WIARA KOŚCIOŁA W TAJEMNICĘ TRÓJCY ŚWIĘTEJ
- tajemnica Trójcy Świętej stanowi centrum wiary i życia chrześcijańskiego
- jest ona prawdą podstawową w hierarchii prawd wiary, jest źródłem wszystkich innych prawd wiary i je oświeca
- Trójca jest tajemnicą wiary w sensie ścisłym, to znaczy, że może być poznana jedynie dzięki objawieniu Boga
- przed wcieleniem Syna Bożego i posłaniem Ducha Świętego tajemnica Trójcy Świętej była całkowicie niedostępna dla rozumu, mimo śladów trynitarnego życia Boga w dziele stworzenia i objawieniu starotestamentalnym.
- Przesłanki troistości w Starym Testamencie:
* istnienie Trójcy Świętej nie mogło być objawione w ST, gdyż to prowadziłoby na tym etapie dziejów do zaprzeczenia monoteizmu i prowadziło do politeizmu.
* sam Jezus nie mówi nigdzie wyraźnie o istnieniu jednego Boga w trzech osobach
* w ST Bóg objawia się jako jeden jedyny , wyakcentowany zostaje monoteizm (zawołanie Szema Izrael)
* surowe egzekwowanie wiary w jedynego Boga ma przygotować ludzkość na przyjęcie objawienia Trójcy Świętej.
* w ST mamy do czynienia ze świadomością Boga jedynego
* są jednak teksty ST, które wskazują na tajemniczą wielość w Bogu:
- l. mn. „Uczyńmy człowieka na obraz i podobieństwo nasze” (jakoby była to rozmowa między osobami boskimi wg św. Ireneusza)
- Anioł Pański (Posłaniec) bywa nazywany Jahwe, El, Elohim i objawia siebie jako Elohim i Jahwe, więc można domniemywać, że istnieją przynajmniej dwie osoby, które są Bogiem: jedna posyłająca i druga posłana
- księgi mądrościowe personifikują Mądrość stawiając ją obok Jahwe (od niego pochodzi, współdziała przy tworzeniu świata).
- starotestamentalne tekstu o „Duchu Bożym” nie oznaczają osoby Bożej, ale moce i działania Boże.
* na podstawie tylko objawienia ST nie można wnioskować o istnieniu Trójcy Świętej.
- Przesłanki w Nowym Testamencie
* Mt 28,19 „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Na jedność natury Osób Boskich wskazuje zwrot w liczbie pojedynczej w imię. Natomiast na wielość osób wskazują rodzajniki użyte przed wyrażeniem osób Ojciec, Syn, Duch Święty.
* posiadamy dwa teksty, które formalnie zawierają opis objawienia się Trójcy Świętej:
- Chrzest Chrystusa w Jordanie
- Przemienienie Pańskie
* Powyższe teksty wskazują na Bóstwo Chrystusa, który pozostaje jednak w jedności z Ojcem i Duchem Świętym.
*Jezus objawił, że Bóg jest Ojcem; jest Nim nie tylko jako Stwórca; jest On wiecznie Ojcem w relacji do swojego jedynego Syna, który wzajemnie jest Synem tylko w relacji do swego Ojca: "Nikt nie zna Syna, tylko Ojciec, ani Ojca nikt nie zna, tylko Syn i ten, komu Syn zechce objawić".
* Jezus zapowiada zesłanie "innego Parakleta" (Rzecznika), Ducha Świętego. Duch, który działa począwszy od stworzenia, a niegdyś "mówił przez proroków", będzie teraz z uczniami i będzie w nich, aby ich nauczyć wszystkiego i prowadzić "do całej prawdy" (J 16, 13).
* Posłanie Osoby Ducha po uwielbieniu Jezusa objawia w pełni tajemnicę Trójcy Świętej
- Ujęcia dogmatyczne:
- w 325 r. na pierwszym soborze powszechnym w Nicei, uznano, że Syn jest "współistotny" Ojcu, czyli że jest z Nim jednym Bogiem
- w 381 r. na drugim soborze powszechnym w Konstantynopolu zachowano to wyrażenie w sformułowaniu Credo nicejskiego i wyznano, że Kościół wierzy w "Syna Bożego Jednorodzonego, który z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami, Bóg z Boga, Światłość ze Światłości, Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego, zrodzony, a nie stworzony, współistotny Ojcu"
- wiara apostolska dotycząca Ducha Świętego została wyznana przez drugi sobór powszechny w Konstantynopolu w 381 r.: "Wierzymy w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, który od Ojca pochodzi". - Kościół uznaje w ten sposób Ojca za "źródło i początek całej Boskości".
- Credo tradycji łacińskiej wyznaje, że Duch Święty "pochodzi od Ojca i Syna (Filioque)". Sobór Florencki w 1439 r. to precyzuje.
- wiarę w Trójcę Świętą widać już w początkach Kościoła (chrzest w Jej imię, pozdrowienia trynitarne)
- świadomość tajemnicy Trójcy powstawała w celu pogłębienia własnej wiary, jak i w obliczu herezji (np. subordynacjanizm-Syn i Duch mniej doskonali od Ojca)
- Nauka Kościoła:
* jest 1 substancja w Bogu ( istota, natura)-wskazuje na jedność w Trójcy
* są 3 osoby (hipostazy)-Ojciec, Syn i Duch Świętego-tym rzeczywiście różnią się między sobą
* relacja - rozróżnienie Osób Boskich opiera się na Ich wzajemnym odniesieniu do siebie
- Trójca jest jednością. Nie wyznajemy trzech bogów, ale jednego Boga w trzech Osobach-Trójcę o wspólnej istocie.
- Osoby Boskie nie dzielą między siebie jedynej Boskości, ale każda z nich jest całym Bogiem: "Ojciec jest tym samym, co Syn, Syn tym samym, co Ojciec, Duch Święty tym samym, co Ojciec i Syn, to znaczy jednym Bogiem co do natury"- jeżeli chodzi o bycie Bogiem
- Osoby Boskie rzeczywiście różnią się między sobą. "Ojciec", "Syn", "Duch Święty" nie są tylko imionami oznaczającymi sposoby istnienia Boskiego Bytu, ponieważ te Osoby rzeczywiście różnią się między sobą: "Ojciec nie jest tym samym, kim jest Syn, Syn tym samym, kim Ojciec, ani Duch Święty tym samym, kim Ojciec czy Syn".
- Różnią się między sobą relacjami pochodzenia: "Ojciec jest Tym, który rodzi; Syn Tym, który jest rodzony; Duch Święty Tym, który pochodzi".
- Cała ekonomia Boża jest wspólnym dziełem trzech Osób Bożych. Podobnie bowiem, jak Trójca ma jedną i tę samą naturę, tak ma również jedno i to samo działanie. ". Każda jednak Osoba Boża wypełnia wspólne dzieło według swojej osobowej właściwości.
JEZUS CHRYSTUS - PRAWDZIWY BÓG I PRAWDZIWY CZŁOWIEK
- początkowo chrystologia nie zajmowała się rozważaniami na temat natury Chrystusa.
- NT ukazuje jaka była funkcja Jezusa-są to tzw. tytuły chrystologiczne:
-ziemskie (Prorok, Sługa Boga, Baranek Boży, Najwyższy Kapłan)
-przyszłe (Mesjasz, Syn Dawida, Król, Syn Człowieczy, Sędzia)
-obecne (Pan, Zbawiciel)
-odwieczne (Logos, Syn Boży, Święty Boży, Najwyższy Kapłan)
-Kwestia natur Jezusa Chrystusa:
- w teologii pierwszych wieków trzeba było akcentować mocno, że Jezus jest prawdziwie człowiekiem a zarazem prawdziwie Bogiem (negowano gł. Jego bóstwo).
- w Nicei w 325r. w Credo wyznanie, że Chrystus jest współistotny Ojcu
- Wcielenie Syna Bożego nie oznacza, że Jezus Chrystus jest częściowo Bogiem i częściowo człowiekiem, ani że natury boska i ludzka są pomieszane.
- w Efezie w 431r. ogłoszono unię hipostatyczną: Słowo przez nią zjednoczyło się z ciałem stając się człowiekiem. Chrsystus-Osoba Boska przyjęła człowieczeństwo. Tu też ogłoszono, że Maryja jest Theotokos-Matką Boga.
- w Chalcedonie w 451r. uznano, że Chrystus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem, ma naturę boską i ludzką (przeciw monofizytom-Bóstwo nie pochłonęło natury ludzkiej). Stał się człowiekiem nie przestając być Bogiem.
-Człowieczeństwo Chrystusa
- w swojej duszy i ciele Chrystus wyraża na sposób ludzki Boskie życie Trójcy
- Chrystus posiadał rozumną ludzką duszę i ciało, które należały do Boskiej Osoby Syna Bożego
-był do człowieka we wszystkim podobny oprócz grzechu
- Chrystus miał poznanie ludzkie, a więc ograniczone, realizowane w czasie i przestrzeni, ale jednocześnie uczestniczy poprzez swą Boską naturę w znajomości wiecznych zamysłów.
-Świadectwa Biblijne.
- ST dość dokładnie określa z jakiego pokolenie będzie pochodził Mesjasz, z jakiego rodu, miejsce Jego urodzenia, opisuje Jego cierpienia
- Ewangelie określają Jezusa jako Syna Człowieczego, podają Jego genealogię ludzką, podkreślają Jego normalny rozwój ludzki, wolną wolę (modlitwa w Ogrójcu)
- Naukę monofizytów przetworzyli monoteletyści i monoenergiści, którzy odpowiednio twierdzili, że w Chrystusie istnieje tylko jedna wola, jest to wola Boska, oraz jedno działanie, działanie boskie. Poglądy te zostały potępione na Soborze Konstantynopolitańskim III (680). Chrystus posiada dwie wole i dwa działania naturalne, Boskie i ludzkie, nie przeciwstawne, ale współdziałające. Słowo, które stało się ciałem, chciało więc po ludzku - w posłuszeństwie swemu Ojcu - tego wszystkiego, co w sposób Boski razem z Ojcem i Duchem Świętym zdecydowało dla naszego zbawienia.
-Biblia nigdzie nie orzeka w sposób bezpośredni o egzystencji dwóch natur w Chrystusie, to jednak stwierdza iż w Chrystusie istnieje jeden rzeczowy podmiot istnienia i działania zarówno dla natury Boskiej jak i ludzkiej. W sposób najbardziej klasyczny potwierdzają to zwroty wymiany orzekań (communicatio idiomatum), których w Piśmie Świętym jest kilkadziesiąt.
-Bóstwo Jezusa Chrystusa.
-Rdzeniem tej tajemnicy jest fakt, iż Odwieczny Logos przyjął ludzką naturę. Na fakt ten wskazuje tekst Mt 11,27: Wszystko przekazał mi Ojciec mój. Nikt też nie zna Syna, tylko Ojciec, ani Ojca nikt nie zna, tylko Syn i ten, komu Syn zechce objawić. Chrystus w powyższym tekście ukazuje, że ma taką samą naturę co Ojciec (patrz termin „wszystko”).
- Od pierwszych wieków tradycja była zgodna, że Jezus Chrystus jest Bogiem
- Wątpliwości i błędy dotyczyły połączenia (unii) natury Boskiej i ludzkiej. Wynikały one z nieustalonych pojęć: natura, istota, osoba.
-Sobór w Nicei, odpowiada na błędy arianizmu, przy pomocy pojęcia homoousios, tzn. Syn Boży jest współistotny Ojcu, tej samej natury.
-Nauka Kościoła stwierdza, iż Chrystus posiadał dwie natury (Boską i ludzką) i jedną osobę (Boską).
MISTERIUM PASCHALNE CHRYSTUSA
-ziemska droga Jezusa prowadzi do Jerozolimy i na Golgotę. Jego działanie w świecie osiąga tam punkt szczytowy
-Symbol wiary mówi tylko o misteriach Wcielenia (poczęcie i narodzenie) i Paschy (męka, ukrzyżowanie, śmierć, pogrzeb, zstąpienie do piekieł, zmartwychwstanie, wniebowstąpienie).
-Artykuły wiary dotyczące Wcielenia i Paschy wyjaśniają całe ziemskie życie Chrystusa
-Misterium Paschalne Krzyża i Zmartwychwstania Chrystusa znajduje się w centrum Dobrej Nowiny
- Żydzi od pocz. działalności Jezusa chcieli Go zabić, bo był „znakiem sprzeciwu”
- punktami sporu Żydów z Jezusem było prawo (Jezus je wypełnia, nadaje głębsze rozumienie, nie sprawiedliwość a miłość), świątynia (Jezus utożsamił się z świątynią jako mieszkaniem Boga, zapowiedział jej zburzenie), rola Chrystusa w odpuszczaniu grzechów i postawach miłosierdzia (Żydzi przyznawali to prawo tylko Bogu)
- Proces
- nie jest jednoznaczny, władze w Jerozolimie nie są jednomyślne.
