Praca II Techniki bezpieczeństwa, BHP Ula


AP Edukacja

Policealne Studium Zawodowe

Kierunek: Technik BHP

Wykładowca: Łukasz Różanowski

Przedmiot: Techniczne bezpieczeństwo pracy

Praca kontrolna Nr 2

Temat: Ocena budynków i pomieszczeń pracy oraz terenów z nimi związanych

Grażyna Boczko

III semestr BHP

Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące pomieszczeń pracy określa przede wszystkim rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn.zm.), a także rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z późn.zm.).

W § 209 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz U nr 75 poz. 690 ze zm.) ustawodawca ustalił, iż budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zalicza się je do jednej lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi:

ZL I - zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób, nie będących ich stałymi użytkownikami, a nie przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
ZL II - przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
ZL III - użyteczności publicznej nie zakwalifikowane do ZL I i ZL II,
ZL IV - budynki mieszkalne,
ZL V - zamieszkania zbiorowego, nie zakwalifikowane do ZL I i ZL II.
Przepisy przeciwpożarowe dzielą budynki i obiekty na :

-         mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi, określane dalej jako ZL,

-         produkcyjne i magazynowe, określane dalej jako PM,

-         inwentarskie / służące do hodowli inwentarza /, określane dalej jako IN.


Budynki dzieli się również na grupy wysokości :

niskie / N / - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie,

średniowysokie / SW / - ponad 12 m do 25 włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie,

wysokie / W / - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie,

wysokościowe / WW / -powyżej 55 m nad poziomem terenu.

Przeciwpożarowe wymagania budowlane wynikają z przeznaczenia i sposobu użytkowania budynku lub innej budowli, zagrożenia wybuchem oraz występującego obciążenia ogniowego i są ustalane na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie / Dz.U.Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami/, przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej i przeciwwybuchowej oraz Polskich Norm.

Budynek i urządzenia z nim związane powinien być zaprojektowany i wybudowany w sposób zapobiegający powstaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru oraz zapewniający w razie pożaru : nośność konstrukcji przez założony czas, ewakuację ludzi i prowadzenie akcji ratowniczej. Wymagania dotyczące budynku użyteczności publicznej określa się w zależności od kategorii zagrożenia ludzi i wysokości, a w stosunku do budynków produkcyjnego i magazynowego w zależności od obciążenia ogniowego, wysokości oraz zagrożenia wybuchem.
Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej przez zapobieganie powstaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia rozumie się:

Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki


Projektantów i użytkowników obiektów obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 ze zm.), a szczególnie omawiający sprawy bezpieczeństwa pożarowego Dział V. Punktem wyjściowym jest definicja tzw. kategorii zagrożenia ludzi obowiązująca w budynkach użyteczności publicznej (pięć kategorii oznaczonych symbolami od ZL I do ZL V), a dla budynków przemysłowo-magazynowych i inwentarzowych wielkość tzw. obciążenia ogniowego, czyli wartości energetycznej składowanych na 1 m² powierzchni obiektu materiałów palnych.

W zależności od powyższego zaszeregowania wymagane są odpowiednio wysokie parametry odporności ogniowej konstrukcji i jej poszczególnych elementów. W przypadku projektowania nowych obiektów, sytuacja jest jasna, gdyż obowiązek dobrania właściwych materiałów budowlanych i zgodnych z przepisami warunków bezpieczeństwa i ewakuacji z góry spoczywa na projektancie.

Natomiast ustawa „Prawo budowlane” stanowi, iż każdy obiekt budowlany powinien być projektowany, budowany, użytkowany i utrzymywany zgodnie z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej, w taki sposób, aby spełnione były podstawowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego (art. 5 ust. 1 pkt 1b)

Adaptacja istniejących budynków

Obiekty już istniejące z reguły nie posiadają kompletnej dokumentacji budowlanej, a stosowane kiedyś materiały nie posiadają jednoznacznie określonych parametrów odporności ogniowej, nie mówiąc już o obowiązujących dla wielu elementów atestach. Ponieważ zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, każda adaptacja obiektu wymaga sporządzenia stosownej dokumentacji technicznej, w przypadku starej lub niekompletnej dokumentacji budowlanej należy taką dokumentację odtworzyć, angażując do tego celu wyłącznie uprawnionych specjalistów. Eksploatując obiekt nie mający właściwej, uzgodnionej z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych dokumentacji budowlanej, narażamy się na szereg trudnych do przewidzenia skutków. Pierwszym jest bezpieczeństwo przebywających w obiekcie ludzi i związana z tym odpowiedzialność właściciela. W przypadku jakiegokolwiek tragicznego wydarzenia w obiekcie, właściciel może być pociągnięty nie tylko do odpowiedzialności karnej, ale również do odpowiedzialności cywilnej przez ofiary zdarzenia lub ich spadkobierców. Należy się również liczyć z faktem, że w przypadku kiedy obiekt zagraża bezpieczeństwu przebywających w nim ludzi, może być on natychmiast zamknięty na podstawie decyzji administracyjnej wydawanej przez uprawnione organy.


Uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych wymagają wymienione niżej projekty budowlane obiektów wznoszonych od podstaw, lub adaptowanych, gdy zakres adaptacji lub rozmiar robót wymaga sporządzenia projektu budowlanego. Obiekty te to:

Ewakuacja

Odpowiednie warunki ewakuacji polegają na :

1/ zapewnieniu odpowiedniej ilości i szerokości wyjść z pomieszczeń i budynków,
2/ zachowaniu dopuszczalnych długości dróg ewakuacyjnych,
3/ zapewnieniu odpowiedniej, bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych,
4/ zabezpieczeniu dróg ewakuacyjnych przed zadymieniem.

Z pomieszczenia, w którym mogą przebywać ludzie, należy zapewnić wyjście prowadzące bezpośrednio na przestrzeń otwartą lub bezpośrednio do innej strefy pożarowej bądź na poziomie lub pionowe drogi komunikacji ogólnej, zwane drogami ewakuacyjnymi. Wyjścia ewakuacyjne mogą prowadzić na podwórze / dziedziniec /, do sąsiedniej strefy pożarowej lub na galerię pod warunkiem połączenia ich z przestrzenią otwartą lub za pośrednictwem przejść lub przejazdów, obudowanych jak poziome drogi ewakuacyjne. Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami, a z pomieszczeń zagrożonych wybuchem przedsionkami. Szerokość wyjścia ewakuacyjnego / drzwi / należy dostosować do liczby osób mogących przebywać jednocześnie w pomieszczeniu, przyjmując 0,6 m szerokości wyjścia na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m w świetle. Gdy ewakuacja jest do 3 osób to szerokość przejścia może wynosić 0,8 m.
§ 12. 1. Podstawą do uznania użytkowanego budynku istniejącego za zagrażający życiu ludzi jest nie zapewnienie przez występujące w nim warunki techniczne możliwości ewakuacji ludzi, w szczególności w wyniku:

1) szerokości przejścia, dojścia lub wyjścia ewakuacyjnego albo biegu względnie spocznika klatki schodowej służącej ewakuacji, mniejszej o ponad jedną trzecią od określonej w przepisach techniczno-budowlanych;

2) długości przejścia lub dojścia ewakuacyjnego większej o ponad 100 % od określonej w przepisach techniczno-budowlanych;

3) występowania w pomieszczeniu strefy pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I lub ZL II albo na drodze ewakuacyjnej:

a) okładziny sufitu lub sufitu podwieszonego z materiału łatwo zapalnego lub kapiącego pod wpływem ognia, względnie wykładziny podłogowej z materiału łatwo zapalnego,

b) okładziny ściennej z materiału łatwo zapalnego na drodze ewakuacyjnej, jeżeli nie zapewniono dwóch kierunków ewakuacji;

4) nie wydzielenia ewakuacyjnej klatki schodowej budynku wysokiego innego niż mieszkalny lub wysokościowego, w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych;

5) nie zabezpieczenia przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych w określony w nich sposób;

6) braku wymaganego oświetlenia awaryjnego w strefie pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II lub ZL V albo na drodze ewakuacyjnej prowadzącej z tej strefy na zewnątrz budynku.

2. Właściciel lub zarządca budynku, o którym mowa w ust. 1, powinien zastosować rozwiązania zapewniające spełnienie wymagań bezpieczeństwa pożarowego w sposób określony w przepisach techniczno budowlanych.

Wentylacja pożarowa - wymagania

Mianem wentylacji pożarowej określa się instalacje oddymiające:

- wywiewną, która usuwa dym oraz gorące gazy

- instalację nawiewną, dostarczającą powietrze do strefy zadymionej, dzięki czemu

rozprzestrzenianie dymu będzie skierowane w stronę otworów wywiewnych, a na miejsce

zanieczyszczonego powietrza usuwanego będzie dostarczane czyste powietrze kompensacyjne.

Wentylacja pożarowa zabezpiecza przed zadymieniem takie drogi ewakuacji osób, jak: klatki schodowe, przedsionki przeciwpożarowe i szyby dźwigowe używane

przez ekipy ratownicze oraz korytarze ewakuacyjne. Prawidłowe działanie instalacji wentylacji pożarowej jest podstawowym warunkiem przeprowadzenia sprawnej ewakuacji ludności z budynku podczas pożaru. Takie zabezpieczenie jest szczególnie ważne w przypadku budynków wysokościowych (tj. o wysokości powyżej 55 m i powyżej 8 kondygnacji), gdzie podjęcie akcji ratowniczej dla wyżej zlokalizowanych kondygnacji jest możliwe tylko poprzez wewnętrzne korytarze i klatki schodowe.

Strefa pożarowa -jest to przestrzeń wydzielona przez zachowanie odpowiednich odległości lub zastosowanie obudowy, tak aby pożar w określonym czasie nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz tej przestrzeni

W budynku powinny być wydzielone przestrzenie, poza które nie będzie możliwości przedostania się pożaru. Strefą pożarową może być zatem: kondygnacja, klatka schodowa, szyby dźwigowe i wentylacyjne itp. Elementami ograniczającymi strefy pożarowe powinny być elementy wykonane z materiałów o najwyższych klasach odporności ogniowej, np. odporność ogniowa drzwi powinna wynosić co najmniej EI 30. Zgodnie z § 232 ust. 1 rozporządzenia ministra infrastruktury , ściany i stropy stanowiące elementy oddzielenia przeciwpożarowego, powinny być wykonane z materiałów niepalnych,

a występujące w nich otwory obudowane przedsionkami przeciwpożarowymi lub zamykane

za pomocą drzwi przeciwpożarowych bądź innego zamknięcia przeciwpożarowego.

Wielkości stref pożarowych zależą od rodzaju budynku i dla budynków niskich (do 12 m lub 4 kondygnacji) wynoszą maksymalnie 8000 m2, dla średniego (od 12 do 25 m lub 4 do 9 kondygnacji) - 5000 m2, a dla wysokiego (od 25 do 55 m lub od 9 do 18 kondygnacji)

- 2500 m2 (§227 ust. 1). Parametr ten jest szczególnie istotny, gdyż z wielkością

stref pożarowych związana jest rozpiętość instalacji wentylacji pożarowej i im większy

przyjęty rejon oddymiania obsługiwany przez jedną instalację, tym większe jest ryzyko

jej wadliwego działania.

