Violetta Rzeszot, Alicja Małgorzata Turowska

PLAN WYNIKOWY

Z PLASTYKI

do gimnazjum

Warszawa 2005

Drogi Czytelniku !

Oddajemy w Twoje ręce propozycję planu wynikowego do nauczania plastyki w gimnazjum. Mamy nadzieję, że przyda się on zarówno młodym nauczycielom, jak i tym doświadczonym.

Plastyka jest specyficznym przedmiotem, gdyż oprócz wiedzy uczeń powinien wykazać się umiejętnościami praktycznymi. Poza tym jak żaden inny przedmiot plastyka bazuje na emocjach i zmysłach oraz wymaga pewnych uzdolnień, dlatego należy ją nieco inaczej traktować niż inne przedmioty kształcenia, a także inaczej oceniać ucznia. Przy ustalaniu oceny należy w szczególności brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć.

Nie da się stworzyć uniwersalnego jednego planu wynikowego, możliwego do zastosowania w każdych warunkach. Plan wynikowy tworzymy na użytek konkretnej szkoły i klasy.

Aby przyjść nauczycielom z pomocą napisałyśmy przykładowy plan wynikowy w oparciu o program Wydawnictwa Juka-91.

W ofercie do nauczania plastyki w klasach 1-3 gimnazjum Wydawnictwo Juka-91 proponuje dwa pakiety oparte na Programie nauczania sztuki autorstwa Doroty Krawczyk- DKW-4014-136/00.

Pakiet: Sztuka w gimnazjum - Plastyka obejmuje następujące pozycje:

Beata Lewińska - Gwóźdź- Sztuka w gimnazjum- Plastyka- podręcznik do klasy 1

Beata Lewińska - Gwóźdź- Sztuka w gimnazjum- Plastyka- podręcznik do klasy 2

Beata Lewińska - Gwóźdź- Sztuka w gimnazjum- Plastyka- podręcznik do klasy 3

Pakiet: Plastyka w gimnazjum:

Beata Lewińska - Gwóźdź- Plastyka w gimnazjum, podręcznik dla klas 1-3, część I

Beata Lewińska - Gwóźdź- Plastyka w gimnazjum, podręcznik dla klas 1-3, część II

Do wszystkich podręczników wydane są :Wskazówki metodyczne dla nauczyciela .

Proponowany plan wynikowy zawiera wszystkie zagadnienia programowe zgodne z podstawą programową i standardami wymagań egzaminacyjnych.

Autorki

Po co planujemy ?

W demokratycznym społeczeństwie jest potrzebny program dla ucznia. To on spędza „najlepsze godziny i lata w szkole”, ma się rozwinąć, ma się zmienić. Tę zmianę trzeba w programie nauczania opisać”

B. Niemierko

Działania pedagogiczne powinny być zatem zaplanowane z ogromną starannością i dokładnością.

Planowanie rozpoczyna się od bardzo ogólnych decyzji dotyczących całego roku szkolnego bądź etapu edukacyjnego. Według prof.
B. Niemierki jest to planowanie kierunkowe, które polega na powiązaniu celów edukacyjnych poznawczych z celami motywacyjnymi oraz treściami nauczania.

	CELE MOTYWACYJNE
			A	B	C	D	E	F
	CELE POZNAWCZE	1	Jednostki materiału, hasła, działy				Jednostki materiału, hasła, działy
		2			Jednostki materiału, hasła, działy

Schemat planu kierunkowego wg B. Niemierki

Kolejnym etapem pracy nauczyciela powinno być tworzenie planu wynikowego.

Plan wynikowy jest dokumentem nauczycielskim, którym należy zastąpić dawne rozkłady materiału. Skupiony jest nie na materiale nauczania, metodyce lekcji i środkach dydaktycznych, ale przede wszystkim na pożądanych wynikach i na osiągnięciach uczniów.

Planowanie zmusza bowiem do refleksji nad tym, co uczeń umie i potrafi, co powinien jeszcze osiągnąć, jak powinien pracować nauczyciel, by dojść do zamierzonych celów. Uwzględniając możliwości różnych wychowanków, dając szansę każdemu na sukces edukacyjny, precyzujemy wymagania, które określają kierunek pracy dydaktycznej na danym etapie.

Plan wynikowy obejmuje etap - dział, dużą jednostkę tematyczną, część programu i polega na określeniu i ustopniowaniu wymagań programowych. Według tych wymagań nauczyciel będzie planował zajęcia oraz oceniał osiągnięcia uczniów i skuteczność własnej pracy ./B. Niemiecko/. Plan ten więc powinien być elastyczny, by na bieżąco go modyfikować.

