Źródło: http://www.winnica.golesz.pl/polnocne-odmiany-winorosli.html

Północne odmiany winorośli

W chłodniejszych rejonach świata (np. w USA, Kanadzie, krajach nadbałtyckich czy Rosji) prowadzone są próby uprawy winorośli w celu pozyskiwania winogron nie tylko konsumpcyjnych, ale i do wyrobu wina. Wykorzystywane są tam w uprawie odporne na mróz krzyżówki winorośli europejskiej (Vitis vinifera) z innymi gatunkami winorośli, np. z winoroślą lisią (Vitis labrusca), amurską (V. amurensis), nadbrzeżną (V. riparia), skalną (V. rupestris), letnią (V. aestivalis), Berlandiera (V. beriandieri), gołębią (V. cinerea), itp.

Frontenac

Wytrzymałość na mróz

Podwyższona wytrzymałość krzewów na mróz nie idzie, niestety, w parze z lepszą jakością owoców, a zwłaszcza wina. Z reguły, im odporniejsza odmiana, tym jakość wina gorsza.

Abundance

Wysoką wytrzymałością charakteryzują się na przykład mieszańce z udziałem gatunku V. labrusca. Owoce tych odmian mają jednak nieprzyjemny, przechodzący do wina, tzw. lisi aromat i posmak owoców. Dlatego też niektóre starsze mieszańce z przeważającym udziałem gatunku winorośli lisiej są nawet w produkcji winiarskiej prawnie zakazane.
W celu poprawy jakości wina przy zachowaniu wysokiej wytrzymałości odmiany na mróz, zaczęto w pracach hodowlanych wykorzystywać inne gatunki winorośli, np.: V. amurensis, V. riparia, czy V. rupestris. Zaprezentowane poniżej odmiany są właśnie efektem takich prac.
Szczególnie duże osiągnięcia w hodowli nowych odpornych na mróz odmian winorośli odniósł, zmarły w 2004 roku, legendarny hodowca amerykański Elmer Swenson. Właśnie znana i ceniona w naszym kraju odmiana 'Swenson Red' (syn. 'Elmer') jest jedną z pierwszych przez niego wyhodowanych. Odmiany te są od kilku lat testowane również w Polsce i w przyszłości mogą okazać się bardzo przydatne do uprawy w rejonach, w których zbyt często występują mroźne zimy.
W chłodniejszych rejonach uprawy winorośli, oprócz odmian amerykańskich, wykorzystuje się wiele innych, wyhodowanych w Rosji, na Ukrainie, Łotwie i w Estonii, m.in.: Varajane Sinine, Hasansky Sladky (Kazan Early), Zilga, Skujins 675 (Moskowskij Ustojcziwyj), Jubilejnyj Novgoroda, Veldze, Sukribe. Niektóre z nich są w znacznym stopniu odporne na przemarzanie, a zarazem dają wino całkiem dobrej jakości.

Najciekawsze odmiany amerykańskie

La Crescent

Abundance (Buffalo x Baco Noir) - wyhodowana w NY SAES Geneva. Odporność na mróz bardzo wysoka (do -35°C), a na choroby grzybowe średnio wysoka. Granatowe owoce dojrzewają pod koniec września. Wino dobrej jakości, o intensywnie czerwonej barwie i średnio wysokiej zawartości tanin.
DM 8521-1 jest krzyżówką o skomplikowanym pochodzeniu, z przeważającym udziałem gatunków V. riparia i V. vinifera. Odmianę wyhodował David MacGregor. Krzewy mają ekstremalnie wysoką wytrzymałość na mróz (do -40°C). Na choroby grzybowe są wystarczająco odporne. Drobne, ciemne owoce dojrzewają średnio wcześnie. Wino o dużej zawartości tanin i czerwonego barwnika.
E.S. 10-18-30 to jedna z wielu selekcji Elmera Swensona o ekstremalnie wysokiej odporności na przemarzanie (do -40°C). Owoce niewielkie, jasnozielone, podobne w wielkości do owoców odmiany Leon Millot, dojrzewają wcześnie. Wino o neutralnym charakterze, bez nieprzyjemnego aromatu czy posmaku. Ze względu na słabszy wzrost zaleca się szczepić krzewy tej selekcji na silnie rosnącej podkładce E.S. 15-53.
Frontenac (Riparia 89 x Landot 4511) to odmiana już dość dobrze znana w USA, otrzymana przez hodowców z Uniwersytetu Minnesota. Wytrzymuje mrozy do -35°C. Grona ma średniej wielkości do prawie dużych, średnio zwarte lub luźne. Jagody średniej wielkości niebieskoczarne. Pora dojrzewania owoców jest średnio późna - przypada na początek października. Wino dobrej jakości, o wiśniowym posmaku, podwyższonej kwasowości, intensywnie czerwonej barwie i umiarkowanej zawartości tanin.
Kay Gray (Minnesota 64 x Golden Muscat x Onaka) to jedna z wielu odmian Elmera Swensona. Krzewy wytrzymują mrozy do -35°C, są również w wysokim stopniu odporne na choroby. Grona średniej wielkości lub małe, jagody żółtozielone, kuliste, o przeciętnej masie 3,5 g. Pora dojrzewania owoców wczesna. Wino o neutralnym charakterze, bez wyraźnego aromatu.
La Crescent (St. Pepin x E.S. 6-8-25) to odmiana otrzymana przez hodowców z Uniwersytetu Minnesota, powstała ze skrzyżowania dwóch selekcji Elmera Swensona. Jedna z kilku odmian najbardziej obiecujących w polskim klimacie. Krzewy wytrzymują mrozy do -35°C. Odporność na choroby grzybowe średnio wysoka. Średniej wielkości, jasne owoce dojrzewają wcześnie i gromadzą dużo cukru. Wino dobrej jakości, o przyjemnym morelowym aromacie.