Zadania i obowiązki właścicieli i zarządzających obiektami kwalifikowanymi do kategorii zagrożenia ludzi oraz zakładów pracy w zakresie ochrony przeciwpożarowej

Zapewnienie właściwej ochrony przeciwpożarowej obiektu (zakładu pracy) lub terenu zgodnie z art. 4 ustawy o ochronie przeciwpożarowej należy do obowiązków jego właściciela, zarządcy lub użytkownika. Cel ten można osiągnąć poprzez:

1. Przestrzeganie wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych podczas projektowania, wykonawstwa i eksploatacji obiektów ,

2. Wyposażenie obiektów w sprzęt i urządzenia przeciwpożarowe, zapewnienie ich właściwego stanu technicznego oraz właściwego do nich dostępu (szczególnie do podręcznego sprzętu gaśniczego i hydrantów) ,

3. Przygotowanie obiektu do prowadzenia akcji ratowniczej, w tym zapewnienie sprawnych technicznie i dostępnych (szczególnie w porze zimowej) źródeł i miejsc poboru wody do celów gaśniczych ,

4. Przestrzeganie wymagań bezpieczeństwa pożarowego związanych z prowadzeniem procesów technologicznych mogących powodować zagrożenie pożarem lub wybuchem. Zadbać należy szczególnie o sprawność urządzeń zabezpieczających, a każde awarię usuwać przed ponownym uruchomieniem linii technologicznej lub procesu technologicznego ,

5. Przestrzeganie zasad eksploatacji instalacji technicznych (elektrycznej, piorunochronnej, gazowej, kominowej i wentylacyjnej), maszyn i urządzeń poprzez zapewnienie ich okresowych przeglądów i konserwacji ,

6. Zaznajomienie pracowników z przepisami przeciwpożarowymi i porządkowymi (z uwzględnieniem obsługi sprzętu przeciwpożarowego i prowadzenia ewakuacji) oraz ustalenie sposobów postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia,

7. Powierzanie czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej osobom posiadającym odpowiednie kwalifikacje.

8. Opracowanie dla obiektów użyteczności publicznej i zbiorowego zamieszkania "Instrukcji

bezpieczeństwa pożarowego" oraz umieszczenie wymagań przeciwpożarowych dotyczących

procesów technologicznych w "Instrukcji technologiczno - ruchowej" (w zakładach przemysłowych) ,

9. Stosowanie do ochrony przeciwpożarowej sprzętu, urządzeń, elementów, środków i instalacji posiadających aprobaty , certyfikaty ITB i/lub CNBOP ,

10. Zapewnienie osobom przebywającym w obiekcie bezpieczeństwa i odpowiednich warunków ewakuacji, poprzez odpowiednie zabezpieczenie klatek schodowych (ich wydzielenie i oddymianie) oraz przestrzeganie wymagań przepisów w zakresie stopnia palności elementów zastosowanych na drogach komunikacji ogólnej służących celom ewakuacji lub w pomieszczeniach, w których może przebywać jednocześnie ponad 50 osób ,

11. Przeprowadzania w zakładach produkcyjnych ćwiczeń z zakresu likwidowania źródeł zagrożeń, a w obiektach użyteczności publicznej ćwiczeń z ewakuacji ludzi i mienia. W razie potrzeby zakres ćwiczeń należy konsultować z właściwą terenowo Komendą Powiatową PSP

Gaśnice - zasady rozmieszczania

Zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. z późn. zmianani w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów:

  1. Obiekty powinny być wyposażone w gaśnice przenośne lub przewoźne, spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN), dotyczących gaśnic.

  2. Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, określonych w Polskich Normach dotyczących podziału pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie:

  1. A - materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli;

  2. B - cieczy i materiałów stałych topiących się;

  3. C - gazów;

  4. D - metali;

  5. F - tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych.

  1. Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3) zawartego w gaśnicach powinna przypadać, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych:

    1. na każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, nie chronionej stałym urządzeniem gaśniczym:

      1. zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,

      2. produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m2,

      3. zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem,

    2. na każde 300 m2 powierzchni strefy pożarowej nie wymienionej w pkt. 1), z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.

  1. Gaśnice w obiektach powinny być rozmieszczane:

  1. w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:

    1. przy wejściach do budynków,

    2. na klatkach schodowych,

    3. na korytarzach,

    4. przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz,

  2. w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki),

  3. w obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli pozwalają na to istniejące warunki.

  1. Przy rozmieszczaniu gaśnic wymagane jest spełnienie następujących warunków:

    1. odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek do najbliższej gaśnicy, nie powinna być większa niż 30 m,

    2. do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.

Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych, związanych na stałe z obiektem, zawierających zapas środka gaśniczego i uruchamianych samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju pożaru, jest wymagane w:

  1. archiwach, wyznaczonych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych;

  2. muzeach oraz zabytkach budowlanych, wyznaczonych przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej;

  3. ośrodkach elektronicznego przetwarzania danych o znaczeniu krajowym.

Należy jednak zaznaczyć, że zgodnie z § 23 ust.3 w strefach pożarowych i pomieszczeniach wyposażonych w stałe urządzenia gaśnicze gazowe lub z innym środkiem gaśniczym mogącym mieć wpływ na zdrowie ludzi powinny być zapewnione warunki bezpieczeństwa dla osób przebywających w tych pomieszczeniach, zgodnie z odpowiednimi Polskimi Normami dotyczącymi tych urządzeń.

Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych wodnych jest wymagane w:

  1. budynkach handlowych lub wystawowych:

    1. jednokondygnacyjnych, w strefie pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 10 000 m2,

    2. wielokondygnacyjnych w strefie pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 8 000 m2;

  2. budynkach o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym powyżej 600;

  3. salach widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 3 000;

  4. budynkach użyteczności publicznej wysokościowych;

  5. budynkach zamieszkania zbiorowego wysokościowych.

Obowiązek stosowania stałych urządzeń gaśniczych, do których zalicza się stałe urządzenia gaśnicze wodne (tryskaczowe i zraszaczowe), parowe, pianowe, gazowe i aerozolowe, proszkowe reguluje § 23 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 80 poz. 563

Drogi pożarowe

Zgodnie z Prawem Budowlanym do każdej działki budowlanej powinien być zapewniony dojazd o szerokości co najmniej 3 m. Jednakże do budynków o podwyższonym ryzyku należy doprowadzić drogi pożarowe o utwardzonej i odpowiednio wytrzymałej nawierzchni umożliwiającej dojazd o każdej porze roku powinny. Są to :

1/ budynki zaliczone do kategorii zagrożenia ludzi ZL I i ZL II,
2/ budynki średniowysokie, wysokie i wysokościowe zaliczone do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, ZL IV i ZL V,
3/ budynki produkcyjne, magazynowe i usługowe, urządzenia technologiczne, place składowe i wiaty o powierzchni ponad 1000 m 2, w których występują materiały palne, z wyjątkiem obiektów o obciążeniu ogniowym nie przekraczającym 500 MJ/ m 2,
4/ obiektów, w których występują pomieszczenia zagrożone wybuchem,
5/ naturalnych i sztucznych zbiorników oraz ujęć wodnych służących celom przeciw - pożarowym.

Droga pożarowa powinna przebiegać :

1/ wzdłuż dłuższego boku budynku możliwie od strony wejść do klatek schodowych,
2/ co najmniej z dwóch stron budynku, którego szerokość jest większa niż 60 m.

Minimalna szerokość dróg pożarowych na całej długości obiektu oraz na odcinku 10 m przed i za obiektem powinna wynosić 4 m. Na odcinku tym należy dodatkowo zapewnić utwardzone pobocze o szerokości co najmniej 1 m, które może być wykorzystywane do ruchu pieszych. Pomiędzy obiektem a drogą pożarową nie powinny występować stałe elementy zagospodarowania terenu oraz drzewa i krzewy o wysokości przekraczającej 3 m.
Droga Pożarowa powinna umożliwić przejazd pojazdu bez zawracania.
Drogę pożarową bez możliwości takiego przejazdu należy zakończyć placem manewrowym o wymiarach co najmniej 20 x 20 m, objazdem pętlicowym lub rozwiązaniem równorzędnym. Najmniejszy promień zewnętrznych łuków drogi pożarowej powinien wynosić co najmniej 11 m.
Odległość krawędzi drogi pożarowej od ścian poszczególnych rodzajów budynków oraz związanych z nimi urządzeń technologicznych, placów składowych i wiat przeznaczonych do składowania materiałów ustala się dla każdej drogi odrębnie w granicach 5 - 25 m. Przy ustalaniu odległości krawędzi drogi należy brać pod uwagę wielkość obciążenia ogniowego i stopień przeszklenia obiektu, a ponadto inne okoliczności istotne dla ochrony przeciwpożarowej.

Przejazdy na dziedzińce i inne tereny obudowane powinny odpowiadać następującym warunkom :

1/wysokość przejazdu w świetle powinna wynosić co najmniej 4,2 m, a w budownictwie jednorodzinnym 3,2 m,
2/szerokość przejazdu w świetle powinna wynosić co najmniej 3,6 m, w tym szerokość jezdni co najmniej 3 m,
3/odległość między przejazdami na jeden dziedziniec nie może być większa niż 150 m.

W przejazdach, których jezdnie są oddzielone od chodników słupami lub ścianami, jezdnia powinna mieć szerokość co najmniej 3,6 m. Jeżeli przejazd jest wykorzystywany jako stałe przejście dla pieszych, powinien być w nim zapewniony chodnik o szerokości co najmniej

1 m.
Wiadukty, estakady, przejścia i inne podobne urządzenia, usytuowane ponad drogami pożarowymi, powinny mieć prześwit o szerokości co najmniej 4,5 m i wysokość w świetle co najmniej 4,5 m.
Na teren ogrodzony o powierzchni przekraczającej 5 ha, na którym znajdują się obiekty do których wymagany jest dojazd pożarowy, oraz na place targowe i wystawowe należy zapewnić co najmniej dwa wjazdy odległe od siebie co najmniej o 75 m.

Ochrona odgromowa

Ochrona odgromowa ma na celu zabezpieczenie budynku lub obiektu przed bezpośrednim uderzeniem pioruna i odprowadzenie ładunku elektrycznego wyładowania atmosferycznego do ziemi. Urządzenie piorunochronne składa się z następujących części :

a/ zwodów - zewnętrzne elementy metalowe przeznaczone do bezpośredniego przyjmowania wyładowań atmosferycznych,
b/ przewodów odprowadzających naturalnych / słupy stalowe, zbrojenie elementów żelbetonowych / lub sztucznych,
c/ przewodów uziemiających,
d/ uziomów - przedmioty metalowe umieszczone w gruncie i zapewniające z nim połączenie elektryczne.

Stosowania ochrony odgromowej podstawowej wymagają następujące obiekty budowlane :

1/ wolnostojące budynki o wysokości powyżej 15 m i powierzchni ponad 500 m 2,
2/ budynki użyteczności publicznej, w których mogą przebywać ludzie w dużych grupach / ponad 50 osób / jak domy towarowe, zamknięte obiekty sportowe, obiekty kultu religij - nego, hale targowe oraz budynki zawierające sale sprzedaży, sale teatralne, sale kinowe, restauracje, bary itp.,
3/ budynki przeznaczone dla ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się jak np.szpitale, sanatoria, żłobki, przedszkola, domy rencistów, zakłady pracy zatrudniające inwalidów, szkoły specjalne i inne podobne,
4/ obiekty o dużej wartości historycznej, materiałowej lub kulturalnej np. budowle zabytkowe, muzea, biblioteki, archiwa,
5/ budynki wyższej użyteczności publicznej jak budynki pogotowia ratunkowego, straży pożarnej, urzędów, administracji i inne podobne,
6/ rozległe hale o wymiarach przekraczających 40 x 40 m, mające żelbetowe lub stalowe wewnętrzne słupy,
7/ obiekty do produkcji, przetwarzania i składowania materiałów łatwo zapalnych.