Pisząc plan wynikowy, dokonujemy następujących czynności :

1. analizujemy podstawę programową i standardy wymagań egzaminacyjnych;

2. analizujemy program nauczania;

3. diagnozujemy na wstępie podstawowe kompetencje uczniów;

4. określamy czynniki sprzyjające i utrudniające uczenie się i nauczanie;

5. wypisujemy czynności uczniów, jakie powinni osiągnąć - sprawdzamy, jakie kategoriereprezentują (A, B, C, D);

6. oceniamy poszczególne czynności według kryteriów wymagań (łatwość, trudność niezbędność w dalszym uczeniu się przedmiotu, użyteczność praktyczną, życiową);

7. określamy czynności podstawowe (p) i ponadpodstawowe (pp), wyraźnie je od siebie, odróżniając;

8. sprawdzamy czynności podstawowe i ponadpodstawowe;

9. konsultujemy wymagania z innymi nauczycielami, np. w zespole humanistycznym;

10. zapoznajemy uczniów i rodziców z wymaganiami;

11. nauczamy według wymagań; sprawdzamy i oceniamy według wymagań;

12. na bieżąco - na zakończenie działu przeprowadzamy korektę, urealniamy

wymagania.

(na podst.: opr. J. Ochenduszko)

Najważniejszym etapem w planowaniu wynikowym jest stopniowanie wymagań, ponieważ nie da się utrzymać jednakowo wysokiego poziomu wobec wszystkich uczniów; podstawową czynnością jest również ich urealnianie, polegające czasem na obniżaniu tych podstawowych
i podwyższaniu ponadpodstawowych.

Praktyka pokazuje, że stawiamy zbyt wysokie wymagania uczniom słabym, a zbyt niskie i odtwórcze uczniom zdolnym /J. Ochenduszko/.

Wymagania edukacyjne poza tym powinny być formułowane w sposób prosty, nieskomplikowany i odpowiedzialny, w poczuciu, że uczniowie mogą je osiągnąć, a nie są jedynie nauczycielską deklaracją chowaną w szkolnej szufladzie.

Literatura:

Arends R: Uczymy się nauczać, Warszawa 1994

Niemiecko B. Między oceną szkolną a dydaktyką, Warszawa 1991

Ochenduszko J. Planowanie pracy dydaktycznej nauczyciela (poradnik), Bydgoszcz 1997

Ochenduszko J. Potrzeba planowania pracy dydaktycznej /w:/ Forum humanistów, 3/ 2000, s.23 - 33.

