Przemysław Ziejewski

II semestr BHP

AP Edukacja

Policealne Studium Zawodowe

Przedmiot : Techniczne bezpieczeństwo pracy

Wykładowca: Tomasz Sawicki

Praca Kontrolna Nr 2

Temat: Określ ogólne wymogi bhp dla maszyn i innych urządzeń technicznych

Maszyna:

• to zespół sprzężonych części lub elementów składowych, z których przynajmniej jedno jest ruchome, wraz z odpowiednimi elementami uruchamiającymi, obwodami sterowania, zasilania, połączonych wspólnie w celu określonego zastosowania, w szczególności do przetwarzania, obróbki, przemieszczania lub pakowania materiałów, np. wiertarki, szlifierki, pistolety na gwoździe, wózki widłowe, śmieciarki, koparki, spychacze, żurawie przeładunkowe, prasy drukarskie, kosiarki do trawy, obrabiarki do metalu i drewna,

wtryskarki do tworzyw sztucznych, maszyny budowlane i rolnicze, wózki widłowe, przenośniki taśmowe itp.;

• to zespół maszyn, które w celu osiągnięcia wspólnego efektu końcowego zostały zestawione i są sterowane w taki sposób, aby działały jako zintegrowana całość, np. linie montażowe dla sprzętu gospodarstwa domowego, linie produkcyjne do produkcji papieru, instalacje zrobotyzowane, zautomatyzowane warsztaty itp.;

• to wymienne wyposażenie modyfikujące funkcje maszyny, które jest wprowadzane do obrotu z przeznaczeniem do zamontowania przez operatora do maszyny lub szeregu różnych

maszyn, o ile wyposażenie to nie stanowi części zamiennej lub narzędzia, np. chwytak do przeładunku złomu itp.

Wymagania dla maszyn

Przepisy określające wymagania dla maszyn obejmują wszystkie zagrożenia, jakie mogą stwarzać maszyny (zagrożenia natury elektrycznej, mechanicznej, zagrożenia termiczne, wynikające z wywoływanych wibracji czy stwarzanego hałasu oraz promieniowania):

• maszyna zaprojektowana i wykonana zgodnie z wszystkimi wymaganiami jej dotyczącymi powinna nadawać się do realizowania swojej funkcji oraz powinno być możliwe jej regulowanie i konserwowanie w warunkach nie powodujących zagrożenia dla osób wykonujących te czynności;

• maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana z uwzględnieniem nie tylko normalnego użytkowania, ale także przewidywalnych jej zastosowań, których w sposób racjonalny można

oczekiwać;

• maszyna powinna być wytworzona w sposób zapobiegający ewentualnym wypadkom wynikającym z jej zastosowania zarówno normalnego jak i takiego, które nie zostało przez producenta przewidziane, a także w przypadku montażu, jak i demontażu maszyny w całym okresie jej eksploatacji;

• maszyna powinna być wykonana z materiałów, które nie powodują zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia osób ją obsługujących oraz osób trzecich (materiałów o odpowiedniej wytrzymałości m.in. na nacisk, temperaturę, substancje chemiczne,

warunki atmosferyczne);

• dostępne części maszyny nie powinny mieć ostrych krawędzi, ostrych naroży, ani chropowatych powierzchni, które mogą spowodować zagrożenia;

• maszyna zasilana energią elektryczną powinna być wykonana w sposób zapobiegający wszelkim zagrożeniom o charakterze elektrycznym;

• maszyna powinna być wykonana w taki sposób, aby uniknąć ryzyka wywołania pożaru lub przegrzania oraz wybuchu.

Specjalne wymagania przewidziane są dla grup maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemią, stosowanych w przemyśle spożywczym lub do obróbki drewna, a także dla maszyn służących

do podnoszenia lub przemieszczania osób.

Wymagań dla maszyn nie stosuje się m.in. w odniesieniu do:

• maszyn, których jedynym źródłem napędu jest siła mięśni ludzkich, z wyjątkiem maszyn używanych do podnoszenia i opuszczania ładunków;

• wyrobów medycznych;

• urządzeń specjalnych przeznaczonych do użytkowania na terenie wesołych miasteczek lub parków rozrywki;

• broni palnej oraz maszyn specjalnie przeznaczonych do celów wojskowych i policyjnych;

• środków transportu, z wyłączeniem pojazdów używanych

przy eksploatacji złóż mineralnych;

• statków morskich wraz z ich wyposażeniem oraz pływających jednostek przybrzeżnych;

• kolei linowych, linowo-terenowych, wyciągów itp.;

• ciągników rolniczych i leśnych;

• wind;

• maszyn, które stwarzają przede wszystkim zagrożenia o charakterze

elektrycznym, np. sprzęt gospodarstwa domowego

(pralki, lodówki, odkurzacze), sprzęt RTV, sprzęt biurowy itp.