Frontenac Gris

Prairie Star (E.S. 2-7-13 x E.S. 2-8-1) - kolejna bardzo interesująca odmiana hodowli Elmera Swensona. Odporność krzewów na przemarzanie bardzo wysoka (do -35°C), na choroby grzybowe także duża. Średniej wielkości jasne owoce dojrzewają średnio wcześnie, zazwyczaj w trzeciej dekadzie września, zawierają około 20% cukru. Wino o neutralnym charakterze, ale bez nieprzyjemnego "lisiego" posmaku.
Sabrevois (E.S. 283 x E.S. 193) to odmiana otrzymana przez Elmera Swensona z przeznaczeniem owoców na czerwone wino. Krzewy wytrzymują mrozy do -35°C. Drobne, ciemne owoce dojrzewają średnio wcześnie, zawierają 18-20% cukru. Wino o lekkim, owocowym charakterze i ciemnoczerwonym zabarwieniu, z niezbyt wysoką zawartością tanin.
St. Croix to siostrzana odmiana poprzedniej, pochodzi ze skrzyżowania tych samych odmian, co Sabrevois. Ma nieco mniejszą niż ona odporność na przemarzanie (do -32°C). Niewielkie ciemne owoce dojrzewają średnio wcześnie i mają mniej czerwonego barwnika niż owoce odmiany Sabrevois. Wino jasnoczerwone, o aromacie tytoniu, zbliżone nieco do Marechal Foch.
St. Pepin (E.S. 114 x Seyval Blanc) to jedna z najlepszych odmian Elmera Swensona nadających się na białe wino. Krzewy wytrzymują mrozy do -30°C, na choroby grzybowe są średnio odporne. Jasne, średniej wielkości owoce dojrzewają średnio wcześnie osiągając zawartość około 20% cukru i 1% kwasów organicznych. Wino aromatyczne, dobrej jakości.

Wytrzymałe na mróz odmiany winiarskie (tłustą czcionką wyróżniono odmiany znane już w Polsce)

Odmiana	Pora dojrzewania	Barwa owoców	Barwa wina	Jakość wina (pozytywne cechy)	Odporność na choroby	Mrozowy- trzymałość*
Abundance	średnio wczesna	granatowa	czerwona	dobra (barwnik taniny)	średnia	-35°C VI
Aurora	wczesna	różowożółta	jasna	średnia	wysoka	-28°C IV
Cascade	wczesna	granatowa	jasnoczerwona	średnia	wysoka	-28°C IV
DM 8521-1	średnio wczesna	granatowa	czerwona	średnia (barwnik taniny)	wysoka	-40°C VI
E.S. 4-7-25	wczesna	granatowa	różowa	średnia	wysoka	-30°C V
E.S. 5-3-89	średnio późna	żółtozielona	jasna	dobra (aromat muszkatowy)	wysoka	-35°C VI
E.S. 6-16-30	średnio wczesna	żółta	jasna	średnia	wysoka	-35°C VI
E.S. 8-2-43	średnio wczesna	żółtozielona	jasna	dobra (aromat muszkatowy)	wysoka	-30°C V
E.S. 10-18-30	wczesna	jasnożółta	jasna	średnia	wysoka	-40°C VI
Frontenac	średnio późna	granatowa	ciemnoczerwona	dobra (barwnik, ekstrakt)	wysoka	-35°C VI
Frontenac Gris	średnio późna	granatowa	jasna	dobra (ekstrakt)	wysoka	-35°C VI
Heridan	średnio późna	granatowa	ciemnoczerwona	dobra (barwnik)	bardzo wysoka	-35°C V
Kay Gray	wczesna	jasnożółta	jasna	średnia	bardzo wysoka	-37°C VI
La Crescent	średnio wczesna	żółta	jasna	dobra (aromat)	wysoka	-35°C VI
La Crosse	średnio wczesna	żółtozielona	jasna	średnia	średnia	-30°C V
Leon Millot	średnio wczesna	granatowa	czerwona	średnia	średnia	-28°C IV
Luise Swenson	średnio wczesna	żółtozielona	jasna	średnia	wysoka	-35°C VI
Marechal Foch	średnio wczesna	granatowa	czerwona	dobra	wysoka	-30°C V
Praire Star	średnio wczesna	żółta	jasna	dobra (ekstrakt)	średnia	-35°C VI
Sabrevois	średnio wczesna	granatowa	ciemnoczerwona	średnia (barwnik)	średnia	-35°C VI
St. Croix	średnio wczesna	granatowa	czerwona	średnia	średnia	-32°C V
St. Pepin	średnio wczesna	żółtozielona	jasna	dobra (aromat)	średnia	-30°C V
Swenson Red	średnio wczesna	purpurowa	jasna	średnia**	średnia	-30°C V
Swenson White	późna	żółtozielona	jasna	średnia	średnia	-35°C VI
Troubador	średnio wczesna	granatowa	ciemnoczerwona	średnia (barwnik, taniny)	wysoka	-40°C VI

* - wytrzymałość na mróz wyrażona w sześciostopniowej skali amerykańskiej: I - bardzo wrażliwe, II - wrażliwe, III - średnio wrażliwe, IV - średnio odporne, V - odporne, VI - bardzo odporne
** jakość wina wytrawnego średnia, wina likierowego wysoka

Roman Myśliwiec
Szkółkarstwo nr 5/06

---