Dział programowy	Tematy lekcji/ jednostki metodyczne	Wymagania programowe				Uwagi
				podstawowe Uczeń:	Kat	ponadpodstawowe Uczeń:	Kat.
Człowiek i sztuka	1. Pojęcie sztuki i jej przemiany na przestrzeni dziejów	- definiuje pojęcie sztuki; - - wymienia co najmniej dwie dziedziny sztuki; - wyjaśnia funkcje sztuki; - dostrzega środki wyrazu dzieł sztuki plastycznej; - określa język, jakim charakteryzuje się dana dziedzina sztuki;	A A B B C	- precyzuje pojęcie stylu w kulturze i sztuce; - rozróżnia dziedziny sztuki; - określa ich język artystyczny; - ocenia i dowodzi, co jest lub może być sztuką. - formułuje argumenty uzasadniające własne stanowisko;	A B C D D
Magia i rytuał - sztuka najdawniejsza i daleka	2. Jak wyglądała sztuka u zarania dziejów?	- wyjaśnia rolę sztuki dawnej; - charakteryzuje sztukę najdawniejszą;	B C	- wyjaśnia rolę sztuki dawnej oraz sztuki współczesnych plemion murzyńskich i polinezyjskich; - charakteryzuje zabytki sztuki dawnej; - analizuje dzieła sztuki dawnej;	B C D
		3. Początki sztuk plastycznych - malowidła skalne	- projektuje malowidło skalne; - wykonuje rysunek konturowy; - omawia wykonaną pracę;	C C B	- identyfikuje najważniejsze malowidła skalne (z grot Lascaux i Altamiry); - analizuje sceny z malowidła skalnego; - omawia zastosowane środki wyrazu plastycznego;	A B C
		4. Moja maska rytualna	- wyjaśnia funkcję masek rytualnych; - projektuje i wykonuje prostą maskę na wzór współczesnych masek; - koryguje swoje działania pod kierunkiem nauczyciela; - dba o estetykę wykonania pracy;	B C C C	- wyjaśnia funkcję, jaką pełniły maski i totemy; - analizuje stosowanie masek dawniej i dziś; - proponuje własne sposoby wykorzystania maski; - wykonuje maskę według wybranego projektu; - wybiera sposób wykonania maski;	B C D D D
		5. Malowidła w grobowcach faraonów	- wymienia najważniejsze zabytki sztuki starożytnego Egiptu; - wymienia kilka przykładów malowideł egipskich; - wyjaśnia pojęcie kanon w sztuce; - opisuje wygląd i wyposażenie grobowców; - rysuje proste motywy zdobnicze;	A A B C C	- wymienia rodzaje grobowców w starożytnym Egipcie; - precyzuje pojęcie kanon w sztuce, wykorzystując przykłady malowideł egipskich; - opisuje schemat przedstawiania postaci egipskiej w malarstwie i w płaskorzeźbie; - opisuje wygląd świątyni egipskiej; - dowodzi znaczenia wpływu wiary na charakter budowli;	A B C C D
	III. Między ludźmi a bogami - sztuka starożytnej Grecji i Rzymu	6. Ogólne spojrzenie na sztukę antyczną	- wymienia najważniejsze zabytki sztuki greckiej i rzymskiej;	B	- charakteryzuje sztukę antyczną; - wymienia najwybitniejszych twórców sztuki antycznej Grecji i Rzymu i ich dzieła; - identyfikuje źródła inspiracji w sztuce greckiej i rzymskiej; - dowodzi znaczenia wpływów sztuki antycznej w kulturze europejskiej;	C A A D
		7. Arcydzieła sztuki starożytnej	- rozróżnia sztukę grecką od rzymskiej; - wymienia co najmniej dwie świątynie antyczne; - wyszukuje w różnych opracowaniach przykłady dzieł sztuki greckiej lub rzymskiej;	B A C	- podaje przykłady zastosowania łuków; - wyjaśnia zasady konstrukcji łuków w starożytnym Rzymie; - porównuje teatr grecki i rzymski; - opisuje wygląd świątyni greckiej i rzymskiej; - opisuje wygląd domu greckiego i domu bogatych patrycjuszy rzymskich; - dostrzega związki między kulturą grecką i rzymską;	B B C C C D
		8. Wykonanie dekoracyjnego fryzu o motywach antycznych	- wyjaśnia pojęcie fryz, kolumna, tympanon; - wykonuje prosty fryz, wzorując się na motywach greckich;	B C	- rozróżnia porządki w architekturze greckiej; - projektuje i wykonuje własny fryz, wzorując się na motywach greckich;	B D
	IV. Na chwałę Boga - sztuka wieków średnich	9. Dekoracyjny motyw czarnofigurowy	- rozróżnia style malowania waz: styl czarnofigurowy i czerwonofigurowy; - wykonuje czarnofigurowy motyw przypominający malowidła z waz greckich (zgodnie ze schematem); - stosuje kolorystykę i motywy zgodnie z kanonem;	B C C	- rozpoznaje style w malarstwie wazowym; - projektuje i wykonuje samodzielnie czarnofigurowy motyw przypominający malowidła z waz greckich;	B C
		10 Komiks przestrzenny - ilustracja wydarzenia z życia klasy 11. Ogólne spojrzenie na sztukę średniowieczną.	- wymienia przykłady rzeźb greckich; - charakteryzuje kanon sztuki greckiej; - charakteryzuje rzeźbę rzymską; - wykonuje pracę - co najmniej jedną postać - z pomocą nauczyciela; - wyjaśnia podstawowe założenia średniowiecznej estetyki; - identyfikuje styl romański i gotycki; - wymienia przykłady budowli w stylu romańskim i gotyckim; - wyszukuje samodzielnie w literaturze przykłady architektury średniowiecznej;	A B C C B B A C	- wyjaśnia, na czym polega naśladowanie natury w rzeźbie greckiej; - wymienia cechy nowatorskie w rzeźbie rzymskiej; - porównuje rzeźbę grecką i rzymską na wybranych przykładach; - wybiera sposób zaprezentowania wydarzenia z życia klasy; - tworzy oryginalne formy, wykorzystując różne materiały rzeźbiarskie; - ocenia pracę swoją oraz kolegów, posługując się językiem plastyki; - określa czas trwania i zasięg terytorialny sztuki średniowiecznej; - wyjaśnia związek sztuki średniowiecznej z kulturą chrześcijańską i jej ideowy wymiar; - wymienia cechy i kierunki sztuki średniowiecznej; - analizuje budowlę romańską i gotycką; - porównuje świątynię romańską i gotycką;	B A C D D D A B A C D