Oznaczenia i informacje zamieszczane na maszynie i do niej dołączane:

• Oznakowanie CE

Oznakowanie CE powinno być umieszczone bezpośrednio na maszynie oraz w instrukcji obsługi dołączonej do maszyny. Oznakowanie to powinno być widoczne (nie może mieć mniej niż 5 mm wysokości) i czytelne (musi być łatwo dostępne) i nie dające się łatwo usunąć.

• Nazwa i adres producenta, oznaczenie serii lub typu maszyny oraz numer fabryczny (jeżeli stosuje się numery fabryczne), rok budowy

Informacje te powinny zostać umieszczone na maszynie w takiej formie, aby łatwe było odczytanie przez użytkownika ich treści oraz w taki sposób aby przy normalnym użytkowaniu

maszyny nie było możliwe lub było mało prawdopodobne uszkodzenie lub usunięcie tych oznaczeń. Informacje te, oprócz numeru fabrycznego, powinny znaleźć się też w instrukcji obsługi maszyny. W przypadku adresu, jeżeli rozmiary maszyny nie pozwalają na umieszczenie na niej pełnych danych adresowych, można ograniczyć się do podania informacji niezbędnych do skontaktowania się z producentem drogą pocztową. Maszyny przeznaczone do użytkowania w Polsce powinny posiadać oznakowanie w języku polskim.

• Instrukcja obsługi maszyny

Instrukcja obsługi maszyny powinna zawierać przede wszystkim informacje dotyczące adresu importera, serwisu oraz opisu przewidywanego zastosowania maszyny, a także informacje

o stanowisku lub stanowiskach roboczych, które może zajmować operator maszyny. Ponadto powinna zawierać informacje o bezpiecznym przekazywaniu maszyny do eksploatacji, informacje na temat użytkowania, przemieszczania maszyny z podaniem jej masy i masy części maszyny (jeżeli mają one być transportowane osobno), montażu i jej demontażu, regulacji, konserwacji, obsługi i napraw. W koniecznych przypadkach powinny się w niej znajdować także informacje o niedopuszczalnych sposobach użytkowania maszyny, wskazówki szkoleniowe, podstawowe charakterystyki narzędzi, które mogą być stosowane w maszynie. Instrukcja obsługi dla maszyn użytkowanych w Polsce powinna być napisana w języku polskim

Podstawowe wymogi bezpieczeństwa dla maszyn i urządzeń — dostosowanie maszyn do wymagań dyrektyw unijnych

• Dyrektywa Maszynowa (98/37/WE)

• Dyrektywa Dźwigowa — ocena zgodności "krok po kroku"

• Dyrektywa Niskonapięciowa oraz Dyrektywa Kompatybilności Elektromagnetycznej warunki i tryb dokonywania oceny zgodności oraz sposób oznakowania sprzętu elektrycznego.

• Dyrektywa Narzędziowa (89/655/EWG) — wymagania minimalne

Wymagania szczegółowe dotyczące użytkowania maszyn i urządzeń dotyczą zgodnie z RozporządzeniemMinistra Gospodarki z dnia 30.10.2002r w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy Dz.U.02.191.1596 z dnia 18.11.2002r)

Kwestia kontroli maszyn sprecyzowana została w rozdziale 4. rozporządzenia. Zgodnie z zapisami tam zawartymi, maszyny których bezpieczne użytkowanie jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, należy poddać ocenie w następujących przypadkach:

2. przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy,

3. po zmianie lokalizacji (zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu).

• Elementów sterowniczych

§ 11. Układy sterowania maszyn powinny zapewniać bezpieczeństwo i być dobierane z uwzględnianiem możliwych uszkodzeń, defektów oraz ograniczeń, jakie można przewidzieć w planowanych warunkach użytkowania maszyny.

• Uruchamiania

(§ 12. 1. Uruchomienie maszyny powinno być możliwe tylko poprzez celowe zadziałanie na przeznaczony do tego celu układ sterowania. )

• Zatrzymywania

(§ 13. 1. Maszyny wyposaża się w układ sterowania przeznaczony do całkowitego i bezpiecznego ich zatrzymywania.

2. Każde stanowisko pracy wyposaża się w element sterowniczy przeznaczony do zatrzymywania całej maszyny lub niektórych jej części, w zależności od rodzaju zagrożenia tak, aby maszyna była bezpieczna.

3. Układ sterowania przeznaczony do zatrzymywania maszyny powinien mieć pierwszeństwo przed układem sterowania przeznaczonym do jej uruchamiania.

4. Zasilanie energią odpowiednich napędów maszyny odłącza się w przypadku zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych części. )

• Ostrzeżenia i innych informacji dotyczących bezpieczeństwa

(§ 18. 1. Maszyny wyposaża się w:

  1)  łatwo rozpoznawalne urządzenia służące do odłączania od źródeł energii; ponowne przyłączenie maszyny do źródeł energii nie może stanowić zagrożenia dla pracowników;

  2)  znaki ostrzegawcze i oznakowania konieczne do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników.

