ELEMENTY PRAWA - dr J. JAGIELSKI

J. Gospodarek „Prawo w Turystyce i rekreacji” Rozdział I (na zaliczenie)

Pojęcia prawa:

prawo w znaczeniu przedmiotowym- zespół norm postępowania współcześnie przeważający podgląd. Są tworzone lub co najmniej muszą być zaakceptowane przez pańswto.

Cecha charakterystyczna:

Prawo jest gwarantowane przymusem państwowym = państwo stoi na straży jego przestegania.

Prawo w znaczeniu podmiotowym- strefa możliwości postępowania. Składa się z uprawnień:

A- uprawnienie do korzystania

B- uprawnienie do pobierania pożytków

C- uprawnienie do obciążenia

D- uprawnienie do żądania ochrony

Owa sfera jest przyznana i zabezpieczona przez prawo w znaczeniu przedmiotowym:

II. Norma prawna i przepisz prawny

Norma prawna- jest elementarną częścią prawa (regułą postępowania). Normy prawne zawarte są w aktach normatywnych (konstytucji, ustawach, rozporządzeniach) zwanych źródłami prawa.

Przepis prawa- jest elementarną częścią aktu normatywnego (wyodrębnionym artykułem, paragrafem, punktem, ustępem, zdaniem).

Przepis prawny stanowi jednostkę redakcyjną tekstu prawnego- jest wyrażeniem językowym.

Relacja pomiędzy normami, a przepisami:

przepisy służą do zakodowywania norm prawnych. Normy znajdują się w przepisach.

Budowa normy prawnej:

Każda norma zbudowana jest z trzech elementów:

a). hipoteza- opis sytuacji, w której ma być zastosowana norma prawna.

b). dyspozycja- określenie nakazanego w danej sytuacji sposobu zachowania (co należy zrobić gdy znajdziemy się w sytuacji opisanej przez hipotezę).

c). sankcja- określenie negatywnych skutków niedostosowania się do nakazu (co się stanie jeśli będąc w sytuacji określenie przez hipotekę nie zastosujemy się do dyspozycji).

Na przykład:

Wsiadając do autobusu należy skasować bilet pod karą grzywny:

hipoteza- wsiadać do autobusu

dyspozycja- skasować bilet

sankcja- kara grzywny

Norma prawna i przepis prawa (możliwie wzajemne relacje).

1.Norma zawiera się w pierwszym przepisie

2.Norma jest podzielona pomiędzy kilka przepisów

Art. 128 1kk

Kto czyni przygotowania do zbrodni określonej w art. 122 kk podlega karze pozbawienia wolności.

3.Jeden przepis zawiera kilka norm

Art. 227 kk

Kto podrabia polski pieniądz, albo z pieniądza usuwa oznakę umorzenia podlega karze pozbawienia wolności.

III. Wykładnia prawa:

jest to zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm prawnych zawartych w przepisach.

Wykładnia polega na właściwym odczytaniu norm prawnych z przepisów.

Wykładnia to interpretacja prawa.

Zasady wiodące:

CLARA NON SUNT INTERPRETANDA- jasne nie podlega wykładni

INTERPRETATIO CESSANT IN CLARIS- interpretujemy tak długo aż stanie się jasne

Rodzaje wykładni prawa:

1. Ze względu na metodę:

a).wykładnia słowa (językowa, gramatyczna) bierzemy pod uwagę zasady języka polskiego domniemanie użycia języka powszechnego.

b).wykładnia celowościowa chodzi o określenie po co ustawa została wydana i interpretację przepis tak, by ten cel osiągnąć:

UWAGA: cel ustawy, a cel ustawodawcy

c).wykładnia systemowa:

-wewnętrzna ustalenie znaczenia przepisów w kontekście ich lokalizacji w strukturze danego aktu prawnego

-zewnętrzna ustalenie znaczenia przepisów poprzez odwołanie się do postanowień innych aktów prawnych

d).wykładnia historyczna uwzględnienie kontekstu historycznego uchwalenia ustawy (znaczenia pojęć i zasad systemu prawnego w momencie uchwalania ustawy jak również ówczesnego stanu prawnego i celów ustawodawcy).