Obiekty zaklasyfikowane jako zagrożone wybuchem oraz w których znajdują się pomieszczenia lub strefy zagrożone wybuchem powinny posiadać ochronę odgromową tzw. obostrzoną. Ochronę odgromową specjalną należy stosować w przypadku obiektów lub kolejki linowe, stacje przekaźnikowe, mosty, dźwigi, stadiony, domki letniskowe, pola campingowe. Nie wymagają ochrony odgromowej obiekty :
1) usytuowane w strefie ochronnej sąsiednich obiektów,
2) budynki o wysokości nie przekraczającej 25 m usytuowane w zabudowie zwartej, nie wymienione w ochronie podstawowej.
W pozostałych przypadkach stosowanie ochrony odgromowej uzależnione jest od stopnia zagrożenia piorunowego określanego w oparciu o obliczenia wskaźnika zagrożenia piorunowego W.
Urządzenia piorunochronne powinny być poddawane badaniom okresowym :
- co 6 lat przy ochronie odgromowej podstawowej,
- raz w roku przed okresem burzowym, nie później jednak niż do 30 kwietnia przy ochro- nie odgromowej obostrzonej.

Zaopatrzenie wodne

Instalacja wodociągowa powinna być zaprojektowana i wykonana w sposób zapewniający zaopatrzenie w wodę budynku, zgodnie z jego przeznaczeniem, oraz spełniać wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej projektowania instalacji wodociągowych

Instalacja ciepłej wody powinna być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, aby ilość energii cieplnej potrzebna do przygotowania tej wody była utrzymywana na racjonalnie niskim poziomie. Instalacja ciepłej wody powinna mieć zabezpieczenie przed przekroczeniem, dopuszczalnych dla danych instalacji, ciśnienia i temperatury, zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy dotyczącej zabezpieczeń instalacji ciepłej wody.

Instalacja wodociągowa zimnej wody powinna spełniać wymagania określone w przepisach odrębnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz w Polskiej Normie dotyczącej instalacji wodociągowych przeciwpożarowych.

Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne jest to system zapewnienia zewnętrznego gaszenia pożarów oraz osłony obiektów zagrożonych przerzutem ognia, która może być czerpana przez pompy lub sprzęt jednostek ochrony przeciwpożarowej. Woda do celów przeciwpożarowych w miastach, wsiach i innych jednostkach osadniczych powinna być dostępna z urządzeń służących do zaopatrywania w nią ludności, a dla obiektów przemysłowych z urządzeń służących do jej dostarczania do celów sanitarnych i technologicznych.
Jeżeli w miastach, wsiach i innych jednostkach osadniczych zasoby wody przeznaczonej dla ludności, dostarczonej wodociągami lub pobieranej ze studni, nie zapewniają wymaganego zapotrzebowania do celów przeciwpożarowych, powinno być wykonane co najmniej jedno z następujących, uzupełniających źródeł wody :
1)studnia o wydajności nie mniejszej niż 10 dm 3/s,
2)punkt czerpania wody przy naturalnym lub sztucznym zbiorniku wodnym albo na cieku wodnym o stałym przepływie wody większym niż 20 dm 3/s przy najniższym stanie wód,
3)przeciwpożarowy zbiornik wodny o odpowiedniej pojemności.
Uzupełniające źródło wody powinno zapewniać możliwość pobierania wody z głębokości nie większej niż 6 m, licząc od osi pompy, i być wyposażone w :
1)studzienkę ssawną lub inne urządzenie umożliwiające pobór wody, zabezpieczone przed zamuleniem i zamarzaniem,
2)stanowisko czerpania wody oraz mieć zapewniony dojazd.
Jeżeli w obiektach przemysłowych zasoby wody do celów sanitarnych i technologicznych nie zapewniają wymaganego zapotrzebowania do celów przeciwpożarowych, wykorzystuje się urządzenia służące do dostarczania wody do jednostek osadniczych lub uzupełniające źródła wody.
W przypadku braku źródła wody zapewniającego wymagane zapotrzebowanie do celów przeciwpożarowych, właściwy komendant powiatowy Państwowej Straży Pożarnej może wskazać, na czas określony, zastępcze źródło wody do celów przeciwpożarowych, w szczególności naturalny lub sztuczny zbiornik wody, studnię lub ciek wodny.
Zasady wyposażania jednostek osadniczych, obiektów przemysłowych i innych obiektów w instalacje i urządzenia przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, obliczania zapotrzebowania na wodę do celów przeciwpożarowych, a także wymagania dotyczące projektowania i budowy sieci wodociągowych, przeciwpożarowych zbiorników wodnych wraz ze stanowiskami czerpania wody oraz dojazdów do nich, określają Polskie Normy.
W jednostkach osadniczych wydajność wodociągu do celów przeciwpożarowych zależy od ilości mieszkańców.
Ilość wody w zakładach pracy należy ustalać na podstawie obciążenia ogniowego poszczególnych stref pożarowych i na podstawie wielkości stref i może wynosić od 10 do 60 dm 3 /s.

Do poboru wody do celów przeciwpożarowych na sieciach wodociągowych instaluje się następujące hydranty :

- hydranty zewnętrzne podziemne - średnica nominalna 80 - wydajność 10 dm 3/s,
- hydranty zewnętrzne nadziemne - średnica nominalna 80 - wydajność 10 dm 3/s,
- hydranty zewnętrzne nadziemne - średnica nominalna 100 - wydajność 15 dm 3/s.

- Należy stosować hydranty nadziemne. Stosowanie hydrantów podziemnych jest dopuszczalne w przypadkach, gdy zainstalowanie hydrantów nadziemnych jest szczególnie utrudnione lub niewskazane / np. utrudnienia w ruchu /. Odległość pomiędzy hydrantami nie powinna przekraczać 100 m, a w wiejskich jednostkach osadniczych 150m.
Hydranty zewnętrzne powinny być rozmieszczone możliwie wzdłuż dróg i ulic oraz przy ich skrzyżowaniach.
Ciśnienie na hydrancie zewnętrznym powinno wynosić co najmniej 0,2 Mpa / 2 kGcm 2 / jeżeli woda z sieci pobierana jest bezpośrednio do gaszenia pożaru / zakłady pracy / i 0,1 Mpa / 1 kG/cm 2 / - jeżeli woda pobierana jest za pomocą pomp pożarniczych.
Hydranty zewnętrzne w jednostkach osadniczych powinny być oznakowane tabliczkami informacyjnymi umieszczonymi na ścianach budynków lub innych trwałych obiektach. Na tabliczce oznacza się średnicę przewodu na którym hydrant jest zainstalowany oraz odległości do niego w kierunku prostopadłym i równoległym.

 Impregnacja ogniochronna drewna

Należy wykonać impregnację ogniochronną materiałów palnych (drewna - boazerii) występujących na drogach ewakuacyjnych oraz innych pomieszczeniach, w których zgodnie z przepisami przeciwpożarowymi elementy wykończenia wnętrz powinny być co najmniej trudno - zapalne.

Impregnację należy wykonać tylko środkami posiadającymi wymagane dopuszczenia ITB, PZH oraz aktualne certyfikaty. 

Po wykonaniu impregnacji należy posiadać stosowną dokumentację podpisaną przez uprawnionych specjalistów.

Dokument ten zawiera między innymi:

- ilość, rodzaj i lokalizacja zabezpieczonych materiałów,

- nazwę środka , dawkę, producenta oraz numer świadectw dopuszczenia środka,

- datę zabezpieczenia oraz klasyfikację materiału po zabezpieczeniu,

- okres gwarancji.

 

Protokół jest potwierdzeniem dla właściciela obiektu - Przychodni Specjalistycznej w Olsztynie , firm ubezpieczeniowych oraz Państwowej Straży Pożarnej na wykonanie obowiązków wynikających §258.1 i 2. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Przed przystąpieniem do wykonania impregnacji:

Należy dokonać oceny materiału pod względem palności, składu i zastosowanych powłok.

Dobierać odpowiedni rodzaj środka ogniochronnego.

Wykonać wstępną, próbną impregnację w celu oceny zachowania się materiału w kontakcie z ogniem (nietypowe materiały).

Określić ilości zużycia oraz techniki nakładania środka (natrysk ciśnieniowy, malowanie, kąpiel).

 Podstawa prawna:

§258.1. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. „W strefach pożarowych ZL I, ZL II, ZL III i ZL V, stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące jest zabronione.”

2. Na drogach komunikacji ogólnej, służących celom ewakuacji, stosowanie materiałów i wyrobów budowlanych łatwo zapalnych jest zabronione.”

 

Zgodnie z §216.2. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. „Elementy budynku, odpowiednio do jego klasy odporności pożarowej, powinny w zakresie klasy odporności ogniowej spełniać co najmniej wymagania określone w tabeli klas odporności ogniowej oraz powinny być nierozprzestrzeniające ognia ,przy czym dopuszcza się zastosowanie elementów słabo rozprzestrzeniających ogień:…..”

Impregnacje ogniochronne drewna i tkanin - Wszystkie elementy wystroju wnętrz (dywany, wykładziny, boazeria itd.) na drogach ewakuacyjnych oraz w pomieszczeniach, w

których może jednocześnie przebywać ponad 50 osób muszą być materiałami niepalnymi. Te elementy które nie mają atestów niepalności od producenta należy zaimpregnować odpowiednimi środkami. Taką impregnację powinny wykonywać osoby uprawnione, które odpowiednio dobiorą rodzaj i ilość środka to potrzeb impregnacji, a po wykonaniu prac wystawią odpowiedni protokół.

System sygnalizacji pożarowej

Obowiązek stosowania systemu sygnalizacji pożarowej, obejmującego urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, służące do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze, a także urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, jest wymagany w:

  1. budynkach handlowych lub wystawowych:

    1. jednokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 5 000 m2,

    2. wielokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 2 500 m2;

  2. teatrach o liczbie miejsc powyżej 300;

  3. kinach o liczbie miejsc powyżej 600;

  4. budynkach o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym powyżej 300;

  5. salach widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 1 500;

  6. szpitalach, z wyjątkiem psychiatrycznych, oraz w sanatoriach - o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku;

  7. szpitalach psychiatrycznych o liczbie łóżek powyżej 100 w budynku;

  8. domach pomocy społecznej i ośrodkach rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych o liczbie łóżek powyżej 100 w budynku;

  9. zakładach pracy zatrudniających powyżej 100 osób niepełnosprawnych w budynku;

  10. budynkach użyteczności publicznej wysokich i wysokościowych;

  11. budynkach zamieszkania zbiorowego, w których przewidywany okres pobytu tych samych osób przekracza 3 doby, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200;

  12. budynkach zamieszkania zbiorowego nie wymienionych w pkt 11, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 50;

  13. archiwach wyznaczonych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych;

  14. muzeach oraz zabytkach budowlanych, wyznaczonych przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej;

  15. ośrodkach elektronicznego przetwarzania danych o zasięgu krajowym, wojewódzkim i resortowym;

  16. centralach telefonicznych o pojemności powyżej 10 000 numerów i centralach telefonicznych tranzytowych o pojemności 5 000-10 000 numerów, o znaczeniu miejscowym lub regionalnym;

  17. garażach podziemnych, w których strefa pożarowa przekracza 1 500 m2 lub obejmujących więcej niż jedną kondygnację podziemną;

  18. stacjach metra (kolei podziemnych);

  19. dworcach i portach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania powyżej 500 osób;

  20. bankach, w których strefa pożarowa zawierająca salę operacyjną ma powierzchnię przekraczającą 500 m2;

  21. bibliotekach, których zbiory w całości lub w części tworzą narodowy zasób biblioteczny.

Przeciwpożarowy wyłącznik prądu - zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami ) w budynkach o kubaturze przekraczającej 1000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem istnieje obowiązek instalowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu.

Wyłącznik ten powinien odcinać dopływ energii elektrycznej do wszystkich odbiorników z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru.
Materiały niebezpieczne pożarowo - są to ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55 o C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21 o C, ciała stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200 o C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia.