2. Powinny być zastosowane rozwiązania zapewniające bezpieczny dostęp i przebywanie pracowników w obszarach produkcyjnych oraz strefach ustawiania i konserwowania maszyn.)

• Ruchomych elementów przeniesienia napędu

• Ochrony przed dostępem do niebezpiecznych elementów lub narzędzi oraz rodzajów zabezpieczeń

(§ 15. 1. Maszyny oraz ich części, o ile jest to konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, mocuje się za pomocą odpowiednich zaczepów lub innych podobnych urządzeń w celu zapewnienia ich stateczności. )

2. Jeżeli występuje ryzyko oderwania lub rozpadnięcia się części maszyn powodujące zagrożenie dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, pracodawca powinien zastosować odpowiednie środki ochronne.

3. W przypadku wystąpienia ryzyka bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, mogącego powodować wypadki, stosuje się osłony lub inne urządzenia ochronne, które zapobiegałyby dostępowi do strefy zagrożenia lub zatrzymywałyby ruch części niebezpiecznych.

4. Tworzenie niezbędnej dokumentacji — DTR ( dokumentacji techniczno - ruchowej)

• Wymagania dotyczące DTR

W treści dokumentacji techniczno ruchowej powinny się znaleźć następujące treści:

1. informacje dotyczące transportu, przemieszczenia i magazynowania np.:

• warunki składowania maszyny,

• gabaryty, masa(y), położenie środka ciężkości,

• wskazówki nt. przemieszczania (np. rysunki, na których pokazane są punkty zaczepiania zawiesi).

informacje dotyczące uruchomienia maszyny np.

• wymagania dotyczące posadowienia/kotwienia oraz tłumienia drgań, warunki zespalania i montażu.

• przestrzeń potrzebną do użytkowania i konserwacji,

• dopuszczalne warunki środowiskowe (temperatura, wilgotność, drgania, pole elektromagnetyczne itp.),

• instrukcje dotyczące podłączania maszyny do zasilania (w szczególności nt. zabezpieczenia przed przeciążeniem elektrycznym),

• rady nt. usuwania/likwidacji odpadów,

• jeśli to konieczne zalecenia nt. środków zapobiegawczych. jakie użytkownik powinien uwzględnić (specjalne urządzenia bezpieczeństwa, odległości bezpieczeństwa, znaki i sygnały bezpieczeństwa itp.).

• dane dotyczące samej maszyny np.:

• dokładny opis maszyny, jej montażu, osłon i/lub urządzeń bezpieczeństwa,

• cały zakres zastosowania dla którego maszyna jest przeznaczona wraz z podaniem zabronionego użytkowania z uwzględnieniem różnych odmian maszyny, o ile takie występują,

• wykresy,

• dane nt. hałasu, drgań, promieniowania. gazów, par, pyłów emitowanych przez maszynę,

• dane nt. wyposażenia elektrycznego (patrz EN 60204-1 pkt. 3.2.22),

• atesty potwierdzające zgodność maszyny z wymaganiami.

• Informacje dotyczące użytkowania maszyny, np.:

• opis elementów sterowniczych,

• instrukcja ustawiania i regulacji,

• tryby i środki zatrzymywania (zwłaszcza awaryjnego),

• informacje nt. ryzyka, którego nie można wyeliminować mimo środków bezpieczeństwa powziętych przez projektanta (konstruktora),

• informacja o poszczególnym ryzyku, które może wynikać z określonych zastosowań maszyny i stosowania określonego wyposażenia oraz specyficznych środków ochronnych, które są konieczne przy takim zastosowaniu,

• informacja nt. zabronionego użytkowania maszyny,

• instrukcje dotyczące identyfikacji i lokalizacji usterek. naprawy i ponownego uruchomienia po dokonanej interwencji,

• jeśli to konieczne, instrukcje dotyczące stosowania środków ochrony indywidualnej oraz wymaganego wyszkolenia.

• informacje dotyczące konserwacji, np.:

• rodzaj i częstotliwość przeglądów,

• informacje dotyczące prac konserwacyjnych wymagających określonej wiedzy technicznej lub szczególnych umiejętności i które dlatego powinny być wykonywane wyłącznie przez przeszkolone osoby (personel d/s konserwacji, specjaliści),

• instrukcje dotyczące prac konserwacyjnych przemieszczania części itp., których wykonywanie nie wymaga specjalnych umiejętności i które z tego powodu mogą być wykonywane przez użytkowników (operatorów itp.)

• rysunki i wykresy umożliwiające personelowi d/s konserwacji racjonalne wykonywanie swoich zadań (w szczególności związanych z lokalizacją usterek).