-faryzeusze chcą zapewnić sobie posłuszeństwo, więc zakazują chodzenia z Jezusem
-Sanhedryn zarzuca Jezusowi bluźnierstwo i stwarzanie zagrożenia politycznego (jakoby wzniecał bunt polit.)
- Męka i śmierć
- należy ona do tajemnic zamysłu Bożego, nie jest dziełem przypadku. Spełnił się zamysł Boga, jednak przy czynnej roli grzeszników, nie byli oni tylko narzędziami w rękach Boga.
- jest ona tajemnicą powszechnego odkupienia zapowiedzianą w ST
- w niej Chrystus podejmuje zamysł Boży, staje się dobrowolnym wolnym narzędziem miłości Boga
- Jezus uczynił z Ostatniej Wieczerzy spożywanej z Apostołami pamiątkę swojej dobrowolnej ofiary, jaką miał złożyć Ojcu dla zbawienia ludzi.
- Jezus jest posłuszny Ojcu aż do śmierci (modlitwa w Ogrójcu)
- Śmierć Chrystusa jest równocześnie ofiarą paschalną i ofiarą Nowego Przymierza, przywracającą człowiekowi komunię z Bogiem
- jedynie Chrystus, przez to, że jest Bogiem był w stanie wziąć na siebie grzechów wszystkich ludzi i ofiarować się za wszystkich.
- Sobór Trydencki uczy o jedynej ofierze, dzięki której ludzie otrzymują usprawiedliwienie
- Chrystus-Syn Boży, który stal się człowiekiem, rzeczywiście umarł i został pogrzebany. Gdy Chrystus przebywał w grobie, Jego Boska Osoba nieustannie pozostawała zjednoczona zarówno z Jego duszą, jak i z Jego ciałem, chociaż były oddzielone od siebie przez śmierć. Dlatego ciało zmarłego Chrystusa nie ulęgło "skażeniu"
- świadectwa NT mówiące, że Chrystus został „wskrzeszony z zmarłych” zakładają, że przed zmartwychwstaniem przebywał On w krainie zmarłych. Takie jest pierwsze znaczenie, jakie przepowiadanie apostolskie nadało zstąpieniu Jezusa do piekieł; Jezus doświadczył śmierci jak wszyscy ludzie i Jego dusza dołączyła do nich w krainie umarłych. Jezus zstąpił tam jednak jako Zbawiciel, ogłaszając dobrą nowinę uwięzionym duchom. "Jezus Chrystus, zstępując do piekieł, wyzwolił dusze sprawiedliwych, które oczekiwały swego Wyzwoliciela na łonie Abrahama".
- Jezus nie zstąpił do piekieł, by wyzwolić potępionych, ani żeby zniszczyć piekło potępionych, ale by wyzwolić sprawiedliwych, którzy Go poprzedzili.
-Zmartwychwstanie Chrystusa - zajmuje centralne miejsce w wierze w Jezusa
- pierwsi chrześcijanie doświadczyli go tak samo realnie jak śmierci Jezusa
- pierwszym elementem w ramach wydarzeń paschalnych jest pusty grób. To nie bezpośredni dowód, ale znak i 1.krok do rozpoznania faktu zmartywhcwstania
-Kolejnym elementem w ramach tych wydarzeń są chrystofanie. Jezus najpierw ukazał się pobożnym niewiastom. Następnie uczniom, w wieczerniku, nad Jeziorem Galilejskim, w drodze do Emaus - to fakt historyczny.
- mimo historycznego wymiaru, Zmartw. to serce tajemnicy wiary. Jezus ukazuje się uczniom, wierzącym, nie całemu światu.
- wniebowstąpienie - ciało Chrystusa zostało uwielbione od chwili Jego zmartwychwstania, jak dowodzą tego nowe i nadprzyrodzone właściwości, które posiada już na stałe. Ostatnie ukazanie się Jezusa kończy się nieodwracalnym wejściem Jego człowieczeństwa do chwały Bożej, symbolizowanej przez obłok i niebo, gdzie zasiada odtąd po prawicy Boga.
-Zasiadanie po prawicy Ojca oznacza zapoczątkowanie Królestwa Mesjasza. Od tej chwili Apostołowie stali się świadkami "Królestwa, któremu nie będzie końca".
DUCH ŚWIĘTY I JEGO DZIAŁANIE W KOŚCIELE
w ST Duch Święty nie został formalnie określony jako osoba-być może z powodu obawy o zagrożenie dla wiary monoteistycznej, określano Go jako tchnienie, powietrze, wiatr (ruah)
w ST określany jest jako Duch Boży, Duch Pański, Mądrość Boża
w ST pojęcie Ducha przechodzi ewaluację:
- dynamiczne działanie Boga
- rzeczywistość stała (Jahwe udziela swoim wybranym szczególnych właściwości
- synonim samego Boga
symbole odnoszące się do Ducha Św: woda (chrzest), namaszczenie, obłok i światło, pieczęć, ręka, gołębica
Chrystus nazywa Ducha „Duchem Prawdy”. Paraklet, ten, który jest wzywany „przy czymś”-Obrońca, Rzecznik.
w NT objawia się On poprzez:
- teofanie (chrzest Jezusa w Jordanie)
- w działaniu Boskim (zesłanie Ducha Świętego)
- w Słowie
w początkach Kościoła, Ojcowie Apostolscy, choć nie nazywali wyraźnie Ducha Świętego Bogiem, to przypisywali mu działanie boskie oraz postulowali oddawanie czci równej Bogu Ojcu i Synowi Bożemu
dogmat o Duchu Świętym kształtował się powoli, w obliczu herezji powoływano się zawsze na Credo chrzcielne.
W 381 r. Sobór Konstantynopolitański orzekł, że Duch Święty jest równy z Bogiem Ojcem i Synem Bożym
Potwierdził to nicejski symbol wiary
- który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę. Oznacza to jedność i równość z Ojcem i Synem, co do Bóstwa
- przemawia przez proroków - powszechny zakres działania Ducha Świętego
Św. Augustyn mówił, że Syn Boży został zrodzony przez Ojca, a Duch pochodzi. Odtąd podział w interpretacji na Wschód i Zachód-spór o filoque:
- Wschód: Duch Święty pochodzi od Ojca przez Syna
-Zachód: Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna
Św. Tomasz - wypracował teorię o istnieniu w Bogu 4 relacji:
*ojcostwo
* synostwo
* tchnienie czynne - tylko ono, wspólne Ojcu i Synowi, nie jest odrębną osobą!
* tchnienie bierne
Wszystkie jednak osoby posiadają jedną naturę, choć każdy z nich stanowi odrębną osobę. Wskazuje to na współprzenikanie się trzech Osób Boskich - perychoreza. Ten fakt sprecyzował Sobór Florencki w XV w.
Posłannictwo Ducha Świętego: kontynuator, interpretator, dokonawca
- Cechy posłannictwa:
- niczym nie ograniczone
-niewidzialne pod postacią znaków
-skuteczne,
-zaskakujące i nieprzewidywalne
-eschatologiczne
- jednocząco porządkujące
- przebóstwiające (uświęca człowieka)
Działanie Ducha:
*Pośrednie (dokonywane przez znaki sakramentalne i pozasakramentalne) *Bezpośrednie (widać skutki, brak znaków widzialnych).
*Wymiar indywidualno - osobowy - podtrzymuje wiarę w człowieku, uświęca umysł, uświęca, staje się doradcą, dawca nadziei oraz źródło miłości Bożej
- obdarza charyzmatami - Charyzmat będący darem Ducha Świętego jest udzielany dla dobra wspólnoty, a nie dla konkretnej osoby, co nie wyklucza duchowych korzyści dla osoby nim szafującej. W myśl Vaticanum II, charyzmat to łaska Ducha Świętego, która uzdalnia do podejmowania rozmaitych dzieł lub funkcji mających na celu odnowę i dalszą pożyteczną rozbudowę
- daje życie i obdarza zmartwychwstaniem,
*Wymiar wspólnotowo - społeczny - zapewnia trwanie Kościołowi
- zapewnia Kościołowi tożsamość
- jest nauczycielem w Kościele
- ożywia Kościół - dary hierarchiczne i charyzmatyczne
-działa w Słowie Bożym i sakramentach
- zapewnia kościołowi nieomylność (jako całości), a papieżowi indywidualny charyzmat nieomylności)
Wymiar kosmiczny
Kościół i Duch Święty są nierozdzielni od siebie; Duch głosi naukę Jezusa, powtarza Jego modlitwy, przedłuża przez łamanie chleba
Duch Św. podtrzymuje jedność. Duch Św. jest siłą, która rozprzestrzenia Kościół „aż po krańce ziemi”.
Dary Ducha: mądrości, rozumu, męstwa, wiedzy, rady, pobożności, bojaźni Bożej.
Owoce ducha - „miłość, radość…” (por. Ga 5, 22)
W Kościele obchodzi się Uroczystość Zesłania Ducha Świętego, w Mszale są msze wotywne o Duchu Świętym.
Dokumenty:
Enc. Divinum illud munus, Leon XIII, 1897r.
Enc. Dominum et vivificantem, Jan Paweł II, 1986r. -Enc. O Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata.
Dokumenty Soborowe (szczególnie KK i GS).
MARYJA - MATKA CHRYSTUSA I KOŚCIOŁA
MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA
Maryja jest istotnie uznawana za Matkę Boga i Odkupiciela oraz Matkę Kościoła
w 431 r. w Efezie, w związku ze sporem Nestoriusza z Cyrylem Aleksandryjskim przyznano Maryi tytuł Theotokos- jest Ona w istocie Matką Boga-Chrystusa, nie zaś jedynie Christotokos
Choć samo PŚ nie zawiera tego terminu, to wyraźnie twierdzi, że Maryja jest Matką Jezusa Chrystusa.
Maryja urodziła zwyczajnego człowieka-Jezusa, w którym przez łaskę zamieszkał Bóg, Chrystus. Tzn. Maryja rodzi człowieka, ale On jest Synem Bożym i stąd mówimy, że jest Matką Boga.
Maryja nie jest matką człowieka, który dopiero stał się Synem Bożym, ale Matką tego, który zawsze był Synem Bożym.
MARYJA MATKĄ KOŚCIOŁA
Maryja jest uznawana za Matkę Kościoła, ponieważ miała swój udział w rodzeniu się wiernych - członków Chrystusa, którego jest ona Matką.
Rola Maryi w Kościele wynika wprost z Jej szczególnego zjednoczenia z Chrystusem, przez
całe Jego zbawcze dzieło, od chwili niepokalanego poczęcia aż do Jego wniebowstąpienia.
Momentem szczególnym jest przekazanie Janowi Maryi pod krzyżem
Po wniebowstąpieniu Jezusa wraz z Apostołami modliła się o Ducha Świętego i modlitwami wspierała rodzący się Kościół.
Została wzięta z ciałem i duszą do nieba, co oznacza szczególne Jej uczestnictwo w zmartwychwstaniu Jezusa, wyprzedziła w tym innych chrześcijan.
Maryja jest dla Kościoła wzorem wiary i miłości poprzez swoje pełne zaakceptowanie woli Boga, fiat,
Jest szczególnym członkiem Kościoła, jego figurą.
Maryja jest Matką w porządku łaski: współpracowała z Jezusem w dziele zbawienia przez wiarę, nadzieję i miłość dla odnowienia nadprzyrodzonego życia chrześcijan.
Macierzyństwo Maryi wobec Kościoła trwa od chwili jej fiat w czasie zwiastowania aż do dopełnienia zbawienia wszystkich wiernych.
Poprzez swoje wstawiennictwo, Maryja zjednuje nam dary zbawienia wiecznego
Stąd Maryję nazywa się Orędowniczką, Pośredniczką.
Pośrednictwo Maryi jest jednak „pośrednictwem w Chrystusie”, nie może przysłaniać znaczenia jedynego Pośrednika ludzi z Bogiem jakim jest Chrystus, ale na Niego musi wskazywać
Kult Maryi istnieje w Kościele od czasów pierwszych chrześcijan. Doznaje Ona czci od wierzących, ale istotowo innej niż Chrystus. Bóg Ojciec, Duch Święty.
Dokumenty o Maryi:
- Paweł VI adhortacja Marialis Cultis
- Jan Paweł II encyklika Redemptoris Mater
- Pius XII bulla “Niepojęty Bóg” (tu ogłoszony dogmat o wzniebowzięciu Maryi)
STWORZENIE ŚWIATA I CZŁOWIEKA PRZEZ BOGA
Stworzenie świata
Bóg stwarza świat uporządkowany i dobry - „Tyś wszystko mądrze urządził”
Przyjmuje się, że Bóg stworzył świat w 6 dni, zaś 7. odpoczął.