Ciecz palna - jest to ciecz o temperaturze zapłonu do 100 o C. Ciecze palne zalicza się :

1) do I klasy niebezpieczeństwa pożarowego - o temperaturze zapłonu do 21 o C / 294,15 K / i niższej,
2) do II klasy niebezpieczeństwa pożarowego - o temperaturze zapłonu wyższej od 21 o C / 294,15 K/ do 55 o C / 328,15 K /,
3) do III klasy niebezpieczeństwa pożarowego - o temperaturze zapłonu wyższej od 55 o C / 328,15 K/ do 100 o C / / 373,15 K/.


Przy używaniu lub przechowywaniu materiałów należy przestrzegać następujących zasad :

   1) ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 55 o C należy przechowywać wyłącznie w  pojemnikach wykonanych z materiałów co najmniej trudno zapalnych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej,  wyposażonych w szczelne zamknięcia ; w obiektach i pomieszczeniach produkcyjnych lub magazynowych pojemniki z cieczami powinny być dodatkowo zabezpieczone przed stłuczeniem,

   2) w mieszkaniach przy zachowaniu podanych w p - cie 1/ zasad przechowywać można 5 dm 3cieczy o temperaturze zapłonu do 21 o C lub 10 dm  3 cieczy o temperaturze zapłonu do 55 oC, a w innych pomieszczeniach w budynkach zakwalifikowanych  do  kategorii zagrożenia ludzi odpowiednio 10 i 50 dm 3,

   3/ w obiektach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi nie należy  przechowywać  materiałów niebezpiecznych pożarowo w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach  i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz innych pomieszczeniach ogólnie dostępnych, jak również na tarasach, balkonach,

   4/ ilość materiału niebezpiecznego pożarowo  znajdującego  się  na  stanowisku  pracy  w  obiekcie produkcyjnym nie może przekroczyć wielkości dobowego zapotrzebowania lub  dobowej produkcji, zapas materiałów niebezpiecznych pożarowo przekraczający określoną wielkość należy przechowywać w oddzielnym pomieszczeniu przystosowanym do  takiego celu,

    5/ przy  stosowaniu w pomieszczeniach cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21 o C należy zapewnić skuteczną wentylację,

           Wymagania przeciwpożarowe dotyczące procesów technologicznych  powinny być zawarte w instrukcjach technologiczno - ruchowych, a dotyczące obiektów użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego - w instrukcjach bezpieczeństwa pożarowego.

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego są obowiązani do usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych i spalinowych :


Bezpiecznik ogniowy - jest to urządzenie zapobiegające przenoszeniu się ognia wzdłuż smugi gazowych mieszanin wybuchowych, stosowane w zbiornikach i aparatach z cieczami łatwo zapalnymi, instalacjach acetylenowych, instalacjach chemicznych, urządzeniach lakierniczych.

Miejsca gromadzenia odpadów stałych

Na działkach budowlanych należy przewidzieć miejsca na pojemniki służące do czasowego gromadzenia odpadów stałych, z uwzględnieniem możliwości ich segregacji. Odległość miejsc na pojemniki i kontenery na odpady stałe, o których mowa w § 22 ust. 2 pkt 1 i 3, powinna wynosić co najmniej 10 m od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz co najmniej 3 m od granicy z sąsiednią działką. Zachowanie odległości od granicy działki nie jest wymagane, jeżeli osłony lub pomieszczenia stykają się z podobnymi urządzeniami na działce sąsiedniej. . Między wejściami do pomieszczeń lub placami, o których mowa w ust. 2, a miejscem dojazdu samochodów śmieciarek wywożących odpady powinno być utwardzone dojście, umożliwiające przemieszczanie pojemników na własnych kołach lub na wózkach.

Zbiorniki bezodpływowe na nieczystości ciekłe

Odległość pokryw i wylotów wentylacji ze zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe, dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc nie większej niż 4 i podobnych urządzeń sanitarno-gospodarczych o pojemności do 10 m3 powinna wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych — 15 m,

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 7,5 m.

2. W zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej odległości urządzeń sanitarno-gospodarczych, o których mowa w ust. 1, powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — 5 m, przy czym nie dotyczy to dołów ustępowych w zabudowie jednorodzinnej,

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 2 m.

Ogrodzenia

Ogrodzenie nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt.

Umieszczanie na ogrodzeniach, na wysokości mniejszej niż 1,8 m, ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych wyrobów i materiałów jest zabronione. Bramy i furtki w ogrodzeniu nie mogą otwierać się na zewnątrz działki. . Szerokość bramy powinna wynosić w świetle co najmniej 2,4 m, a w przypadku zastosowania furtki jej szerokość powinna być nie mniejsza niż 0,9 m, przy czym na drodze pożarowej szerokości te regulują przepisy odrębne dotyczące ochrony przeciwpożarowej

Wejścia do budynków

Położenie drzwi wejściowych do budynku oraz kształt i wymiary pomieszczeń wejściowych powinny umożliwiać dogodne warunki ruchu, w tym również osobom niepełnosprawnym.

Drzwi wejściowe do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych oraz do mieszkań powinny mieć w świetle ościeżnicy co najmniej: szerokość 0,9 m i wysokość 2 m. W przypadku zastosowania drzwi zewnętrznych dwuskrzydłowych szerokość skrzydła głównego nie może być mniejsza niż 0,9 m.

Wejścia z zewnątrz do budynku i pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi należy chronić przed nadmiernym dopływem chłodnego powietrza przez zastosowanie przedsionka, kurtyny powietrznej lub innych rozwiązań nieutrudniających ruchu. Wymagania te nie dotyczą dodatkowych wejść nieprzewidzianych do stałego użytkowania.

Spełnienie wymogów zawartych w przepisach pozwala na zmniejszenie zagrożenia pożarowego obiektów budowlanych i pracujących, lub przebywających w nich ludzi

Zgodnie z Ustawą Kodeks pracy Bezpieczeństwo i higiena pracy Rozdział III. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy
Art. 213. § 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami.
§ 2. Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy [...].

Art. 214. § 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać pomieszczenia pracy odpowiednie do do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników.
Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

Obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy, powinny spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 213 § 2),  , a każda ich przebudowa powinna uwzględniać poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 213 § 3). Pomieszczenia przeznaczone do pracy powinny być dostosowane odpowiednio do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników (art. 214 § 1). Przez dostosowanie pomieszczeń do liczby zatrudnionych pracowników rozumie się zapewnienie odpowiedniej, zgodnej z ogólnymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, kubatury oraz powierzchni pomieszczeń. Pracodawca obowiązany jest ponadto utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia przeznaczone do pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane, w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy (art. 214 § 2).

Budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia przeznaczone do wykonywania pracy, powinna być dokonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców. Uprawnienia te są nadawane i cofane na podstawie Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2007 nr 247 poz. 1835).

Budynki oraz pomieszczenia przeznaczone do wykonywania pracy powinny spełniać wymagania określone w rozporządzeniu ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 ze zm.) oraz rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. z 2003r. nr 169, poz. 1650 ze zm.). W odniesieniu do pomieszczeń przeznaczonych do wykonywania pracy wymagania te dotyczą na przykład: wolnej kubatury i wolnej powierzchni podłogi przypadającej na jednego pracownika, wysokości pomieszczenia, oświetlenia, ogrzewania i wentylacji. W załączniku do rozporządzenia zostały określone wymagania dotyczące pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych.

W Ustawie Kodeks pracy Bezpieczeństwo i higiena pracy Dział dziesiąty. Rozdział IV.
Maszyny i inne urządzenia techniczne
Art. 215. § 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne:

  1. zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,

  2. uwzględniały zasady ergonomii.

Art. 216. § 1. Pracodawca wyposaża w odpowiednie zabezpieczenia maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w art. 215.

§ 2. W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych, wyposażenie maszyny lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia należy do obowiązków pracodawcy.

Art. 217. Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne:


Szczegółowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i obsłudze maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych, a także wymagania dotyczące osłon i innych urządzeń ochronnych zostały określone w rozdziale 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Minimalne wymagania dla maszyn wyprodukowanych przed 1 stycznia 2003 r. określone zostały w rozporządzeniu ministra gospodarki i pracy z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. nr 191, poz. 1596 ze zm.). Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia wszystkie maszyny nabyte przed 1 stycznia 2003 r. powinny być w terminie do dnia 1 stycznia 2006 r. dostosowane do minimalnych wymagań określonych w tym rozporządzeniu.

W art. 216 dotyczącym zapewnienia odpowiednich zabezpieczeń dla maszyn, które nie spełniają wymagań określonych w art. 215,  ustalone zostało jednoznacznie, że wyposażenie w takie zabezpieczenia jest obowiązkiem pracodawcy.
Ustalenie to nie powoduje braku odpowiedzialności konstruktora i producenta maszyn za niezapewnienie wymogów ustalonych dla tych maszyn. Jednakże odpowiedzialność ta kształtuje się na podstawie prawa cywilnego i z tego względu pominięto to uregulowanie w Kodeksie pracy.

Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach (art. 217). Złamanie tego zakazu jest zagrożone grzywną w ramach odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko prawom pracownika (art. 283 § 2, pkt. 3).

Pracodawca powinien wymagać deklaracji zgodności dotyczącej wyrobów nie objętych obowiązkową certyfikacją. W sytuacji, w której dostawca odmawia wydania deklaracji zgodności, należy przypuszczać, że maszyna, inne urządzenie techniczne lub narzędzie pracy nie spełnia wymagań norm lub odpowiednich przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Maszyny i urządzenia powinny posiadać paszporty techniczne, w których wpisywane są kontrole stanu technicznego, oraz wszelkie naprawy tych urządzeń.

Substancje chemiczne oraz procesy pracy szczególnie szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne

Kodeks pracy Rozdział V. Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia

Art. 220. § 1. Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych.

Art. 221. § 1. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji i preparatów chemicznych nie oznakowanych w sposób widoczny i uniemożliwiający ich identyfikację.

§ 2. Niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.

Wszystkie materiały i procesy technologiczne, przed ich zastosowaniem w produkcji, powinny być sprawdzone w celu ustalenia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych (art. 220 § 1),  (Tab. nr 8). W przypadkach, w których dla ustalenia stopnia szkodliwości materiałów i procesów technologicznych konieczne jest przeprowadzenie badań, badania takie wykonują jednostki wymienione w załączniku do rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 12 lipca 1996 r. w sprawie wykazu jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań materiałów i procesów technologicznych w celu ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia oraz zakresu tych badań (Dz. U. nr 101, poz. 473), wydanego na podstawie upoważnienia art. 220 § 2 pkt 1. Konieczność przeprowadzenia takich badań będzie występowała w szczególności w przypadkach zastosowania nowych materiałów i technologii o nie ustalonym jeszcze stopniu szkodliwości i braku danych dotyczących norm higienicznych (NDS i NDN).

Niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych nie oznakowanych w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację (art. 220 §1).
Spośród wszystkich substancji chemicznych wyróżniono w kodeksie niebezpieczne substancje chemiczne. Definicja substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego zawarta została w art.2 ust.2 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 84, ze zm.). na podstawie delegacji zawartej w tej ustawie minister zdrowia określił w drodze rozporządzenia z dnia 2 września 2003 r. (Dz.U. nr 171, poz.1666 ze zm.) kryteria i sposób kwalifikacji substancji i preparatów chemicznych.
W kodeksie pracy prowadzony jest kategoryczny zakaz stosowania niebezpiecznych substancji chemicznych w sytuacji braku kart charakterystyki tych substancji, opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem oraz niestosowania środków zapewniających pracownikom ochronę życia i zdrowia (art. 221 § 2 i 3).

Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym jest obowiązany:

Wykaz substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych działaniu rakotwórczym lub mutagennym zawarty jest w załączniku do rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. (Dz.U. nr 280, poz. 2771 ze zm.).

W kodeksie pracy wprowadzono obowiązek ochrony pracownika przed promieniowaniem jonizującym pochodzącym ze źródeł sztucznych i naturalnych.
Dopuszczalna dawka promieniowania jonizującego pochodzącego ze źródeł naturalnych, otrzymywana przez pracownika, nie może przekraczać dawek ustalonych dla sztucznych źródeł promieniowania jonizującego (art. 223 §1 i 2). W praktyce przepis ten może dotyczyć np. górników narażonych na promieniowanie jonizujące pochodzące od radonu, który występuje w kopalniach, lub złóż rud uranu.
Przepis art. 224 wypełnia lukę, jaka zaistniała w polskim ustawodawstwie w związku z brakiem ustawowej regulacji dotyczącej przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom (katastrofom).

W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń zobowiązano pracodawców, którzy prowadzą działalność stwarzającą możliwość wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia pracowników, do zapewnienia:


Prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji. Prace takie zostały wymienione w załączniku do rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. (Dz. U. nr 62, poz. 288). Wykaz zawiera 50 rodzajów prac, których wykonywanie wymaga asekuracji. Są to głównie prace niebezpieczne lub prace w warunkach narażenia na czynniki szkodliwe, co stwarza możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, np. prace wewnątrz zbiorników, w kanałach i w innych przestrzeniach zamkniętych, w których wydzielać się mogą szkodliwe gazy lub pary. W przypadku, gdy inne przepisy wymagają, aby przy wykonywaniu jakiejś pracy było zatrudnionych jednocześnie dwóch lub więcej pracowników, należy stosować się do tych przepisów.

W Ustawie z dnia 07 lipca 1994r z póź. zmianami Prawo budowlane : Rozdział 6 art.62.1 zgodnie z którą:

Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli:

  1. okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego:

    1. elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu,

  2. okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego
    i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów;

  3. Kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych, piorunochronnych i gazowych, powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych i gazowych.

Dla budynków należy założyć książkę obiektu budowlanego w której dokonywane są wpisy z przeprowadzonych kontroli obiektu.

Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym

Przy eksploatacji urządzeń stosuje się środki techniczne i organizacyjne.

Środki techniczne

Ochronę przeciwporażeniową zapewnia się, stosując przede wszystkim:

  1. równoczesną ochronę przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim - jest to zastosowanie bardzo niskiego napięcia bezpiecznego (SELV) i bardzo niskiego napięcia ochronnego (PELV);

  2. ochronę przed dotykiem bezpośrednim ( ochrona podstawowa) stosuje się poprzez:

  1. ochrona przed dotykiem pośrednim stosuje się między innymi poprzez:

Środki organizacyjne

  1. Eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektrycznej mogą zajmować się osoby, które posiadają odpowiednie kwalifikacje w zakresie:

  1. Zastosowanie klasyfikacji urządzeń elektrycznych i elektronicznych z punktu widzenia ochrony przed porażeniem elektrycznym:

Na urządzeniach elektrycznych zgodnie z ich klasą ochronności podane jest odpowiednie oznaczenie klasy ochronności:

Stosuje się również oznaczenie kodem IP - informującym o stopniu ochrony dla obudowy gniazdek.

Ocenę budynków i pomieszczeń pracy dokonać należy również w oparciu o rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn.zm.),

Pomieszczenia pracy i urządzenie higieniczno sanitarne

Pojęcia podstawowe

Osłona: element lub zestaw elementów konstrukcyjnych służących do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi lub uciążliwymi wpływami pracujących części, mechanizmów i układów roboczych maszyny lub innego urządzenia technicznego.

Pomieszczenie higieniczno sanitarne: szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, pomieszczenia higieny osobistej kobiet, ustępy, palarnie, jadalnie (z wyjątkiem stołówek), pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży roboczej lub ochronnej.

Pomieszczenie pracy: pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym wykonywana jest praca

Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których:

a)      łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem lub konserwacją urządzeń albo utrzymaniem czystości i porządku,

b)      mają miejsce procesy technologiczne nie pozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi, bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy,

c)      jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt niezależnie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujących się obsługą.

d)     

Pomieszczenie stałej pracy: pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny.

Pomieszczenie czasowej pracy: pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin.

Przepisy techniczno-budowlane: przepisy ustawy PRAWO BUDOWLANE oraz akty wykonawcze do tej  ustawy.

Ryzyko zawodowe: prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty,  w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy

Stanowisko pracy: przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę

Środki ochrony indywidualnej: to środki przeznaczone do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy. Do środków ochrony indywidualnej zalicza się odzież ochronną oraz środki ochrony: kończyn dolnych i górnych, głowy, twarzy i oczu, układu oddechowego, słuchu, sprzęt chroniący przed upadkiem pracownika z wysokości oraz środki izolujące cały organizm.

Środki ochrony zbiorowej: to środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach

Środowisko pracy: to warunki środowiska materialnego (określone czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi), w których odbywa się proces pracy.

Urządzenia ochronne: to osłony lub takie urządzenia, które spełniają jedną lub więcej z niżej wymienionych funkcji:

zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych,

powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej,

nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych, jeśli pracownik znajduje się  w strefie niebezpiecznej,

zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urządzeń technicznych,

nie pozwalają na uaktywnienie innych czynników niebezpiecznych lub szkodliwych.

Zagrożenie: to stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę

Pomieszczenia pracy:

Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy  w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy. Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

W szczególności w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią niekorzystnymi warunkami cieplnymi   i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami. Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne itp.).

Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:

-         3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia.

-         3,3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace mogące powodować występowanie substancji szkodliwych dla zdrowia.

Wysokość ww. pomieszczeń może być obniżona w przypadku zastosowania klimatyzacji - pod warunkiem uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może być mniejsza niż:

-         2,2 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia,

-         2,5 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace mogące powodować występowanie substancji szkodliwych dla zdrowia.

Wymiary otworów drzwiowych w każdym pomieszczeniu powinny być odpowiednie  do liczby pracowników z nich korzystających oraz do rodzaju i wielkości używanych urządzeń transportowych i przemieszczanych ładunków. Sposób otwierania drzwi z pomieszczeń pracy  i  z  pomieszczeń higieniczno sanitarnych powinien odpowiadać wymaganiom przepisów techniczno-budowlanych i dotyczących ochrony p. poż.

Szyby w oknach oraz inne przedmioty i powierzchnie szklane, znajdujące się w pomieszczeniach pracy, narażone na uszkodzenia w związku z rodzajem prowadzonych prac, powinny być od strony, po której mogą znajdować się ludzie, osłonięte siatką zabezpieczającą przed odłamkami szkła.

Pomieszczeniami pracy są pomieszczenia przeznaczone na pobyt pracowników, w których wykonywana jest praca. Pomieszczenia pracy dzielą się na dwa rodzaje - pomieszczenia stałej pracy oraz pomieszczenia czasowej pracy. Do pierwszego rodzaju można zaliczyć pomieszczenie, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa dłużej niż 4 godziny, a do drugiego zaliczymy pomieszczenie, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których:

- łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy, bądź gdy praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem lub konserwacją urządzeń albo utrzymaniem czystości i porządku,

- mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi - bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy,

- jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujących się obsługą. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom pomieszczeń, których rodzaj, liczba i wielkość muszą być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. Pomieszczenia pracy powinny być zabezpieczone przed uciążliwymi dźwiękami i drganiami. Pomieszczenia te muszą także posiadać właściwą odporność ogniową oraz spełniać warunki do prawidłowej ewakuacji w razie pożaru lub innego niebezpieczeństwa. Pomieszczenia, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, takie jak np. wysoka temperatura, hałas, drgania, promieniowanie, gazy, pyły - powinny być szczelnie oddzielone od innych pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych albo powinny być zastosowane inne rozwiązania zapobiegające przedostawaniu się tych czynników do innych pomieszczeń.

Jeżeli w związku z wykonywanymi pracami, wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników lub pyły niebezpieczne pod względem wybuchowym - to ściany i sufity pomieszczeń pracy należy pokryć materiałem chroniącym przed adsorbcją (tj. gromadzeniem się substancji rozpuszczonych w cieczy lub obecnych w fazie gazowej na powierzchni ciała stałego albo cieczy) i gromadzeniem się pyłu oraz umożliwiającym łatwe czyszczenie lub zmywanie.

Pomieszczenia pracy, w których przebywają pracownicy, nie mogą być zamykane w sposób uniemożliwiający wyjście z pomieszczenia. Jeżeli istnieją względy wymagające zamykania pomieszczeń w czasie pracy przed osobami nieupoważnionymi, należy stosować przy drzwiach zamki uniemożliwiające wejście z zewnątrz, a jednocześnie umożliwiające wyjście z pomieszczenia bez użycia klucza. W takiej sytuacji należy przewidzieć możliwość powiadamiania pracowników znajdujących się w takich pomieszczeniach o niebezpieczeństwie grożącym z zewnątrz.

Usytuowanie

Zasadą jest, że pomieszczenia stałej pracy nie mogą znajdować się poniżej poziomu otaczającego terenu. Wyjątkiem może być sytuacja, gdy wymaga tego rodzaj produkcji, np. w rozlewniach win, w chłodniach itp. Dopuszczalne jest również zlokalizowanie poniżej poziomu otaczającego terenu:

- pomieszczeń pracy w garażu, kotłowni i warsztatach podręcznych, a także

- pomieszczeń handlowych, usługowych i gastronomicznych w ulicznych przejściach podziemnych, w podziemnych stacjach komunikacyjnych i tunelach, w domach handlowych i hotelach oraz w obiektach zabytkowych pod warunkiem zachowania wymagań przepisów techniczno-budowlanych zawartych w ustawie z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn.zm.) oraz w aktach wykonawczych do tej ustawy. Niezbędne jest także uzyskanie zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. Warto przy tym dodać, że Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 3 grudnia 2003 r., sygn. akt II SA 3979/02, stwierdził, iż uzyskanie zgody na lokalizację pomieszczeń pracy poniżej poziomu terenu (w miejscu pozbawionym dostępu do światła dziennego) nie wymaga dodatkowo zgody na stosowanie oświetlenia sztucznego w tych pomieszczeniach.

Powierzchnia i wysokość

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy. Tak więc należy je dostosować do rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych pomieszczeniach. Należy pamiętać, że na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniu stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi - nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.

Wysokość pomieszczeń stałej pracy, w których nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, nie może być mniejsza niż 3,0 m - jeżeli przebywa w nich więcej niż 4 pracowników.

Przepisy dopuszczają także niższą wysokość pomieszczeń stałej pracy, w których nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia. Otóż wysokość ta nie może być mniejsza niż 2,5 m jeżeli przebywa w nich nie więcej niż 4 pracowników i na każdego z nich przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia. Taka wysokość dopuszczalna jest także w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości mieszczącym się w budynku mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pracach nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza określonych w Polskiej Normie dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych, a na każdego pracownika przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia. Z kolei w dyżurkach, portierniach, kantorach, kioskach ulicznych oraz kioskach usytuowanych w halach dworcowych, fabrycznych, wystawowych i handlowych, a także w pomieszczeniach usytuowanych na antresoli otwartej do większego pomieszczenia wysokość może być zmniejszona do 2,2 m.

Pomieszczenia stałej pracy, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, powinny mieć wysokość nie mniejszą niż 3,3 m.

