁOŚCI DECYZJI OSTATECZNEJ - Art. 16. § 1. Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych.

§ 2. Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach.

(Decyzja ostateczna i prawomocna są to dwie różne sprawy!!!)

WYDAWANIA ZAŚWIADCZEŃ

ZAŚWIADCZENIE - dokument wydany przez organ administracji publicznej, który potwierdza stan faktyczny lub prawny. Nie wywołuje nowego skutku prawnego. Jest czynnością faktyczną.

Jest dokumentem urzędowym dlatego obowiązuje procedura wydawania zaświadczeń.

Art. 217. § 1. Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. (organ właściwy, który dysponuje informacjami). Organ upoważnia pracowników do wydawania zaświadczeń.

§ 2. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:

1) urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa, - strona by uzyskać uprawnienia musi przedłożyć odpowiednie zaświadczenia.

2) osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

§ 3. Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7 dni. - zasada szybkiego i wnikliwego załatwienia sprawy

Art. 218. § 1. W przypadkach, o których mowa w art. 217 § 2 pkt 2, organ administracji publicznej obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.

§ 2. Organ administracji publicznej, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające.

Art. 219. Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. ( np. odmowa wydania zaświadczenia w sprawie niezalegania z podatkami gdy jednak zalega - następuje odmowa wydania )

Przyczyny wykluczające wydanie zaświadczenia to:

Art. 220. § 1. Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, znanych organowi z urzędu bądź możliwych do ustalenia przez organ na podstawie posiadanej ewidencji, rejestrów lub innych danych albo na podstawie przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych (dowodu osobistego, dowodów rejestracyjnych i innych).

§ 2. Organ administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia.

POSTĘPOWANIE W SPRAWIE SKARG I WNIOSKÓW

SKARGA

Art. 227. Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. (także inne zarzuty można stawiać w skardze)

Art. 228. Skargi składa się do organów właściwych do ich rozpatrzenia. - do organu wyższego nad organem którego skarga dotyczy

Art. 237. § 1. Organ właściwy do załatwienia skargi powinien załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca.

Należy przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Odpowiada się na skargę pisemnie podając jakie środki zastosowano.

Kontrola i nadzór nad postępowaniem w sprawie skarg i wniosków:

• za pośrednictwem mediów załatwienie skargi jest bardzo skuteczne

• za pośrednictwem posłów, senatorów, radnych poprzez interpelacje

WNIOSKI

Art. 241. Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności. (i inne pomysły)

Art. 242. § 1. Wnioski składa się do organów właściwych ze względu na przedmiot wniosku.

Art. 243. Jeżeli organ, który otrzymał wniosek, nie jest właściwy do jego rozpatrzenia, obowiązany jest w ciągu siedmiu dni przekazać go właściwemu organowi. O przekazaniu wniosku zawiadamia się równocześnie wnioskodawcę.

Art. 244. § 1. W sprawie terminu załatwiania wniosków stosuje się przepis art. Art. 237. § 1. Organ właściwy do załatwienia skargi powinien załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca.

KONTROLA I NADZÓR

Wszystkie organy administracji muszą być kontrolowane

Kontrola jest to działanie wtórne

Cele kontroli:

• ujawnienie nieprawidłowości

• poprawa jakości pracy administracji (eliminowanie błędów)

Kontrole wykonuje wiele podmiotów, co tworzy tzw. System kontroli. Takim koordynatorem w naszym kraju jest NIK.

Kontrola - Podmiot kontrolujący ustala stan faktyczny i porównuje ze stanem prawnym. Wskazuje przyczyny, osoby odpowiedzialne, wydaje zalecenia i na tym kończy się kontrola., kontrolujący nie ma uprawnień władczych

Nadzór - istota polega na tym, że organ sprawujący nadzór wpływa, ma prawna możliwość na korygowanie, eliminowanie błędów np. stwierdzenie nieważności uchwał przez RIO - stosuje środek władczy, władcze rozstrzygnięcie. Następuje władcze ingerowanie poprzez stosowanie środków nadzoru.

Cechy kontroli, które kontrola musi spełniać:

1. bezstronność, obiektywność - gwarancje bezstronności:

• kontroler nie może być odpowiedzialny za wyniki działalności kontrolowanej jednostki, fakty muszą być udowodnione, stwierdzone

• w przypadku gdy występuje spokrewnienie osób musi nastąpić wyłączenie kontrolera.

2. fachowość - kontrolujące powinien posiadać większą wiedzę o instytucji, którą ma kontrolować

3. efektywność - czy kontrola przynosi skutki, wpływa na poprawę jakości pracy administracji. Powinna być przeprowadzona rekontrola.

Kryteria kontroli - są określone, do których musi się ograniczać organ kontrolujący:

• celowość

• rzetelność

• legalność (wojewoda, RIO)

• gospodarność

W JST kontrola obejmuje rzetelność, legalność i gospodarność, bo JST cele ustala samodzielnie. Chroni to samodzielność JST.

Wykład nr 11 z dnia 25.03.2006 r.

Wybrane przykłady kontroli

Kontrola wykonywana przez Regionalne Izby Obrachunkowe - jest to kontrola zewnętrzna, podstawa działania jest Ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych. (Dz.U. z 2001 r. nr 55 poz. 577 ze zm.)

Ma do spełnienia dwie zasadnicze funkcje (odrębne nurty działalności RIO)

• Nadzoru - wykonuje organ kolegialny - Kolegialne Izby Obrachunkowe działa na posiedzeniach

• Kontroli - wykonuje wydział kontroli poprzez kontrolerów

Art. 1. 1. Regionalne izby obrachunkowe, zwane dalej "izbami", są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej podmiotów, o których mowa w ust. 2.
2. ^[1] Izby sprawują nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych określonych w art. 11 ust. 1 oraz dokonują kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych:

Zakres podmiotowy (kogo kontrolują i nadzorują )

Art. 1 ust. 2 Regionalne Izby Obrachunkowe kontrolują i nadzorują:

1) jednostki samorządu terytorialnego, (gmina, powiat, wojew.)
2) związki międzygminne - związki o charakterze publiczno-prawnym zawierane przez gminy do realizacji zadań publicznych
3) stowarzyszenia gmin oraz stowarzyszenia gmin i powiatów, - nie realizują zadań publiczno-prawnych, ale mają finanse publiczne, które należy kontrolować
4) związki powiatów,
5) stowarzyszenia powiatów,
6) samorządowe jednostki organizacyjne, w tym samorządowych osób prawnych, - jednostki, zakłady budż., (Powiat. Urząd Pracy, Powiat. Zarząd Dróg, Szkoły Średnie, / Szkoły Wyższe, Wojew. Zarząd Dróg, Szpitale)
7) inne podmioty, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. - organizacje pozarządowe w zakresie zadań zleconych np. dotacje przedmiotowe.