- Prawdopodobnie autor chciał przypomnieć Żydom mieszkającym na wygnaniu o konieczności świętowania szabatu.
- ponadto liczba 7 miałaby wskazywać na doskonałość Bożego działa stworzenia. Oznacza pełnię, doskonałość.
Cytat „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię” nie należy odczytywać w sensie czasowym (chronologicznym), lecz ontycznym (bytowym). Niebo i ziemia oznacza w Piśmie św. to wszystko, co istnieje - całe stworzenie.
Powyższe stwierdzenie z Rdz 1,1 pozwala zauważyć, że przed stworzeniem nie istniał czas
PŚ mówi tylko, że BÓG stworzył świat, natomiast nie mówi JAK go stworzył; wyjaśnienie tego leży w gestii naukowców.
Świat został stworzony ex nihilo- z niczego, tzn. Bóg nie posługiwał się żadną materią.
Prawdę o stworzeniu ex nihil potwierdzono na Soborach: Laterańskim IV (1215) i Watykańskim I
Zasada apriopriacji -Pismo święte dostarcza dowodów na to, że w stworzeniu brał udział nie tylko Bóg Ojciec, ale także pozostałe osoby boskie
cel stworzenia to chwała Boża
Przymioty aktu stwórczego:
- duchowość aktu stwórczego (akt woli Bożej - rzekł i stało się)
- niekomunikatywność (nieprzechodność aktu stwórczego - tylko i wyłącznie Bóg jest Stwórcą wszystkiego)
- trwałość aktu stwórczego - wszechświat jest podtrzymywany w istnieniu przez Boga, który jest bytem samoistnym - „creatio continua”
Stworzenie człowieka
Rdz przedstawia dwa opisy stworzenia człowieka (trad. kapł. i jahw.) Mają one elementy wspólne ze starożytnymi opow. o początku człowieka (np.o Gilgamaszu). Zawierają więc el. mityczne. Zaznaczona zostaje:
- wyraźna różnica między człowiekiem a światem roślin i zwierząt, nad którymi człowiek z woli Boga ma panować,
człowiek stworzony jest na obraz i podobieństwo Boże. Obraz- to naturalne podobieństwo (rozum i wola), a podobieństwo to nadprzyrodzone podobieństwo, synostwo Boże, coś, co człowiek musi w sobie kształtować, doskonalić
ludzie tworzą jeden gatunek, zróżnicowany tylko, co do płci. Termin Adam oznacza jednego określonego człowieka, jak i cały rodzaj ludzki.
Rdz nie próbuje odpowiedzieć w jaki sposób Bóg stwarza człowieka, lecz, że stworzył go mężczyzną i kobietą. Ten tekst zakłada równość mężczyzny i kobiety.
Mężczyzna i niewiasta są stworzeni jedno dla drugiego. Bóg stworzył ich do wspólnoty osób. Mają być dla siebie darem i pomocą. Mają się uzupełniać. Stając się jednym ciałem mają przekazywać życie ludzkie.
Mężczyzna i kobieta w zamyśle Bożym powołani są do czynienia sobie ziemi „poddaną”. Chodzi również o to, by człowiek przez pracę doskonalił siebie i świat, w którym żyje.
Monogenizm: rodzaj ludzki nie tylko stanowi jeden gatunek, ale pochodzi od jednej pary ludzkiej (za tym opowiada się Tradycja). Mówią o tym: dok. Sob., enc. Piusa XII Humani generis (1950). Prawda o monogenizmie nie jest dogmatem wiary! I nie została zdefiniowana przez Kościół. Nie zaprzecza to jednak prawdzie, że dusze pierwszych rodziców zostały bezpośrednio stworzone przez Boga.
Człowiek to istota duchowo-cielesna: ciało materialne i nieśmiertelna dusza; one to tworzą jedną naturę. Zarys tego już w Rdz: ciało wzięte z ziemi i dusza pochodząca z tchnienia Bożego)
Każda dusza jest stwarzana przez Boga oddzielnym aktem stwórczym - Pius XII (Humani generis - 1950).
O nieśmiertelności duszy mówiły się sobory: Laterański IV (1215), Florencki (1435), Pius XII w konstytucji Munificentissimus Deus.
Darwin - obalił teorię, że między gatunkami istnieje nieprzekraczalny próg. Twierdzi, że w świecie istnieje prawo ewolucji, tzn., że jeden gatunek może przechodzi w drugi. Proces ten został zdeterminowany przez pojawienie się człowieka.
Ogólnie przyjmuje się ewolucję umiarkowaną (dotyczy sfery somatycznej, tzn., że ciało powstaje na skutek ewolucji) oraz ewolucję skrajną (dotyczy duszy i ciała; cały więc człowiek podlega ewolucji). Teoria ewolucji umiarkowanej jest do przyjęcia (Humani generis 1950). Ciało ludzkie, powstałe w wyniku ewolucji z gatunków niższych, mogło zostać na pewnym stadium obdarzone przez Boga duszą (tzw. próg hominizacji).
Vaticanum II o człowieku
- tylko człowiek spośród wszystkich stworzeń widzialnych zdolny jest do poznania i miłowania swego Stwórcy
- człowiek jest jedynym stworzeniem, którego Bóg chciał dla niego samego
- człowiek jest koroną wśród stworzeń
Dokumenty:
- Pius XII Humani generis
- Jan Paweł II Katechezy Środowe - Mężczyzną i niewiastą stworzył ich
- Jan Paweł II Redemptor hominis, Jan Paweł II - człowiek stanowi drogę Kościoła
GODNOŚĆ OSOBY LUDZKIEJ I JEJ POWOŁANIE
wg. KKK jedność i prawdziwa godność wszystkich ludzi objawia się w tym, że wszyscy oni zostali uczynieni na obraz i podobieństwo Boże.
Konsekwencją tego jest fakt, że tylko człowiek jest zdolny i zarazem wezwany do uczestniczenia w życiu Bożym przez poznanie i pokochanie swojego Stworzyciela. Został stworzony właśnie w tym celu i to stanowi podstawową rację jego godności.
Człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boże
-Dwa opisy stworzenia człowieka potwierdzają, że Bóg działał w szczególny sposób przy stworzeniu człowieka.
- Tradycja kapłańska używa określenia na obraz i podobieństwo Boże.
- W tradycji jahwistycznej ukazana została wyraźna różnica pomiędzy człowiekiem a światem roślin i zwierząt, nad którym człowiek z woli Boga ma panować
- Inne teksty biblijne potwierdzają, że człowiek jest w specjalnej relacji do Boga: ma możliwość nawiązania dialogu z Bogiem, współpracuje z Bogiem
Ojcowie Kościoła:
- na Zachodzie podobieństwo Boże widziano w warstwie duchowej.
- na Wschodzie w integralności (tzn. w duchowej i cielesnej warstwie)
- KDK i KKK podkreśla również integralność
obraz Boży zawiera się w:
* duchowej i nieśmiertelnej duszy: człowiek jest na ziemi jedynym stworzeniem, którego Bóg chciał ze względu na nie samo; od chwili poczęcia jest przeznaczony do życia wiecznego
* rozumnej naturze ludzkiej. Człowiek posiada:
rozum - jest zdolny do zrozumienia porządku rzeczy ustanowionego przez Stwórcę;
sumienie - najskrytszy ośrodek i sanktuarium człowieka, w nim pozostaje on sam na sam z Bogiem, którego głos rozbrzmiewa w jego wnętrzu: czyń dobro, unikaj zła;
wolną wolę - zdolność do decydowania i panowania nad swoimi czynami.
Prawo do korzystania z wolności jest nieodłącznym wymogiem godności człowieka, zwłaszcza w dziedzinie religii i moralności. Wolność jednak nie daje domniemanego prawa do czynienia i mówienia wszystkiego;
*ciele człowieka: ciało jest świątynią Ducha Świętego + prawda o zmartwychwstaniu ciał
* świecie stworzonym: przez ciało jest elementem świata, wkorzeniony w naturę przerasta ją dzięki Duchowi;
człowiek posiada godność osoby, tzn. nie jest tylko czymś, ale kimś. Oznacza to, że jest zdolny poznawać siebie, panować nad sobą, w sposób dowolny dawać siebie oraz tworzyć wspólnotę z Bogiem i z innymi osobami.
Powołanie człowieka
Powołanie fundamentalne: Bóg stworzył wszystko dla człowieka i powierzył mu konkretne zadania do spełnienia. Na pierwszym miejscu człowiek ma służyć Bogu, kochać Go i ofiarować Mu całe stworzenie.
Szczególny charakter godności ludzkiej polega na powołaniu człowieka do łączności z Bogiem.
Wezwanie do świętości jest naczelnym powołaniem każdego człowieka. Polega ono na realizacji celów przewyższających jego naturę: człowiek został stworzony do bycia dzieckiem Bożym, życia w jedności z Bogiem, stawania się uczestnikiem Jego natury.
Świętość polega na uczestnictwie w świętości Boga i jest ściśle związana z godnością człowieka otrzymaną w akcie stworzenia.
Świętość ontologiczna-powołanie do świętości ma swoje korzenie na chrzcie świętym. Świętość jest dana i zadana. Jesteśmy bowiem święci dzięki łasce uświęcającej, dzięki darmo otrzymanej godności ludzkiej .
Natomiast zostaliśmy wezwani do realizacji świętości moralnej, wyrażającej się w czynieniu dobra, w wypełnianiu przykazań, nauki Chrystusa i Kościoła
Sobór Watykański II potwierdza i przypomina słowa głoszące powszechne powołanie do świętości.
Powołanie do szczęścia: człowiek ma naturalne pragnienie szczęścia. Bóg wszczepił je w serce człowieka, by przyciągnąć je do siebie.
Szczęściem ostatecznym a zarazem celem, do którego powołuje nas Bóg jest Królestwo Boże, oglądanie Boga, uczestnictwo w naturze Bożej, życie wieczne, usynowienie i odpoczynek w Bogu.
Powołanie indywidualne: wybranie, przeznaczenie i wezwanie człowieka do pełnienia jakiegoś dzieła oraz powierzenie mu zadań, związanych z realizacją tego dzieła, gdy na to wezwanie odpowie. Zagadnienie powołania jest obecne w Biblii od samego początku, np. Abraham, Mojżesz, Apostołowie.
W procesie powołania można wyróżnić następujące elementy:
-Powołującego - jest nim Bóg, On wychodzi z inicjatywą;
-Wybór powołanego - wspólnoty lub konkretnego człowieka;
-Wezwanie - zaadresowane do wezwanego;
-Treść - życzenie powołującego, by spełnione zostało konkretne dzieło lub zadanie;
-Boża pomoc - udzielenie łaski stanu, stała obecność Boga przy powołanym;
-Posłanie powołanego.
Dokumenty dot. realizacji powołania przez poszczególne stany Ludu Bożego Jana Pawła II:
-Powołanie świeckich - Familiaris consortio, Christofideles laici;
-Powołanie osób konsekrowanych - Vita consecrata;
-Powołanie duchownych - Pastores dabo vobis.
WIARA, NADZIEJA I MIŁOŚĆ JAKO CNOTY TEOLOGALNE
Cnota jest trwałą dyspozycją do czynienia dobra. Wszelkie cnoty ludzkie są zakorzenione w nadprzyrodzonych cnotach teologalnych, które przysposabiają człowieka do uczestnictwa w naturze Bożej. Ich początkiem, motywem i przedmiotem jest Bóg Trójjedyny.
Kształtują one i ożywiają wszystkie cnoty moralne. Są wszczepione przez Boga w dusze wiernych, by uzdolnić ich do działania jako dzieci Boże i do zasługiwania na życie wieczne.
I. Wiara
Wiara jest cnotą teologalną, dzięki której wierzymy w Boga i w to wszystko, co On nam powiedział i objawił, a co Kościół podaje nam do wierzenia. Przedmiotem wiary chrześcijańskiej są prawdy objawione, ale także sam Bóg.
Człowiek analizując otaczającą go rzeczywistość odkrywa zasady nią rządzące, a w konsekwencji dochodzi do konieczności istnienia prazasady, praprzyczyny, czyli Boga. W tym poszukiwaniu może jednak pobłądzić i dlatego Bóg wychodzi mu naprzeciw: objawia się jako dobroć i mądrość za pomocą czynów i słów. Inicjatywa więc należy do Boga - objawia się dlatego, że chce.
W akcie wiary jako pierwszy działa rozum, lecz znajduje się on pod działaniem sił nadprzyrodzonych i naturalnych. Przez działanie Boga zostaje pobudzona wola, która przez pragnienie dobra staje się motorem władz duchowych i w ten sposób umysł zostaje skłoniony do zaakceptowania prawdy objawionej.