2. Ze względu na podmiot:

a).wykładnia autentyczna dokonywana przez organ, który dany akt prawny wydał

b).wykładnia legalna dokonywana przez organ, który jest do tego uprawniony przez prawo

c).wykładnia praktyczna dokonywana przez organ w trakcie (w procesie) stosowania prawa

d).wykładnia doktrynalna dokonywana przez interpretatorów prawa (procesów prawa)

3. Ze względu na moc obowiązywania

a).wykładnia o mocy powszechnie obowiązującej- wiąże adresatów danego aktu normatywnego w każdej sprawie, niegdyś do 1997r Trybunał Konstytucyjny miał prawo dokonywać powszechnie obowiązującej wykładni ustaw zasadniczo taki charakter ma wykładnia autentyczna.

b).wykładnia o ograniczonej mocy wiążącej wykładnia wiążąca w danej sprawie :

wszystkich:

-orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

-orzeczenia NSA (Naczelny Sąd Administracyjny) podjęte w składzie 7 sędziów

c).wykładnia nie mająca mocy wiążącej doktrynalna.

4.Ze względu na wynik:

a).wykładnia rozszerzająca interpretująca dany przepis szerzej niż wynikałoby to z wykładni językowej

b).wykładnia ścieśniająca interpretująca dany przepis węziej niż wynikałoby to z wykładni językowej

c).wykładnia stwierdzająca interpretująca dany przepis zgodnie z jego wykładnią językową

IV. System prawa

system prawa to całokształt obowiązujących w państwie norm prawnych.

Normy prawne wchodzące w skład systemu prawa przyjęło się dzielić na gałęzie.

Gałąź prawa- to grupa norm, uznana za odrębną w stosunku do innych.

Zazwyczaj stosuje się dwa kryteria takiego podziału:

1. Przedmiot regulacji ( jednorodność materii regulowanych przez dane normy).

2. Metoda regulacji (charakter norm prawnych).

Przykładowo, wyróżnia się:

prawo: konstytucyjne, administracyjne, karne, cywilne, pracy, finansowe.

System prawa- jest zbudowany hierarchicznie co znaczy, że normy są uporządkowane według ich rangi.

Ranga normy prawnej w systemie zależy od tego w jakim akcie normatywnym się ona znajduje.

Norma prawa zawarta w akcie niższego rzędu musi być zgodna z normą prawną zawartą w akcie wyższego rzędu.

Miejsce aktu normatywnego w systemie źródeł prawa określa Konstytucja.

Akty normatywne nazywamy zazwyczaj źródłami prawa wynika to z tego,że właśnie one określają jakie jest prawo.

Akty normatywne (źródła prawa) mogą mieć charakter powszechnie obowiązujący lub nie.

Akty powszechnie obowiązujące to takie, które są skierowane do wszystkich obywateli (Konstytucje, ustawy, rozporządzenia).

Katalog powszechnie obowiązujących źródeł prawa ma charakter zamknięty- oznacza to, że normy powszechnie obowiązujące mogą być zawarte jedynie w tych aktach prawnych, które są określone przez Konstytucję. Są to:

konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego.

Istnieją też tzw. Akty prawa wewnętrznego. Są one wydawane przez organy administracji wyższego rzędu dla organów administracji im podporządkowanym. Nie wiążą obywateli.

Brak katalogu aktów prawa wewnętrznego, należą do nich:

zarządzania, uchwały, instrukcje, wytyczne, pisma okólne, okólniki itd.

Powszechnie obowiązujące źródła prawa:

a).Konstytucja- jest aktem o najwyższej mocy prawnej:

-decyduje o pozycji w systemie i merotycznym zakresie innych aktów prawnych

-zawiera reguły interpretacyjne dotyczące poszczególnych dziedzin prawa

-wyznacza zakres praw i obowiązków obywateli

-powołuje się życia i określa kompetencje organów

b).Ustawa- jest podstawowym aktem prawnym w ramach systemu prawnego:

1.Zasada domniemania regulacji ustawowej:

Jeżeli nie jest nic innego wyraźne powiedziane to prawo powinno być stanowione w formie ustawy

2.Zasada omnipotencji ustawodawczej w formie ustawy można uregulować każdą materię, chyba, że Konstytucja stanowi inaczej.

c).rozporządzenie:

szczegółowe upoważnienie ustawowe:

KTO?