		12. Działania kreatywne - imitacja witrażu	- wymienia cechy stylu gotyckiego; - wyjaśnia pojęcie witraż; - komponuje prostą imitację witrażu; - wykonuje pracę zgodnie ze wskazówkami nauczyciela; - dba o estetyką wykonania;	A B C C C	- charakteryzuje elementy architektury gotyckiej; - projektuje samodzielnie imitacje witrażu; - wybiera technikę wykonania witrażu (wycinanka, malowanie na szkle) i stosuje ją; - podaje przykłady witraży znanych artystów;	A D D A
		13. Biblia dla ubogich - malarstwo i rzeźba epoki średniowiecza	- wskazuje cechy malarstwa i rzeźby średniowiecza; - wymienia przykłady malarstwa i rzeźby średniowiecza; - identyfikuje najważniejsze zabytki średniowiecza; - wyróżnia inicjał i miniatury; - zdobi własny inicjał, korzystając ze wzorów; - naśladuje litery gotyckie;	B A B B C C	- wyjaśnia funkcję średniowiecznego malarstwa i rzeźby; - analizuje sceny przedstawione na drzwiach gnieźnieńskich; - projektuje i wykonuje własny inicjał, łącząc go z ilustracją lub maluje miniaturowy tryptyk o dowolnej tematyce; - pisze stylem gotyckim całe wyrazy i zdania;	B C D D
	14. Analiza ikonograficzna i formalna ołtarza Wita Stwosza	- wyjaśnia pojęcie: tryptyk i ołtarz; - wymienia dzieła Wita Stwosza; - objaśnia technikę wykonania dzieła;	B A B	- określa znaczenie ołtarza w sztuce średniowiecza; - analizuje pod względem formy i treści ołtarz Wita Stwosza; - wymienia znanych artystów polskiego średniowiecza;	B C A
V. Na chwałę Boga i człowieka - sztuka renesansu	15. Sztuka zwierciadłem rzeczywistości	- wymienia cechy charakterystyczne dla sztuki renesansu; - wskazuje dzieła epoki renesansu; - wyjaśnia pojęcia: mecenas sztuki - sponsor;	A A B	- określa ramy czasowe i zasięg terytorialny sztuki renesansu; - wymienia czynniki wpływające na rozwój stylu renesansowego; - wymienia najważniejsze źródła inspiracji artystów epoki renesansu; - wyjaśnia pojęcie humanizm w literaturze i sztuce; - porównuje sytuację artysty w epoce średniowiecza i renesansu; - wymienia najważniejszych mecenasów epoki; - wciela się w rolę sponsora i wybiera obiekt godny wsparcia, argumentując swój wybór;	A B B B C A D
	16. Studium z natury	- obserwuje z uwagą otoczenie; - dobiera właściwe środki do realistycznego ukazania wybranego obiektu; - rysuje z natury gałązkę, kępkę trawy lub kwiaty;	C D C	- wyjaśnia, w jaki sposób natura inspirowała artystów renesansu; - wymienia przykłady renesansowych dzieł, których szczególnie silnie odczuwalna jest inspiracja naturą; - omawia wybrane dzieło sztuki renesansowej w kontekście poszukiwań artystycznych twórców epoki; - rysuje z natury gałązkę, kępkę trawy lub kwiaty; - stosuje modelunek światłocieniowy;	B A C C D
		17. Architektura i jej źródła inspiracji	- wymienia przykłady renesansowych dzieł architektonicznych; - wskazuje cechy architektury renesansu;	A B	- wskazuje na źródła inspiracji architektury renesansu; - analizuje, opisuje wybrany obiekt architektoniczny tej epoki;	B C
		18. Rysunek perspektywiczny wnętrza klasy lub pokoju	- wymienia rodzaje perspektyw; - wyjaśnia pojęcie perspektywy; - rysuje wnętrze klasy lub pokoju z zachowaniem zasad perspektywy; - wskazuje na przykładzie reprodukcji miejsca zbiegu linii perspektywicznych;	A B C C	- rozróżnia rodzaje perspektyw; - wymienia przykłady dzieł artystów renesansu, w których wykorzystano różne rodzaje perspektywy; - rysuje wnętrze pomieszczenia z wykorzystaniem perspektywy linearnej, malarskiej;	B B C
		19. Wielcy malarze epoki renesansu i ich dzieła	- wymienia wielkich malarzy epoki renesansu; - identyfikuje polskie zabytki renesansowe; - wyszukuje w źródłach informacji dotyczących wybranego malarza epoki;	A B C	- wymienia najwybitniejsze dzieła sztuki polskiej doby renesansu oraz ich twórców; - charakteryzuje motywy w renesansowej plastyce; - wyjaśnia symbolikę wybranego dzieła sztuki;	A B D
	VI. Bogactwo i przepych - sztuka baroku	20. Wprowadzenie do sztuk i epoki baroku	- wyjaśnia znaczenie terminu barok; - wskazuje ilustracje prezentujące zabytki sztuki barokowej; - podaje cechy charakterystyczne dla sztuki baroku;	B B A	- wymienia czynniki, które wpłynęły na rozwój sztuki barokowej; - porównuje, w jaki sposób inspirowano się antykiem w renesansie i w baroku; - wymienia tematy dominujące w malarstwie barokowym; - wyjaśnia, na czym polega malarstwo iluzjonistyczne oraz idea jednorodnego dzieła sztuki;	A C B B