Art. 1. 4. ^[3] Izby w zakresie objętym nadzorem i kontrolą prowadzą działalność informacyjną, instruktażową oraz szkoleniową. Działalność informacyjna i szkoleniowa może być prowadzona odpłatnie.

Zakres przedmiotowy (Co podlega kontroli i nadzorowi)

W zakresie działalności nadzorczej RIO obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego tj.:

1. procedury uchwalania budżetu

2. budżet i zmiany do uchwał budżetowych

3. uchwały dot. zaciągania zobowiązań, kredytów, udzielania pożyczek, poręczeń, emisja obligacji

4. uchwały dot. zasad przydzielania dotacji z JST

5. uchwały w spr. Podatków, opłat lokalnych (pr.miejscowe) uchwalane na podstawie ordynacji podatkowej

6. uchwały w spr. Absolutorium

Zakres uprawnień nadzorczych jest zamknięty, wszystkie inne uchwały bada wojewoda.

Art. 11. 1. ^[20] W zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach:
1) procedury uchwalania budżetu i jego zmian,
2) budżetu i jego zmian,
3) zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek,
4) zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego,
5) podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa,
6) absolutorium.

Kryterium nadzoru (jak )

RIO kontroluje w ramach nadzoru tylko pod względem legalności (wynika to z ochrony samorządności JST)

Art. 5. 1. Izby kontrolują gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2, na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym.
2. Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności.

RIO ma uprawnienia nadzorcze, ma możliwość władczego sprawowania nadzoru, stosuje śr. Nadzoru poprzez:

1. stwierdzenie nieważności

Art. 12. 1. Izba, prowadząc postępowanie nadzorcze w sprawie uznania uchwały budżetowej organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego za nieważną w całości lub w części, wskazuje nieprawidłowości oraz sposób i termin ich usunięcia.
2. Jeżeli organ właściwy w wyznaczonym terminie nie usunie nieprawidłowości, o których mowa w ust. 1, kolegium izby orzeka o nieważności uchwał w całości lub w części.
3. W przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej w całości lub w części budżet lub jego część dotknięte nieważnością ustala kolegium izby.
4. ^[22] Wskazanie nieprawidłowości oraz sposobu i terminu ich usunięcia zawiesza bieg 30-dniowego terminu określonego w art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

Art. 11. ust. 2. W przypadku nieuchwalenia budżetu przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do dnia 31 marca roku budżetowego, izba ustala budżet tej jednostki w terminie do końca kwietnia roku budżetowego w zakresie obowiązkowych zadań własnych oraz zadań z zakresu administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub porozumień.
- jest to stosowanie środka nadzoru (ustalenie i narzucenie budżetu)

2. stwierdzenie, że uchwała została uchwalona z naruszeniem prawa. Gdy jest istotne naruszenie - uchyla, nieistotne - zatwierdza

3. ^[21] W przypadku nieistotnego naruszenia prawa w uchwale lub zarządzeniu izba nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, lecz ogranicza się do wskazania, że wydano je z naruszeniem prawa.

Jeżeli uchyla uchwałę budż w części to w tej części RIO ustala budżet.

Uchwały lub zarządzenia organ JST przedkłada nadzorowi RIO w ciągu 7 dni. (nie ma sankcji za niedotrzymanie tego terminu). Bada je wydział analiz.

Uprawnienia nadzorcze wykonuje organ kolegialny. Art. 14. ^[30] Organem izby jest kolegium izby.
Członek kolegium przygotowuje wniosek rozstrzygnięć nadzorczych (posiedzenie 1 x w tygodniu).

Art. 1. 3. ^[2] Izby opracowują raporty, analizy (wydział analiz) i opinie w sprawach określonych ustawami. 3-osobowe składy orzekające kolegium, są zobowiązane do podejmowania opinii (wg prawa). Opinia nie jest rozstrzygnięciem, może być pozytywna lub negatywna.

Zakres opinii jest następujący:

Art. 13. Do zadań izby należy ponadto:
1) ^[23] wydawanie, na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, opinii o możliwości spłaty kredytu, pożyczki lub wykupu papierów wartościowych,
2) ^[24] opiniowanie możliwości sfinansowania deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz prognozy kształtowania się długu jednostki samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 172 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104) ; czyli jak spłacimy dług publiczny
3) wydawanie opinii o przedkładanych projektach budżetów jednostek samorządu terytorialnego wraz z informacjami o stanie mienia jednostek samorządu terytorialnego i objaśnieniami,
4) ^[25] wydawanie opinii o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) informacjach o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze,
5) ^[26] wydawanie opinii o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) sprawozdaniach z wykonania budżetu,
8) ^[29] wydawanie opinii o wnioskach komisji rewizyjnych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego w sprawie absolutorium oraz opinii w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium,
9) rozpatrywanie spraw dotyczących powiadomień przez skarbnika (głównego księgowego budżetu jednostki samorządu terytorialnego) o przypadkach dokonania kontrasygnaty na pisemne polecenie zwierzchnika,

Podmiot, który złożył wniosek o opinie i otrzymał odp. Negatywną to składa odwołanie wówczas opiniuje kolegium w pełnym składzie. Opinia Kolegium jest już ostateczna.