Organ właściwy do wydania rozporządzenia

CO?

Zakres praw przekazanych do uregulowania

JAK?

Wytyczne dotyczące treści aktu

Organy uprawnione do wydawania rozporządzeń:

-Prezydent RP

-Rada Ministrów

-Prezes Rady Ministrów

-Minister kierujący działem administracji rządowej

-Przewodniczący określonych w ustawach komitetów, wchodzący w skład Rady Ministrów

-Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

d).Umowy międzynarodowe w systemie źródeł prawa:

-umowy międzynarodowe niewymagające ratyfikacji

-ratyfikowane umowy międzynarodowe (bez uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie)

-umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wydana w ustawie

Art. 91

e).Prawo europejskie

Wyróżnia się dwa typy prawa europejskiego: prawo europejskie pierwotne i wtórne.

Prawo pierwotne- są to umowy międzynarodowe (traktaty) zawierane pomiędzy państwami członkami Unii Europejskiej określające podstawowe zasady działania wspólnoty np. Traktaty (Rzymskie, Amsterdamski, Niceski).

Prawo wtórne- to prawo stanowione przez wewnętrzne organy Unii Europejskiej (komisję europejską i parlament europejski) np. rozporządzenia europejskie, dyrektywy.

Art. 91 ust. 3

f).Akty prawa miejscowego- są wydawane przez organy lokalne

Art. 94

Zatem:

Koniecznie upoważnienie ustawowe (czyli w hierarchii aktów prawnych znajdują się po ustawach)

Badanie konstytucyjności prawa

Jest to proces polegający na usuwaniu z systemu prawnego prawnych sprzecznych z regułami tego systemu prawnego.

Organem uprawnionym orzekania o zgodności aktu niż a z aktem wyższego rzędu tak:

Pierwszy element badania

A. Trybunał Konstytucyjny orzeka o:

1.Zgodność ustaw i umów międzynarodowych z KR

2.Zgodność ustaw ratyfikowanych umowami międzynarodowymi, których ratyfikowanie wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie.

3.Zgodność przepisów prawa wydanego przez centralne organy państwowe.

Drugi element badania

B). Sądy administracyjne

badają zgodność aktów prawa miejscowego z ustawami

Trzeci element badania

C). Zgodność prawa krajowego z europejskim:

Komisja Europejska

Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Badanie konstytucyjności prawa ma podwójny charakter:

-zgodność materialna: czy normy zawarte w akcie niższego rzędu nie są sprzeczne z normami zawartymi w akcie wyższego rzędu.

-zgodność formalna: czy akt niższego rzędu został uchwalony zgodnie z regułami zawartymi w akcie wyższego rzędu.

Publikowanie aktów normatywnych:

Akty normatywne ogłaszane są w dziennikach urzędowych.

Ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest zasadniczo obowiązkowe.

Wyłącznie takiego obowiązku może zastąpić jedynie w drodze ustawy i jedynie co do aktu normatywnego niezawierającego przepisów powszechnie obowiązujących.

Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i nie których innych aktów prawnych

Art. 8

Wymienia nazwy dzienników urzędowych:

-Dziennik Ustaw

-Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”

V. Kolizje przepisów prawnych

o kolizji przepisów wprawnych mówimy, gdy:

-stosunek społeczny jest regulowany przez więcej niż jeden przepis prawny -i-

-przepisy te są ze sobą sprzeczne.

a). kolizje przepisów prawnych w czasie (sprzeczne przepisy zostały wydane w różnym czasie).

Zasada:

sprzeczności w czasie są rozstrzygane przez tzw. przepisy przejściowe i wprowadzające (ordynacja podatkowa Art. 324)

Art. 326

W braku przepisów przejściowych i wprowadzających kolizje są rozstrzygane przez tzw. Reguły Kolizyjne.

A). LEX SUPERIOR DEROGAT LEGI INFERIOR - norma wyższej rangi uchyla normę niższej rangi.