Dla każdego człowieka, bez względu na rodzaj wyznawanej wiary (judaizm, islam, hinduizm) wiara jest konieczna do zbawienia. Zaakceptował to Pius IX w Encyklice Ouanto conficiamur moerore (1863), a w pełni wyraził Sobór Watykański II w KK 16 wliczając do Ludu Bożego tych, którzy bez swej winy nie doszli do wyraźnego uznania Boga i usiłują, nie bez pomocy łaski, prowadzić uczciwe życie. Konieczność wiary nie jest wymagana od tych, którzy są niezdolni do niej: dzieci, umysłowo chorzy.
Dokumenty Kościoła analizujące pojęcie wiary: orzeczenia soboru Watykańskiego I (1869 1870), encykliki Pascendi i Humani generis, Konstytucja dogmatyczna o objawieniu Bożym Dei Verbum Soboru Watykańskiego II (1963-1965).
II. Nadzieja
Nadzieja jest cnotą teologalną, dzięki której pragniemy Królestwa niebieskiego i życia wiecznego, pokładając ufność w obietnicach Chrystusa i opierając się nie na naszych siłach, ale na pomocy łaski Ducha Świętego.
Cnota nadziei chroni przed zwątpieniem, podtrzymuje w każdym opuszczeniu, poszerza serce w oczekiwaniu szczęścia wiecznego, chroni przed egoizmem i prowadzi do szczęścia miłości.
Przedmiotem głównym i ostatecznym chrześcijańskiej nadziei jest Bóg jako szczęście wieczne człowieka. Przedmiotem drugorzędnym są dobra nadprzyrodzone i przyrodzone, będące środkami do osiągnięcia celu ostatecznego. Przez nadzieję dostępujemy zbawienia, które odnosi się do dóbr przyszłych, ale rozpoczęło się już obecnie.
Fundamentem nadziei jest wiara w moc Bożą objawioną w zmartwychwstaniu Chrystusa. Na mocy tej wiary pojawia się pewność, że Bóg chce i faktycznie pomoże osiągnąć przedmiot nadziei. Im większa wiara, tym większa pewność czy ufność lub zawierzenie komuś. Wątpliwość w pomoc Boga prowadzi do postawy przeciwnej nadziei, czyli do rozpaczy.
Konieczność nadziei do zbawienia - bez nadziei absolutnie nie osiągniemy zbawienia. Mówią o tym: Symbol Nicejsko-Konstantynopolitański - i oczekuję zmartwychwstania zmarłych i życia przyszłego wieku, Sobór Trydencki (1545-1563) - albowiem wiara bez nadziei i miłości ani nie jednoczy w sposób doskonały z Chrystusem Panem, ani też nie czyni człowieka żywym członkiem jego ciała, Sobór Watykański II - obiecane tedy odnowienie, którego oczekujemy, już się rozpoczęło w Chrystusie, postępuje dalej w Zesłaniu Ducha Świętego i przez Niego trwa w Kościele (KK 48)
Nadziei nie posiadają zbawieni w niebie i potępieni w piekle, gdyż została ona już zrealizowana; natomiast posiadają ją przebywający w czyśćcu. Cnota nadziei jest utracalna przez grzech świadomej rozpaczy, czyli zanik ufności (u jego podstaw tkwi słaba wiara), oraz fałszywą ufność, kiedy człowiek wystawiając Boga na próbę domaga się rzeczy cudownych. Cnota nadziei nie jest utracalna absolutnie tylko względnie - tzn. ożywa przy następnych aktach nadziei.
III. Miłość
Miłość jako cnota - jest to największa cnota i ma charakter wieczny (wiara i nadzieja zrealizowane w wieczności przestaną istnieć)
Miłość jest cnotą teologalną, dzięki której miłujemy Boga nade wszystko dla Niego samego, a naszych bliźnich jak siebie samych ze względu na miłość Boga. Ożywia i inspiruje praktykowanie wszystkich cnót. Owocami miłości są: radość, pokój, miłosierdzie.
Teologiczna miłość opiera się na rozumie i woli, zaś miłość moralna na uczuciach. Dlatego to teologiczna miłość Boga musi być zawsze wartościująco największa. Można kogoś kochać miłością uczuciowo największą w sferze moralnej, ale to Bóg jest zawsze ponad wszystkim. Przyjaźń z Bogiem (miłość teologiczna) będzie się realizowała w: sferze wartości (nic nad Boga), sferze moralnej (posłuszeństwo) i sferze ontologicznej (która jest fundamentem).
Przedmiotem miłości teologicznej jest Bóg. Może się nim również stać człowiek ale tylko ze względu na Boga i Jego stworzenie. Można kochać człowieka ze względu na niego samego (jego wartość), ale dzieje się to tylko w sferze moralnej, kiedy działa miłość uczuciowa.
Sobór Watykański II nauczał, że akt teologicznej miłości, dla człowieka mającego używanie rozumu, jest konieczny do zbawienia. W sytuacji, gdy dostęp do sakramentu pokuty jest niemożliwy, akt teologicznej miłości usprawiedliwia człowieka i przywraca mu stan nadprzyrodzonej przyjaźni z Bogiem pod warunkiem pragnienia tego sakramentu (intencjonalna relacja do sakramentu).
GRZECH JAKO NIEWIERNOŚĆ POWOŁANIU BOŻEMU
ISTOTA GRZECHU
Istotą grzechu jest brak łaski uświęcającej i utrata dziecięctwa Bożego (wymiar negatywny) oraz duchowy związek z rzeczywistością złego (wymiar pozytywny).
Grzech powoduje skłonność do grzechu, rodzi wadę, złe skłonności zaciemniające sumienie, lecz nie jest w stanie całkowicie zniszczyć zmysłu moralnego.
Stary Testament ukazuje, że są 2 przyczyny grzechu: zewnętrzna (szatan-kusiciel) i wewnętrzna (skłonność człowieka do złego). Tutaj nie istniało rozróżnienie między grzechem ciężkim i lekkim - grzechy nieświadome (np. przy czynnościach liturgicznych) wymagały zadośćuczynienia (ofiary przebłagalne), zaś grzechy świadome były najczęściej karane śmiercią.
W Nowym Testamencie pojęcie grzechu przejęto tylko w sensie świadomego i dobrowolnego naruszenia Prawa myślą, słowem, czynem. NT zwiastuje, że Bóg wybawił człowieka z grzechu. Jezus w swoim nauczaniu kładł akcent na przebaczenie - tj. łaskę ze strony Boga, o którą grzesznik koniecznie musi prosić.
RODZAJE GRZECHU
Grzech pierworodny - to nieposłuszeństwo przykazaniu Bożemu, którego formy właściwie nie znamy (tekst Rdz ma znaczenie symboliczne). Nastąpiło ono świadomie i dobrowolnie. Bóg jednak na grzech odpowiada miłością, dając zapowiedź odkupienia i nadzieję w tajemniczej niewieście i jej dziecku (por. Rdz 3,15). Dzieje zbawienia rozpoczęły się w momencie, gdy po grzechu pierwszych ludzi Bóg jako pierwszy nawiązał z nimi kontakt. Pierwsi rodzice popełniając grzech utracili dla siebie dary nadprzyrodzone, co jest dogmatem wiary i dary pozaprzyrodzone (tj. harmonię wewnętrzną, wiedzę własną, nieśmiertelnośc ciała, wolność od cierpień), co jest powszechną nauką teologów. Grzech pierwszych rodziców w jakimś stopniu i w jakiś sposób przeszedł na wszystkich ludzi naturalnie z nich zrodzonych. Misterium iniquitatis - nigdy nie dowiemy się do końca jak, ani dlaczego tak się stało. Wyjątkiem są oczywiście Maryja Niepokalanie Poczęta i Chrystus w swojej naturze ludzkiej. Skutkiem grzechu pierworodnego jest utracenie darów pozaprzyrodzonych. Grzech pierworodny pozbawił człowieka wszystkich darów z wyjątkiem naturalnych, osłabił również ludzką naturę, ale nie uczynił jej zupełnie złą (jak głoszą protestanci). Chrystus przez odkupienie przywrócił wszystkie te dary i są one w zasięgu człowieka.
Grzech śmiertelny - jest wyrazem odwrócenia się od Boga, dotyczy materii poważnej i został popełniony z pełną świadomością oraz całkowitą zgodą. Skutkiem grzechu śmiertelnego jest: utrata łaski uświęcającej (zbawczego udzielania się Boga), utrata cnót wlanych oraz darów Ducha Świętego.
Grzech powszedni - kiedy grzech nie jest wyrazem odwrócenia się od Boga jest grzechem powszednim, który nie pozbawia łaski uświęcającej, przyjaźni z Bogiem, miłości, a zatem szczęśliwości wiecznej. Grzech powszedni jest popełniony wtedy, gdy w materii lekkiej nie przestrzega się normy prawa moralnego lub też gdy nie przestrzega się prawa moralnego w materii ciężkiej, lecz bez pełnego poznania albo całkowitej zgody. Skutkiem grzechu powszedniego jest: pomniejszenie łaski aktualnej (uczynkowej) (co hamuje rozwój duchowy), osłabienie zapału miłości (ograniczenie więzi z Bogiem), pomniejszona gorliwość (prowadząca do oziębłości), trudności w praktykowaniu cnót. Grzech powszedni prowadzi do szczególnej podatności na pokusy, a tym samym do grzechu śmiertelnego.
Grzech przeciw Duchowi Świętemu - poważniejszym od grzechu śmiertelnego wykroczeniem są bluźnierstwa przeciwko Duchowi Świętemu (por. Mk 3,29). Miłosierdzie Boże jest wprawdzie nieograniczone ale to zatwardziałość serca grzesznika uniemożliwia ich odpuszczenie. Jest to sprzeciw przeciwko samej zasadzie zbawienia. Grzech ten godzi przede wszystkim w cnoty teologalne, które są fundamentalnymi dyspozycjami usprawiedliwienia.
ZŁO W ŚWIECIE I CHRZEŚCIJAŃSKI SENS CIERPIENIA
ZŁO
Dlaczego Bóg nie stworzył świata tak doskonałego, by żadne zło nie mogło w nim istnieć? Bóg w swojej nieskończonej mocy zawsze mógłby stworzyć coś lepszego, jednak chciał w sposób wolny stworzyć świat „w drodze” do jego ostatecznej doskonałości. To stawanie się dopuszcza w zamyśle Bożym obok tego co doskonalsze, także to co mniej doskonałe, obok budowania natury, również zniszczenia. Obok dobra fizycznego istnieje zło fizyczne tak długo, jak długo stworzenie nie osiągnie swej doskonałości.
Bóg nie dopuściłby zła, gdyby jednocześnie nie potrafiłby wyprowadzić z niego dobra. Dokonał tego w sposób cudowny w związku ze śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa. Z największego zła moralnego, jakim było odrzucenie i zabicie Syna Bożego, Bóg wyprowadził największe dobro: uwielbienie Chrystusa i nasze Odkupienie.
Zło jest zawsze brakiem dobra, jakimś niedostatkiem w bycie. Nigdy jednak nie jest całkowitą nieobecnością dobra. W jakiś sposób zło wyrasta i rozwija się na podłożu dobra, stanowi tajemnicę. Tajemnicą jest również owo dobro, którego zło nie potrafiło zniszczyć, dobro które rośnie na tej samej glebie co zło. Dzieje ludzkości są widownią koegzystencji dobra i zła. Natura jednak nie została zniszczona, nie jest całkowicie zła. Zachowała zdolność do dobra.
Odpowiedzią na zło w świecie jest tajemnica odkupienia.
Grzech pierwszych rodziców jest przyczyną zła w świecie.
Grzech pierworodny - Opowiadanie z Rdz 3, 1-24 (intencją autora biblijnego było pokazanie przyczyny istnienia zła w człowieku i na świecie) przekazuje następujące prawdy teologiczne: pierwsi rodzice zostali poddanie próbie, ze względów Bogu tylko wiadomych, polegającej na zachowaniu Bożego przykazania. Możliwe było do spełnienia dzięki nieskrępowanej woli. Świadomie i dobrowolnie je przekroczyli znając konsekwencje tego czynu (pewien udział w tym grzechu miał szatan, ale jego wpływ nie naruszał wolności i decyzji pierwszych ludzi). Konsekwencje grzechu były natychmiastowe: cierpienia, śmierć i wypędzenie z raju jako znak pozbawienia darów nadprzyrodzonych i przyrodzonych. Skutkami grzechu pierworodnego są rany zadane naturze ludzkiej. Bóg jednak na grzech człowieka odpowiada miłością, dając zapowiedź odkupienia.
Dokumenty: Sobór Trydencki dogmat o grzechu pierworodnym w Dekrecie o Usprawiedliwieniu z 1546 r.