Działalność kontrolna

Izby przeprowadzają:

1. kontrole kompleksową - co najmniej raz na cztery lata muszą przeprowadzić kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego - dokumenty i stan faktyczny

2. problemową -kontrola określonego zagadnienia, problemu - obejmuje się tą kontrolą kilka, kilkanaście gmin, wybiera się w drodze losowania

3. doraźną - sprowokowana różnymi doniesieniami, informacjami o fakcie mających miejsce naruszeń (najczęściej dot. zamówień publicznych)

4. sprawdzającą - sprawdzenie czy zalecenia pokontrolne po 1 kontroli zostały zrealizowane. (Prezes izby może zarządzić sprawdzenie wykonania wniosków pokontrolnych w odrębnej kontroli)
   
   2. ^[6] Izby mogą również przeprowadzać kontrolę:
   1) podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 6 i 7 - na wniosek jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków,
   2) podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1-6 - na wniosek organów administracji rządowej, agencji lub funduszy celowych w przypadku przekazania środków publicznych na rzecz tych podmiotów.
   

Terminy

Art. 7a. ^[7] 1. O zakresie i terminie rozpoczęcia kontroli prezes izby lub osoba przez niego upoważniona powiadamia kierownika jednostki kontrolowanej, a w przypadku kontroli podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 6 i 7, również właściwy organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Powiadomienia o terminie kontroli kompleksowej dokonuje się nie później niż na 7 dni przed jej rozpoczęciem.
2. Kierownik jednostki kontrolowanej jest obowiązany zapewnić warunki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli.
3. Inspektor do spraw kontroli gospodarki finansowej, zwany dalej "inspektorem", podlega wyłączeniu od czynności kontrolnych, jeżeli on lub członkowie jego rodziny pozostają w takich stosunkach prawnych z jednostką kontrolowaną lub osobistych z jej pracownikami, które nasuwają wątpliwości co do bezstronności inspektora. Wyłączenie następuje z urzędu, na wniosek inspektora lub na wniosek zgłoszony przez kierownika jednostki kontrolowanej odpowiednio uzasadniony.

Inspektor musi przedłożyć: upoważnienie, zakres kontroli

Art. 8. 1. ^[8] W związku z wykonywaną kontrolą inspektorzy mają prawo:
1) żądania niezbędnych informacji dotyczących działalności kontrolowanych jednostek, w szczególności ich gospodarki finansowej z zakresu realizacji budżetu oraz gospodarki finansowej,
2) wstępu na teren i do pomieszczeń jednostek kontrolowanych,
3) wglądu w dokumentację związaną z dysponowaniem środkami pieniężnymi, łącznie z kontrolą stanu kasy,
4) wglądu w dokumentację związaną z gospodarką środkami rzeczowymi,
5) wglądu w dokumentację związaną z gospodarką finansową kontrolowanej jednostki,
6) zabezpieczania dokumentów i innych dowodów,
7) wglądu w indywidualną dokumentację podatkową podmiotów ponoszących ciężary publiczne na rzecz jednostek samorządu terytorialnego,
8) dostępu do danych osobowych dotyczących kwalifikacji i uposażenia pracowników samorządowych,
9) ^[9] sporządzania lub zlecania sporządzenia niezbędnych do kontroli odpisów oraz wyciągów z dokumentów.

- przesłuchania w charakterze świadka
3. ^[11] Pracownicy jednostki kontrolowanej obowiązani są do udzielenia inspektorowi wyjaśnień ustnych lub pisemnych w sprawach dotyczących przedmiotu kontroli w zakresie wynikającym z powierzonych im czynności służbowych. - utrudnianie jest przestępstwem

Art. 9. 1. ^[12] Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, który podpisują inspektor i kierownik kontrolowanej jednostki oraz skarbnik (główny księgowy) lub ich zastępcy.
1a. ^[13] Kierownik jednostki kontrolowanej lub jego zastępca może odmówić podpisania protokołu, składając w ciągu 3 dni od daty jego otrzymania pisemne wyjaśnienie co do przyczyn tej odmowy. Uprawnienie takie przysługuje również skarbnikowi (głównemu księgowemu) lub jego zastępcy.
1b. ^[14] Odmowę podpisania protokołu i złożenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1a, inspektor odnotowuje w protokole.
1c. ^[15] Odmowa podpisania protokołu kontroli przez osoby wymienione w ust. 1a nie stanowi przeszkody do podpisania protokołu przez inspektora i realizacji ustaleń kontroli.
2. ^[16] Na podstawie wyników kontroli izba kieruje do kontrolowanej jednostki wystąpienie pokontrolne, wskazując źródła i przyczyny nieprawidłowości, ich rozmiary, osoby odpowiedzialne oraz wnioski zmierzające do ich usunięcia i usprawnienia badanej działalności. Wystąpienie pokontrolne przekazuje się kontrolowanej jednostce nie później niż w terminie 60 dni od dnia podpisania protokołu kontroli.
3. Kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia zawiadomić izbę o wykonaniu wniosków lub o przyczynach ich niewykonania. Do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym przysługuje prawo zgłoszenia zastrzeżenia do kolegium izby.
4. Zastrzeżenie (odwołanie) składa właściwy organ jednostki kontrolowanej w terminie 14 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego za pośrednictwem prezesa izby. Podstawą zgłoszenia zastrzeżenia może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. (tylko w tym przypadku można złożyć odwołanie).

Prezes Izby podpisuje protokół. To co jest opisane w protokole i wnioski pokontrolne jest kierowane do kierownika jednostki kontrolowanej i jednostki nadrzędnej. Kolegium Izby w sprawy kontroli nie wchodzi. Zajmuje się jedynie problematyką konkretnej kontroli gdy są zgłoszone zastrzeżenia i wówczas bada czy zgłoszone zarzuty są prawidłowe z punktu widzenia zgodności z prawem.

Prezes Izby jako szef jednostki kontrolującej może w oparciu o protokół i wystąpienie pokontrolne zawiadomić Rzecznika, że doszło do naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Komisja bada czy doszło do naruszenia, czy nie wydając orzeczenie.

NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI (NIK) - Jest naczelnym organem kontroli państwowej. Podlega Sejmowi. Prowadzi kontrolę zewnętrzną.

Art. 1. 1. Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej.

2. Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi.

3. Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności.

Art. 13. Prezes Najwyższej Izby Kontroli kieruje Najwyższą Izbą Kontroli i odpowiada przed Sejmem za jej działalność.