• informacje dotyczące wyłączenia z ruchu, demontażu i - na ile to dotyczy bezpieczeństwa - złomowania,

• informacja dotycząca sytuacji awaryjnych, np.:

• rodzaj sprzętu przeciwpożarowego, jaki należy stosować,

• ostrzeżenia nt. możliwości emisji/wycieku substancji szkodliwych i - o ile to możliwe - wskazanie środków zwalczania ich skutków.

Każdej maszynie wprowadzanej do obrotu na terenie UE powinna towarzyszyć dokumentacja techniczno-ruchowa, której zakres i forma powinny być zgodne z dyrektywy maszynowej 98/37/WE. Zakres informacji podanych w tym dokumencie powinien umożliwić identyfikację maszyny, umożliwić jej bezpieczną obsługę oraz powadzenie prac

Dokumentacja techniczna powinna zawierać dane zamieszczone w oznaczeniu maszyny na tabliczce fabrycznej ( z wyjątkiem numeru fabrycznego ), podstawowe parametry techniczne charakteryzujące maszynę wraz z wszelkimi informacjami dodatkowymi ułatwiającymi konserwację ( np. adres importera, serwisu, itp.). Powinny być także podane informacje odnośnie emisji hałasu, a w przypadku maszyn trzymanych w ręku lub/i prowadzonych ręką, informacje dotyczące drgań.

Instrukcja obsługi powinna zawierać informacje gwarantujące bezpieczną eksploatację urządzenia zgodnie z jego przeznaczeniem. Powinno być w niej określone przeznaczenie maszyny, dopuszczalne warunki eksploatacji, niedozwolone sposoby jego wykorzystania, zakres codziennych przeglądów wykonywanych przez operatora przed rozpoczęciem pracy jeżeli takowe są wymagane. Jeżeli urządzenie wymaga montażu w miejscu eksploatacji eksploatujący powinien otrzymać również instrukcję montażu i demontażu.

Instrukcja konserwacji powinna określać zakres czynności wchodzących w skład przeglądów okresowych oraz ich częstotliwość, kryteria wymiany newralgicznych elementów i podzespołów oraz niezbędne rysunki i schematy. Należy zaznaczyć, że wytwórca ma prawo określić, że pewne czynności, w szczególności naprawy, przeglądy i regulacje mogą być wykonywane tylko przez niego lub przez autoryzowane punkty serwisowe. Z tego względu instrukcja konserwacji przekazywana użytkownikowi może nie obejmować tych zakresów czynności.

W koniecznych przypadkach instrukcje powinny zawierać wskazówki szkoleniowe oraz podstawowe charakterystyki narzędzi, które mogą być stosowane w maszynie.

Instrukcje obsługi i konserwacji powinny być sporządzone w języku kraju, w którym urządzenie ma być eksploatowane. Tłumaczenie powinno być wykonane przez wytwórcę lub przez jego upoważnionego przedstawiciela ustanowionego w UE, lub przez osobę wprowadzającą maszynę na dany obszar językowy. Tłumaczenie nie musi być wykonane przez tłumacza przysięgłego. W drodze wyjątku, instrukcja konserwacji przeznaczona do użytkowania przez wyspecjalizowany personel wytwórcy lub upoważnionego przedstawiciela w UE może być napisana tylko w jednym z języków UE zrozumiałym dla tego personelu.

5. Plany przeglądów maszyn i urządzeń

Przegląd techniczny to podstawowa obsługa techniczna, która może przyjmować formę obsługi: codziennej, sezonowej, zabezpieczającej, diagnostycznej, gwarancyjnej i okresowej.
W jej ramach wykonuje się czynności obejmujące m.in. konserwację (np. czyszczenie, smarowanie), regulację, diagnostykę oraz profilaktykę. Celem przeglądu jest wykrycie i usunięcie niesprawności i uszkodzeń za pomocą regulacji lub elementarnej naprawy.
Przestoje planowe to świadome przerwanie użytkowania maszyny na podstawie planu remontów. Są one technicznie i ekonomicznie uzasadnione. Przestoje nieplanowe to:
• nieprzewidziana przerwa w użytkowaniu maszyny spowodowana jej niesprawnością techniczną, potwierdzoną dużą liczbą braków nawet w całej produkcji,
• brak możliwości uruchomienia, brak ruchów roboczych itp.

Mogą one być spowodowane zużyciem podstawowych elementów, mechanizmów i zespołów, złą konstrukcją elementów, niewłaściwym użytkowaniem lub źle wykonanym remontem.

6. Remonty oraz naprawy maszyn i urządzeń —dla poszczególnych grup maszyn

Naprawa to obsługa umożliwiająca przywrócenie właściwości użytkowych uszkodzonym ogniwom lub pojedynczym zespołom (podzespołom) maszyny w wyniku regeneracji i/lub wymiany.