B). LEX SPECIALIS DEROGAT LEGI GENERALI - norma szczególna uchyla normę ogólną.

C). LEX POSTERIOR DEROGAT LEGI PRIORI - norma pożniejsza uchyla normę wcześniejszą.

Inne reguły dotyczące czasu:

LEX RETRO NON AGIT - prawo nie działa wstecz

NULLUM CRIMEN SINE LEGE- nie ma przestępstwa bez ustawy.

b). kolizje przepisów prawnych w przestrzeni (sprzeczne przepisy obowiązują w różnych miejscach) w różnych częściach tego samego kraju lub w różnych państwach:

- w prawie karnym:

• Zasada terytorialności

• Zasada obywatelstwa

• Gdy czyn jest przestępstwem w miejscu popełnienia

ALE: klauzura porządku publicznego, ekstradycja, azyl.

- w prawie cywilnym tzw. Prawo prywatne międzynarodowe (przepisy kolizyjne odsyłające do prawa konkretnego państwa), przykładowo:

• Co do prawa osobowego- Lex patriae = prawo ojczyste

• Co do prawa rzeczowego- Lex rei sitae = miejsce znajdowania się rzeczy

• Co do prawa umów - Lex Donato site = prawo tego, który świadczy niepieniężnie, ale strony mogą ustalić inaczej;

Umowa z konsumentem - Lex consumenti = prawo konsumenta

• Co do szkody - Lex loci delicti = miejsce powstania szkody

VI. Luki w prawie

O luce w prawie mówimy, gdy:

- stosunek społeczny nie jest uregulowany przez żaden przepis -a-

- biorąc pod uwagę założenia systemu prawa powinien on być uregulowany

Stosujemy wtedy wnioskowania logiczne:

1. Wnioskowanie PER ANALOGIAM

2. Wnioskowanie A FORTIORI

3. Wnioskowanie A CONTRARIO//A SIMILI

Ad. 1

Wnioskowanie per analogiam

-Analogia legis - odwołanie się do przepisu regulującego inną, podobną sytuację.

-Analogia juris - odwołanie się do ogólnych zasad systemu „ducha prawa”, wartości, które

przyświecają porządkowi prawnemu.

Ad 2

Wnioskowanie a fortiori

-A maiori ad minus - jeżeli wolno więcej to tym bardziej wolno mniej

-A minori ad maius - jeżeli nie wolno czegoś mniejszego to tym bardziej nie wolno czegoś większego.

Ad 3

Wnioskowanie a contrario// a simili

-A contrario - (z przeciwieństwa) jeżeli jest postanowione, że coś przysługuje to wynika z tego, że nie przysługuje - a-

-A simili - (z podobieństwa) podobne przypadki zapewne są przez prawo traktowane podobnie

VII. Przedmiot regulacji prawnej

1.Pojęcie stosunków prawnych:

stosunek społeczny- wszelkie relacje zachodzące pomiędzy ludźmi:

-stosunki tetyczne (stanowione)- te stosunki społeczne, co do których odnoszą się jakieś romy postępowania.

UWAGA: mogą to być normy dowolnego charakteru np. normy moralne, towarzyskie, sportowe, prawne itd.

-stosunki faktyczne- te relacje między ludzkie do których nie odnosi się żadna norma.

Stosunki prawne- to stosunki społeczne (tetyczne) uregulowane przez prawo.

2.Elementy stosunku prawnego:

A. Podmiot prawa

B. Prawo podmiotowe

C. Podmiot obowiązku

D. Obowiązek

E. Przedmiot stosunku prawnego

Przykład 1.

Adam pożycza Barbarze 100zł (umowa pożyczki)

A. Adam

B. Adam ma prawo zarządzać od Basi 100zł

C. Barbara

D. Obowiązkiem Barbary jest zwrot 100zł Adamowi

E. Są pieniądze czyli 100zł

3.Pojęcie zdarzenia prawnego

Istniejące w danym momencie stosunki prawne mogą ulegać zmianom. Przyczynę tych zmian, a zatem każde wydarzenie pociągające ze sobą powstanie nowszego, zmianie istniejącego lub ustanie jakiegoś stosunku prawnego nazywamy ZDARZENIEM PRAWNYM.