NIK kontroluje podmioty w różny sposób:

1 grupa: (musi kontrolować 1 x na 10 lat)

Art. 2. 1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność:

organów administracji rządowej,

Narodowego Banku Polskiego,

państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.

Te organy kontroluje z urzędu corocznie, obowiązkowo, ponieważ składają sprawozdanie z wykonania budżetu państwa)

2 grupa: (mogą kontrolować w zależności od potrzeb, zleceń)

2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność:

organów samorządu terytorialnego,

samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych.

3 grupa:

3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować (pozasamorządowe, które realizują zadania):

- działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa, w szczególności:

1) wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo lub samorząd terytorialny,

2) wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu terytorialnego,

3) organizują lub wykonują prace interwencyjne albo roboty publiczne,

4) działają z udziałem państwa lub samorządu terytorialnego, korzystają z mienia państwowego lub samorządowego, w tym także ze środków przyznanych na podstawie umów międzynarodowych,

5) korzystają z indywidualnie przyznanej pomocy, poręczenia lub gwarancji udzielonych przez państwo, samorząd terytorialny lub podmioty określone w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. Nr 79, poz. 484 i Nr 80, poz. 511, z 2000 r. Nr 48, poz. 550, Nr 60, poz. 693 i Nr 86, poz. 958 oraz z 2001 r. Nr 16, poz. 167 i Nr 81, poz. 876),

5a) udzielają lub korzystają z pomocy publicznej podlegającej monitorowaniu w rozumieniu odrębnych przepisów,

6) wykonują zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego,

wywiązują się z zobowiązań, z innych należności budżetowych, gospodarki pozabudżetowej i państwowych funduszy celowych oraz świadczeń pieniężnych na rzecz państwa wynikających ze stosunków cywilnoprawnych.

4 grupa:

Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować pod względem legalności i gospodarności działalność jednostek organizacyjnych i podmiotów innych niż wymienione w ust. 1 i 2, wykonujących zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.

W stosunku do tych grup NIK kontroluje pod względem:

Art. 5. 1. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrolę pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

2. Kontrola działalności samorządu terytorialnego przeprowadzana jest pod względem legalności, gospodarności i rzetelności.

3. Kontrola działalności jednostek organizacyjnych i przedsiębiorców, o których mowa w art. 2 ust. 3, jest przeprowadzana pod względem legalności i gospodarności.

Art. 6. 1. Najwyższa Izba Kontroli podejmuje kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy.

Art. 7. 1. Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi: (ma obowiązek)

1) analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej (z działalności NBP )- corocznie

2) opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów - corocznie

3) informacje o wynikach kontroli zleconych przez Sejm lub jego organy,

4) informacje o wynikach kontroli przeprowadzonych na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz innych ważniejszych kontroli,

5) wnioski w sprawie rozpatrzenia przez Sejm określonych problemów związanych z działalnością organów wykonujących zadania publiczne,

6) wystąpienia zawierające wynikające z kontroli zarzuty, dotyczące działalności osób wchodzących w skład Rady Ministrów, kierujących urzędami centralnymi, Prezesa Narodowego Banku Polskiego i osób kierujących instytucjami, o których mowa w art. 4 ust. 1,

7) sprawozdanie ze swej działalności w roku ubiegłym.

wykład 12 z 29.04.2006 r.

Część szczegółowa prawa administracyjnego w oparciu o wybrane ustawy dotyczące podmiotów publicznych i niepublicznych, które administracja stosuje najczęściej i musi stosować aby spełniać europejskiej standardy:

1. o dostępie do informacji publicznej

2. o ochronie informacji niejawnych

3. o ochronie danych osobowych

Wynikają z nich dwa zagadnienia, standardy:

1 - dostęp do informacji publicznej (przepis ogólny ustawa o dostępie do inf. publicznej)

2 - informacje publiczne nie mogące być upowszechniane, chronienie informacji

Z konstytucji RP wynikają wolności i prawa obywatela. Art. 61 mówi nam, że obywatel ma prawo do informacji jak również określone są przesłanki, uprawnienia do udzielania tych informacji, które obywatel może wykorzystać

Art. 61. ust. 1.

Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności:

• organów władzy publicznej - są to: Sejm, Senat, Prezydent, RM i adm. rządowa, Samorządy Terytorialne, Sądy, Trybunały, organy kontroli państwowej, ochrony prawa

- oraz osób pełniących funkcje publiczne - urzędnik, sędzia, prokurator, poseł, senator - z uwagi na pełnienie funkcji a nie sprawy prywatne

- Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego - samorządy rzemieślników, komorników, prawników,- a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa - szkoły niepubliczne z uprawnieniami publicznymi w zakresie zadań publicznych, organizacje pozarządowe, które realizują zadania publiczne bo otrzymują dotacje.

2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów ( czyli prawo wglądu) oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu (posiedzenia Rady Gminy, Powiatu, Sejmu, Senatu).

3. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa - dopuszczenie ograniczenia dostępu ale musi być wskazana ustawa na mocy której dokonuje się tego. Np. Ustawa o pomocy społecznej - nie wolno udostępniać inf. o osobach objętych pomocą społeczną. Jest to ochrona praw i wolności osób fiz. Np. Informacja o działalności szpitala jest inf. Publiczna, jest jawna, ale inf. o leczeniu osoby jest chroniona. Tylko strony mają wgląd do informacji wynika to z KPA.

4. Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy. - Zasady wynikają z prawa materialnego dot. tych organów.

Ustawą podstawową regulująca tryb dostępu do inf. publ. jest Ustawa o dostępie do informacji publicznych , jest swoistym przepisem wykonawczym do Konstytucji

Co to jest informacja publiczna? - jest to każda informacja o sprawach publicznych

Sprawa publiczna - wszystko to co wiąże się z działalnością organów publicznych, osób publicznych, wykonywaną przez różne podmioty itd. (art. 61 Konstytucji). Art. 6 ustawy o ochronie wskazuje co obejmuje prawo o inf. publicznej.

Art. 1 

1. Każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie.
   
   2. Przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. - nie naruszają przepisów innych ustaw (ustaw szczegółowych), np. Ordynacja podatkowa - obowiązuje tajemnica skarbowa ( informacja jest udostępniana tylko niektórym podmiotom przewidzianym w tej ustawie szczegółowej).