Należy dodać, że przepisy dopuszczają możliwość obniżenia wysokości pomieszczenia w stosunku do wysokości wymaganej w przypadku zastosowania klimatyzacji oraz po uzyskaniu zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Możliwość taka obejmuje zarówno pomieszczenia, w których występują czynniki uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia (tj. 3,3 m), jak i pomieszczenia, w których nie występują takie czynniki (tj. 3,0 m).

Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie powinna być mniejsza niż 2,2 m - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, a 2,5 m - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace mogące powodować występowanie substancji szkodliwych dla zdrowia.

Oświetlenie

Każde pomieszczenie stałej pracy powinno być oświetlone światłem dziennym, chyba że względy technologiczne nie stoją na przeszkodzie. Na stosowanie w takim pomieszczeniu oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca musi uzyskać zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. Jak widać, pierwszeństwo ma światło dzienne, które należy dostosować do przeznaczenia, kształtu i wielkości pomieszczenia, z uwzględnieniem Polskich Norm. Na poszczególnych stanowiskach pracy oświetlenie dzienne powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w Polskiej Normie.

Szyby w oknach i świetlikach powinny być czyste oraz przepuszczać dostateczną ilość światła. Ponadto okna i świetliki należy wyposażyć w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy. W przypadku okien i świetlików przeznaczonych do wietrzenia pomieszczeń pracodawca powinien zadbać, aby były one wyposażone w urządzenia pozwalające na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz ustawienie części otwieranych w pożądanym położeniu.

Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne. I w tym przypadku parametry oświetlenia powinny być zgodne z Polskimi Normami.

W pomieszczeniach pracy, w których w razie awarii oświetlenia mogą wystąpić zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, pracodawca powinien zapewnić odpowiednie oświetlenie awaryjne.

Wentylacja

We wszystkich pomieszczeniach pracy należy zapewnić odpowiednią wymianę powietrza. Wymiana ta powinna wynikać z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych. W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji.

W celu doprowadzenia do pomieszczeń pracy powietrza z zewnątrz można stosować klimatyzację lub wentylację mechaniczną. W takim przypadku powietrze powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. Należy też zwrócić uwagę, aby klimatyzacja lub wentylacja (z wyjątkiem wentylacji awaryjnej) nie powodowała przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy. Ponadto trzeba też zadbać, aby pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej strumień powietrza nie był skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy. Maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać 70°C przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy. W pozostałych przypadkach maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać 45°C. Należy jednakże pamiętać, że maksymalna temperatura nawiewanego powietrza w pomieszczeniach pracy, w których występują łatwo palne lub niebezpieczne pod względem wybuchowym pyły, gazy lub pary, powinna być zgodna z przepisami w sprawie ochrony przeciwpożarowej.

Zastosowanie systemu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powoduje pewne obowiązki z tym związane. Należy bowiem zapewnić odpowiednią konserwację urządzeń i instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych w celu niedopuszczenia do awarii. Ponadto należy stosować środki mające na celu ograniczenie natężenia i rozprzestrzeniania się hałasu i drgań powodowanych pracą urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. Obowiązkowe jest także zastosowanie systemu kontrolnego sygnalizującego stan zagrożenia, jeżeli awaria wentylacji może zagrażać zdrowiu pracowników w związku z wydzielaniem się w procesie pracy substancji szkodliwych dla zdrowia.

Przy stosowaniu w pomieszczeniach pracy wentylacji mechanicznej z recyrkulacją powietrza ilość powietrza świeżego nie powinna być mniejsza niż 10 proc. ogólnej ilości wymienianego powietrza. Recyrkulacja powietrza nie powinna być stosowana w pomieszczeniach pracy, w których występują:

- szkodliwe czynniki biologiczne,

- czynniki chemiczne stwarzające zagrożenia określone w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych,

- materiały wydzielające nieprzyjemne lub uciążliwe zapachy.

Recyrkulacji powietrza nie należy również stosować w pomieszczeniach pracy, w których możliwe jest nagłe zwiększenie stężenia niebezpiecznych substancji chemicznych, a także w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

Ogrzewanie

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy nie niższą jednak niż 140C. Niższe wartości temperatury mogą występować jedynie w pomieszczeniach, w których ze względu na prowadzone procesy technologiczne nie może być zapewniona powyższa temperatura (np. w chłodniach, w niektórych pomieszczeniach, w których odbywa się przetwórstwo mięsa).

W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 180C.

Odnośnie do obowiązku zapewnienia przez pracodawcę odpowiedniej temperatury należy przytoczyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 20 września 2001 r., sygn. akt SA/Bk 75/01. Sąd uznał w tym wyroku, że odstąpienie przez pracodawcę od wykonania obowiązku zapewnienia pracownikom odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach pracy może być usprawiedliwione względami technologicznymi, a nie jego sytuacją ekonomiczną.

Podłoga

Odpowiednie wymiary pomieszczeń to jednak nie wszystko. Trzeba również zwrócić uwagę na podłogę, wobec której ustawodawca ma także ściśle określone wymagania. I tak, zgodnie z § 16 ust. 1 rozporządzenia, podłogi w pomieszczeniach powinny być przede wszystkim stabilne, równe, nieśliskie, niepylące i odporne na ścieranie oraz nacisk, a także łatwe do utrzymania w czystości.

W pomieszczeniach, w których mogą wystąpić mieszaniny wybuchowe palnych par, pyłów lub gazów z powietrzem, podłogi powinny być wykonane z takich materiałów, które nie przyczynią się do wystąpienia iskrzenia mechanicznego lub wyładowań elektrostatycznych.

Pracownicy, którzy są zatrudnieni przy pracach powodujących zamoczenie podłogi, powinni mieć zagwarantowane podesty izolujące od zimna lub wilgoci lub inne środki izolujące. Analogiczne warunki należy również zapewnić osobom pracującym w pomieszczeniach, w których podłoga wykonana jest z materiału dobrze przewodzącego ciepło.

 

Schody


Do pomieszczeń i stanowisk pracy znajdujących się na różnych poziomach należy zagwarantować swobodny dostęp poprzez bezpieczne dojścia stałymi schodami lub pochylniami. Nawierzchnie schodów, pomostów i pochylni nie powinny być śliskie, a w miejscach, w których może występować zaleganie pyłów - powinny być ażurowe (§ 21 ust. 1-2 rozporządzenia). Szczegółowe wymagania dotyczące schodów itp. wynikają z przepisów techniczno-budowlanych. W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach produkcyjnych łączną szerokość użytkową biegów oraz łączną szerokość użytkową spoczników w klatkach schodowych, stanowiących drogę ewakuacyjną, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecność największej ich liczby, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, powierzchnia spocznika przy pochylni dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich powinna mieć wymiary co najmniej 1,5 x 1,5 m poza polem otwierania skrzydła drzwi wejściowych do budynku.

Instalacje ogrzewcze

Budynek, który ze względu na swoje przeznaczenie wymaga ogrzewania, powinien być wyposażony w instalację ogrzewczą lub inne urządzenia ogrzewcze

Oszczędność energii i izolacyjność cieplna

Budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby ilość energii cieplnej, potrzebnej do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, można było utrzymać na racjonalnie niskim poziomie.

Pomieszczenia techniczne i gospodarcze

Pomieszczenie techniczne, w którym są zainstalowane urządzenia emitujące hałasy lub drgania, może być sytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, pod warunkiem zastosowania rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych, zapewniających ochronę sąsiednich pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi przed uciążliwym oddziaływaniem tych urządzeń, zgodnie z wymaganiami § 323 ust. 2 pkt 2 i § 327 rozporządzenia oraz Polskich Norm dotyczących dopuszczalnego poziomu hałasu w pomieszczeniach i szkodliwych drgań.

Garaże dla samochodów osobowych

Garaż do przechowywania i bieżącej, niezawodowej obsługi samochodów osobowych, stanowiący samodzielny obiekt budowlany lub część innego obiektu, będący garażem zamkniętym — z pełną obudową zewnętrzną i zamykanymi otworami, bądź garażem otwartym — bez ścian zewnętrznych albo ze ścianami niepełnymi lub ażurowymi, powinien mieć:

1) wysokość w świetle konstrukcji co najmniej 2,2 m i do spodu przewodów i urządzeń instalacyjnych 2 m,

2) wjazdy lub wrota garażowe co najmniej o szerokości 2,3 m i wysokości 2 m w świetle,

3) elektryczną instalację oświetleniową,

4) zapewnioną wymianę powietrza, zgodnie z § 108,

5) wpusty podłogowe z syfonem i osadnikami w garażu z instalacją wodociągową lub przeciwpożarową tryskaczową, w garażu podziemnym przed wjazdem do niego oraz w garażu nadziemnym o pojemności powyżej 25 samochodów,

6) instalację przeciwpożarową, wymaganą przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, zabezpieczoną przed zamarzaniem.

Klasę odporności pożarowej garażu należy przyjmować, jak dla budynku PM o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m2, pod warunkiem wykonania jego elementów jako nierozprzestrzeniających ognia, niekapiących i nieodpadających pod wpływem ognia

Kanalizacja ściekowa i deszczowa

 Instalacja kanalizacyjna budynku powinna umożliwiać odprowadzanie ścieków, a także wód opadowych z tego budynku, jeżeli nie są one odprowadzane na teren działki, oraz spełniać wymagania określone w Polskich Normach dotyczących tych instalacji. Przewody spustowe (piony) instalacji kanalizacyjnej powinny być wyprowadzone jako przewody wentylacyjne ponad dach, a także powyżej górnej krawędzi okien i drzwi znajdujących się w odległości poziomej mniejszej niż 4 m od wylotów rur. Dachy i tarasy, a także zagłębienia przy ścianach zewnętrznych budynku powinny mieć odprowadzenie wody opadowej do wyodrębnionej kanalizacji deszczowej lub kanalizacji ogólnospławnej, a w przypadku braku takiej możliwości

Przewody kominowe

Przewody (kanały) kominowe w budynku: wentylacyjne, spalinowe i dymowe, prowadzone w ścianach budynku, w obudowach, trwale połączonych z konstrukcją lub stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny mieć wymiary przekroju, sposób prowadzenia i wysokość, stwarzające potrzebny ciąg, zapewniający wymaganą przepustowość, oraz spełniające wymagania określone w Polskich Normach dotyczących wymagań technicznych dla przewodów kominowych oraz projektowania kominów.

Przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej powinny mieć powierzchnię przekroju co najmniej 0,016 m2 oraz najmniejszy wymiar przekroju co najmniej 0,1 m. Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu.

Wymaganie uznaje się za spełnione, jeżeli wyloty przewodów kominowych zostaną wyprowadzone ponad dach w sposób określony Polską Normą dla kominów murowanych

Instalacja gazowa na paliwa gazowe

Zaopatrzenie budynków w gaz oraz instalacje gazowe powinny odpowiadać potrzebom użytkowym i warunkom wynikającym z własności fizykochemicznych gazu oraz warunkom technicznym przyłączenia do sieci gazowej, określonym przez dostawcę gazu.

Instalację gazową zasilaną z sieci gazowej stanowi układ przewodów za kurkiem głównym, prowadzonych na zewnątrz lub wewnątrz budynku, wraz z armaturą, kształtkami i innym wyposażeniem, a także urządzeniami do pomiaru zużycia gazu, urządzeniami gazowymi oraz przewodami spalinowymi lub powietrzno-spalinowymi, jeżeli są one elementem wyposażenia urządzeń gazowych.

Urządzenia dźwigowe

W budynkach, liczbę i parametry techniczno-użytkowe dźwigów należy ustalać z uwzględnieniem przeznaczenia budynku, jego wysokości oraz liczby i rodzaju użytkowników.