CIERPIENIE
Choroba i cierpienie - wszystko, co w przykry sposób jest odczuwane przez człowieka, jego reakcja na zło fizyczne i moralne, dlatego rozróżnia się cierpienie fizyczne, moralne, a w mistyce także duchowe. Jest podstawowym doświadczeniem człowieka. Cierpienie jest złem, może jednak służyć do powstania dobra. Biblia jest wielką księgą o cierpieniu. ST przedstawia często cierpienie jako karę za grzechy. ST pyta raczej nie przyczynę, lecz o sens cierpienia w historii Izraela. Było ono próbą wierności, bo w cierpieniu człowiek deklaruje się za lub przeciw Bogu. Pomagało uznać swoją grzeszność i winę, służyło uszlachetnieniu i oczyszczeniu, prowadziło do nawrócenia.
NT: Jezus przyjął na siebie cierpienia powodowany miłością do Ojca i do ludzi. Związał je z miłością i nadał mu nowy wymiar (SD 18). Jego cierpienie ma charakter zastępczy i odkupieńczy. Źródło sensu cierpienia tkwi w Jezusie Chrystusie, który doświadczywszy na krzyżu niemocy, przełamał ją w akcie zmartwychwstania. Podejmując więc w łączności z Chrystusowym cierpieniem wszystek ból, wierni odkrywają zbawczą wartość cierpienia. Kiedy więc człowiek podejmuje swoje cierpienie w jedności z Chrystusem zamyka otwarte przez Boga koło miłości, który posłał z miłości do ludzi swojego Syna. On oddał za nich własne życie w posłuszeństwie Ojcu. Do człowieka zaś należy zadanie zasymilowania tej miłości, by z przedmiotu oddziaływania Bożej miłości stał się jej podmiotem. Dokonuje się to wówczas, gdy świadomie i dobrowolnie podejmuje własne cierpienie w łączności z Chrystusem i przez Niego ofiaruje je Ojcu, tym samym zyskując życie.
Dokumenty: list apostolski JP II O chrześcijańskim sensie ludzkiego cierpienia z 1984
CHRZEŚCIJAŃSKIE ROZUMIENIE SUMIENIA I WOLNOŚCI
SUMIENIE
Sumienie - uzdolnienie rozumu do osądu, przy pomocy którego człowiek rozpoznaje moralną jakość konkretnego czynu. Jest istotnym elementem ludzkiej natury, warunkującym doświadczanie wolności. Pozostając w służbie prawdy o powołaniu i moralnym postępowaniu człowieka, stanowi źródło jego godności, Jest „najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium człowieka, gdzie przebywa on sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa (GS 16)”.
ST - zdolność rozeznawania między dobrem a złem umiejscawia w sercu. To w sercu zachodzi rozeznanie i odczytanie religijno-moralnej wartości działania, co umożliwia podejmowanie osobistych decyzji i działania. Serce zaświadcza też o złu przed czynem, jak i po czynie. Serce jest związane z Bogiem jako jego dar i jest od niego zależne, choć może odejść od Boga.
NT - kontynuacja nauki o sumieniu ST, ale rozszerzona. Termin serce (kardia), ale także sumienie jako syneidesis. Jezus uznaje, że człowiek może odróżnić dobro od zła.
Podkreśla się dialogalną strukturę sumienia. Dialog, jaki człowiek prowadzi w sumieniu z Bogiem, jest najbardziej intymnym i podstawowym dialogiem życia. Dzięki niemu kochający Bóg odsłania człowiekowi swoje Boskie prawo jako wyraz swojej woli, które powinien on jako istota wolna i rozumna poznać i wypełnić.
Podział sumienia -
1) ze wzgl. na sposób istnienia w podmiocie: habitualne (syndereza), aktualne;
2) ze wzgl. na stosunek do czynności: przeduczynkowe, uczynkowe pouczynkowe;
3) ze wzgl. na stosunek do prawa wiecznego: prawdziwe, fałszywe;
4) ze wzgl. na pewność w ocenie: pewne, wątpliwe.
Potrzebna jest stała formacja sumienia. Błędne rodzaje sumienia: szerokie (faryzejskie). Więź między wolnością człowieka a prawem Bożym ma swą żywą siedzibę w „sercu” osoby, czyli w jej sumieniu.
W głębi sumienia człowiek odkrywa prawo, którego sam sobie nie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny i którego głos wzywający go zawsze tam, gdzie potrzeba, do miłowania i czynienia dobra, a unikania zła, rozbrzmiewa w sercu nakazem: czyń to, tamtego unikaj. Człowiek bowiem ma w swym sercu wypisane przez Boga prawo, wobec którego posłuszeństwo stanowi o jego godności i według którego będzie sądzony .
Dokumenty: Encyklika JP II Veritatis Splendor
WOLNOŚĆ
Wolność nie polega jedynie na wyborze takiego czy innego działania; dokonując wyboru, człowiek decyduje zarazem o sobie samym, opowiada się swoim życiem za Dobrem lub przeciw niemu, za lub przeciw Prawdzie i ostatecznie za lub przeciw Bogu. Słusznie zwraca się uwagę na szczególne znaczenie pewnych wyborów, nadających „kształt” całemu życiu moralnemu człowieka i wyznaczających swoistą przestrzeń, wewnątrz której może on na co dzień podejmować i realizować także inne konkretne wybory (VS 64).
Wolność w NT suponuje wolność wyboru, czyli zdolność pełnienia czynów dobrowolnych, lecz wyrażą zarazem coś istotnie różnego. Jest to wolność „od” (grzechu, Prawa, śmierci) i „ku” (Ku wolności wyswobodził nas Chrystus
JP II o wolności mówił: „Wolność stała się miarą wielkości człowieka wśród stworzeń, jego powołaniem, równocześnie przyczyną jego dramatu. Człowiek bowiem przez grzech nadużył tego daru. Skierował swą wolność przeciwko Bogu, a w konsekwencji przeciwko sobie. Zapomniał, że to właśnie Bóg, Jego wola, Jego przykazania są ostateczną gwarancją wolności. Stał się w ten sposób niewolnikiem grzechu.
Wolność charakteryzuje czyny właściwe człowiekowi. Im więcej człowiek czyni dobra, tym bardziej staje się wolnym. Wolność osiąga swoją doskonałość, gdy jest ukierunkowana na Boga, który jest najwyższym Dobrem i naszym szczęściem. Wolność zakłada możliwość wyboru między dobrem a złem. Wybór zła jest nadużyciem wolności i prowadzi do grzechu.
Dokumenty: także Veritatis splendor
ŻYCIE WIECZNE CZŁOWIEKA
Istnieje wiele teorii śmierci człowieka, m.in.:
Teoria odłączenia duszy do ciała (katolicka)
Teoria śmierci całego człowieka ( teologowie protestanccy XX wieku)- umiera cały człowiek, a życie wieczne dokonuje się jedynie dzięki odkupieniu Chrystusa. Człowiek po śmierci żyje w pamięci Boga. Bóg wskrzesi człowieka w dniu ostatecznym z duszą i ciałem
Teoria ostatecznej decyzji - moment śmierci jest punktem ostatecznej decyzji
Dla katolików śmierć ma swoją interpretację historiozbawczą: spotkanie się ze zmartwychwstałym i uwielbionym Jezusem.
Nie byłoby zbawienia bez śmierci, a zbawienie to wyjście ze stanu śmierci ku nieśmiertelności, powszechność śmierci. Śmierć nie ma więc negatywnego wymiaru.
O losie duszy po śmierci decyduje Chrystus. Sąd szczegółowy jest jakby samosądem. Ostatecznie człowiek sam siebie osądzi w świetle Ewangelii. Jest to odniesienie całego życia do Chrystusa. Najlepszym samosądem boskim jest świadczenie miłości innym ludziom na ziemi. Na sąd jednostkowy wskazuje pośrednio kult świętych, że losy jednostek są określane zaraz po śmierci w sposób nieodwołalny. Sąd szczegółowy to sąd w miłości, radość spotkania z Chrystusem.
Stan pośredni - trwanie istoty ludzkiej po śmierci (anima separata)- prawda o trwaniu wiecznym człowieka jest nieodłączna od prawdy o Bogu. Jest ot jednak nieśmiertelność człowieka względna, bo jest początek. Mimo śmierci ciała, trwa nadal jakaś istotowość człowieka - duch, dusza, jaźń. Jest ot tzw. stan pośredni czyli od śmierci do zmartwychwstania ciała w dniu ostatecznym. Chodzi o stan duszy oddzielonej od ciała (anima separata). Są 3 stanowiska: 1) prawosławni - stan po śmierci a przed zmartwychwstaniem określają jako sen duszy 2) protestanci - dusza umiera wraz z ciałem. Zmartwychwstanie więc będzie całego człowieka 3) katolicy - nie umiera cały człowiek, lecz trwa nieprzerwanie dusza, duch, osoba mimo śmierci biologicznej.
Czyściec-proces oczyszczenia na tamtym świecie, po którym człowiek zostaje uwolniony od wszelkiej zmazy grzechowej i może wejść do wiecznej szczęśliwości. Istotą jest uwolnienie od kar czasowych za odpuszczone grzechy śmiertelne oraz od nieodpokutowanych grzechów powszednich, bo przystęp do Boga mogą mieć tylko święci.
Paruzja - ostateczne wydarzenie w historii zbawienia, przyjście Pana na końcu czasów. Łączy się nierozerwalnie z końcem świata, ze zmartwychwstaniem i sądem ostatecznym. Jest ot przyjście Chrystusa przeciwstawne temu pierwszemu w kenozie. W Mt 24,24 są znaki poprzedzające paruzję: rozszerzenie Ewangelii po całej ziemi, wielkie odstępstwa, nawrócenie Żydów, wejście do Kościoła pełni pogan, pojawienie się Antychrysta. Te znaki to nauka Chrystusa nie o historii doczesnej lecz o historii zbawienia, jej struktury.
Zmartwychwstanie ciał -Nie chodzi o zwykłe wskrzeszenie do życia na ziemi lecz o chwalebny sposób istnienia człowieka w wieczności. Należy je ujmować w 3 zakresach: 1) wskrzeszenie ciała i dołączenie do duszy 2) powstanie z martwych na sąd i ciała i duszy 3) zjednoczenie ciała z duszą i przejście ze stanu pośredniego do finalnego bytowania.
Sąd ostateczny jako powszechny - akt ukazania Bożej miłości i miłosierdzia, akt sądu Bożego osądzający historię uniwersalną ludzkości oraz zbawienie i niezbawienie ludzi. Będzie to jakieś uroczyste ujawnienie sensu historii ludzkości i świata. Będzie to pełne otwarcie tajemnicy dobra i zła.
Stany wieczne: niebo i piekło
Niebo - wieczna komunia z Trójca Św.
Piekło - stan odsunięcia od Boga tych, którzy umarli w grzechu śmiertelnym. Umrzeć w grzechu śmiertelnym nie żałując za niego i nie przyjmując miłości miłosiernej Boga oznacza pozostać z wolnego wyboru na zawsze oddzielonym od Boga.
NATURA I MISJA KOŚCIOŁA CHRYSTUSOWEGO
NATURA
Kościół należy to tych rzeczywistości, które chrześcijanie wyznają w swoim Credo. Jest on częścią misterium wiary, a to oznacza, że nie sposób do końca ogarnąć go ludzkim umysłem i wyrazić ludzkim słowem stanowi rzeczywistość ludzką i jednocześnie boską, posiada strukturę widzialno-niewidzialną. W dziejach Kościoła nie zawsze właściwie ujmowano tę jego złożoność, przeakcentowując to jedną, to drugą stronę, czy wręcz kwestionując jedną z nich.
Wielki przełom w myśleniu o Kościele i w interpretacji jego posłannictwa, genezy, istoty i struktury dokonał się na Soborze Watykańskim II. Sobór wskazywał na konieczność rozwijania eklezjologii bardziej biblijnej, historio-zbawczej, nawiązującej do myśli Ojców Kościoła, otwartej na współczesne doświadczenie wiary i na kontekst kulturowy, w którym przychodzi zwiastować Ewangelię.
Ojcowie Soboru dają do zrozumienia, że Kościół nie jest celem samym w sobie i że nie można budować Kościoła dla niego samego, ale z myślą o dobru zbawczym każdego człowieka i całej ludzkiej społeczności. Jako taki jest ze swej natury misyjny, otwarty na świat, służebny i wspólnotowy, stale w drodze ku eschatycznej pełni, realizując powszechne powołanie do świętości.
Przez podkreślenie boskiego pochodzenia Kościoła i bardzo wyraźne ukazanie go jako dzieła Trzech Osób Boskich, jako ludu zjednoczonego „jednością Ojca i Syna, i Ducha Świętego" (KK, 4) — soborowa eklezjologia pokazuje, jak bardzo Kościół różni się od jakiejkolwiek społeczności ludzkiej.