Art. 2 

1. Każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej, zwane dalej "prawem do informacji publicznej".
   
   2. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Nie trzeba uzasadniać, po co mi ta informacja!! Dajemy informację, gdy nie jest objeta ochroną.

Art. 3 

1. Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia (w jakiej formie) do:
   
   1) uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego, w tym wprowadzenie informacji do BIP. Również bezpośrednie udostępnianie, które może nastąpić w drodze:

- informacji nieprzetworzonej - udostępniamy w takiej postaci jak została wytworzona (np. budżet na dany rok)

- informacji przetworzonej - , trzeba ją przetworzyć, wytwarzamy informację na bazie tego co posiadamy np. interesuje kogoś jak kształtuje się % wydatków środków budżetowych w ostatnich 10 latach. Dane są przetwarzane jeżeli są szczególnie istotne dla interesu społecznego. Przychodzimy i prosimy lub składamy podanie o dostęp, możemy kserować lub przenieść na nośnik informacji. Dostęp do informacji publicznej jest czynnością urzędową i bezpłatną wyj. Art. 15 

Jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, o którym mowa w art. 10 ust. 1, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom

2) wglądu do dokumentów urzędowych, Dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego , w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy

DECYZJA - jest dok. Urzędowym, jest jednostronną wolą organu

POROZUMIENIE - jest dok. Urzędowym, jest dwustronnym oświadczeniem woli

ZAŚWIADCZENIE - jest dok. Urzędowym, jest oświadczeniem wiedzy

INNE DOK. URZĘD. - sprawozdania, analizy, zestawienia, są oświadczeniem wiedzy

UCHWAŁY RADY - są dok. urzędowymi, oświadczeniem woli

Natomiast umowa nie jest dokumentem urzędowym

2. Podmiot udostępniający informację publiczną jest obowiązany zapewnić możliwość:
1) kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub
2) przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji

3. dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. -

Art. 13 

1. Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust. 2.
   
   2. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym w ust. 1, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

w związku z art. 61 ust. 1 Konstytucji powstał art. 4 Ustawy o dostępie do inf. Publ., który określa podmioty zobowiązane do udzielania informacji:

1. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności:
   
   1) organy władzy publicznej - tj. podmioty wykonujące zadania publiczne
   
   2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych - tj. podmioty reprezentujące Skarb Państwa -
   3) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa, - minister Skarbu państwa, w adm. Terenowej Rządowej - wojewoda jest reprezentantem, może też to być starosta w zakresie zadań zleconych
   
   4) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne (dyrektor państwowej Szkoły Wyższej, Fundusze celowe - F.Pracy, F.Ochrony Środowiska, spółki, agencje państwowe,) albo osoby prawne samorządu terytorialnego samorządowe osoby prawne - fundacje, SP ZOZO, instytucje Kultury, muzea )oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego to te które nie mają osobowości prawnej - Samorządowe, powiatowe, wojewódzkie Jednostki budż reprezn. dyrektor szkoły, zakłady budż.)
   
   5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów. Inne jak państwowe i samorządowe tj. podmioty korzystające ze środków publicznych, spółki z udziałem państwa lub JST,

2. Obowiązane do udostępnienia informacji publicznej są organizacje związkowe i pracodawców reprezentatywne, w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080, z późn. zm.), oraz partie polityczne. (korzystają ze śr.publicznych, biorą udział w sprawowaniu władzy publicznej)

3. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są podmioty, o których mowa w ust. 1 i 2, będące w posiadaniu takich informacji. (np. RIO)

Art. 5 mówi o ograniczeniu dostępu do informacji

1. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. (jest tych ustaw ok. 80-90 wraz z rozporządzeniami). - odmowa dostępu do inf. publicznch ze względu na ochrone interesów publicznych (ochrona interesu prywatnego osób fiz. I przedsiębiorców ze względu na ochronę interesu państwa

Inna jest procedura odmowy dostepu do inf.. bo chronim int. Prywatne (1), a inna interesy publiczne (2)

2. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. (ochrona prywatności os. Fiz.) Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. - mniejsza ochrona osób publicznych inf. o nich jest inf. jawną (np. z kim sypia wojewoda!!!, jest to sfera prywatności i nie ma związku z pełnioną funkcją - nie jest informacją publiczną, a prywatną)
3. Nie można, z zastrzeżeniem ust. 1 i 2, ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, karnym lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne - w zakresie tych zadań lub funkcji. (jeżeli funkcjonariusz naruszył prawo to nie jest tajemnicą, informacja o tym że toczy się postępowanie jest sprawą publiczną obowiązuje do czasu rozstrzygnięcia zasada domniemania niewinności

4. Ograniczenia dostępu do informacji w sprawach, o których mowa w ust. 3, nie naruszają prawa do informacji o organizacji i pracy organów prowadzących postępowania, w szczególności o czasie, trybie i miejscu oraz kolejności rozpatrywania spraw.

Wykład 13 - z dnia 12 maja 2006 r. (Cd. Dostęp do informacji publicznej , ustawa z dnia 6 września 2001- Dz. U z 2001 nr 112 poz. 1198)

Obowiązki podmiotów, które mają udostępniać inf.:

Art. 2 

1. Każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej, zwane dalej "prawem do informacji publicznej" z zastrzeżeniem art. 5 (Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.
   
   3. Nie można, z zastrzeżeniem ust. 1 i 2, ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, karnym lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne - w zakresie tych zadań lub funkcji.
   
   4. Ograniczenia dostępu do informacji w sprawach, o których mowa w ust. 3, nie naruszają prawa do informacji o organizacji i pracy organów prowadzących postępowania, w szczególności o czasie, trybie i miejscu oraz kolejności rozpatrywania spraw.),

2. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego

Podmiot uprawniony do udostępniania informacji publicznej

Art. 4 

1. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności:

1) organy władzy publicznej,

2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych,

3) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa,

4) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego,

5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.

2. Obowiązane do udostępnienia informacji publicznej są organizacje związkowe i pracodawców reprezentatywne, w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080, z późn. zm.), oraz partie polityczne.

3. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są podmioty, o których mowa w ust. 1 i 2, będące w posiadaniu takich informacji.

Art. 7 

1. Udostępnianie informacji publicznych następuje w drodze:
   - ogłaszania informacji publicznych, w tym dokumentów urzędowych, w Biuletynie Informacji Publicznej, o którym mowa w art. 8, - jest to aktywny obowiązek organów wymienionych w art. 4 udostępniania informacji, to ma być inf. aktualna
   - art. 10 - Informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej, jest udostępniana na wniosek. Informacja publiczna, która może być niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. - nie wynika z tego, że możemy odsyłać do biuletynu !!!

Oprócz tego powyższego:

Art. 11. Informacja publiczna może być udostępniana (nie muszą ale mogą - są to fakultatywne formy, organy mogą nie muszą - zależy to od inwencji organu):
1) w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych,
2) przez zainstalowane w miejscach, urządzenia umożliwiające zapoznanie się z tą informacją (wyświetlacze informacji: wzory pism, inf. o spotkaniach, tzw. swoista edukacja obywatela).

- wstępu na posiedzenia organów, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3, i udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia.
art. 12 Obowiązki podmiotu, który udostępnia inf. w BIP, na tablicach: muszą być te informacje oznaczone: podmiot jako organ organ lub podmiot który reprezentuje osobę prawną, samorządzową osobę prawna, dane osoby która inf.ustaliła treść informacji (urzędnik który przygotował inf.), tożsamość osoby, która udostępniła informację, wprowadziła do BIP, wywiesiła na tablicy i data udostępnienia - jest to konieczne do kontroli

Art. 12 Informacje publiczne udostępniane w sposób, o którym mowa w art. 10 i 11, są oznaczane danymi określającymi podmiot udostępniający informację, danymi określającymi tożsamość osoby, która wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji, danymi określającymi tożsamość osoby, która udostępniła informację, oraz datą udostępnienia.

2. Podmiot udostępniający informację publiczną jest obowiązany zapewnić możliwość:

1) kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub
2) przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji. - nie musi przychodzić osobiście (pocztą, meilem)

Dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny, z zastrzeżeniem art. 15 Jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, o którym mowa w art. 10 ust. 1, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom.

2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, powiadomi wnioskodawcę o wysokości opłaty. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek. - ten art. Jest kontrowersyjny, jest omówiony dokładniej nieco poniżej.

Art. 18 

1. Posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów są jawne i dostępne. - zgodnie z konstytucją

2. Posiedzenia kolegialnych organów pomocniczych organów, o których mowa w ust. 1, są jawne i dostępne, o ile stanowią tak przepisy ustaw albo akty wydane na ich podstawie lub gdy organ pomocniczy tak postanowi - są to Komisje sejmowe, komisje w JST, rady, wynika to z zasady jawności.

3. Organy, o których mowa w ust. 1 i 2, są obowiązane zapewnić lokalowe lub techniczne środki umożliwiające wykonywanie prawa. W miarę potrzeby zapewnia się transmisję audiowizualną lub teleinformatyczną z posiedzeń organów,

4. Ograniczenie dostępu do posiedzeń organów, o których mowa w ust. 1 i 2, z przyczyn lokalowych lub technicznych nie może prowadzić do nieuzasadnionego zapewnienia dostępu tylko wybranym podmiotom. - wpuszczane są osoby wg kolejności przyjścia.

Art. 19 

Organy, o których mowa w art. 18 ust. 1 i 2, sporządzają i udostępniają protokoły lub stenogramy swoich obrad, chyba że sporządzą i udostępnią materiały audiowizualne lub teleinformatyczne rejestrujące w pełni te obrady. - protokoły obrad są to dokumenty pokazujący przebieg obrad, jest oświadczenie wiedzy.

Art. 20 

Przepisy art. 18 i 19 stosuje się odpowiednio do pochodzących z powszechnych wyborów kolegialnych organów jednostek pomocniczych jednostek samorządu terytorialnego i ich kolegialnych organów pomocniczych.

Jednostki pomocnicze - sołectwa, dzielnice są tylko w gminie

P R O C E D U R A

Art. 13 

1. Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust. 2.
(osobiście przychodzi - bez zbędnej zwłoki, na wniosek - 14 dni)
2. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym w ust. 1, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie (14 dni) o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Art. 14 - dot. sytuacji szczególnej, w szczególny sposób, lub w sposób przetworzony

1. Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem (np. sporządzenie sprawozdań i przesłanie na taśmie), chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku.

2. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji umarza się.(wydajemy decyzje o umorzeniu, sprawa staje się bezprzedmiotowa)

Art. 15 

1. Jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, o którym mowa w art. 10 ust. 1, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom. (jest to zwrot poniesionych kosztów np. za kasety wideo).

2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, powiadomi wnioskodawcę o wysokości opłaty. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek. - jeżeli nie wniesiono opłaty ani nie zmieniono wniosku to organ i tak ma obowiązek udostępnić informację, bo nie ma zapisu, że udostępnienie następuje po dokonaniu zapłaty ale po powiadomieniu w ciągu 14 dni - jest to luka w tym przepisie.

Czysta procedura:

Gdy wpłynie wniosek o udostępnienie, zadajemy sobie pytania:

1. Czy ta informacja której żąda wnioskodawca jest inf. publiczną

2. Czy możemy ja udostępnić, czy nie jest czasem tajemnicą prawnie chronioną

3. Jeśli nie możemy udostępnić musimy wydać decyzję, w przypadku pozytywnie rozpatrzonego wniosku nie wydajemy decyzji

(Nie możemy podawać inf. o udzielonej pomocy z MGOPS - ze względu na ochronę osób fizycznych, nie podajemy inf.(wójt do którego wpłynął wniosek) o dokonaniu wpłat podatku przez jakąś osobę - obowiązuje tajemnica skarbowa)

Art. 16 

1. Odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 przez organ władzy publicznej następują w drodze decyzji. Umorzenie- gdy sprawa jest bezprzedmiotowa np. śmierć

2. Do decyzji, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 107) , z tym że:
1) odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni, - w KPA jest 1 m-c

2) uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także (oprócz tego co wymaga KPA tj. uzasadnienie) imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji, oraz oznaczenie podmiotów (np. radca prawny, osoby które zajęły stanowisko) ze względu na których dobra, o których mowa w art. 5 ust. 2, (ochrona dóbr osobistych) wydano decyzję o odmowie udostępnienia informacji.