Remont dotyczy jednoczesnej naprawy wszystkich zespołów w maszynie lub ich wymiany. Wykonuje się go w celu usunięcia skutków zużywania się części maszyn lub urządzeń, aby nie dopuścić do nadmiernego ich zużycia, w następstwie którego na stępują awarie i wycofanie urządzenia z użytkowania. Terminy remontów są określone w wieloletnich i rocznych planach remontów, uzgodnionych z kierownikami działów produkcyjnych i pomocniczych.

Obsługa codzienna maszyn sprawdzenie:
• czystości maszyn,
• częstotliwości i jakości smarowania mechanizmów i połączeń oraz ich regulacji,
• działania mechanizmów jezdnych, stanu ogumienia, zużycia materiałów pędnych,
• stanu osłon ochronnych i ogólnego bezpieczeństwa pracy.

Obsługa sezonowa dotyczy obiektów pracujących w różnych środowiskach,

polega ona na:

• sprawdzeniu stanu gotowości technicznej,
• odnowieniu uszkodzonych elementów i pokryć ochronnych,
• uzupełnieniu i zmianie środków smarnych (w przypadku zmiany warunków pracy),
• sprawdzeniu pomieszczeń magazynowych służących do sezonowego przechowywania

Obsługa zabezpieczająca (konserwacyjna) to profilaktyka zapewniająca zdatność użytkową przez planowe lub doraźne zabezpieczenie jej przed oddziaływaniem czynników otoczenia (np. ochrona przed korozją) i utrzymywanie czystości.

Obsługa diagnostyczna ma określić aktualny stan techniczny maszyny.

Obsługa gwarancyjna zapewnia utrzymanie przydatności użytkowej w okresie gwarancyjnym, to jest w czasie, w którym producent gwarantuje poprawność działania maszyny. Wykonują ją autoryzowane firmy lub producenci.

• konserwacja urządzeń niepodlegających dozorowi technicznemu

• dziennik konserwacji urządzenia

Kontrole UDT — Rodzaje urządzeń podlegających dozorowi technicznemu zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r.

w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu.

(Dz. U. Nr 120, poz. 1021, z dnia 29 lipca 2002 r.)

(Tekst jednolity uwzględniający zmianę wprowadzoną Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 3 lutego 2003 r. (Dz. U. Nr 28, poz. 240)).

• Urządzenia ciśnieniowe:

• Rodzaje urządzeń podlegających dozorowi technicznemu

• uzyskanie decyzji zezwalającej na eksploatację

• Kontrole urządzeń ciśnieniowych i zbiorników bezciśnieniowych na materiały ciekłe zapalne oraz żrące i trujące

• rodzaje, zakres i terminy badań technicznych

• Procedura uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację

• Urządzenia dźwignicowe:

• Rejestracja urządzeń w organach UDT

• Kontrole warunków eksploatacji urządzeń dźwignicowych

• Rodzaje zakres i terminy badań technicznych

• Konserwacja, naprawa i modernizacja urządzeń dźwignicowych

• Wymagania kwalifikacyjne dla konserwatorów i operatorów

• Kontrole PIP

• Kontrole stanu BHP

• Kontrole wyposażenia maszyn i urządzeń

• Przeglądy warunków pracy

• Kontrole wyposażenia pracowników w sprzęt ochron osobistych

• Wymagana dokumentacja

• Listy kontrolne oceny zgodności maszyn z minimalnymi wymaganiami oraz stanu BHP przy maszynach

Podstawowe zasady i wymagania przy użytkowaniu maszyn i innych urządzeń technicznych regulują:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 Kodeks Pracy (Dziennik Ustaw Rok 1998 Nr 21 poz. 94 z póź. zmianami)

Rozdział IV Maszyny i inne urządzenia techniczne

Art. 215. [Konstruowanie i budowa maszyn] Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne:

1)   zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,

2)   uwzględniały zasady ergonomii

§ 2. Konstruktor oraz producent maszyn i innych urządzeń technicznych ponoszą odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków, o których mowa w § 1, określoną w odrębnych przepisach.

Art. 216. [Zabezpieczenia maszyn] § 1.  Pracodawca wyposaża w odpowiednie zabezpieczenia maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w art. 215.

§ 2. W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych, wyposażenie maszyny lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia należy do obowiązków pracodawcy.

Art. 217. [Deklaracja zgodności] Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.

Art. 218. [Narzędzia pracy] Przepisy art. 215 i 217 stosuje się odpowiednio do narzędzi pracy.

Art. 219 . [Inne maszyny i urządzenia] Przepisy art. 215 i 217 nie naruszają wymagań określonych przepisami dotyczącymi maszyn i innych urządzeń technicznych:

1) będących środkami transportu kolejowego, samochodowego, morskiego, wodnego śródlądowego i lotniczego,

2) podlegających przepisom o dozorze technicznym,

3) podlegających przepisom Prawa geologicznego i górniczego,

4) podlegających przepisom obowiązującym w jednostkach podległych Ministrom Obrony Narodowej i Spraw Wewnętrznych i Administracji,

5) podlegających przepisom Prawa atomowego.