Kościół poczyna się we wcieleniu Bożego Syna, w misterium paschalnym się rodzi, a objawia światu w dniu Pięćdziesiątnicy. Znaczące w dokumentach Vaticanum II jest także zaakcentowanie roli Ducha Świętego w zaistnieniu i urzeczywistnianiu się Kościoła w życiu konkretnego człowieka i całych pokoleń ludzkich.
Trudno też przecenić soborowe wskazanie na Kościół jako jedną złożoną rzeczywistość, która zrasta się z pierwiastka boskiego i ludzkiego, i na zasadzie bliskiej analogii upodabnia się do tajemnicy Słowa Wcielonego. Chodzi o uznanie w teandryczności specyfiki natury Kościoła, a w znegzystencji, tzn. we wszczepieniu i trwaniu człowieka w Chrystusie (por. KK, 7), najgłębszej jego tajemnicy.
Wielkim osiągnięciem Soboru jest też odejście od klerykalnego zawłaszczania prawdy o Kościele. Oznacza to, że w Kościele nie ma równych i równiejszych. Nie może też być czynnych i biernych. Natomiast zróżnicowanie wiernych wynika z różnorakiego obdarowania Boskimi darami i ono znajduje się u podstaw wyodrębnienia w społeczności wiernych trzech stanów: duchownego, świeckiego i zakonnego, oraz pewnej ich specyfiki w realizacji jednego posłannictwa.
Natura Kościoła wyrażona zostaje w Credo nicejsko-konstantynopolitański. Kościół jest: jeden, święty, powszechny i apostolski
Jedność (jedność numeryczna, czyli wyłączność oraz wewnętrzna zwartość i niezróżnicowanie w istotnych elementach jedynego Kościoła, czyli jednolity depozyt wiary, wyznanie wiary, jedność sakramentów i liturgii, jedność zwierzchnictwa w kościele)
Święty - związany z obecnością w nim Chrystusa. Kościół jest święty obiektywnie w sferze niewidzialnej, boskiej. To Bóg jest źródłem tej świętości w sensie statycznym. W ujęciu dynamicznym świętość polega na dążeniu wszystkich członków do świętości
Powszechny - katolicki, uniwersalny, obejmujący wszystkich ludzi. Można rozumieć w podwójnym znaczeniu: powszechność wewnętrzna - pełnia prawdy objawionej, środków zbawienia, w celu przeciwstawienia się herezjom sektom; powszechność zewnętrzna - uniwersalizm geograficzny, osobowy, czasowy.
Apostolski - 3 rysy: 1) a. pochodzenia (początku) - ciągłość i tożsamość współczesnego kościoła z ustrojem i strukturą Kościoła czasów apostolskich 2) a. nauki - tożsamość przyjmowanej przez kościół nauki z tym, co głosili apostołowie 3) a. sukcesji (następstwa) tożsamość potrójnej władzy otrzymanej przez apostołów od Chrystusa i przekazywanie jej przez świecenia.
MISJA
Misją Kościoła jest ewangelizacja. Wynika z powszechności Kościoła. Jan Paweł II wskazał na ewangelizację, nie ogranicza się do przepowiadania Bożego słowa. Rozumie przez nią misję powszechną Kościoła, która obejmuje szereg różnych przedsięwzięć z myślą o realizacji zbawczego planu Boga. W ramach tej jednej jedynej misji trzeba podejmować różne formy działalności, uwzględniając trzy zasadniczo różne sytuacje, które najczęściej zachodzą na siebie:
specyficzną misję ad gentes, gdzie Chrystus i Jego Ewangelia nie są znane, i tam, gdzie brak wspólnot chrześcijańskich wystarczająco dojrzałych, aby mogły wcielać wiarę we własne środowisko. Nie wolno zapominać o inkulturacji.
działalność duszpasterską, inaczej ewangelizację pastoralną, należy rozwijać tam, gdzie istnieją wspólnoty chrześcijańskie, które posiadają odpowiednie i solidne struktury Kościoła, żarliwość wiary i życia, promieniują świadectwem dawanym Ewangelii, czują się zobowiązane do jej głoszenia
nową ewangelizację, trzeba objąć kraje o chrześcijaństwie dawnej daty, czasem także Kościoły młode, i stosować wszędzie tam, gdzie całe grupy ochrzczonych utraciły żywy sens wiary albo wprost nie uważają się już za członków
Kościoła, prowadząc życie dalekie od Chrystusa i jego Ewangelii
Dokumenty: Zasadnicze elementy zawiera Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium; Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes Konstytucja o Liturgii Sacrosanctum Concilium oraz dekrety: o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, o ekumenizmie Unitatis redintegratio, o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus Dominus, o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis i o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem.
Jan XXIII: Mater et Magistra,
Jan Paweł II: Adhortacja Christifideles laci (1988), Encyklika Ut unum sint (1995), Adhortacja Vita conseerata (1996), List apostolski Novo millennia ineunte (2001).
SŁOWO BOŻE JAKO FUNDAMENT ŻYCIA KOŚCIOŁA
Sobór Watykański II ujął Pismo Święte w terminie zaczerpniętym z kultury Średniowiecza Sacra Pagina. Ma ono pobudzać i ożywiać wiarę. W Dei verbum pada stwierdzenie: W nim [Słowie Bożym] [Kościół] znajduje swe najgruntowniejsze umocnienie i stale się odmładza.
S.T.
W ST Słowo jest przede wszystkim faktem doświadczalnym: Bóg mówi wprost do uprzywilejowanych ludzi, przez nich przemawia do swojego narodu, do całej ludzkości. Dla wszystkich, do których Bóg przemawiał w ST słowo Boże jest faktem zasadniczym. Ono wyznaczało sens w ich życiu, a niezwykłość pojawienia się w nich słowa sprawia, że jego pochodzenie przypisują działaniu Ducha Bożego. Słowo Boże nie jest dane wybrańcom niebios, jest to nauka, która należy przekazywać całemu Ludowi Bożemu. Spotkanie ze Słowem Bożym nie jest przywilejem małej liczby tylko mistyków, ale cały Izrael był wezwany do tego, by uznał, że Bóg przemawia do niego przez usta swoich wysłanników.
Dwa Aspekty słowa.
1. Słowo Boże jako Objawienie.
Słowo Boga jest niekiedy prawem i normą życia, kiedy indziej ukazaniem sensu rzeczy i zdarzeń, jeszcze kiedy indziej obietnicą i zapowiedzią przyszłości.
2. Słowo jako wyraz działania Bożego.
Słowo jest dynamiczne, dokonuje dzieł zamierzonych przez Boga. Bóg kieruje swoje słowo jako wysłannika do ludzi. Sam Bóg czuwa nad swym słowem aby się wypełniło.
N.T.
Nigdzie nie jest powiedziane w NT, że słowo Boże jest kierowane do Jezusa. Ale zarówno u Jana jak i u synoptyków słowo Jezusa jest przedstawione zupełnie tak samo jak słowo Boże w ST jest ono potęga, która działa, i światłością, która objawia.
Ludzie zobowiązani są zająć określone stanowisko wobec tego słowa, poprzez które wchodzą w bezpośredni kontakt z Bogiem. W przypowieści o siewcy słowo jest przyjmowane różnie przez różnych słuchaczy. Wszyscy słuchają, ale tylko ci, którzy je rozumieją albo przyjmują lub strzegą widzą jak ono w nich owocuje.
Szczególna rola Logosu w Jana. Jako SYN, Jezus jest Słowem samoistnym Słowem Bożym. Tak więc to ostatecznie od niego pochodzą wszelkie objawy słowa Bożego w dziele stworzenia, w historii i w ostatecznym dopełnieniu całego dzieła zbawienia. Jako Słowo istniał, więc Jezus od początku w Bogu i sam był Bogiem. Był On tym Słowem stwórczym, w którym wszystko zostało uczynione. Był Słowem oświecającym, które jaśniało w mrokach świata, by przynieść ludziom objawienie Boga.
Słowo Boże w Kościele.
Dzieje Apostolskie i Listy ukazują nam działanie słowa Bożego prowadzącego dzieło zbawienia zapoczątkowane przez Jezusa. Słowo to jest nie tylko zbiorem pouczeń Mistrza zebranych i powtarzanych przez uczniów ile raczej składa się nań treść Ewangelii zawartej w nauczaniu chrześcijańskim. Posługa apostolska jest, co do swej istoty posługiwaniem temu słowu. Które powinno być głoszone po całym świecie. Ma to być posługa szczera niedopuszczająca do żadnych zmian w głoszonej nauce ma to być posługa odważna polegająca na nie ustraszonym głoszeniu Ewangelii. Otóż to słowo jest samo w sobie mocą, dzięki której dokonuje się zbawienie. Wzrost Kościoła - to zarazem wzrost słowa Bożego. Jest to słowo, które zakłada Kościół. Rodzi nowe życie we wspólnocie Kościoła.
Z Konstytucji Dogmatycznej o Objawieniu Bożym. DEI VERBUM
Kościół miał zawsze we czci Pisma Boże, podobnie jak samo Ciało Pańskie, skoro zwłaszcza w Liturgii św. nie przestaje brać i podawać wiernym chleb żywota tak ze stołu słowa Bożego, jak i Ciała Chrystusowego.
Zawsze uważał i uważa owe Pisma zgodnie z Tradycją świętą, za najwyższe prawidło swej wiary, ponieważ natchnione przez Boga i raz na zawsze utrwalone na piśmie przekazują niezmiennie słowo samego Boga. Trzeba więc, aby całe nauczanie kościelne, tak jak sama religia chrześcijańska, żywiło się i kierowało Pismem św. Albowiem w księgach świętych Ojciec, który jest w niebie spotyka się miłościwie ze swymi dziećmi i prowadzi z nimi rozmowę. Tak wielka zaś tkwi w słowie Bożym moc i potęga, że jest ono dla Kościoła podporą i siłą żywotną, a dla synów Kościoła utwierdzeniem wiary, pokarmem duszy oraz źródłem czystym i stałym życia duchowego. Stąd doskonałe zastosowanie ma do Pisma św. powiedzenie: «żywe jest słowo Boże i skuteczne» (Hbr 4, 12), które «ma moc zbudować i dać dziedzictwo wszystkim uświęconym» (Dz 20, 32; por. 1 Tes 2, 13).
Oblubienica Słowa Wcielonego, czyli Kościół, przez Ducha Świętego pouczony, usiłuje coraz głębsze osiągnąć zrozumienie Pisma św., by dzieci swoje bezustannie karmić słowami Bożymi
Teologia święta opiera się, jako na trwałym fundamencie, na pisanym słowie Bożym łącznie z Tradycją świętą.
LITURGIA JAKO UŚWIĘCENIE CZŁOWIEKA I UWIELBIENIE BOGA
Liturgia to dzieło publiczne, służba na rzecz ludu; w chrześcijaństwie oznacza uczestnictwo Ludu Bożego w dziele Bożym, celebracja kultu Bożego, głoszenie Ewangelii i pełnienie czynów miłości. Przez liturgię Chr. kontynuuje w K-le dzieło zbawienia. Chodzi o służbę Bogu i ludziom.
w celebracji liturgicznej K-ół jest sługą na obraz Pana, uczestnicząc w Jego kapłaństwie (kult), które ma charakter prorocki (głoszenie słowa) i królewski (służba miłości),
lit. jako źródło życia: włącza wiernych w świadome, czynne, owocne życie wspólnoty,
liturgia jako modlitwa: to uczestnictwo w modlitwie Chr. skierowanej do Ojca w D.Św. Modlitwa chrześcijańska w niej swoje źródło,
liturgia jako katecheza: liturgia miejscem dla katechezy Ludu Bożego,
gł. treści liturgii:
Ojciec jako Źródło i Cel liturgii: K-ół w lit. błogosławi B. za Jego dary przez adoracje, uwielbienie i dziękczynienie oraz składa ofiary i prosi o D.Św. o udział w śm. i zmartw. Chr,
dzieło Chr. w lit: Chr. jest obecny w liturgii, szczególnie w Euchar, działa w sakramentach, udzielając łaski w K-le,
D.Św. i K-ół w liturgii: lit. jest dziełem D.Św. i K-ła. D.Św. przygotowuje na spotkanie z Chr., przypomina i ukazuje Chr, uobecnia misterium Chr, jednoczy K-ół z Chr,
Misterium Paschalne w sakramentach Kościoła:
sakramenty Chrystusa: wszystkie sakramenty K-ła zostały ustanowione przez Chr,
sakramenty K-ła: sakram otrzymujemy przez Kościół - Chr. działa w K-le i dla K-ła - sakramenty budują K-ół,
sakramenty wiary: prawo modlitwy (liturgii) jest prawem wiary,
sakramenty zbawienia: udzielają łaski przekształcającej życie człowieka,
sakramenty życia wiecznego: są zadatkiem życia wiecznego i dają uczestnictwo w życiu wiecznym,
owoce liturgii w życiu czł.