Co najmniej jeden z dźwigów służących komunikacji ogólnej w budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, a także w każdej wydzielonej w pionie, odrębnej części (segmencie) takiego budynku, powinien być przystosowany do przewozu mebli, chorych na noszach i osób niepełnosprawnych.

Kabina dźwigu osobowego dostępna dla osób niepełnosprawnych powinna mieć szerokość co najmniej 1,1 m i długość 1,4 m, poręcze na wysokości 0,9 m oraz tablicę przyzywową na wysokości od 0,8 m do 1,2 m w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od naroża kabiny z dodatkowym oznakowaniem dla osób niewidomych i informacją głosową.

Dźwigi przeznaczone dla ekip ratowniczych powinny spełniać wymagania określone w § 253 oraz w przepisach odrębnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej

Wymagania dotyczące stosowania znaków bezpieczeństwa

Znaki bezpieczeństwa powinny być umieszczone odpowiednio do linii wzroku - w miejscu lub w najbliższym otoczeniu określonego zagrożenia, a w przypadku ogólnego zagrożenia - przy wejściu na teren, na którym występuje zagrożenie.

Wymagania dotyczące oznaczania przeszkód, niebezpiecznych miejsc i dróg

Miejsca w zakładzie pracy, do których pracownicy mają dostęp podczas pracy, a w których istnieje ryzyko kolizji z przeszkodami, upadku lub spadania przedmiotów, powinny być oznakowane skośnymi pasami - na przemian żółtymi i czarnymi lub czerwonymi i białymi.

Stanowiska pracy

Odpowiednio zorganizowane pomieszczenia pracy to jeszcze nie koniec. Nie można bowiem zapominać o normach, które muszą spełniać poszczególne stanowiska pracy. I tak, stosownie do § 45 ust. 1 rozporządzenia, urządzenie stanowiska pracy powinno odpowiadać zarówno rodzajowi wykonywanych na nim czynności, jak i psychofizycznym właściwościom zatrudnionych. Z kolei wolna przestrzeń na stanowisku pracy musi być tak duża, aby gwarantować pracownikom swobodę ruchów, wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii.

Swobodne i bezpieczne powinno być również dojście do stanowisk pracy, przy czym należy zadbać, żeby jego wysokość w świetle nie była mniejsza niż 2 m. W uzasadnionych przypadkach wysokość dojścia można obniżyć do 1,8 m (§ 47 ust. 1-2 rozporządzenia).

Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m, a jeśli odbywa się w nich ruch dwukierunkowy- minimum 1m (§ 47 ust. 3 rozporządzenia).

Bywa również i tak, że niektóre ze stanowisk pracy znajdują się na zewnątrz pomieszczeń. W takiej sytuacji należy zwrócić szczególną uwagę na ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z:


Jeżeli dana praca nie wymaga od zatrudnionych pozycji stojącej, w gestii pracodawcy leży zapewnienie im możliwości siedzenia. Jeżeli natomiast specyfika pracy determinuje konieczność stania lub chodzenia, pracownicy muszą mieć zapewniony odpoczynek w pozycji siedzącej, niedaleko od miejsca pracy (§ 49 ust. 1-2 rozporządzenia).


Procesy pracy

Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:

1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;

2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;

3) postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;

4) udzielania pierwszej pomocy.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy. W szczególności pracodawca powinien zapewnić:

1) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są prace powodujące duże zagrożenia wypadkowe lub wydzielanie się par, gazów albo pyłów szkodliwych dla zdrowia - wyposażone w umywalki z ciepłą i zimną wodą oraz w niezbędny sprzęt i inne środki do udzielania pierwszej pomocy;

2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.

Punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny być odpowiednio oznakowane, zgodnie z Polską Normą, i łatwo dostępne.

Transport wewnętrzny i magazynowanie

Pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów. Stosowane do załadunku i rozładunku pomosty i rampy powinny być odpowiednie do wymiarów i masy ładunków przeznaczonych do transportu. Na pomost i rampę powinno prowadzić co najmniej jedno wejście. Pracodawca jest obowiązany zapewnić opracowanie zasad ruchu na drogach wewnątrzzakładowych, zgodnych z przepisami prawa o ruchu drogowym. Drogi powinny być oznakowane znakami drogowymi zgodnymi z przepisami prawa o ruchu drogowym.

Materiały i inne przedmioty, zwane dalej "materiałami", powinny być magazynowane w pomieszczeniach i miejscach do tego przeznaczonych. Pomieszczenia magazynowe powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa, stosownie do rodzaju i właściwości składowanych w nich materiałów.

Ochrona przed hałasem

Pracodawca jest obowiązany zapewnić ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas, a w szczególności zapewnić stosowanie:

    1. procesów technologicznych niepowodujących nadmiernego hałasu;

      2) maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas, nieprzekraczający dopuszczalnych wartości;

      3) rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesach pracy.

Budynek, w którym ze względu na prowadzoną w nim działalność lub sposób eksploatacji mogą powstawać uciążliwe dla otoczenia hałasy lub drgania, należy kształtować i zabezpieczać tak, aby poziom hałasów i drgań przenikających z pomieszczeń tego budynku nie przekraczał wartości dopuszczalnych, określonych w przepisach odrębnych dotyczących ochrony środowiska.

Prace szczególnie niebezpieczne

Pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy. Pracodawca powinien określić szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, a zwłaszcza zapewnić:

1) bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób;

2) odpowiednie środki zabezpieczające;

3) instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:

a) imienny podział pracy,
b) kolejność wykonywania zadań,
c) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

Praca w pomieszczeniach zamkniętych

Praca w pomieszczeniach zamkniętych została zdefiniowana, jako praca kiedy głowa lub ciało człowieka napotyka następujące okoliczności:

a. ograniczone wejście lub wyjście z pomieszczenia,

b. nieodpowiednia naturalna wentylacja, kiedy powietrze może zawierać pyły łatwopalne, toksyczne lub niską zawartość tlenu,

c. pomieszczenia lub rejony nie przeznaczone do pracy ciągłej przez załogę statku

Przykładami takich pomieszczeń są zbiorniki ładunkowe, ładownie, zbiorniki zapasowe, puste przestrzenie, wielkie rurociągi, zbiorniki balastowe.

Zgodnie z przepisami dotyczącymi bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia człowieka wszystkie pomieszczenia zamknięte, przed rozpoczęciem w nim pracy, muszą być sprawdzone przez próbnik składu powietrza. Praca w pomieszczeniu zamkniętym nie może być rozpoczęta bez zezwolenia.

Wejście do pomieszczenia zamkniętego może nastąpić tylko za zezwoleniem. Zezwolenie pisemne musi posiadać datę, czas pobytu w pomieszczeniu nie przekraczający 12 godzin oraz opis miejsca pracy.

Pracodawca jest zobowiązany do przeprowadzenia następujących czynności:

Sprawdzenie składu powietrza w pomieszczeniu. Zagwarantowanie aby aparatura ratunkowa do oddychania była osiągalna u wejścia do pomieszczenia.

Sprawdzenie czy odpowiednia ilość tlenu znajduje się w powietrzu. Zawartość tlenu nie może być mniejsza niż 19,5% i większa niż 23,5%.

Zapewnienie odpowiedniej wentylacji pomieszczenia zamkniętego, aby zredukować do niezbędnego minimum, zawartość w powietrzu pyłów łatwopalnych i toksycznych.

Rdza zawierająca siarczki żelaza powinna być utrzymywana w wilgoci aż do czasu kiedy będzie usunięta. W innym wypadku może to spowodować spontaniczny zapłon, kiedy dojdzie do jej kontaku z powietrzem.

Cały sprzęt elektryczny, włączając w to przenośne lampy i latarki używane w czasie pracy w zbiornikach muszą być zabezpieczone przed implozją.

W zbiornikach nie wolno przebywać bez zezwolenia. Wszystkie liny wprowadzone do zbiornika powinny być zaślepione. Zaślepienie lin powinno być zrobione przed wpuszczeniem ich do zbiornika i powinny być opuszczone do najdalszego miejsca w zbiorniku.

Członek załogi odpowiedzialny za obserwowanie pracujących w zbiorniku powinien być wyposażony w gotowy do natychmiastowego użycia sprzęt ratunkowy do oddychania, doprowadzone do zbiornika węże z ze sprężonym powietrzem, uprząż ratunkową, gotowe do użycia linki ratunkowe.

Zagrożenia wynikające z pracy w pomieszczeniach zamkniętych:

Strukturalne zagrożenia pomieszczeń zamkniętych, jak na przykład pokłady i stałe liny w zbiornikach mogą być niedostowane do wagi ciała pracownika.

Gwałtowny napływ sprężonego powietrza gazu, wody czy chamikaliów do pomieszczenia zamkniętego.

Nieodpowiednie osobiste ubranie ochronne (PPE).

Nieodpowiedni lub niefachowy sprzęt eletryczny lub mechaniczny używany do pracy w pomieszczeniach zamkniętych.

Zaślepione lub źle izolowane rury podłączone do pomieszczeń zamkniętych.

Zbyt duży hałas,

Złe oświetlenie.

Zbyt mało miejsca do pracy.

Nieodpowiednie warunki pogodowe, takie jak błyskawice, bardzo silny wiatr lub bardzo wysoka temperatura powietrza.

Ochrona przed promieniowaniem jonizującym i polami elektromagnetycznymi

Budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi nie może być wzniesiony na obszarach stref, w których występuje przekroczenie dopuszczalnego poziomu oddziaływania pola elektromagnetycznego, określonego w przepisach odrębnych dotyczących ochrony przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. Budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi i dla inwentarza żywego nie może być wykonany z materiałów i elementów wyposażenia niespełniających wymagań przepisów odrębnych w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Ochrona przed zawilgoceniem i korozją biologiczną

Budynek powinien być zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby opady atmosferyczne, woda w gruncie i na jego powierzchni, woda użytkowana w budynku oraz para wodna w powietrzu w tym budynku nie powodowały zagrożenia zdrowia i higieny użytkowania. Ukształtowanie terenu wokół budynku powinno zapewniać swobodny spływ wody opadowej od budynku. Ściany piwnic budynku oraz stykające się z gruntem inne elementy budynku, wykonane z materiałów podciągających wodę kapilarnie, powinny być zabezpieczone odpowiednią izolacją przeciwwilgociową. Dachy i tarasy powinny mieć spadki umożliwiające odpływ wód opadowych i z topniejącego śniegu do rynien i wewnętrznych lub zewnętrznych rur spustowych.

Szczególne wymagania dotyczące pomieszczeń inwentarskich

Pomieszczenie przeznaczone dla inwentarza żywego powinno odpowiadać potrzebom wynikającym z zasad racjonalnego utrzymywania zwierząt oraz odpowiednich warunków pracy obsługi, a także powinno spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków inwentarskich i ewakuacji zwierząt

Wymagania przeciwpożarowe dla budynków tymczasowych

Budynek tymczasowy przeznaczony na stały pobyt ludzi powinien być wykonany co najmniej w klasie „E” odporności pożarowej. Budynek taki nie powinien mieć kondygnacji podziemnych i więcej niż 2 kondygnacje nadziemne

Pomieszczenia i urządzenia higieniczno - sanitarne

Pomieszczenia higieniczno - sanitarne powinny znajdować się w budynku w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem, które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być również ogrzewane.

Wysokość pomieszczeń nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5 m. Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczeń do 2,2 m w świetle - w przypadku usytuowania ich w suterenie, w piwnicy lub na poddaszu.

Podłoga oraz ściany pomieszczeń higieniczno sanitarnych powinny być tak wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie czystości w tych pomieszczeniach. Ściany do wysokości co najmniej 2 m powinny być pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci.

Szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami i ustępy powinny być urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn.