Art. 227. [Zapobieganie chorobom zawodowym] § 1. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, w szczególności:

1) utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników,

Art. 283. [Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higienę pracy]

§ 1.  Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.

§ 2.   Tej samej karze podlega, kto:

3)   wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności,

Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach. Tak stanowi aktualnie art. 217 Kodeksu pracy, że niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które:

1. podlegając obowiązkowi certyfikacji nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem

2. nie mają wystawionej przez producenta lub innego dostawcę deklaracji zgodności z wymaganiami określonymi właściwymi przepisami.

Tymi odrębnymi przepisami są:

obowiązujące obecnie:


1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( tekst jednolity Dz. U. Nr 169, poz. 1650 z późniejszymi zmianami zm. Dz. U. z 2008, Nr 108, poz. 690 ) Rozdział 3 Obsługa i stosowanie maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych

2. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności t.j. (Dz. U. 2004, nr 204, poz. 2087) ze zm.

3. Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wymagań zasadniczych dla:

1. maszyn i elementów bezpieczeństwa podlegających ocenie zgodności

2. sprzętu elektrycznego

3. urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu

4. prostych zbiorników ciśnieniowych

które weszły w życie z dniem 1 maja 2004 r., - czyli uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej, zgodne z postanowieniami Ustawy z dnia 30 sierpnia

2002 r. o systemie oceny zgodności t.j. (Dz. U. 2004, nr 204, poz. 2087) ze zm.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. 2005 nr 259, poz. 2170), z maszyn i innych urządzeń, które mogą być wykorzystywane podczas prac w budownictwie, następujące podlegają procedurze oceny zgodności z wymaganym udziałem jednostki notyfikowanej:

1. pilarki tarczowe (jedno- i wielopiłowe) do drewna i podobnych materiałów

2. strugarki wyrówniarki do obróbki drewna z ręcznym posuwem

3. jednostronne strugarki grubiarki do drewna z ręcznym podawaniem lub odbieraniem

4. pilarki taśmowe do drewna i podobnych materiałów, wyposażone w stały lub ruchomy stół lub wózek z ręcznym podawaniem lub odbieraniem

5. obrabiarki kombinowane do drewna i podobnych materiałów, w skład których wchodzą obrabiarki wyżej wymienione

6. wielowrzecionowe czopiarki do drewna z ręcznym posuwem

7. frezarki pionowe dolnowrzecionowe z posuwem ręcznym, do drewna i podobnych materiałów

8. przenośne pilarki łańcuchowe do drewna

9. prasy, w tym prasy krawędziowe, do obróbki metali na zimno, z ręcznym podawaniem lub odbieraniem, których ruchome elementy robocze mogą mieć skok większy niż 6 mm i prędkość przekraczającą 30 mm/s

10. maszyny do robót podziemnych następujących rodzajów: maszyny szynowe - lokomotywy i wózki hamulcowe, hydrauliczne obudowy zmechanizowane

11. silniki spalinowe przeznaczone do instalowania w maszynach do robót podziemnych

12. urządzenia do podnoszenia osób, stwarzające ryzyko upadku z wysokości większej niż 3 m.

Deklarację zgodności powinny mieć wszystkie maszyny i inne urządzenia wprowadzone do eksploatacji poczynając od dnia 1 czerwca 1997 roku.

Od dnia 1 maja 2004 r. - wejścia Polski do UE spośród maszyn, które mogą być stosowane w budownictwie, ocenie zgodności z udziałem jednostki notyfikowanej podlegają:

1. pilarki tarczowe do drewna z ręcznym posuwem lub dostawnym mechanizmem posuwowym albo wyposażone w poruszany ręcznie stół przesuwny

2. strugarki wyrówniarki i strugarki grubiarki do drewna ręcznym podawaniem lub odbieraniem

3. pilarki taśmowe do drewna i podobnych materiałów z ręcznym podawaniem lub odbiorem

4. przenośne pilarki łańcuchowe do drewna

5. urządzenia do podnoszenia osób, stwarzające ryzyko upadku z wysokości większej, niż 3 m

6. konstrukcje chroniące przed skutkami wywrócenia (ROPS) stosowane np. do robót budowlanych ziemnych

7. Konstrukcje chroniące przed spadającymi przedmiotami (FOPS)

Deklaracja zgodności z wymaganiami zasadniczymi jest wystawiana dla wszystkich maszyn i urządzeń technicznych podlegających ocenie zgodności, przy czym dla maszyn ujętych w zał. 2. do rozporządzenia w sprawie wymagań zasadniczych dla maszyn i elementów bezpieczeństwa na podstawie certyfikatu jednostki notyfikowanej. Obowiązek oznakowania znakiem CE dotyczy wszystkich maszyn i urządzeń technicznych podlegających ocenie zgodności.
Do maszyn i innych urządzeń technicznych użytkowanych w budownictwie odnoszą się postanowienia:

