PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE opracowanie, Zarządzanie zasobami ludzkimi


PUBICZNE PRAWO GOSPODARCZE opracowanie na podstawie książki prof. dr. hab.B.Wieczorskiej

Publiczne prawo gospodarcze można traktować jako dyscyplinę prawną ( niebędącą odrębną gałęzią prawa), której zadaniem jest przedstawienie zasad i form oddziaływania na stosunki gospodarcze przy wykorzystaniu metody administracyjno-prawnej.

Stosunkami gospodarczymi nazywamy wszelkie stosunki społeczne, które regulują działalność gospodarczą, (czyli tworzenie dóbr i usług) i obrót nimi.

Podmiotami oddziałującymi na te stosunki gospodarcze są zarówno organy państwa, organy organizacji międzynarodowych, do których Polska należy w tym UE oraz Światowej Organizacji Handlu, Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Walut. Niezależnie od powyższych organów wpływ na te stosunki gospodarcze mają nieformalne gremia państw odgrywających wiodącą rolę w istotnych stosunkach gospodarczych np. G20 - grupa najbardziej uprzemysłowionych państw.

W ramach publicznego prawa gospodarczego stosowane są mechanizmy prawne charakteryzujące się nakazem, zakazem lub dozwoleniem określonego działania.

Hierarchię źródeł publicznego prawa gospodarczego zawiera konstytucja polska w art. 87, która stanowi, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa są:

W aktualnym porządku prawnym polska doktryna wzorująca się na doktrynie niemieckiej przyjmuje pryzmat konstytucyjnych regulacji dotyczących ustroju gospodarczego danego państwa. W Polsce jest zasada społecznej gospodarki rynkowej. Wiąże się ze swobodą podejmowania działalności gospodarczej.

Kolejno w systematyce źródeł prawa miejsce zajmują ustawy krajowe zgodne z TWE ( Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską) oraz prawem pochodzącym od organów wspólnoty: Parlamentu, Rady i Komisji.

W przypadku braku zgodności, (czyli nie da się pogodzić ustawy z umową międzynarodową) stosujemy zgodnie z art. 91§ 2, 3 Konstytucji przepisy TWE lub akty prawne pochodzące od organów Wspólnoty. Są to rozporządzenia Parlamentu, Komisji i Rady. Powinny być one zgodne z TWE, co jest przedmiotem oceny ETS (Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości).

ZASADY PUBLICZNEGO PRAWA GOSPODARCZEGO

Wśród zasad ukształtowanych przez publiczne prawo gospodarcze możemy wyróżnić:

  1. Zasadę społecznej gospodarki rynkowej - zawarta jest ona w art. 20 konstytucji, który stwierdza, iż społeczna gospodarka rynkowa oparta jest na wolności działalności gospodarczej, wolności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych.

  1. Zasadę wolności gospodarczej - zasada ta uregulowana jest w kilku aktach, prawnych:

Zgodnie z art. 22 konstytucji ograniczenie swobody podejmowania działalności gospodarczej dopuszczalne jest tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Podmiotowego ograniczenia swobody (wolności gospodarczej) można wskazać ustawy ograniczające to prawo w odniesieniu do osób pełniących funkcje publiczne (sędziowie, prokuratorzy).

Innymi przykładami ograniczenia wolności gospodarczej także pod względem podmiotowym będą:

Ograniczenie swobody podejmowania działalności gospodarczej (pod względem przedmiotowym) nazywane jest reglamentacją i polega na wydawaniu pozwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej lub wpisie do rejestru działalności regulowanej.

  1. Zasadę równości przedsiębiorców uregulowana jest ona w art. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz w art. 32 konstytucji stanowiącym, iż wszyscy są równi wobec prawa. Oznacza to, że środki prawne adresowane do przedsiębiorców nie mogą ani dyskryminować ani faworyzować poszczególnych podmiotów zarówno na etapie podejmowania jak i prowadzenia działalności gospodarczej.

Wyjątki dotyczące faworyzowania małych i średnich przedsiębiorców czy też udzielenie pomocy publicznej jest ściśle uregulowane i powinno dotyczyć wszystkich podmiotów znajdujących się w porównywalnej sytuacji.

  1. Zasadę uczciwej konkurencji reguły konkurencji w WE reguluje TWE oraz rozporządzenia Rady w polskim ustawodawstwie. Reguły konkurencji reguluje ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawa o nieuczciwej konkurencji a także art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, który deklaruje konkurencyjność gospodarki polskiej.