Zdarzenie prawne- to każde zdarzenie pociągające zmiany w istniejących stosunkach prawnych-

każde zdarzenie wywołujące skutki prawne

4.Podział zdarzeń prawnych

Zdarzenia Sensu Stricto- są niezależne od woli człowieka (np. śmierć z przyczyn naturalnych, klęski żywiołowe, upływ czasu).

Działania- są zależne od woli człowieka mogą mieć charakter pozytywnego zachowania (człowiek coś czyni) albo zaniechania (człowiek pozostaje bierny przez co wywołuje skutki prawne).

Czyny- nie zmierzają do wywołania skutków prawnych ( zmian w prawie) ale je wywołują .

Człowiek nie po to podejmuje działanie, aby wywołać skutek prawny np. kradzież.

Akty prawne- zmierzają do wywołania skutku prawnego (zmian w prawie). Człowiek podejmuje działanie, gdyż chce wywołać skutek prawny (kupno czegoś).

Czyny dozwolone- są zgodne z prawem (prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia).

Czyny niedozwolone- są zabronione przez prawo (np. przestępstwo).

Czynności prawne- taka czynność osoby, która zamierza do wywołania skutków prawnych.

UWAGA: w niektórych przypadkach by doszło do wywołania skutków prawnych potrzebne są odpowiednie oświadczenia woli kilki podmiotów.

Akty administracyjne- jednostronne, władcze wyrażenie woli organu państwowego (np. wydanie wizy, wystawienie mandatu).

Orzeczenia sądowe:

-deklaratywne- nie wywołują skutków prawnych, stwierdzają jedynie jak wygląda stan prawny.

-konstytutywne- powodują zmiany w stanie prawnym, a zatem wywołują skutki prawne (np. rozwód).

5.Czynności prawne- to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub ustania stosunku prawnego.

Czynności prawne dokonuje się poprzez złożenie tzw. Oświadczeń woli- jest to taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutków prawnych.

Oświadczenia woli może przybrać różne formy:

może być złożone ustnie, w formie pisemnej lub nawet poprzez odpowiednie zachowanie się (np. wejście do środka transport).

UWAGA: przepisy czasami wymagają dochowania jakiejś szczególnej formy (np. umowa o wycieczkę musi być zawarta w formie pisemnej):

W przypadku czynność jednostronnych do wywołania skutków prawnych wystarczy oświadczenie woli jednej osoby np. porzucenie rzeczy, sporządzenie testamentu, ustanowienie pełnomocnictwa.

W przypadku czynności wielostronnych dla wywołania skutków prawnych potrzeba zgodnych oświadczeń woli dwóch lub więcej osób np. umowa kupna, przewozu, umowa o wycieczkę, umowa spółki.

Aby czynność prawna wywołana skutki prawne muszą być dochowane przesłanki ważności czynności prawnej:

1.Osoba dokonująca czynności prawnej musi mieć zdolność do dokonywania tego typu czynności.

2.Czynność nie może być sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego np. nie można nabyć praw w wyniku przestępstwa.

3.Jeżeli prawo tego wymaga czynność musu być dokonana w odpowiedniej formie np. formie pisemnej lub aktu notarialnego.

4.Oświadczenie woli musi być złożone prawidłowo (musi być wolne od wad),wadami są:

Brak świadomości lub swobody, pozorność, błąd, groźba;

-brak świadomości lub swobody: osoba wcale nie chce złożyć oświadczenia woli robi to nie dając sobie z tego sprawy lub jest do tego fizycznie przymuszona.

-pozorność: działanie osoby ma charakter fikcyjny wcale nie chce by doszła do skutku ta czynność, której pozornie dokonuje.

-błąd: osoba składa oświadczenie woli mając mylne wyobrażenie o treści dokonywanej czynności.

-groźba: osoba składa oświadczenie woli obawiając się skutków jego niezłożenia.