		21. Forma barokowych rzeźb i obrazów	- wymienia cechy charakterystyczne dla stylu baroku w obrazach i w rzeźbach; - wskazuje dynamikę i ruch; - określa, jakie uczucia odzwierciedlają wybrane przez nauczyciela rzeźby; - naśladuje dynamikę postaci ukazanej przez wybraną rzeźbę; - analizuje przy pomocy nauczyciela wybraną rzeźbę lub obraz; - wykonuje formę dynamiczną;	A B C C C C	- porównuje formę rzeźb i obrazów w renesansie i w baroku; - przeprowadza analizę wybranej rzeźby lub obrazu; - określa dominantę w wybranych dziełach; - samodzielnie wykonuje dynamiczną formę przestrzenna z masy solnej;	C D C D
		22. Nowe oblicza miast - miasto marzeń	- podaje funkcje nowoczesnego miasta; - wymienia elementy charakterystyczne dla barokowego miasta - (fontanna jako ozdoba miejskich placów); - wykonuje projekt miasta marzeń (rysunek, kolaż); - dba o estetykę otoczenia;	B A C C	- określa, w jaki sposób rozwijały się miasta baroku; - projektuje makietę idealnego miasta; - wykonuje makietę zgodnie z projektem;	B D C
	23. Szkice z natury - detale barokowej architektury	- wskazuje charakterystyczne detale barkowej architektury; - rozróżnia charakter sztuki sakralnej i świeckiej; - szkicuje lub fotografuje obiekt wskazany przez nauczyciela;	B B C	- znajduje samodzielnie w literaturze lub w swojej okolicy barokowy obiekt; - rysuje, szkicuje lub wykonuje fotografie znalezionego w okolicy barokowego obiektu; - wymienia źródła, z jakich czerpali inspirację artyści malujący obrazy sakralne; - podaje przykłady dzieł o tematyce sakralnej wybranych twórców XVII wieku; - wskazuje środki artystyczne stosowane przez artystów baroku na przykładnie reprodukcji z podręcznika;	C C B A B
	24. Barokowe pałace i ich otoczenie. Projekt ogrodu marzeń	- wskazuje dzieła barokowe; - analizuje wybrane dzieło barokowe;	B C	- opisuje wygląd barokowego pałacu; - porównuje bryłę pałacu wersalskiego i pałacu w Wilanowie; - charakteryzuje wygląd ogrodu francuskiego; - zwraca uwagę na detale; - podaje przykłady dzieł barokowych; - wymienia elementy stroju polskiego szlachcica;	C C C B A A
	25. Kameralne piękno codzienności w obrazach holenderskich i flamandzkich mistrzów	- określa temat, motyw prezentowanej reprodukcji dzieła barokowego; - wyjaśnia pojęcie: martwa natura, światłocień; - wskazuje światłocień w rysunku i obrazie; - określa kierunek lub źródło światła w dziele sztuki; - rozróżnia dzieła przedstawiające martwą naturę, sceny rodzajowe i pejzaż; - wykonuje szkic martwej natury z zachowaniem proporcji i kształtów;	B B B C B C	- wymienia najczęstsze motywy (tematy) barokowego malarstwa; - wyjaśnia ich funkcję; - wyjaśnia istotę światłocienia w dziele sztuki; - wykonuje studium martwej natury z zastosowaniem światłocienia;	A B B D
		26. Kompozycja w technice kolażu - pejzaż ze sztafażem	- wyszukuje w słowniku terminów plastycznych pojęcie sztafaż; - odróżnia portret indywidualny od zbiorowego; - stosuje technikę kolażu według wzoru;	C B C	- definiuje pojęcia sztafaż, portret indywidualny, zbiorowy; - analizuje pejzaż ze sztafażem; - komponuje pejzaż ze sztafażem, wykorzystując technikę kolażu;	A B D
	VII. W stronę klasycznego piękna - sztuka XVIII w.	27. Ogólne spojrzenie na sztukę XVIII w. - ideał prostoty i piękna	- wyszukuje definicje: klasycyzm i neoklasycyzm; - odróżnia budowle klasycystyczne od barokowych; - wskazuje kompozycje dynamiczne i statyczne w sztuce;	C B B	- definiuje pojęcia: klasycyzm i neoklasycyzm; - określa, jakie czynniki wpłynęły na zainteresowanie artystów XVIII w. antycznymi kanonami estetycznymi; - porównuje źródła inspiracji artystycznej w epoce baroku i klasycyzmu; - porównuje kompozycje barokowe i klasycystyczne; - dostrzega w nich statykę i dynamikę; - wymienia funkcje sztuki XVIII w,;	A C C C B B
		28. Architektura klasycystyczna naszej okolicy - folder	- odnajduje wspólne cechy budowli antycznej i klasycystycznej; - podaje co najmniej dwa przykłady dzieł architektury XVIII w.; - projektuje jednostronicowy folder informujący o zabytkach klasycystycznych regionu; - Prezentuje własną pracę;	C A D C	- określa funkcje budowli klasycystycznych w regionie; - wyjaśnia, w jaki sposób inspirowano się antykiem w sztuce XVIII w.; - wymienia najwybitniejszych artystów XVIII w, i przykłady ich dzieł; - projektuje kilkustronicowy folder o zabytkach klasycystycznych wybranej stolicy europejskiej; - prezentuje i omawia własną pracę;	C B A D C
		29. Sztuka czasów Stanisławowskich. Projekt ogrodowej altanki	- wymienia podstawowe cechy charakterystyczne dla sztuki czasów stanisławowskich; - podaje ważniejsze cechy wyglądu polskiego dworu; - wykonuje projekt ogrodowej altanki;	A B D	- określa rolę Stanisława Augusta Poniatowskiego w rozwoju kultury polskiej w II poł. XVIII w.; - wymienia najwybitniejszych twórców działających z mecenatu króla i przykłady ich dzieł; - opisuje wygląd polskiego dworu - odnosi się do źródeł literackich; - projektuje i wykonuje makietę ogrodowej altanki;	B A C D
		30. Canaletto - malarzem Warszawy XVIII w. Rysunek architektury własnej okolicy	- wymienia obrazy Canaletta; - obserwuje dowolny obiekt; - rysuje wybrany obiekt architektoniczny własnej miejscowości;	A C C	- charakteryzuje tematykę dzieł Canaletta; - docenia wartość obrazów Canaletta dla współczesności; - wybiera właściwe środki wyrazu plastycznego, dokumentując wybrany obiekt;	C B D