1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. 2002, Nr 191, poz. 1596) ze zm. (Dz. U. z 2003 r., nr 178, poz. 1745) stanowi, że maszyny nabyte przed 1 stycznia 2003 powinny być w terminie do 1 stycznia 2006 dostosowane do wymagań tego rozporządzenia

2. Rozdział 7 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. 2003, Nr 47, poz. 401).

Ww. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, oprócz minimalnych wymagań bezpieczeństwa odnoszących się do wszystkich maszyn, a dotyczących

1. elementów i układów sterowania,

2. uruchamiania i zatrzymywania,

3. ochrony przed spadającymi lub odlatującymi elementami oraz emitowanymi gazami, pyłami i innymi czynnikami szkodliwymi,

4. ryzykiem pożaru, wybuchu oraz przewrócenia się osłon i innych urządzeń ochronnych,

5. oznakowania

określa także wymagania dotyczące organizacji pracy związanej z użytkowaniem maszyn i innych urządzeń technicznych. W obydwu rozporządzeniach określone są również szczegółowe minimalne wymagania dotyczące wybranych grup maszyn, między innymi stosowanych w budownictwie maszyn:

 samojezdnych,

 do podnoszenia ładunków i ludzi

 wózków jezdniowych.

Obydwa te aspekty, ale w odniesieniu do maszyn i innych urządzeń stosowanych w budownictwie ujmuje szczegółowiej wymienione wcześniej Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. Rozporządzenia te stanowią między innymi, że:

1. maszyny i inne urządzenia techniczne udostępnione pracownikom przez pracodawcę powinny być:

1. właściwe (przeznaczone) do wykonywania danej pracy i warunków jej wykonywania, lub odpowiednio do tego przystosowane

2. montowane i użytkowane zgodnie z instrukcją producenta

3. obsługiwane przez przeszkolone i upoważnione osoby

4. utrzymywane w stanie zapewniającym ich sprawność

Maszyny i inne urządzenia techniczne podlegające dozorowi technicznemu mogą być użyte na terenie budowy tylko wówczas jeśli mają aktualne dokumenty uprawniające do eksploatacji. Operatorowi każdej maszyny powinna być udostępniona instrukcja bhp.
W przypadku gdy bezpieczne użytkowanie maszyn jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien poddać maszyny:

1. wstępnej kontroli, po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy;

2. kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu.

Pracodawca powinien zapewnić, aby maszyny narażone na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, co może spowodować powstawanie sytuacji niebezpiecznych, poddane były:

1. okresowej kontroli, a także badaniom;

2. specjalnej kontroli w przypadku możliwości pogorszenia bezpieczeństwa związanego z maszyną, a będącego wynikiem:

 prac modyfikacyjnych,

 zjawisk przyrodniczych,

 wydłużonego czasu postoju maszyny,

 niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy pracy.

Kontroli tych dokonują jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje.
Wyniki tych kontroli rejestruje się i przechowuje, do dyspozycji zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków pracy, przez okres 5 lat od dnia zakończenia tych kontroli, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Dokument potwierdzający przeprowadzenie ostatniej kontroli maszyny powinien być dostępny w miejscu użytkowaniamaszyny jeśli jest ona użytkowana poza terenem zakładu pracy.
W przypadku stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia maszyny lub innego urządzenia technicznego należy je niezwłocznie unieruchomić i odłączyć dopływ energii.
Dokonywanie napraw i czynności konserwacyjnych sprzętu zmechanizowanego będącego w ruchu jest zabronione. Maszyny i oprzyrządowanie przeznaczone do podnoszenia ładunków dobiera się z uwzględnieniem wielkości ładunków, jakie będą nimi przenoszone, miejsc uchwytu, sposobu i miejsca umieszczenia ładunku, sprzętu do mocowania oraz warunków atmosferycznych, w jakich mogą być przemieszczane. Oprzyrządowanie maszyn przeznaczonych do podnoszenia ładunków, jeżeli nie jest rozmontowywane po użyciu, oznakowuje się w celu poinformowania użytkowników o właściwościach oprzyrządowania, w tym zwłaszcza dopuszczalnej nośności. Przeciążanie maszyn i innych urządzeń technicznych ponad dopuszczalne obciążenie robocze jest zabronione, z wyjątkiem przeciążeń dokonanych w czasie badań i prób. Nie przenosi się ładunków nad niezabezpieczonymi miejscami pracy, w których zwyczajowo przebywają pracownicy. Jeżeli jednak praca nie może być wykonywana w inny sposób, pracodawca powinien ustalić zasady bezpiecznego jej wykonywania oraz zapewnić przestrzeganie tych zasad. Pracownicy mogą być transportowani przy pomocy mechanicznie napędzanej maszyny, która jest przeznaczona do tego celu.