wiara: zadaniem liturgii jest ożywienie wiary zgromadzonych ludzi,
moralność: teksty lit. i homilie ukazują, że jest możliwe naśladowanie Chr. i prowadzenie moralnego życia, dając za przykład Maryję oraz świętych i błogosławionych,
modlitwa: z lit. czł. czerpie natchnienie do własnej modlitwy,
życie duchowe: to dyscyplina, oczyszczanie serca, skupienie uwagi na obrzędach liturgicznych,
estetyka: posługiwanie się dziedzinami sztuki dla wyrażenia treści (architektura, sztuka, plastyka, poezja i muzyka),
liturgię celebruje cała wspólnota (kapłani i świeccy), jest ona kultem K-ła. Podczas sprawowania lit. duchowny, czy świecki czyni to, co nakazują przepisy liturgiczne,
lir. jest celebrowana przez znaki i symbole, np. obmycie, namaszczenie, łamanie chleba, obrzezanie, konsekrowanie królów, Pascha; przez słowa i czynności; śpiew i muzykę; kult świętych obrazów,
lit. jest celebrowana w niedzielę na pamiątkę zmartwychwstania; wspominając świętych męczenników i wyznawców; Liturgia Godzin - modlitwą całego ludu Bożego; rok liturgiczny
miejsce celebracji lit: K-ół potrzebuje miejsc, w których mogłaby gromadzić się wspólnota wiernych i są to świątynie (w konieczności może być też inne miejsce),
aspekt biblijny kultu: ST: kult wynikał z II przykazania, zasady kultu określone były przez Prawo i przestrzegane, dzień zawarcia przymierza był dniem zgromadzenia, Izrael to Lud Boży; NT: kult to obrzędy sakramentalne polegające nie na przestrzeganiu Prawa, ale na spełnianiu woli Bożej, oddawanie Mu czci w Duchu i Prawdzie, K-ół to Nowy Lud Boży, najdoskonalszym kultem jest Eucharystia,
Aspekt dogmatyczny
chrzest daje dar wiary zaczątkowej u niemowląt, a u dorosłych wzrost wiary, gdyż chrzest jest „sakramentem wiary,” tzn. zakłada wiarę i jednocześnie ją spełnia, obejmuje wiarę całego K-ła (wiara wymagana do chrztu nie musi być wyraźna i mocna, ale zaczątkowa. Po chrzcie u dzieci i dorosłych powinna wzrastać),
chrzest jest fundamentem życia chrześcijańskiego, otwiera dostęp do innych sakramentów, zwłaszcza Eucharystii (obok bierzmowania i Eucharystii należy do tzw. sakramentów wtajemniczenia - inicjacji),
chrzest odpuszcza grzechy i kary za grzechy (pozostają konsekwencje grzechu, np. skłonność do grzechu, czyli pożądliwość, cierpienie, choroba, śmierć),
zostajemy włączeni w K-ł i jesteśmy uczestnikami jego posłania,
daje nowe, nadprzyrodzone narodzenie i człowieczeństwo,
stajemy się przybranymi dziećmi Bożymi, upodabniając się do Jezusa Chrystusa,
udziela Ducha Świętego,
mamy udział w potrójnej misji Chr: kapłańskiej, prorockiej, królewskiej,
daje udział we wspólnym kapłaństwie wiernych i jedność ze wszystkimi chrześcijan.
Trójca Św. daje łaskę usprawiedliwiającą i uświęcającą uzdalniającą do wiary, nadziei i miłości (cnoty teologalne), do działania w D.Św, do wzrastania w dobru (cnoty moralne),
wyciska na duszy niezatarte znamię duchowe, charakter sakramentalny
jest zaczątkiem życia w królestwie bożym i daje nadzieję na udział w nim po śmierci
jest konieczny do zbawienia dla tych, którym była głoszona Ewangelia i którzy mieli możliwość proszenia o ten sakrament (Vaticanum II), czyli u chrześcijan grzech pierworodny jest gładzony przez chrzest, a u niechrześcijan i ateistów - na inne sposoby (KKK 22, KK 16, DM 7), dzieci zmarłe bez chrztu K-ół poleca miłosierdziu Bożemu,
zdolność do chrztu: zdolny jest każdy nieochrzczony czł. (KPK, kan. 864; KKK 12 46) (dorośli: przed przyjęciem chrztu powinni się przygotować: katechumenat, przyjęcie Ewangelii, nawrócenie, wiara, u dzieci: wiara rodziców i otoczenia poprzedza chrzest, celebracja we wspólnocie kościelnej),
chrztu udziela się tylko raz, nie może on być powtórzony,
szafarz chrztu: w K-le łac. to bp. prezbiter i diakon. W przypadku konieczności chrztu może udzielić każdy człowiek niezależnie od płci i wyznania, byle chciał uczynić to, co czyni K-ół, gdy chrzci: wypowiedzenie formuły,
nikt nie może ochrzcić samego siebie,
znak sakramentalny chrztu składa się z materii i formy. Materia to woda, obmycie nią (polanie wodą, zanurzenie w wodzie, pokropienie wodą). Forma to słowa: „N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.” Potem namaszczenie krzyżmem świętym, które oznacza dar Ducha Świętego, założenie białej szaty - przyobleczenie się w Chr, zapalenie świecy - oświecenie przez Chr.
rodzaje chrztu: chrzest z krwi - ktoś poniesie śmierć za wiarę, nie otrzymawszy chrztu z wody, np. katechumen; chrzest pragnienia - ktoś nie otrzymał sakramentu chrztu, ale go pragnął; chrzest woli zbawczej - człowiek chce spełnić wszystko, co jest konieczne do zbawienia, choć nie wie o chrzcie lub o innych środkach zbawczych; chrzest sumienia - ktoś nie znając Ewangelii i K-ła lub mając ich wypaczony obraz, walczy pod natchnieniem D. Św. o prawdę lub o dobro moralne, zgodnie z jego sumieniem. Katechizm uczy, że nie są to sakramenty, ale przynoszą owoce chrztu (por. KKK 1258-1261).
Aspekt biblijny
Zapowiedź chrztu w ST:
Chrzest Chrystusa:
Chrzest w Kościele:
Euch. jest uobecnieniem ofiary Chr. (to jedna i ta sama ofiara, nie powtarza się na nowo, jest w sposób bezkrwawy),
Euch. jest trzecim sakramentem wtajemniczenia chrześc. (obok chrztu i bierzmow.),
zmierzają do niej wszystkie sakramenty,
jest sakramentem miłosierdzia, źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego (KK 11 - Vat. II),
jest znakiem sakramentalnym (znakiem naszego uświęcenia, pokarmu duchowego, napoju nieśmiertelności, bezpośredniego kontaktu z Chr.),
Euch. urzeczywistnia komunię życia z B. i jedność Ludu Bożego, to liturgiczne uobecnienie całej Osoby i Misterium Chr,
w Euch. jest obecny Chr, ofiarowuje się, jest spożywany w „komunii św.”, dzięki niej K-ół żyje i wzrasta (KPK),
Euch. jest zapoczątkowaniem niebieskiej chwały,
znakiem sakramentalnym Euch. jest materia (chleb przaśny, nie kwaszony na Zach, chleb kwaszony na Wsch. oraz wino gronowe. Woda oznacza ludzką naturę w Chr, też podlega przeistoczeniu) i forma (słowa konsekracji w K-le łac. lub epikleza w K-le wsch.),
obecność Chr. w Euch. jest tajemnicą wiary, jest realna (rzeczywista), pełna (pełnoosobowa i duchowa), to obecność sakramentalna, mistyczna, doskonalsza od biologicznej. Chr. jest obecny jako historyczny i uwielbiony,
Chr. jest obecny „cały” pod każdą postacią chleba i wina z osobna i w każdej jej cząstce (komunia pod jedną postacią jest tak samo pełna jak pod dwiema),
Chr. jest obecny przez tzw. transsubstancjację (przeistoczenie), czyli przemianę substancji (istoty) chleba i wina w istotę Ciała i Krwi Chr. (w pełną Osobę),
Euch. jest ofiarą całego K-ła, jest centrum dla ofiar duchowych, które składają wierni,
Euch. pojmujemy jako: dziękczynienie i uwielbienie Ojca za dzieła stworzenia, odkupienia i uświęcenia; pamiątkę (anamnezę) ofiary Chrystusa; obecność Chrystusa dzięki mocy Jego słowa i Jego Ducha;
liturgia słowa i liturgia eucharystyczna stanowią jeden akt kultu eucharystycznego,
owoce Eucharystii (Komunii): pogłębia zjednoczenie z Chr; podtrzymuje życie łaski otrzymane na chrzcie; umacnia miłość, gładzi grzechy powszednie; zachowuje od grzechów śmiertelnych; pogłębia wszczepienie w K-ół; pomoc ubogim;
Msza św. rozpoczyna się od ofiarowania, dochodzi do pktu kulminacyjnego w przeistoczeniu, a wypełnia się w komunii,
Euch. sprawują kapłani in persona Christi,
post eucharystyczny (godzinę przed przyjęciem Komunii);
obowiązek przyjmowania Eucharystii przynajmniej raz w roku w Okresie Wielka-nocnym,
Euch. ma kult w Uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa,
KKK 1322 - 1419, KPK kan. 897 - 958, BF VII 275 - 346
Pius XII, encyklika „Mediator Dei” (1947)
Paweł VI, encyklika „Mysterium Fidei” (1965)
Jan Paweł II, encyklika „Ecclesia de Eucharistia" (2003)
Jan Paweł II, List apostolski „Dominicae Cenae” (1980)
Jan Paweł II, List apostolski „Mane nobiscum, Domine” (2004)
SAKRAMENTALNY WYMIAR MAŁŻEŃSTWA
istotą sakramentu małż. jest przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowana no dobro małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, a które między ochrzczonymi zostało podniesione do rangi sakramentu(KPK),
sakramentalny wymiar małż. wyraża najbardziej Ef: więź małżeńska jako odbicie więzi między Chrystusem a Kościołem, miłość między mężem i żoną jest znakiem miłości i wierności Boga przymierzu z czł. Życie męża i żony ma się wzorować na Chrystusowej miłości, wierności, oddaniu i posłuszeństwie,
mał. ma wymiar świecki i dzięki sakramentalności też zbawczy: prowadzi do uświęcenia i zbawienia małżonków (szczególnie podkreśla to K-ół wsch.),
małż. zaistniało w porządku stworzenia i zbawienia, pochodzi z ustanowienia Boga, czyli pr. naturalnego (Jez. opowiedział się za pierwotnym sensem zw. M i K, jaki został zamierzony przez Stwórcę już w Rdz),
małż. jest podstawową komórką K-ła i zaczątkiem Królestwa Bożego,
znakiem sakramentalnym małż. jest materia (zespół cech, warunków, zdolności, i możności w życiu małżeńskim w sensie cielesnym, psychicznym i personalnym) i forma (wola zawarcia małżeństwa, czyli zgoda oraz oficjalna umowa miedzy dwojgiem. Zgoda jest aktem osobowym (woli), wolnym od przymusu i bojaźni, przez który małżonkowie wzajemnie się sobie oddają i przyjmują, stając się jednym ciałem),
szafarzami małż. są małżonkowie, a kapłan jest świadkiem kwalifikowanym, błogosławiącym ich w imieniu Boga i K-ła,
do zawarcia małżeństwa sakramentalnego potrzebna jest forma kanoniczna,
cele małżeństwa: wspólne dobro małżonków, wzajemne dopełnienie w każdej sferze, wzajemna miłość seksualna, psychiczna, duchowa, religijna, przyjaźń, urodzenie i wychow. potomstwa, tworzenie K-ła Domowego,
skutkiem sakram. małż. jest:
węzeł małżeński wieczysty i wyłączny (węzeł małżeński zostaje ustanowiony i zapieczętowany przez samego Boga, tak że zawarte i dopełnione małżeństwo osób ochrzczonych nie może być nigdy rozwiązane, przymierze małżonków zostaje włączone w przymierze Boga z ludźmi),
łaska sakramentalna(dla udoskonalenia miłości małżonków i umocnienia ich nierozerwalnej jedności. Źródłem jej jest Chrystus, dający moc podnoszenia się po upadkach, przebaczania sobie wzajemnie, wzajemnego noszenia ciężarów, poddania sobie, miłowania się miłością nadprzyrodzoną, delikatną i płodną),
znamię na duszy,