		31. Ćwiczenie z zakresu perspektywy linearnej - aleja, ulica.	- wyjaśnia pojęcie perspektywa, perspektywa linearna; - wykonuje szlic drogi do szkoły, ulicy lub alejki;	B C	- rozróżnia rodzaje perspektywy; - szkicuje ulicę lub alejkę z zachowaniem perspektywy linearnej;	B C
		32. Klasycyzm w Polsce po rozbiorach. Projektowanie „pieczęci rodowej”	- wyjaśnia znaczenie pieczęci rodowej; - projektuje prosty znak;	B C	- projektuje i wykonuje własny znak pieczęci rodowej; - określa symbolikę pieczęci rodowej;	D C
	VIII. Romantyzm i historia w sztuce XIX w.	33. Ogólne spojrzenie na sztukę XIX w.	- wymienia dzieło sztuki XIX w.; - wymienia największych przedstawicieli malarstwa XIX w.;	A A	- charakteryzuje ogólne przemiany polityczne i społeczne w XIX w.; - wymienia najważniejsze kierunki i tendencje sztuki XIX w.; - wymienia źródła inspiracji twórczości romantyków; - wyszukuje w przyrodzie motywy, które mogły inspirować romantyków; - posługuje się techniką lawowania lub gwaszu;	C A B B C
		34. Rysunek tuszem - motyw batalistyczny	- wskazuje w wybranych dziełach sceny batalistyczne; - wykonuje zgonie z instrukcją pracę o tematyce batalistycznej;	B C	- rozróżnia rodzaje malarstwa: sceny batalistyczne, rodzajowe, marynistyczne, pejzaż, portret, martwa natura; - posługuje się techniką lawowania lub gwaszu w przedstawianiu scen batalistycznych;	B C
		35. Architektura w XIX w. Projektowanie domu marzeń	- wyjaśnia pojęcie historyzm i eklektyzm; - wskazuje najważniejsze zabytki architektury eklektyzmu; - projektuje dom marzeń; - wykonuje rysunek techniczny;	B A C C	- definiuje pojęcia: historyzm i eklektyzm; - wyjaśnia, w jaki sposób rewolucja przemysłowa wpłynęła na rozwój nowoczesnej architektury; - podaje przykłady najwybitniejszych budowli historyzmu w Europie i w Polsce. - projektuje z zastosowaniem podstaw rysunku i pisma technicznego dom marzeń; - wykonuje i opisuje go;	A B B D D
		36. Malarstwo romantyczne i jego źródła inspiracji. Romantyczny motyw burzy i wichury	- opisuje formę wybranego obrazu romantycznego; - wskazuje motyw inspirujący romantyków; - rysuje lub maluje zjawisko przyrodnicze;	C B C	- wymienia źródła inspiracji dla artystów romantycznych; - wymienia przedstawicieli malarstwa romantycznego i przykłady ich obrazów; - wyszukuje w przyrodzie motywy które inspirują romantyków; - stosuje różnorodne środki wyrazu artystycznego, ukazując charakter zjawiska przyrody;	B A B D
		37. Ilustracja ulubionej baśni lub legendy	- rozróżnia pojęcia: baśń - legenda; - wykonuje pracę o tematyce baśniowej wybraną techniką;	B C	- wyszukuje w dziełach romantyków elementy baśniowe, fantastyczne; - wymyśla legendę własnego regionu; - wykonuje pracę plastyczną, dobierając odpowiednie środki wyrazu artystycznego;	B C D
	38. Rzeźba - fantastyczny stwór budzący grozę lub sympatię	- wykonuje rzeźbę przedstawiającą fantastycznego stwora;	C	- poszukuje odpowiednich środków wyrazu, by ukazać grozę i sympatię w formie przestrzennej;	D
IX. Świat odwzorowany - sztuka realistów	39. Plenerowe studium pejzażu	- wskazuje przykłady dzieł sztuki realistycznej;	B	- wyjaśnia pojęcie realizm; - wymienia najwybitniejszych realistów i przykłady ich dzieł;	B A
		40. Studium martwej natury	- wyjaśnia termin martwa natura; - obserwuje i rysuje martwą naturę; - buduje poprawnie kompozycję, zwracając uwagę na właściwe proporcje;	B C C	- rozróżnia szkic od studium; - wykonuje studium martwej natury; - wzbogaca pracę interesującymi rozwiązaniami walorowymi;	B C D
		41. Realizm w malarstwie polskim	- wymienia przedstawicieli malarstwa realistycznego; - wskazuje dzieła namalowane w sposób realistyczny;	A B	- wyjaśnia cel sztuki realizmu w malarstwie polskim; - wymienia tematykę podejmowaną przez polskich realistów; - wymienia przedstawicieli malarstwa realistycznego;	B B A
		42. Polskie malarstwo historyczne	- wymienia twórców obrazów o tematyce historycznej; - wymienia znane dzieła malarstwa historycznego; - opisuje wybrany obraz Jana Matejki;	A A C	- wyjaśnia, jakie znaczenie dla Polaków miało polskie malarstwo historyczne; - charakteryzuje twórczość Jana Matejki; - rozpoznaje wybrane dzieła malarstwa historycznego;	B C B
		43. Drama na podstawie dzieł Matejki i innych malarzy historycznych	- zna metodę dramy; - przyjmuje pozę naśladującą wybraną postać z obrazów Matejki;	A C	- omawia tematy obrazów Jana Matejki i sposób ich prezentowania; - stosuje metodę dramy prezentując twórczość Matejki;	B D
X. Odsłanianie tajemnic - sztuka symbolistów	44. Symboliczna twórczość J. Malczewskiego i S. Wyspiańskiego	- podaje przykłady dzieła o charakterze symbolicznym; - wyróżnia cechy symbolicznych dzieł;	A B	- wyjaśnia znaczenie pojęcia symbolizm; - podaje przykład dzieł o charakterze symbolicznym i ich twórców; - charakteryzuje twórczość Malczewskiego i Wyspiańskiego; - analizuje wybrane dzieło symbolistów polskich;	B A C D