  1. Zasadę ochrony stosunków gospodarczych obowiązkiem państwa jest prowadzenie jasnych reguł dotyczących legalizacji działalności gospodarczej ( przedsiębiorców), przepisów dotyczących ochrony konkurencji, reguł dotyczących sądownictwa gospodarczego ora egzekucji sądowej.

  1. Zasadę swobody zrzeszania się znajduje uzasadnienie zarówno w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jak również w ustawie o izbach gospodarczych.

  1. Zasadę poszanowania dobrych obyczajów i słusznych interesów konsumentów wynika ona z art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Pojęcie działalności gospodarczej

Działalność gospodarczą definiuje ustawodawca w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (art.2), ale także w ustawie Ordynacja Podatkowa. Używa tego pojęcia w innych ustawach np. Kodeks Cywilny nie definiując wówczas tego pojęcia i nie odsyłając do definicji zawartej w innej ustawie.

W takiej sytuacji stosując przepisy KC odnośnie działalności gospodarczej odwołujemy się do definicji tego pojęcia zawartego w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, którą nazywamy ustawą systemową dla prowadzenia działalności gospodarczej.

Działalnością gospodarczą zgodnie z powyższymi przepisami jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz wydobywanie kopalin ze złóż a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Ocena czy działalność gospodarcza ma charakter zarobkowy dotyczy zamiaru osiągnięcia korzyści i regułą jest, że przedsiębiorca działa z zamiarem osiągnięcia zysku.

W świetle postanowień ustawy o swobodzie działalności gospodarczej możemy wyróżnić działalność gospodarczą podlegającą tej ustawie i innym ustawom regulującym kwestie wykonywania działalności gospodarczej wyłączonej spod obowiązywania przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Taką działalnością gospodarczą wyłączoną jest działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych i chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, leśnictwa, i rybactwa śródlądowego a także działalność związana z agroturystyką.

Kto może prowadzić działalność gospodarczą?

Podmiot, który we własnym imieniu prowadzi działalność gospodarcza nazywany jest aktualnie przedsiębiorcą.

Poprzednikiem tego pojęcia był kupiec lub kupiec rejestrowy.

Prawo wspólnotowe nie zawiera ani definicji ani takiego pojęcia, posługuje się najczęściej pojęciem spółki, przez którą należy rozumieć działalność zarówno spółek prawa handlowego, cywilnego, spółdzielni oraz innych osób prawnych prawa publicznego lub prywatnego z wyjątkiem tych spółek, których działalność nie jest nastawiona na osiągniecie zysku ( art. 48 TWE).

Ustawodawca polski definiuje pojecie przedsiębiorcy w kilku ustawach.

Do ustaw z zakresu prawa prywatnego zawierających pojecie przedsiębiorcy zaliczyć możemy Kodeks Cywilny (art. 43´), ustawę prawo upadłościowe i naprawcze art. 5 oraz ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (art. 2).

Podstawowe dla tego działu prawa jest definicja zawarta w kodeksie cywilnym zgodnie, z którą przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna, i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ § 1 prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

W ustawodawstwie o charakterze cywilnoprawnym odwołujemy się do powyższej definicji w sytuacji, gdy ustawodawca używając pojęcia przedsiębiorcy nie definiuje go w sposób szczegółowy.

Na gruncie prawa publicznego kluczowe znaczenie ma definicja zawarta w art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zgodnie, z którą przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.

Za przedsiębiorcę uznaje się handlowe spółki osobowe wykonujące we własnym imieniu działalność gospodarczą, ale także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

W przypadku, gdy ustawodawca w przepisach o charakterze publicznoprawnym stosuje nazwę przedsiębiorcy nie definiując tego pojęcia i nie odsyłając do innej definicji możemy zastosować definicję przedsiębiorcy zawartej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Analizując krąg podmiotów, które mogą uzyskać status przedsiębiorcy należy zauważyć, iż ustawodawca nie ogranicza statusu przedsiębiorcy do osób fizycznych posiadających pełną zdolność do czynności prawnych. Doktryna nie zawsze podziela powyższe stanowisko i niektórzy jej przedstawiciele uważają, że wpis do ewidencji działalności gospodarczej mogą uzyskać wyłącznie osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych.

Inne klasyfikacje przedsiębiorców

Są to przedsiębiorcy sensu stricto. Oprócz przedsiębiorców sensu stricto mamy przedsiębiorców not for profit, dla których prowadzenie działalności gospodarczej jest celem dodatkowym.

Dochód z prowadzonej działalności przeznaczony jest na realizację celu głównego a nigdy nie podlega podziałowi np. miedzy członkami stowarzyszenia.