Szatnie:

Szatnie mogą być urządzone w suterenach lub piwnicach, pod warunkiem zastosowania odpowiedniej izolacji ścian zewnętrznych i podłóg zabezpieczającej pomieszczenia przed wilgocią i nadmiernymi stratami ciepła oraz zapewnienia warunków ewakuacji ludzi z tych pomieszczeń.

 Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych pomieszczeniach, powinny być one suche i w miarę możliwości oświetlone światłem dziennym. W szatniach powinny być zapewnione miejsca siedzące dla co najmniej 50 % zatrudnionych na najliczniejszej zmianie. Szerokość przejścia między dwoma rzędami szaf oraz głównych przejść komunikacyjnych powinna być nie mniejsza niż 1,5 m. Szerokość przejść między rzędami szaf  a ścianą powinna być nie mniejsza niż 1,1 m.

W szatniach należy zapewnić przynajmniej czterokrotną wymianę powietrza na godzinę, a w szatniach wyposażonych w okna otwierane przeznaczonych dla nie więcej niż dziesięciu pracowników wymiana powietrza nie może być mniejsza niż dwukrotna na godzinę.

Szatnie dzieli się na:

  1. Szatnie odzieży własnej pracowników - przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników (domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna się stykać z odzieżą roboczą i środkami ochrony indywidualnej.

  2. Szatnie odzieży roboczej i ochronnej - przeznaczone do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.

  1. Szatnie podstawowe - przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników oraz odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej.

  2. Szatnie przepustowe - składające się z części przeznaczonej na odzież własną pracowników, części przeznaczonej na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej oraz przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części.

Umywalnie i pomieszczenia z natryskami

W skład zespołu szatni powinny wchodzić umywalnie łatwo dostępne i zapewniające bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i przebranych w odzież własną. Do umywalek powinna być doprowadzona woda bieżąca.

Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych    lub w warunkach zbliżonych do tych prac przypadać powinna co najmniej jedna umywalka.

Na każdych dziesięciu pracowników najliczniejszej zmiany powinna w umywalni przypadać co najmniej jedna umywalka indywidualna a przy pracach brudzących i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi - co najmniej jedna umywalka na każdych pięciu pracowników - lecz nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

W pomieszczeniach umywalni  należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny, natomiast w pomieszczeniach z natryskami wymiana ta nie powinna być mniejsza niż pięciokrotna w ciągu godziny.

Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek, natrysków i brodzików przy stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania wody powinna wynosić od 35 do 40°C, a w przypadku indywidualnego mieszania wody od 50 do 60°C.

Ustępy

Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy. Odległość ta może być większa jedynie dla pracowników pracujących stale na otwartej przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125 m od najdalszego stanowiska pracy.

Ustępy powinny mieć wejściowe pomieszczenie izolujące wyposażone w umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody w ilości jedna umywalka na trzy miski ustępowe lub pisuary, lecz nie mniej niż jedna umywalka.

W budynkach ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji pracuje mniej niż 10 osób ustępy mogą znajdować się nie dalej niż na sąsiedniej kondygnacji.

W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż 50 m3 na godzinę na jedną miskę ustępową i 25 m3 na jeden pisuar.

Zainstalowane w ustępach miski ustępowe  i pisuary powinny być spłukiwane bieżącą wodą oraz podłączone do kanalizacji.

Na każdych 30 mężczyzn zatrudnionych  na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Na każde 20 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Jadalnie

Pracodawca zatrudniający powyżej 20 pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania, zwane dalej “jadalnią”.

W jadalni należy umieścić w widocznych miejscach napisy lub znaki informujące o zakazie palenia tytoniu.

Ustala się następujące typy jadalni:

  1. Jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych (typ I).

  2. Jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów (typ II).

  3. Jadalnia z zapleczem - przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych (typ III).

W pomieszczeniu jadalni typu I powinno przypadać co najmniej 1,1 m2 powierzchni na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek. Powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8 m2.

Jadalnia typu II powinna składać się z dwóch części:

  1. Jadalni właściwej odpowiadającej wymaganiom jadalni typu I oraz

  2. Pomieszczeń do przygotowania, wydawania napojów i zmywania naczyń stołowych.

Jadalnia typ III powinna odpowiadać wymaganiom określonym dla jadalni typu II oraz powinna posiadać węzeł sanitarny dla konsumentów i węzeł sanitarny z szatnią dla pracowników obsługi.

Pomieszczenia higieny osobistej kobiet

W zakładzie pracy zatrudniającym od 20 do 200 kobiet w jednym budynku powinna być urządzona w umywalni dla kobiet kabina higieny osobistej wyposażona w bidet, umywalkę z ciepłą bieżącą wodą i miskę ustępową. Na każde następne 200 kobiet należy urządzić dodatkową kabinę. Powierzchnia kabiny, nie może być mniejsza niż 2,4 m2. Powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m2.

W pomieszczeniach higieny osobistej kobiet należy zapewnić przynajmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

W zakładzie pracy zatrudniającym na jedną zmianę więcej niż 20 kobiet w jednym budynku należy urządzić pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek, przyjmując co najmniej jedno miejsce na każdych 300 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie, lecz nie mniej niż jedno miejsce.  

Palarnie

Palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone wyłącznie w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach (palarniach) lub innych wyodrębnionych miejscach wyposażonych w dostateczną ilość popielniczek. Palarnie lub miejsca przeznaczone do palenia tytoniu powinny być usytuowane w sposób nie narażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego.

W palarni powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni podłogi na każdego pracownika najliczniejszej zmiany z tym jednak, że powierzchnia poszczególnych pomieszczeń przeznaczonych na palarnie nie powinna być mniejsza niż 8 m2. W palarni należy zapewnić przynajmniej 10 krotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

Praca na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

Szczegółowe regulacje dotyczące bezpieczeństwa pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe są określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973).

W pomieszczeniach pracy, w których znajdują się stanowiska pracy z monitorami ekranowymi (a więc praktycznie w każdym biurze), powinno przypadać co najmniej 13 m2 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 powierzchni podłogi niezajętej przez meble i pozostały sprzęt biurowy.

Ergonomiczne stanowisko pracy przy komputerze powinno spełniać 3 podstawowe kryteria:

W pomieszczeniu pracy może znajdować się kilka stanowisk pracy, w tym również stanowiska z monitorami ekranowymi. Dlatego istotne jest, aby każdy z pracowników miał zapewniony swobodny dostęp do swojego stanowiska. Aby stworzyć pracownikowi dogodne warunki pracy, konieczne jest zachowanie odpowiedniej odległości między poszczególnymi stanowiskami pracy. Odległość między sąsiednimi monitorami powinna wynosić co najmniej 0,6 m, a między pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora - co najmniej 0,8 m. Jeżeli na jednym stanowisku pracy znajduje się więcej niż jeden monitor ekranowy, to odległości między monitorami mogą być mniejsze. W tym przypadku minimalna odległość 0,6 m powinna być zachowana między monitorami na sąsiednich stanowiskach pracy. Przy prawidłowym ustawianiu monitora ekranowego istotne jest również umieszczenie go względem źródła światła w taki sposób, aby maksymalnie zredukować zjawisko olśnienia i odbicia światła.

Praca wykonywana przez pracownika z wykorzystaniem monitora ekranowego powinna być tak zorganizowana, aby nie przekraczać godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora lub powinna zapewniać co najmniej 5-minutową przerwę po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Przerwa ta powinna zostać wykorzystana przez pracownika na wykonywanie innej pracy będącej w zakresie jego obowiązków, a niezwiązanej z obsługą monitora ekranowego. Powyższe przerwy wliczane są do czasu pracy.

Niepełnosprawni w pracy: przystosowanie stanowiska

Pracodawca zatrudniający lub noszący się z zamiarem zatrudnienia niepełnosprawnych podwładnych musi zatroszczyć się o odpowiednie przystosowanie ich stanowisk pracy. Koszty takiej adaptacji, po spełnieniu ustawowych warunków, można odzyskać.

Zgodnie z art. 26 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej ustawa), pracodawca, który przez okres co najmniej 3 lat zatrudni osoby niepełnosprawne, może w oparciu o wniosek otrzymać ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Niepełnosprawnych zwrot kosztów poniesionych w związku z:


O zwrot może ubiegać się każdy pracodawca. Nie ma tu znaczenia ani rodzaj prowadzonej działalności, ani też wielkość zatrudnienia. Należy jednak pamiętać, że poniesione wydatki odzyska się jedynie w przypadku zatrudniania osób niepełnosprawnych (art. 26 ust. 2 ustawy):


O przystosowanym stanowisku pracy osoby niepełnosprawnej mówimy, gdy stanowisko pracy jest oprzyrządowane i dostosowane odpowiednio do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności pracownika.

Bibliografia:

  1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn.zm.),

  2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

(Dz U nr 75 poz. 690 ze zm.)

  1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (DzU nr 121 poz. 1137)

  2. PN-B-02856:1989 - Ochrona przeciwpożarowa budynków - Metoda badania właściwości dymotwórczych materiałów

  3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (T. jedn. Dz U z 2003 r. nr 207, poz. 2016)

  4. Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

  5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 80 poz. 563)

  6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (DzU nr 143, poz. 1002)

  7. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2002 r. nr 147, poz. 147 ze zm.)

  8. D. Brzezinska, R. Jedrzejewski Wentylacja pożarowa budynków wysokich i wysokościowych - poradnik, Szczecin 2003

  9. PN-EN 3-5 + AC: 1999 Gaśnice przenośne. Wymagania i badania dodatkowe.

  10. PN-EN 3-6: 1997 Gaśnice przenośne. Postanowienia dotyczące weryfikacji zgodności gaśnic przenośnych z EN 3, arkusze od 1 do 5.

  11. PN-EN 3-6: 1997/A1: 2001 Gaśnice przenośne. Postanowienia dotyczące weryfikacji zgodności gaśnic przenośnych z EN 3, arkusze od 1. do 5. (Zmiana A1).

  12. PN-EN 3-7:2004 (U) Gaśnice przenośne.

40


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Praca nR 2 techniki bezpieczeństwa, BHP Ula
techniki bezpieczeństwa praca nr 2, BHP Ula
Praca Nr 1 II sem BHP KOrdowski Prawna Ochrona Pracy (10), BHP Ula
Komputery II praca, BHP Ula
Praca przy monitorach ekranowych -wyklad, Bhp, Techniczne bezpieczeństwo pracy
Praca semestralna techniki wytwarzania sem II
tech bezp pracy, BHP, Technik BHP Egzamin Zawodowy, Techniczne bezpieczeństwo pracy
Wykaz podręczników TBP, bhp, semestr I, Techniczne Bezpieczeństwo Pracy
załącznik 3, BHP materiały, techniczne bezpieczeństwo pracy
pROTOK+ô+ü KONTROLI uytkowania obiektu budowlanego, Szkolne, BHP, Techniczne bezpieczeństwo pracy
wymagania ppoż, BHP, Techniczne bezpieczeństwo pracy
praca zaliczeniowa z SBW, WSPiA bezpieczeństwo wewnętrzne, I rok, II semestr, Bezpieczeństwo wewnętr
Wymagania dotyczące jadalni i palarni, BHP, Techniczne bezpieczeństwo pracy
Techniczne bezpieczeństwo pracy, BHP
06. Instrukcja BHP dla wiertarki stołowej, Technik BHP, Techniczne bezpieczeństwo pracy(1), 8.4
Ogólna instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy przy gospodarowaniu odpadami, Technik BHP, Ochrona
Zmiany w prawie praca dwie osoby, BHP Ula, Vademecum BHP 2008 i 2010, bhp 2010
bezp pracy przy maszynach, BHP, Technik BHP Egzamin Zawodowy, Techniczne bezpieczeństwo pracy

więcej podobnych podstron