XII Światło i kolor	45. Impresjonizm czyli nowe spojrzenie na rzeczywistość	- wymienia barwy zasadnicze i pochodne; - rozróżnia barwy ciepłe i zimne; - znajduje w albumach kilka obrazów impresjonistów; - wyjaśnia pojęcie impresja; - wykonuje ćwiczenie plastyczne, w którym przestrzeń różnicuje za pomocą barw;	A B C B C	- wymienia funkcje barwy; - definiuje, czym jest kolor; - wyszukuje w albumach dzieła wybitne pod względem kolorystycznym; - uzasadnia swój wybór; - wskazuje zmiany, jakie zaistniały w sztuce polskiej pod wpływem impresjonizmu i neoimpresjonizmu; - wykonuje pracę z zachowaniem perspektywy malarskiej;	B A C D B C
		46. Mój dom - impresja	- wyjaśnia pojęcie impresjonizm: - uzyskuje barwy pochodne, wykorzystując barwy podstawowe; - dba o estetykę otoczenia	B C C	- uzyskuje różne tonacje barw pochodnych w kompozycji malarskiej; - operuje odpowiednimi środkami wyrazu plastycznego dla oddania nastroju obrazu;	C D

XII. Piękne i użyteczne	47. Secesja, czyli nowa sztuka ornamentu. Studium rośliny	- wyszukuje w albumie przykłady secesyjnych przedmiotów codziennego użytku; - wymienia cechy stylu secesyjnego; - obserwuje i szkicuje roślinę; - wykonuje z modeliny elementy biżuterii, inspirując się światem przyrody;	B A C C	- definiuje pojęcie secesja; - wyjaśnia, w jaki sposób secesja integrowała dyscypliny artystyczne; - wymienia przykłady dzieł Secesyjnych; - je charakteryzuje; - wykonuje studium rośliny; - projektuje i wykonuje biżuterię (bransoletkę, broszkę, naszyjnik), inspirując się światem przyrody;	A B A C C D
		48. Zaprojektowanie i wykonanie aplikacji	- odwzorowuje kontur motywu roślinnego; - wykonuje aplikację;	C C	- projektuje motyw roślinny; - wykonuje aplikację z motywem roślinnym;	C C