Rusztowania budowlane
       Rusztowanie - jest to tymczasowa konstrukcja, niezbędna w celu zapewnienia bezpieczeństwa podczas pracy przy wznoszeniu, konserwacji, naprawie lub rozbiórce budynków i innych budowli, zapewniająca łatwy dostęp do tych obiektów.
Zgodnie z Rozporządzeniem  Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. 2003, Nr 47, poz. 401) rusztowania powinny być wykonywane, montowane, eksploatowane i demontowane zgodnie z dokumentacją i instrukcją producenta dla rusztowań systemowych albo projektem indywidualnym - dla rusztowań innych niż systemowe.
Montażyści rusztowań metalowych powinni mieć wymagane uprawnienia
       Użytkowanie rusztowania jest dopuszczalne po dokonaniu jego odbioru przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę i potwierdzone  wpisem w dzienniku budowy lub w protokole odbioru technicznego.  Rusztowania należy ustawiać na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze spadkiem umożliwiającym odpływ wód opadowych. Przed montażem lub demontażem rusztowań należy wyznaczyć i ogrodzić strefę niebezpieczną.
Na rusztowaniu  powinna być umieszczona tablica określająca:

1. wykonawcę montażu rusztowania z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu;

2. dopuszczalne obciążenia pomostów i konstrukcji rusztowania

Rusztowania powinny:

1) posiadać pomost o powierzchni roboczej wystarczającej dla osób wykonujących roboty oraz do składowania narzędzi i niezbędnej ilości materiałów;

2) posiadać stabilną konstrukcję dostosowaną do przeniesienia obciążeń;

3) zapewniać bezpieczną komunikację i swobodny dostęp do stanowisk pracy;

4) zapewniać możliwość wykonywania robót w pozycji nie powodującej nadmiernego wysiłku;

5) posiadać balustradę,

6) posiadać piony komunikacyjne.

7) zabezpieczenia przed spadaniem przedmiotów z rusztowania;

8) zabezpieczenie przechodniów przed możliwością powstania urazów oraz uszkodzeniem odzieży przez elementy konstrukcyjne rusztowania.

Odległość najbardziej oddalonego stanowiska pracy od pionu komunikacyjnego rusztowania nie powinna być większa niż 20 m, a między pionami nie większa niż 40 m.
W przypadku odsunięcia rusztowania od ściany ponad 0,2 m należy stosować balustrady z poręczą ochronną na wysokości 1,10 m, deską krawężnikową o wysokości 0,15 m oraz wypełnieniem przestrzeni pomiędzy poręczą a deską w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości., od strony tej ściany. W przypadku rusztowań systemowych dopuszcza się umieszczanie poręczy ochronnej na wysokości 1 m.
Rusztowanie z elementów metalowych powinno być uziemione i posiadać instalację piorunochronną.
Usytuowanie rusztowania w obrębie ciągów komunikacyjnych wymaga zgody właściwych organów nadzorujących te ciągi oraz zastosowania wymaganych przez nie środków bezpieczeństwa. Rusztowania, usytuowane bezpośrednio przy drogach, ulicach oraz w miejscach przejazdów i przejść dla pieszych,  powinny ponadto posiadać daszki ochronne i osłonę z siatek ochronnych.
Rusztowania powinny być każdorazowo sprawdzane, przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę, po silnym wietrze, opadach atmosferycznych oraz działaniu innych czynników, stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa wykonania prac, i przerwach roboczych dłuższych niż 10 dni oraz okresowo, nie rzadziej niż raz w miesiącu.
Zagadnienia konstrukcji i użytkowania rusztowań w Polsce regulują szczegółowo normy serii PN-M-47900 z 1996r. Spis podstawowych norm i rozporządzeń oraz innych opracowań dotyczących rusztowań:

• PN-M-47900-1 Rusztowania stojące metalowe robocze - Określenia, podział i główne parametry

• PN-M-47900-2 Rusztowania stojące metalowe robocze - Rusztowania stojakowe z rur

• PN-M-47900-3 Rusztowania stojące metalowe robocze - Rusztowania ramowe

• PN-M-47900-4 Rusztowania stojące metalowe robocze - Złącza

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650)

• Kryteria oceny wyrobów pod względem bezpieczeństwa - Rusztowania Systemowe stojące nieruchome robocze - Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego - Ośrodek Certyfikacji Wyrobów

Bibliografia:


1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. Nr 120, poz. 1021), zmienione rozporządzeniem z dnia 3 lutego 2003 r. (Dz.U. Nr 28, poz. 240), wydane na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o dozorze technicznym.

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. Nr 79, poz. 849), zmienione rozporządzeniem z dnia 20 lutego 2003 r. (Dz.U. Nr 50, poz. 426), wydane na podstawie art. 23 ust. 5 ustawy o dozorze technicznym.

3. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 j.t., z późn. zm.)

4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa(Dz.U. Nr 259, poz. 2170) wdrażające do polskiego prawa dyrektywę 98/37/WE dotyczącą maszyn

.

15

---