przymioty małż: jedność (1M i 1K, jedność cielesna i duchowa), nierozerwalność (małżonkowie stają się jednym ciałem, dopełniają się wzajemnie), sakramentalność (ma wymiar nadprzyrodzony, działa w nim łaska Boża, prowadzi do uświęcenia i zbawienia), płodność (otwartość na życie, wypełnienie polecenia B: bądźcie płodni...), całkowitość (wyłączność, opuści M ojca i złączy się z żoną), jednożeństwo (brak rozwodów), dozgonność (do śmierci), nierozerwalność (brak rozwodów), wierność (na wzór wierności B. przymierzu z czł), rodzinność, kościelność (K-ół Domowy), futuryzm (skierowanie ku przyszłości)
sakram. małż. jest zawierany podczas Mszy św, gdyż Euch. jest centrum i szczytem wszystkich sakramentów (małżonkowie przypieczętowuj zgodę na wzajemne oddanie się sobie poprzez dar własnego życia, jednocząc się z ofiarą Chrystusa za Kościół, uobecnioną w Ofierze eucharystycznej),
rozważanie Słowa Bożego:
miłosierdzie Boże jako doświadczenie wspólnotowe Izraela: prorocy wiążą miłosierdzie z miłością ze strony Boga, miłosierdzie oznacza potęgę miłości, która jest większa niż, grzech i niewierność ludu wybranego,
w kontekście wspólnotowym pojawia się miłosierdzie jako wewnętrzne doświadczenie jednostki ponoszącej winę (zło fizyczne, moralne, grzech); czł. indywidualnie odnosił się do miłosierdzia Bożego, np. Dawid,
miłosierdzie a sprawiedliwość: pierwszeństwo miłości w stosunku do sprawiedliwości ujawnia się w miłosierdziu; korzenie tego stosunku sięgają „początku”→ tajemnicy stworzenia. Cały ST zapowiada pełne objawienie miłości i miłosierdzia Bożego, które znajdujemy w osobie Jez.Chr. Sprawiedliwość zatrzymuje się w kręgu dóbr przedmiotowych związanych z człowiekiem, a miłosierdzie dotyka czł. w jego godności i dobru,
w NT najpełniej wyjaśnia miłosierdzie B. przypowieść o synu marnotrawnym: Ojciec jest wierny swojemu ojcostwu i swojej miłości (natychmiastowa gotowość przyjęcia, radość, wzruszenie z ocalenia czł), miłosierdzie to nie litość czy poniżanie, ale dowartościowanie, wydobycie dobra, które jest w czł. w wielości zła, miłosierdzie to miłość agape,
szczytem objawienia miłosierdzia B. jest Krzyż i Zmartwychwstanie Chr, przez które został usprawiedliwiony czł. i przywrócony ład w świecie; to znak nieskończonej miłości B. do czł,
uczestnictwo w Eucharystii:
jest sakramentem miłosierdzia, źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego,
objawienie miłości do czł przez to, że Chr. jest stale obecny w Euch,
uczestnictwo w sakram. pokuty:
w nim czł doświadcza szczególnego miłosierdzia przez odpuszczenie grzechów
organizacje charytatywne K-ła m.in. Caritas (diecezjalnej, narodowej, międzynarod.), pracownikom tym potrzeba „formacji serca”, gdyż spotykają się z konkretnym człowiekiem, potrzebującym przede wszystkim miłości,
chrześcijańska działalność charytatywna musi być niezależna od partii i ideologii,
Caritas nie może być środkiem do prozelityzmu. Miłość jest bezinteresowna; nie praktykuje się jej dla osiągnięcia innych celów. Miłość bezinteresowna jest najlepszym świadectwem o Bogu,
miłosierdzie przywraca godność człowiekowi,
miłosierdzie nie jest aktem, ani procesem jednostronnym (jedna i druga strona obdarowuje i bierze. Gdy brak tej dwustronności, wówczas nie jest to uczynek miłosierny),
K-ół modli się o miłosierdzie w imieniu wszystkich ludzi
uczynki miłosierdzia:
co do ciała: 1. głodnych nakarmić, 2. spragnionych napoić. 3. nagich przyodziać, 4. podróżnych w dom przyjąć, 5. więźniów pocieszać, 6. chorych nawiedzać, 7. umarłych pogrzebać;
co do duszy: 1. grzesznych upominać, 2. nieumiejętnych pouczać, 3. wątpiącym dobrze radzić, 4. strapionych pocieszać, 5. krzywdy cierpliwie znosić, 6. urazy chętnie darować, 7. modlić się za żywych i umarłych;
K-ół zabiegał o jedność od początku swego istnienia, o czym świadczą np. pisma NT jak listy św. Jana, św. Piotra - obrona przed głoszeniem błędnych nauk, jak doketyzm (pozorne ciało Chr.), gnoza (B. nie mógł wejść w materię, zniżyć się do poziomu czł), rozbicie w Koryncie; dzieła Ojców K-ła odnośnie dionitów, montanizmu (potępiający małż, pożądliwość cielesną), małoazjanizmu (potępianie małż.), kwartodecymanizmu (użydowienie Paschy chrześcijańskiej, spór o datę Wielkanocy); sobory i synody → procesy te nie były określane słowem „ekumenizm”,
określenie działania na rzecz jedności K-ła nazywane ekumenizmem pochodzi od protestantów (początek ekumenizmu lata 20. XXw.),
jedność osiągamy przez Chr. przy działaniu D.Św. Jest to jedność w różnorodności na wzór Trójcy Św, która jest wzorem i zasadą jedności,
podziały nie przeczą wewnętrznej istocie Kościoła (jedność w wyznawaniu wiary), ale są niezgodne z wolą Chrystusa,
podstawą działań ekumenicznych jest modlitwa o jedność K-ła, która powinna prowadzić do uznania własnej winy i otwarcia się na drugich,
jedność K-ła uwidacznia się w jedności uczestnictwa w darach i charyzmatach D.Św., w zbawczej rzeczywistości: jeden chrzest, jeden Bóg, jeden Chrystus, jeden Duch, jedna Eucharystia, jedna nadzieja,
podstawy jedności:
pierwszym elementem i fundamentem jedności jest wiara w jedność Trójcy Św.(jedność Ojca, Syna i D.Św. podkreślają Ojcowie K-ła i teolodzy),
jeden Chr, aby wszyscy byli jedno; K-ół jest znakiem i sakramentem jedności w świecie,
jedna wspólnota w Duchu Św. - Chr. przez D.Św. gromadzi lud w jedności wiary, nadziei i miłości (Nie można winić za podziały tych, którzy urodzili się w swoich wyznaniach),
jedność Ewangelii (w pismach NT i w patrystyce, np. Augustyn powiązanie Słowa z K-łem) i sakramentów (zwłaszcza chrztu: chrzest, który włącza w Chr, w Nim wierzący jednoczą się z innymi braćmi i Euchar. jako współuczestnictwie w tajemnicy Chrystusa i Kościoła, Sob. Tryd. nazwał Euch znakiem jedności),
ruch ekumeniczny:
ekumenizm duchowy: nawrócenie serca i świętość życia, duchowa przemiana, w świetle której znikają podziały, a dąży się do jedności, pozytywne nastawienie do drugich, przykazanie miłości bliźniego,
ekum. naukowy: potrzebny ze względu na studium i dialog, słuchanie, nauczanie teologii, przezwyciężenie rywalizacji i konkurencji w przepowiadaniu Ewangelii,
ekum. praktyczny: Dekret o ekumenizmie Sob. Wat. II podkreśla wspólne wyznawanie wiary, wspólną modlitwę, współpracę w działaniu na rzecz pokoju na świecie, obrony godności ludzkiej, stosowaniu Ewangelii do zagadnień społecznych, naukowych, w sztuce oraz przezwyciężania barier językowych.
wykład praktyczny o ekum: przedstawia je Dyrektorium Ekumeniczne oraz Instrukcja o Współpracy Ekumenicznej Sekretariatu ds. Jedności Chrześcijan (dziś Papieska Rada d\s Jedności Chrześcijan). Wymieniają one m.in:
modlitwę (modlitwy prywatne i publiczne - wspólne modlitwy z braćmi stanowią świadectwo wobec świata oraz są wyrazem dobrej woli i miłości),
współuczestnictwo w sakramentach (szczególne z K-łem Prawosławnym: katolik w Cerkwi, a prawosławny w K-le kat. Jeżeli chodzi o inne wyznania, to jest możliwość uczestnictwa Braci Odłączonych w wyjątkowych wypadkach w sakramentach katolickich, ale nie odwrotnie),
wewnętrzną przemianę,
dialog doktrynalny,
współpracę ekumeniczną,
KKK, KK, KO, KL
16. CHRZEST JAKO INICJACJA ŻYCIA CHRZEŚCIJAŃSKIEGO
Chrzest (gr. i łac. baptidzein - zanurzyć w wodzie) symbolizował pogrzebanie katechumena w śmierci Chr. i stanie się nowym stworzeniem. Na początku zwany był też obmyciem odradzającym i odnawiającym, oświeceniem, namaszczeniem, pieczęcią Ducha Świętego, szatą niezniszczalności. W jęz. słowiańskich „chrzest” wywodzi się z gr. „Christos” (Chrystus) co znaczy czyniący „człowiekiem Chrystusa”, chrześcijaninem.
- Arka Noego - obraz zbawienia przez chrzest, udział w śmierci Chrystusa,
- przejście przez Morze Czerwone - obraz wyzwolenia, jakiego dokonuje chrzest,
- przejście przez Jordan do ziemi obiecanej - obrazem życia wiecznego,
- Jez. rozpoczyna działalność publiczną od przyjęcia chrztu w Jordanie z rąk Jana Chrzciciela,
- po zmartwychwstaniu Jez. daje apostołom nakaz udzielania chrztu w imię… (Mt 28,19-20). - Krew i Woda, które wypłynęły z przebitego boku Chr. są zapowiedzią chrztu i Eucharystii - sakramentów nowego życia.
- Kościół udzielał chrztu od dnia Pięćdziesiątnicy,
- chrzest wiąże się z wiarą (św. Paweł człowiek wierzący ma przez chrzest udział w śmierci i zmartwychwst. Chr.),
-dzięki D.Św. chrzest jest obmyciem, które oczyszcza, uświęca i usprawiedliwia (1 Kor 6,11)
KKK 1213 - 1284, KPK kan. 849 - 878, BF VII 231 - 259, Obrzędy chrztu dzieci dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych
17. EUCHARYSTIA - CENTRUM ŻYCIA KOŚCIOŁA
Eucharystia dosłownie oznacza obrzęd, ryt dziękczynienia, chwalenia i uwielbienia B. Geneza Euch. sięga Ostatniej Wieczerzy (potwierdzają to opisy biblijne, najstarszy 1 Kor, potem Mt). Liturgia eucharystyczna ma korzenie w liturgii żydowskiej, wywodzi się z idei Paschy, czyli „baranka”, którym jest sam Chr→Sob. Tryd. ogłosił to jako dogmat.
Sobór Watykański II, KK; KL
KKK, KPK, Familiaris Consortio, Humane Vitae, Evangelium Vitae, Christifideles Laici
19. MIŁOSIERDZIE BOŻE W NAUCE I PRAKTYCE KOŚCIOŁA
K-ół żyje pełnią swojego życia, kiedy głosi i wyznaje miłosierdzie B. przez:
Miłosierdzie w praktyce K-ła:
Dives in misericordia JPII; Deus caritas est B XVI, KKK.
20. PROBLEM JEDNOŚCI KOŚCIOŁA
1. KKK
2. Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje.
3. Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei.
4. Jan Paweł II, Encyklika Ut unum sint
5. Jan Paweł II, List apostolski Orientale lumen.
6. Sekretariat ds. Jedności Chrześcijan, Dyrektorium Ekumeniczne.
7. Ku Chrześcijaństwu Jutra, pod red. W. Hryniewicza OMI
7
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
tezy na prawo pracy
Opracowane przeze mnie tezy na drugi egzamin z Gadaczem
ściąga z kur na egzamin, zootechnika- magister, semestr III, drób
Opracowane tezy na egzamin, Socjologia
ZAGADNIENIA TEORETYCZNE DO SAMODZIELNEGO PRZYGOTOWANIA NA KOLOKWIUM 20, uniwersytet warmińsko-mazurs
Tezy na egzamin z biblii, Socjologia, Katolicka nauka społeczna i Myśl społeczna Jana Pawła II
tezy na egzamin!!!!!!
Giełda GPW Opcje na WIG 20
odpowierdzi na metodykę 20
Apetyt na rosyjski gaz, magisterka
Tezy na II kol. dla osób co zaliczyły, Bezpieczeństwo 2, Bezp II rok, sem II, ochrona mienia
Opracowane tezy na egzamin2, Socjologia
zagadnienia na obronę(2), studia magisterka, studia magisterka semestr IV
Tezy na egzamin KNS, SOCJOLOGIA MAG, WYDRUKOWAC, zjazd 10.01, dr Hułas egz KNS
Tezy na egzamin dyplomowy - Pedagogika, Pedagogika III rok, Licencjat
Tezy na finanse - Rychlewski, Finanse
Na zmiareczkowanie 20 cm3 roztworu KOH zużyto 24, Towaroznawstwo SGGW, Rok I, Semestr I, Chemia nieo
więcej podobnych podstron