XIII. Sztuka i geometria	49. Rzeczywistość zamknięta w kształty geometryczne	- wykleja z wykorzystaniem figur geometrycznych sylwetkę człowieka lub zwierzęcia; - wyszukuje w albumie dzieła Picassa; - łączy postać Picassa z kubizmem;	C B A	- wymienia różnice między obrazami mistrzów holenderskich XVII wieku a dziełami P. Cezanne'a i Picassa; - wykleja z wykorzystaniem figur geometrycznych widok z okna; - rozpoznaje dzieła Picassa z okresu kubizmu; - samodzielnie określa w jakiej fazie powstał;	B C B C
		50. Ćwiczenia świadomości przestrzeni obrazu	- wymienia przykłady dzieł futurystów formistów; - przedstawia postać w ruchu;	A C	- przedstawia założenia kierunków: futuryzm i formizm; - przedstawia przedmiot, postacie w ruchu w formach abstrakcyjnych;	A D

XIV. Sztuka ekspresji	51. Ogólne spojrzenie na ekspresjonizm	- wskazuje w albumach dzieła, które wzbudzają największe emocje; - przedstawia sposoby wyrażania emocji; - wyjaśnia pojęcie ekspresja;	B C B	- wymienia cechy charakterystyczne dla ekspresjonizmu; - wyróżnia przedstawicieli ekspresjonizmu w sztuce; - wyjaśnia pojęcie abstrakcja ekspresyjna; - omawia sposoby wyrażania emocji;	A B B C
		52. Mój portret- moje emocje	- maluje autoportret, ukazując emocje (radość, złość); - dobiera odpowiednie barwy;	D C	- maluje portrety wyrażające emocje: smutek, radość, złość, strach;	D

4

---