Art. 17 

1. Do rozstrzygnięć podmiotów obowiązanych do udostępnienia informacji, niebędących organami władzy publicznej (np. dyrektorzy szpitala, pracownicy urzędu, szef partii, zw.zawod. org. pozarządowe - nie muszą mieć żadnego upoważnienia.), o odmowie udostępnienia informacji oraz o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji przepisy art. 16 stosuje się odpowiednio.

2. Wnioskodawca może wystąpić do podmiotu, o którym mowa w ust. 1, o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołania. - trzeba pouczyć stronę, do którego organu stopnia wyższego można złożyć odwołanie

Art. 21 

Do skarg rozpatrywanych w postępowaniu o udostępnienie informacji publicznej stosuje się, z zastrzeżeniem przypadku, o którym mowa w art. 22, przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

1) przekazanie akt i odpowiedzi na skargę następuje w terminie 15 dni od dnia otrzymania skargi, (wg KPA sąd adm. ma 30 dni)
2) skargę rozpatruje się w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę. (wg KPA sąd nie ma określonego terminu)

Art. 22 - jest to szczególny art. Procedura jest tu bardzo różna. Mamy tu dwa tryby (odwołanie oraz powództwo do sądu)

1. Podmiotowi, któremu odmówiono prawa dostępu do informacji publicznej ze względu na wyłączenie jej jawności z powołaniem się na ochronę danych osobowych, prawo do prywatności oraz tajemnicę inną niż państwowa, służbowa, skarbowa lub statystyczna, przysługuje prawo wniesienia powództwa do sądu powszechnego o udostępnienie takiej informacji. - odwołanie w trybie administracyjnym służy do wyższej instancji jeżeli odmowa dot.tylko 4 przypadków: tajemnicy państwowej, służbowej, skarbowej, statystyczna, potem ew., skarga do SA (jest to ochrona szczególna interesu państwa, interesów publicznych, pierwsze dwie - informacje niejawne), Gdy odmawiamy decyzją to w pouczeniu informujemy, że służy odwołanie do org. wyższego organu w zależności od rodzaju decyzji, kto wydaje w I inst.
   powództwo do sądu jeżeli odmowa dot. ochrony danych osobowych, ochrona prywatności oraz taj. inne niż państwowa, służbowa, skarbowa lub statystyczna (ochrona przedsiębiorcy, tajemnica lekarska, adwokacka, korespondencji, itd...). Nie wnosimy odwołania tylko powództwo do sądu powszechnego (tak napisze w odmownej decyzji w pouczeniu np. dyrektor szpitala, że służy prawo wniesienia powództwa cywilnego do sądu powszechnego). Ochrona prywatności należy do sądów.

2. Podmiot, którego dotyczy wyłączenie informacji publicznej, ma interes prawny w przystąpieniu w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej. - Kowalski pyta burmistrza czy pani X dostała pomoc z pomocy społ.. Dyr. MGOPS w decyzji odmownej napisze, że odmówił z powodu ochrony prywatności pani X. W pouczeniu będzie inf. że Kowalskiemu służy prawo wniesienia do sądu pozwu o udostępnienie inf. publicznej, w uzasadnieniu będzie, że odmówiono ze względu na ochronę prywatności pani X.. Panią X chroni decyzja, też będzie poinformowana o odmowie tej inf., i ona też może uczestniczyć w postępowaniu sądowym jako - interwenient, ma prawo chronić swoje prawa - ma swój interes prawny. Pozwanym będzie dyr. MGOPS

3. Sądem właściwym do orzekania w sprawach, o których mowa w ust. 1, jest sąd rejonowy właściwy ze względu na siedzibę podmiotu, który odmówił udostępnienia informacji publicznej. - O tym, który sąd jest właściwy (adres, dane) też musimy napisać w pouczeniu decyzji.

Art. 23 

Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. - wszystkie podmioty z art. 4.

Organ który udostępnił inf. która np. jest chroniona też podlega karze (cywilna, pracownicza...)

Ustawa o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 Dz.U. z 1997r. Nr 133, poz. 883

Chronimy tu informacje prywatne dot. os. Fizycznych, żyjących w zakresie chronionych praw i wolności

Z ustawy wynikają 3 podstawowe obowiązki:

I. Obowiązek udostępnienia i przetwarzania danych zgodnie z ustawą

II. Obowiązek ochrony danych osobowych

III. Obowiązek rejestracji zbiorów - ciąży na administratorach danych

I. Obowiązek udostępnienia i przetwarzania danych zgodnie z ustawą

Art. 1 

1. Każdy ma prawo do ochrony dotyczących go danych osobowych.

2. Przetwarzanie danych osobowych może mieć miejsce ze względu na dobro publiczne, dobro osoby, której dane dotyczą, lub dobro osób trzecich w zakresie i trybie określonym ustawą.