Jeśli któraś z przesłanek nie jest spełniona czynność jest nieważna:

Nieważność bezwzględna: czynność nie jest uznawana przez prawo- traktuje się jak jakby jej w ogóle nie było np. czynność sprzeczna z ustawą, niedochowanie formy aktu notarialnego.

Nieważność względna: czynność jest traktowana jako ważna, ale stronie przysługuje prawo

uchylenia się od jej skutków np. czynność dokonywania pod wpływem groźby lub błędu.

6.Akty administracyjne:

jednostronne władcze wyrażenie woli organu administracyjnego wydane w konkretnej sprawie i skierowane do konkretnego adresata.

Różnica między aktami administracyjnymi a aktami normatywnymi. Akty normatywne sa:

- abstrakcyjne: regulują zachowania powtarzalne

- generalne: sa skierowane do nieoznaczonego adreasata

Przesłanki ważności aktu administracyjnego:

1.Może być wydany jedynie na podstawie ustawy lub przepisu wykonawczego do ustawy (musi mieć podstawę prawną).

2.Musi być wydany przez właściwy organ (organ, który ma kompetencję do wydania danego typu aktów administracyjnyc).

3.Można go wydać jedynie po przeprowadzeniu określonego przepisami postępowania przy zachowaniu odpowiednich wymogów formalnych.

Procedura ta może przewidywać współuczestnictwo obywatela np. obywatel może inicjować proces wydania aktu, może być uprawniony do składania wyjaśnień i wniosków, może wpływać na ostateczny kształt aktu administracyjnego.

Najważniejszym typem aktów administracyjnych jest DECYZJA. Decyzja jest aktem administracyjnym kończącym postępowanie w sprawie (rozstrzygającym sprawę).

Przykład decyzji administracyjnych:

wydanie lub odmowa wydania zezwolenia, wpis lub odmowa dokonania wpisu do odpowiedniego rejestru, zaszeregowanie lub odmowa zaszeregowania obiektu, nadanie lub odmowa nadania uprawnień.

Podmiot niezadowolony z decyzji na prawo wniesienia odwołania od decyzji, termin: 14 dni od ogłoszenia lub doręczenia decyzji.

Odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu, który decyzję wydał do organu wyższego szczebla. który ponownie bada i rozstrzyga sprawę. Jeśli strona nie jest zadowolona z rozstrzygnięcia organu odwoławczego może jeszcze wnieść skargę do Sądu Administracyjnego, który rozstrzyga spór między jednostką a organem.

7.Podmioty w prawie:

określać w ten sposób będziemy te osoby, ktore w stosunkach prawnych mogą występować w charakterze ich podmiotu (podmiotu praw lub obowiązków) nie zaś w charakterze przedmiotu.

Zdolność do wystepowania w charakterze podmiotu w prawie nazywamy ZDOLNOŚCIĄ PRAWNĄ.

Osoby fizyczne= ludzie

ludzie nabywają zdolność prawną z chwilą urodzenia. W pewnym zakresie zdolność prawną posiada też NASCITURUS- mający się urodzić.

Osoby prawne

są to jednostki organizacyjne, którym przepisy prawa przyznają zdolność prawną (spółki, stowarzyszenia, fundacje, związki wyznaniowe, partie polityczne). Osoby prawne nabywają zdolność prawną,gdy zostaną zarejestrowane zgodnie z odpowiednimi przepisami.

Nie wszytskie podmioty dysponują zdolnością prawną w pełnym zakresie

nie każda osoba fizyczna lub prawna może być podmiotem każdego stosunku prawnego.

Zależy to od przepisów.

Osoby (zwłaszcza fizyczne, ale czasem również i prawne) mogą wystepować w prawie w różnym charakterze (np. jako obywatel, przedsiębiorca, klient, strona, oskarżony itd.). Zależy to od rozwiązań przyjętych w danej gałęzi prawa (np. jakaś osoba w prawie konstytucyjnym jest traktowana jako człowiek lub obywatel, w prawie cywilnym jako świadczący usługi lub konsument, w prawie karnym poszkodowany lub oskarżony, a przed sądem jako strona). W zalezności od charakteru w jakim osoba wystepuje posiada ona różny zakres praw i obowiązków.