Wyjątek Art. 27

Art. 27 

1. Zabrania się przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. - są to dane wrażliwe, intymne
2. Przetwarzanie danych, o których mowa w ust. 1, jest jednak dopuszczalne, jeżeli (jest to ściśle okreslone):
1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę na piśmie, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych,
2) przepis szczególny innej ustawy zezwala na przetwarzanie takich danych bez zgody osoby, której dane dotyczą, i stwarza pełne gwarancje ich ochrony, (np. inna ustawa przewiduje)
3) przetwarzanie takich danych jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby, gdy osoba, której dane dotyczą, nie jest fizycznie lub prawnie zdolna do wyrażenia zgody, do czasu ustanowienia opiekuna prawnego lub kuratora,
4) jest to niezbędne do wykonania statutowych zadań kościołów i innych związków wyznaniowych, stowarzyszeń, fundacji lub innych niezarobkowych organizacji lub instytucji o celach politycznych, naukowych, religijnych, filozoficznych lub związkowych, pod warunkiem, że przetwarzanie danych dotyczy wyłącznie członków tych organizacji lub instytucji albo osób utrzymujących z nimi stałe kontakty w związku z ich działalnością i zapewnione są pełne gwarancje ochrony przetwarzanych danych,
5) przetwarzanie dotyczy danych, które są niezbędne do dochodzenia praw przed sądem,
6) przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadań administratora danych odnoszących się do zatrudnienia pracowników i innych osób, a zakres przetwarzanych danych jest określony w ustawie,
7) przetwarzanie jest prowadzone w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych i są stworzone pełne gwarancje ochrony danych osobowych,
8) przetwarzanie dotyczy danych, które zostały podane do wiadomości publicznej przez osobę, której dane dotyczą,
9) jest to niezbędne do prowadzenia badań naukowych, w tym do przygotowania rozprawy wymaganej do uzyskania dyplomu ukończenia szkoły wyższej lub stopnia naukowego; publikowanie wyników badań naukowych nie może następować w sposób umożliwiający identyfikację osób, których dane zostały przetworzone,
10) przetwarzanie danych jest prowadzone przez stronę w celu realizacji praw i obowiązków wynikających z orzeczenia wydanego w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.

dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.

Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.

Przetwarzanie danych - rozumie się przez to jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych,systemie informatycznym - rozumie się przez to zespół współpracujących ze sobą urządzeń, programów, procedur przetwarzania informacji i narzędzi programowych zastosowanych w celu przetwarzania danych,zabezpieczeniu danych w systemie informatycznym - rozumie się przez to wdrożenie i eksploatację stosownych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających ochronę danych przed ich nieuprawnionym przetwarzaniem,usuwaniu danych - rozumie się przez to zniszczenie danych osobowych lub taką ich modyfikację, która nie pozwoli na ustalenie tożsamości osoby, której dane dotyczą,administratorze danych - rozumie się przez to organ, jednostkę organizacyjną, podmiot lub osobę, o których mowa w art. 3, decydujące o celach i środkach przetwarzania danych osobowych,zgodzie osoby, której dane dotyczą - rozumie się przez to oświadczenie woli, którego treścią jest zgoda na przetwarzanie danych osobowych tego, kto składa oświadczenie; zgoda nie może być domniemana lub dorozumiana z oświadczenia woli o innej treści,odbiorcy danych - rozumie się przez to każdego, komu udostępnia się dane osobowe, z wyłączeniem:
a) osoby, której dane dotyczą,
b) osoby upoważnionej do przetwarzania danych,
c) przedstawiciela, o którym mowa w art. 31a, (W przypadku przetwarzania danych osobowych przez podmioty mające siedzibę albo miejsce zamieszkania w państwie trzecim, administrator danych jest obowiązany wyznaczyć swojego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej.)
d) podmiotu, o którym mowa w art. 31,
e) organów państwowych lub organów samorządu terytorialnego, którym dane są udostępniane w związku z prowadzonym postępowaniem,
7) państwie trzecim - rozumie się przez to państwo nienależące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Art. 23  ZASADY PRZETWARZANIA

1. Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:

1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych, (świadome podpisanie zgody, na usunięcie nie musi być zgody))

2) jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa, - np. do świadczeń pomocy społ., organy podatkowe,

3) jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej stroną lub gdy jest to niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą,

4) jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego,

5) jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.- podmioty niepubliczne realizujące zadania publiczne (np. parafia, organizacje społ, prywatny lekarz).

Art. 29 

1. W przypadku udostępniania danych osobowych w celach innych niż włączenie do zbioru, administrator danych udostępnia posiadane w zbiorze dane osobom lub podmiotom uprawnionym do ich otrzymania na mocy przepisów prawa.

2. Dane osobowe, z wyłączeniem danych, o których mowa w art. 27 ust. 1, mogą być także udostępnione w celach innych niż włączenie do zbioru, innym osobom i podmiotom niż wymienione w ust. 1, jeżeli w sposób wiarygodny uzasadnią potrzebę posiadania tych danych, a ich udostępnienie nie naruszy praw i wolności osób, których dane dotyczą, (kobieta chce dane faceta z którym jest w ciąży, nie musimy dać danych, damy gdy Gen. Insp. Ochr. Danych osob. wyda decyzję aby udostępnić te dane)

3. Dane osobowe udostępnia się na pisemny, umotywowany wniosek, chyba że przepis innej ustawy stanowi inaczej. Wniosek powinien zawierać informacje umożliwiające wyszukanie w zbiorze żądanych danych osobowych oraz wskazywać ich zakres i przeznaczenie.
4. Udostępnione dane osobowe można wykorzystać wyłącznie zgodnie z przeznaczeniem, dla którego zostały udostępnione.

II. Obowiązek ochrony danych osobowych

Z obowiązkiem udostępniania danych zgodnie z prawem łączy się obowiązek ochrony danych osobowych, zabezpieczenia danych; dostęp maja tylko upoważnione osoby „Użytkownicy”, kartoteki z danymi - w zamykanych szafkach, obowiązek rejestracji zbiorów ciąży na administratorze zbiorów.

Art. 36 

1. Administrator danych jest obowiązany zastosować środki techniczne i organizacyjne zapewniające ochronę przetwarzanych danych osobowych odpowiednią do zagrożeń oraz kategorii danych objętych ochroną, a w szczególności powinien zabezpieczyć dane przed ich udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, przetwarzaniem z naruszeniem ustawy oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem.
   

III. Obowiązek rejestracji zbiorów - ciąży na administratorach danych

Art. 40 

Administrator danych jest obowiązany zgłosić zbiór danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 43 ust. 1.

Art. 43 

1. Z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych:
   np.
   4) przetwarzanych w związku z zatrudnieniem u nich, świadczeniem im usług na podstawie umów cywilnoprawnych, a także dotyczących osób u nich zrzeszonych lub uczących się,
   5) dotyczących osób korzystających z ich usług medycznych, obsługi notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, doradcy podatkowego lub biegłego rewidenta,
   
   8) przetwarzanych wyłącznie w celu wystawienia faktury, rachunku lub prowadzenia sprawozdawczości finansowej,
   
   11) przetwarzanych w zakresie drobnych bieżących spraw życia codziennego.
   
   

47

---