Z punktu widzenia statusu jednostki w spoleczeństwie szczególnie istotna jest tzw. Zdolność do czynności prawnych.

UWAGA: należy odróżnić zdolności do czynności prawnych od zdolności prawnej.

Zdolność prawna- to możność wytępowania w stosunkach prawnych w charakterze podmiotu. Ma charakter bierny- możemy zostać podmiotem prawa nic sami nie robiąc (np. gdy dostaniemy spadek).

Zdolność do czynności prawnych- jest to zdolność do wywoływania skutkow prawnych moca własnych oświadczeń woli. Ma charakter aktywny- polega na tym, że możemy samodzielnie kształtować naszą sytuację prawna.

Pełna zdolność- osoba, która ukończyła 18 lat

wyjątek in plus:

mężatka (od 16 lat możliwie)

wyjatek in minus:

osoba ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo.

Osoba posiadająca pelną zdolność do czynienia prawnych może być stroną wszytskich czynności prawnych.

Ograniczona zdolność- osoba między 13 a 18 rokiem życia

wyjątek in plus:

osoba ubezwłasnowolniona częściowo

wyjątek in minus:

mężatka (możliwie od 16 roku życia)

Osoba ubezwłasnowolniona calkowice

Zakres działań:

1.Są czynności prawne, których w ogóle nie może dokonywać (sporządzenie testamentu).

2.Są czynności prawne, które może dokonywać jedynie za zgodą opiekuna ustawowego.

3.Są czynności, które może dokonywać samodzielnie (samodzielnie dysponuje własnym zarobkiem, rzeczy podarowane, zawieranie umów w drobnych bierzących sprawach życia codziennego).

Brak zdolności do czynności prawnych- osoba poniżej 13 raku życia:

wyjątek in plus:

osoba ubezwłasnowolniona całkowicie

Takie osoby w ogóle nie moigą dokonywać czynności prawnych. Wyjątkiem jest zawieranie umów w zakresie drobnych, bieżących spraw życia codziennego.

Osoby prawne w zakresie jakim mają zdolność prawną zawsze mają pełną zdolność do czynności prawnych. Jako osoba prawna działają jej organy.

UWAGA: zdolność do czynności prawnych decyduje o statucie jednostki w prawie cywilnym.

W innych dziedzinach prawa mogą w tym względzie występować pewne odrębności

Np. prawo do emerytury nabywa sie w wieku 65 lat (60 lat kobiety), prezydentem można zostac w wieku 35 lat, posłem w wieku 21 lat, nieletnim zgodnie z prawem karnym jest sie do 17 roku życia, pracować można od 15 roku zycia, obowiązek szkolny dotyczy dzieci od 7 lat.

Pytanie egzaminacyjne:

Zdolność do czynności prawnych:

A. to zdolność do wywoływania skutków prawnych mocą własnych oświadczeń woli

B. to możność występowania w stosunkach prawnych w charakterze podmiotu

C. to możność samodzielnego kształtowania naszej sytuacji prawnej

poprawne odpowiedzi: A i C

Pytanie Egzaminacyjne:

Akt administracyjny:

A. jest kierowany do konkretnego adresata

B. reguluje zachowania powtarzalne

C. jest wydawany jednostronnie przez organ administacyjny

poprawne odpowiedzi: A i C

Pytanie Egzaminacyjne:

Aktem administarcyjnym (normatywnym) jest:

A. ustawa

B. rozporządzenie

C. decyzja

poprawna odpowiedź: C

Pytanie egzaminacyjne:

Kupno telewizora w sklepie jest:

A. Czynem dozwolonym

B. Aktem prawnym

C. Czynnością prawną

Poprawne odpowiedzi: B i C.

Pytanie egzaminacyjne:

Jednym z dzienników urzędowych jest:

a). Dziennik Zachodni

b). Gazeta Prawna

c). Monitor Polski

Prawidłowa odpowiedź - „C”

Pytanie egzaminacyjne:

Jednym z dzienników urzędowych jest:

a). Dziennik Zachodni

b). Gazeta Prawna

c). Monitor Polski

Prawidłowa odpowiedź - „C”

---